TechniShow Magazine editie 1 van 2024

U i t g a v e v a n F P T- V I M A G jaargang 20 | editie 1 | februari 2024

THEMA: SMART INDUSTRY EN VOORBESCHOUWING TECHNISHOW NIET MEE MET DIGITALISERING? “ALS JE NIET VERANDERT, KUN JE UITSTERVEN” 1 | TSM editie 1

UNIEKE WERKENDE FABRIEK OP DE BEURSVLOER TIJDENS TECHNISHOW

“DE INTERESSE VAN INVESTERINGSBEDRIJVEN VOOR MAAKBEDRIJVEN IS HEEL GROOT”

MET AUTOMATION DE TOEKOMST IN. Verhoog uw machinecapaciteit en maak daarmee uw onderneming futureproof.

Zo is uw productie klaar voor uitdagingen in een voortdurend veranderende markt.

Nieuwsgierig naar de mogelijkheden? Bezoek ons op TechniShow!

Bestel hier uw toegangskaart:

Industrial Tooling and Equipment by Hoffmann Group 2 | TSM editie 1

LiS Mijn zoon zit in het examenjaar van de mavo. Hij moet dus voor 1 april een vervolgopleiding hebben gekozen. Dit zijn de weken waarin we samen langs allerlei mbo-instellingen gaan om uit te vinden wat hij wil. De sportopleiding vond hij niet zo leuk, hospitality vond hij zelfs verschrikkelijk. De zorg pakt hem nog niet zo. Hij weet het niet. Ik juichte elke keer als we bij een mbo wegliepen en hij er geen donder aan vond.

Ik had mijn hoop namelijk gevestigd op het LiS: de Leidse Instrumentmaker School.

Er zijn weinig opleidingen in Nederland die cooler zijn. Na vier jaar LiS kan je terecht bij een universitair ziekenhuis, ESA of ASML. Of duizend andere plekken waar je met fijnmechanische kennis aan de slag kan. U moet me geloven, de open dag op het LiS was een waar walhalla voor de liefhebber. Het werd daar in Leiden nog maar een keer duidelijk. Nederland staat vooraan als het gaat om productietechnologie. Ik weet van verschillende buitenlandse ontwikkelaars van machines dat ze ons land graag gebruiken als testlocatie voor hun innovaties.

Waarom? Onze maakbedrijven hebben een uniek ecosysteem.

Ons land is te klein om seriegroottes te verwerken zoals ze die in bijvoorbeeld Duitsland kennen. Maar we hebben wel kennis en een uitstekend ict-netwerk. Als er een land is dat seriegrootte een zou kunnen automatiseren, dan zijn wij het.

Nog iets wat ons uniek maakt: we kunnen samenwerken.

Nergens in de wereld hebben maakbedrijven hun ketens zo op elkaar afgestemd als bij ons. Vorige week zag ik daar een mooi voorbeeld van. Voor TechniShow hebben negen verschillende bedrijven elkaar gevonden om een echte fabriek op de beursvloer neer te zetten. En ze krijgen het voor elkaar.

Ook al zijn sommigen concurrenten van elkaar, ze vormen een team. Want ze snappen het grotere belang.

Mijn zoon vond het LiS best geinig, maar hij was nog lang niet zo enthousiast als ik. Hij weet nog steeds niet welke vervolgopleiding hij moet kiezen en de deadline om je aan te melden (1 april) nadert. Gelukkig vindt half maart TechniShow plaats. Ik zal hem meenemen. Ik weet zeker dat hij op de beursvloer in de Utrechtse Jaarbeurs wel enthousiast zal worden.

THEMA: SMART INDUSTRY EN VOORBESCHOUWING TECHNISHOW

In dit nummer Actueel “De interesse van investeringsbedrijven voor goed gepositioneerde maakbedrijven is heel groot”

12

Minder spanning op de arbeidsmarkt

19

Thema Niet mee met digitalisering?

“Als je niet verandert, kun je uitsterven”

Unieke werkende fabriek op de beursvloer tijdens TechniShow 16 “IAM3D-platform officieel gelanceerd tijdens TechniShow 2024 22 Op de vloer bij TechniShow

34

Interview “We zijn een CAD/CAM-leverancier, geen consultant die uren schrijft”

25

Markt Kangaroo toont tijdens TechniShow oplossing voor kleinmateriaal

39

En verder

Henk van Beek redactie@technishow.nl

14

In beeld Nieuws Ledenoverzicht FPT-VIMAG Verenigingsnieuws Productnieuws Column

4 6 28 31 40 42 TSM editie 1 | 3

‘s Werelds grootste kotterbaar voor Fins

Jyväskylä (ruim drie uur rijden ten noorden van Hel

KOLOS Sandvik Coromant heeft ’s werelds grootste kotterbaar geleverd. Met een lengte van bijna 11.000 mm (11 meter) en diameter van 600 mm is deze kolos op het gebied van gereedschapsbouw specifiek ontwikkeld om te voldoen aan de bewerkingsvereisten van de Jyväskylä-unit van de Häkkinen Group, een Finse machinebouwer. Het gigantische draaibankgereedschap zal worden gebruikt voor de productie van nauwkeurige metalen componenten voor een scala aan sectoren, waaronder offshore olie en gas, elektriciteitstransport en duurzame energie.

Het gereedschap wordt gebruikt met een maximaal toegestane uitsteeklengte van tien keer de diameter (10 x D). Dit wordt aanbevolen om trillingen te minimaliseren en de best mogelijke stabiliteit en nauwkeurigheid te verkrijgen. Sandvik Coromant’s kotterbaren worden over het algemeen gebruikt bij lange gereedschapsuitsteeklengtes waarbij een starre opspanning uiterst belangrijk is. Cilindrische kotterbaren moeten altijd worden opgespannen in een gespleten spanbushouder met een minimale opspanlengte van tien keer de baardiameter.

4 | TSM editie 1

KRITISCH Toen Sandvik Coromant voor het eerst hierover werd benaderd, had de Jyväskylä-unit van de Häkkinen Group een ongebruikelijke lijst van specificaties. Het had een gereedschap nodig dat in staat is een specifiek type component met kritische afmetingen te bewerken. Hoewel het type component niet werd gespecificeerd vanwege geheimhoudingsclausules, was het bijzonder groot, met een afmeting van 800 mm in diameter en 12.000 mm (12 meter) in lengte, en het zou vanaf beide zijden worden bewerkt.

Het benodigde gereedschap was een kotterbaar, die bij bewerkingen wordt gebruikt om de diameter van een bestaand gat in een werkstuk te vergroten en te verfijnen. De gaten die worden gemaakt door een kotterbaar zijn preciezer, nauwkeuriger en gladder dan gaten die worden gemaakt middels boren, die vaak ruwere gaten opleveren.

se fabrikant

lsinki), 16 januari 08.43

SCHAAL De diameter en lengte van een kotterbaar worden echter bepaald door de afmetingen van het werkstuk zelf. Aanbevolen wordt om de grootst mogelijke kotterdiameter voor een toepassing te selecteren, zodat de best mogelijke stabiliteit wordt gerealiseerd. Simpel gezegd vereiste de toepassing een kotterbaar met nooit eerder vertoonde afmetingen.

De enorme grootte zou essentieel zijn om diepe en precieze inwendige draaibewerkingen mogelijk te maken, een taak die de capaciteit van kotterbaren met standaardafmetingen overstijgt.

Overmatige trillingen kunnen leiden tot onnauwkeurigheden, slijtage van het gereedschap en aantasting van de integriteit van het werkstuk, en dat waren aandachtspunten, gezien de enorme schaal van de bewerking bij de Jyväskylä-unit van de Häkkinen Group. Door het minimaliseren van de trillingen realiseert de kotterbaar stabiele en gecontroleerde verspaningsomstandigheden, wat resulteert in een hogere productiviteit, een langere standtijd en goede oppervlakte-afwerking.

DEMPER De Jyväskylä-locatie van de Häkkinen Group had een gereedschap nodig dat naadloos zou integreren met de bestaande machines en grensverleggend zou zijn voor draaibewerkingen. Het was ook van essentieel belang dat de nieuwe kotterbaar compatibel zou zijn voor gebruik in de enorme draaibank.

De kotterbaar is gemaakt van staal en bevat een component dat ‘demper’ wordt genoemd, gemaakt van zwaar metaal. Een demper is een apparaat dat wordt gebruikt voor het reduceren of absorberen van trillingen, die zelden voorkomen in machines of constructies, en is geklemd in speciale rubberen ringen.

Een ander cruciaal kenmerk van de kotterbaar is de Coromant Capto-gereedschapshouder die vóór de kotterbaar is bevestigd en de snijwisselplaten bevat die nodig zijn voor het bewerken van het werkstuk. De Coromant Capto is ontworpen om de instel- en gereedschapswisseltijden te reduceren, zodat de bezettingsgraad van de machine significant toeneemt en stabiele en betrouwbare bewerking wordt ondersteund.

TSM editie 1 | 5

Nieuws

Van poeder tot product:

nieuw TU Delft lab omvat gehele 3D-printproces Popovich. “Dit lab stelt ons in staat om niet alleen nieuwe materialen te onderzoeken, maar ook bestaande materialen vanuit een nieuw perspectief, en hun geavanceerde productie”, zegt Yinglu Tang, universitair docent bij LR.

nemen in de complete productieketen is een unieke mijlpaal.

VAN RUIMTEVAART TOT CHIPS De gezamenlijke onderzoeksinspanningen van 3mE en LR zijn al van start gegaan, in de vorm van gedeelde promovendi en masterstudenten. Zo bestudeert promovendus Yun-Ching Lin de oxidatiebestendigheid bij hoge temperaturen van ultrahoge temperatuur keramiek (UHTC) met verschillende poreusheden, vormen en korrelgroottes. Dit kan de basis vormen voor nieuw materiaal dat voldoet aan de eisen van toepassingen in extreme omgevingen, zoals hoge temperaturen en straling. Maar de toepassingsgebieden reiken verder dan de lucht en ruimte. Masterstudent Adithya Keshav Mohan onderzoekt of een stalen onderdeel in lithografiemachines kan worden vervangen door keramisch 3D-geprint materiaal. Dit project legt de basis voor het ontwerp van efficiëntere onderdelen voor lithografiemachines, waardoor mogelijk het productieproces van chips verbeterd kan worden.

BRUGGEN SLAAN Daarnaast is het Materials for Additive Manufacturing (MAM) lab in staat om materialen te ontwerpen en produceren met hogere sterkte en betere energie-efficiëntie. Maar het biedt ook de mogelijkheid om complexe vormen te creëren, de hoeveelheid materiaal te verminderen waar nodig of zelfs natuurlijke en duurzamere bronnen te gebruiken. Het is een samenwerking tussen de faculteiten 3mE en Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek (LR).

De focus van het lab ligt op het verkennen van materialen en ontwikkeling van producten die extreme omstandigheden kunnen weerstaan, zoals in de lucht en ruimte. “We zien dit lab als een brug tussen de verschillende disciplines van 3mE en LR en tussen fundamentele en toegepaste onderzoekers”, zegt

MAATSCHAPPELIJKE PROBLEMEN Het doel van Popovich en collega’s is om uiteindelijk de manier waarop 3D-printen wordt toegepast aanzienlijk te veranderen, zodat het niet langer wordt gezien als een methode om prototypes mee te produceren, maar als een echte, hoogwaardige productiemethode die verbeterde of geïntegreerde functionaliteiten biedt. “We willen dit nieuwe laboratorium gebruiken om bestaande en nieuwe metalen, keramische en composietmaterialen te onderzoeken en producten te ontwerpen met buitengewone eigenschappen op verschillende lengteschalen”, zegt Popovich. “Deze brengen ons uiteindelijk dichterbij het oplossen van belangrijke maatschappelijke problemen, zoals de energietransitie en algemene verduurzaming.”

Ontwikkelingen binnen de ruimtevaart en de energietransitie vragen om materialen die voldoen aan steeds hogere eisen. Denk aan extreem hoge druk of temperaturen. In het Materials for Additive Manufacturing lab van de TU Delft kunnen onderzoekers nu nieuwe materialen verkennen en verwerken tot producten en componenten voor dit soort extreme omstandigheden. Dit unieke lab werd op 30 november geopend, meldt de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE).

Op de TU Delft campus zijn wel meer labs voor additive manufacturing, ofwel 3D-printen, te vinden. Maar dit nieuwe lab is de enige in zijn soort, verzekert Vera Popovich, universitair hoofddocent bij de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE).

“Dat komt omdat we nu ook zelf het materiaal kunnen maken dat 3D-printers in gaat”, zegt Popovich. Tot nu toe werden deze poeders geleverd door commerciële partijen, waardoor de grondstoffen vaak een zwarte doos zijn voor onderzoekers. “De samenstelling en kwaliteit van de grondstoffen zijn als DNA”, legt Popovich uit. “Het beïnvloedt het gehele productieproces en de uiteindelijke eigenschappen van het product. Als wij niet het volledige DNA kennen, beperkt dat ons proces en ontwerpflexibiliteit.” Dat de onderzoekers nu zelf in staat zijn om metalen en keramische grondstoffen te ontwerpen en op te 6 | TSM editie 1

Beeld: Rijksoverheid Olivier Middendorp

Nederland en Zuid-Korea gaan meer samenwerken aan digitalisering maakindustrie Nederland en Zuid-Korea hebben afgesproken gezamenlijk meer te willen gaan samenwerken aan het verder ontwikkelen van digitale technologieën als kunstmatige intelligentie (AI), mobiele communicatie toepassingen (5G en 6G), quantum en digitalisering van de maakindustrie (smart industry). Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) heeft deze overeenkomst getekend tijdens het staatsbezoek van de Zuid-Koreaanse president Yoon Sukyeol aan Nederland.

De overeenkomst moet meer samenwerking mogelijk maken tussen Nederlandse en Zuid-Koreaanse bedrijven, kennisinstellingen en overheden op het gebied van digitalisering.

Zo kunnen beide landen op economisch en wetenschappelijk gebied voorop blijven lopen. Nederland is voor Zuid-Korea één van de belangrijkste handelspartners in de EU. Andersom staat het Aziatische land wereldwijd aan de top qua publieke en private investeringen in onderzoek en ontwikkeling met 4,5% van het bruto binnenlands product.

Minister Micky Adriaansens (Economische

Zaken en Klimaat): “Het sterk innovatieve karakter van Zuid-Korea maakt het interessant om meer samen te werken op gebieden waar gedeelde kracht zit. Zoals bij digitale technologieën. Die zijn immers van steeds grotere invloed op maatschappij en economie. Dat gaat over hoe we communiceren, leven en natuurlijk ook over al onze banen en inkomsten. En door samen te werken, krijgen onze innovatieve startups, mkb’ers en grootbedrijven meer economische kansen en kunnen ze meegaan met alle razendsnelle ontwikkelingen wereldwijd.”

In aanwezigheid van Koning Willem-Alexander en president Yoon namen minister Adriaansens (EZK) en haar Zuid-Koreaanse ambtsgenoot Ahn Duk-geun (Handel, Industrie en Energie) deel aan een grote bedrijvenbijeenkomst in Amsterdam met deelnemers uit beide landen over thema’s als verduurzaming & innovatie, energietransitie en halfgeleiders.

Het kabinet heeft met Zuid-Korea afgesproken naast digitale technologieën ook samen te willen werken op terreinen als kernenergie, koolstofvrije energie en daarnaast kennisuitwisseling op het gebied van halfgeleiders te stimuleren. Nederland is leidend in technologie voor halfgeleiderproductiemachines, terwijl de chipproductie zelf één van de belangrijkste economische activiteiten in Zuid-Korea is.

Het land heeft na de Verenigde Staten hierin het grootste mondiale marktaandeel.

TSM editie 1 | 7

Nieuws

Nederlandse industrie hoopt op zachte landing in 2024 De Nederlandse productiebedrijven sloten 2023 af met een verdere verslechtering van de bedrijfseconomische situatie, zo blijkt uit de laatste PMI-onderzoeksgegevens. De bedrijven verkleinden in december wederom de productieomvang, terwijl het aantal ontvangen nieuwe orders fors verder daalde. Vanwege de zwakke vraag verkleinden de bedrijven hun voorraden en brachten ze hun inkoopactiviteiten terug om de cashflow te verbeteren. De prijsgegevens lieten een aanzienlijke daling zien van de operationele kosten, als gevolg van de lagere grondstof- en energiekosten. De bedrijven verlaagden hun verkoopprijzen echter slechts in lichte mate.

Het PMI-cijfer veranderde niet veel (44.8 in december tegenover 44.9 in november) en wijst daarmee nog steeds op een forse verslechtering van de stand van zaken in de sector, voor de zestiende keer op rij. Bovendien hadden voor de zevende achtereenvolgende maand alle vijf de componenten van de PMI een negatieve impact op het hoofdcijfer.

De producenten maakten in december melding van een daling van het aantal nieuwe orders. Daarmee duurt de huidige periode van krimp al vanaf augustus 2022. De panelleden gaven aan dat de aanhoudende onzekerheid in 8 | TSM editie 1

de markt de reden was voor de matte verkoop.

Sommige bedrijven maakten specifiek melding van een zwakke vraag uit de bouwsector. De daling van het aantal nieuwe orders was fors, maar wel de kleinste sinds april.

LANDING “Vrijwel alle seinen staan op rood. Desalniettemin zijn inkopers overwegend optimistisch over 2024”, schrijft Albert Jan Swart, sectoreconoom industrie bij ABN AMRO in zijn redactioneel commentaar op de Nevi PMI van deze maand. “Het optimisme is de laatste maanden wel afgenomen vanwege het moeilijke econo-

mische klimaat. Weliswaar is het aannemelijk dat de vraag naar industriële goederen in de eerste maanden van 2024 verder afneemt, maar vanaf het tweede kwartaal kan voorzichtig herstel optreden. De overtollige voorraden van industriële goederen, die tijdens de pandemie zijn ontstaan, zijn dan vermoedelijk afgebouwd. Ook kan de rente in 2024 verder dalen doordat de inflatie onder controle komt. ABN AMRO verwacht daarom voor de industrie een langzaam herstel vanaf het tweede kwartaal. Al met al acht de bank de kans dus groot dat de Nederlandse industrie al voor de zomer een zachte landing maakt.”

Het aantal nieuwe orders uit het buitenland nam eveneens in een vergelijkbaar grote mate af, met de grootste daling in drie maanden. De bedrijven maakten melding van een zwakkere vraag vanuit belangrijke markten, in het bijzonder Duitsland.

MINDER DRUK De matte vraag leidde in december tot een tiende achtereenvolgende afname van de productieomvang. Deze daling was fors en groter dan in november. Het gebrek aan nieuwe orders zorgde ervoor dat de bedrijven de hoeveelheid onvoltooid of nog niet uitgevoerd werk in december konden verkleinen. Dit was de elfde maand op rij waarin de achterstanden kleiner waren, en de daling in deze maand was aanzienlijk. Tegelijkertijd verkleinden de Nederlandse producten in december opnieuw hun personeelsbestanden; daarbij gaven ze aan dat het vooral tijdelijke krachten betrof. Dit banenverlies was aanzienlijk en het grootst in drie maanden.

De gegevens voor december wijzen op verdere terughoudendheid bij de Nederlandse producenten met betrekking tot inkoop- en voorraadniveaus. Er was sprake van kostenbesparende initiatieven, waardoor zowel de inkoopactiviteiten als de voorraad ingekochte materialen in december in grotere mate daalde dan de maand ervoor. De daling van de materiaalvoorraad was bovendien de kleinste in vier maanden. Als gevolg hiervan was er sprake van minder druk op de toeleveringsketens. De panelleden maakten melding van een betere beschikbaarheid van materialen en capaciteit bij de leveranciers. Deze laatste verbetering van de prestatie van leveranciers was fors, maar wel de kleinste sinds februari.

LAGERE KOSTENDRUK Op het prijsfront was er in december opnieuw sprake van een lagere gemiddelde kostendruk. De Nederlandse producenten maakten melding van een forse daling van de inkoopkosten, vooral vanwege lagere grondstof- en energieprijzen. Als gevolg hiervan verlaagden de producenten hun verkoopprijzen om zo hun concurrentievermogen te verbeteren. Hiermee komt de periode van verkoopprijsdeflatie op vier maanden. De prijsverlagingen waren echter beperkt en de kleinste in dezelfde periode. De bedrijven in de Nederlandse industrie waren over het algemeen positief over de vooruitzichten voor de productieomvang in de komende twaalf maanden. Dit optimisme was echter het kleinst sinds oktober 2022. Er waren aanwijzingen dat bezorgdheid over het toekomstige economisch klimaat de stemming had getemperd. De positieve vooruitzichten werden met name toegeschreven aan het aantrekken van nieuwe klanten, geplande investeringen en een verwachte verbetering van de buitenlandse verkoop.

Investeringsfonds MGF neemt minderheidsbelang in Laagland en De Graaf Aandrijvingen V.l.n.r.: Eddo Cammeraat, Stefan Damen, Edwin van der Spek en Paul van Logtestijn.

Investeringsfonds MGF verwerft een minderheidsbelang toe bij de ondernemingen Laagland en De Graaf Aandrijvingen. Eddo Cammeraat, directeur en mede-eigenaar koopt zijn mede-aandeelhouder uit en wordt meerderheidsaandeelhouder. Eddo is benoemd tot algemeen directeur en heeft flinke groeiambities met beide bedrijven Eddo Cammeraat, algemeen directeur van Laagland en De Graaf Aandrijvingen: “Sinds 2006 ben ik mede-eigenaar van beide ondernemingen en nu ben ik met hulp van MGF meerderheidsaandeelhouder geworden. Ik wil me richten op de snelle uitbouw van de ondernemingen. We gaan eerst de interne organisatie verstevigen en daarna de ondernemingen versneld uitbouwen. Ik zie vele kansen in onder andere de geografische uitbreiding van ons werkgebied, het aantal leveranciers, maar ook van onze dienstverlening op het gebied van Smart Industry. Ik zie zowel mogelijkheden voor autonome groei als groei door middel van acquisities.”

ORGANISATIE “We zijn diep onder de indruk van het ondernemerschap van Eddo. We begrijpen goed waar de ondernemingen nu staan en vooral ook waar ze naar toe willen. We delen het geloof dat na een versterking van de interne organisatie er vele mogelijkheden zijn om beide bedrijven uit te bouwen. We vinden het ook een prachtig idee om in de loop van de komende jaren de kinderen van Eddo

te betrekken bij de ondernemingen en hen samen met Eddo in staat te stellen 100 procent van de aandelen te verwerven en daarmee de ondernemingen als familiebedrijven voort te zetten.”

Laagland is in 1931 opgericht, De Graaf Aandrijvingen in 1963 en beide bedrijven zijn gevestigd in Capelle a/d IJssel. Ze zijn actief in de Benelux. Laagland is een technische handelsonderneming die metaalbewerkingsmachines, voorinstel-apparatuur en gereedschappen verkoopt maar na verkoop ook installatie en service-werkzaamheden uitvoert. De Graaf Aandrijvingen is ook een technische handelsonderneming die zich richt op de engineering en verkoop van schakelbare koppelingen, tandwielkasten en draaikransen. Bij de ondernemingen werken momenteel gezamenlijk 20 medewerkers.

MGF MGF investeert in kansrijke ondernemingen in het MKB die behoefte hebben aan risicodragend kapitaal voor een Management BuyOut of voor Groei. MGF is een uniek investeringsfonds. Participatie van MGF maakt het mogelijk dat het management in twee stappen een volledige Management Buy-Out kan realiseren. Dit wordt mogelijk gemaakt doordat MGF een minderheidsbelang neemt en de DGA een kooprecht heeft op onze aandelen voor een afgesproken waarderingsformule. De Rabobank heeft als belangrijkste investeerder hiermee een aantrekkelijke oplossing voor groeiende MKB-bedrijven.

TSM editie 1 | 9

Nieuws

3,9 miljoen industriële robots in 2022 De wereld heeft in 2022 een nieuw record van 3,9 miljoen operationele robots bereikt. De meest geautomatiseerde landen, gemeten naar robotdichtheid, zijn Zuid-Korea (1.012 robots per 10.000 medewerkers), Singapore (730 eenheden) en Duitsland (415 eenheden). Dit blijkt uit het World Robotics 2023-rapport, gepresenteerd door de IFR. De robotdichtheid is het aantal operationele industriële robots in verhouding tot het aantal werknemers. Het kan de hele maakindustrie bestrijken of alleen specifieke industriële takken. Het aantal werknemers dient als maatstaf voor de economische omvang, dus het quotiënt van de operationele voorraad ten opzichte van het aantal werknemers plaatst de operationele voorraad op een uniforme basis. De nieuwe mondiale gemiddelde robotdichtheid bereikte in 2022 een recordhoogte van 151 robots per 10.000 werknemers. Dat is meer dan het dubbele van het aantal dat slechts zes jaar geleden werd gemeten.

ROBOTDICHTHEID PER REGIO Azië kent een robotdichtheid van 168 eenheden per 10.000 werknemers in de maakindustrie. Op wereldschaal behoren de economieën van Korea, Singapore, Japan, de Volksrepubliek China, Hong Kong en Taiwan tot de top tien van meest geautomatiseerde landen. De Europese Unie heeft een robotdichtheid van 208 eenheden per 10.000 werknemers, waarbij Duitsland, Zweden en Zwitserland in de mondiale top tien staan. De robotdichtheid in Noord-Amerika bedraagt 188 eenheden per 10.000 werknemers. De Verenigde Staten behoren tot de top tien van meest geautomatiseerde landen in de maakindustrie.

Zuid-Korea is ‘s werelds grootste toepasser van industriële robots. De robotdichtheid is sinds 2017 elk jaar met gemiddeld 6% toegenomen.

De Koreaanse economie profiteert van twee grote klanten: een sterke elektronica-industrie en een aparte auto-industrie. Singapore volgt met 730 robots per 10.000 werknemers. Singapore is een klein land met een laag aantal werknemers in de maakindustrie. Duitsland (415 robots per 10.000 werknemers) staat op de derde plaats. De robotdichtheid van de grootste economie van Europa is sinds 2017 jaarlijks gemiddeld met 5% gegroeid.

Japan staat op de vierde plaats (397 eenheden).

De robotdichtheid in het belangrijkste robotproductieland ter wereld groeide tussen 2017 en 2022 gemiddeld met 7%. China klom in 2021 naar de vijfde plaats en behield deze posi10 | TSM editie 1

tie in 2022. De grote investeringen van het land in automatiseringstechnologie leveren een robotdichtheid op van 392 robots per 10.000 werknemers - ondanks een enorm personeelsbestand van ongeveer 38 miljoen mensen in de maakindustrie .De robotdichtheid in de

Verenigde Staten is gestegen van 274 eenheden in 2021 naar 285 in 2022. Het land staat op de tiende plaats in de wereld. Nederland staat op de dertiende plaats met 248 robots per 10.000 werknemers. België en Luxemburg staan zestiende met 216 eenheden.

EasyGrinder slijprobot wint ABB-Robotics Award Tijdens de jaarlijkse online ceremonie van de ABB Value Providers Award is de EasyGrinder slijprobot van Teqram uitgeroepen tot de meest innovatieve oplossing. ABB-Robotics reikt deze gerenommeerde prijs uit in vijf categorieën aan haar partners, die in 2023 opmerkelijke prestaties hebben geleverd.

Craig McDonnell, Managing Director Business Line Industries bij ABB, maakte de winnaar in de categorie ‘Most Innovative Solution’ bekend. ‘Innovatie is een van de drijvende krachten in onze branche, en dat is het domein van creatieve geesten die voortdurend de grenzen verkennen van wat mogelijk is met onze ABB-robots. Deze prijs erkent de opmerkelijke creativiteit en vindingrijkheid in innovatie, die de technologische grenzen van onze ABB-robots verlegt en ons in staat stelt toegevoegde waarde te leveren aan onze klanten via automatisering.’

ROBOTISEREN ZONDER PROGRAMMEREN De Teqram EasyGrinder biedt een volledig autonome oplossing voor het afwerken van plasma- en autogeen gesneden plaatwerkonderdelen, zonder enige programmering of teaching. Voorheen vormde het programmeren van de robot de grootste hindernis om op een kosteneffectieve manier kleine series

of enkele stuks te produceren. Teqram heeft de EasyEye 3D vision-sensor met een eigen intelligente robotbesturing ontwikkeld om de ABB-robots autonoom te laten werken, zonder menselijke tussenkomst. Hierdoor kunnen vakmensen zich richten op vakwerk, terwijl saai repeterend werk door robots wordt uitgevoerd. Dit draagt niet alleen bij aan een verbetering van de arbeidsomstandigheden, maar maakt metaalbedrijven ook concurrerender.

Nauwkeurigheid, kracht en flexibiliteit

TECHNISHOW HAL 12, C055

Kitagawa NC Rotatietafels en machineklemmen voor de ultieme optimalisatie van uw productieproces.

De combinatie van de nauwkeurigheid en kracht van Kitagawa en de flexibiliteit van het LANG systeem zorgt voor topprestaties.

Interesse?

De equipment lease-experts van Activum helpen u graag aan de beste leaseoplossing bij uw investering in bedrijfsmiddelen.

Bel ons op 020 - 788 33 00 of bezoek onze website:

www.financial-lease.nl/technishow

METAALBEWERKING

HOUTBEWERKINGSMACHINE

VERPAKKINGSMACHINE

ZONNEPANELEN

LABORATORIUM APPARATUUR

KUNSTSTOF BEWERKINGSMACHINE

MEET, WEEG EN REGELAPPARATUUR

ROBOTICA / ROBOTISERING

TSM editie 1 | 11

Actueel

“De interesse van investeringsbedrijven

voor goed gepositioneerde maakbedrijven is heel groot” Het aantal overnames in de maakindustrie neemt toe. Volgens accountants- en advieskantoor BDO zijn in het derde kwartaal van 2023 67 transactiedeals gesloten, een stijging met 20 procent ten opzichte van een jaar eerder. Een van de laatste overnames is die van Wilvo - dat de afgelopen jaren zelf vijf bedrijven heeft overgenomen - door het Nederlandse private equity-bedrijf Rivean Capital.

J

oost Coopmans is zeker bekend met Wilvo en Rivean Capital. De partner M&A en corporate finance bij BDO Nederland heeft zelf de verkoop van Wilvo in 2019 aan de Duitse investeringsmaatschappij Borromin Capital begeleid. Hij ziet dat er een consolidatie plaatsvindt binnen de sector. “Logisch”, zegt Coopmans. “Schaalgrootte is noodzakelijk om mee te groeien met wereldspelers als ASML en VDL. Toeleveranciers moeten meegroeien en soms wordt een toeleverancier te klein of vormt hij een risico voor de 12 | TSM editie 1

bedrijfsvoering van grotere ondernemingen. Daarnaast zie je dat offshoring ‘uit’ is. Dankzij robotisering en productieautomatisering is reshoring in Europa weer mogelijk, en rendabel.”

MARGES Nederlandse bedrijven staan er internationaal goed op en zijn populaire potentieel over te nemen partijen. “Nederland heeft een goed juridisch en arbeidsklimaat. Er is veel arbeidsrust. Natuurlijk zijn er wel scherpe

“Marges zijn een verklaring voor het feit dat wat je doet uniek is” drijf met een exit-strategie van gemiddeld vijf jaar. In die vijf jaar hebben ze een zogenoemde buy&build-strategie uitgevoerd. Door overnames is Wilvo gegroeid en heeft het bedrijf geprofiteerd van schaalvoordelen en synergie-effecten.” Borromin Capital zit er dus in voor een bepaalde tijd.

Ze hebben ervoor gezorgd dat Wilvo veel kapitaalkrachtiger is geworden, waardoor het bedrijf versneld heeft kunnen groeien. Het stond eigenlijk al in de planning dat Wilvo op de markt zou komen, weet Kemps. “Met behulp van databases als MergerMarket, Pitchbook en Teachleap en inschatting van exit-periodes kan je precies zien welke portfoliobedrijven van private equity-bedrijven in de verkoop komen. Dat zijn geen geheimen.” Private equity-bedrijven zoals Gilde, NPM, Waterland of Parcom hebben allemaal een exit-strategie van ongeveer vijf jaar.

Wat kost een metaalbedrijf?

dialogen tussen werkgevers en werknemers, maar we komen er altijd uit.

Als het om automatisering gaat zit de Nederlandse maakindustrie ook nog eens in de internationale kopgroep. Ondanks dat we misschien een relatief kleine economie hebben, zijn we erg interessant op het internationale podium.”

Zitten de eigenaren van Nederlandse maakbedrijven op een goudmijn?

“De interesse van investeringsbedrijven voor goed gepositioneerde maakbedrijven is nog steeds heel groot. Zo zijn we bezig met de verkoop van een plasticproducent die het proces heel goed heeft gerobotiseerd.

Ze maken verpakkingen. Dat doen wel meer bedrijven, maar zij doen het zo goed en zo snel, dat ze ondanks dat er veel concurrentie is, toch goede marges maken. Marges zijn een afspiegeling van het feit dat wat je doet uniek is. En dan zijn er meer dan genoeg investeringsmaatschappijen geïnteresseerd. En ze hebben veel geld.”

Het is natuurlijk wat de gek er voor geeft, maar in de wereld van ‘M&A’ (mergers & acquisition, fusies en overnames) zijn er wel degelijk vuistregels. Twee cijfers staan daarbij centraal: Ebitda en de multiplier. Eerst de Ebitda. Deze afkorting is een maatstaf voor de brutowinst van een bedrijf voor aftrek van rente, belastingen, afschrijvingen op activa en aflossingen op leningen en goodwill. De multiplier is het getal waarmee je de Ebitda kan vermenigvuldigen om tot een waarde van een bedrijf te komen.

Uit cijfers van accountants- en advieskantoor BDO blijkt dat de multiplier-factor in het derde kwartaal van 2023 12,09 was. Dat is erg hoog, maar ook een beetje vaag. De bandbreedte waartussen deze multiplier zit, ligt tussen 4,5 en 23. Hierbij is het van belang om te weten dat met name van de grotere transacties de gedetailleerde cijfers en daarmee de multiples gepubliceerd worden, en tevens dat voor grotere bedrijven gemiddeld gezien meer wordt betaald; het gemiddelde is dus ‘naar boven’ vertekend. Belangrijker voor het bepalen van de multiplier is dan ook de algemene trend.

In 2022 was de gemiddelde multiplier-factor 9, dus een bedrijf was 9 keer de Ebitda waard. In 2023 kwam de klad er een beetje in en kwamen overnames bijna tot een stilstand. Nu rinkelt de telefoon weer bij interessante bedrijven. Een schatting: op dit moment kost een metaalbedrijf 4 tot 5 keer de Ebitda. Als het een gespecialiseerd metaalbedrijf is, kom je op een factor 6 of 7 keer de Ebitda.

Die Ebitda staat overigens gewoon in de cijfers van een bedrijf die bij de KvK bekend zijn. Dus iedereen kan aan het rekenen slaan.

VERSNELLING “De overname van Wilvo is helemaal niet zo bijzonder”, zegt David Kemps, sector banker Industrie bij ABN Amro. Hij legt uit hoe het er in de wereld van private equity aan toegaat. “Ze waren in 2019 overgenomen door de Duitse investeerder Borromin Capital. Dat is een equity-beTSM editie 1 | 13

Thema: Smart Industry en robotica

Niet mee met digitalisering? “Als je niet verandert, kun je uitsterven” Digitalisering is veel meer dan alleen een technologische verandering; het is een noodzakelijke cultuurverandering. Mark Courage, directeur Smart Industry bij TNO, merkt dat de Nederlandse maakindustrie nog nauwelijks is gedigitaliseerd. “Als we verdienvermogen en strategische autonomie willen hebben in Nederland, moet je blijven investeren in Smart Industry”, vindt hij. Een gesprek over de uitdagingen van Smart Industry. En over kaas en wielrennen.

E

r bestaat een zogenoemde Industry 4.0 maturity index. Dat is een soort ladder die aangeeft in welke fase je zit als het gaat om digitalisering van je bedrijf. De ladder bestaat uit zes treden, en trede nummer zes is de hoogste mate van digitalisering. Daarvan is sprake als een fabriek zichzelf eigenlijk autonoom aanstuurt. De laagste tree is de begane grond, waar alles nog met de hand wordt gedaan. Wat is volgens Courage de stand van zaken, als het gaat om Smart Industry? “We praten vaak over autonome fabrieken, maar daar zijn we nog lang niet. De meeste bedrijven komen niet verder dan de tweede stap. Dat houdt in dat er data-uitwisseling tussen systemen mogelijk is. Niet dat het ook gebeurt. Er zijn nog heel veel bedrijven die op ambachtelijke wijze produceren, waarbij hun IT los van het proces opereert.”

Daarmee stelt Courage niet dat hij iets tegen ambachtelijkheid heeft.

Vakmanschap blijft en moet blijven, vindt hij. Want juist vakmensen weten wat kwaliteit is. Maar ze gebruiken de kracht van nieuwe technieken en machines niet. Oorzaken? De waan van de dag, onbekendheid, en andere prioriteiten. Dat is jammer, want als je niets aan digitalisering doet, zal je als bedrijf moeite krijgen om mee te blijven doen. Hij refereert aan het boek ‘Who Moved My Cheese?’ van Spencer Johnson. Het is een metafoor voor veranderende omstandigheden: als de kaas in de ene opslagplaats op lijkt te raken, kan je niets doen en zal op termijn alle kaas op zijn. Maar je kan ook op zoek gaan naar alternatieven. Courage: “Je zal je horizon moeten verbreden.

Als je niet verandert, kun je uitsterven. Dat is de boodschap van het verhaal. En dat geldt ook voor de machinebouw. Innovatie betekent investeren, en dat is waar de schoen een beetje wringt. In ons land gaat 2,3 procent van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling. In Duitsland ligt dit percentage op 3,1 procent en in België op 3,5 procent.”

ECOSYSTEEM Nu gebeurt er genoeg in Nederland als het gaat om technische innovaties. Neem ASML en VDL. “Dat zijn koplopers, en ASML is een zogenoemd control point. Als je in de wereld met chips bezig bent, moet je altijd langs Veldhoven. Dat is de kracht van Nederland. We kunnen niet in alles uitmunten, dus is het verstandig om niches te kiezen en daarin te excelleren. En daar dus mogelijk een control point in te zijn.”

ASML kan alleen zo goed lopen omdat er een slim ecosysteem omheen 14 | TSM editie 1

zit. Het Veldhovense bedrijf is superieur als het gaat om mechatronica en EUV, maar dankzij hun tweede- en derdelijns leveranciers kunnen ze echt uitblinken. “Tier 3 mkb-bedrijven die klein materiaal en componenten leveren aan ASML zijn cruciaal. Ze hebben echter niet de middelen voor grote R&D-projecten om hun productieproces te verbeteren en verder te optimaliseren. Daar liggen verantwoordelijkheden voor de koplopers. Die moeten helpen door concepten voor

slimmer produceren te ontwikkelen, zodat die makkelijk toegankelijk en beschikbaar worden voor het peloton. Daarnaast is het belangrijk dat de koplopers het gat niet te groot laten worden. Het peloton moet zich wel kunnen optrekken. Want als de koplopers te ver vooruit fietsen, kunnen anderen niet meer aanhaken.”

Courage wil dit nog wel iets nuanceren. De scheiding tussen de koplopers en het peloton is niet zo stringent als hierboven beschreven. Een aantal mkb’ers is namelijk wel heel flexibel en wendbaar. Die zetten in op innovaties en maken daar tijd en middelen voor vrij. Digitalisering en agility staan centraal in hun bedrijfscultuur en DNA. “We gaan naar een omgeving waarin je een product als een dienst gaat aanbieden. Bij dit zogenoemde Product-as-a-Service (PaaS, red.) gaat de afnemer betalen voor de waarde van het gebruik. Maar dat is pas mogelijk als de hele keten - en met name de eindgebruiker - dat omarmt. En daarvoor moeten we een andere digitale cultuur aanleren.

Een voorbeeld? Veel ouderen worden gezien als digibeten, maar ik ken genoeg ouderen die heel goed thuis zijn in de moderne digitale wereld. Met uitleg, training en scholing maken ze het zich eigen. Ze zijn daar anders in dan bijvoorbeeld kinderen. Die pakken een tablet en drukken op alle knoppen. Ze leren door te proberen. Door trial and error. Kan je voor mensen die wat verder van digitalisering af staan de cultuur veranderen? Dat zit volgens mij in kennisdisseminatie: het verspreiden van kennis.” Daar speelt het landelijk Programmabureau Smart Industry, een samenwerking van TNO, FME en Koninklijke Metaalunie, een belangrijke rol in. Dit samen met de vijf regionale European Digital Innovation Hubs en de daarbij behorende fieldlabs. De stichting Smart Industry zorgt er met onder andere de Smart Makers Academy voor dat de operators van nu worden klaargestoomd om de kansen van de nieuwe technologische mogelijkheden te benutten (www.smartindustry.nl).

ROBOT ‘IN DIENST’ Courage pleit dus voor een cultuurverandering. Hij heeft een voorbeeld van een mkb-metaalbewerkingsbedrijf in het oosten van het land, waar vijftien mensen werken. Voor het maken van een standaard metaalproduct hebben ze een robot ‘in dienst’. “Het is een mooi familiebedrijf, met veel passie voor het vak. Ze wilden weten of digitalisering in hun bedrijf ook mogelijk was. Ze konden meedoen aan ons TNO-programma ‘www.10xKlaar.nl’, waarbij je start met digitalisering en in kleine stapjes groeit naar slimmer produceren. Het eerste dat opviel, was dat ze geen data hadden over bijvoorbeeld hun lasapparatuur. Toen we met eenvoudige tooling data gingen genereren, opslaan en structureren, bleek dat de apparatuur het merendeel van de dag niet in bedrijf is in verband met werkvoorbereiding, opstarten, wachttijd, enzovoort. Dan is de logische vraag hoe efficiënt je machinepark eigenlijk is. Want een draaiende machine die bijvoorbeeld last voegt waarde toe.”

Dankzij het inzicht in het eigen bedrijfsproces, equipment efficiency en toepassing van lean manufacturing principes heeft het bedrijf flinke stappen kunnen zetten. Daarnaast is het inzicht ontstaan dat vakmanschap en digitalisering heel goed samen gaan en dat die combinatie extra motiverend werkt om ook starters met veel digitaliseringskennis aan de voor hen misschien wat minder bekende maakindustrie te binden. Met behulp van bijvoorbeeld stagiaires en starters heeft het bedrijf zich later ook toegespitst op het slimmer programmeren van het machinepark. Wat bleek is dat veel tijd verloren gaat aan het omstellen van de machines en robots. Middels slimmer programmeren en integreren van systemen wordt toegewerkt naar ‘zero programming’, waarbij op termijn artificial intelligence-processen verder en sneller optimaliseren.

AUTONOMIE Heeft Courage wel hoop dat het goed komt, als zoveel bedrijven nu nog onderaan de ladder van digitalisering staan? “Als we niet investeren in de digitalisering van de maakindustrie, kijken we elkaar over een paar jaar aan en vragen we onszelf af hoe we onze industrie uit onze handen hebben kunnen laten glippen. Als we strategische autonomie willen hebben in Nederland, moeten we blijven investeren in Smart Industry. Ik vraag me weleens af of dat wel voldoende aandacht en waardering krijgt op de politieke agenda. Hebben we wel genoeg door hoe belangrijk het is om maakbedrijven te innoveren, ontwikkelen en ondersteunen?”

En als de overheid het inderdaad niet ziet? Dan houdt Courage nog wel vertrouwen in de innovatiekracht van het bedrijfsleven. “Wanneer het moet, worden bedrijven creatiever in hun zoektocht naar competenties, merk ik. En ik denk dat op het gebied van digitalisering uiteindelijk ook een oplossing komt, zodat medewerkers zichzelf het slim produceren snel eigen kunnen maken.”

Technologiewijzer Hoe kan je snel keuzes maken in alle technische oplossingen om de productiviteit te verhogen? TNO stelt een technologiewijzer ter beschikking om operators hierin te helpen. Door technologische ontwikkelingen worden producten en productieprocessen steeds complexer. Tegelijkertijd eisen klanten honderd procent kwaliteit en traceerbaarheid, wat de moeilijkheidsgraad van het werk verhoogt en het vinden van technisch opgeleid personeel steeds uitdagender maakt. Om een antwoord op die uitdaging te bieden, heeft TNO Instructional Operator Support ontwikkeld.

Hiermee kunnen medewerkers worden voorzien van essentiële informatie bij handmatige werkzaamheden in productie of onderhoud, bijvoorbeeld via schermen of smart glasses. Deze technologieën bieden stapsgewijs begeleiding bij de taakuitvoering of laten experts zelfs op afstand meekijken. Het ultieme doel van deze technologieën is om medewerkers op het juiste moment van de juiste informatie te voorzien. Maar welke Instructional Operator Support-technologie is voor jouw specifieke productie- of onderhoudswerkzaamheden geschikt? En is je organisatie er klaar voor? Om deze vragen te beantwoorden, ontwikkelde TNO ook de technologiewijzer Instructional Operator Support.

TNO’s technologiewijzer biedt inzicht in de toepassing en het gebruik van de operationele support in diverse toepassingen, waaronder training, assemblage, en service en onderhoud. De technologiewijzer is ontwikkeld voor organisaties die overwegen Instructional Operator Support te integreren, maar nog geen of beperkte ervaring hebben met deze technologie.

Meer informatie: https://survey.tno.nl/IOSwijzer of scna de qr-code

TSM editie 1 | 15

Thema: Smart Industry en robotica

Unieke werkende fabriek op de beursvloer tijdens TechniShow Het is een unicum op een beurs: tijdens TechniShow wordt een heuse fabriek neergezet. Negen verschillende partijen uit de productietechnologie zetten een heuse geïntegreerde productieautomatisering op. De bezoeker kan op dit zogenoemde Themaplein Productieautomatisering alle stappen van een moderne productieomgeving meemaken. Aan het einde van de ‘fabrieks-tour’ ligt daadwerkelijk een live gemaakt product te wachten.

E

ric Bakker, directeur/eigenaar bij Supplydrive, staat in de gang in het BIC1-gebouw op de Brainport Industries Campus in Eindhoven. Supplydrive houdt zich bezig met data-uitwisseling in de keten (extern) en binnen een bedrijf (intern). Hun softwareoplossing maakt de verschillende typen data generiek, om communicatie soepel te laten verlopen. Maar nu is Bakker druk bezig. Hij zwaait even met zijn linkerarm in de lucht. Daarna draait hij de palm van zijn rechterhand om en drukt hij met zijn linkervinger in het luchtledige naast zijn rechterhand.

Bakker heeft een hololens op zijn hoofd en is bezig de data tussen de verschillende systemen te visualiseren. “We integreren alle datastromen van machines met elkaar”, zegt hij. “Met deze hololens kunnen we bezoekers echt laten zien wat er gebeurt. Het is namelijk lastig om software uit te beelden. Onze uitdaging is dat we nu acht jaar bestaan

als bedrijf en op een mooie locatie in Eindhoven zitten, maar dat gebruikers ons eigenlijk niet zien. Met deze hololens kan je beleven wat er gebeurt.”

Ed Dekkers (Bendertechniek)

Elise de Koning (Cellro)

16 | TSM editie 1

Basisstappen Elise de Koning glimlacht als ze Bakker ziet zwaaien met zijn hololens op. De Koning is eventmanager bij Cellro en naar voren geschoven als woordvoerder van het Themaplein Productieautomatisering. “We hebben een mooie groep mensen verzameld die het thema productieautomatisering laat zien op TechniShow. Dat doen we met een fabriek, waar je je eigen product kan ingeven en alle stappen die daarin zitten kan volgen. Het proces is zowel volledig als deels geautomatiseerd te zien.”

De basisstappen zijn robotiseren, automatiseren, digitaliseren en lo-

Eric Bakker (Supplydrive) gistieke integratie. “De partners die deelnemen vullen allemaal een stapje in. Bij mijn weten is het uniek. Niet alleen dat er een echte fabriek op een beurs staat, maar ook dat concurrenten met elkaar samenwerken. En we denken allemaal dat je in een moderne productieomgeving juist moet samenwerken. Zo’n plein komt niet tot stand als je het grotere verhaal niet ziet. Je moet je eigen belangen overstijgen, dat is in het bedrijfsleven ook zo.”

Hoe belangrijk is productieautomatisering? De Koning: “Extreem belangrijk. Iedereen is ermee bezig. En iedereen doet dat op zijn eigen manier; de ene partij is wat verder dan de andere. Maar het gaat stap voor stap. Die reis is belangrijk. Daarbij zie je ook dat maakbedrijven zich continu oriënteren op de volgende stap in hun proces. Met ons Themaplein hebben we alle stappen bij elkaar gebracht, op één plek.”

Koppelen Opvallend is dat er twee bewerkingsmachines in de fabriek staan. Aan de ene kant van het Themaplein heeft DMG een DMU-bewerkingsmachine staan. Aan de andere kant van de corridor staat Bendertechniek met een Brother-bewerkingscentrum. Ed Dekkers, commercieel manager bij Bendertechniek: “Op het productieplein gaan we een draaifreesmachine koppelen met een robot. Deze Brother is in staat om zowel staal als aluminium te verwerken. Net als in een echte productieomgeving moeten we zo flexibel zijn, want we weten nu nog niet van welk materiaal we het product op het Themaplein gaan maken. We doen graag mee met dit unieke en originele project, en op deze manier kunnen we Bendertechniek profileren op Technishow.”

Praktijk Aangezien data tegenwoordig cruciaal is - zeker als het gaat om pro-

Henk Abbring (MKG Nederland)

ductieautomatisering - zijn er veel partijen die zich bezighouden met meten. Zo draagt Laagland bij met Zoller-voorinstelapparatuur. Michel Francken, productmanager bij Laagland: “Door voorinstellen, gereedschappen meten voor de bewerkingsmachines en het monitoren van standtijden, is een productieproces veel efficiënter. Zo kunnen we tijdig inschakelen dat gereedschappen er zijn wanneer ze er moeten zijn. Op het Themaplein zie je heel mooi een totaalconcept met meerdere leveranciers uit alle takken van sport. Precies zoals het in de praktijk gaat.”

Heidenhain levert state monitoring-software aan de fabriek op het Themaplein. “Daarmee kan je de status van het machinepark controleren, zodat je inzicht krijg in de efficiëntie van de machines”, zegt Paul Venema, accountmanager bij Heidenhain. “Op het plein verzamelen we de data en koppelen we dat aan het ERP-systeem. We willen met zijn allen laten zien dat je het proces kan doorlopen zonder dat je handmatig data hoeft toe te voegen. Simpel gezegd: de data gaat in het proces, de handen er vanaf en aan het einde komt er een kant-en-klaar product uit. We willen laten zien dat alle machines en systemen met elkaar praten. En elkaar snappen.”

Seriegrootte Renishaw speelt ook een rol bij de meetstappen in de Themaplein-fabriek. Philippe Reinders Folmer, general manager bij Renishaw Benelux: “Voordat een stuk de machine ingaat, meten we of het goed te verspanen is. In de machine kijken we gereedschappen na; of ze lang genoeg zijn, de juiste diameter hebben en mogelijk gebroken zijn. En we meten het werkstuk na, zowel in als naast de machine. Vergeet niet, een machine is bij wijze van spreken blind. Meten zorgt ervoor TSM editie 1 | 17

Thema: Smart Industry en robotica

Michel Francken. (Laagland)JPG

Paul Venema (HeidenHain)

dat je tijdens het verspanen kan corrigeren, zodat het geheel binnen de toleranties blijft. Juist in een geautomatiseerd proces is het cruciaal dat de producten die uit de machines komen, kloppen met wat je wilt produceren.”

Productieautomatisering speelt volgens Reinders Folmer een steeds grotere rol in de maakindustrie in de Benelux. “We willen de kostprijs naar beneden krijgen, en daarnaast flexibiliteit in de producten houden. Eigenlijk wil je naar een geautomatiseerde seriegrootte van 1. In de Benelux is de maakindustrie al goed bezig, zeker ten opzichte van andere landen. Op TechniShow is er echter nog meer te zien.

Het grappige is dat je op het Themaplein een aantal bedrijven ziet die elkaar beconcurreren en nu samenwerken. Als bezoeker kan je dus keuzes maken. Je bent niet gebonden aan één partij. Er zijn veel oplossingen.”

“Gereedschap en productbeheersystemen (veding systemen) zijn een cruciaal onderdeel in een fabriek als deze”, vervolgt Henry Blom, algemeen directeur van Hoffmann Group Nederland en Belgie. “Zeker omdat onze TOOL24-systemen naadloos zijn te koppelen aan ERP-software zijn ze onmisbaar om de digitale procesketen sluitend te maken. Wij vinden het themaplein dan ook een fantastisch initiatief, omdat het voor de bezoekers van de TechniShow een zeer verhelderende blik geeft welke mogelijkheden er zijn op het gebied van van productie- en procesoptimalisatie en welke voordelen dit brengt.”

Missie Terug naar de gang, waar Erik Bakker van Supplydrive met zijn hololens nog in de weer is. Henk Abbring, directeur en eigenaar van MKG Nederland, staat er nu ook bij. Abbring ontwikkelt en implementeert met zijn MKG Nederland sinds 2000 ERP-software voor mkb-metaalbedrijven in de maakindustrie. Het hoofdkantoor van MKG Nederland zit in Hengelo, maar vorig jaar heeft het bedrijf een vestiging geopend op de Brainport Industries Campus (BIC) in Eindhoven.

“Met onze MKG ERP-software zorgen wij ervoor dat data door de ge18 | TSM editie 1

Philippe Reinders Folmer (Renishaw)

hele fabriek gedeeld kan worden. Daardoor kunnen we goed zien of alles is gegaan zoals het moet, zonder dat er een mens aan te pas hoeft te komen. We verzorgen hiermee een digitale fabriek en zijn daarmee het administratieve kloppende hart van een bedrijf. Onze missie is om bedrijven excellent te laten presteren. Dat lukt alleen als je samenwerkt en goed met elkaar koppelt. Op het Themaplein kunnen we dit presenteren en vormgeven. Dit plein is ons op het lijf geschreven, want hier zijn we dagelijks mee bezig. MKG is daarnaast Smart Industry Ambassadeur in het Smart Industry Fieldlab ‘Smart Connected Supplier Network’ (SCSN) dat als doel heeft om de Nederlandse maakindustrie te versterken en de digitale fabriek te realiseren. We laten met ons allen op Technishow een duidelijk verhaal zien dat relevant is voor de hele maakindustrie.”

De fabriek De fabriek op het Themaplein is een live opstelling zoals ook in een echt maakbedrijf te vinden is. Dat houdt in dat er orderintake, gereedschappen, een AGV, integratie met machines, robotcellen en alle bijbehorende software aan de pas komen. Op het moment van schrijven doen er negen partijen aan mee: Bendertechniek, Cellro, DMG Mori, Heidenhain, Hoffmann Group, Laagland, MKG, Renishaw en SupplyDrive. Het Themaplein is mede mogelijk gemaakt door de brancheverenigingen FPT-VIMAG en NEVAT. Heb je vragen over het Themaplein Productieautomatisering, neem dan contact op met Ires Veerman, branchemanager FPT-VIMAG, via ires.veerman@fme.nl.

Actueel

Minder spanning op de arbeidsmarkt Bij ondernemers in de mkb-maakindustrie is de binnenlandse en buitenlandse orderpositie bij net zoveel bedrijven toegenomen als afgenomen. De waardering van de orderpositie is ‘zuinigjes’ te noemen en voor het eerste kwartaal van 2024 worden geen sterke veranderingen van de orderpositie verwacht. Het aantal bedrijven met vacatures is voor het vierde kwartaal op rij weer iets afgenomen. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van de Koninklijke Metaalunie Economische Barometer van de mkb-maakindustrie over het vierde kwartaal van 2023.

D

eSectoren die beduidend slechter presteren dan gemiddeld, zijn de aan de bouw toeleverende bedrijven en de metaalwarensector. Bedrijven die gemiddeld genomen beter presteren zijn oppervlaktebehandelaars en machinebouwers. In deze Barometer is een extra vraag gesteld over netcongestie en de problemen die bedrijven ervaren met hun elektriciteitsaansluiting.

Daaruit blijkt dat 20% van de geënquêteerde mkb-maakbedrijven hier inmiddels last van heeft in de bedrijfsvoering.

ORDERPOSITIE BINNENLAND Na een vrij sterke daling van de binnenlandse orderpositie in het derde kwartaal, is hij in het vierde kwartaal nagenoeg gestabiliseerd. Bij 22% van de bedrijven is de binnenlandse orderpositie afgenomen, terwijl hij bij 24% is toegenomen. De waardering van de orderpositie ligt op bijna hetzelfde niveau als in het derde kwartaal. 28% van de bedrijven geeft aan tevreden te zijn over de binnenlandse orderpositie; een jaar geleden was bijna de helft van de respondenten tevreden. De verwachtingen voor het eerste kwartaal van 2024 zijn ‘stabiel’ te noemen. 22% van de respondenten geeft aan een betere orderpositie te verwachten, terwijl 20% een verslechtering verwacht. Per saldo is dit een toename van maar 2%. De gemiddelde orderportefeuille in weken is in het vierde kwartaal hersteld.

De gemiddelde orderportefeuille was aan het einde van het derde kwartaal voor ruim acht weken gevuld; eind 2023 was dit - net als in het vierde kwartaal van 2022 - elf weken.

Beeld: Factory

ORDERPOSITIE BUITENLAND Van de geënquêteerde bedrijven geeft 35% aan te exporteren. 10% van de exporterende bedrijven exporteert tot 10% van hun omzet. De overige 25% van deze ondernemers exporteert gemiddeld ruim een derde van hun omzet. Het afgelopen anderhalf jaar was het aandeel ondernemers met een krimpende export-orderportefeuille steeds groter dan het aandeel ondernemers waarbij deze portefeuille groeide. In het vierde kwartaal houden beide partijen elkaar in evenwicht. Dat wil zeggen dat bij 28% van de bedrijven de orderportefeuille is toegenomen, terwijl hij bij 28% is afgenomen. Bij 44% bleef hij gelijk.

Het aandeel ondernemers dat de exportpositie positief beoordeelt, is net iets groter dan het aandeel dat de exportportefeuille als negatief beoordeelt. De verwachting voor de orderpositie buitenland voor het eerste kwartaal van 2024 is vrijwel gelijk aan de realisatie in het vierde kwartaal van 2023. 25% van de exporterende bedrijven verwacht een groei van de buitenlandse orderpositie, terwijl 28% een krimp verwacht.

TSM editie 1 | 19

Actueel

PRIJZEN In het vierde kwartaal van 2023 heeft 28% van de respondenten de verkoopprijs verhoogd, terwijl 9% zijn prijzen juist heeft verlaagd. Prijsverhogingen vinden beduidend minder vaak plaats dan een jaar geleden, toen prijzen vooral omhoog gingen als gevolg van de gestegen grondstofprijzen.

Bij de mkb-maakbedrijven die aan deze Economische Barometer hebben deelgenomen, werken gemiddeld 21 medewerkers; 92% met een vaste aanstelling en circa 8% met een flexibel contract. Ook dit kwartaal houden de bedrijven die meer of juist minder medewerkers in dienst hebben elkaar in evenwicht. Bij 12% van de bedrijven waren meer medewerkers werkzaam, terwijl het personeelsbestand bij 13% van de respondenten is gekrompen.

Het aandeel bedrijven dat vacatures heeft uitstaan daalt geleidelijk. Anderhalf jaar geleden had 55% van de respondenten ten minste één vacature uitstaan, een jaar geleden was dit 50% en eind 2023 was het nog 44%.

Het gemiddeld aantal vacatures per bedrijf stond eind 2023 op 2,2. Dit was anderhalf jaar geleden 2,6. Afgezet tegen alle medewerkers hebben de respondenten gemiddeld voor 4,6% van het totale personeelsbestand aan vacatures openstaan.

In het derde kwartaal gaven relatief weinig respondenten aan er vertrouwen in te hebben de openstaande vacatures in te kunnen vullen (60%).

Nu schat men dit weer iets positiever in. Begin 2024 verwachten de respondenten bijna 80% van de vacatures binnen een half jaar in te vullen.

WINSTGEVENDHEID Het aantal bedrijven dat aangeeft winst te maken, lag de afgelopen drie kwartalen redelijk op hetzelfde niveau. Bijna driekwart van de bedrijven geeft aan winst te maken, terwijl een kleine 10% aangeeft verlies te maken.

De overige 17% draait quitte. De ontwikkeling van het bedrijfsresultaat is toegenomen ten opzichte van het derde kwartaal. In het vierde kwartaal nam bij 31% van de bedrijven het resultaat toe, terwijl dit bij 25% afnam, per saldo is dit 6% positief. Een kwartaal eerder was dit 12% negatief.

De vraag hoe de ondernemer het bedrijfsresultaat waardeert, wordt veel positiever beantwoord dan drie maanden eerder in 2023. 56% van de respondenten geeft aan tevreden te zijn met het bedrijfsresultaat over het vierde kwartaal, terwijl dit over het derde kwartaal slechts 26% was. Voor het eerste kwartaal van 2024 verwacht de sector gemiddeld genomen eenzelfde bedrijfsresultaat als voor het vierde kwartaal van 2023: 19% van de respondenten verwacht een beter resultaat, 20% een slechter en 61% eenzelfde bedrijfsresultaat.

20 | TSM editie 1

NETCONGESTIE Omdat er momenteel veel te doen is over netcongestie, is hierover in de Economische Barometer een extra vraag opgenomen. Gemiddeld ervaart een op de vijf geënquêteerde bedrijven op dit moment door de netcongestie een probleem in de bedrijfsvoering. Er zijn ook ondernemers die aangeven op termijn problemen te verwachten.

Op de vraag wat als belangrijkste probleem wordt ervaren, geeft: 5% van de respondenten aan dat zij niet of minder kunnen verduurzamen dan ze zouden willen. Bijvoorbeeld omdat ze geen zonnepanelen kunnen plaatsen.

6% van de respondenten aan dat ze met hogere kosten komen te zitten. Hierbij worden hogere energiekosten en het niet kunnen terugleveren genoemd, maar ook schade door te hoge piekspanning.

9% van de respondenten aan de productiecapaciteit niet te kunnen uitbreiden. Dit varieert van het niet kunnen bijplaatsen van een extra machine tot niet kunnen verhuizen.

• • •

HÉT EVENT VOOR INNOVATIEVE INDUSTRIËLE PRODUCTIETECHNOLOGIE

DE MAAKINDUSTRIE VAN MORGEN Loop over de grootste vakbeurs van de Benelux Krijg een compleet overzicht van de sector Onderhoud en vergroot je netwerk Bekijk nieuwe technieken, materialen en innovaties Oriënteer je op investeringsmogelijkheden Ontdek oplossingen voor slimme productie-optimalisatie

Kom met je hele bedrijf voor een leerzaam dagje uit!

12 t/m 15 maart 2024

JAARBEURS | UTRECHT

Bestel een gratis ticket

scan de QR of ga naar event.technishow.nl

TSM editie 1 | 21

Beurs

“IAM3D-platform officieel gelanceerd tijdens TechniShow 2024 IAM3D is vanaf januari 2024 de nieuwe belangenbehartiger voor de 3D-print- en AM-sector in de Benelux. Dat is het resultaat van een initiatief van de stuurgroep Flam3D om het netwerkaspect niet verloren te laten gaan. De officiële lancering van IAM3D vindt plaats op de beursvloer van TechniShow 2024.

“

Er was en is nog steeds behoefte aan een overlegplatform voor 3D-printen in de Benelux. Flam3D was dit neutrale platform.

Met IAM3D kunnen we de netwerkfunctie voortzetten en de kennis rond 3D-printen en additive manufacturing verder verspreiden, het gebruik ervan stimuleren en de regio internationaal op de kaart zetten”, zegt Philippe Reinders Folmer, stuurgroepvoorzitter van Flam3D en de nieuwe organisatie.

GEEN DOORSTART Hij benadrukt dat IAM3D geen doorstart is van Flam3D. “De I in onze naam staat voor Industrieel. Flam3D was gericht op toepassingen van AM in de breedte. Wij vernauwen de focus naar high performance kunststoffen, metaal en keramiek. Materialen waarmee je industriële producten kan maken. Daarmee kunnen we ook het AM-landschap beter bedienen.”

Reinders Folmer kent het landschap dat met 3D-printen te maken heeft goed. Hij weet ook dat er vanuit verschillende gremia initiatieven zijn ontplooid om AM te promoten. Vaak zijn dat soort initiatieven blijven steken in goede bedoelingen, of er was een gebrek aan menskracht. “In plaats van een eigen, afgebakende nieuwe club op te zetten, gaan we voor zogenoemde associatielidmaatschappen. FPT-Vimag en IAM3D worden wederzijds lid van elkaar. Er zit een vertegenwoordiger van FPT-Vimag bij de vergaderingen van IAM3D, en andersom. Zo zijn de lijnen kort en kunnen we elkaar versterken. Dat willen we met het gehele maakindustriële landschap om ons heen. We kunnen elkaar helpen. Zo hoeven we niet te concurreren met elkaars belangenorganisaties, maar kunnen we samenwerken.”

NETWERKFUNCTIE BLIJFT OVEREIND Flam3D is per 31 december 2023 opgehouden te bestaan, doordat de subsidie voor de koepelorganisatie waarin het was ondergebracht wegviel.

In eerste instantie zijn de activiteiten die Flam3D uitvoerde voor 3DOP, een groot Europees onderzoeksproject, ondergebracht bij Mikrocentrum en Sirris. Op initiatief van de stuurgroep is daarna verder gezocht naar een mogelijkheid om de netwerkfunctie in een nieuwe, afgeslankte vorm voort te zetten. Het zou immers zonde zijn om het netwerk – dat zo’n 125 bedrijven en onderwijsinstellingen in Nederland en België telt - te laten verdwijnen. “Als we dat later opnieuw moeten opbouwen, kost dat jaren”, aldus de stuurgroepvoorzitter.

22 | TSM editie 1

KENNIS EN GEBRUIK AM VERGROTEN IAM3D wordt een Belgische vzw (vereniging zonder winstoogmerk) die als doel heeft de kennis en het gebruik van additive manufacturing in de Benelux te vergroten. IAM3D gaat in de breedste betekenis van het woord de belangen behartigen van alle partijen in de Benelux die bezig zijn met 3D-printen. Dat kan op technisch vlak zijn, maar ook op economisch, sociaal, juridisch en maatschappelijk gebied. Ondersteuning zal onder andere plaatsvinden via netwerkbijeenkomsten, advisering, bijscholing, informatieverstrekking, en belangenbehartiging bij overheden en publieke instellingen, maar ook door de sector zo goed als mogelijk op de Europese kaart te plaatsen. “Zo gaat, vertrekkend vanuit het ledenbestand van Flam3D, het verbindende en netwerk-aspect van Flam3D niet volledig verloren”, aldus Philippe Reinders Folmer.

KRUISBESTUIVING MET MKB-METAAL Organisatorisch worden de taken voor het nieuwe IAM3D uitgevoerd door B-Mas, een organisatie die is gespecialiseerd in het ondersteunen van beroepsverenigingen en sociale fondsen. B-MAS verzorgt onder andere ook de ondersteuning voor VLAMEF, de Vlaamse federatie die de belangen van het kleine en middelgrote metaalbedrijf behartigt. Voorzitter van VLAMEF is John Spronck, directeur-eigenaar van ESMA. Dit Belgisch-Limburgse metaalbedrijf is een van de pioniers in de Benelux als het gaat om 3D-metaalprinten. Hij is blij met de doorstart en verwacht zeker kruisbestuiving tussen VLAMEF en IAM3D. “Het stoppen van Flame3D doet mij zeer veel pijn. Ik begrijp helaas nog altijd niet waarom een technologie die nog steeds in de kinderschoenen staat en zeer veel potentieel heeft ‘plotseling’ wordt wegbezuinigd. Ik ben dan ook zeer verheugd

dat er toch een doorstart gaat komen. VLAMEF heeft de meeste affiniteit met 3D-printen in Vlaanderen, en wij verwachten dat er een kruisbestuiving zal ontstaan door gezamenlijk evenementen te organiseren of elkaars netwerk te gebruiken bij uitnodigingen. Het is in ieder geval een goede zaak dat er een doorstart is. We gaan er met vol enthousiasme aan werken om het oude niveau weer te behalen en het liefst verder uit te bouwen.”

LEDEN MOET TOESTEMMING GEVEN De meeste leden van de huidige stuurgroep van IAM3D hebben aangegeven verder te willen gaan met hun werk voor de nieuwe organisatie.

De concrete invulling van de activiteiten zal binnenkort vorm krijgen.

De website van IAM3D wordt momenteel gebouwd. Wel kan men zich al aanmelden via het reeds beschikbare e-mailadres: info@iam3d.eu TSM editie 1 | 23

Tubes prefer TRUMPF TruLaser Tube 3000 fiber: De machine die loont!

Wilt u zelf buisonderdelen produceren of nieuwe markten aanboren? Deze machine maakt dat gemakkelijk voor u. Hij loont zelfs bij een lage benuttingsgraad.

Dankzij eenvoudige bediening is hij ook ideaal voor beginners of als aanvullende machine. Hoogwaardige sneden en zelfs schuine sneden tot 45° tillen uw buisbewerking naar een hoger niveau.

Meer informatie op www.trumpf.com/s/4mui60 24 | TSM editie 1

Interview

CNC Gear wil geen maatwerk:

“We zijn een CAD/CAM-leverancier, geen consultant die uren schrijft” De uitdaging voor alle CAD/CAM-applicaties is de diversiteit in machines, weet Jelle van Harsselaar. Hij is oprichter en eigenaar van CNC Gear, de officiële dealer van Lantek in de Benelux. Binnen elk productiebedrijf staan immers machines van verschillende merken, met verschillende bouwjaren en een grote diversiteit aan ondersteunende softwareapplicaties.

D

e kracht van CNC Gear is dat de software van het bedrijf alle plaat-, buis- en constructiestaalverwerkende machines kan aansturen en koppelen met de andere aanwezig software-applicaties. “Een machine uit 2014 of 2020 kan van hetzelfde merk zijn, maar toch heel erg verschillen op het gebied van aansturing”, zegt Van Harsselaar. De CAD/CAM- en nestingsoftware van het van origine Spaanse bedrijf stuurt al deze verschillende machines aan om op de meest effectieve manier te lasersnijden, plasmasnijden, watersnijden, autogeensnijden, ponsen en/of te boren en zagen.

STANDAARDISEREN “Nederland loopt voor op het gebied van metaalbewerking”, zegt hij. “Kijk naar ontwikkelingen als online calculatie tools, in Nederland en omliggende landen is dit nu gemeengoed, maar in de rest van de wereld nog niet. Bij deze en andere klantspecifieke oplossingen zien we echter dat de technologie meestal wordt ontwikkeld door een handvol softwareconsultants. Behalve dat dit een gevaar vormt voor de continuïteit van bedrijven is het voor mkb’ers ook niet altijd mogelijk om zodanig op te schalen dat deze functionaliteit bereikbaar wordt. De filosofie van CNC Gear is om met Lantek de functionaliteit te standaardiseren, en samen met de supportteams van Lantek in ondersteuning te voorzien om deze technologie toegankelijk te maken en continuïteit te waarborgen.”

Als we voorop willen blijven lopen in Nederland - en dus blijven opschalen in productie - moeten er meer gestandaardiseerde oplossingen komen. Van Harsselaar beroept zich erop dat CNC Gear als een van de weinige partijen in de markt het hele spectrum aan CAD/CAM-applicaties uit eigen keuken kan leveren: “Van laser tot 3D plasma, van pons tot buislaser, of het nu een rood of een blauw machinemerk is”, waarmee hij refereert aan twee grote partijen in de plaatwerkwereld, Bystronic en Trumpf. Een opvallende uitspraak, aangezien Lantek in 2021 door Trumpf is overgenomen. “Lantek is merkonafhankelijk gebleven”.

TSM editie 1 | 25

Interview

WINDOWS “Eigenlijk is onze core business dat we de taal van de machines spreken.

De CAD/CAM-sector richt zich al decennia op één taak: het omzetten van CAD-bestanden naar CAM. De laatste tien tot vijftien jaar is daar echter de taak bijgekomen om dit proces te integreren met andere bedrijfsprocessen”, zegt Van Harsselaar. “Dit biedt kansen, maar het kan ook afleiden van onze core business, en dat is nog altijd CAD/CAM.” Hij heeft in de tijd dat hij zich hiermee bezighoudt uiteenlopende aspecten van de bedrijfsvoering van zijn klanten meegemaakt. “Bedrijven doorlopen verschillende groeifases. Vaak beginnen ze met machines die wat goedkoper zijn. Misschien uit China, misschien wat kleinere modellen. Daarmee wordt de drempel om in het plaatwerk te stappen verlaagd.” Hij merkt dat een flink aantal van zijn klanten begonnen is met plaatwerk om te kijken of het past bij het aanbod dat ze al hebben. Want als ze simpel plaatwerk zelf uitvoeren, kunnen ze meer toegevoegde waarde leveren en zijn er kortere levertijden. “Dan kan je weliswaar direct een uitgebreide CAD/CAM-implementatie uitvoeren, maar ze zijn daar eigenlijk nog niet klaar voor. Ook niet qua organisatie. Als dan na twee of drie jaar de omzet op hun ‘nieuwe’ plaatwerkafdeling aanzienlijk groeit, zijn ze toe aan een meer high-end machine en CAD/CAM-platform. Met onze oplossingen kan je overstappen en/of uitbreiden, ook naar andere merken machines. Je hoeft het CAD/CAM-proces dan niet volledig opnieuw in te richten.”

Dat het CAD/CAM-proces centraal staat, is de crux van de diensten van CNC Gear. “Ik bedoel jet niet oneerbiedig naar machineleveranciers, maar machines zijn niet langer de hoofdfocus als het gaat om productie-optimalisering. De aandacht ervoor staat inmiddels op gelijke voet met de focus op de digitale infrastructuur van een bedrijf. Vergelijk het met Windows voor een pc. Zonder Windows met een Word- of Ado26 | TSM editie 1

be-applicatie kan een printer niets. Onze rol is het om als een spin in het web de machines aan te sturen. Dat onderdeel van het proces is moeilijk te vervangen, en voor klanten is het belangrijk om te kiezen voor een applicatie die met je kan meegroeien en continuïteit biedt. Geloof me, elke tien jaar een nieuwe invulling van je CAD/CAM-integratie is niet alleen kostbaar, maar ook vervelend.”

PROCES Vanaf de oprichting van CNC Gear in 2014 neemt het bedrijf deel aan TechniShow. Het grote verschil bij elke editie is dat de stand van het bedrijf steeds groter wordt. Dit jaar gebruikt CNC Gear Technishow om te laten zien dat Lantek een systeem heeft dat een totaaloplossing kan bieden. “Waar andere leveranciers oplossingen met modules aanbieden die hun oorsprong hebben bij verschillende toeleveranciers, is CNC Gear in staat om met Lantek een totaaloplossing onder één merknaam vanuit één ontwikkelteam in de markt te zetten. Daarmee kunnen we een applicatie en een proces met zo min mogelijk maatwerk waar maken.

We zijn een softwareleverancier, geen consultant die uren schrijft om maatwerk te verkopen.”

Hoe presenteert het bedrijf dit? Software is immers lastig te visualiseren.

Van Harsselaar denkt er aan om met een kantbank op de beurs te gaan staan, om de nieuwe Lantek-buigsoftware te demonstreren. “Dat is een beetje afhankelijk van hoe we met lucht en stroom moeten omgaan op de beurs, en dit is voor ons onbekend terrein. Maar het belangrijkste is dat we de klanten vertellen dat we binnen een maand een volledig project aan het draaien hebben, met een minimum aan maatwerk. We komen niet met dure mensen over de vloer die allemaal koppelingen moeten maken en onderhouden, zelfs tussen applicaties uit hun eigen productportfolio.”

HOLL AND PRECISION TOOLING

www.hptooling.nl

NIEUW!

LASERSNIJONDERDELEN KANTPERSGEREEDSCHAP

TechniShow E-Magazines

PONSGEREEDSCHAP

Boordevol nieuws, vaktechnische informatie, video’s en meer...

Startoplage: 15.000

GOED GEREEDSCHAP IS HET HALVE WERK

Wilt u in één of meerdere edities adverteren?

Neem dan contact op met Kim de Bruin per telefoon +31(0)70 399 00 00 of E-mail kim@jetvertising.nl

Jetvertising

Amsterdamsestraatweg 33 Naarden 035-539 90 90 info@hptooling.nl

Plaatwerk produceren met Dener scharen en kantpersen • 100% elektrisch • Laag energieverbruik • Hoge efficiëntie • Hoge buigsnelheid

Hänel opslagsystemen Efficiënte opslag en beheer van gereedschap!

Een automatisch opslagsysteem is de ideale oplossing om artikelen, onderdelen en gereedschappen makkelijk en veilig op te slaan. Er wordt optimaal gebruik gemaakt van de beschikbare hoogte waardoor kostbare vloeroppervlakte wordt bespaard.

De voordelen in één oogopslag: Meer dan 90 % ruimtebesparing Minder personeel nodig Mindere zoektijden naar het juiste gereedschap 99,99 % nauwkeurigheid Real-time inventarisatiecontrole Hoge ergonomie door uitgifte op ideale werkhoogte

e o ve r formati Meer in ten van Hänel c u de prod onze website. op vindt u -24 nishow1 nl/tech / m o .c s ink haenell Bezoek ons op de TechniShow hal 7

Hänel Kantoor- en Magazijnsystemen Nieuwland Parc 13a NL - 2952 DA Alblasserdam E-Mail: info@haenel.nl www.haenel.nl

0488 - 482 087 info@jorg.com www.jorg.com TSM editie 1 | 27

Op fpt-vimag.nl vindt u de profielen van álle FPT-VIMAG leden. U kunt dus zelfs nog uitgebreider zoeken op deze digitale marktplaats. Bent u op zoek naar de juiste machine, passend gereedschap of een innovatieve automatiseringsoplossing dan bent u op de website van FPT-VIMAG op het juiste adres.

Door middel van filters op productcategorie en markten komt u bij de juiste bedrijven terecht. U kunt rechtstreeks contact opnemen of doorlinken naar de eigen website van het bedrijf voor meer informatie.

LEDEN FPT-VIMAG Abus Kraansystemen B.V. Ad. A. KLEIN Transporttechniek b.v.

Additive Industries B.V. Air Products Nederland B.V. Allround Machinery B.V. Alup-Kompressoren B.V. Amada GmbH AMTC B.V. Arkance Systems Atlas Copco Internationaal B.V. ATS EdgeIt BV BEKO Technologies B.V. Bemet International B.V. Bendertechniek B.V. Besten Machines BLM Group Benelux B.V. BMT Machine Tools B.V. Bokhoven Tool Management BTM Boorwerk B.V. Optimol Netherlands B.V. Bucci Industries Bun Engineering Nederland Bystronic Benelux. B.V. Cadmes B.V. Carl Zeiss B.V. CellRo B.V. Ceratizit Nederland B.V. Cloos Benelux N.V. CNC Gear De Tollenaere bv D & W Gereedschappen & Machines B.V. DMG MORI Netherlands B.V. DoALL Nederland B.V. Dormac Import B.V. Dymato B.V. Easy Systems Benelux BVBA Electrotool B.V. Elesa+Ganter B.V. EMS Benelux BV Emuge-Franken B.V. Erowa Benelux BV Ertec BV Esab Nederland B.V. Evolent Machines B.V. FANUC Benelux BVBA GF Machining Solutions Sales Benelux Gibac Chemie B.V. Gibas Numeriek B.V. Carl Zeiss GOM Metrology GmbH GROB Benelux B.V. 28 | TSM editie 1

Gühring Nederland B.V. Hagro Precisie B.V. Hahn+Kolb Tools Benelux HALTER CNC Automation Hänel Kantoor- en Magazijnsystemen Harry Hersbach Tools B.V. Heesen-ICA B.V. Heidenhain Nederland B.V. Hembrug B.V. Hermle Nederland B.V. Hevami Oppervlaktetechniek Hexagon Metrology B.V. HGG Profiling Equipment B.V. Hoffmann Quality Tools B.V. Holland Precision Tooling B.V. Humacs Krabbendam Hurco Import en Groothandel van Ommen B.V. Industrial Cobotics Iscar Nederland B.V. Jeveka B.V. JÖRG Machines B.V. Kennametal Nederland B.V. KSM Benelux Kurval B.V. Laagland B.V. Landré Machines B.V. Laskar Puntlastechniek BV. Leering Hengelo B.V. Limas B.V. LISSMAC Maschinenbau GmbH L.V.D. Nederland B.V. Machinehandel Overmars Magistor B.V. MAKE! Machining Technology B.V. Mayfran Limburg B.V. Metaaltechniek Handelsonderneming B.V. Metal Heaven B.V. Mink Bursten Mitutoyo Nederland B.V. MML BVBA Mondiale Okuma Benelux B.V. Olmia Robotics Onkenhout en Onkenhout B.V. OPEN MIND Technologies Benelux B.V. OSG Nederland B.V. Oude Reimer B.V. Petroline International Nederland Pferd-Rüggeberg B.V. Pimpel Benelux B.V. KIS Zuid B.V.

Produtec Proger Spantechniek B.V. Promas B.V. Promatt B.V. Q-Fin Quality Finishing Machines Radan B.V. Renishaw Benelux B.V. Rhenus Lub BV Rolan Robotics BV S.A. Seco Tools Benelux N.V. SafanDarley B.V. Sandvik Benelux B.V. Divisie Dormer Pramet Sandvik Benelux B.V. Division Coromant Schunk Intec B.V. Siemens Nederland N.V. Special Tools Benelux B.V. Staalmach B.V. Style CNC Machines B.V. Technische Handelsonderneming De Ridder B.V. Technische Handelsonderneming Klaassen B.V. Th. Wortelboer B.V. Timesavers International B.V. Trumpf Nederland B.V. Tuwi Nederland B.V. Valk Welding B.V. Van Hoorn Carbide B.V. Van Hoorn Machining b.v.

VLH Welding Group B.V. Voortman Steel Machinery B.V. Waldmann b.v.

Walter Benelux N.V. Wemo Nederland B.V. WiCAM Benelux B.V. Widenhorn B.V. Wila B.V. Wolthuis Machines B.V. Wouters Cutting & Welding BVBA Yamazaki Mazak Nederland B.V. YASKAWA Benelux BV Young Cuttingtools b.v.

ZVS Techniek B.V.

VAKGROEP PRECISIETECHNIEK Cadmes B.V. Gühring Nederland B.V. Hoffmann Quality Tools B.V. KSM Benelux Oude Reimer B.V. Siemens Nederland N.V.

Ledenoverzicht FPT-VIMAG

VIMAG GFM FHG VPA VVT

0478 TechniShow Landkaart 3000x3450mm 5.indd 1

08-03-16 13:26

SECTIE FHG Ceratizit Nederland B.V. Gühring Nederland B.V. Iscar Nederland B.V. Kennametal Nederland B.V. OSG Nederland B.V. S.A. Seco Tools Benelux N.V. Sandvik Benelux B.V. Divisie Dormer Pramet Sandvik Benelux B.V. Division Coromant Walter Benelux N.V.

SECTIE GFM Additive Industries B.V. CellRo B.V. Hembrug B.V. HGG Profiling Equipment B.V. Mayfran Limburg B.V. SafanDarley B.V. Style CNC Machines B.V. Timesavers International B.V. Voortman Steel Machinery B.V. Wemo Nederland B.V.

SECTIE VIMAG Additive Industries B.V. Amada GmbH Bendertechniek B.V. BMT Machine Tools B.V. Boorwerk B.V. Bucci Industries Bystronic Benelux. B.V. Cadmes B.V. CellRo B.V. Ceratizit Nederland B.V. DMG MORI Netherlands B.V. Dormac Import B.V. Dymato B.V. Emuge-Franken B.V.

Evolent Machines B.V. FANUC Benelux BVBA Gibac Chemie B.V. Gibas Numeriek B.V. Gühring Nederland B.V. Hagro Precisie B.V. Heesen-ICA B.V. Heidenhain Nederland B.V. Hembrug B.V. HGG Profiling Equipment B.V. Hoffmann Quality Tools B.V. Iscar Nederland B.V. Jeveka B.V. JÖRG Machines B.V. Kaltenbach Tools B.V. Kennametal Nederland B.V. Laagland B.V. Landré Machines B.V. Leering Hengelo B.V. Mayfran Limburg B.V. Mitutoyo Nederland B.V. Okuma Benelux B.V. OPEN MIND Technologies Benelux B.V. OSG Nederland B.V. Oude Reimer B.V. Proger Spantechniek B.V. Promas B.V. Radan B.V. Renishaw Benelux B.V. Resato International B.V. S.A. Seco Tools Benelux N.V. SafanDarley B.V. Sandvik Benelux B.V. Divisie Dormer Pramet Sandvik Benelux B.V. Division Coromant Siemens Nederland N.V. Staalmach B.V. Style CNC Machines B.V. Technische Handelsonderneming De Ridder B.V. Technische Handelsonderneming Klaassen B.V. Timesavers International B.V. Trumpf Nederland B.V. Tuwi Nederland B.V. Voortman Steel Machinery B.V. Walter Benelux N.V. Yamazaki Mazak Nederland B.V. Young Cuttingtools b.v.

VAKGROEP PLAATWERK Amada GmbH Bystronic Benelux. B.V. Hexagon Metrology B.V. Holland Precision Tooling B.V. Laskar Puntlastechniek BV. L.V.D. Nederland B.V. Radan B.V.

Resato International B.V. Rösler Benelux B.V. SafanDarley B.V. Trumpf Nederland B.V. Tuwi Nederland B.V. WiCAM Benelux B.V. Wila B.V.

VAKGROEP PRODUCTIEAUTOMATISERING Bemet International B.V. Bendertechniek B.V. Cadmes B.V. CellRo B.V. Heidenhain Nederland B.V. Industrial Cobotics Laagland B.V. OPEN MIND Technologies Benelux B.V. Sandvik Benelux B.V. Division Coromant Schunk Intec B.V. Siemens Nederland N.V. Valk Welding B.V. YASKAWA Benelux B.V.

VAKGROEP VERBINDINGSTECHNIEK Jeveka B.V. Laskar Puntlastechniek BV. Rolan Robotics BV Valk Welding B.V. VLH Welding Group B.V.

PARTNERLEDEN Jaarbeurs B.V. Jan van Dam Machine Transport STODT

3D Additive Industries B.V. Cadmes B.V. DMG MORI Netherlands B.V. Dymato B.V. Landré Machines B.V. Leering Hengelo B.V. Pferd-Rüggeberg B.V. Renishaw Benelux B.V. Siemens Nederland N.V. TRUMPF Nederland B.V. Valk Welding B.V.

Federatie Productietechnologie

TSM editie 1 | 29

Maak vandaag het verschil... met de techniek van morgen!

Standnummer 11.D018

Meld je aan via onderstaande QR-Code

Laagland is aanwezig op de TechniShow 12 t/m 15 maart 2024 - Jaarbeurs Utrecht T +31 10 292 22 22 • www.laagland.nl • informatie@laagland.nl

BEURSCATALOGUS

Plaats een advertentie of bedrijfspresentatie in de officiële beurscatalogus en optimaliseer jouw beursdeelname Verschijnt 12 maart 2024 Reserveren 21 februari 2024 Materiaal 28 februari 2024

12 t/m 15 maart 2024 | Jaarbeurs, Utrecht Wil je adverteren? Neem dan contact op met Kim de Bruin per telefoon +31(0)70 399 00 00 of E-mail kim@jetvertising.nl 30 | TSM editie 1

Verenigingsnieuws

Ires Veerman nieuwe branchemanager FPT-Vimag en Nevat Sinds 1 januari is Ires Veerman de nieuwe branchemanager voor FPTVimag en Nevat. Daarnaast zal Edwin Dekker, bekend van zijn werkzaamheden voor Nevat, zijn rol uitbreiden met werkzaamheden voor FPT-Vimag. Volgens de brancheorganisaties kan het vernieuwde team gezamenlijk meer waarde creëren voor de leden van beide verenigingen.

Veerman zal zich in de eerste maanden van dit jaar vooral bezighouden met de verdere ontwikkeling van TechniShow, het grootste technische B2B-event van de Benelux, dat van 12 t/m 15 maart 2024 plaatsvindt in de Utrechtse Jaarbeurs. Daarnaast richt ze zich op het versterken van FPT-Vimag. “Vanuit hun activiteiten in de productietechnologie spelen onze leden al een belangrijke rol in de Nederlandse maakindustrie. Dat komt vooral tot uiting tijdens TechniShow. Ik wil voor onze leden nog meer waarde toevoegen aan het lidmaatschap van FPT-Vimag.”

Een van de eerste stappen is de verdere samenwerking met Nevat, de branchevereniging van de toeleveranciers in de Neder-

landse Maakindustrie. Veerman: “De leden van FPT-Vimag en Nevat vullen elkaar aan.

Samenwerking in de keten is belangrijker dan ooit. Dat merken onze leden, maar dat merken ook de klanten van onze leden. Door verbinding te zoeken, kunnen we de verenigingen naar een hoger niveau tillen.”

Veerman werkte hiervoor al als projectmanager bij FPT-Vimag. Daarvoor was ze projecten fondsmanager bij De Eendracht, een advies- en actiebureau voor mkb-ondernemers & verenigingen. Daar had ze onder andere de Stichting Uitvoeringsregelingen voor het Schilders-, Afwerkings-, Vastgoedonderhoud- en Glaszetbedrijf (SAVG) in haar portefeuille.

Nieuwe meerjarenstrategie FME gereed FME heeft een nieuwe meerjarenstrategie ontwikkeld. De branchevereniging onderkent een aantal belangrijke maatschappelijke veranderingen. Zo is de energietransitie een must geworden. De industrie en bedrijven moeten zelf ook verduurzamen. Digitalisering en data zijn duidelijke drijvende krachten, en elektrificatie is een belangrijke optie, maar ook een grote uitdaging.

In de meerjarenstrategie staan drie strategische thema’s centraal. Dat zijn onderwijs & arbeidsmarkt, verduurzaming en digitalisering.

“Op deze thema’s liggen de grootste kansen en uitdagingen. Wij gaan onze lidbedrijven met belangenbehartiging, concrete projecten en dienstverlening ondersteunen om die kansen te benutten en uitdagingen aan te gaan”, zegt Theo Henrar, voorzitter van FME. Verbinding en samenwerking staan volgens hem ook centraal. Dit gaat FME onder an-

ook heel belangrijk voor de sector. FME wil dat ze elkaar nog meer versterken door de samenwerking te intensiveren.

“Ten slotte gaan we ons de komende jaren richten op zeven marktsegmenten. Hierin bundelen we de krachten en willen we zichtbaar zijn om de marktkansen voor onze leden te vergroten en belemmeringen voor hen weg te nemen. Naast de al bekende sectoren zorg & gezondheid, landbouw, water & voedsel en energie, hebben we nieuwe sectoren toegevoegd waarin we kansen zagen voor onze leden en aangesloten branches, zoals defensie, mobiliteit en gebouwde omgeving.”

dere realiseren door veel meer de regio’s in te gaan en daar met name op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt samen te werken.

De branches die bij FME zijn aangesloten, zijn

Download hier de meerjarenstrategie 2024-2030

TSM editie 1 | 31

BINK PORTOFOONS

Bedrijfskritische communicatie vraagt om beproefde technologie

Maak jezelf verstaanbaar op de werkvloer.

Efficiënter en duidelijker communiceren met portofoons verhoogt de productiviteit en vermindert faalkosten. BINK Portofoons is gespecialiseerd in bedrijfskritische communicatie voor de industrie.

BINK PORTOFOONS Bedrijfskritische communicatie vraagt om beproefde technologie

Van compromisloze politie-portofoons, stijlvolle

Gijs Buis

zakelijke handhelds tot gezinsvriendelijke

BINK portofoons

Slachthuislaan 12

walkietalkies: BINK heeft alle producten die u

2316DE Leiden

www.binkportofoons.nl

nodig heeft om veilig en verbonden te blijven.

info@binkportofoons.nl 06-13633971

32 | TSM editie 1 TSM editie 6 | 9 Motorola

Kenwood

Hytera

Spok

Swissphone

Alfatronics

Sensear

Zonith

Otto

K-Tronic

Incotech

WeTech

De Buffel

Elexol

Verenigingsnieuws

Federatie Productietechnologie

Inschrijven voor de Innovatie Award open

Het is mogelijk om je in te schrijven voor de TechniShow Innovatie Award. Tot en met 12 februari is het voor exposanten op TechniShow mogelijk om mee te dingen. Een jury zal uit alle inzendingen drie genomineerden selecteren. De winnaar ontvangt tijdens de Avondshow op de stand van FPT-Vimag de felbegeerde ge-3Dprinte award.

De TechniShow Innovatie Award is een waardering voor het bedrijf dat het beste kan laten zien waar het toe in staat is. Deelname betekent erkenning voor baanbrekende innovaties in de maakindustrie. Naast de prijs krijgt de winnaar van de Innovatie Award uitgebreide media-aandacht, wat resulteert in een boost voor de zichtbaarheid en het imago van het bedrijf. Tot slot geeft een nominatie een boost voor het hele team. Het is een krachtige motivator en een beloning voor het harde werk en de toewijding van alle werknemers.

Om in aanmerking te komen voor deelname aan de Innovatie Award moet je in ieder geval exposeren tijdens TechniShow.

Wat de innovatie inhoudt, is aan de inschrijver zelf. Het kan een softwarematige doorbraak zijn, een handig stuk gereedschap of een innovatieve machine. Drie bedrijven worden genomineerd.

Dinsdag 12 maart, dus tijdens TechniShow, brengt de jury een bezoek aan de beursstand van genomineerden.

Op donderdag 14 maart vindt om 15.30 uur de speciale awardshow plaats op het Brancheverenigingenplein (Hal 10). Hierbij worden de genomineerden op het podium uitgenodigd en zal vervolgens de uiteindelijke winnaar worden bekendgemaakt.

Inschrijven en meer infomatie via https://award.fpt-vimag.nl/

Onlosmakelijk Vandaag was ik bij Jaarbeurs, om te praten over TechniShow. De beurs komt er hoe langer hoe beter uit te zien. Ik kreeg te horen dat het zogenoemde Themaplein Productieautomatisering doorgaat. Daar vormen stands van negen partijen uit alle segmenten van de productietechnologie samen een heuse fabriek op de beursvloer. Je komt als bezoeker aan de ene kant binnen, voert je order in, en aan het einde van de ‘werkvloer’ ligt je eindproduct klaar.

Zo’n opstelling was bij eerdere edities van TechniShow echt onmogelijk geweest. Machineleveranciers zouden nooit met elkaar samen in zo’n traject stappen. En ERP-partijen zouden anderen niet toelaten. Meetapparatuur?

Dat zou echt alleen van een en dezelfde leverancier mogen komen. Anno 2024 bundelen we liever onze krachten.

Waar is die omslag ontstaan? Waarom kan het nu wel? De productietechnologie is in de kern veranderd. Het gaat niet meer alleen om een machine.

Natuurlijk, hij is nog steeds het hart van het maakbedrijf. Maar de machine functioneert niet zonder goede software (op de machine), ERP-koppelingen, gereedschappen, belading, sensoren en alle data die erbij hoort. De machine van nu bewijst dat we onderdeel zijn van een keten.

In de jacht naar slimmere productiemethodes komen we erachter dat we niet alles meer alleen kunnen. Wij leveren ook niet meer dertig verschillende merken machines. Wij hebben keuzes gemaakt en richten ons op waar we het beste in zijn. Voor wat we niet meer doen, hebben we partners. Die hebben zich gespecialiseerd in een andere tak van sport en weten goed hoe ze met ons kunnen samenwerken.

Je ziet het ook terug in de hallen van TechniShow. Machines en gereedschappen waren - en zijn - onlosmakelijk verbonden. Dus die moesten op de beurs bij elkaar staan. Maar machines en software, machines en meetapparatuur, machines en beladingstechniek dan? Die zijn vandaag de dag ook onlosmakelijk verbonden. De machine is een proces geworden. In dat proces merk je dat je een gezamenlijk doel hebt. En zoals iedereen weet: samen sta je sterk.

Eddo Cammeraat voorzitter van FPT-VIMAG TSM editie 1 | 33

TechniShow

Mazak met vier machines en iConnect op TechniShow 2024 Cosen Mechatronics uit Taiwan schroeft samenwerking met Electrotool op In Hal 8 van Technishow zullen op de stand van Electrotool de bandzaagmachines van Cosen worden getoond. Cosen biedt een zeer compleet programma zaagmachines. Electrotool is de exclusieve vertegenwoordiger van de verstekbandzaagmachines. Daarnaast zijn de dubbelkoloms half- en bandzaagautomaten en de platenzagen van Cosen exclusief verkrijgbaar bij Electrotool.

De samenwerking gaat nu verder. Vooral de combinatie met de in eigen beheer gefabriceerde MPS-rollenbanen en -aanslagsystemen waar vele zaagmachines mee zijn uitgevoerd om als complete zaaginstallatie te worden opgeleverd, is een krachtige binding in deze samenwerking. Hiermee krijgt de gebruiker een pasklare oplossing aangeboden van één partij met één aanspreekpunt.

Deze combinatie en de uitgebreide serviceafdeling van Electrotool garanderen voor gebruikers een goede inbedrijfstelling, eventuele nazorg en gedegen onderhoud. Het programma van Cosen is divers en voorziet in het bieden van echte zaagoplossingen, of het nu om massief, profielmateriaal of plaat gaat. Cosen was de eerste marktpartij die de machines heeft uitgevoerd met de Industry 4.0-faciliteit, en nam daarmee een voorsprong op collega-aanbieders. Nog steeds zijn veel oplossingen vernieuwend. We zullen daarom in de nabije toekomst veel horen van leverancier Cosen, die zich ook richt op boor- zaaginstallaties.

Mazak zal tijdens TechniShow 2024 minimaal vier machines live tonen. Daarnaast is er veel aandacht voor iConnect, het nieuwe platform waarmee Mazak-klanten betere controle en beheer krijgen over alle Mazak-machines.

Behalve in demonstraties op Technishow zijn de machines uiteraard te zien in Krimpen a/d IJssel.

Job van Berkel, directeur van Mazak Benelux, glimt van trots tijdens de jaarlijkse open dag van Mazak in Leuven. Het loopt storm en behalve Mazak tonen partners als BMO, RoboJob, Schunk en Safan Darley hoe automatisering vandaag de dag het beste gaat: door samen te werken.

Van Berkel: “De machine blijft voor onze klanten centraal, maar ze kunnen niet zonder alle partners die samen een ecosysteem maken. We bieden oplossingen voor alle uitdagingen, zoals productiviteitsverbetering, tekorten op de arbeidsmarkt, en een hogere winstgevendheid.”

De vier machines die op de TechniShow-beursvloer worden opgesteld, zullen

STANDNUMMER ELECTROTOOL: 8.D060

STANDNUMMER MAZAK: 12.B086

34 | TSM editie 1

in het teken staan van automatisering. De oplossingen op de stand omvatten eenvoudig te programmeren machinebediende robots en meer geavanceerde automatisering ter ondersteuning van de trend naar producties met een hoge mix en lage volumes, en de vraag naar 5-assige automatisering.

“We tonen ook iConnect. Dat is onze nieuwe manier waarmee we klanten ondersteunen. Als een klant service nodig heeft, onderdelen wil bestellen of de historie van een machine wil inzien, kan dat via iConnect. Daarnaast kun je software downloaden via het systeem, zodat je kunt programmeren.”

‘Pioniers van de toekomst’ tijdens TechniShow 2024 Tijdens TechniShow 2024 is er extra aandacht voor banen en voor start-ups. Volgens beursmanager TechniShow Ricardo Vivas laat dat zien dat er een sterke focus op talent is. “Bezoekers kunnen de pioniers van de toekomst ontdekken”.

Van 12 tot en met 15 maart opent Koninklijke Jaarbeurs zijn deuren voor TechniShow, sinds 1951 hét platform van de maakindustrie in de Benelux. Als vanouds komt de gehele maakindustrie bij elkaar tijdens de vakbeurs voor innovatieve industriële productietechnologie.

Met het thema ‘De Maakindustrie van Morgen’ laten rond de 325 exposanten hun innovaties, nieuwe technieken en oplossingen zien.

TechniShow vindt gelijktijdig plaats met de vakbeurs ESEF Maakindustrie.

LOOPBAANPLEIN TechniShow 2024 biedt een breed en gevarieerd programma: van robots en bewegende machines tot speciaal ingerichte themapleinen. Zo is er een themaplein Additive Manufacturing waarin het gehele 3D-proces centraal staat en is er een nieuw plein gericht op productie-automatisering. De 2024-editie heeft een sterke focus op het werven en behouden van talent. Ricardo Vivas, beursmanager van TechniShow: “Op de beursvloer wordt de zogeheten Loopbaanstraat ingericht waar we partijen samenbrengen om carrièrekansen te benutten. Ook nieuw is de speciale Start-upstraat waar bezoekers de pioniers van de toekomst ontdekken.”

Op de vakbeurs verzorgen experts themarondleidingen voor bezoekers. Ook krijgen bezoekers inzicht in de nieuwste technologieën en innovaties binnen verschillende vakgebieden.

Vivas: “Ik verheug me erop om alle experts uit de maakindustrie in Utrecht te ontvangen. Bezoekers die geïnteresseerd zijn in de ontwikkelingen in automatisering, digitalisering en smart industry kunnen terecht op het Automatiseringsplein. De aankomende editie belooft een unieke gelegenheid te worden voor professionals om elkaar te ontmoeten, ideeën uit te wisselen en de nieuwste ontwikkelingen in de maakindustrie te ontdekken.”

‘MAKE’ EN ‘BUY’ TechniShow vindt tegelijk plaats met de vakbeurs ESEF Maakindustrie. De kracht van deze combinatie is dat het ‘make’ en ‘buy’ onder één dak brengt. TechniShow en ESEF Maakindustrie vormen samen het grootste platform in de Benelux op het gebied van industriële

productietechnologie, verwerking en bewerking van metalen, kunststoffen, toebehoren en hulpmiddelen. Dit is het podium waar bedrijfsleven, onderzoek, onderwijs en overheid elkaar treffen voor demonstraties, innovaties en netwerkmomenten. “Bezoekers zijn dan ook van harte welkom om beide vakbeurzen te bezoeken om zo tot een perfecte combina-

tie van ‘make and buy’-oplossingen te komen”, aldus Vivas.

Toegang tot het evenement is gratis. Registreer via deze link

Promas met CMZ, Hardford en Hedelius op TechniShow Op dinsdag 12 maart is voor het eerst sinds 2018 Promas weer te zien op Technishow in de Jaarbeurs in Utrecht. Na een afwezigheid van zes jaar zal Promas weer zijn uitgebreide assortiment aan CNC-machines presenteren.

“Technishow is na de succesvolle edities van voorgaande jaren voor ons een belangrijk platform om onze machines te presenteren”, aldus Richard Hermans van Promas. “Daarnaast is Technishow een prachtige gelegenheid om in contact te komen met onze relaties.”

Vol trots presenteert Promas dit jaar van Hedelius de Tiltenta 9 en Acura 65 Marathon (palletbeladingssysteem), die een combinatie bieden van precisie, snelheid en betrouwbaarheid.

Daarnaast zal CMZ vertegenwoordigd zijn met drie verschillende draaibanken uit de TA-, TD- en TTL-serie, waarvan één machine met de eigen gantry loader van CMZ. Verder worden twee Hartford-machines gepresenteerd: de LG1570 en LG1000. De LG1000 zal met werkstukbelading worden getoond op de (buur)stand van Hoffmann.

STANDNUMMER PROMAS: 12.A086 TSM editie 1 | 35

TechniShow

RoboJob keert voor het eerst in zes jaar terug naar TechniShow RoboJob zal opnieuw deelnemen aan de aankomende TechniShow-beurs in Utrecht. Na een afwezigheid van zes jaar kijkt RoboJob ernaar uit om op de grootste vakbeurs in de Benelux zijn nieuwste innovaties te presenteren.

“Deelname aan TechniShow is voor ons van groot belang”, vertelt CEO Helmut De Roovere bij RoboJob. “Het gaat niet alleen om het tonen van onze geavanceerde automatiseringsoplossingen, maar ook om het opnieuw in contact komen met onze klanten en partners uit Nederland en België. Deze beurs biedt een uniek platform om in gesprek te gaan met branchegenoten, inzichten te delen en samenwerkingsrelaties te versterken.”

De wereld stond in 2020 voor ongekende uitdagingen, wat leidde tot de annulering van TechniShow vanwege de Covid-pandemie.

In 2022 stond de beurs opnieuw ingepland, maar werd hij opgeschoven van maart naar STANDNUMMER ROBOJOB: 12.C115 36 | TSM editie 1

de zomervakantie. Dat leidde tot het afzeggen van verschillende exposanten, waaronder RoboJob. Inmiddels staat RoboJob op het punt om in 2024 een terugkeer te maken.

CONTACT De beslissing van RoboJob om opnieuw deel te nemen aan TechniShow is ingegeven door strategische overwegingen, waarbij de nadruk ligt op de toewijding om voorop te blijven lopen in technologische vooruitgang op het gebied van CNC-automatisering. “Technishow is een ideaal podium om nieuwe oplossingen en innovaties te introduceren, zodat onze klanten alle mogelijkheden van

CNC-automatisering kunnen ervaren”, aldus De Roovere.

“We zien TechniShow als meer dan alleen een beurs; het biedt een platform waar ideeën worden uitgewisseld en partnerschappen worden gesmeed en versterkt”, besluit hij.

“We kijken ernaar uit om opnieuw in contact te komen met onze klanten en partners, onze visie over de toekomst van onze industrie te delen, en mogelijkheden te verkennen voor wederzijds voordelige samenwerkingen.”

RoboJob nodigt bezoekers uit om zijn stand op TechniShow te bezoeken voor live demonstraties, gesprekken met CNC-experts en inzichten in het potentieel van CNC-automatisering. Het bedrijf is ervan overtuigd dat zijn presentatie zal aansluiten bij het thema van de beurs, namelijk ‘De Maakindustrie van Morgen’.

meer informatie

how TechniS D027 a t - S nd Hal 11

Centrumspanners Automatiseren met proceszekerheid ?

Het EROWA VPC klemsysteem. Gegarandeerd krachtig en nauwkeurig spannen van werkstukklemmen, mallen en werkstukken met steekmaat 52 en 96 mm. Voorzien van automatische reiniging (geïntegreerd) voor een automatisering met de hoogste proceszekerheid.

CRASHDEMPERS REDUCEREN DOWNTIME HAL 10, STAND D007

• Betrouwbare bescherming tegen onnodige schade aan machines door geringe reactiekrachten • Hoge energieopname: tot wel 98% • Eenvoudige montage en vervanging bespaart kostbare tijd

YOUR LOCAL T: SALES CONTAC

• Uitstekende prijskwaliteitverhouding

EROWA Benelux B.V. 085 - 800 1250 Duiven - NL benelux@erowa.com www.erowa.com

ONTBRAMEN KANTEN AFRONDEN FINISHEN LASER OXIDE VERWIJDEREN SLAK VERWIJDEREN PRECISIE SLIJPEN

ACE Stoßdämpfer GmbH · Langenfeld · Germany · www.ace-ace.nl

HAL

STAND

8 C102 12-15 MAART

TIMESAVERSINT.COM

Ook adverteren in de TechniShow Nieuwsbrief?

Bel Jetvertising +31(0)70 399 00 00 of mail naar sales@jevertising.nl

TSM editie 1 | 37

TechniShow

Leering Hengelo zet op Technishow in op procesoptimalisatie Tijdens Technishow zullen op de stand van Leering Hengelo de highlights van zijn productgamma verspaning en industriële reiniging worden getoond, gericht op het optimaliseren van productieprocessen. Naast verspanende gereedschappen van de bekende grote merken presenteert het bedrijf een aantal noviteiten die bedrijfsprocessen aanzienlijk nauwkeuriger, sneller en schoner maken. plaats van een nulpuntbasisplaat worden nulpuntsverhogers of 5-assige spanners direct op de rail gemonteerd. Deze innovatieve aanpak biedt een enorm kostenbesparingspotentieel, vooral bij hoge volumes in automatiseringssystemen. Met Quick•Point Rail zijn maximale omstelsnelheid en flexibiliteit gegarandeerd. In minder dan twee minuten is het snelspansysteem gemonteerd en klaar voor gebruik.

In de afgelopen maanden verraste Lang met diverse nieuwe ontwikkelingen die op TechniShow zullen worden gepresenteerd, waaronder de nieuwe Makro•Grip FS - de doorontwikkeling van ‘Das Original’. De vormsluitende klemtechnologie voor 5-zijdige bewerking van onbewerkte stukken wordt al jarenlang beschouwd als de standaard in klemtechnologie.

Hij is goed voor tot 60 procent meer houdkracht. Een compleet nieuw klemconcept voor machinetafels en palletsystemen is de Quick•Point Rail. Het is gebaseerd op klembalken (rails) die rechtstreeks op gleuftafels en pallets met gatenpatroon worden bevestigd, zonder deze te hoeven wijzigen of voor te bereiden. In

KITAGAWA Leering Hengelo is dealer geworden van Kitagawa. De Kitagawa NC-rotatietafels, machineklemmen en robotgrippers vormen een logische aanvulling op het productportfolio.

Verspaners die hun bestaande productieproces verder willen optimaliseren en 4- of 5-assige capaciteit aan hun machine willen toevoegen, kunnen kiezen uit een uitgebreid productgamma. In combinatie met het Lang-spansysteem worden nauwkeurigheid en kracht gekoppeld aan hoge flexibiliteit. Kitagawa-rotatietafels zijn geschikt voor alle soorten verticale freesmachines, en leverbaar als 4e as-, 5e as-, en productiesystemen.

STANDNUMMER LEERING HENGELO 12.C055

Bodor & Klaassen presenteert breed programma aan lasermachines Bodor & Klaassen toont weer een breed programma aan lasermachines tijdens TechniShow. Al ruim 60 jaar importeert Bodor & Klaassen machines voor de metaalverwerkende industrie. Het onafhankelijke bedrijf, onderdeel van de Voskamp groep, zet ook de komende jaren sterk in op automatisering.

Deze TechniShow ontwikkelt Bodor & Klaassen twee machinepleinen waarop bezoekers verschillende machines kan zien.

Het buis/profielplein zal een mooi aantal machines presenteren, waarbij met name de M230 12mtr-profielmachine veel bezoekers zal verbazen. Daarnaast zal Klaassen de T-serie in 230mm 3kw-uitvoering tonen, uiteraard de K-serie, als de opstap naar buislaserwerkzaamheden.

Ook met de P3 3015 met 30kw laservermogen spreekt Bodor & Klaassen een breed publiek aan. De komende jaren zet Bodor sterk in op automatisering, zo presenteert het prominent de P3-12kw scan cut met geautomatiseerde i-trans. Starten in de laserindustrie? Speciaal voor de gebruiker die minder extreme eisen stelt aan automatisering heeft Bodor de C serie ontwikkeld, ook te zien op TechniShow 2024.

STANDNUMMER BODOR & KLAASSEN 08.D090

38 | TSM editie 1

Markt

Kangaroo toont tijdens TechniShow oplossing voor kleinmateriaal Schroeven, moeren en allerlei ander kleinmateriaal zijn essentieel voor de maakindustrie. Maar de inkoop ervan is vaak tijdrovend, het beheer onduidelijk en de kosten onoverzichtelijk. Kangaroo vereenvoudigt dit logistieke proces. Tijdens TechniShow toont het bedrijf uit Hendrik-Ido-Ambacht hoe deze goederenstroom tot één levering kan worden gereduceerd.

“

Eigenlijk moet je ons zien als de Bol.com voor klijnmateriaal voor de industrie”, zegt Teun Vlot. Hij is medeoprichter van Kangaroo, dat de volledige supply-chain voor klijnmateriaal uit handen neemt. Samen met mede-oprichter van Kangaroo Joost Kunst zag hij dat veel maakbedrijven worstelen met de inkoop van kleinmateriaal.

Wat houdt kleinmateriaal eigenlijk in? In het jargon gaat het om C-parts.

Dit zijn onderdelen die misschien van ondergeschikt belang zijn voor een eindproduct, maar wel onmisbaar zijn. Kunst: “Denk aan pneumatiek, hytrauliek of bevestigingsmaterialen. Maar ook verbruiksartikelen zoals boren, slijpschijven of PBM’s. De prijs ligt vaak onder de 15 euro.

Maar logistiek gezien zijn de kosten relatief hoog. Je moet bij verschillende partijen inkopen en ook nog voorraad bijhouden.”

Bij Kangaroo kan men dit vereenvoudigen. Hun concept bestaat uit vijf stappen. Ten eerste worden bij een klant stellingen gevuld met C-parts van diverse leveranciers. Het maakt voor Kangaroo niet uit wie die leverancier is. “Wij nemen de afspraken van onze klant met hun leverancier over”, zegt Vlot. “We willen niet de plek van de leverancier overnemen, maar de logistiek verbeteren.” Magazijnbakken staan twee diep in de stelling gevuld met C-parts. De magazijnbakken hebben een unieke RFID-code en een plaats in de stelling die vooraf is bepaald. Zodra de voorste bak leeg is, wordt hij uit de stelling gepakt en schuift de tweede volle bak naar voren. Stap twee is dat een lege bak in de zogenoemde Kangaroo-supplybox wordt geplaatst. De RFID-tag die op de bak zit wordt uitgelezen langs de RFID-scanner in deze box. De RFID-scanner leest automatisch direct de gegevens van de bak en stuurt ze real-time door naar de online omgeving van Kangaroo.

de gegevens zijn uitgelezen vanuit de online omgeving, gaat het Kangaroo-team aan de slag om de eerstvolgende levering voor te bereiden.

De bestellingen worden gepickt en verwerkt op het verzamel- en verwerkingsdepot van Kangaroo. Dan worden de verzamelde C-parts voor de eerstvolgende zending in de juiste bakken gedaan en klaargezet voor transport.

Tot slot gaan de magazijnbakken gevuld en wel met een eigen Kangaroo-chauffeur naar de juiste locatie om de Kangaroo-stellingen aan te vullen. De volle magazijnbakken worden op de juiste plaats achter de in bedrijf zijnde magazijnbakken gezet. Mochten de locatie van verbruiksartikelen zijn aangepast, dan zorgt de chauffeur ervoor dat de magazijnbakken op de juiste plek komen te staan.

KRACHT Kunst: “We kennen de situatie bij een maakbedrijf. Een fabrikant heeft bijvoorbeeld zestig zones in een fabriek. Wij brengen die zones in kaart.

Wat verbruiken ze er aan kleinmateriaal, zoals hydrauliek, boutjes, handschoenen of bijvoorbeeld kabelbinders? Dan kom je uit op bijvoorbeeld 1300 verschillende locaties met 400 verschillende producten van 20 leveranciers. Wij leveren dat, inclusief het inrichten en opbouwen van de stellingen. Zo vereenvoudigen wij het logistieke proces en reduceren we de logistieke kosten.”

Tot slot kan je met Kangaroo-data makkelijk analyseren en real-time volgen. En misschien is de verborgen kracht van het systeem van Kangaroo wel dat alle logistieke data worden geanalyseerd. Vlot: “Nu staat kleinmateriaal vaak als stelpost in de boeken. Wij kunnen per locatie inzichtelijk maken wat het gebruik is. Je wilt namelijk liever niet dat elke bout of moer in het ERP-systeem loopt. De kosten van het verwerken van een inkooporder is al hoger dan de prijs van het onderdeel dat je inkoopt. Maar we kunnen wel op een dashboard laten zien dat bijvoorbeeld de afdeling Afmontage voor 6.000 euro per maand kleinmateriaal inkoopt. Omdat alles door ons wordt getagd en bijgehouden, kan je als je het wilt, toch tot op het kleinste moertje inzicht in je kosten hebben.”

ZENDING In de online omgeving van het Kangaroo supply-chainplatform kan de voorraad en het verbruik van de C-parts eenvoudig worden gemonitord. Dit is stap drie. Als blijkt dat het verbruik van bepaalde artikelen tijdelijk verandert, kan de inhoud, het aantal bakken en zelfs de positie in de stelling eenvoudig worden aangepast. De online omgeving genereert op het afgesproken moment een inkooporder, waarna de levering van de benodigde C-parts wordt voorbereid. Nadat TSM editie 1 | 39

Productnieuws

Tezmaksan lanceert automatiseringsoplossing Cubebox Tezmaksan Robot Technologies heeft Cubebox op de markt gezet. Cubebox is een reeks automatiseringsoplossingen die zijn ontwikkeld om productie mogelijk te maken waarbij machines onbemand kunnen worden beladen en ontladen.

De Cubebox-systemen integreren met regeleenheden en robots, ongeacht het merk of communicatieprotocol, en maken het mogelijk CNC-machines automatisch te beladen en ontladen. Het Cubebox-systeem wordt gekenmerkt door een slank en flexibel ontwerp, bestaande uit een opslaglocatie voor werkstukken en een robotarm, maar onderscheidt zich vooral door zijn CNC-programmeringssoftware, RoboCAM. Alle Cubebox-systemen zijn geïntegreerd met RoboCAM, de automatiseringssoftware van Tezmaksan. Met RoboCAM wordt het integratieproces vereenvoudigd en hoeft men geen voorafgaande kennis van robotprogrammering te hebben. Operators kunnen gewoon product-

plaatsingen met tekeningbestanden uploaden.

RoboCAM vertaalt ze in een taal die de robot verstaat, zodat hij in actie kan komen.

COMPACTE CIRKEL Het belangrijkste voordeel van het Cubebox-systeem is dat het ononderbroken werkt. Omdat het 24 uur per dag kan draaien, kan het de efficiëntie tijdens nachtdiensten met 50 procent verhogen ten opzichte van het handmatig beladen en ontladen van CNC-machines. Dankzij deze verhoogde productiviteit kunnen fabrikanten hun productie opvoeren en hierdoor levertijden verkorten en de algehele efficiëntie verhogen.

Het populairste model, Cubebox Blues DR, komt met essentiële standaarduitrusting, waar-

Safety-functieblokken voor workspace monitoring Naarmate de synergie tussen mens en robot zich verder uitbreidt, is het waarborgen van een veilige werkomgeving van het grootste belang. In de Lasal Safety Designer-software van Sigmatek worden twee nieuwe functieblokken aangeboden.

In combinatie met MDD 2000 servo-aandrijvingen, de Safety CPU SCP 211 en de veiligheidsfuncties SLS (Safely Limited Speed) en SP (Safe Position) ontstaat zo een op maat gemaakte werkplekbewaking voor alle seriële kinematica: ‘Denavit-Hartenberg (DH) Transformation’ en ‘Collision Detection’. De gebruiker hoeft alleen de juiste parameters in te stellen om deze functies in zijn project te kunnen gebruiken.

KUBUS Het DH Transformation-blok zet een ruimtelijk coördinatensysteem bij de ingang om in een ruimtelijk coördinatensysteem bij de output. Een meerassige robotarm kan worden gerealiseerd door deze module meerdere keren te gebruiken. Het locatiecoördinatensysteem aan de uitgang van deze keten vertegenwoordigt het TCP (Tool Center Point) van de robot.

Het functieblok Collision Detection is ontwik-

40 | TSM editie 1

keld om een botsing tussen het Tool Center Point (TCP) van een robot en andere objecten te detecteren. De werkruimte wordt gedefinieerd door de minimale en maximale XYZ-coördinaten. Deze twee punten overspannen een kubus die evenwijdig is aan het coördinatensysteem. Deze werkruimte is het gebied waarin de TCP zich mag bewegen. Daarnaast wordt er een omhullende bol over de huidige positie van de robot geplaatst.

Collision Detection bewaakt permanent het geldige gebied en detecteert botsingen door de omhullende bol te vergelijken met de gedefinieerde werkruimtelimieten. Als de robot buiten dit gedefinieerde bereik beweegt kan de gebruiker programmeren wat er in dit geval gebeurt, bijvoorbeeld dat een noodstop wordt geactiveerd, of een andere foutreactie wordt gegeven. Door individuele workspaces aan elkaar te koppelen, is het ook mogelijk om complexe omgevingen te creëren.

onder een 6-assige industriële robot, dubbele lichtgordijnen voor veiligheid, verstelbare laden, een veiligheidshek met vergrendeling, grippersets, en RoboCAM-automatiseringssoftware. Aanvullende opties zijn onder meer automatisering van de Cubebox Servo Door en een gereedschapswisselaar.

De Cubebox Pallet Pool kan met slechts één unit maximaal 24 pallets en 16 gereedschappen beheren. Pallets worden opgesteld in een compacte cirkel vóór de machine en een 6-assige robot regelt het beladen en ontladen van het systeem, waardoor minder menselijke tussenkomst is vereist.

ONTLADEN Een ander model, de Cubebox Blues RT, is ontworpen voor gebruik met draaibanken en verticale bewerkingscentra. Dit systeem gebruikt twee pallets voor het laden van onderdelen en kan één of twee CNC-machines bedienen. Een belangrijk voordeel van dit model is de mogelijkheid om twee pallets op elkaar te stapelen, wat de doorvoersnelheid verhoogt zonder meer ruimte in beslag te nemen.

Nog een ander model van Tezmaksan is de Cubebox Space Cabinet, uitgerust met drie laden om producten in te bewaren. Deze producten worden op efficiënte wijze ontladen door een 6-assige robot. Hiermee behoort regelmatig bijvullen tot het verleden, en het ergonomische ontwerp van de Cubebox Space Cabinet biedt gemakkelijk toegang tot de laden wanneer producten moeten worden bijgevuld.

“De Cubebox-serie bevat tien verschillende modellen. Elk bedrijf dat CNC-machines gebruikt, kan baat hebben bij het systeem”, aldus Hakan Aydogdu, algemeen directeur van Tezmaksan.

“Producenten zien al gauw verbeteringen in prestaties en productie, en het ROI varieert doorgaans van zes tot twaalf maanden. Gezien deze overtuigende voordelen is het geen verrassing dat we al contracten in 36 landen hebben afgesloten.”

Productnieuws

Makino DA300 compact automatiseringspakket voor mkb Bij verspanende bedrijven vragen automatiseringsoplossingen een steeds hogere mate van flexibiliteit. En omdat de ruimte vaak beperkt is, vereist elke automatiseringsoplossing een compacte footprint. Makino ontwikkelde het DA300-automatiseringspakket, speciaal voor het mkb.

De DA300 heeft een sterke positie verworven in de markt van 5-assige verticale bewerking.

Zijn dynamiek en betrouwbaarheid heeft een enorme boost gegeven aan de positie en omzet van gebruikers in de verspanende industrie. Makino heeft op basis van expertise, ervaring en wensen van klanten dit automatiseringspakket ontwikkeld voor de flexibele automatisering van kleine series. De pallet met polygoon/flensopname is het eerste type werkpallet in de industrie. Het maximaliseert het ruimtegebruik en kan onderdelen bevatten met een hoogte tot 300 mm en een diameter tot 360 mm, met een maximale belading van 60 kg. Dankzij het ontwerp kunnen onderdelen automatisch in het werkgebied worden gepositioneerd, met een herhaalbaarheid van minder dan 2 micron. De flens/polygoon-opname zorgt voor zeer veel stabiliteit.

Het mkb vraagt om dynamische en flexibele systemen, in een high- & middle-mix productieomgeving. Daarom is het gereedschapsmagazijn standaard voorzien van een dubbel

ringmagazijn met 118 posities, wat de gereedschapinsteltijd minimaliseert. Voor high-mix productiescenario’s maximaliseert een optioneel extern magazijn met maximaal 254 gereedschappen het aantal beschikbare gereedschapstypen. Ondanks een vloeroppervlak van slechts 6 x 3,75 meter biedt dit automatiseringspakket plaats aan veertig werkpallets.

Bij het laden van pallets in de machine zorgen twee wachtstations ervoor dat de tijd voor het wisselen van pallets en het schoonmaken tijdens het wachten wordt geminimaliseerd, omdat dit looptijdparallel kan gebeuren.

UI Omdat geen enkel automatiseringspakket zonder goede processoftware kan, heeft Makino de gebruikersinterface (UI) vereenvoudigd en de functionaliteit van het systeem gemaximaliseerd door de automatiseringsinterface in de vertrouwde Professional 6-besturing te plaatsen. Palletbeheer is nog nooit zo eenvoudig geweest. Dankzij de eenvoudige maar krachtige

UI hebben operators toegang tot alle machinefuncties vanaf hetzelfde scherm, bijvoorbeeld materialen instellen, verschillende jobs op elke pallet plaatsen, prioriteiten stellen, dringende aanvragen plaatsen en de productiestatus bewaken en beheren.

De lancering van dit automatiseringspakket komt met een nieuwe functie op de DA300, een GI-breker. Een van de problemen waarmee een machinebediener krijgt te maken, is het handlen van de grote, lange spanen bij gecompliceerde boorbewerkingen. De bestaande cycli om deze spanen te vermijden zorgen voor langere cyclustijden en aanzienlijke slijtage van het gereedschap. Deze nieuwe baanbrekende technologie introduceert microbewegingen in de boorbewerking om de spanen in kleine stukjes te breken – en dat zonder de cyclustijd of standtijd te beïnvloeden.

De eStabilizer zorgt voor proceszekerheid bij wisselende omgevingscondities. Met behulp van een set sensoren die strategisch rondom de machine zijn geplaatst, wordt de temperatuur op de werkvloer gemeten en worden kleine temperatuurveranderingen gecompenseerd, zodat de nauwkeurigheid van de machine niet wordt beïnvloed.

TSM editie 1 | 41

Column

Je ding doen in je kracht Doen waar je goed in bent en waar je plezier in hebt, dat is de droom van iedere professional. Ik moet je eerlijk zeggen dat ik nu eindelijk (49 jaar) een beetje zicht heb op waar ik goed in ben en waar ik ook plezier uithaal. De volgende stap, waar ga je dat dan professioneel doen en hoe, die is nog niet zo eenvoudig.

Er zijn diverse assessments in de markt die je zicht geven op waar je in aanleg goed in bent. Zelf gebruik ik al jaren de Clifton StrengthsFinder Assessment van Gallup. De gedachte achter het gebruik van dit soort assessments is populair gezegd: ‘Om met deze talentkennis iemand beter in zijn kracht te krijgen, zodat hij nog beter zijn ding kan doen’.

De meeste organisaties vinden dit belangrijk, omdat men weet dat het inzetten op inclusieve talenten (sterke punten) medewerkers meer bevlogen kan maken en daarmee meer productief, meer innovatief en minder vaak ziek.

Toch zie ik vaak dat managers die inclusieve benadering nogal lastig vinden. Een manager ‘die stuurt op output’ zal heel graag iemand zijn ding laten doen, maar dat moet dan wel leiden tot de juiste output binnen een bepaalde tijd. En daar begint het al te knellen. Managers willen uiteindelijk toch iets van beheersing op die output. Dus niet alleen de kwaliteit en de snelheid, maar ook hoe je tot die output kan of soms moet komen. Ik hoor dan vaak zinnen als: ‘Ja, leuk dat inclusieve talent, maar we moeten toch gewoon die output realiseren?’ of ‘We kunnen toch niet allemaal maar een beetje ons ding doen, want dan zou het een mooie boel worden.’

Het sturen op processen is voor de meeste managers eenvoudiger dan het sturen op unieke sterke punten van medewerkers. Processen kun je vastleggen en optimaliseren, maar mensen inzetten op hun sterke punten op zo’n manier dat de klant nog steeds tevreden is, dat is moeilijk.

Ikzelf vind het na 49 jaar nog steeds moeilijk om te bepalen waar mijn kracht ligt, laat staan dat een manager dat op een goede manier kan inschatten en inzetten. Dat neemt niet weg dat we er wel met elkaar over in gesprek moeten blijven. En laat dat nu net mijn ding zijn!

Chris Meijnen Learning and Development Specialist bij Orbit Loopbaanadvies

Thema van TechniShow|Magazine 2 is: TechniShow COLOFON

TechniShow Magazine is hét vakblad voor de metaalindustrie en (inter) nationale maakindustrie. Het behandelt productietechnologie in al zijn facetten en is een uitgave van branchevereniging FPT-VIMAG.

Uitgever Verbinding Uitgeverij Henk van Beek, Uitgever Telefoon: 06 284 17 073 E-mail: info@verbinding.nl Hoofdredacteur Henk van Beek

jaargang 20 | editie 1 | februari 2024

Eindredactie Bas Roestenberg

TechniShow verschijnt zes maal per jaar. Toezending geschiedt op abonnementbasis en controlled circulation.

Redactie Verbinding Uitgeverij Indra Waardenburg

42 | TSM editie 1

FPT-VIMAG Jolanda Bredewoud Ires Veerman Email: redactie@technishow.nl Vormgeving MSU B.V. Nikkelstraat 1c 2811 AJ Lelystad 06 53 37 42 28 Druk Damen Drukkers Leemansstraat 7 4251 LD Werkendam 0183 50 85 55

Postadres Verbinding Uitgeverij Ampèrestraat 7 2316 DG Leiden Advertentie-exploitatie Jetvertising Tiendweg 12 2671 SB Naaldwijk T 070 399 00 00 F 070 390 24 88 E info@jetvertising.nl Abonnementen E-mail: info@verbinding.nl

Aan dit nummer werkten mee Chris Meijnen

CERTIFICAAT Afgegeven voor

THX 1138 Gecompenseerd project

Technishow brochure en folder

Emissiehoeveelheid

2,687 t CO2

Klimaatbeschermings

Bujagali Hydropower

Projecttype

VCS

ID-nummer

DE-842-26EZZC1

Boekdatum

23 februari 2022

Alle CO₂e, die bij de omzetting van het genoemde project is uitgestoten, wordt geregistreerd en door een erkend klimaatbeschermingsproject gecompenseerd.

Verder informatie vindt u op www.natureOffice.com

Wiesbaden, februari 2022

©2024 THX 1138 B.V.

TSM editie 1 | 43

Bezoek o ns tijden s de TechniS how van 12 t/m 15 maart : HAL 9

- STAND

A088

U ZOEKT INDIVIDUELE BEDRIJFSINRICHTING. HIERVOOR HEBBEN WIJ DE TOOLS.

U hee meer nodig dan alleen een hamer, tang of schroevendraaier. Wij bieden het volledige programma.

Verspaningsgereedschap, handlingsystemen en meettechniek. Maar ook op maat gesneden systeemoplossingen, grote en kleine machines en complete bedrijfsinrichting. Samen meer dan 120.000 artikelen.

44 | TSM editie 1

Onz e bestel-hot l i ne : + 3 1 ( 0 ) 8 5 4 8 6 5 4 2 0

www.hahn -kolb.n l / verkoop @hahn -kolb.n l