Slimmere sanitaire installaties helpen drinkwater te besparen
jaargang 2024 28
Bij een groeiende bevolking en een opdrogende aarde – zelfs als je dat niet zou zeggen na zo’n kletsnatte herfst en winter – wordt het ook in Nederland steeds belangrijker goed te kijken hoe we ons kostbare drinkwater zo goed mogelijk gebruiken. Henk-Jan Rijneveld, senior werkvoorbereider bij Hoogendoorn: “Drinkwaterbedrijven hebben al aangegeven dat er in droge tijden, zoals in de zomer, steeds minder grondwater en oppervlaktewater is om te kunnen gebruiken voor drinkwater. Het is ook niet voor niets dat in ‘Den Haag’ wordt
nagedacht om wet- en regelgeving aan te passen, waarbij in die droge periode particuliere gebruikers 20 procent op hun watergebruik moeten bezuinigen.”
En hoewel demissionair minister Hugo de Jonge dit nog niet wilde opnemen in het nieuwe Bouwbesluit, beseffen sanitaire installatieontwerpers zich terdege dat ze er nu al mee aan de slag moeten. Rijneveld: “Denk in dit geval aan het opvangen van regenwater, en in het ontwerp meenemen uit welke tapwaterpunten dit water mag komen. We mogen volgens de
huidige regels regenwater gebruiken om toiletten door te spoelen. En bij woningen mogen we ook opgevangen regenwater uit de achtergevelkranen laten stromen, voor het besproeien van de tuin. Maar meer dan dit is wettelijk nog niet toegestaan.”
INVESTERING
Voor opdrachtgevers die een groen label op hun pand willen hebben, kan een dergelijk grijswatersysteem daarvoor zorgen. Marco Lek: “Wat we in de praktijk wel vaak zien, is dat een dergelijke investering toch niet wordt gedaan omdat het wordt gezien als een prijzige meerinvestering. Het drinkwater is immers nog goedkoop in Nederland. En dan sneuvelt zo’n beslissing toch regelmatig.” Rijneveld plaatst er nog een andere kanttekening bij. “Dit wordt vaak als duurzame investering gezien, maar realiseer je wel dat dit soort systemen juist meer installaties vraagt. Voor een grijswatersysteem heb je namelijk een dubbel waterleidingsysteem nodig, met een opvangtank en een extra pomp, die ook weer stroom vraagt. Kortom: nu is het een investering in de installatie om straks bij te dragen aan een duurzame, misschien wel volledig off-grid systeem.”
BELGIË ALS VOORBEELD
Een breder gebruik van regenwater zou tijdens drogere perioden wel voor meer drinkwaterbesparing kunnen zorgen. Rijneveld noemt de wet- en regelgeving in België als voorbeeld. “Daar geldt het volgende: zolang mensen niet langdurig in contact komen met het te gebruiken water, dan mag dat water van een andere kwaliteit zijn. Dus dan kun je de tappunten daarvoor ruimer kiezen, want dan kan regenwater worden gebruikt voor het spoelen van de toiletten. Ook kan dit water worden gebruikt voor wasmachines en vaatwassers.” Arie Plomp vult hem aan: “Dit is inmiddels zelfs een verplichting in België, want zij zijn op dit vlak al een stuk verder dan in Nederland.”
Niet alleen in het installatieontwerp zijn mogelijkheden tot zuiniger en
29 Actueel
duurzamer gebruik van drinkwater. Ook kranen kun je ‘knijpen’, stelt Lek. “Zo wil Schiphol het gebruik van drinkwater van handenwasgelegenheden beperken door niet meer dan 3 liter per minuut door te laten. En we krijgen steeds vaker de opdracht om in
keukens de kranen te begrenzen naar 7 liter per minuut.”
KOUD WATER
Ook in het kader van veiligheid is het belangrijk dat meer slimheid aan kranen wordt toegevoegd, zeker als
het om koud water gaat. Denk in dat geval aan automatisch doorspoelen. Lek: “Voorheen en nu nog steeds wordt dat gedaan aan de hand van een beheersplan, wat in de praktijk betekent dat iemand door het gebouw gaat en alle tappunten een
jaargang 2024 30
Steeds meer fabrikanten hebben kranen ontwikkeld, waarin intelligentie is ingebouwd, zoals sensoren. Daardoor is precies na te gaan waar in een gebouw welke kranen op welke temperatuur zijn gebruikt.
bepaalde tijd openzet. Dan zijn de leidingen in ieder geval doorgespoeld. Steeds meer fabrikanten hebben kranen ontwikkeld, waarin intelligentie is ingebouwd, zoals sensoren. Daardoor is precies na te gaan waar in een gebouw welke kranen op welke temperatuur zijn gebruikt. In combinatie met je beheersplan kun
je dan veel gerichter spoelen, want als je weet dat een bepaald tappunt vaak gebruikt wordt, hoef je dat punt natuurlijk niet te spoelen.”
In de praktijk kan dat soort intelligentie ver gaan, weet Arie Plomp. “We zijn nu bezig met het sanitair ontwerp van een sportcentrum in Rotterdam. Daar zit intelligentie ingebouwd in alle kranen, van douches tot fonteintjes, die in het gebouwbeheersysteem worden meegenomen. De gebouwbeheerder kan met een app zien wanneer er voor het laatst is gespoeld, en met welke temperatuur per tappunt die spoeling is gedaan. Dat is helemaal computergestuurd, zodat het spoelprogramma op alle tijden kan worden gestart, zelfs als het gebouwalarm aan staat. Ook thermisch spoelen gaat automatisch. Sensoren houden dan in de gaten of er niemand in de buurt is. Dit moet natuurlijk wel veilig gebeuren.”
SLIMME KRANEN
Die toegevoegde intelligentie is niet alleen goed voor de waterkwaliteit; ook het onderhoud van het sanitair zelf heeft er baat bij, weet Lek. “De schoonmaak van het sanitair kan bijvoorbeeld hierop worden afgestemd,
Hoogendoorn zorgt onder andere voor het bewateringssysteem van het Utrechtste icoonproject Wonderwoods. Waar het bedrijf normaliter het hemelwater naar binnenhaalt om af te voeren, gebeurt dit bij Wonderwoods via de balkons en langs de gevel. Dit heeft alles te maken met het bewateren van de groene gevel.
want via de sensoren is te zien hoe vaak toiletten gebruikt zijn.” Dat deze slimheid geld oplevert tijdens de exploitatiefase van een gebouw, wil nog niet zeggen dat investeerders bij de bouw of verbouw bereid zijn die investering te doen. Lek: “Daarom is het ook belangrijk dat wij zo vroeg mogelijk aan boord zitten in een bouwteam. Dan kunnen we ook uitleggen wat deze innovaties kunnen opleveren. Gelukkig gebeurt dat dus ook steeds vaker.”
31 Actueel
Vooral bij nieuwbouw is het een voordeel zo vroeg mogelijk in het bouwteam aan te geven hoe het waterleidingnetwerk kan worden aangelegd.
