De HandelsCourant editie 7 van 2021

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws Hoogwaardig en

Gecertificeerd lassen: ASME IX of EN 15614-1?

2 Precisiebeurs Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag

7 Fotonica is de toekomst

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

b o es senkool.com

Binnenland

10 Feroclean bij Van Geenen Koning Willem Alexander

5

opent nieuwe vleugel bij LiS

6

3D-geprinte individuele grijpervingers

9

De voor VOOR industrie, bouw, BOUW, hout, kunststof, rubber, metaal, machines en industriële automatisering DE handelskrant HANDELSCOURANT INDUSTRIE, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER,techniek, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

JAARGANG 18 14 ||#6 JAARGANG #7| 2017 | 2021

Beeld: Shutterstock.com Headline

Robot op wielen biedt veel flexibiliteit Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

Faillissementen

PAG 14

Wie doet wat

PAG 15

EMO Hannover 2017 in teken van intelligente productie

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

Beurskrant het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

Precisiebeurs robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

ONLINE MARKTPLAATS VOOR MACHINES EN

GEREEDSCHAPPEN

SINVACON

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be

Planning software voor productiebedrijven

chainflex werkt ®

CAT7

MEETSYSTEEM

Stationaire Hardheidsmeters voor HYBRIDE TORSIE Rockwell, Vickers en Brinell www.naumetrics.nl

Complexe productieplanning?

Plan eenvoudig met Limis Planner.

Vraag om info/demo: www.limis.nl

Met een garantie van 36 maanden

.nl/chainflex

2

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag

Precisiebeurs

JAARGANG 14 | #6 | 2017

is hét jaarlijkse ontmoetingsmoment rond precisietechnologie

Robot op biedt veel Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Precisietechnologie krijgt de komende jaren een nog grotere betekenis voor de industrie. Grotere precisie en verregaande miniaturisatie zijn daarvoor de aanleiding.

Deze technologie ontwikkelt zich nog steeds in een hoog tempo, waarbij de grenzen nog lang niet zijn bereikt. Dit vraagt om specialisatie op vele gebieden. Samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen is daarbij noodzakelijk om specifieke kennis te mobiliseren voor nieuwe oplossingen. De combinatie van beursvloer, netwerkgelegenheden en congresprogramma bezorgt u als bezoeker een efficiënte tijdsbesteding.

Als bezoeker van de Precisiebeurs maakt u op de expo kennis met ruim 300 specialistische bedrijven op het gebied van fijnmechanica, motion control, oppervlaktebehandeling, microtechnologie, microassemblage, optica etc. Ook ontmoet u productontwerpers, machinebouwers, kennis-en opleidingsinstituten en leveranciers van materialen, precisiemachines en meetmachines. U komt

direct in contact met specialisten die u kunnen helpen met het realiseren van nieuwe producten en processen.

Voor inkopers liggen er kansen om gericht en efficiënt kennis te maken met al deze toptechnologie spelers in de precisietechnologie. Bij de brancheverenigingen, hogescholen en universiteiten ontmoet u de aanstormende toptalenten en alumni. U vergroot uw kennis en netwerk door deel te nemen aan de Meet&Match en lezingen.

De Precisiebeurs is uitgegroeid tot hét jaarlijkse trefpunt van bedrijven en organisaties actief in hoog- en ultra-precisietechnologie.

Binnen dit vakgebied volgen de ontwikkelingen en nieuwe toepassingen elkaar in een rap tempo op. Kennis uitwisseling en netwerken is essentieel om op de hoogte te blijven, snel mee te gaan in de huidige en nabije technologische ontwikkelingen en zo uw positie in de markt te versterken. Parallel aan de expo biedt de Precisiebeurs

daarom ook een uitgebreid programma.

Big Science verwijst naar fundamenteel en grensverleggend onderzoek dat in grote internationale verbanden wordt uitgevoerd. Voor dergelijk onderzoek zijn omvangrijke projecten en onderzoeksfaciliteiten nodig die met hulp van de high tech industrie worden uitgevoerd.

In het Big Science Congresprogramma tijdens de Pre-

cisiebeurs vertellen internationale topsprekers van de diverse onderzoeksinstituten over recente ontwikkelingen en komende aanbestedingen.

De Nederlandse ILO's (Industrial Liason Officers) zijn aanwezig in de diverse Precisiebeurs programmaonderdelen om u te helpen. l

Colofon Uitgever De HandelsCourant b.v.

Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk E info@handelscourant.com Binnenland

Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

P

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

UITGEBREID INHOUDELIJK PROGRAMMA De Precisiebeurs is uitgegroeid tot hét jaarlijkse trefpunt van bedrijven en organisaties actief in hoog- en ultraprecisietechnologie. Kennis uitwisseling en netwerken is essentieel om op de hoogte te blijven en snel mee te gaan in de huidige en nabije technologische ontwikkelingen. Parallel aan de expo biedt de Precisiebeurs daarom ook een uitgebreid programma.

PRECISIEBEURS ZET PARTNERLAND BELGIË CENTRAAL Met ingang van 2019 zet iedere editie van de Precisiebeurs een partnerland centraal. Voor de 2019 editie had Zwitserland de primeur. Voor 2020 was het Verenigd Koninkrijk partnerland. In 2021 is het België. Wat is de status van de precisietechnologie sector aldaar en hoe verstevigen we onze band?

Een delegatie van diplomaten, handelsattachés en bedrijven, onder aanvoering van de trade officers van de ambassade, bezoekt de beurs, het congres en de netwerkevents. Er is een begeleide toer over de beursvloer. Hierbij worden in eerste instantie exposanten aangedaan die al een band met België hebben, bijvoorbeeld omdat ze een fabrikant vertegenwoordigen Redactie Verbinding Uitgeverij Henk van Beek Ampérestraat 7 2316 DG Leiden T (06) 284 17 073 E redactie@verbinding.nl Persberichten E redactie@handelscourant.nl

Productnieuws

3

DE HANDELSCOURANT VO

Headline

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

Precisietechnologie

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

Productnieuws

6

3D-geprinte individuele grijpervingers

of een project met een bedrijf uit de doen. Afhankelijk van eventuele aanpassingen n.a.v. de RIVM coronamaatregelen is de delegatie ook aanwezig bij de netwerkborrel en het exposantendiner, waarbij zij aan tafel zitten bij leden van het Mikrocentrum High Tech Platform. Ook nemen ze deel aan de Meet & Match. Het partnerschap komt ook tot uitdrukking in het congresprogramma.

Sprekers uit de delegatie delen hier de status van de precisietechnologie sector in hun land.

VAN BIG SCIENCE NAAR BIG BUSINESS Big Science verwijst naar fundamenteel en grensverleggend onderzoek dat in grote internationale verbanden wordt uitgevoerd. Voor dergelijk onderzoek zijn omvangrijke onderzoeksfaciliteiten nodig.

Opdrachten worden voor een groot deel via Calls for Tender aangekondigd, en gefinancierd vanuit de contributie van de deelnemende landen (via het principe van fair return). In het Big Science Congresprogramma tijdens de Precisiebeurs vertellen internationale topsprekers van diverse onderzoeksinstituten over recente ontwikkelingen en komende aanbestedingen. De Nederlandse ILO's (Industrial Liason Officers) zijn aanwezig in de diverse Precisiebeurs Advertentieverkoop Jetvertising b.v.

Rob Koppenol / Vincent IJff Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk T (070) 399 00 00 E sales@handelscourant.nl Advertentie administratie Pim Koersen T (070) 399 00 00 E9 advertenties@jetvertising.nl

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

programmaonderdelen om u te helpen.

Young Technology dynamisch pitch programma met posterpresentaties Mikrocentrum biedt tijdens de Precisiebeurs een podium aan jong talent en hun jonge technologieprojecten.

Afgestudeerden, promovendi en start-ups pitchen hun beste projecten in 3 minuten pitches en posterpresentaties.

Bedrijven en bezoekers kunnen zich zo snel en efficiënt informeren over dit aanstormend talent en hun baanbrekende technologische projecten. U vindt de posterpresentaties op de beursvloer tijdens de beursdagen. Het overzicht van de 3-minuten pitches vind u in het lezingenprogram. De beste pitch wint een prijs van 250 euro.

PROGRAMMA 10 NOVEMBER 2021 Room 1 – Bosch 09:30 - 10:00 Registration visitors 10:00 - 10:25 Brazing/ soldering of materials with CTE mismatch Erik Brom, CEO, Mat-tech BV

10:30 - 10:55 Diamond Tools Menno Kalmann, Business development at Diatec, Special Tools Benelux Highly defined cutting edge Abonnementen administratie De HandelsCourant b.v.

Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk T (070) 319 80 02 F (070) 319 80 03 E info@handelscourant.nl Opmaak & productie M.S.U. b.v.

T (0320) 22 09 11 E wim.rossen@msu.nl

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Headline BLIJF OOK OP DE HOOGTE VIA WWW.HANDELSCOURANT.COM EN VIA ONZE MAANDELIJKSE HC NIEUWSBRIEF. MELD U KOSTELOOS AAN PER E-MAIL: NIEUWSBRIEF@HANDELSCOURANT.COM

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

3

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Headline

through µTOS preparation Abdelhak Azzaoui, Application Consultant, MyTOS GmbH Oberflächentechnik

current topics, trends, barriers and breakthroughs needed and investigated Jelm Franse, Senior Director Mechanics, ASML

Robot op wielen

11:50 - 12:15 Precise Parts biedt veel flexibiliteit no matter what 15:00 - 15:25 PrecisionDipl. Ing. Benjamin Kormann, mechanical challenges with Leader Technology Cycle space-instrumentation EMO Hannover 2017 in teken van intelligente Development, GROB Ir. Paul Hieltjes, Manager productie Engineering, SRON Netherlands 12:15 - 13:30 Break & expo Institute for Space Research Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

PAG 14

Faillissementen

Wie doet wat

PAG 15

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

13:30 - 13:55 Design for 15:30 - 15:55 Dutch Simplicity contribution to the James Webb Wilfried van Kessel, Design for Space Telescope manufacturing Architect / Business Ramón Navarro, Manager, NOVA chainflex werkt manager, VDL ETG

16:00 - 16:25 LOFAR and the .nl/chainflex 14:00 - 14:55 Precision Square Kilometre Array – the Engineering applied @ASML, Construction Phase and Beyond current topics, trends, barriers Ronald Halfwerk, ASTRON and breakthroughs needed and Industrial Liaison Officer, ASTRON investigated - Netherlands Institute for Radio Jelm Franse, Senior Director Astronomy Mechanics, ASML Room 3 - Carrousel 15:00 - 15:25 VDMA Micro Technologies 10:00-10:25 Big Science Business Climate Update Belgium: Technology as a Thilo Brückner, Managing Director Science translator, enabler, and Sector Association Electronics, added value creator Micro and New Energy Production Christian Dierick ITER ILO Technologies (EMINT), VDMA e.V. Belgium - Big Science Belgium Platform Coördinator , Agoria, 15:30 - 16:25 Young Talent the Federation of the Belgian Pitches program Technology Industry Come meet top talent students and their projects in 3-minutes pitches.

10:30-10:55 De reinheidsprestaties van morgen 16:30 - 16:45 Ir. A. Davidson Cees van Duijn CTO, Omneo Award Systems productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

SINVACON

®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling

REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

16:45 - 18:00 Networking drinks

Room 2 – Parade 10:00 - 10:25 Opportunities in doing business in the Big Science market Jan Visser, Industrial Liaison Officer, Nikhef 10:30 - 10:55 Towards the Einstein Telescope; tenders and challenges Andreas Freise, Professor Gravitational Wave Physics, Vrije Universiteit Amsterdam Microtechniek in de diepzee Martin Laan, Senior Elektronicus Development, NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee 11:50 - 12:15 A facility for the characterization of materials for the energy transition Dr. Anja Bieberle-Hütter, Head of Solar Fuel Department and Group Leader, DIFFER 13:30 - 13:55 Technical development @ HFML-FELIX Dr. Martin van Breukelen, Managing Director, HFML-FELIX Radboud University

14:00 - 14:55 Precision Engineering applied @ASML,

14:00-14:55 Precision Engineering applied @ASML, current topics, trends, barriers and breakthroughs needed and investigated Jelm Franse Senior Director Mechanics, ASML

11.01.17 16:54

11:20-11:45 Applying deep learning to make smarter machines Dr. Ir. Albert van Breemen Founder, VBTI 11:50-12:15 The Laser Toolkit for High Precision Prototyping René Sanders Technologist, Philips Engineering Solutions 13:30-13:55 Aluminium precisie extrusie Rick Gellen Area Sales Manager Benelux, MIFA Aluminium BV

15:00-15:25 Digitale Microscoop presentatie van Keyence Martijn Robbertsen Aera Sales Manager Benelux, KEYENCE INTERNATIONAL (Belgium) NV/ SA 15:30-15:55 Photo Chemical etching: the eminent technique for producing precision parts of almost all metals, innovative alloys and composite metals Ir. Eric Kemperman Research & QSHE Manager, Etchform 16:00-16:25 Why Coherence Scanning Interferometry for Optics Applications?

Joe Armstrong International Sales, Polytec on behalf of Analis PROGRAMMA 11 NOVEMBER 2021 Room 1 - Bosch 09:30 - 10:00 Visitor registration 10:00 - 10:25 CHRomatic Line Sensor CLS 2.0: Ultra-precise quality control in critical cycle time production environments Dr. Jochen Schulze, Senior Sales Engineer, Precitec Optronik GmbH 10:30 - 10:55 GPS for the Milky Way Thomas Würgler, Bachelor in Electronics Engineering, Application Engineer, FAULHABER Precistep SA 11:00 - 11:20 Break & expo 11:20 - 12:15 Ultraprecision machining of high precision components/devices in an industrial scale: machines, systems and future perspectives Professor Kai Cheng, Chair

Professor in Manufacturing Systems, Brunel University London 12:15 - 13:30 Break & expo 13:30 - 13:55 Fabriek van de Toekomst: het is van het grootste belang nu bewegen om met elkaar te zorgen voorop te blijven lopen Willem Lensink, Deskundige automatisering en industie 4.0, Nevat 14:00 - 14:25 Hoe hanteer je 2MW aan energie in een object ter grootte van een luciferdoosje?

Johannes Jobst, Sr. Mechatronic System Engineer, Demcon 14:25 - 14:45 Break & expo 14:45 - 15:40 Young Talent Pitches program Come meet top talent students and their projects in 3-minutes pitches.

16:00 - 16:15 Wim van der Hoek Award 16:15 - 17:00 Networking drinks Room 2 - Parade 10:00 - 10:25 3D metal printing in high quality for volume production Ruud Hurkens, Manager Engineering, KMWE Precision Rob van Loon, Additive Manufacturing Engineer, KMWE Precision 10:30 - 10:55 Slow down!

- Not so rapid software prototyping Bas Welling, Business Development and Project Management, VI Technologies 11:20 - 11:45 Photonic component assembly systems suitable for every business case Arno Thoer, Director Technology & Engineering, Tegema BV an Etteplan company

11:50 - 12:15 Photonics and mechanics; when they meet for high volume manufacturing!

Eric Janssen, Program Manager Vision & Sensing, Prodrive Technologies BV 13:30 - 13:55 High dynamic laser beam focussing linear actuator M.Sc. Jörn Frasch, Development Engineer, JAT - Jenaer Antriebstechnik 14:00 - 14:25 Challenges in miniaturisation of linear motion Ir. Jan Willem Ridderinkhof, Manager R&D and Engineering, PM BV 14:45 - 15:10 Maatwerk oplossingen voor nauwkeurige meetvraagstukken met Kit encoders Eric Sülter, Directeur, Tevel Techniek BV 15:15 - 15:40 Control of Total Cost of Ownership, using MFC’s fit for purpose Ton Bol, Independent Flow Consultant Room 3 - Carrousel 10:00-10:25 Grade 2 reinheidseisen, Oude Reimer 10:30-10:55 UCM Multistage Cleaning Systems for High Cleanliness requirements Roger Kohnen Business Development Manager Precision Cleaning, Ecoclean GmbH 11:20-11:45 Moleculaire verontreiniging Ing. T. Kaastra Algemeen Directeur, Gibac Chemie BV 11:50-12:15 Calibration results of a ultra-sensitive RGA test setup Dr. Ir. John Timmermans member of Cleanliness Competence Team, NTS-Group 13:30-13:55 Innovating Together J. Hoekstra Innovation Manager, Witec 14:00-14:25 Challenges of a System Engineer in a high-tech environment Jos de Klerk MSc Senior System Engineer, VDL ETG T&D 14:45-15:10 Challenges for power supplies in precision equipment Ir. René M. Dingshoff Business Development Manager Power Supply Solutions, SFC Engergy BV 15:15-15:40 How to measure the invisible. Latest SIOS developments in the field of nanometrology.

Peter Grundschok Sales Manager, SIOS Meßtechnik GmbH l

4

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

DE HANDELSCOURANT VO

Headline

Precisiebeurs viert 20 jarig jubileum!

We nemen u mee in een reis door de geschiedenis.

10 en 11 november 2021 viert de Precisiebeurs alsnog haar 20-jarig jubileum, in de Brabanthallen te ‘s-Hertogenbosch Ontstaan In 1998 voerde Berenschot een onderzoek uit naar het belang en de mogelijkheden van precisietechnologie in Nederland. Dat onderzoek werd door diverse organisaties ondersteund waaronder TNO, NVPT (nu DSPE) en Mikrocentrum en leidde tot het IOP (Innovatieve OnderzoeksProgramma’s) Precisietechnologie. Mede vanwege de veelbelovende start van de Kunststoffenbeurs in 1999 opperde Henny Spaan (IBS) aan Mikrocentrum om ook een Precisiebeurs te gaan organiseren. Na overleg met vele betrokken partijen was dit het startschot voor de eerste editie in oktober 2001. Kennisoverdracht in lezingenprogramma. Lezingenprogramma’s zijn tegenwoordig gemeengoed, maar bij de start van de Precisiebeurs was dat nog bijzonder. De vakinhoudelijke kant is altijd een belangrijk onderdeel gebleven.

Rien Koster was in de beginjaren de drijvende kracht achter die lezingenprogramma’s en de daaraan gekoppelde thema’s. Later werden deze thema’s afgestemd met diverse samenwerkingspartners. Het programma bestond altijd uit lezingen van exposanten en van onafhankelijke sprekers. Vanaf 2012 werd Big Science een vast onderdeel van het lezingenprogramma. In 2017 was er een bijzondere lezingentrack door ASML waarbij de historie van het bedrijf en diens technologie centraal stonden. Inmiddels bestaat het gehele lezingenprogramma uit meer dan 60 lezingen in 4 zalen.

Groei van de sector en de vakbeurs Vanaf 2007 kon de Precisiebeurs vanwege ruimtegebrek niet verder groeien en ontstond er een toenemende wachtlijst van exposanten. Na de financiële crisis van 2008 zochten bedrijven in toenemende mate afzetmogelijkheden in het buitenland. Ook was er in de crisisjaren sprake van diverse initiatieven met concurrerende activiteiten.

Dat maakte duidelijk dat er iets moest gebeu-

Lezing van Rien Koster in 2001

ren. Voor Mikrocentrum stonden er in 2012 dan ook twee zaken centraal: toenemende internationalisering en het mogelijk maken van verdere groei van zowel de beurs als de technologie. Deze werd gerealiseerd in nauwe samenwerking met Koningshof door het bijbouwen van extra (tijdelijke) hallen.

De verdere internationalisering van de Precisiebeurs richtte zich eerst op Duitsland en Zwitserland. Zo werd de beurs in Duitse vakbladen geprofileerd en er werden daar ook een aantal exposanten gepresenteerd.

De meest recente editie gaven bezoekers al 42 verschillende nationaliteiten op! Minder bekend toentertijd was het Zwitserse CERN dat, bekostigd vanuit de lidstaten waaronder Nederland, veel investeerde in allerlei hoog-precisietechnologieën. Twee bezoeken vanuit Mikrocentrum aan CERN in 2012 leidden tot grote delegaties vanuit deze organisatie op de Precisiebeurs. Vanaf 2013 werd de samenwerking verder uitgebreid met de komst van vertegenwoordigers en Liaison Officers van de andere international Big Science projecten. In 2017 hield Sijbrand de Jong, de toenmalige President van de Council van CERN, een keynote lezing. De vele contacten met de internationale Big Science projecten die via de Precisiebeurs zijn ontstaan hebben geleid tot een groot aantal opdrachten aan het Nederlandse bedrijfsleven.

Brancheverenigingen, opleidingen en instituten. Alle jaren zijn er goede contacten geweest met de relevante brancheverenigingen en dan met name de DSPE. Dit is niet vreemd gezien de min of meer gezamenlijke ontstaansgeschiedenis van beide organisaties. Dat komt ook tot uiting in de gerenommeerde prijzen die de DSPE jaarlijks uitreikt op de Precisiebeurs, waaronder de Rien Kosterprijs. De diverse (technische) universiteiten, scholen, onderzoeks- en kennisinstellingen in Nederland zijn ook vaste gast. Een

Robot op biedt veel Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

P

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

Een nieuwe technologie in 2019 andere vaste plek werd het technologieplein in de Dommelhal, waar steeds bijzondere presentaties werden gehouden. Vaak vanuit de Big Science projecten, ASML, TU’s, maar bijvoorbeeld ook met de presentatie van een motor van een straaljager, die zowel overdag als ’s nachts bewaakt werd door 2 militairen.

Netwerkfunctie De Precisiebeurs heeft ook een echte netwerkfunctie en is het platform waar vele opkomende nieuwe technologieën worden geïntroduceerd en verkend. In de loop der jaren groeide ook het avondbuffet voor exposanten uit tot een netwerkdiner met 500 tot 600 gasten, een happening op zich.

Jaarlijks wisselend partnerland Vanaf 2019 is sprake van een jaarlijks wisselend partnerland, Zwitserland beet het spits af. In 2020 zou dat het Verenigd Koninkrijk zijn geweest. Dat had deels ook te maken met de goede contacten met EUSPEN, die een vaste plaats heeft op de Precisiebeurs. In 2021 is gekozen voor België als partnerland.

Bedrijven, trade officers van de ambassades en vertegenwoordigers van branchevereningen delen kennis van het lokale precisiesector-landschap en verkennen zakelijke mogelijkheden.

Alsnog 20e editie Vanwege de coronasituatie en de daardoor opgelegde noodzaak tot meer ruimte, werd in 2020, na intensief overleg met exposanten en andere stakeholders, besloten om de Precisiebeurs te verplaatsen naar de Brabanthallen in den Bosch. Helaas kon de editie van 2020 ondanks dat niet doorgaan.

In 2021 vind alsnog de 20e editie van de Precisiebeurs plaats in de Brabanthallen op 10 en 11 november. Iedereen is uitgenodigd om deze speciale jubileumeditie te bezoeken en 20 jaar Precisiebeurs mee te maken!

Precisiebeurs 10-11 november 2021 Brabanthallen te ‘s-Hertogenbosch Info en registreren bezoekers: www.precisiebeurs.nl

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

5

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Toonaangevend in flowmeting en -regeling Headline

Wij bieden op een uitgebreid Robot wielen assortiment thermische, Coriolis- en ultrasone flowmeters en -regelaars voor gassen en vloeistoffen, in het bijzonder voor lage flows. Onze instrumenten worbiedt veel flexibiliteit den gebruikt voor een verscheidenheid aan toepassingen in laboratoria, machinebouw en industriële omgeving. Door onze kennis te delen en nauw samen te werken met OEM-klanten, ontwikkelen wij klant specifieke low-flow oplossingen, zoals multifunctionele, vooraf getesEMO Hannover 2017 tekengasmengsels van intelligente of skids voor het regelen van gas-, vloeistof- of te modules voor het doserenin van productie dampdoorstroming.

Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

PAG 14

Faillissementen

Wie doet wat

PAG 15

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

chainflex werkt

SINVACON

®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden

.nl/chainflex

Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

Het meetbereik voor onze thermische massflowmeters en -regelaars kan worden gekozen tussen 0-0,7 mln/min en 0-11000 m3n/h voor gassen en 0-100 mg/h tot 0-1 kg/h voor vloeistoffen.

Bronkhorst's Coriolis massflowmeters en regelaars voor gassen en vloeistoffen zijn verkrijgbaar met een bereik van 0-5 g/h tot 0-600 kg/h. Verder bieden wij elektronische drukmeters en -regelaars aan met een minimumbereik van 0-100 mbar en een maximumbereik van 0-400 bar. De meest recente ontwikkeling is een serie ultrasone vloeistofmeters voor flows van 2-100 ml/min tot ca.

1500 ml/min.

vice. En daarom zijn wij 24/7 beschikbaar voor onze klanten om hun complexe vraagstukken op te lossen met onze ervaring, expertise en onze steeds groeiende kennis op het gebied van low flow fluidics handling technologie.

gecertificeerd door de Nederlandse Raad voor Accreditatie (RvA) - momenteel conform ISO/IEC 17025:2017 - waarmee de nauwkeurigheid van elke flow- en drukkalibratie die door ons kalibratielaboratorium wordt uitgevoerd, wordt gegarandeerd. l

Bronkhorst Nederland b.v.

Lunet 10C 3905 NW VEENENDAAL 0318 551280 info@bronkhorst.nl

POWER SUPPLIES

11.01.17 16:54

KENNIS & ERVARING We richten ons niet alleen op low-flow technologie, maar ook op continuïteit en het delen van onze waardevolle interne expertise, omdat we ervan overtuigd zijn dat we door het delen van die kennis nog betere oplossingen kunnen bieden voor complexere vraagstukken, door nauw samen te werken met onze partners en klanten.

Naast onze eigen Research & Development en Engineering afdeling zijn we allianties aangegaan met universiteiten, onderzoekslaboratoria en andere partners over de hele wereld.

Niet alleen onze producten moeten van de hoogste kwaliteit zijn, maar ook onze ser-

KWALITEIT Het spreekt voor zich dat wij ons persoonlijk verantwoordelijk voelen voor het leveren van de hoogste kwaliteit met betrekking tot onze producten en service. Klanttevredenheid, innovatie en kwaliteit van product en service zijn de hoekstenen van ons succes.

In 1992 werden we gecertificeerd volgens ISO 9001 (internationale norm voor kwaliteitsmanagement), drie jaar later gevolgd door ISO 14001 (internationale norm voor milieumanagement). Door de jaren heen is onze voortdurende inzet beloond met een certificering volgens het meest recente kwaliteitsmanagementsysteem, momenteel ISO 9001:2015.

Sinds 2010 is ons Bronkhorst Kalibratiecentrum in Ruurlo

CONNECTORS & CABLE ASSEMBLIES

D I S P L AY S & EMBEDDED SOLUTIONS

ASML strategie en financiële update Tijdens de Investor Day-bijeenkomst in september heeft ASML Holding NV (ASML) een update geven over de strategie, prestaties en lange termijn vooruitzichten van het bedrijf.

Chief Executive Officer Peter Wennink heeft samen met Chief Technology Officer Martin van den Brink en Chief Financial Officer Roger Dassen en andere senior executives de groeimogelijkheden en ontwikkelingen in de markt en technologie van het bedrijf besproken.

Verwacht wordt dat wereldwijde megatrends in de elektronica-industrie, ondersteund door een zeer winstgevend en fel innovatief ecosysteem, de groei in de halfgeleidermarkt zullen blijven stimuleren. De groei in de eindmarkten voor halfgeleiders en de toenemende lithografie-intensiteit stimuleren de vraag naar producten en diensten.

ASML's uitgebreide productportfolio is afgestemd op de roadmaps van haar klanten en levert kosteneffectieve oplossingen ter ondersteuning van alle applicaties, van toonaangevende tot volwassen nodes. Op basis van verschillende marktscenario’s heeft het bedrijf de mogelijkheid om in 2025 een

jaaromzet te realiseren tussen € 24 miljard en € 30 miljard, met een brutomarge in 2025 tussen 54% en 56%.

ASML ziet aanzienlijke groeimogelijkheden na 2025. Men verwacht dat haar systemen (lithografie, metrologie en inspectie) en Installed Base Management (verkoop van service- en veldupgrades) een jaarlijkse omzetgroei van ongeveer 11% zullen opleveren voor de periode 2020-2030, op basis van onderzoek door derden en interne veronderstellingen. ASML en haar supply chain-partners zijn actief bezig met het toevoegen en verbeteren van capaciteit om aan deze toekomstige klantvraag te voldoen.

De ESG-duurzaamheidsstra-

THERMAL SOLUTIONS & E NCLOSURES

Beeld Shutterstock.com

tegie bouwt voort op bereikte prestatieverbeteringen en beschrijft hoe het bedrijf van plan is bij te dragen aan een digitale, duurzame toekomst.

Voortdurende investeringen in technologisch leiderschap hebben aanzienlijke aandeelhouderswaarde gecreëerd. ASML verwacht groeiende dividenden voor aandeelhouders. l

Bezoek ons op stand 557 tijdens de Precisiebeurs 2021 in Den Bosch

www.telerex- europe.com

6

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

DE HANDELSCOURANT VO

Headline

Robot op biedt veel Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

PAG 2

Agenda

Metaalprijzen

P

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

312 µTOS Oberflächentechnik 332 2-S Service & Specialties 384 A. Brans Metaalbewerking 163 Aalberts Surface Technologies 375 Acclon Technologies 246 ACE Stoßdämpfer 387 Adruu 408 Aeronautical & Precision 523 AJB Instrument 174 alimex Benelux 514 Alumeco NL 144 Aluro cnc 247 Analis 105 Andes Meettechniek 439 Anteryon 549 Anvil Industries 122 ART-CCG 558 Astro Controls 326 ATM Oirschot 376 attocube systems 231 AVT Wiring & Connecting 131 Axxicon 349 B&S Technology 561 Bearing Design 572 Bestronics 202 BIBUS Romicon 103 Biersack Technologie 416 Big Science ILO-net 138 Binder connector 548 BKB Precision 549 BKL 321 Blum-Novotest 239 Bodycote Hardingscentrum 367 Bouman High Tech 158 Brabant Engineering 403 Brainport Industies 229 Brecon Cleanroom Systems 581 Bronkhorst Nederland 328 Bruker Nano Surfaces 504 Bumax AB 497 Busch 339 C3 Tooling 256 Capable 339 CCC Projects & Engineering 158 Cematec Engineering 563 Ceratec Technical Ceramics 357 Cleanroom Systems 479 Connect 2 Cleanrooms Ltd 212 Conway Nederland 508 Cryoworld 511 CZL Tilburg 162 D&M Vacuumsystemen 251 DAHANAN mould concepts 525 Danobat 525 Danobat-Overbeck 133 DCD 225 De Ploeg Techniek 363 DE Ridder 512 De Rooy Slijpcentrum 121 Dekracoat 567 Demaco Holland 583 Dematech 575 DEMCON 252 DIXI Polytool 365 DKAT

503 DMS 447 Doeko 297 Draadvonk.nl 383 Draline 211 Dratec Vonkerosie 404 DSPE 513 Dutch Precision Technology 350 Ecoclean 533 Edmund Optics 375 Edwards Vacuum 556 EKK Eagle Simrax 175 Eltrex Motion 455 EMS Benelux 445 ENCOMA 415 Enterprise Europe Network 213 Epilog Laser 359 ERIKS 206 Ernst & Engbring 333 Erowa 259 Ertec 466 Etchform 118 Euro-Techniek 402 EUSPEN 304 Ewellix Benelux 373 Exakt Fijnmechanika 232 Faes 301 FARO Benelux 474 FAULHABER Benelux 551 Feinmess Suhl 465 Festo 535 FMI 409 Fontys Centre 139 Formatec 492 Frencken Group Ltd 238 Frerotech 377 FRT Metrology 344 GBneuhaus 155 Gereedschapmakerij GMI 106 Germefa 259 GF Machining Solutions 561 Gibac Chemie 168 Gibas 260 Gimex technische keramiek 127 GOM 484 Goorsenberg 536 GROB Benelux 208 Groneman 577 GTB Finish 104 Harry Hersbach Tools 550 Hawo 203 Hegin Metalfinishing 146 HEIDENHAIN NEDERLAND 490 Hemabo Kunststof 525 Hembrug Machine Tools 120 Hexagon 116 Hfi 159 Hittech Group 235 Hiwin Linear Technologie 480 Holland Innovative 200 Hositrad Vacuum 566 HQ Precision Cleaning 204 IAC Geometrische Ingenieurs 459 IBS Precision Engineering 461 IKO Nippon Thompson 392 ILT Fineworks

331 IMPA Precision 323 Indoles Precision 316 Infinite simulation systems 221 Innovar Cleaning Control 113 Interflow 221 IPS Technology 547 JAT - Jenaer Antriebstechnik 116 Jatec 476 JENOPTIK 249 JEOL (Europe) 450 Jeveka 549 Job Precision 472 Johann Fischer 478 JPE 308 KC Precision Technology 360 Keyence International 451 KeyTec Netherlands 157 Kistler Benelux 135 KMWE Group 171 KSM 559 KUK Wijdeven 112 Kusters Goumans 116 Kusters Precision Parts 366 KUZUFLEX Metal Hoses 342 LAB Motion Systems 218 Landes High End Machining 545 Larsen & Buhl 468 Lasertec 242 LaserTechnology Janssen 477 Laumans Techniek 407 Leidse instrumentmakers 327 Lemmens Metaalbewerking 141 LEMO Connectors Benelux 519 Levitech Technology 362 Leybold Nederland 344 LLT Applikation 305 LM Systems 115 LOA Full Surface Group 531 LouwersHanique 372 Lucassen Groep 156 M.G. Twente 489 Mad City Labs 587 Magnescale Europe 310 Mahr 230 MARPOSS 565 Masévon Group 493 Matrho Metals 471 Mat-Tech 216 maxon 309 Mazak Nederland 209 MCA linear motion robotics 341 Measuretec 255 Mecal High-tech / Systems 482 Melotte 586 Meopta-Optika S.R.O. 553 Merrem & la Porte Hitech 388 Metaalhuis Eindhoven 571 MetaQuip 578 Mevi FMI 470 Micro-Epsilon Messtechnik 108 MIFA Aluminium 401 Mikrocentrum 414 Mikrocentrum Photonics 148 Millux 302 MI-Partners

460 MKS Instruments 442 Molenaar Optics 315 Moor Filtertechniek 596 MTA 222 Multivalent Plating 147 MuRaad 529 Mytri 580 NB Europe 534 Nebo Special Tooling 560 Neways Electronics 128 Nijdra Group 417 Nikhef 137 NTS 485 Oerlikon Balzers 353 Okuma Benelux 248 Olympus Nederland 324 Omneo Systems 354 Optics11 446 Oude Reimer 369 Outsourcing Parts Supplies 346 PCB Piezotronics 167 Pfeiffer VAcuum Benelux 201 Phantom / Van Ommen 546 Philips Innovation Services 325 Phynicx Metallurgical 593 PI Benelux 515 Pi metal Parts 476 Piezosystem Jena 123 PM 240 PMP Lichtenvoorde 370 Poelman Precision 111 PolyWorks Benelux 114 Precision Micro 364 Precitec Optronik 576 Pressure Control Solutions 243 ProCleanroom 507 Prodrive Technologies 542 Pronexos 597 qutools 488 Reliance Precision Ltd 165 Renishaw 579 Rodriguez 357 Romex 385 RVS Finish & RVS Clean 390 Saint Gobain - HTMS 591 SBN Nederland 101 Schut Geometrische 483 Sentech 520 Settels Savenije 509 SFC Energy 344 ShapeFab & Co. KG 590 Sierra Instruments - Voegtlin 119 SigmaControl 107 Sinomatch 476 SIOS Meßtechnik 449 Sioux Technologies 494 Slijptechniek Enter 526 SmarAct 552 SMC Nederland 540 Smink Group 130 SMS 313 son-x 381 SpartnerS organisatieadvies 348 Special Tools Benelux 541 SpectraPartners

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

344 State Development 539 STT Products 380 TB Precision Parts 476 Te Lintelo Systems 411 TU Eindhoven 457 Technobis 317 Technosoft 456 Tecnotion 136 Teesing 443 Tegema an Etteplan company 557 Telerex 314 temicon 495 Ter Hoek Vonkerosie Rijssen 258 Tevel / Enduteq 335 Thalens PPS 496 The House of Technology 110 Thermal Focus 102 Thermo Fisher Scientific 263 Thorlabs 261 TNO 329 Tooling Specialist Derksen 166 Trescal 143 TSG Group 132 TTL group 406 TU Delft Aerospace 410 TU/e High Tech 254 Tuinte supplying 350 UCM 554 Ultra Clean 336 Vacom Vakuum Komponenten 172 Vacutech 315 Van den Akker Fluid Service 386 Van der Hoorn Buigtechniek 226 Van Hoof Groep 205 VAT Group AG 555 VBTI 453 VDL ETG 307 VDL TBP Electronics 412 VDMA EMINT 391 Vermo 440 VI Technologies 382 Via Engineering Deurne 319 VIRO 116 Visietech Technical Products 590 Vögtlin Instruments 355 Vossebelt precisiebewerking 153 Weiss Nederland 356 Weiss Technik Nederland 499 Werth Messtechnik 116 Wilting 161 Wilting 3D Competence 573 Witec Motion & Precision 224 Witzenmann 126 ZEISS 311 Zentrum für Innovation 510 Zest-Innovate 537 Zilvertron 518 ZME Fijnmechanisch Atelier l

BLIJF OOK OP DE HOOGTE VIA WWW.HANDELSCOURANT.COM EN VIA ONZE MAANDELIJKSE HC NIEUWSBRIEF. MELD U KOSTELOOS AAN PER E-MAIL: NIEUWSBRIEF@HANDELSCOURANT.COM

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

7

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Headline

Robot op wielen biedt veel flexibiliteit Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

PAG 14

Faillissementen

Wie doet wat

PAG 15

EMO Hannover 2017 in teken van intelligente productie

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

chainflex werkt

SINVACON

®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden

.nl/chainflex

Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

EFFECT Photonics en Vodafone testen de integratie van zogenaamde optische SoC's in het mobiele netwerk. Deze optische NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

11.01.17 16:54

'System-on-Chip'-technologie biedt naar verwachting internetproviders en gebruikers in de toekomst veel voordelen. Dit

omvat minder vertraging, hogere capaciteit, maar ook een verbeterde netwerkduurzaamheid. Deze chips verminderen de be-

hoefte aan hardware en zullen zowel het energieverbruik als de onderhoudskosten aanzienlijk verlagen. Vodafone is de eerste telecomprovider in Nederland die deze technologie in het huidige netwerk test. Foto EFFECT Photonics.

Fotonica is de toekomst

Nu is ASML nog de motor van de Nederlandse industrie. De kans is groot dat over een decennium nu nog onbekende tech-startups op het gebied van fotonica die taak overnemen. Want fotonica is wereldwijd een van de meest interessante technieken. En Nederland? Dat speelt mogelijk een hoofdrol.

“Fotonica is een van onze grootste beloften voor de toekomst.

Het gaat leiden tot talloze uitvindingen die de maatschappij ten goede komen: van zuinige datacentra tot betaalbare medische apparatuur”, zegt demissionair staatssecretaris Mona Keijzer. Niet voor niets investeren het Rijk, een aantal provincies en regio's, bedrijven en kennisinstellingen samen tot en met 2026 in totaal 236 miljoen in PhotonDelta. PhotonDelta moet een ecosysteem creëren om in Nederland wereldwijd een belangrijke speler op het gebied van fotonica te worden.

Geïntegreerde fotonicachips werken met lichtdeeltjes (fotonen) in plaats van met elektriciteit. Daardoor zijn ze nauwkeuriger, sneller, zuiniger en betrouwbaarder dan conventionele chips. De chips hebben veel toepassingen: ze kunnen bijvoorbeeld datacentra zuiniger maken, zeer gevoelige sensoren opleveren die vervormingen in bruggen kunnen meten, of kleine en betaalbare medische scanners mogelijk maken.

TOEGANKELIJK Hoe belangrijk wordt fotonica?

Het zal nog net geen oplossing voor alle problemen zijn, maar een routekaart die is gemaakt door wetenschappers uit de Verenigde Staten en Europa (IPSR en het Nederlandse PhotonDelta) geeft aan dat de hoge prestatie, lage kosten en kleine formaat van geïntegreerde fotonische modules de kern is voor de infrastructuur om grote

maatschappelijke uitdagingen aan te gaan.

Een voorbeeld? 820 Miljoen mensen hebben niet genoeg te eten en jaarlijks sterven 9 miljoen mensen van de hon-

paratuur en -processen kunnen aanzienlijk worden verbeterd in prestaties, flexibiliteit, betrouwbaarheid en opbrengst door gegevens over het proces te genereren voor tijdige aan-

Airbus en TNO ontwikkelen in het programma UltraAir een demonstratiemodel

van een lasercommunicatieterminal voor vliegtuigen.Dit project wordt medege-

financierd door Airbus, TNO en het NSO (Netherlands Space Office) en wordt uitgevoerd onder het ScyLight-programma (Secure and Laser communication technology) van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Foto Airbus.

ger. Geïntegreerde fotonische modules bieden betaalbare en toegankelijke klimaatgegevens van satellieten en andere sensoren. Deze gegevens verhogen de oogstopbrengsten en verminderen het gebruik van water, land en pesticiden. Het meten van de vorm, kleur, suikergehalte en andere parameters van ons voedsel door de hele toeleveringsketen (van boer tot bord) met kleine, goedkope PIC-modules vermindert voedselverspilling aanzienlijk.

Wat betekent het voor de industrie? Een basisbehoefte voor de industrie is de beschikbaarheid van betrouwbare snelle internetinfrastructuur. Productieap-

passing met behulp van sensoren.

Wat de industrie er nu mee kan? Nog niet veel, maar bereid je voor op een nieuwe indeling van de industrie. Of zoals Cees Ronda, Research Fellow, Senior Director bij Royal Philips, het zegt: “Geïntegreerde fotonica is een van de belangrijkste technologieën voor datacommunicatie en optische detectie. Het Dutch Integrated Photonics Cluster zal een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van deze sleuteltechnologie, waardoor de zeer concurrerende Nederlandse kenniseconomie verder wordt versterkt.” l

There is only one name to connect with, CAPABLE

Capable BV ontwikkelt klant specifieke speciaal kabels en interconnecties voor uiteenlopende applicaties in hightech omgevingen. Van micro en pico miniaturisatie tot heavy duty toepassingen.

Het is onze missie om uw wereld en toepassingen te verbinden. Wij doen dat voor diverse markten waaronder Aeronautics, Space & Defense, Automotive, Agri en Medical.

Precisietechnologie is cruciaal in de ontwikkeling en productie van onze oplossingen voor ieder vraagstuk.

Een greep uit de oplossingen van Capable: • High performance Interconnections • Custom designed cabling and harnessing • Feasibility studies • Solution based (re-)engineering • On site diagnostics and training • 2D & 3D drawings • High-Vacuum out gassing • Moulding capabilities • Global production facilities Capable BV is ISO9001 en AS9100 gecertificeerd. Ook zijn onze operators zijn IPC en ECSS getraind en gecertificeerd.

Capable BV heeft zich weten te verzekeren van een NEN-ENISO 14644 klasse 6 classificatie voor haar cleanroom in Breda.

Hiermee is de producent van klantspecifieke kabels, kabelassemblages en connectoren uit Breda een van de eerste bedrijven in haar sector die deze norm heeft weten te bereiken.

In 2020 is met de start van Capable Micro Medical Connections meer dan 20 jaar Medical ervaring van Capable en van MFI samengevoegd. Het eerste product van deze samenwerking is de BrainWave Infinity EEG cap voor hersenonderzoek. Deze EEG cap is ontwikkeld voor gebruik in een

professionele omgeving en is geschikt voor vele registratie sessies.

Multidisciplinaire precisietechnologie op het gebied van biosensoren, pico coax en specialistische connectoren komen hier samen. Ruis reductie, uitsluiten van Tribio effect, leiden tot een perfecte EEG signaal doorgifte dat voldoet aan de hoogste eisen van neurofysiologisch onderzoek.

De EEG cap zorgt voor maximaal draagcomfort zorgt voor patiënt, hebben we de basis gelegd voor de komende 20 jaar hersenonderzoek met precisietechnologie. Voor meer informatie zie www.brainwavecap. com MFI als merk van Capable Micro Medical Connections is ISO 13485 gecertificeerd en heeft meer dan 20 jaar ervaring in ontwerpen, engineering en productie van high-end miniatuur harnesses, moulding en solderen van zeer dunne draad. l WILT U MEER WETEN? Capable BV Stand: 256 Weidehek 109 4824 AT Breda T: +31 (0)76 541 64 56 E: info@capble.nl W: www.capable.nls.

8

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag

Nieuwe spuittechniek gaat

JAARGANG 14 | #6 | 2017

DE HANDELSCOURANT VO

Headline

onderdeelreparatie sterk verbeteren

Robot op biedt veel

Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

Er is een oppervlaktebehandelingstechniek die in diverse buitenlanden al vaak wordt toegepast. De resultaten en voordelen zijn opzienbarend te noemen. Maar om onverklaarbare redenen is deze techniek in Nederland niet of nauwelijks bekend. Hoog tijd dat dit gaat veranderen; met dit artikel hopen we daar een bijdrage aan te leveren. We praten over Gas Dynamic Cold Spraying, maar je kunt het ook gewoon “koud spuiten” noemen. Je kan het simpel gezegd zien als een combinatie van thermisch spuiten, lasercladden en shotpeening met alle voordelen van die genoemde technieken, maar zonder de nadelen.

De man die ervan “verdacht” wordt deze techniek naar Nederland gehaald te hebben, is Marcel van Wonderen. In het dagelijks leven werkzaam als Master Engineer op de afdeling Process, Equipment & Materi-

als Development van KLM Engineering & Maintenance. Zijn afdeling richt zich volledig op onderhoud en revisie van vliegtuigmotoren en past daarbij bij voorkeur het nieuwste van het nieuwste toe. Daarom reist hij

regelmatig naar het buitenland om kennis te nemen van de nieuwste technieken en de resultaten daarvan. In 2012 maakte hij tijdens één van die reizen kennis met Gas Dynamic Cold Spraying, wat trouwens

in diverse landen ook bekend is onder andere namen, zoals: Kinetic Fusion, Kinetic Metallization of CSAM (Cold Spray Additive Manufacturing). In dit artikel noemen we het kortheidshalve cold spraying.

Tijdens het kennis- en netwerkevent MES2021 geeft hij een lezing over deze techniek, maar voor dit themanummer duiken we er alvast in. Maar eerst is er de verbijstering over het feit dat de Nederlandse industrie vrijwel niet op de hoogte is van het bestaan van deze techniek.

“Ik begrijp daar niets van. Het gaat om een nieuw innovatief proces dat momenteel veel belangstelling heeft in heel veel landen en waarvan de ontwikkelingen stormachtig gaan. Nederland loopt hiermee gewoon achter, dat is zeker opvallend te noemen voor bedrijven die zich richten op onderhoud en revisie van onderdelen. Als je duurzaamheid serieus neemt, moet je op z’n minst kennisnemen van deze techniek, omdat daarmee het in bedrijf houden van onderdelen sterk toeneemt. Als je onderdelen van bijvoorbeeld pompen, compressoren, walsen, motoren enzovoorts wilt repareren in plaats van nieuw kopen is cold spraying daarvoor één van de meest veelbelovende technieken. Ook is die techniek heel erg geschikt voor 3D-printing met metalen. In Australië staat bijvoorbeeld een cold spray 3D-printingmachine die inhoudelijk maar liefst veertig kubieke meter metaal kan printen.

Niet normaal! Het is echt hoog tijd dat we in Nederland kennis maken met deze techniek.”

Moeiteloos somt hij de voordelen ervan op: “Het heeft alle voordelen van thermisch spuiten, lasercladden en shotpeening, waarbij je moet bedenken dat thermisch spuiten, lasercladden, alle vormen van lassen en galvano een heel groot nadeel hebben, namelijk dat die altijd trekspanning introduceren in de onderdelen die je bewerkt. Daarom zou je in principe altijd shotpeening (kogelstralen) moeten toepassen om de trekspanningen vanuit al die applicaties te compenseren. Trekspanning initieert altijd vermoeiing, wat nadelig is voor de levensduur van het onderdeel. Cold spraying is

PAG 2

het eerste coatingproces dat ik ken waarbij je zowel de gemetalliseerde coating als het onderdeel in drukspanning kan brengen. Dat is uniek (bij HVOF-coatings lukt dat enigszins alleen bij spuitmateriaal van harde deeltjes, zoals bijvoorbeeld wolfraamcarbide.

Het beperkt dus vermoeiing en shotpeening is niet meer nodig. Een ander enorm voordeel is dat bij dit proces, zoals de naam al doet vermoeden, het spuitmateriaal niet wordt verhit. Normaal heb je bij thermisch spuiten altijd een hittebron nodig om materiaal in de vorm van draad of poeder op een onderdeel aan te brengen in de vorm van een coating.”

Hij vervolgt: “Alom bekend is dat wanneer je bij zo’n proces hitte gebruikt daardoor de materiaaleigenschappen van het te verspuiten materiaal veranderen. Het spuitmateriaal van de applicatie heeft altijd andere eigenschappen dan die van de coating die je ermee maakt.

Dat kan een nadeel zijn en bovendien introduceer je daarmee bijvoorbeeld oxides in de coating. Cold spraying is puur gericht op snelheid, op inslagenergie, waarbij het spuitmateriaal niet smelt en waarbij de eigenschappen van de coating gelijkwaardig zijn aan de eigenschappen van het spuitmateriaal. Dat is ook uniek.

Bovendien werkt dit proces heel nauwkeurig. Normaal moet je bij thermische spuitprocessen gebruik maken van allerlei soorten maskeermiddelen, wat hier veel minder nodig is, dus dat bespaart heel veel tijd. Een ander voordeel is dat het proces een relatief laag energiegebruik heeft bij een heel hoge depositie-efficiëntie met daarbij een metallurgische hechting. De CO2-footprint van dit proces is dus ontzettend goed. Verder realiseer je met cold spraying homogene en zeer dichte coatings met een hoge hardheid. Tot slot kun je meer materialen verspuiten dan met het thermisch spuitproces en kun je daarmee alle oppervlakken van metalen behandelen, maar ook glas, keramiek en polymeren.”

Metaalprijzen

P

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

Als je al die voordelen op je laat inwerken, is het inderdaad moeilijk te begrijpen waarom deze techniek niet bekend is in ons land. Marcel van Won-

BLIJF OOK OP DE HOOGTE VIA WWW.HANDELSCOURANT.COM EN VIA ONZE MAANDELIJKSE HC NIEUWSBRIEF. MELD U KOSTELOOS AAN PER E-MAIL: NIEUWSBRIEF@HANDELSCOURANT.COM

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

9

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

deren beschrijft de situatie in Amerika. “Het leger daar heeft een nationaal laboratorium waar ze heel veel onderzoek doen naar mogelijkheden om straaljagers, allerlei marineRobot op wielen vaartuigen, tanks enzovoorts biedt veel flexibiliteit zo efficiënt mogelijk te onderhouden. Voor de B52 bijvoorbeeld zijn heel veel onderdelen EMO Hannover 2017 niet meer te krijgen, omdat hetin teken van intelligente productie vliegtuig al zo oud is. Als je dan een heel goede reparatiemethode weet te ontwikkelen waardoor heel veel onderdelen toch nog gerenoveerd kunnen worden, hou je dat vliegtuig in de lucht. Het Amerikaanse leger vindt cold spraying duschainflex werkt ontzettend interessant en ze zijn al heel ver in de toepas- .nl/chainflex sing en verdere ontwikkeling hiervan. Alle informatie die dit oplevert, is openbaar. Bedrijven zoals KLM mogen naar hun conferenties gaan om die informatie te verzamelen.”

Langzamerhand is Van Wonderen steeds enthousiaster geworden over de techniek. In 2019 heeft hij voor het management van de onderhoudsafdeling voor motoren een presentatie gegeven met als pleidooi om daarin te gaan investeren. BeSpray Team) om de kennisachgin 2020 bleek ook de Executerstand van Nederland op cold tive Vice President van KLM spray-gebied weg te werken.

E&M enthousiast te zijn en kwam de eerste investeringsVoor applicateurs zijn er volgoedkeuring. Maar toen kwam gens Van Wonderen genoeg recorona en ging er een streep denen om zich in dit proces te door alle geplande investerinverdiepen. “De eerste concrete gen. Voor Marcel van Wondetoepassingen van cold spray zie ren geen reden om bij de pakik als alternatief voor thermisch ken neer te zitten. “Om verder spuiten en lasercladden. Tweeonderzoek op te zetten, heb ik de toepassingsmogelijkheid contact opgenomen met de TU betreft het uitvoeren van nieuDelft, faculteit luchtvaart, en we reparaties die nu nog niet zelfs daar kenden ze de techmogelijk zijn. Als derde: cold niek niet. Maar ze reageerden spray als alternatief voor miliwel heel enthousiast en nu eu- en arbotechnisch risicovolzijn we samen aan het kijken Headline

Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

PAG 14

Faillissementen

Wie doet wat

PAG 15

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

SINVACON

®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling

REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

of we iets permanent kunnen opzetten voor onderzoek op het gebied van cold spraying.

Steeds meer mensen worden daar enthousiast en inmiddels is er een masterstudent op dit onderwerp gezet. Ook is er inmiddels samen met de VTS, NLR en enkele leveranciers van apparatuur een kennisplatform opgezet (genaamd: Dutch Cold

11.01.17 16:54

le processen zoals bijvoorbeeld galvano (in relatie tot chromaten). Ten vierde: dit is het eerste coatingproces dat ik ken waarbij je ook structurele reparaties kunt doen, waarbij je dus weer sterkte aan het onderdeel toevoegt; dit is helemaal uniek.

Tot slot kun je dit proces ook heel goed voor additive manufacturing gebruiken. Je kunt er

heel makkelijk vrijstaande elementen mee maken, dat is heel erg interessant. Cold spraying gaat als 3D-printingproces 500 tot 1000 keer sneller dan de huidige LASER poederfusie installaties die daarvoor momenteel veel ingezet worden.

Zoals gezegd, staat er in Australië al een 3D-printing cold spray-machine die maar liefst een inhoud van veertig kubieke meter kan opspuiten.” (zie https://titomic.com/) Verder ontstaan er nieuwe interessante applicatiemogelijkheden omdat er geen hitte wordt toegepast. Daardoor kun je bijvoorbeeld ook temperatuur- en fase gevoelige materialen verspuiten. Er zijn heel veel materialen die niet tegen hitte kunnen of temperatuurgevoelig zijn, denk aan amorfe materialen. Verder blijft van alle materialen de kristalfase hetzelfde tijdens het spuiten en kun je ook oxidatiegevoelige materialen verspuiten, aangezien het materiaal niet meer oxideert. Aan de hand van de benodigde functionaliteit kan je een verbruiksmateriaal samenstellen om tot de gewenste coating te komen. Dat kan bijvoorbeeld temperatuurbestendigheid zijn, vreetbestendigheid, bestendigheid tegen alle vormen van slijtage en natuurlijk corrosieweerstand.

De techniek resulteert in plastische deformatie van het spuitmateriaal als gevolg van de zeer hoge inslag-energie.

Er wordt gespoten met supersonische gassnelheden van

tussen de 600 tot 1500 meter per seconde. Deze snelheden worden bereikt door gas onder hoge druk over te verhitten en die vervolgens door een heel klein gaatje te duwen (een Laval nozzle die inwendig een convergerende/divergerende vorm heeft). Afhankelijk van waar het poeder in het spuitpistool wordt geleid, wordt er gespoten in lage of hoge druk.

De plastische deformatie en diffusie met het moedermateriaal (substraat) zorgt voor metallurgische hechting in plaats van mechanische hechting zoals bij thermisch spuiten het geval is.

Hierdoor zijn de treksterktes van deze coatings zo hoog dat de huidige testmethode van treksterkte, door testplaatjes te lijmen, onbruikbaar is geworden. Bij thermisch spuiten worden treksterktes van tussen de 5 en 60 MPa gerealiseerd; bij cold spraying heb je het over waarden van 300 MPa en veel hoger.

Marcel van Wonderen wijst erop dat er met cold spraying

Enkele kerncijfers

voor het eerst een coatingproces beschikbaar is dat geen beperking kent op het gebied van laagdiktes. Iedere laagdikte, vanaf enkele tiental micrometers tot enkele meters, is mogelijk zonder dat er problemen ontstaan op het gebied van hechting. Ook wijst hij erop dat op “zijn” motoren-onderhoudsafdeling 70 procent van alle onderdelen met kogelstralen behandeld moet worden om de door thermisch spuiten veroorzaakt vermoeiing (als gevolg van trekspanning) te compenseren. En tot slot wijst hij op het voortgaand onderzoek aan diverse universiteiten in het buitenland en ook op de vele concrete toepassingen door diverse buitenlandse bedrijven. Een voorbeeld daarvan is een mobiele reparatie-unit die in de woestijn wordt ingezet om ter plekke helikopters te repareren. “Het enige wat je daartoe verder nodig hebt, is elektriciteit, gas en spuitmateriaal.” l

Bron: OT

De spuitafstand bij cold spraying is afhankelijk van de materialen die verspoten worden, van de deeltjessnelheid en, daarmee samenhangend, van de mate waarin een deeltje kan vervormen tijdens inslag op het substraat. Over het algemeen ligt de spuitafstand tussen de 10 en 35 mm, maar de snelheid van de deeltjes kan heel erg variëren en bepaalde materialen zijn pas “uitgeaccelereerd” na zeven centimeter afstand vanaf de nozzle-uitgang. De diameter van het kleine gaatje in de nozzle (de “throat”) varieert tussen 2 tot 3,7 mm. De dichtheid van de verkregen coating gaat tot <1%. Er zijn hechtingswaardes gemeten tot 600 MPa.

10

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Feroclean N 405 bij van Geenen

Van Geenen B.V. is in 1977 opgericht door Arnold van Geenen en zijn zoons Nico en Gerrit. Bart van Geenen, zoon van Nico, is in 2011 in dienst gekomen bij de firma en heeft sinds 2015 het stokje van zijn vader overgenomen als directeur. Begin 2021 is de uitbouw van een nieuwe hal, kantoor en kantine klaar.

Hierdoor is Van Geenen hedendaags een totaalleverancier voor slijp- & polijstprocessen.

Naast slijpen en polijsten is van Geenen al zo’n 20 jaar druk met het reinigen van werkstukken voor diverse toepassingen in verschillende dimensies. In Nederland zijn zij een van de enige die onafhankelijk grote werkstukken kan reinigen.

Sinds de investering in een speciaal ingerichte hal om grote aluminium en RVS frames te reinigen is de vraag vanuit de markt explosief gegroeid.

Mede door de toenemende vraag en steeds strengere eisen op het gebied van technische reinheid heeft Van Geenen in 2-S de perfecte partner gevon-

den voor hoogwaardige industriële zepen.

Voor het reiniging van frames voor ASML gebruikt Van Geenen tegenwoordig de Feroclean N 405 van 2-S / Petrofer GmbH. Een speciaal ontwikkelde zeep met een laag gehalte HIO-elementen en optimale reinigingskwaliteiten. Ideaal

voor aluminium frames welke gereinigd dienen te worden volgens de strengste eisen welke hedendaags gelden.

GEAUTOMATISEERD REINIGEN VAN GROTE WERKSTUKKEN Naast productie verbeteringen is Van Geenen op dit moment aan het inventariseren of de reiniging kan worden geautomatiseerd. Hiervoor zoekt men een nieuwe wasmachine met een capaciteit tot 2,5 meter. Het cleanen van deze producten wordt op dit moment nog allemaal met de hand gedaan, wat ontzettend arbeidsintensief is en veel tijd kost.

“Wanneer we dit voor een groot deel kunnen automatiseren, creëren we op een mooie manier extra capaciteit” aldus Patrick Borkent.

Patrick is verantwoordelijk voor de cleaning afdeling.

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

Hij geeft aan dat er vooral in het voortraject nog veel winst valt te behalen. Nu komt er ooit werk binnen waarvan een groot deel van het cleanen voorkomen had kunnen worden, bijvoorbeeld door het product niet met de vingers aan te raken, het te verpakken

in plastic en niet versturen op hout of staal. Communicatie Robot op is belangrijk. Wanneer van veel biedt Geenen op tijd in het proces betrokken wordt, zouden veel problemen waar bij het cleanen tegenaan gelopen wordt voorkomen kunnen worden. l Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

FP 70 “SMOOTH FLOW” POMP - LAAG IN PULSATIE, HOOG IN EFFICIËNTIE De veelzijdige oplossing voor marktsegmenten die behoefte hebben aan pompen met een bijzonder lage pulsatie. Deze nieuwe pomp combineert de voordelen van de KNF membraanpomptechnologie met de belangrijkste kenmerken van tandwiel- en centrifugaalpompen. De FP 70 is zelfaanzuigend en kan drooglopen, transporteert vloeistoffen rustig en schoon en is chemisch bestendig. De FP 70 bereikt een debiet tot 850 ml/min. en is ontworpen voor continu bedrijf tot een druk van 2 bar. Hierdoor leent de pomp zich uitstekend voor een breed scala aan toepassingen, waaronder medische technologie, voor inkjet printers, 3D-printen en analytische instrumenten.

N96 – membraan vacuümpomp en compressor

P

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

Als specialist in aandrijven en positioneren leveren wij hoogwaardige componenten, diensten en complete oplossingen voor de apparaaten machinebouw in de Benelux. Uw applicatiewensen staan hierbij centraal.

KNF Verder levert een ruim assortiment membraanpompen voor het doseren van vloeistof in het milliliter- en microliterbereik maar ook voor vloeistoftransport tot 12 l/min. Zeer hoge nauwkeurigheid en reproduceerbaarheid, lange levensduur en onderhoudsarm zijn enige kenmerken van onze pompen. Door de keuze uit verschillende medium contactmaterialen zijn de KNF pompen geschikt voor zowel neutrale, agressieve alsook corrosieve vloeistoffen.

KRACHTIG EN HOGE PRESTATIE De N96 is o.a. geschikt voor gasbemonstering t.b.v. gasanalyse en vele andere toepassingen waar nauwkeurige toevoer van vochtige of gasvormige monsters noodzakelijk is. Compact en krachtig transporteert hij zelfs agressieve en corosieve media. Door het robuuste ontwerp kan het gebruikt worden in een breed spectrum aan media met een temperatuur tot 70 °C. Met een EPDM membraan of een PTFE gecoat membraan is de N96 zeer chemisch bestendig en goed bestand tegen vochtige gassen. Daarmee is de pomp uitermate geschikt voor gebruik in analyse apparatuur. Hier kan de pomp zijn taken als transport van monsters voor analyse alsook het afvoeren van vervuilde media goed uitoefenen. Met een zeer efficiënte borstelloze DC motor voorzien van toerentalregeling voldoet de membraanpomp aan vele ingewikkelde operationele omstandigheden. Zo creëert de N96 slechts weinig warmte en kan deze gebruikt worden bij een omgevingstemperatuur van 50 °C. De pomp kan opgestart worden tegen zijn maximum te bereiken druk van 2,5 bar en vacuüm van 100 mbar abs.. De max. capaciteit bedraagt 8,5 l/min.

De KNF membraanpompen vinden hun toepassing in de medische industrie, inkjetprinter markt, gasanalyse, vacuümtechnologie, levensmiddelenindustrie, semi-conductor industrie en voor desinfectie. l

Metaalprijzen

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

KNF Verder b.v., specialist in membraan gas- en vloeistofpompen

Zo introduceert KNF de nieuwe puls-arme vloeistofpomp type FP 70 2 en de nieuwe gaspomp type N96;

DE HANDELSCOURANT VO

Headline

Bezoek ons op stand 175 tijdens de Precisiebeurs 2021 in Den Bosch

KNF Verder b.v.

Telefoon: 030-6779241 E-mail: info@knf-verder.nl Website: www.knf-verder.nl

BLIJF OOK OP DE HOOGTE VIA WWW.HANDELSCOURANT.COM EN VIA ONZE MAANDELIJKSE HC NIEUWSBRIEF. MELD U KOSTELOOS AAN PER E-MAIL: NIEUWSBRIEF@HANDELSCOURANT.COM

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

11

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Smart in het kwadraat: de nieuwe iTENDO² Headline

Robot op wielen biedt veel flexibiliteit Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

PAG 2

Agenda

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

PAG 14

Faillissementen

Wie doet wat

PAG 15

EMO Hannover 2017 in teken van intelligente productie

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

chainflex werkt

SINVACON

®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden

.nl/chainflex

Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

11.01.17 16:54

In de iTENDO² tablet-versie wordt de intelligente gereedschapshouder aan de

klant geleverd met een tablet-pc in een aluminium behuizing. De meegeleverde

app geeft gebruikers een transparante manier om hun metaalbewerkingsproces in kaart te brengen en te optimaliseren. Afbeelding: SCHUNK

Frezen, verzinken of microbewerkingen – de intelligente gereedschapshouder heeft zich al in tal van toepassingen bewezen. Nu komt zijn opvolger op de markt: de iTENDO² is compacter, krachtiger en biedt aanzienlijk meer toepassingsmogelijkheden. Door zijn gereduceerde ontwerp kan het standaard gereedschapshouders één-op-één vervangen en dus ook seriebewerkingen evalueren. Bovendien maakt zijn verhoogde rotatiesnelheid hem geschikt voor toepassingen op het gebied van lucht- en ruimtevaarttechnologie en microbewerkingen.

De iTENDO² detecteert wanneer er iets mis is met het bewerkingsproces. Als de trillingen bijvoorbeeld te hoog zijn, er oneffenheden ontstaan of als het gereedschap op het punt staat te breken. Uitgerust met een sensor, batterij en zendereenheid, detecteert de intelligente gereedschapshouder trillingen direct op het gereedschap. Als de toestand van de snijkant of het gereedschap verandert, kan het dankzij de gesloten regelkring in re-

al-time reageren en schade aan het werkstuk of gereedschap voorkomen. Zijn voorganger iTENDO blonk al uit in verschillende toepassingsgebieden als het ging om klassiek frezen en meer. De iTENDO² opent nu deuren naar nog meer mogelijkheden: met zijn verhoogde snelheid van maximaal 30.000 RPM zijn er uitgebreide toepassingsmogelijkheden in de lucht- en ruimtevaartindustrie, glasverwerking, de auto-industrie en medische technologie.

Wij zijn op zoek naar gebruikte metaalbewerkingsmachines

Heeft u machines te koop?

Ook bij veeleisende seriële bewerkingen bewijst hij zijn kwaliteiten. Omdat hij dankzij zijn geoptimaliseerde ontwerp standaard gereedschapshouders één-op-één kan vervangen. Het is dus niet nodig om de machine opnieuw te programmeren.

De interferentie contour is ongewijzigd in vergelijking met standaard gereedschapshouders. De nieuwe iTENDO2 is vanaf oktober verkrijgbaar in de maat TENDO HSK-A 63 met een diameter van 20x90. Kleinere klemdiameters kunnen worden afgedekt door tussenhulzen te gebruiken.

Voor een gemakkelijke manier om aan de slag te gaan met procesbewaking, biedt SCHUNK de iTENDO² aan in drie verschillende uitrustingspakketten. Ze voldoen aan verschillende gebruikersvereisten voor datagebruik. De ingebruikname gaat bijzonder snel met het iTENDO²- tabletpakket. De intelligente gereedschapshouder wordt direct aan de klant geleverd met een tablet-pc in een aluminium behuizing. Oftewel: stekker in het stopcontact, aansluiten op de tablet-pc en de klant kan aan de slag. Met behulp van de meegeleverde app kan de gebruiker alle belangrijke gegevens direct op de tablet oproepen en gebruiken voor parametrering en trendanalyse. De focus ligt op procestransparantie en eenvoudige procesoptimalisatie om trillin-

Biedt ze ons aan!

Tel. +31 (0)72-5717821

Of zoekt u een nieuwe of gebruikte machine?

Kijk voor ons complete aanbod op: www.keetels.nl

info@mctechnology.nl

Keetels machines bv

marcel@keetels.nl

06-22504385

INDUSTIËLE VERWARMING: ELEKTRISCHE ELEMENTEN

T E C H N I E K

W W W. B E T E C H N I E K . N L

t. 030 241 4444 - info@betechniek.nl

www.mctechnology.nl BESTURINGSTECHNIEK AANDRIJVEN LINEAIRE TECHNIEK COMPONENTEN

Draaitafels, sledes en lineairsystemen van ERO Fuhurungen.

• Sledes met tandriem, kogelomloopspindel of lineairmotor.

• Aandrijving met stappen- of servomotoren.

• Zwaluwstaartsledes met breedtes van 20-400 mm.

• Hand- of motoraangedreven, in staal of aluminium.

• Samengesteld van X, XY, YZ, XYZ. Optioneel voorzien van encoder, klemming, conische spie, T-gleuven.

TECHNOLOGY IN MOTION

Compacter en krachtiger. Met de

nieuwe iTENDO² hebben gebruikers een eenvoudige manier om hun

bewerkingsprocessen te bewaken.

Afbeelding: SCHUNK

gen te voorkomen. Dit betekent dat niet alleen betere oppervlakken, maar ook een aanzienlijk langere standtijd kan worden bereikt. In het voorjaar van 2022 lanceert SCHUNK de iTENDO2 easy connect. Deze meer gespecialiseerde versie stelt klanten niet alleen in staat om hun processen te volgen via de data-interface, maar ook om hun machines te monitoren.

Ten slotte biedt het geplande iTENDO² pro-pakket nog meer mogelijkheden: dankzij volledige machine-integratie kunnen gebruikers met deze apparatuur zelfs processen in real-time aansturen. schunk. com l

12

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

DE HANDELSCOURANT VO

Dunringlager & Co: Headline

een overtuigend portfolio voor Robot op biedt veel professionele toepassingen Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

De slanke en precieze Kaydon dunringlagers van Rodriguez hebben een toepassingsbereik dat onder meer halfgeleideren optische industrie, medicinale en meettechniek, alsmede robotiek omvat. Op bestelling produceert Rodriguez ook individueel aangepaste producten of klantspecifieke systeemoplossingen (Value Added Products - VAP).

Bezoekers van de Precisiebeurs, die van 10–11 november 2021 in ’s-Hertogenbosch zal plaatsvinden, kunnen zich aldaar van het brede aanbodspectrum van Rodriguez overtuigen.

Metaalprijzen

P

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

Grade 2 koelvloeistofen reinigingsinstallaties

Een materie waar veel bedrijven mee bezig zijn tegenwoordig is de Grade 2 vacuum cleanliness. Grade 2 slaat op een bepaalde graad van reinheid van verspanende halffabricaten of eindproducten. In de maakindustrie, met als voorbeeld de ASML keten, worden de reinheidseisen steeds strenger om de kwaliteit van het eindproduct te kunnen waarborgen. Oude Reimer ziet de vraag uit de markt en speelt hierop in.

Na 3 jaar voorbereiding, onderzoek, doortesten en aanpassen is het gelukt – als eerste in Nederland – om zowel de koelvloeistof als de reinigingsinstallaties Grade 2 te certificeren volgens AMSL standaarden.

Motorex (koelvloeistof) en Karl Roll (reiniginginstallaties) zijn de partners met wie het bedrijf dit heeft kunnen realiseren.

Na 3 jaar voorbereiding en het onderzoeken naar de beste product oplossingen kan Oude Reimer als eerste toeleverancier van Nederland – en de wereld – melden dat zowel de koelvloeistof als reinigingsinstallaties gecertificeerd zijn volgens de ASML Grade 2 specificaties. Hugo Oude Reimer is dan ook trots op deze mijlpaal.

A D M I N I S T R AT I E S

J.H.M Vercauteren P.J. Passchier Loire 184 2491 AL Den Haag (Castellum - gebouw B - zesde verdieping) T. +31(0)70 4 300 100 F. +31(0)70 4 300 101 E. info@vercauterenadministraties.nl

“Twee cruciale componenten die onze klanten in staat stellen Grade 2 waardige producten bij hun eindklant te kunnen leveren zijn de koelvloeistof en het reinigen. Door het certificeren van deze twee componenten ontstaat er proceszekerheid in de productie om te voldoen aan de Grade 2 eisen. Zeker niet elke koelvloeistof kan gegarandeerd gereinigd worden en zeker niet elke reinigingsinstallatie krijgt alle producten ook schoon.”

Door middel van Rest Gas Analyses (RGAs) kon Omneo Systems aantonen dat zowel de Motorex 8000 (koelvloeistof) als de Karl-Roll reinigingsinstallaties in staat zijn om de eisen te voldoen van respectievelijk ASML GSO 19 0622 Grade 2 Vacuum Cleanliness en ASML GSA-07-2211.

Hugo Oude Reimer benadrukt dat het gehele proces cruciaal is om echt Grade 2 te leveren, hierbij is afstemming in de keten om alle stappen in de productie op orde te hebben een belangrijk aandachtspunt.

Als een tier 4 leverancier een koelvloeistof gebruikt die niet te reinigen valt, dan heeft de rest van de keten daar last van.

Voor elke schakel in de keten is het belangrijk dat de voorgaande schakel zijn processen onder controle heeft omdat uiteindelijk de keten zo sterk is als de

Dunringlagers van Rodriguez worden in de halfgeleidertechnologie onder meer gebruikt in diafragma’s van fotolithografische systemen: aangezien deze diafragma’s zo compact en vlak mogelijk moeten zijn, vormen dunringlagers hier de eerste keus.

Rodriguez levert echter ook al vele jaren roestvrijstalen dunringlagers van Kaydon aan een klant die deze in single-wafersystemen gebruikt.

Dankzij hun speciale eigenschappen worden deze slanke probleemoplossers ook in de ruimte gebruikt – tijdens de actuele Mars-missie bijvoorbeeld, helpen ze de Perseverance-rover zijn taken als voorzien uit te voeren. Ze laten bijvoorbeeld de robotarm of de carrousel voor gereedschapbits bewegen.

Op basis van de dunringlagers produceert Rodriguez ook complete, montageklare assemblages die precies op de gewenste toepassing kunnen worden afgestemd. Dergelijke klantspecifieke speciale op-

zwakste schakel. Elke schakel in de leveringsketen zal van toeleveranciers vereisen dat zij haar vloeistoffen, reiniging en processen heeft laten valideren en deze vervolgens periodiek laat controleren zodat zij meer zekerheid heeft m.b.t. het uitvoeren van een succesvolle tus-

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

lossingen maken deel uit van de divisie Value Added Products (VAP), een van de kerncompetenties van het bedrijf.

“Vooral in moeilijke tijden is het belangrijk dat bedrijven bijzonder kostenefficiënt opereren,” aldus Ulrich Schroth, hoofd van de divisie Value Added Products bij Rodriguez. “Onze klantspecifieke systeemoplossingen kunnen daarbij helpen, omdat onze klanten waardevolle hulpbronnen kunnen besparen en zich volledig kunnen concentreren op hun kerncompetenties.” Rodriguez beschikt over diepgaande ervaring in ontwikkeling en constructie. Bovendien zorgt het uitgebreide machinepark in Eschweiler voor flexibiliteit en hoge kwaliteit: dankzij de eigen productie kan Rodriguez snel op de behoeften inspelen en zijn klanten een daadwerkelijke meerwaarde bieden. l

U kunt Rodriguez vinden op stand 579 van de Precisiebeurs.

sen- of eindreiniging. Daarom richt Oude Reimer zich op het advies rondom Grade 2 productie en positioneert zich nadrukkelijk voor de semiconductor markt met een gevalideerde (gecertificeerde) koelvloeistof en reinigingsinstallatie. l

BLIJF OOK OP DE HOOGTE VIA WWW.HANDELSCOURANT.COM EN VIA ONZE MAANDELIJKSE HC NIEUWSBRIEF. MELD U KOSTELOOS AAN PER E-MAIL: NIEUWSBRIEF@HANDELSCOURANT.COM

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Productnieuws

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

13

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Headline

Robot op wielen biedt veel flexibiliteit Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

Aanbestedingen

PAG 12

PAG 14

Faillissementen

Wie doet wat

PAG 15

EMO Hannover 2017 in teken van intelligente productie

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

chainflex werkt

SINVACON

®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden

.nl/chainflex

Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

11.01.17 16:54

Lijmen 2021 belicht uitdagingen van een hightech lijmverbinding Op 12 oktober vond het Congres & Expo Lijmen 2021 plaats onder de titel Uitdagingen van een hightech lijmverbinding. Laten we eens wat nader bij dit sterk in ontwikkeling zijnde vakgebied stil staan. Welke uitdagingen spelen hier een grote rol?

In diverse industrieën wordt dagelijks gebruik gemaakt van lijm als verbindingstechniek. Denk aan de vliegtuigindustrie, de automobielindustrie en in de high tech industrie. Een heel bekende naam is ASML. Dat bedrijf is enkele jaren geleden gestart met een uitgebreid project om het totale verlijmingsproces in de toeleverketen te waarborgen.

Applicateurs “lopen” tegen lijmverbindingen aan bij de oppervlaktebehandeling van gelijmde producten of bij de behandeling van producten die daarna een lijmverbinding krijgen. In beide gevallen moet er met die verbinding rekening gehouden worden.

Lijmen 2021 richtte zich op lijmverbindingen met hoge precisie, met een gegarandeerde nauwkeurigheid onder unieke omstandigheden. Bij de organisatie van dit event was een grote rol weggelegd voor de Lijmacademie, gevestigd in Rijen.

Vanaf die plek verzorgt directeur Arnold Knottnerus, samen met vier collega’s, opleidingen rond personeelscertificering in de industriële lijmtechniek. Ook wordt er onderzoek verricht aan de sterkte en duurzaamheid van lijmverbindingen en wordt er aandacht besteed aan certificering van productiepro-

cessen waarbij lijmverbindingen worden gemaakt. Arnold Knottnerus benadrukt dat het veelvuldig gebruik van lijm als verbindingstechniek in (high tech) industrieën geen toeval is. “Lijm is voor veel materialen net zo’n goede verbinder als bijvoorbeeld lassen. Dagelijks wordt er wereldwijd veel onderzoek gedaan naar prestaties van lijmen en de optimalisatie daarvan.”

Ook in het laboratorium van de Lijmacademie wordt dergelijk onderzoek uitgevoerd. Hij noemt het laboratorium de kern van zijn bedrijf. Het gaat om een ruimte vol met werkvlakken, ovens, trekbanken, diverse testopstellingen en een afgesloten bak met UV-licht – een soort extreme variant van een zonnebank. In één van de ovens ligt een onderdeel van een laadpaal voor elektrische auto’s. Het bestaat uit twee onderdelen – plastic op plastic – die aan elkaar zijn vastgelijmd. “Hier testen we wat het effect is van veroudering op de lijmverbinding. Met deze oven zetten we dat als het ware in scène. Zo zie je hoe lang zo’n verbinding meegaat en of dat een wenselijke termijn is voor de fabrikant.”

Met de trekbanken testen onderzoekers en deelnemers aan de opleidingen van de Lijma-

cademie hoeveel belasting een lijmverbinding aan kan, in de UV-bak wordt het effect van zonlicht getest. Maar ook andere omstandigheden, zoals zout water of zilte lucht, worden op allerlei soorten lijmverbindingen uitgeprobeerd. “Bedrijven komen vaak bij ons terecht met een vraag. Een onderdeel blijft niet plakken: hoe kan dat? Of: welke soort verlijming werkt het best bij deze verbinding? Dat onderzoeken we hier.”

Het lastige aan verlijmen is dat je – als twee onderdelen eenmaal aan elkaar zitten – niet meer kunt zien of de verbinding kwalitatief goed is. Daarvoor zou je de onderdelen van elkaar moeten halen. En dat is natuurlijk juist niet de bedoeling. Op de één of andere manier moet je dus van tevoren kunnen voorspellen dat wat je aflevert ook van de gewenste kwaliteit is.

“Als je dat zeker weet, dan kun je je proces certificeren. En voor certificering is het belangrijk dat er controlemomenten zijn in alle stappen van je productieproces.

Daarbij is opleiding van personeel een onmisbaar onderdeel.”

Lijmacademie biedt die opleidingen. En wel voor alle lagen binnen een bedrijf: van een specialistisch engineer die ontwerpen maakt tot en met mensen op

de werkvloer die het productieproces uitvoeren. Opleidingen vinden volgens afspraak plaats in het laboratorium in Rijen of op verzoek bij een bedrijf.

worden om bedrijven ervan te overtuigen dat lijm de oplossing kan zijn. Hoe ziet hij de ontwikkeling van de Lijmacademie in de toekomst voor zich?

In de afgelopen zes jaar is de Lijmacademie flink gegroeid.

In totaal leidde Arnold vanuit de campus in Rijen al meer dan honderd lijmspecialisten op, en bijna tweehonderd lijmvakmannen. Het doen van onderzoek naar lijmverbindingen is – mede dankzij het geavanceerde laboratorium – naast het opleiden een belangrijke focus van de Lijmacademie. Hij hoopt dat de potentie van lijmen door de industrie de komende jaren nog meer wordt erkend. Momenteel moet er nog vaak aan getrokken

“Ik hoop dat we dan als onderzoeksinstituut worden erkend op een vergelijkbaar niveau als bijvoorbeeld TNO. Zeker voor het verbinden van kunststoffen is lijmen heel goed geschikt.

Als het aan mij ligt, wordt er in de toekomst nog veel vaker gelijmd. Minimaal net zo vaak als dat er nu gelast wordt. Het liefst nog vaker. Met lijm is ontzettend veel mogelijk.” l

Bron: OT

UIT VOORRAAD LEVERBAAR BRONS ALUMINIUMBRONS FOSFORBRONS MESSING SONDERMESSING www.hemimex.nl T. (073) - 521 91 25 E. info@hemimex.nl

14

Binnenland

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

Primeur voor Nederlan windenergie met energieopslag

Slijprobot realiseert

JAARGANG 14 | #6 | 2017

constante kwaliteit en omzetgroei

RVS Finish heeft vorig jaar een slijprobot in gebruik genomen. Het bedrijf noemt deze robot uniek, want het is de enige in zijn soort. Deze robot heeft het ambachtelijke werk van de slijper overgenomen als het gaat om het slijpen van producten met bochtige contouren, glooiingen en kappen. De uitdaging was om het gevoel en inzicht van de slijper over te brengen naar de robot. Het bedrijf prijst zich gelukkig dat het deze stap heeft gezet.

“Wij willen altijd vooroplopen in de markt en mogelijkheden creëren om dingen te verbeteren”, zegt bedrijfsleider Driek Brouwers. “Bij alle processen in huis kijken we hoe het beter, sneller, goedkoper, efficiënter en leuker kan. Door scherp te reageren op latente vragen uit de markt en daarnaar te investeren, willen we bereiken dat die marktvraag bij ons komt. In 2019 zijn we serieus gaan nadenken over een slijprobot en sinds een jaar is die hier actief. Het bevalt ons heel goed, maar we hebben wel ontdekt dat er mogelijkheden zijn om het slijpwerk nog efficiënter uit te voeren. De hele installatie van de slijprobot, het opleiden van medewerkers en het vervolmaken van het werk rondom de slijprobot is te vergelijken met een ontdekkingsreis. Die nog niet ten einde is.”

Productieleider Rick van de Ven: “Het slijpen van rvs en aluminium is een heel ambachtelijk vak.

Het gaat om puur vakmanschap dat handmatig wordt uitgevoerd. Dit betekent ook dat het bedrijf voor het slijpwerk afhankelijk is van de mensen die wij daarvoor hebben opgeleid. Als zij bijvoorbeeld ziek zijn of ergens anders gaan werken, dan hebben wij een probleem. Dat

geldt vooral voor dat laatste, want dat ben je een hele hoop ambachtelijke kennis kwijt die juist garant stond voor een constante kwaliteit. Als je een nieuwe medewerker moet opleiden, ben je zó weer een jaar verder.

Nu met de robot hebben we de ambachtelijke medewerkers nog steeds nodig. Niet om zelf productie te draaien, maar om hun kennis in de robot te krijgen. Dan is het ook niet erg als een slijper een dag er niet is. Bij de plannen voor de robot hebben we meteen duidelijk gemaakt dat de slijpers daardoor niet op straat komen te staan, maar dat hun werk nogal verandert. Zij moesten immers gaan leren hoe ze de robot kunnen programmeren.”

Driek Brouwers: “De slijprobot is een aanvulling op hun werk. Je kunt wel zeggen: een uitdaging.

Het gaat om heel nieuwe materie met een heel andere kijk op het werk, wat het ook weer interessant maakt voor de operators. Wij hebben de slijper nodig om de robot af te kunnen stellen Voor ons was het een hele uitdaging om het gevoel van de slijper in de robot te krijgen, maar dat is gelukt. De operators zijn ambachtelijk ingesteld, ze hebben niet de benodigde ICT-kennis en dergelijke voor het program-

WWW.FRIEBEL.NL INFO@FRIEBEL.NL 035-6014979

ALMI PIJPUITSLIJPERS Machines leverbaar in een capaciteit tot 114,3 mm En een zeer hoge bandsnelheid van max. 4300 RPM!

INFORMEER GEHEEL VRIJBLIJVEND!

meren van de robot. We hebben hen daarvoor opgeleid in samenspraak met de leverancier van de robot. Dat hebben we allemaal zelf ontwikkeld. Maar klaar zijn we nog niet. We ontdekten al gauw allerlei kleine dingen waardoor het werk steeds beter en efficiënter kan. Het gaat om een constante doorontwikkeling.

In de logistieke route en in de besturing is nog heel veel te winnen. We zijn nog steeds aan het innoveren.”

De slijprobot wordt ingezet voor al het slijpwerk en voert het werk van begin tot eind zelfstandig uit. Nadat de robot is geprogrammeerd, pakt die zelf de benodigde tool uit een gereedschapsbox met een horizontale schuifdeur: bijvoorbeeld de bandschuurmachine of de vlakschuurmachine.

Uit een andere box pakt de robot de juiste slijpmiddelen voor het betreffende proces en verwisselt zelf het slijpmiddel als dat versleten is. De robot doet onder meer het afwerken van samenstellingen (gelaste onderdelen) en alle slijpprocessen zoals glad afwerken en structuur aanbrengen met een bepaalde korrel.

Wat de slijper deed, doet nu de slijprobot inclusief het ambachtelijke van de slijper: dus de beweging, het gevoel, de druk, het schuin houden onder een bepaalde hoek. Het is dus niet zo dat de robot een product pakt en dat tegen de slijpmachine aanduwt, maar de robot vervangt de slijper, maakt diens bewegingen en pakt zelf de slijpmiddelen. Er is altijd nog wel een slijper nodig die een oogje in het zeil houdt, maar het bedrijf is niet meer van hem afhankelijk.

Driek Brouwers: “Normale vlakke producten kun je gewoon door de slijpmachine voeren. Maar alles wat je niet in die machine kunt doorvoeren, kun je met de robot doen. In een cad/cam-programma worden de stepfiles ingelezen en stelt de slijper de parameters in: druk, omtrek, aantal rotaties per minuut, de voeding, de snelheid waarmee de kop over het product beweegt, de slijphoek en het draaipunt. Heel belangrijk is te bepalen waar de robot begint en waar en hoe die eindigt. Je mag op het substraat geen afdruk hebben van waar je bent geëindigd. Als je handma-

DE HANDELSCOURANT VO

Headline

Robot op biedt veel Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

P

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibel

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platfor

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Ro

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing o productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken ka

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsst

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan ver

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingss

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebe

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerk

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ma

het mobiele platform gebruik van een

SLAM-algoritme.

Wanneer

Fanuc

OTTO een obstakel tegenkomt,

Tijdens de Fanuc Fandays

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTT

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobo

Driek Brouwers

Rick van de Ven

tig slijpt, breng je al die parameters in praktijk zonder dat je dat goed in de gaten hebt. Om de robot dat te laten doen, heb je de kennis en ervaring van de vakman nodig bij het invoeren van alle data. Het was zeker een klus om hen op te leiden; voor mensen die altijd ambachtelijk hebben gewerkt, betekende het een complete verandering van mindset. Maar we zijn blij dat het is gelukt, we hebben nu drie medewerkers die dit werk uitvoeren.”

Rick van de Ven: “Voor de kwaliteitsbewaking is de robot onder meer uitgerust met sensoren.

Die zorgen bijvoorbeeld voor een constante druk. Als de robot in het begin het product raakt, voelt hij de druk en gaat hij na op welke waarde hij is ingesteld, dus hoeveel druk hij mag geven.

Tijdens het slijpen wordt altijd de juiste waarde aangehouden.

Door het slijten van de slijpschijf of ronde borstel wordt de omtrek steeds kleiner, wat zou resulteren in verminderde druk. Maar door de sensor blijft die gelijk. Ook is er een diametercompensatie die tijdens het slijpen gaat terugrekenen wat die in omtreksnelheid moet corrigeren om toch dezelfde snelheid te kunnen houden.

Zodoende kun je een constant slijpbeeld borgen. Te veel of te weinig druk wordt voorkomen, evenals het inbrengen van hitte.

We behandelen hier rvs en aluminium. Bij het programmeren van de robot moet rekening gehouden worden met de eigenschappen van die substraten.”

Driek Brouwers: “Wij vinden de slijprobot uniek, want dit proces heeft verder niemand. We lopen hiermee echt voorop. Er zijn wel slijprobots, maar die behandelen altijd hetzelfde product en maken altijd dezelfde beweging. We zijn ook erg tevreden met onze robot. Wij hadden het eigenlijk niet voor mogelijk gehouden dat die dit soort complexe producten

met verschillende krommingen en bestaande uit heel dun materiaal zo goed zou kunnen slijpen.

Ook de gewenste radius slijpt die gewoon mee. We zijn door de robot in de productie veel flexibeler geworden en kunnen makkelijk opschalen. Het was een heel traject voordat alles naar wens was. Je komt immers dingen tegen die je bij het handmatig slijpen niet tegenkomt. Je moet dan compleet out of the box denken, iets nieuws verzinnen waarbij je de ambachtelijke kennis van de slijpers hard nodig hebt. Ook de klanten zijn enthousiast over de contante kwaliteit. We hebben nooit meer discussies op basis van de opmerking dat het er vorige week iets anders uitzag. De afwerking is altijd hetzelfde.”

Op de werkvloer richt de aandacht zich nu op het optimaliseren van de productie door de slijprobot. Dit komt hoofdzakelijk neer op het verzinnen van creatieve oplossingen in de logistiek eromheen. Je kunt dan denken aan het plaatsen van voorstations waarop de producten worden klaargelegd zodat de robot een bepaalde cyclus helemaal zelf kan draaien. En momenteel is er een enkele mal waaraan de robot werkt, maar er wordt gedacht aan het maken van een mal waarop je pakweg dertig producten kunt klaarzetten of het plaatsen van enkele mallen naast elkaar. In theorie zou je zelfs in ploegendienst kunt draaien, eventueel met de inzet van cobots die het voor- en nawerk voor de slijprobot doen. Dit sluit aan bij de wens van het bedrijf om de klant zoveel mogelijk te ontzorgen. Vanuit de markt dienen zich kansen aan, want het afgelopen jaar is de omzet van het slijpen bij RVS Finish met bijna veertig procent gegroeid, mede door de slijprobot.

Bron: OT

BLIJF OOK OP DE HOOGTE VIA WWW.HANDELSCOURANT.COM EN VIA ONZE MAANDELIJKSE HC NIEUWSBRIEF. MELD U KOSTELOOS AAN PER E-MAIL: NIEUWSBRIEF@HANDELSCOURANT.COM

Binnenland

Productnieuws

Precisietechnologie

Blijf ook op de hoogte via handelscourant.com of via de GRATIS iPhone, iPad en Android App (verkrijgbaar bij App Store en Google Play Store)

Productnieuws

Primeur voor Nederland: windenergie met energieopslag JAARGANG 14 | #6 | 2017

3

Nieuwe Spinner VC1150 te bezichtigen bij Limas

5

Koning Willem Alexander opent nieuwe vleugel bij LiS

3D-geprinte individuele grijpervingers

6

PAGINA 15

JAARGANG 18 | editie 7 | 2021

BOVENOP DE INDUSTRIE

15

9

DE HANDELSCOURANT VOOR INDUSTRIE, BOUW, HOUT, KUNSTSTOF, RUBBER, METAAL, TECHNIEK, MACHINES EN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Headline

Uw bedrijf onder uw rubriek in de Wie Doet Wat index?

Wie doet wat

Voor een vermelding met uw NAW gegevens + full colour logo betaalt u slechts € 63,- per maand (11 plaatsingen per jaar). Voor meer informatie over een vermelding in de Wie Doet Wat index kunt u contact opnemen met: Jetvertising b.v., telefoon 070 - 399 00 00 of per e-mail sales@jetvertising.nl.

Robot op wielen biedt veel flexibiliteit AANDRIJFTECHNIEK

KOELDEURSYSTEMEN EN RAILSYSTEMEN

METAALBEWERKING

UV-DROGING

Het mobiele platform met een Fanuc CR-7iA/L cobot tijdens het open huis van Fanuc in Mechelen.

Foto: Tim Wentink.

Agenda

PAG 2

Metaalprijzen

PAG 4

I.B. Kracht b.v.

Populierendreef 329 2272 RH VOORBURG T (070) 387 68 00 F (070) 386 38 85 I www.kracht.nl

Aanbestedingen

PAG 12

Automatisering vraagt om flexibiliteit en wat is er nou flexibeler dan

een laadvermogen van 7 kg en

een robot op wielen? Dat moeten de ontwerpers van het mobiele OTTO

voerde samen met OTTO verschil-

platform ook hebben gedacht. De OTTO is een zelfrijdend platform met

lende handelingen uit. Op een

de mogelijkheid om uitgerust te worden met een robotarm. Robotfa-

scherm konden bezoekers een

brikanten zoals Fanuc zien de OTTO als een handige oplossing om het

kaart van de ruimte zien met daar-

productieproces flexibel en mensonafhankelijk te maken.

op de positie van de machines en

Fermod b.v.

Oosterparkweg 35 H 2985 SX RIDDERKERK EMO Hannover 2017 in teken van intelligente T (0180) 46 10 58 productie I www.fermeodeurope.eu PAG 14

Faillissementen

PAG 15

Wie doet wat

Na een pauze van vier jaar vindt de EMO van 18 t/m 23 september 2017

het mobiele platform. Op de kaart

opnieuw in Hannover plaats. Onder het motto ‘Connecting systems for

In tegenstelling tot een AGV (Au-

gen of logistieke taken kan ver-

waren ook de obstakels (mensen)

intelligent production’ laten fabrikanten van productietechniek uit de

tomated Guided Vehicle) die een

richten in een grote ruimte of bij

te zien die het OTTO-systeem

hele wereld zien welke oplossingen bestaan om het grootst mogelijke

vooraf gedefinieerd pad volgt, kan

verschillende bewerkingsstations.

waarnam met de LiDAR senso-

nut voor de klant uit digitalisering en productie in netwerken te gene-

de OTTO zelf een route bepalen

Taken die het duo kan verrichten

ren. De verrijdbare robot geeft vol-

reren.

door een vooraf in kaart gebrachte

bij meerdere bewerkingsstations

gens Fanuc een verhoogde flexi-

productieomgeving. Men spreekt

zijn bijvoorbeeld machinebelading,

biliteit als het op automatisering

De EMO Hannover geldt als inno-

le te noemen, aan hun zegetocht

dan ook van een SDV (Self Driving

gereedschapswissels,

materiaal-

aankomt. In tegenstelling tot een

vatie-etalage voor de productie-

begonnen vanuit de EMO”, vertelt

Vehicle). Voor het autonoom plan-

handling en montagewerkzaam-

vaste automatiseringscel die veel

techniek. Vaak stemmen fabrikan-

Dr. Wilfried Schäfer, directeur bij

nen van de bewegingsroute maakt

heden.

ruimte inneemt, kan de mobiele

BESTURINGSTECHNIEK

TGN | Fritom b.v.

Botterweg 21 8042 PA Zwolle T (038) 850 15 00 I www.tgnfritom.nl

ten hun nieuwe ontwikkelingen af

EMO-organisator VDW (Vereniging

robot meerdere bewerkingsma-

op de datum van de EMO, zodat

van Duitse Machinefabrieken). In

Fanuc

chines handelen. Een bijkomend

ze op de beurs hun innovaties

2013 gaven 45 procent van de ex-

Tijdens de Fanuc Fandays medio

voordeel is dat het maximale uit

kunnen voorstellen aan een inter-

posanten aan dat ze met nieuwe

dan plant het platform zelf een

mei presenteerde Fanuc samen

de robot gehaald kan worden. De

nationaal vakpubliek. “Daarom zijn

ontwikkelingen naar de beurs wa-

route om het obstakel heen. De

met Romias uit Enter, de Neder-

robot hoeft namelijk niet te wach-

veel trends, zoals flexibele produc-

ren gekomen.

combinatie van een robot en een

landse distributeur van OTTO, het

ten tot een bewerkingscyclus is af-

tieconcepten, high-speed bewer-

mobiel platform heeft als voordeel

mobiele platform met een Fanuc

gelopen, maar kan in de tussentijd

king en de toepassing van lineaire

Machines maken de beurs

dat een robot meerdere handelin-

CR-7iA/L cobot. De cobot heeft

een andere taak uitvoeren.

aandrijvingen, om er slechts enke-

lees verder op pagina 2

een

SLAM-algoritme.

Wanneer

VMB Automation b.v.

Veersedijk 79 3341 LL HENDRIK IDO AMBACHT T (088) 681 00 00 SINVACON E info@vmbautomation.com I www.vmbautomation.com

chainflex werkt ®

Oppervlaktebehandeling Plasmabehandeling

REINIGEN en AKTIVEREN Van kunststoffen, metalen, elastomeren, medische componenten, voor een superieure HECHTING www.sinvacon.be pascalverheyen@sinvacon.be +32478546968

CAT7

MEETSYSTEEM

HYBRIDE

TORSIE

Met een garantie van 36 maanden

.nl/chainflex

Tel. 0346-353932 plastics for longer life

®

VMB Automation is een gerenommeerde organisatie in het ontwerpen en realiseren van hard- en software voor besturingstechnieken. Onze opdrachtgevers zijn onder andere actief in de maritieme sector, on- en offshore sector, olie- en gassector, agro- en foodsector en watermanagement. Wij bedienen onze klanten volledig op het vlak van besturings- en informatietechnologie, zowel als kennis- en sparringpartner, als het implementeren van oplossingen. Om de hoogste kwaliteit te waarborgen, is VMB Automation ISO 9001:2015, NEN3140 en VCA-gecertificeerd. Alle deelfacetten voeren wij in eigen huis uit. Ons team van medewerkers beschikt over de juiste kennis en ervaring om opdrachten optimaal uit te kunnen voeren.

NL-918+919+1141+1142 48x42.indd 3

11.01.17 16:54

Bent u ook bezig met toekomstplannen en houdt u van een praktische benadering? Deel uw uitdagingen met ons! We komen graag bij u langs voor een kennismaking.

Sanders | Fritom b.v.

Jagersveld 12 5405 BW Uden T (0413) 22 44 34 I www.sandersfritom.nl Forvision | Fritom b.v.

Postbus 53009 3008 HA Rotterdam T (010) 428 61 70 I www.forvisionfritom.nl

VERWARMINGSELEMENTEN Seerden Houtgroup b.v.

Collseweg 27 5674 TR NUENEN T (040) 284 09 50 F (040) 283 21 82 I www.seerden.nl

Lurvink Staalbouw b.v.

Galileistraat 31 7131 PE LICHTENVOORDE T (0544) 37 33 43 F (0544) 37 52 85 I www.lurvink.nl RUBBER PRODUCTEN

Werktuigen.nl Kerklaan 16 2903 BE CAPELLE AAN DEN IJSSEL T (010) 451 91 88 I www.werktuigen.nl

CVT Nederland Energieweg 14 3751 LT Bunschoten T (033) 298 13 70 E cvt@henzo.com I www.henzo.com

MACHINEFABRIEK / APPARATENBOUW

G W

BOUWMATERIALEN Bouwoort Lithogen Postbus 4 5384 ZG HEESCH T (0412) 48 12 57 I www.bouwoort.nl

Boessenkool b.v.

Turfkade 13 7602 PA Almelo T (0546) 488 800 E info@boessenkool.com I www.boessenkool.com METAAL Metaalbedrijf Kaal b.v.

Postbus 137 6940 AA DIDAM T (0316) 22 57 46 F (0316) 22 74 97 I www.mtbkaal.nl

CVT Nederland is een Nederlandse onderneming, sinds 1987 in Bunschoten/Spakenburg actief in de fabricage en levering van technische rubber producten. Onze producten worden geleverd onder ons eigen merk HENZO®.

De afzet van onze rubber producten wordt verzorgd door de afdeling verkoop, waar tientallen jaren ervaring en gedegen kennis van zaken dikwijls een grote steun betekenen bij adviezen omtrent een probleem of de juiste artikelkeuze. * Trillingdempers * Rubberveren * Rubber Profielen * Celrubber/mosrubber * Rubber Matten * Klemkantprofielen * Aanslagbuffers * Kraanbuffers * Rubber Fenders * Stootblokken * Stootbuffers * Dempingsplaten * Rubberfabriek * Industriematten * O-ringen * Plaatrubber * Rubber tegels * Werkplaatsinrichting * Rubber Springs * Rubber Producten * Rubber lopers * Hulpveren * Rubber bescherming * Laddermat * Polyurethaan

ELEKTROMOTOREN T.H.O. Kolmer b.v.

Industrieweg 16 3881 LB PUTTEN T (0341) 36 96 96 F (0341) 36 96 90 I www.kolmer.nl HANG- SLUITWERK Pimex b.v.

Coenecoop 131 2741 PJ WADDINXVEEN T (0182) 61 11 66 F (0182) 61 11 12 I www.pimex.nl

Metaalwinkel b.v.

Koperslagerstraat 12 - 14 3077 MD ROTTERDAM T (010) 414 83 81 F (010) 412 49 55 I www.metaalwinkel.nl METAALBEWERKING Anra Machinefabriek b.v.

Ramgatseweg 8 4941 VS RAAMSDONKSVEER T (0162) 52 20 67 I www.anra.nl

B+E Techniek b.v.

Tennesseedreef 8A 3565 CJ UTRECHT T (030) 241 44 44 F (030) 241 24 53 I www.betechniek.nl

T E C H N I E K

ROEST VAST STAAL

MACHINES

BEVESTIGINGSMATERIALEN Metaalwarenfabriek de Goederen b.v.

Postbus 3 3440 AA WOERDEN T (0348) 41 29 84 F (0348) 42 53 00

IST Benelux BV Hommel 63 7317 BL APELDOORN T (055) 505 00 14 F (055) 378 04 72 www.ist-uv.nl

LOGISTIEK

OTTO een obstakel tegenkomt,

het mobiele platform gebruik van

Gicom Metaalbewerking b.v.

Oogstweg 9 8256 SB BIDDINGHUIZEN T (0321) 33 26 82 I www.gicom.nl

TECHNISCHE KUNSTSTOFFEN Hemimex b.v.

Postbus 206 5240 AE ROSMALEN T (073) 521 91 25 F (073) 521 77 72 I www.hemimex.nl

I.B. Kracht b.v.

Populierendreef 329 2272 RH VOORBURG T (070) 387 68 00 F (070) 386 38 85 I www.kracht.nl

Jac. de Vries Gesta b.v.

Insulindeweg 14 1462 MJ MIDDENBEEMSTER T (0299) 684 226 F (0299 683 984 I www.jacdevries.nl VONKEROSIE Ter Hoek Vonkerosie Rijssen B.V. Propaanstraat 1 7463 PN Rijssen I info@terhoek.com E www.terhoek.com Tomorrow’s innovation, today’s inspiration

Uw vermelding hier?

Bel (070) 399 00 00

Bezoek nu onze nieuwe website www.handelscourant.com

VindVervoerder.nl Vind uw vervoerder en transporteur snel en eenvoudig

De juiste vervoerder gezocht en gevonden! op www.vindvervoerder.nl In 4 makkelijke stappen selecteert u een geschikte logistieke dienstverlener

Zoeken Land van vertrek: Nederland Land van bestemming: - Kies bestemming Specialisme van de vervoerder: - Kies specialisme Vorm van transport: - Kies transportvorm Uw postcode (vervoerders dichtb ):

4 cijfers van uw postcode Vind Vervoerder

Reset

Resultaten

HaCas Transport

GILZE RIJEN

Berkhof B.V.

SCHERPENZEEL GLD

Cooltronic b.v

Rijswijk

Currie European Transport B.V.

Tiel

Fritom Group

Bolsward, Zwolle, Veendam, Heeg, Enter, Rotterdam, Uden, Winschoten

A. van Bergeijk Transport

WERKENDAM

All Round Shipping B.V.

DIEMEN

Amerongen Kamphuis B.V.

BARNEVELD

Azimuth Marine B.V.

Pernis - Rotterdam

Bas Logistics B.V.

ETTEN LEUR

BELGA's Int. Transport vof.

RODEN

(Inter) Nationaal Transport &Logistiek Kamphuis B.V.

OOTMARSUM

2W Logistiek B.V.

KAPELLE

A + G Transporten B.V.

VENLO

A&S Exclusive Car Transport

BERGEIJK

A-1 Douane Expediteurs B.V.

DE LUTTE

A-B Transport Service

VOLKEL

Vervoerder

Plaats