Oppervlaktetechnieken december 2014

Specialists in Maintenance & Surface Treatment 2 | Oppervlaktetechnieken december 2014

Tel.: 010 – 5930299 E-Mail: info@vecom-group.com

16

Inhoud organische deklagen 20 Robots maken het werk veiliger Spuit- en Moffelbedrijf Aalderink heeft sinds geruime tijd drie verschillende typen robots ‘in dienst’. En dat bevalt goed. Voorzichtig wordt er zelfs gedacht aan nieuwe typen robots die zelfstandiger kunnen werken. Wat voor visie zit daar achter robotisering?

22 PowderNavigator binnenkort beschikbaar Nog enkele nachtjes slapen en dan kan iedereen gebruikmaken van de

Winst boeken dankzij milieu-aandacht Heras kreeg als winnaar van de ION Borghardt Award 2014 veel lof van de jury voor de innovatieve productiemethode van het nieuw ontwikkelde spijlenhekwerk. Op criteria als ketenoptimalisatie, innovatiewaarde, kostenreductie, marktrelevantie en het ontzorgen van de klant scoorde Heras erg hoog. Vraag is natuurlijk hoe Heras dit voor elkaar heeft gekregen. Tijd dus voor een bedrijfsbezoek.

Eerste hulp bij internationaal werk Misschien heeft u wel eens een korte of lange blik laten gaan over de oproepen achter in dit blad over internationale samenwerking. Misschien heeft u zich wel eens afgevraagd of u ook over de grens een samenwerkingspartner zou moeten vinden. Hoe dan ook: het werd eens tijd om eens wat dieper in te zoomen op de markt van het zoeken en vinden van een buitenlandse partner.

PowderNavigator. Dat instrument op internet kan goed van pas komen bij het optimaliseren van het poedercoatproces. Het heeft een database waarin 300 poedercoatproducten zitten die op twaalf eigenschappen kunnen worden vergeleken. Het grote vergelijken kan straks beginnen.

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

toeleveranciers 30 Chroomvrij werken goed te doen Er is momenteel veel discussie over ChroomVI, maar voor de meeste toepassingen verwacht MAVOM een geruisloze overgang van ChroomVIhoudende naar chroomvrije processen.

Immers, al meer dan de helft van de bedrijven is overgestapt en daar hoor je weinig problemen van. Tijd voor een toelichting op die visie.

algemeen 35 Ook materiaaltechnieken aan bod op Materials De vakbeurs Materials krijgt komend voorjaar, op 22 en 23 april, een praktijkgerichte en levendige opzet gebaseerd op drie pijlers: properties, applications en solutions. Organisator Mikrocentrum wil de bezoekers van Materials 2015 aanspreken op herkenbare praktijkproblemen en materiaaltoepassingen. Alvast een vooruitblik op het programma.

36 Cursus voor extra motivatie 24 Corrosieonderzoek op nanoschaal De samenstelling van de microstructuur van een materiaal is van grote invloed op het ontstaan van lokale corrosie. Arjan Mol, universitair hoofddocent en onderzoeksleider Corrosietechnologie en Elektrochemie aan de TU Delft, lichtte tijdens de ION Dag van de Oppervlaktetechnologie 2014 dit statement toe, gesteund door onderzoek met een transmissie elektronenmicroscoop (TEM).

28 De thermisch spuitindustrie kwalificeert (2) Zichtbaar trots en met veel vakenthousiasme werd onlangs de ‘grote stap voorwaarts’ gepresenteerd in de wereld van thermische spuittechnieken. Die stap is de beschikbaarheid van Nederlandstalige opleiding van de Vereniging voor Thermische Spuittechnieken. Die

Hoe motiveer je gemotiveerde medewerkers? Hoe krijg je meer oplossingsgericht denken op de werkvloer?

Antwoord: door medewerkers een cursus te laten volgen. Gevolg: meer arbeidsplezier en de kwaliteit wordt er ook beter van. Dat is gebeurd bij Brüning Technische Coatings.

38 Cursus Factory Process Control Veel cursussen zijn technisch georiënteerd, maar in de bedrijfsvoering gaat het niet alleen om de beheersing van technische processen. Ook bedrijfskundige inzichten en vaardigheden zijn van groot belang. Die aspecten komen aan bod in de ION-cursus Factory Process Control.

40 Grensoverschrijdend Partnerverzoeken van het Enterprise Europe Network

opleiding heet Europees Thermisch Spuiter.

32

42 Brancheregister

Bij de voorpagina: Alom bekend is Heras vanwege de hekken die het produceert. Maar de winnaar van de ION Borghardt Award 2014 heeft een zeer doordachte visie op milieuverantwoord ondernemen. En deze visie brengt men op allerlei punten in praktijk. Dat kan soms ver gaan, zoals het autopark milieuvriendelijk maken en betrokkenheid bij wetenschappelijk onderzoek naar hekken die ook zonne-energie kunnen produceren.

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 5

Agenda

januari

● Start cursus Corrosie begrijpen en beheersen Module 1. Basis theorie corrosiemechanismen 6 januari, Antwerpen/Breda Module 2. Corrosiepreventie 13 januari, Antwerpen/ Breda ● Themabijeenkomst Energiebesparing 15 januari van 13.30 tot 16.00 uur, voorafgaand aan de Nieuwjaarsreceptie. ● Cursus Basiskennis Aluminiumtechnologie 21 januari, Aluminium Centrum, Nieuwegein www.aluminiumcentrum.nl ● Wetgeving koel- en smeermiddelen verandert in 2015!

Themabijeenkomst van Mikrocentrum over de belangrijkste en verplichte wijzigingen in 2015.

22 januari, Eindhoven www.mikrocentrum.nl

● Studiemiddag Additieven Technische middag van de Nederlandse Vereniging van Verftechnici NVVT Nieuwegein, 27 januari www.NVVT-Nederland.nl

februari

● Cursus ontwerpen en toepassen van extrusieprofielen Aluminium Centrum, 4 februari, Delft ● NVDO Infracongres, thema schaalvergroting Jaarlijks congres over infrabeheer van de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud.

Netwerkgelegenheid om met opdrachtgevers van conserveerwerk in contact te komen.

12 februari, Veldhoven www.NVDO.nl

maart

● Cursus extruderen met aluminium 4 maart, Nieuwegein ● Cursus construeren met aluminium 5 maart, Aluminium Centrum, Nieuwegein

15 januari Nieuwjaarsreceptie Vereniging ION Het programma ziet er als volgt uit: Vanaf 16.00 uur ontvangst. Om 16.30 uur zal ION-voorzitter Rik van Thiel terugblikken op 2014 met onder andere een analyse van de financiële positie van de branche.

Om 16.45 uur zal ION-directeur Egbert Stremmelaar de verwachtingen voor 2015 bespreken. Tevens zal aandacht worden besteed aan (technische en economische) ontwikkelingen en lange(re) termijn tendensen voor de BV Nederland. Hierbij zal aan de hand van veel voorbeeldmateriaal worden stilgestaan bij de kansen en bedreigingen die dit geeft voor de (lid)bedrijven. Centraal staat de vraag welke invloed deze factoren hebben op uw verdienmodel. Vanaf 17.30 uur is er gelegenheid om te netwerken en het glas te heffen op 2015. De locatie zal in januari bekend worden gemaakt via onze website www.vereniging-ion.nl.

Cursus Corrosie begrijpen en beheersen In januari start de cursus Corrosie begrijpen en beheersen van Technotrans. Deze cursus bestaat uit acht modules. Elke module vormt een cursus op zich; vandaar dat er ook voor losse modulen kan worden ingeschreven. De eerste twee modulen vormen echter de basis van deze cursusreeks. Zonder die twee heeft de cursist te weinig kennis van corrosie en is het minder effectief om de andere modulen te volgen. Tenzij deze basiskennis al op een andere manier is vergaard. Meer informatie: www.technotrans.nl

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 7

kort Nieuws Aanvraag Omgevingsvergunning Beperkte Milieutoets (OBM)

Nieuwjaarsreceptie Vereniging ION op 15 januari 2015 Op 15 januari zal de Vereniging ION weer haar nieuwjaarsreceptie houden. Het programma ziet er als volgt uit:

Door de Stichting Adviescentrum Metaal (SAM) is voor de OBM-aanvraag een template samengesteld op basis van haar vele ervaringen met diverse bevoegde gezagen.

- Vanaf 16.00 uur ontvangst.

- Om 16.30 uur zal ION-voorzitter Rik van Thiel terugblikken op 2014 met

De template is opgebouwd als een checklist. Daar waar sprake is van geel gemarkeerde tekst betreft het een instructie. Daar waar sprake is van blauw gemarkeerde tekst betreft het een fictief voorbeeld ter illustratie van de instructie bij het betreffende onderdeel. Voor leden van de Vereni-

onder andere een analyse van de financiële positie van de branche.

- Om 16.45 uur zal ION-directeur Egbert Stremmelaar de verwachtingen voor 2015 bespreken. Tevens zal aandacht worden besteed aan (technische en economische) ontwikkelingen en lange(re) termijn tendensen voor de BV Nederland. Hierbij zal aan de hand van veel voorbeeldma-

ging ION is deze template kosteloos beschikbaar. U kunt hem binnenkort in het ledengedeelte van de website vinden, maar totdat het ledenportal operationeel is, kunt u deze template bij het secretariaat opvragen. Wilt u bij het invullen van de template ondersteuning hebben of moeten er bijvoorbeeld metingen gedaan worden, dan kan de SAM u uiteraard van dienst zijn bij uw aanvraag. De kosten hiervan zijn sterk afhankelijk van de complexiteit van de aanvraag en de wensen die u heeft. Als lid van

teriaal worden stilgestaan bij de kansen en bedreigingen die dit geeft voor de (lid)bedrijven. Centraal staat de vraag welke invloed deze factoren hebben op uw verdienmodel.

- Vanaf 17.30 uur is er gelegenheid om te netwerken en met bekenden en onbekenden het glas te heffen op 2015.

De locatie zal in januari bekend worden gemaakt en is dan te vinden op onze website: www.vereniging-ion.nl. Voorafgaand aan de nieuwjaarsre-

de Vereniging ION wordt u deze ondersteuning tegen het gereduceerde deelnemerstarief aangeboden. Voor een prijsindicatie kunt u uiteraard

ceptie zal het thema-event Energie worden gehouden van 13.30 tot 16.00

eerst een vrijblijvende offerte aanvragen. ●

uur. Het volledige programma vindt u op onze website. ●

EUROFINISH: overzichtelijk en transparant B2B platform De vakbeurs EUROFINISH staat volledig in het teken staat van oppervlaktebehandeling. Op 10 en 11 juni 2015 vindt deze beurs over oppervlaktebehandeling plaats in de Brabanthal in Leuven (België). Op de beurs is zichtbaar hoe iedere speler in oppervlaktebehandeling meebouwt aan het omzetten van een wetenschappelijke vinding in een concrete toepassing, en dit in een steeds hoger tempo. De beurs speelt in op de trend in de markt dat nieuwe materialen meer centraal komen te staan en op het inbouwen van diverse functionaliteiten in deklagen.

EUROFINISH biedt een overzichtelijk en transparant B2B-platform voor materiaal-, product- en procestechnologie. Corrosieweerstand, materiaaltechnologie, duurzaamheid, precisie en engineering zijn enkele specifieke aandachtsgebieden op de beurs. De typische honinggraatstructuur van de stands op de beursvloer bevordert de kans op interactie tussen de standhouder en de bezoeker. Ook zijn er diverse seminars over de nieuwste trends en ontwikkelingen. Verder is er een voortdurende

8 | Oppervlaktetechnieken december 2014

en gratis catering voor de bezoekers en standhouders. De openingstijden van de beurs zijn van 12.00 tot 20.00 uur ’s avonds. ●

Meer informatie www.eurofinish.be E-mail: ria@eurofinish.be

Nieuwe leden Vereniging ION Vanwege de voordelen die een lidmaatschap met zich meebrengt, melden zich regelmatig nieuwe leden aan van de Vereniging ION. Hier een kort overzicht van bedrijven die recentelijk lid zijn geworden.

Metaal Coating Nederland Handelsweg 7 4879 AJ Etten-Leur Tel. 076-5041729 info@metaalcoating-nederland.nl www.metaalcoating-nederland.nl

IFO Nederland bv Bellweg 46, 4104 BJ Culemborg Tel. 0345-745090 info@ifo-nederland.nl www.ifo-nederland.nl

Werkgroep 3D metal printen 3D (metal) printing is een hype. Het lijkt wel of iedereen ermee bezig is. Toch staat deze techniek nog in de kinderschoenen en is er nog een hoop uit te zoeken voordat deze techniek zich als een volwaardige productietechniek zal kunnen meten met de gevestigde technologieën.

Activiteiten: inspectiebureau.

Straalbedrijf Asten bv Moleneind 6, 5721 WP Asten Tel. 0493-689702 info@straalbedrijfasten.nl www.straalbedrijfasten.nl Activiteiten: beitsen, zinkfosfateren, metalliseren (zink, zink-aluminium en aluminium), ontvetten, passiveren, poedercoaten, spuiten natlak, stralen en schooperen.

Mikrocentrum Kruisstraat 74, 5612 CJ Eindhoven Tel. 040-2969911 info@mikrocentrum.nl www.mikrocentrum.nl Activiteiten: opleidingen, beurzen/ themadagen en High Tech Platform.

Metall-und Oberflächenchemie Sperzel GmbH Freisenbergstrasse 18 D-58513 Lüdenscheid (Duitsland) Tel. +49 235195990 info@metachem.de www.metachem.de Activiteit: chemicaliën leverancier Wij heten deze nieuwe leden van harte welkom binnen de vereniging!

Een privaat initiatief van acht bedrijven in de regio Eindhoven is Additive Industries. Met de focus op ondernemen is dit bedrijf dagelijks bezig om de grenzen van de mogelijkheden te verleggen. De volgende stap die gezet moet worden, is de oppervlaktebehandeling. Er zijn twee redenen voor de oppervlaktebehandeling.

Het metaal moet geconserveerd worden en het oppervlak moet glad gemaakt worden. Met name de binnenkant van de koelkanaaltjes is een grote uitdaging. De metalen die nu voornamelijk gebruikt worden, zijn titanium en rvs en in mindere mate aluminium en ijzer. Er wordt momenteel vooral in de oplossingsrichting elektrochemische en metallieke deklagen gedacht.

We voorzien nu de volgende tijdlijn. Een eerste stap is dat Additive Industries een specificatie zal opstellen waar een oppervlak aan moet voldoen. Vereniging ION zal een aantal sheets

in PowerPoint maken die in een stakeholderspresentatie van Additive Industries opgenomen kunnen worden. Nadat er over en weer het nodige contact is geweest over denkrichtingen zal een bijeenkomst worden georganiseerd in het AddLab in Eindhoven waarbij experts van Additive Industries en experts in de gekozen oppervlaktebehandelingen elkaar zullen treffen. Hier zal een demonstratie 3D metal printing worden gegeven en kunnen de experts van Additive Industries bedrijven en ION-bedrijven samen aftasten waar de mogelijkheden en moeilijkheden liggen. De looptijd van deze werkgroep zal naar verwachting achttien maanden zijn en er zullen uiteraard ook gezamenlijk de nodige tests gedaan moeten worden. Mogelijk moeten er zelfs nieuwe chemicaliën ontwikkeld worden.

Er heeft zich al een aantal (lid)bedrijven voor dit initiatief gemeld. ●

Meer informatie Mocht u ook geïnteresseerd zijn, dan graag even een mailtje naar het secretariaat: secretariaat@vereniging-ion.nl.

Wilt u meer informatie over Additive Industries: http://additiveindustries.com/.

Overleg met Tweede Kamerlid voor de VVD Erik Ziengs Met grote regelmaat heeft de Vereniging ION overleg in Brussel en in Den Haag. De leden ontvangen van belangrijke besprekingen een update of een verslag. Daarbij hoort ook een regelmatig overleg met leden van de Tweede Kamer. Op 17 december was er een overleg met MKB-woordvoerder van de VVD, de heer Erik Ziengs. Ofschoon op het moment van schrijven van dit epistel de afspraak gemaakt was en de agenda opgesteld was, was de uitslag van de bespreking uiteraard nog niet bekend. Daarom zullen we op een later tijdstip op dit bezoek terugkomen. ●

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 9

kort Nieuws Oppervlaktebehandelaars in oktober vrijwel even positief als in september Situatie in de Oppervlaktebehandeling in oktober wel beter dan de totale industrie Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in oktober vrijwel even positief als in september zijn over de groei in de branche: indexscore 55,6 versus 56,2. De branche ontwikkelde zich in oktober wel beter dan de totale Nederlandse industrie (53,0, wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei.

De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in oktober ten opzichte van september zijn over deze componenten de volgende conclusies te trekken: - De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel positiever ten opzichte van vorige maand - Over de orders denken de inkopers veel minder positief - De levertijd van de leveranciers is vrijwel hetzelfde - De voorraden eindproduct nemen toe

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

- Over de werkgelegenheid denkt men veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen flink af volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken over de verschillende aspecten in de afgelopen maand: - Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in oktober veel beter dan in de totale industrie - Het orderniveau is minder goed - De levertijden van de leveranciers zijn veel langer - De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink hoger

Grote ruiten met email De Glazen Boerderij van architect Winy Maas is de winnaar geworden van de Glass Award 2014 van de Glas Branche Organisatie. Het ontwerp van Winy Maas van MVRDV uit Rotterdam heeft geresulteerd in een veertien meter hoge boerderij waarbij de print de schaalvergroting volgt.

AGC heeft met zijn fabriek AGC Mirodan Industries in Heule (België) één van de weinige printers in Europa die heel grote ruiten met email kan bedrukken. Na harding komt de uiteindelijke kleur van de bedrukking naar voren. Daarbij verloopt de print van 0 procent naar 100 procent transparantie op de plaatsen waar de etalages komen. Omdat het pand niet alleen energiezuinig, maar ook transparant en veilig moet zijn, is er zowel dubbel glas als gelaagd glas geplaatst. Ook de gevelconstructie is van invloed op de productie van de ruiten. Het systeem van Brakel Atmos is zodanig ontwikkeld dat aan de buitenkant van het gebouw een zo dun mogelijke kitnaad is te zien. ●

10 | Oppervlaktetechnieken december 2014

Meer informatie www.paintexpo.de

- Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink hoger dan in de totale industrie.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Aanmelden kan via via www.formdesk.nl/ vom/abonnee . Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/vom/pers. ●

Wijzigingen in het arbeidsrecht

Gezamenlijke promotie oppervlaktetechnieken op Materials 2015

Graag willen wij u wijzen op de wijzigingen in het arbeidsrecht die op 1 januari 2015 ingaan.

Ofschoon arbeidsrecht niet tot de primaire aandachtsgebieden van de Vereniging ION behoort,

Op 22 en 23 april is Materials 2015, vakbeurs met congres, hét trefpunt voor professionals die betrokken zijn bij de keuze, het toepassen en (na)bewerken van materialen.

zijn de wijzigingen dermate ingrijpend, dat wij u toch willen attenderen op de zaken die het betreft. De wijzigingen hebben vooral betrekking op de onderwerpen: - Tijdelijke arbeidsovereenkomst

De derde editie focust op properties – applications – solutions. Vereniging ION zal op de Materials aanwezig zijn met een collectief

- Uitzenden en detacheren - Het ontslagrecht - Stapsgewijze aanpassing van de WW - Modernisering van de ziektewet

Materials 2015 is meer dan alleen een beurs over (nieuwe) materialen en materiaaleigenschappen. Er komen ook veel materiaaltechnie-

• De participatiewet.

Voor leden heeft de Vereniging ION een white paper ter beschikking. Deze kan worden aangevraagd bij het secretariaat (secretariaat@ vereniging-ion.nl). ●

en lezingen.

ken aan bod, zoals specialistische bewerkingen, warmtebehandelingen, omvormtechnieken, oppervlaktetechnieken en verbindingstechnieken. Deze technieken maken aansprekende oplossingen voor gewenste functionaliteiten mogelijk. Denk aan lichtgewicht materialen die voor zowel de automotive industrie als de

lucht- en ruimtevaart van groot belang zijn.

Verder is er op de beursvloer veel aandacht voor oplossingen van allerlei ‘materiaaluitdagingen’, zoals corrosie, hechting, temperatuurbestendigheid, hergebruik, recyclebaarheid, slijtvastheid, wrijvingsweerstand, UV-bestendigheid en vervormbaarheid. En natuurlijk komen onderwerpen als analysetechnieken, schaarste en schade-onderzoek aan bod.

Met 120 exposanten, 1.700 bezoekers en 42 lezingen en live demonstraties een inspirerend evenement. Wilt u samen met de Vereniging ION aanwezig zijn, neem dan even contact op met het secretariaat of kijk op onze website. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Werkgelegenheid: groei bij MKB, daling bij grootbedrijven Ambitieuze groeiers in het MKB (omzet vanaf 3 miljoen euro) blijken stevige aanjagers van de werkgelegenheid. De 79 sterkste ondernemingen uit deze groep creëerden van 2011 tot 2014 1.830 nieuwe banen (voltijd), een groei van 20 procent per jaar. Daarmee presteren ze beduidend beter dan de grootbedrijven in ons land, die vorig jaar 17.708 banen verloren (- 3 procent). Bovendien slagen MKB-groeiers erin de economische kwaliteit van hun groei te verbeteren. Zo nam de omzet per medewerker toe van 227.500 naar 247.500 euro, een individuele productiviteitsgroei van 9 procent.

Dat blijkt uit onderzoek onder 79 groeibedrijven door het ondernemersplatform Port4Growth, in samenwerking met Rabobank, Grant Thornton en Philips Innovation Services. De cijfers tonen de betekenis van groei-ondernemers aan. Wat de toppers uit het MKB vooral kenmerkt is een helder toekomstbeeld. “Ze werken met een groeiplan dat concrete doelen bevat”, zegt Port-

4Growth-directeur Joop de Jong. “En diezelfde doelen toetsen ze continu op hun haalbaarheid.

Zo richten ze hun energie op de bedrijfsactiviteiten die daadwerkelijk toegevoegde waarde bieden.”

ambities te realiseren. En is er alsnog behoefte

Geen last van kredietschaarste

Kerncijfers:

Verder zoeken groeibedrijven meer dan vroeger samenwerking met andere partijen.

Het voorkomt dat tijd, geld en inspanningen worden verspeeld aan zaken buiten de directe kernactiviteit van de onderneming. Wat de onderzoekers verbaast, is dat geen van de bevraagde ondernemers klaagt over de beperkte toegang tot extern kapitaal om de eigen groeiplannen te financieren. “Na de kredietcrisis hebben deze ondernemers de tering naar de nering gezet en gekozen voor solide groei.

Juist die conservatieve benadering maakt ze tot de toppers die ze nu zijn”, legt Joop de Jong uit. “Solide groeibedrijven beschikken meestal over voldoende eigen vermogen om hun eigen

aan extern kapitaal, dan blijken ze vaak hun kredietaanvraag met het al genoemde concrete groeiplan zo goed te kunnen onderbouwen dat een bank het risico wel aandurft.”

- Omzet 79 sterkste ondernemingen uit MKB toegenomen van 1,06 miljard euro (2011) naar 1,607 miljard euro (2013), een gemiddelde groei van 26 procent per jaar - Aantal voltijdsbanen (fte) toegenomen van 4.660 (2011) naar 6.490 (2013), een gemiddelde groei van 20 procent per jaar - Omzet per fte gestegen van 227.500 euro (2011) naar 247.500 euro (2013), een productiviteitsgroei van 9 procent over een periode van twee jaar - Bruto-marge van 462 miljoen euro (29 procent van de totale omzet à 1,607 miljard euro) - EBIT (bedrijfsresultaat voor rente en belasting) 112 miljoen euro (6 procent van de omzet). ●

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 11

kort Nieuws Hannover Messe 2015 Tijdens de Hannover Messe 2015 zal de Nederlandse toeleverende industrie zich presenteren in een paviljoen dat maar liefst 50 procent groter is dan in 2014. Door de krachten te bundelen en met één gezicht naar buiten te treden, zullen de vier samenwerkende industrie-organisaties (Brainport Industries, Koninklijke Metaalunie, Mikrocentrum en

vindt plaats van 13 tot en met 17 april 2015.

De Nederlandse presentatie krijgt een oppervlakte van bijna 2.000 vierkante meter, bestaande uit meerdere paviljoens met thema’s uit de toeleverketen, zoals engineering, manufacturing en system suppliers.

In het omlijstend programma, met vele seminars en workshops, zal de

Nevat) de Nederlandse maakindustrie als hoogwaardige toeleveringspartner nog sterker kunnen presenteren. De Hannover Messe 2015

Nederlandse maakindustrie een prominente rol spelen.

Hoeveel energie kost verwarming en koeling?

Verwarming en koeling bepalen voor een groot deel de energieprestatie van een gebouw. In de energieprestatienorm voor

Een belangrijke stap in het ontwikkelingsproces is de openbare commentaarronde, waarbij alle marktpartijen de gelegenheid wordt geboden commentaar te leveren op een normontwerp.

De betreffende normontwerpen en de Herziening Europese normen Energy Performance of

gebouwen (EPG) staat beschreven hoe je dit aandeel kunt berekenen. De grondslag voor deze norm wordt echter gewijzigd: er komen nieuwe Europese normen voor de bepaling

Buildings (EPB) zijn in te zien op de website van de NEN: - Home - NEN Shop.

van de energieprestatie van verwarming en koeling. Tot begin maart 2015 kan iedereen commentaar indienen op de voorstellen.

De energieprestatienorm, NEN 7120, is gebaseerd op Europese normen. Deze Energy Performance of Buildings (EPB) normen worden aangepast om beter aan te sluiten op bijnaenergieneutrale gebouwen. Op dit moment zijn de verwarmings- en koelingsnormen voor openbare consultatie gepubliceerd. Hierna zullen de normen voor ventilatie, thermische isolatie en BAC & BM (gebouwautomatisering) volgen voor herziening. Het gaat om alle soorten van verwarming (watergedragen, elektrisch, straling, enzovoort) en watergedragen koeling. De berekening van de energieprestatie start met het vaststellen van de behoefte aan verwarming en koeling. Vervolgens wordt de energiebalans bepaald van emissie, distributie,

opslag en de verschillende opwekkers. NEN adviseert belanghebbenden om na te gaan of de tabelwaarden in de normvoorstellen voldoende eenvoudig zijn. Kijk ook naar de distributieverliezen. Deze worden berekend met behulp van de leidinglengte en warmteweerstand. De vraag is of dit nodig is. Tot slot is in de nieuwe normen

Vanaf eind december 2014 zijn de normontwerpen ook kosteloos in te zien op www.normontwerpen.nen.nl. De normcommissie zorgt ervoor dat het Nederlandse commentaar verder wordt

een methode opgenomen met een test die op ‘Gaskeur’ lijkt, maar net wat anders. Ook hier verwacht NEN reacties.

besproken, afgewogen en verwerkt, zodat de normen voor Nederland bruikbaar blijven. ●

Commentaar indienen

Voor inhoudelijke informatie over deze norm(en) of over het normalisatieproces: ir.

Annet van der Horn, consultant Bouw & Installatie, telefoon (015) 2 690 286 of e-mail annet. vanderhorn@nen.nl.

NEN streeft een open en transparant normalisatieproces na. De betrokkenheid van belanghebbenden, en dus een breed draagvlak, is één van de fundamentele principes van normalisatie.

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl 12 | Oppervlaktetechnieken december 2014

Commentaar kan worden ingediend door een e-mail te sturen naar de secretaris van de normcommissie: annet.vanderhorn@nen.nl.

Meer informatie

Industrihängare wordt Epifatech Met een exportaandeel van 65 procent in de bedrijfsomzet vinden Joannis en Patrik Karagianis van Industrihängare dat het tijd is om over te stappen naar een meer internationaal klinkende naam. Dat is Epifatech

Met correct vormgegeven bevestigingen kunnen producten dichter naast elkaar en vaak ook sneller worden opgehangen. Een voorbeeld hiervan is een bevestiging die in de autoindustrie wordt gebruikt voor onderdelen die

geworden, het bedrijf dat werkzaam is in de afwerkingsindustrie. De naam Epifatech is een combinatie van de woorden epiphany (openbaring) en tech (technologie). Het woord epiphany stamt af van het Griekse woord epiphaneia dat oppervlakte betekent.

Deze naamswijziging luidt een nieuwe fase in voor het bedrijf met nieuwe investeringen en een bredere marktstrategie.

In Zweden is Epifatech een gevestigde naam op het gebied van ophang- en bevestigingssystemen voor elektrolytische afwerking en poedercoating. Gegalvaniseerde hangers zijn vaak klantspecifieke oplossingen die worden ontwikkeld in nauw contact met de klant. Haken voor poedercoaten zijn vaak standaardproducten en daardoor eenvoudiger te exporteren.

Hoewel het bedrijf internationaal hoofdzakelijk met distributeurs werkt, is de verkoop in de Benelux-landen in eigen handen. Dat betekent dat hun aanwezigheid op de markt moet toenemen, bijvoorbeeld door zichtbaar te zijn op verschillende beurzen. Standaardhaken vormen een belangrijke productgroep, maar klantspecifieke oplossingen blijven de specialiteit van Epifatech. Daarbij gaat het om de ontwikkeling van ophangsystemen die de productie efficiënter maken en die bovendien eenvoudig zijn op te bergen of te transporteren voor vlamreiniging. De prijs gaat daarmee natuurlijk omhoog, maar de ervaring leert dat de totale kosten voor de klant beduidend lager worden.

eerst elektroforetisch moeten worden gecoat en vervolgens moeten worden gepoedercoat. De elektroforetische coating moet worden aangebracht op het hele onderdeel, terwijl bepaalde delen moeten worden gemaskeerd vóór de poedercoating. Door een bevestiging te ontwikkelen die elektroforetische coating van het hele onderdeel mogelijk maakt en tegelijkertijd zorgt dat het maskeren kan plaatsvinden zonder extra stappen of verhangen, kan tijd, werk en daarmee ook geld worden bespaard.

Epifatech heeft ook geïnvesteerd in een machine voor Halar-coating waarmee de laagdikte van de bevestigingen kan worden verkleind en de speling in de afmetingen nog verder kan worden teruggebracht. Halar is een fluorpolymeer met een zeer hoge chemische bestendigheid en een aanzienlijk langere levensduur dan pvc. Bovendien kan met Halar de laagdikte worden gereduceerd, wat voor minder variatie zorgt dan de traditionele pvc-coating van bevestigingen. Maar de kosten zijn ook hoger: het materiaal Halar is tien keer zo duur als pvc.

Zowel Patrik als Joannis zijn optimistisch over de toekomst. Ze merken dat steeds meer productiebedrijven afwerkingen in-house doen.

“Ons hoge exportaandeel van 65% kan worden verklaard door het feit dat wij zelf aanwezig zijn en bovendien een zeer goede band hebben met onze distributeurs. Door meer in te zetten op marketing en verkoop zijn de vooruitzichten op volumetoename gunstig. Het is altijd moeilijk om de toekomst te voorspellen, maar een realistische ambitie is een toename van 50% in de komende vijf jaar”, aldus Patrik. ●

Vereniging ION gaat cursisten vanaf 2015 onafhankelijk examineren Door onafhankelijke examinering wordt er op een objectieve en integere wijze beoordeeld of de cursist de voor een vakgebied de vereiste kennis, vaardigheden en competenties beheerst. Dit is de borging voor objectiviteit, kwaliteit en veiligheid. Onafhankelijke examinering is een extra borging en dat moet ook op het diploma of certificaat tot uiting komen.

Onafhankelijke examinering zorgt ervoor dat er geen schijn van belangenverstrengeling is. In de nieuwe ISO 17024, de internationale norm voor persoonscertificering, wordt dit principe onderschreven; de combinatie van de beroepen ‘trainer’ en ‘examinator’ is daarin niet meer mogelijk.

Onafhankelijke examinering is de borging van kwaliteit en veiligheid en

bepaalt de echte waarde van het diploma of certificaat. Onafhankelijke examinering is ook een borging voor de objectivering van de waarnemingen met betrekking tot beoordelingen. Na een aantal gesprekken is CerTech geselecteerd door de Vereniging ION om invulling te geven aan de onafhankelijke examinering. CerTech is een onafhankelijke examenorganisatie, verantwoordelijk voor de ontwikkeling, organisatie en het afnemen van examens en toetsen. In opdracht van brancheorganisaties, adviesbureaus en opleidingsinstituten worden jaarlijks ruim 10.000 kandidaten geëxamineerd. Het gaat hierbij met name om examens gericht op techniek, veiligheid, beveiliging en organisatie & communicatie. ●

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 13

kort Nieuws Innovatievermogen Nederlandse bedrijven substantieel gedaald Nederlandse bedrijven innoveerden in 2013 beduidend minder. Dit blijkt uit de jaarlijkse concurrentie- en innovatiemonitor van de

ling van het aantal product- en dienstinnovaties van Nederlandse bedrijven niet ten goede van hun concurrentiepositie. De Nederlandse eco-

Erasmus Universiteit Rotterdam.

nomie komt daardoor ook in het geding.

De hoeveelheid totaal nieuwe producten en diensten die Nederlandse bedrijven op de

Een tweede bevinding van het onderzoek is dat het Nederlandse bedrijfsleven het afgelopen jaar 8% minder actief is geworden op het gebied van sociale innovatie. Volberda noemt

markt brachten, daalde met 6% tussen 2013 en 2014. De hoeveelheid verbeterde producten en diensten daalde met 4% en staat op het laagste peil sinds de start van de monitor in 2006. Onderzoeksleider prof. dr. Henk Volberda licht toe: “Recente gegevens over de haperende Duitse economie, bijgestelde verwachtingen van het Internationaal Monetair Fonds, brandhaarden in het Midden-Oosten en fluctuerende beurskoersen vergroten de twijfel bij bedrijven om te gaan innoveren.” Volgens Volberda komt een da-

deze ontwikkelingen wederom een mogelijke bedreiging voor de concurrentiepositie. “Aangezien slimmer werken, faciliterend leiderschap, platter organiseren en co-creatie met partners essentieel zijn om succesvol te innoveren.”

Hand in hand Toch zijn er nog enkele lichtpuntjes te vinden.

Zo steeg wel het aantal innovaties – zowel technologisch als sociaal – in de regio’s Midden-

Een demonstratierobot die razendsnel spullen kan oppakken en op een bepaalde plaats weer neerzet.

en Oost-Brabant en de Achterhoek/Twente; met enkele procenten. Volberda stelt dat Brabantse bedrijven een goed voorbeeld zijn van hoe technologische en sociale innovatie hand in hand kunnen gaan om het innovatiesucces te vergroten, zoals goed te zien is bij de High Tech Campus in Eindhoven. Bedrijven die intensief met zowel technologische innovatie als sociale innovatie actief zijn, hebben volgens de monitor gemiddeld een toename van het aantal medewerkers van 8,3%. “Deze bedrijven presteren beter op winstgevendheid en plezier in het werk”, aldus Volberda. “Eenzijdige investeringen in technologische innovatie leiden juist tot afnemende economische groei: een afname van 5,8% in arbeidsplaatsen.”

Voor economische groei in Nederland zal de overheid volgens Volberda met het Topsectorenbeleid meer aandacht moeten besteden aan sociale innovatie. Dat kan bijvoorbeeld door het fiscaal stimuleren van investeringen in menselijk kapitaal bij bedrijven en het fiscaal stimuleren van samenwerkingsrelaties van bedrijven met kennisinstellingen. Maar ook door het vergroten van de verspreiding van platte en flexibele organisatievormen door het ter beschikking stellen van online diagnoseinstrumenten voor ondernemers, of door het creëren van online leermodules voor innovatief leiderschap.

Een laatste trend die uit de monitor is op te maken, is dat Nederlandse bedrijven meer activiteiten verplaatsen naar het buitenland dan dat er terugkomen naar Nederland. Volberda: “Dit is niet alleen kostengedreven, maar vloeit ook voort uit een gebrek aan technische mensen in bepaalde sectoren of om toegang te krijgen tot bepaalde nieuwe markten.” ●

Meer informatie www.inscope.nl

14 | Oppervlaktetechnieken december 2014

Gasgevulde coating vormt hitte-barrière Onderzoekers van het Fraunhofer Instituut voor Chemische Technologie hebben een coatingtechniek ontwikkeld die onderdelen van turbinemotoren en afvalverbranders beter kan beschermen tegen zowel hitte als oxidatie.

De coating werkt volgens hetzelfde principe als gasbeton voor het isoleren van huizen. Kleine holle ruimtes gevuld met een gas zoals lucht zorgen voor een extra warmte-barrière, want gassen geleiden warmte minder goed dan vaste stoffen. De coating van het Fraunhofer Instituut heeft een toplaag van samengevoegde aluminiumoxide-bolletjes. Deze bolletjes zijn hol en gevuld met gas. In het lab demonstreerden de onderzoekers dat de gasgevulde bolletjes een temperatuur buiten de coating van 1000°C reduceerden tot 600°C onder de coating. De isolerende laag wordt gemaakt met behulp van een conventionele depositietechniek. Alumini-

enkele uren verhit. Dit geeft normaal gesproken al de beschermende laag tegen warmte en oxidatie. Maar bij de geoptimaliseerde werkwijze van het Fraunhofer Instituut, vormt zich bij deze depositietechniek automatisch de toplaag van aluminiumoxide-bolletjes. De onderzoekers mixten hiervoor aluminiumdeeltjes met viscose bindmiddelen. De vloeistof die zo ontstaat, kan op het metalen onderdeel gespoten of geverfd worden, waarna de coating wederom verhit moet worden.

Om het product goed werkend te krijgen, was het noodzakelijk om de grootte en grootteverdeling van de aluminiumdeeltjes precies goed af te stellen, evenals de temperatuur en tijdsduur van het verwarmen en de viscositeit van de bindmiddelen. Het onderzoeksteam ontwikkelt de coating momenteel door, zodat het nog grotere onderdelen kan bedekken, zonder de temperatuurlimieten voor specifieke applicaties te overschrijden bij het verhittingsproces. Tegelijkertijd wordt er gezocht naar een manier om het

umpoeder wordt gedeponeerd op een metaaloppervlak en vervolgens

gehele coatingproces te automatiseren. ●

Spiegelcoating koelt gebouwen op twee manieren Ingenieurs van Stanford University hebben een nano-fotonisch materiaal ontwikkeld.

Deze spiegelcoating reflecteert niet alleen invallend zonlicht, maar geeft ook infrarode straling – van binnen in een gebouw – af aan de omgevingslucht.

‘Photonic radiative cooling’, zo noemt het Stanford-team de verkoelende eigenschappen van deze oppervlaktelaag. De coating straalt warmtedragend infrarood licht direct de atmosfeer in, van de bebouwing af, met exact de juiste frequentie waardoor de buitenlucht niet opwarmt. Volgens de onderzoekers is dit een belangrijke eigenschap in verband met het opwarmingsgevaar van de aarde. De coating gedraagt zich daarnaast als een spiegel: het

voorkomt dat 97 procent van het invallende zonlicht het gebouw raakt en opwarmt. De stralings- en reflectie-eigenschappen samen zorgen er overdag voor dat de coating 9°C koeler is dan de omgevingslucht. Het materiaal, dat 1.8μm dik is, bestaat uit zeven lagen van siliciumoxide en hafniumoxide bovenop een dun zilverlaagje.

Al deze lagen hebben een verschillende dikte, waardoor de coating de ingevangen infraroodstraling aan de buitenzijde van het gebouw met de gewenste, aangepaste frequentie uitstraalt.

kan bereiken. Daarnaast is er momenteel alleen nog een prototype van het materiaal gemaakt.

Maar het team geeft aan dat coatingproducenten mogelijk al panelen kunnen maken op grotere schaal. De onderzoekers hebben het materiaal ontworpen voor grootschalige toepassing op daken. Ze speculeren dat het uiteindelijk de elektriciteitsvraag flink kan reduceren. Alleen al in de Verenigde Staten is air conditioning momenteel goed voor 15 procent van het energieverbruik van gebouwen. ●

Het onderzoeksteam staat nog voor een uitdaging voordat de coating marktrijp is. Er moet

Meer informatie

onderzocht worden hoe de binnenwarmte van een gebouw de coating – die zich aan de buitenkant van een gebouw bevindt – gemakkelijk

Het onderzoek is gepubliceerd in Nature. Zie: http://www.nature.com/nature/journal/v515/ n7528/full/nature13883.html

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 15

thema visie

organische deklagen

Bij iedere stap van het productieproces kijken naar duurzaamheid

Winst boeken dankzij milieu-aandacht Zoals inmiddels bekend, heeft Heras de ION Borghardt Award 2014 gewonnen. De jury loofde de innovatieve productiemethode van het nieuw ontwikkelde spijlenhekwerk. Volgens de jury scoort deze innovatie over de gehele breedte van de gestelde criteria bijzonder hoog. Denk daarbij aan ketenoptimalisatie, innovatiewaarde, kostenreductie, marktrelevantie, maatschappelijk verantwoord ondernemen, arbeidshygiëne en het ontzorgen van de klant. Vraag is natuurlijk hoe Heras dit voor elkaar heeft gekregen. Welk beleid en welke visie zitten daar achter?

Tijd dus om naar Heras in Oirschot te gaan. Bij de receptie valt de blik meteen op het kunstwerk Humanoid van beeldend kunstenares Marga Janssen dat aan de prijswinnaar is uitgereikt. Heinrich Guth, die destijds het kunstwerk in ontvangst nam, kijkt er glimlachend naar. “Wij zijn blij met de prijs en waren ook wel een beetje verrast dat we ‘m wonnen. Maar tegelijkertijd wisten we dat we bijzonder goed scoorden op de gestelde criteria. Wij zijn een geïntegreerd bedrijf: we maken onze producten helemaal zelf, inclusief het ontwerp. Daardoor kunnen wij vrij makkelijk het ontwerp aanpassen als we het milieu door onze productiemethode minder willen belasten.”

In een spreekkamer legt hij gedetailleerd uit hoe en waarom Heras gekozen heeft voor die productiemethode. Om met het laatste te beginnen verwijst Guth naar de marktvraag. “Steeds meer klanten van ons vragen naar groene producten.

Dus producten waarbij bijvoorbeeld de CO2uitstoot is verlaagd evenals de afvalstroom. Er

16 | Oppervlaktetechnieken december 2014

wordt steeds vaker gekeken naar de footprint van je product en hoe je scoort op de CO2-Prestatieladder. Klanten als Prorail, Rijkswaterstaat en diverse gemeenten kijken hier nadrukkelijk naar. De uitdaging is dan hoe je met kwalitatief goede producten en prijstechnisch verantwoord die klantvraag beantwoordt.”

Stent Technologie In het juryrapport van de ION Borghardt Award 2014 wordt vooral gewezen op de lijn Grence, het nieuw ontwikkelde spijlenhekwerk. De innovatie maakt lassen overbodig en zorgt voor een fraaiere afwerking. De methode vereist veel minder zink, is minder arbeidsintensief en reduceert intern transport. Het productieproces bij Heras bestond uit zagen, ponsen, lassen, extern verzinken, schuren en coaten. Door de nieuwe aanpak is een aantal stappen uit dat lijstje verdwenen. Ook wordt er gebruikgemaakt van een verbindingstechnologie waardoor er niet meer gelast hoeft te worden.

Heinrich Guth: “We noemen dat de Heras Stent Technologie. Die technologie lijkt een beetje op de technologie die in het ziekenhuis wordt toegepast bij aders die verstopt zijn (dotteren). Bij Heras komt het erop neer dat hydraulisch een doorn in een buis wordt gebracht waarna die buis op een bepaalde plek wordt opgeblazen.

Daardoor kan er een klemtoepassing gerealiseerd worden die ervoor zorgt dat het hek vast blijft zitten. Omdat dit in de plaats komt van het lassen, heb je geen last meer van vervuilende lasdampen die afgevoerd en gefilterd moeten worden en ook niet meer van lasdraden. Ook is deze techniek door het uitschakelen van het lasproces minder arbeidsintensief. En uit meerdere testen is gebleken dat je hiermee betere verbindingen hebt dan met lassen.”

Sendzimir Het bedrijf heeft zelf geen verzinkerij omdat daarvoor de volumes te klein zijn. Dat wordt dus extern uitgevoerd. Van de verzinkte materialen

Het bedrijf is bekend van de hekken, maar is ook betrokken bij onderzoek op de TU Delft naar hekken met een bepaalde bekleding waardoor ze fijnstof en stikstofoxiden uit de lucht halen.

die terugkomen, wordt zeventig procent gecoat en maximaal dertig procent wordt verzinkt uitgeleverd. Van het gecoate gedeelte wil je gewoon een bepaalde kwaliteit waarborgen, vandaar de zinklaag eronder. “Gelet op het terugdringen van de milieubelasting hebben wij veel gewonnen door van discontinu verzinkt staal over te stappen op voorverzinkt staal: sendzimir. Sendzimir is koolstofstaal dat door een zinkbad is gegaan onmiddellijk na het walsen. De sendzimir zinklaag en de éénlaags coating bieden een heel goede bescherming voor buitentoepassingen. Een primer wordt alleen toegepast bij een specifieke klantvraag.”

Over de overstap op sendzimir is men zeer tevreden wegens de vele voordelen die daaraan vastzitten. “Doordat we de verzinkerij-stap overslaan, krijg je een kortere doorlooptijd. Een ander voordeel is dat we nu een veel gladder oppervlak hebben, omdat de voorverzinkte buis nu eenmaal veel gladder is van oppervlak.

Daarnaast is bij sendzimir de zinklaag veel

dunner, zo’n twintig micrometer, terwijl een conventionele zinklaag een dikte heeft van tussen de vijftig tot zestig micrometer. Dus je hebt veel minder zink nodig. Ook is er veel minder uitgassing. Voor de chemische voorbehandeling hebben we zelf een reeks baden geplaatst. Omdat het oppervlak vlakker en zuiverder is, kun je milder beitsen.”

Dat heeft weer tot gevolg dat het chemicaliënverbruik minder is, evenals de vervuiling van de baden. Dit is prijstechnisch weer gunstig doordat er minder chemicaliën aangeschaft en opgeslagen hoeven te worden en het afvoeren van de baden ook afneemt. Daarnaast hoef je bij sendzimir niet te schuren, deze stap vervalt volledig. “Vanwege de milieuwetgeving mogen wij geen water lozen en daarom hebben we een gesloten systeem. Al onze spoelbaden worden gereinigd. Daarna volgt indamping, waardoor je gedemineraliseerd water terugwint dat weer teruggaat naar de baden. Wat je uiteindelijk

overhoudt, is sludge dat als chemisch afval wordt afgevoerd.”

Duurzaamheidscore Hij vervolgt: “We zijn niet zomaar op sendzimir overgestapt. Uit testen, zoals uit de zoutsproeitest, is gebleken dat sendzimir beter bescherming biedt dan thermisch verzinken.

Dat heeft te maken met de betere dekking van de zinklaag. Ook is het eenvoudig om met sendzimir te werken. Al met al verbaast het me niet dat sommige andere industrieën ook steeds meer voorverzinkt staal gebruiken, denk aan de automotive en aan de productie van onderstellen voor zonnepanelen. Ik denk dat deze ontwikkeling zal doorgaan.” Het enige nadeel dat Guth kan noemen van sendzimir is dat dat materiaal gevoelig is voor witroest. Daarom moet het droog opgeslagen worden en moet er bij de opslag ook meer opgelet worden dat het materiaal niet beschadigd raakt, bijvoorbeeld door een heftrucklepel.

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 17

Eén van de bekende producten van het bedrijf.

Middels Stent Technologie opgeblazen buis.

Enkele doelstellingen per dag vergeleken met de vorige dag.

In de markt van Heras wordt bij aanbestedingen en bij het gunnen van werk steeds vaker gekeken naar de duurzaamheidscore van een bedrijf. “Als je in je bedrijfsproces minder

energie te besparen, bijvoorbeeld door gebouwen te isoleren of door het licht uit te doen in de pauzes. Dat laatste kan ook door sensoren te plaatsen zodat het licht automatisch uitgaat. En

transportbewegingen hebt, omdat er niet meer naar en van een verzinkerij gereden hoeft te worden, maak je een positief onderscheid. Dan scoor je ook op het vlak van ketenoptimalisatie en bespaar je kosten. Minder transport betekent ook minder schade door transport. Ook vragen sommige klanten naar cijfers op het gebied van ziekteverzuim en ongevallen. Als dat laatste

dan het wagenpark van het bedrijf: “We mogen alleen in auto’s rijden met energielabel A en B. Ook letten we op efficiënt autogebruik. Dus als bij een externe klus vier monteurs nodig zijn, is het niet de bedoeling dat daar met vier busjes naartoe gereden wordt. Dat kan ook met één busje. Hiermee verlaag je het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot.”

getal te hoog is naar hun oordeel, kom je hun terrein niet meer op of je komt niet meer in aanmerking om een aanbesteding te maken.

We hebben twee werknemers in dienst die zich alleen maar bezighouden met arbeid en milieu.

In totaal hebben we bijna 500 medewerkers.”

Dit soort maatregelen passen in het beleid van Heras om tot 2020 de CO2-uitstoot jaarlijks met twee procent te verlagen. Hierin past ook het voornemen om in de nabije toekomst gebruik te gaan maken van elektrische auto’s. Verder

Energielabel A en B

worden de prestaties die met duurzaamheid te maken hebben, constant gemonitord. “Per

Maar scoren op duurzaamheid gaat niet alleen zitten in de producten. Ook in de bedrijfsvoering moet daar nadrukkelijk rekening mee gehouden worden. Dat betekent dat er dagelijks aandacht moet zijn voor mogelijkheden om

afdeling en soms zelfs per machine meten we continu het stroomverbruik. Ook het gasverbruik wordt constant gemeten. We weten het gebruik van de chemie op jaarbasis gerelateerd aan het volume aan materialen dat behandeld

18 | Oppervlaktetechnieken december 2014

is. Ook weten we het aantal kilometers dat de vrachtwagens afleggen.”

Tot slot: de verwachting voor de toekomst?

Guth wijst op enkele innovaties en spreekt de hoop uit dat meer bedrijven in de branche het aandurven om nadrukkelijk te kijken naar kansen buiten de routinematige manier van werken. “We kijken nu naar de mogelijkheid om hekwerk uit te rusten met een vulling van bamboe. Ook zijn we betrokken bij onderzoek op de TU Delft naar hekken die een bepaalde bekleding hebben, waardoor ze fijnstof en stikstofoxiden uit de lucht halen en gedeeltelijk zonne-energie kunnen produceren. Verder kijken we naar de mogelijkheden van een zinkmagnesiumlegering voor onze hekken waarvan een betere corrosiebestendigheid verwacht wordt.” ●

Meer informatie www.heras.com

Aluminium gelast op sendzimir zonder de zink aan te tasten.

Grence hekwerken in de populaire kleur RAL7016.

Gema-cabine met 33 pistolen.

In de bedrijfshal hangt een groot paneel waarop de doelstellingen staan opgesomd, onder meer op het terrein van veiligheid, ziekteverzuim en productiviteit.

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 19

meter grote bedrijfshal. Type 1 heeft men in zes cabines staan bij de drie poedercoatlijnen (dus twaalf stuks in totaal), van type 2 en 3 heeft men elk één robot.

Kwaliteit

Lager ziekteverzuim

Voordoen

“Je kunt niet alleen hoogte, breedte en diepte aangeven, maar ook specifieke rondingen die gedaan moeten worden, bijvoorbeeld het spatbord van een fiets. Als deze robot helemaal is geprogrammeerd, laat je eerst het hele programma uitvoeren zonder spuitkop. Als

Of er nog meer robots komen, is niet zeker. Er wordt over nagedacht. Dat zou dan een robot moeten zijn om producten op te hangen en af te halen. “Het voordeel van zo’n robot ligt op het vlak van arbeidsomstandigheden. Doordat dan niet alles zelf getild hoeft te worden, wordt het werk makkelijker en veiliger. De 3D-robot kan producten tot 80 kilo verwerken. Als je zo’n

Hans Mensink: “De type 1-robot heeft twee of drie spuitkoppen in een speciale richting staan, zodat ook de moeilijk bereikbare hoeken geraakt kunnen worden. Daardoor worden bijvoorbeeld de binnenkanten van U- of T-profielen ook geraakt. Bij type 2 is een handgreep om de bewegingen voor de robot mee voor te doen. Als je die beweegt, voel je nauwelijks weerstand van de robot. Deze robot onthoudt de ingegeven bewegingen en herhaalt die.

Probleem bij het voordoen kan zijn dat je soms

dan alles goed is, doe je het nog eens droog, maar dan met spuitkop. Dan controleer je of alles voldoende is geraakt. Soms moet je dan het programma een beetje finetunen. Elke zeven tot acht minuten kan een rek met diverse onderdelen worden verwerkt. Nadeel van de 3D-spuitrobot is dat hij maar één kleur spuit.”

Mensink vervolgt: “Robots herhalen continu de bewegingen die zijn ingesteld. Ze garanderen de repeterende kwaliteit. Als het eerste product

Spuitrobot 1 werkt alleen verticaal en is ideaal om grotere oppervlaktes seriematig te spuiten. in een beperkte ruimte niet alle bewegingen kunt voordoen.”

Type 2 is bij uitstek geschikt voor het voorspuiten, type 1 is bij uitstek geschikt voor het afspuiten. Type 2-robots worden gestuurd door productherkenning, net als de andere robots bij Aalderink. Ze zijn afgesteld op een bepaalde snelheid van de banen die bepaald wordt door het te spuiten product. De productdetectie van de robot geeft aan wanneer de robot begint met spuiten. De volledig 3D-programmeerbare spuitrobot type 3 werkt volautomatisch, mits die goed is geprogrammeerd. De x-, y- en z-as staan daarbij centraal. Zowel de kop als de beweging is volledig 3D-instelbaar. Daarnaast kan het een product dat aan de band hangt zelfstandig rondraaien in vier secties van 90 graden.

De robot kan makkelijk verschillende producten achter elkaar coaten. De haken zijn genummerd, voor ieder product staat een programma in de 3D-spuitrobot dat per haak in te stellen is. Het invoeren van het volledige programma kost wel veel tijd, afhankelijk van het te spuiten deel.

product door twee man laat optillen, ben je al verkeerd bezig, want per man mag er maar 26 kilo getild worden. We verwachten van zo’n robot een lager ziekteverzuim en minder rugklachten.”

Dat klinkt mooi, maar of het er van gaat komen, is nog de vraag. “Bij een eerste oriëntatie is ons wel duidelijk geworden dat dat bij ons

Spuitrobot 2 werkt volgens ingaven/voordoen: de spuiter spuit de robot handmatig een onderdeel voor en deze herhaalt dan de ingegeven bewegingen.

goed is, heeft de rest dezelfde kwaliteit. Ze kennen geen plas- en koffiepauzes en zijn ook nooit ziek. In theorie zou een medewerker het werk van een robot sneller kunnen doen, maar hij houdt dat geen acht uur vol. Om de robots goed hun werk te laten doen, maken we foto’s van hoe ieder artikel opgehangen moet worden met diverse haken. Voor nieuwe medewerkers is dat makkelijker.”

De medewerkers bij Aalderink hebben positief gereageerd op de robotisering. “Hun werk heeft een andere inhoud gekregen. Een spuiter is nu een soort operator geworden. Hij moet de robot goed in- of afstellen en verder de toevoer van poedercoating naar de robot in de gaten houden en letten op aspecten als kantendekking, laagdikte, hechting, enzovoort. Kwaliteitscontrole is een groter deel van het werk geworden.

Ze hebben wel meer kennis nodig. Voor het bedienen van de robots zijn ze zowel door de leveranciers geschoold als door onszelf.”

waarschijnlijk wel moeilijk zal worden. Probleem is de grote diversiteit aan producten die we hier behandelen. Maar we geven nog niet op. We doen nu onderzoek naar de mogelijkheden. Als we daar goed uitkomen, nodigen we leveranciers uit om met hen te kijken of het mogelijk is.”

Tot slot wordt er aan nóg een robot gedacht: de zelflerende robot. Deze kan zelfstandig een 3D-tekening inlezen en aan de hand daarvan zelf een programma maken. “We weten dat het kan, maar de vraag is of het voor ons betaalbaar is. Verdienen we de investering terug? In de automobielindustrie zie je prachtige voorbeelden van dergelijke robots, maar die kosten een vermogen.” ●

Meer informatie www.aalderink-coating.nl h.mensink@aalderink-coating.nl

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 21

hoe het werkt. Voor verder gebruik heb je een licentie nodig. Het instrument is vooral bedoeld voor de applicatiebedrijven, maar natuurlijk is het ook heel goed bruikbaar voor geïntegreerde bedrijven en poedercoatfabrikanten. Naar verwachting voorziet het instrument in een grote vraag.

Besparing en winst Secretaris Louis Kortekaas: “In de poedercoatbedrijven weet men wel hoe men praktisch met poedercoaten moet omgaan, maar de kennis over welke parameters nu precies van invloed zijn op het resultaat is maar bij een beperkt aantal mensen aanwezig. Door nu makkelijk poedercoatings te vergelijken op twaalf eigenschappen kun je gemotiveerd keuzes maken.

Op internet kun je allerlei soorten producten vergelijken, maar dus geen poedercoatings. Dat gaat nu veranderen.”

Jeroen Schothuis: “Onze visie op de PowderNavigator is dat het instrument heel goed past in de aandacht voor duurzaamheid en MVO. Besparing op het gebruik van energie Poedercoating: welke parameters zijn nu precies van invloed op het resultaat?

maliseren, moet je objectief kunnen vergelijken.

Daarin wil de PowderNavigator voorzien.

Klassement De PowderNavigator is in staat om van alle poedercoatings in de database een selectie te maken en vervolgens per eigenschap een klassement te maken. Elke poedercoating in de selectie krijgt punten voor elke eigenschap. Hoe hoger het aantal punten, hoe beter de poedercoating voldoet aan de optimale eigenschap. In de PowderNavigator zijn twaalf eigenschappen opgenomen, waaronder dichtheid, vloei, fluïdiseerbaarheid en ovenstabiliteit. In de nabije toekomst zal het aantal eigenschappen nog toenemen, zoals ontgassende eigenschappen en kantendekking. De tool is vooral bedoeld om makkelijk en transparant de juiste poederkeuze te bepalen. Poedercoatbedrijven krijgen met het instrument een sterke tool in handen om uit te zoeken welke eigenschappen er voor hen toe doen, waardoor gerichter kan worden ingekocht. Daarnaast zorgt de tool voor steeds betere poedercoatings. Producenten willen immers het beste product voor bepaalde toepassingen maken. Het ontwikkelen van de PowderNavigator lag bij de VISEM, maar inmiddels is de ontwikkeling ondergebracht bij de Stichting VISEM PowderNavigator. De werkgroep bestaat naast een aantal poedercoatbedrijven die lid waren van de VISEM ook uit een aantal poedercoatbedrijven die zijn aangesloten bij het

Duitse expertisebureau DFO en onderzoekers verbonden aan de Hochschule Niederrhein, Lacktechnologie.

Vergelijkingen “De mensen en organisaties die bij de ontwikkeling van de tool betrokken waren, kunnen er de eerste tijd gratis gebruik van maken”, zegt Jeroen Schothuis, voorzitter van de Stichting VISEM PowderNavigator. “Verder zullen wij de markt actief gaan benaderen. Iedereen kan een licentie kopen van 250 euro per jaar, waarna men kan inloggen op de website en er gebruik van kan maken. Het instrument wordt in drie talen ter beschikking gesteld: Nederlands, Engels en Duits.” Penningmeester Ed Rijnja: “De Stichting VISEM PowderNavigator is vanaf 1 januari aanstaande de eigenaar van het instrument. De inkomsten zullen worden gebruikt voor een verdere versterking van het instrument. Maar ook om voortdurend testen uit te voeren. Zowel het aantal poeders als het aantal eigenschappen waarop ze beoordeeld zijn, zal toenemen. Hierdoor zal men steeds betere vergelijkingen kunnen maken. We hebben berekend dat als je door het instrument per jaar één procent bespaart in de aanschaf van poedercoatings, je de kosten van het instrument er al heel snel uit hebt.” De website waarop de PowderNavigator staat, is

en grondstoffen, minder afval en verbetering in de arbeidshygiëne zijn enkele belangrijke onderwerpen waarop je via het instrument winst kunt behalen. Door toepassing van het instrument zal er veel meer kennis ontstaan, waardoor er betere keuzes gemaakt kunnen worden. Poedercoaters zullen dan beter weten wat ze doen en waarom.” Hij vervolgt: “Gezien het grote belang van kennis, zien we graag dat de PowderNavigator opgenomen gaat worden in de opleiding Poedercoaten 3. Er zit heel veel kennis in het instrument. Het zou zonde zijn als dat ook niet z’n weg weet te vinden naar de opleiding. Gezien de hoeveelheid kennis in de tool, is de kans groot dat het daar z’n weg wel vindt.

In het instrument zitten ook helpteksten die ook in de opleiding goed van pas kunnen komen.”

Bij de ontwikkeling van de PowderNavigator is een groot netwerk opgebouwd van mensen en organisaties die kennis hebben aangeleverd, dit netwerk blijft in stand. De PowderNavigator eindigde op de tweede plek bij de ION Borghardt Award 2014. ●

Meer informatie www.powdernavigator.com

www.powdernavigator.com. Op de website ziet men eerst een algemene toelichting over wat het instrument is en een kleine demo over

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 23

Interkristallijne (a-c) en putvormige (d-f) aantasting van AA2024-T3.

ten opzichte van puur aluminium. Maar deze deeltjes kunnen soms ook een bron voor lokale corrosieprocessen vormen, zoals bleek uit het door Mol aangekaarte onderzoek. “De koperatomen kunnen gaan clusteren, met elkaar, met aluminium en met andere legeringselementen.

Zo vormen ze inter-metallische deeltjes, ook aan het aluminiumoppervlak. De elektrochemische reactiviteit verandert daardoor.” De koperhoudende deeltjes zijn vaak edeler dan het omringende aluminium. Daardoor vormen zich zogenaamde micro-galvanische koppeltjes, waardoor er lokale corrosie optreedt rondom de inter-metallische deeltjes. Als we kijken naar wat van belang is voor de corrosie-eigenschappen van een metaal, moeten we dus naast gebruikelijke factoren als zoutconcentraties en de pH, ook nadrukkelijk de microstructuur hierin meenemen.

Kristalsnelwegen Mol noemt passiveren als voorbeeld. Veel metalen vormen een keurige oxidehuid aan het oppervlak, wat het metaal normaalgesproken minder reactief maakt. Maar inter-metallische deeltjes kunnen de effectiviteit van zo’n oxidelaag tegengaan. De oxides kunnen ook

ingewalst worden, ze komen dan terecht in de buitenste micrometers van het oppervlak. Deze buitenste laag bevat veel fijne inter-metallische deeltjes die samen een groot reactieoppervlak vormen. Mol: “Verder heeft deze buitenste een heel fijne kristalstructuur. De vele kristalgrenzen kunnen als het ware snelwegen vormen voor transportprocessen van elementen en ionen.

Zodoende kan deze fijne en heterogene oppervlaktemicrostructuur resulteren in een grote corrosiegevoeligheid van de buitenste laag, terwijl het onderliggende bulkmateriaal er wellicht minder gevoelig voor is.” Hierin zien we volgens Mol dus de complexe invloed terug van de microstructuur op de corrosie-eigenschappen van een metaal. “En het is juist die buitenste

ten uit het metaal weglaten of weghalen, of preventiemethodes bedenken om deze heterogeniteiten te deactiveren. Het gaat dan om zeer kleine defecten van maar enkele nanometers.”

De uitdaging is nu om die defecten zichtbaar te maken tijdens een onderzoek, waarvoor beeld met een zeer grote resolutie nodig is. Mol: “Met de huidige meetapparatuur kunnen we de chemische samenstelling van een oppervlak wel op de nanometerschaal achterhalen, maar blijft de elektrochemische resolutie in de orde van enkele tientallen micrometers. Wanneer het gaat om de elektrochemie, de basis voor corrosie-eigenschappen, dan zitten we tegen die nanoschaal aan te hikken.”

oppervlaktemicrostructuur die we beter willen leren begrijpen. Want de lokale microstructuur bepaalt de mechanismen en snelheid van de corrosieprocessen aan het oppervlak.”

Elektronenmicroscopie

Mol geeft aan dat het ontstaan van corrosie ook op nanoschaal gebeurt. Voor corrosiepreventie

preparaat heen geschoten en afhankelijk van de lokale structuur meer of minder verstrooid. Er

moeten we dus ook onderzoek doen op nanoschaal. “Als we constructies willen maken die

ontstaat zo een elektronenbeeld van het materiaal dat – via een laag die de elektronen omzet in licht – door een CCD-camera gedigitaliseerd wordt. Zo is er meer verstrooiing van elektronen

lang meegaan, dan moeten we ervoor zorgen dat we zoveel mogelijk van die heterogenitei-

Een oplossing hiervoor is het gericht toepassen van de transmissie elektronenmicroscoop (TEM), waarmee een resolutie van 0,1 nm haalbaar is.

Bij een TEM worden elektronen door een dun

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 25

Corrosie-inhibitor precipitatie op kathodische, koperhoudende, inter-metallische deeltjes van de heterogene AA2024-T3 microstructuur.

ter plaatse van een inter-metallische verbinding met koper, omdat het materiaal een grotere massadichtheid heeft. Het gevormde beeld is dan donkerder in vergelijking met de rest van het preparaat. Ook kan de lokale materiaalsamenstelling achterhaald worden aan de hand van de röntgenstraling die de elektronen in het preparaat genereren.

Mol: “Je moet de monsters er wel vrij specifiek voor prepareren. Als je van je normale monster naar een TEM-monster wilt, mag die maximaal maar 20 micrometer dik zijn. Met behulp van een argonbombardement kun je een monster bijvoorbeeld dunner maken totdat er een gaatje ontstaat, waarvan de randen een dikte hebben oplopend vanaf enkele nanometers. Met de TEM bestuderen we vervolgens deze rand. Dat kan zowel voor als na het optreden van corrosie.”

Een monster is ook te bestuderen in een agressieve omgeving. Mol licht een case-studie toe waarbij het vliegtuigaluminium veertig minuten lang is blootgesteld aan verdund zoutzuur. Met de TEM is te zien wat er langs de korrelgrens is gebeurd. Aanwezige inter-metallische deeltjes, onder andere bestaande uit koperatomen, zorgden hier voor een hoge kathodische activiteit en hoge oplossingssnelheid van het omringende aluminium. Tevens laat in de TEM geïntegreerde analytische apparatuur de chemische samenstelling zien van de inter-metallische deeltjes en de corrosie. “Maar we willen eigenlijk meer. Veel interessanter is om de processen op

26 | Oppervlaktetechnieken december 2014

dezelfde positie te kunnen volgen als functie van de tijd. Dan gaan we echt richting in-situ elektronenmicroscopie”, aldus Mol. Dat is nog niet gemakkelijk, want dat zou betekenen dat de elektronenmicroscoop moet worden blootgesteld aan bijvoorbeeld het zoutzuur of een agressief gas. “En als je geen vacuüm-omgeving hebt, dan gaat je elektronenbundel eraan”, licht Mol toe. Om dit op te lossen wordt er een elektrontransparante nanoreactor in de TEM geplaatst. Daar zitten twee heel dunne films in, waartussen een gas in en uit de nanoreactor kan worden gelaten.

Met het monster in de reactor is vervolgens een in-situ TEM-studie mogelijk. “Zo kunnen we een warmtebron aanbrengen en daarmee een warmtebehandeling simuleren. Bij 250°C verwarmen zagen we kleine inter-metallische, koperhoudende deeltjes ontstaan in het vliegtuigaluminium. Deze kunnen van invloed zijn op de lokale corrosieprocessen.” Met een analyse van de TEM-beelden is een topografisch beeld op te bouwen, dat de microstructuur van het oppervlak als functie van de tijd duidelijk zichtbaar maakt. Mol: “Hiermee kun je dus onderzoeken welke microstructuur de optimale combinatie geeft van mechanische sterkte door warmtebehandeling en de bijbehorende corrosie-eigenschappen.” Een laatste interessante mogelijkheid met de TEM zijn inhibitorstudies.

“Neem bijvoorbeeld een ceriumhoudende inhibitor. We wisten al dat die in de praktijk goed

werkt bij het vertragen van corrosieprocessen, maar waarom precies was nog raadselachtig”, aldus Mol. De TEM maakte dit nu inzichtelijk.

Er vindt een kathodische reactie plaats op met name de koperhoudende deeltjes in het oppervlak. Door de reductie van zuurstof verhoogt de zuurgraad lokaal. De oplosbaarheid van ceriumcomplexen is kleiner bij een hogere zuurgraad en dus precipiteren cerium(hydr)oxiden op de koperhoudende deeltjes en remmen zo het corrosieproces. Mol: “Je ziet dat goed als je met de TEM het cerium in kaart brengt: ceriumverrijkingen daar waar de koperdeeltjes zitten.

Hierdoor krijgen we dus een beter begrip van de werking van corrosie-inhibitoren.”

Mol besluit: “We gaan absoluut door met de TEM. Deze eerste verkenning met vliegtuigaluminium is denk ik het begin van een langlopende studie die we gaan doen op dit gebied, met verschillende materialen en uitgangspunten.” ●

Meer informatie De AA 2024-T3 studie is uitgevoerd door onderzoeker Sairam Malladi, die begeleid wordt door Frans Tichelaar en Henny Zandbergen.

Arjan Mol ondersteunt het onderzoek vanuit de corrosie- en elektrochemie-expertise. Voor verdere vragen, mail: J.M.C.Mol@tudelft.nl

TriMac III

TM

Decorative Coatings

De vervanger van zeswaardig chroom, die voldoet aan automobiel specificaties MacDermid TriMac IIITM heeft zich al jaren bewezen als driewaardig chroom plating systeem. Gebruikers van het TriMac III systeem kunnen voldoen aan de strenge normen van de automobiel industrie. Gemakkelijk in gebruik, een heldere kleur te vergelijken met zeswaardig-chroom, een zeer goede spreiding en laag metaal gehalte, de ideale oplossing om voorop te blijven lopen in de galvano industrie.

Wilt U meer weten? Contact: benelux@macdermid.com Ontdek hoe uw onderdelen kunnen voldoen aan automobiel, sanitair en lokale normen, zonder gebruik te maken van zeswaardig chroom.

Kenmerken • Kleur en laagdikte zoals bij zeswaardig chroom • Laag chroomgehalte (10-20 g/l) •

Geen hogestroomdichtheid verbranding

•

Geen passiviteit vlekken

•

Voldoet aan RoHS and ELV regelgeving

Glasbeek ad 2.pdf 1 7-11-2013 12:51:30

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 27

Zowel op bedrijfs- als op persoonsniveau is er de laatste jaren veel gerealiseerd wat betreft het aantonen van vakmanschap.

Twee groepen hebben het opleidingstraject inmiddels achter de rug, voor de derde komen de aanmeldingen nog altijd binnen.

EĂŠn van de deelnamevereisten is een jarenlange werkervaring. De totale cursus, inclusief de toetsing, beslaat vijf volledige dagen.

Nederlandstalige opleiding van de Vereniging voor Thermische Spuittechnieken (VTS)

Europees Thermisch Spuiter (ETS) conform EWF 507-06 (DIN EN ISO 14918)

Thermisch gespoten coatings worden gebruikt in vele applicaties en toepassingsgebieden. De kwaliteitseisen van de thermisch gespoten deklagen zijn vaak zeer hoog. De vereiste kwaliteit kan alleen worden gewaarborgd als de operators adequaat zijn opgeleid en voldoende ervaring hebben opgedaan. Het primaire doel van deze opleiding is de kwaliteit te verhogen en te voldoen aan de bijbehorende regelgeving op het gebied van gezondheid, veiligheid en productaansprakelijkheid.

De gerichte kennis die bij het thermisch spuiten nodig is voor een hoge kwaliteit en deskundigheid, kan niet worden geleerd in het reguliere technisch onderwijs. Daarom ontwikkelde de European Federation for

- Onderhoud en kalibratie van thermisch-spuitapparatuur - Meten en testen - Werkstukbehandeling, opslag, transport, mechanisatie en automatisering - Gezondheid, veiligheid en milieuaspecten.

Welding, Joining and Cutting (EWF) deze specifieke opleiding, waarvan

Module A3: Atmosferisch plasmaspuiten (APS)

de VTS nu een Nederlandstalige versie biedt. De ETS-opleiding wordt landelijk uitgevoerd volgens de EWF-richtlijn 507-06 en wordt afgeslo-

Module A4: HVOF-spuiten (High Velocity Oxygen Fuel, spuiten met hoge deeltjessnelheid).

ten met een examen conform de EWF-richtlijn en de norm DIN EN ISO 14918. De EWF-richtlijn harmoniseert de thermisch-spuitopleidingen in heel Europa. De norm DIN EN ISO 14922 betreft de kwaliteitseisen van thermisch gespoten onderdelen en erkent de EWF-opleiding als een kwalificatie voor het voldoen aan deze norm.

Vereiste vooropleiding en werkervaring - Een met een diploma afgeronde lts- of vmbo bbl-opleiding of een EQF Level 1 opleidingsniveau in een technische richting.

- Minimaal drie jaar werkervaring als thermisch spuiter.

Module A1-A4: Specifieke theoretische scholing Module A1: Autogeen spuiten (vlamspuiten) met poeder en draad, inclusief het insmelten Module A2: Elektrisch draadspuiten (vlamboogspuiten)

Module B: Basis praktische training - Inrichten van de werkplek - Oppervlaktevoorbereiding - Het spuiten - Het meten en testen van de gespoten coating - Nabehandeling van de coating - Persoonlijke veiligheid en gezondheid - Onderhouden van de spuitapparatuur.

De ervaring en het werk- en denkniveau moeten blijken uit werkzaamheden, trainingen en opleidingen die zijn vastgelegd in een door de werkgever ondertekend cv. Bij twijfel worden de gegevens ter goedkeuring aangeboden aan de examencommissie van het Nederlands

Module B1-B4: Specifieke praktische training Module B1: Autogeen spuiten (vlamspuiten) met poeder en draad,

Instituut voor Lastechniek (NIL).

Module B3: Atmosferisch plasmaspuiten (APS) Module B4: HVOF-spuiten (High Velocity Oxygen Fuel, spuiten met hoge

Opbouw opleiding Module A: Basis theoretische scholing - Algemene inleiding - Beginselen van het thermisch spuiten en overzicht van de verschillende thermisch-spuitprocessen - Overzicht van laageigenschappen en hechtmechanismen - Thermisch-spuitmaterialen en toebehoren - Voorbereidingen voor het thermisch spuiten - Het thermisch spuiten - Het nabewerken van thermisch gespoten lagen

inclusief het insmelten Module B2: Elektrisch draadspuiten (vlamboogspuiten)

deeltjessnelheid).

Examen Het examen wordt afgenomen door het onafhankelijke Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL). Het praktijkexamen wordt getoetst aan de norm DIN EN ISO 14918.

Cursusomvang De totale cursus, inclusief de toetsing, beslaat vijf volledige dagen.

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 29

Aluminium testplaatjes in het MAVOM-laboratorium.

het in de toepassing als conversielaag voor het lakken niet moeten laten. “Bij het gebruik van alternatieven worden zowel in de testen maar ook in de praktijk resultaten bereikt die ontzettend dicht bij ChroomVI liggen. Alternatieve processen zijn wel wat gevoeliger en stellen daarom hogere eisen aan de procesvoering. Men moet in het proces nauwkeuriger sturen, onder meer op het gebied van procestijd, temperatuur, pH en geleidbaarheid. De algemene praktijk was vaak zo dat je bij ChroomVI-processen behoorlijk wat fout kon doen zonder dat het echt misging. Maar met de nieuwe processen moet men meer controle uitvoeren voor een goed eindresultaat. Maar dat is ook het enige, we praten niet over een onwerkbare situatie.”

Veiligheidsinformatiebladen Wat wel tot een onwerkbare situatie dreigt te leiden is de ontwikkeling van de Veiligheidsinformatiebladen (VIB) plus etiketten als gevolg van REACH. Dick Kamberg: “REACH richt zich op het veiliger werken met chemische stoffen.

Dat is oké, maar vanuit de verordening wordt er nu zoveel informatie opgesteld dat ik me kan voorstellen dat een MKB-ondernemer dat niet allemaal meer kan volgen. Zit je nu op ongeveer vijf tot zes bladen per VIB, straks zijn dat er veer-

tig tot vijftig. Als je bedenkt dat er minimaal drie soorten chemie in een reeks zitten, dan kun je je wel voorstellen dat dat voor veel klanten niet meer bij te houden is. Ik vind dat de EU in die ontwikkeling iets te ver doorgeschoten is.”

MAVOM wil daarom per VIB een extract gaan opstellen waarin de belangrijkste aanwijzingen staan om veilig te werken. Daarnaast zal het bedrijf verder onderzoek blijven doen naar de optimalisatie van chemische processen. “Bij de alternatieven van ChroomVI moet je dus nauwkeuriger gaan sturen op een aantal procesparameters. Voor ons is het een uitdaging om te kijken of we dat kunnen afzwakken. Anders gezegd: hoe robuuster we de processen kunnen maken, hoe gelukkiger onze klanten zullen zijn.

Daar werken we continu aan.”

Ontzorgen Hij vervolgt: “Ik vind dat ook logisch, want als het om procesbewaking gaat, is het ons voornemen om de zorg van het chemisch proces te verplaatsen van de klant naar de leveranciers.

Dan geef je echt invulling aan de kreet: ontzorgen van de klant. Ik denk dat daardoor enerzijds de verantwoordelijkheid op de juiste plek wordt gelegd en anderzijds de klant daardoor een zo’n stabiel mogelijk proces bereikt. Ook kijken

we naar verbetering van de corrosiewering van chroomvrije processen. Ik verwacht dat we in de eerste helft van 2015 met resultaten op dat vlak kunnen komen.”

Het bedrijf werkt eraan om tijdig te reageren op veranderingen in toegestane producten.

Het European CHemicals Agency (ECHA), publiceert tweemaal per jaar een update van de SVHC-kandidatenlijst. Dit zijn Substances of Very High Concern, in Nederland worden ze Zeer zorgwekkende stoffen genoemd. Deze lijst is in veel gevallen het voorportaal van de verbodslijst, oftewel de autorisatielijst. Als een stof op die lijst komt, wordt het gebruik of in de handel brengen van die stof verboden. De SVHC-kandidatenlijst biedt inspiratie aan MAVOM om onderzoek te doen naar alternatieven.

Daarom wordt er nu ook onderzoek gedaan naar verbetering van de reeds beschikbare alternatieven voor NMP (1-Methyl-2-pyrrolidone) dat op de lijst staat. NMP wordt toegepast in diverse reinigings- en ontlakkingsproducten. ●

Meer informatie www.mavom.nl www.echa.europa.eu

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 31

Tom Reijn: “Wij zijn een klein schakeltje in het traject naar succes voor de internationaal georiënteerde ondernemer, maar niet zonder succes.”

te krijgen op de meeste vragen hoeft de ondernemer z’n kantoor niet uit, zo benadrukt Reijn.

geen idee wat voor netwerken er internationaal zijn en wat er allemaal mogelijk is. Wij kunnen ook medewerkers op consulaten en ambassades inschakelen bij een specifieke vraag.

Tot slot: “Wij zijn een klein schakeltje in het traject naar succes voor de internationaal geori-

nieuw voorstel formuleren om EEN opnieuw te mogen uitvoeren. Ook moeten wij aantonen dat wij ons werk zo efficiënt mogelijk uitvoeren.

Ik merk dat de ondernemer met internationale ambities eigenlijk zeven dagen in de week 24 uur per dag op steun rekent. Ik zie daar wel verbeterruimte, passend bij de digitale overheid.” ●

ënteerde ondernemer, maar niet zonder succes.

Dat moeten wij ook goed monitoren, want de

Meer informatie

Vaak kan daar verrassend snel een antwoord op gevonden worden. Ook werken we samen met brancheorganisaties. Onze visie is dat samenwerking loont, maar niet vanzelf gaat.

Wij begrijpen heel goed dat ondernemers in de dagelijkse praktijk druk zijn met technische, operationele en financiële zaken. Internationale contacten dreigen dan onderaan het lijstje te komen. Maar wij bieden een heel goed netwerk om de samenwerkingspartner over de grens te vinden. Als je een profiel opstelt, komen daar

Europese Commissie wil dat nauwkeurig weten.

In 2015 moeten wij voor die Commissie een

www.enterpriseeuropenetwork.nl Tom.reijn@rvo.nl

partnerverzoeken hebben dus toch een groot leereffect. Via EEN staan er 3.000 mensen bij ongeveer 600 soortgelijke organisaties als RVO. nl (zoals de Kamers van Koophandel) in 54 landen klaar om ondernemers over de grens op weg te helpen. “Veel MKB-ondernemers hebben

gemiddeld vier reacties op. De ondernemer kan dan direct gaan bellen of mailen.”

Ambities En je kunt natuurlijk zelf ook in de database zoeken op ieder gewenst trefwoord. Je hoeft daarvoor zelf nog geen profiel te hebben uitgezet. Ook kun je bij RVO terecht met vragen over bescherming van je kennis of voor financieringsmogelijkheden. Om een antwoord

34 | Oppervlaktetechnieken december 2014

En voor diegene die dat wel wil, organiseert RVO bijeenkomsten waar partijen elkaar kunnen ontmoeten. Vaak gebeurt dit in het kielzog van handelsdelegaties of bij beurzen.

Wat de overheid nog meer doet voor de internationaal georienteerde ondernemer Het Enterprise Europe Network opereert vanuit RVO.nl. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert Nederland bij duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. De organisatie fungeert ook als wegwijzer bij octrooien, kennisnetwerken en het vinden van (internationale) zakenpartners. Behalve het rechtstreeks vinden van zakenpartners over de grens kan RVO.nl ook helpen bij het vinden van Nederlandse zakenpartners met als doel gezamenlijk internationaal te opereren. Behalve het Enterprise Europe Network zijn er nog meer netwerken zoals European Cooperation in Science and Technology, Onderwijs Netwerk Ondernemen, het Valorisatieprogramma en Netherlands Business Support Offices. Ook is er een zakenpartnerscan die een persoonlijke introductie biedt bij mogelijke buitenlandse zakenpartners in uw doelmarkt. Verder is er het netwerk van ambassades en consulaten dat graag informatie verstrekt over de lokale manier van zakendoen en plaatselijke wetgeving. Maar ook over vakbeurzen, brancheorganisaties en andere instanties die u in het buitenland kunnen helpen. Al deze netwerken en hulpmiddelen zijn te vinden op de website van RVO.nl: www.rvo.nl

Ook materiaaltechnieken aan bod op Materials De vakbeurs Materials krijgt komend voorjaar, op 22 en 23 april 2015 in Veldhoven, een praktijkgerichte en levendige opzet gebaseerd op drie pijlers: properties, applications en solutions. Organisator Mikrocentrum wil de bezoekers van Materials 2015 aanspreken op herkenbare praktijkproblemen en materiaaltoepassingen. Voor diepgang zorgen keynote-lezingen over materiaaltrends en praktijkverhalen over materiaaltoepassingen.

Met de driehoek properties – applications – solutions wil Mikrocentrum aangeven dat Materials 2015 meer is dan alleen een beurs over (nieuwe) materialen en materiaaleigenschappen. Er komen ook veel materiaaltechnieken aan bod, zoals specialistische bewerkingen, warmtebehandelingen, omvormtechnieken, oppervlaktetechnieken en verbindingstechnieken. Deze technieken maken aansprekende oplossingen voor gewenste functionaliteiten mogelijk. Denk aan lichtgewicht materialen die voor zowel de automotive-industrie als voor de lucht- en ruimtevaart van groot belang zijn.

Verder is er op de beursvloer veel aandacht voor oplossingen van allerlei ‘materiaaluitdagingen’, zoals corrosie, hechting, temperatuurbestendigheid, hergebruik, recyclebaarheid, slijtvastheid, wrijvingsweerstand, UV-bestendigheid en vervormbaarheid. Tot slot komen onderwerpen als analysetechnieken, schaarste en schadeonderzoek aan bod. Er worden 110 exposanten uit binnen- en buitenland verwacht. Op de afgelopen editie (2014) waren er bijna 100 exposanten. Het verwachte bezoekersaantal is 1.700, dat waren er de afgelopen keer 1.200.

Congresprogramma De beurs heeft ook een congresprogramma, bestaande uit keynote-lezingen vanuit de industrie en de wetenschap. Hierbij wordt vooral

aandacht besteed aan nieuwe materialen, bewerkings-, oppervlakte- en verbindingstechnieken specifiek voor de vier toepassingsgebieden: automotive, civiele techniek & bouw, machinebouw en lucht- & ruimtevaart. Deze lezingen vinden plaats in de grote zaal (capaciteit 150 personen).

Ook exposanten kunnen een lezing verzorgen.

Hiervoor zijn drie zalen beschikbaar met een capaciteit van 50 personen per zaal. De indeling van deze zalen geschiedt op basis van de drie thema’s: properties (materiaaleigenschappen & analysetechnieken/materiaalkarakterisatie), applications (warmtebehandelingen, omvormtechnieken, oppervlaktetechnieken, verbindingstechnieken en specialistische materiaalbewerkingen) en solutions (materiaalproblemen, denk aan: corrosie, hechting, temperatuurbestendigheid, hergebruik, recyclebaarheid, slijtvastheid, wrijvingsweerstand, UV-bestendigheid en vervormbaarheid).

toonstelling is om een brug te slaan tussen de creatieve en de technische sector. Materia is het internationale materialenplatform van tienduizenden architecten en materiaalontwikkelaars op het gebied van innovatieve materialen.

Tentoonstelling MATERIA

Meer informatie

Materia presenteert in een paviljoen van ruim 150 vierkante meter meer dan honderd van de meest inspirerende en innovatieve materialen.

Deze selectie is geheel afgestemd op de doelgroep: de technische industrie. Er is met

www.materials.nl

Themapleinen Op de beursvloer worden vier pleinen ingericht met elk een eigen thema (automotive, civiele techniek & bouw, machinebouw en lucht- & ruimtevaart). Op het plein worden materialen of producten getoond die passen binnen het thema. Deze attributen worden ter beschikking gesteld door de exposanten, maar ook door sprekers vanuit de industrie zelf. Bij elk product staat ook duidelijk aangegeven bij welke exposant meer informatie verkregen kan worden.

Door de themapleinen te koppelen aan toepassingsgebieden worden de getoonde innovaties herkenbaarder voor de bezoekers. ●

Properties • Applications • Solutions

name aandacht voor lichtgewicht materialen en biobased materialen. Het doel van de ten-

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 35

algemeen

Meer arbeidsplezier en verbetervoorstellen op de werkvloer

Cursus voor extra motivatie Hoe motiveer je gemotiveerde medewerkers? Hoe krijg je meer oplossingsgericht denken op de werkvloer? Antwoord: door medewerkers een cursus te laten volgen. Gevolg: meer arbeidsplezier en de kwaliteit wordt er ook beter van. Dat is gebeurd bij Brüning Technische Coatings bv in Heteren.

Bij dit bedrijf werken zo’n 25 medewerkers. Veel daarvan zijn afkomstig van een vmbo-opleiding.

Uit de groep kwam een duidelijke wens om bij te willen leren. “We hebben toen eind vorig jaar een groep van zes man gevormd waarvoor we een op maat gemaakte cursus hebben laten

schrijven”, zegt directeur Willem Peter Brüning.

“In de basis ging het om de cursus Poedercoaten niveau 2. Ze hebben allemaal erg goede cijfers gehaald. Toen ze geslaagd waren, was er een grote wens om een diploma te krijgen. De uitreiking is straks. Nu zit het hele personeel in

de kantine aan de taart.”

Het bedrijf richt zich op natlakken en poedercoaten, in het bijzonder op kleinere producten en onderdelen, in grote series zoals bouten en moeren, schroeven en ringen en automotiveonderdelen. Ook worden er bijvoorbeeld kleine

De zes geslaagden op een rij die trots hun diploma tonen, links docent Ben Hoppener, rechts directeur Willem Peter Brüning.

36 | Oppervlaktetechnieken december 2014

Directeur Willem Peter Brüning reikt aan de geslaagden de diploma’s uit.

onderdelen voor elektromotoren gecoat. Het poedercoaten betreft hoofdzakelijk Rilsancoatings. Als voorbehandeling worden stralen en ontvetten uitgevoerd. Diverse zink- en zinknikkelbehandelingen, inclusief aluminiseren als voorbehandeling, worden uitbesteed. Het bedrijf heeft meer dan twintig soorten ovens, van grote kamerovens tot laboratoriumovens. plus twee automatische hangbanen. De medewerkers worden standaard intern voor het werk geschoold.

“Een groot deel van het personeel werkt al heel lang bij ons. Dat we een heel gemotiveerde club hebben, zie je ook aan ons ziekteverzuim. Dat is al tijden heel laag. Veel werk kun je omschrijven als routinematig, maar er was erg veel interesse om bij te leren. Nu ze dankzij de cursus meer weten, krijgen we ook veel meer feedback. Ze gaan zich nu verdiepen in de details en kunnen nu ook zelf de machines instellen. Ze reageren veel alerter en wijzen op dingen die volgens hen beter kunnen of waar iets fout dreigt te gaan.”

Beste ideeën Het op maat laten maken van de cursus is gedaan door Ben Hoppener van adviesbureau Coating Advies Nederland en tevens IONdocent chemisch voorbehandelen en poedercoaten. “Ik trof een super gemotiveerde club. Ze maakten iedere keer hun huiswerk inclusief de praktijkopdrachten. De cursus was een combinatie van theorie en praktijk. Eerst behandelden we de theorie van bepaalde onderwerpen, vervolgens gingen we de werkvloer op om dat

wat we behandeld hadden, in de praktijk te doen. Opgeleide mensen durven sneller met ideeën te komen en dat is belangrijk, want de beste ideeën komen van de werkvloer.”

De cursus werd klassikaal gegeven in het bedrijf zelf en bestond uit zes avonden van drie uur. Er werd om 5 uur ’s middags begonnen en de cursus werd onderbroken voor een gezamenlijke maaltijd. Projectleider Henk van Ek: “Met de kennis die ze in de cursus hebben opgedaan, zijn ze in staat om zelfstandig een baan in te stellen en te laten draaien. Ook kunnen ze nu het proces bewaken. Omdat wij werken met nauwe tolerantie op de laagdiktes is dit van zeer groot belang. Maar het vraagt ook meer van ons. Ze komen nu met vragen en/of ideeën en dan is het logisch dat we daarop adequaat reageren.

Door de cursus verandert ook mijn functie enigszins. Ik heb nu meer tijd voor projecten en ontwikkeling. Ik zie dat de mensen ook meer arbeidsplezier hebben.” Hij vervolgt: “De cursus geeft de personeelsleden meer mogelijkheden om hun werkomgeving te beïnvloeden. Eerst hebben we veel aandacht besteed aan het inrichten van de werkomgeving en onderhoud van de apparatuur. Daarna kwam natuurlijk de vraag: hoe kan ik dingen verbeteren? Nu willen

plan. Het is dan mooi als je dit resultaat kunt laten zien. We denken nu aan een vervolgcursus voor volgend jaar, met name op het gebied van de voorbehandelingsmethoden. Door de vele verschillende voorbehandelingssystemen die we toepassen, is een droge, schone en goed geconditioneerde werkomgeving van groot belang. Dat is ook één van de redenen waarom is gekozen voor een gesloten dampontvettingssysteem.”

Henk van Ek: “Wat we willen, is dat de mensen bij de producten aan de buitenkant kunnen zien wat er als voorbehandeling is toegepast.

Dit moeten ze gaan herkennen. Je kunt zeggen dat de cursus ertoe heeft geleid dat wij intern een enorme ontwikkeling hebben doorgemaakt op het gebied van kwaliteit. Opleidingen passen daar heel goed in.” Dan is het tijd voor de daadwerkelijke diploma-uitreiking in de kantine. Willem Peter Brüning houdt een korte toespraak: “Jullie hebben allemaal fantastische cijfers gehaald en iedereen kwam ineens met verbetervoorstellen. Dat is allemaal geweldig. Ik ben echt trots op jullie.” Vervolgens reikte hij aan de geslaagden het diploma uit. ●

we een stapje verdergaan en onze medewerkers meer verantwoordelijkheid geven. En dat maakt het werk voor iedereen interessanter.”

Vervolgcursus Willem Peter Brüning: “Onlangs hebben we een audit gehad van een Oostenrijkse klant. Deze vraagt dan ook hoe het zit met ons opleidings-

Meer informatie www.bruning-coatings.nl www.vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 37

Een overzicht van de laklijn van Gazelle. Foto: Gazelle

cursus is nauw verbonden met de norm NEN-EN 1090 die sinds 1 juli 2014 verplichtingen oplegt om de kwaliteit van constructieve delen in de bouw zeker te stellen. “Ik had inderdaad meer aanvragen verwacht, maar ik vermoed dat veel bedrijven ervoor kiezen om af te wachten. Ik vraag me af of dat verstandig is.”

Leidinggevenden of voorlieden De cursus Factory Process Control richt zich op het opzetten van een systeem waarmee je de productie beheerst. Daarnaast bestaat er ook het kwaliteitslabel Product Quality Control dat zich richt op de controle van producten, bijvoorbeeld door metalen plaatjes in het proces mee te laten lopen om uiteindelijk de laagdikte te meten. Ook is er het kwaliteitslabel Production Process Control dat zich richt op de procesparameters. Dit vanuit de gedachte dat wanneer je die parameters beheerst het niet anders kan of het uiteindelijke product moet goed zijn.

“De cursus is bedoeld voor leidinggevenden of voorlieden die verantwoordelijk zijn voor het voldoen aan NEN-EN 1090. Zij hebben een belangrijke taak bij het verbeteren en beheersen van de kwaliteit. Vanuit NEN-EN 1090 gaat het om aantoonbare kwaliteit. Je moet vastleggen hoe je werkt in de bedrijfsvoering en aantonen

dat je werkt volgens je eigen procedures. Een

Vreemde eend in de bijt

buitenstaander kan dan volgen wat er op de werkvloer gebeurt. Het gaat niet alleen om technische zaken, maar ook bijvoorbeeld om de kwaliteit van het personeel.”

“Wat ik altijd doe, is dat ik een informatief stuk neerleg en vervolgens vraag wat de ervaringen van de cursisten zijn. De discussie die dan ontstaat, is heel leerzaam voor de deelnemers maar ook voor mij. Het grootste deel van de cursus bestaat uit discussie over de vraag hoe de lesstof het beste in praktijk gebracht kan worden.

De deelnemers hebben op dat punt een belangrijke taak, want van hen mag verwacht worden dat zij in het bedrijf verantwoordelijk zijn voor het voldoen aan NEN-EN 1090.”

Kwaliteitssysteem Momenteel geeft Noël Ruijters samen met ION-docent Jan Roest een soortgelijke training bij Gazelle. Jan Roest is erg deskundig op het terrein van natlakken. “Jan doet de technische onderwerpen en ik de bedrijfskundige. Doel van de cursus is om nog meer fietsen in één keer goed te maken. Deze samenwerking bevalt erg goed. Zo’n opzet is ook bij andere bedrijven, maar ook bij andere cursussen mogelijk.”

De ION-cursus FPC bestaat uit vier dagdelen. Er wordt natuurlijk gekeken naar EN 1090, maar ook naar Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod.

Na afloop van de cursus is de cursist in staat om, gelet op NEN-EN 1090, de procedures te beschrijven, een kwaliteitssysteem (mee) op te zetten en om na te gaan of aan alle voorwaarden is voldaan voor certificatie conform NEN-EN 1090.

In de cursus is het mogelijk een bedrijf van één van de deelnemers te bezoeken als uit de groep dat voorstel komt. De inbreng van de cursisten in de cursus is behoorlijk groot.

Noël Ruijters is er zich van bewust dat hij als bedrijfskundige een beetje een vreemde eend in de bijt is in de stal van ION-docenten. “Van techniek weet ik inderdaad niet zo heel veel, maar dat biedt juist ook kansen. Mijn kennis en ervaring zijn heel goed te combineren met technische cursussen. Dat zie je nu ook in de cursus met Jan Roest bij Gazelle. Succesvolle toepassing van nieuwe technieken is vaak gebaat bij efficiënte aanpassing in de bedrijfsvoering. Dat deel kan ik voor mijn rekening nemen.” ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl info@ vereniging-ion.nl n.ruijters@baton.nl

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 39

Op zoek naar samenwerkingspartners Vorstvrij bouwdeel-geïntegreerd zonnepaneel aanbieding uit Polen Referentie TOPL20140902002 geldig tot 09-09-2015

Het Enterpise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterpise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Meer informatie Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777.

Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hieronder volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke.

De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | Oppervlaktetechnieken december 2014

Samenvatting Een Pools bedrijf gespecialiseerd in het ontwerpen en installeren van systemen gebaseerd op zonneceltechnologie en gespecialiseerd in het bouwen van geïntegreerde fotovoltaïsche systemen (BIPV), zoekt internationale partners met ervaring op het gebied van zonneceltechnologie en gerelateerde technologieën. Het bedrijf heeft een vorstvrij BIPV-systeem ontwikkeld.

Beschrijving partnerverzoek Het gaat om een gerenommeerd bedrijf op de Poolse markt, dat voortdurend initiatief neemt om het competitieve voordeel te vergroten en de effectiviteit van de services te verbeteren.

Significante investeringen in productonderzoek, evenals samenwerking met nationale en internationale bedrijven en R&D-organen die werken met zonneceltechnologie, zetten aan tot de productie en implementatie van niet-standaardoplossingen, op maat gemaakt voor specifieke ontwerpen en aangepast aan de wensen van de klanten in termen van dimensies en toepassing.

Het aanbod van fotovoltaïsche systemen omhelst de BIPV-systemen en een innovatief PV-paneel met een toegevoegde nanocoating die accumulatie van sneeuw en ijs voorkomt.

Dit product is de enige oplossing ter wereld die de functies van een PV-paneel (opwekking van zonnestroom) en een ontdooiingssysteem combineert. De aangeboden oplossing bestaat uit het aanbrengen van een warmtelaag in het PV-paneel, aan de binnenkant van het geïsoleerde glas. Op deze manier werkt het paneel als een verwarmingselement dat een verwarming of radiator vervangt. Deze panelen kunnen ook geïnstalleerd worden om te voorkomen dat ramen beslaan in vochtige ruimtes (zwembaden en dergelijke).

Eigenschappen van het vorstvrije PV-systeem • Kleinere daling in de waarde van elektriciteit opgewekt door het PV-systeem tijdens sneeuw, temperaturen onder nul en hoge luchtvochtigheidsgraad.

• Kleinere kans op schade veroorzaakt door sneeuw (vorst), in het bijzonder wanneer een groot deel van de PV-module al is blootgesteld en de intensiteit van zonlicht snel toeneemt.

• Esthetische kwaliteit.

• Het probleem dat sneeuw druk uitoefent op het dak is geëlimineerd.

Het bedrijf is geïnteresseerd in het starten van een samenwerking met nieuwe partners met ervaring op het gebied van zonneceltechnologie en gerelateerde technologieën (alternatieve energiebronnen, energie-efficiënte constructietechnologieën, enzovoort). Samenwerkingsvormen waaraan gedacht wordt: onderzoek of een technische samenwerkingsovereenkomst.

Stadium van ontwikkeling Al op de markt.

Intellectueel eigendom Patenten toegekend.

aantal werknemers Partnerzoekende organisatie >500.

Aanvullende informatie over samenwerkingsvorm Industriële ondernemingen, producenten en service-ondernemingen, onderzoekscentra en academische instellingen. Het bedrijf verwacht betrokkenheid van de partner in het onderzoek en de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor het bouwen van BIPV-systemen. ●

elektrostatisch natlakken Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

coatinginstallaties service & onderhoud

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl

Droogapparatuur

IST Benelux bv T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

elektrostatisch poederspuiten, installaties

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

galvanotechniek, glansmiddelen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

filters

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

filters (andreae, columbus industries)

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Mefiag Filters & Pumps B.V. Heerenveen T. 0513-630230, F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

T. 0497-339384 F. 0497-381593 info@hendor.com www.hendor.com

galvano automaten

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

glasparelstraalcabines

hangbaansystemen

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

hardchroom baden (kunststof)

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161, F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Hechtingstechniek

Maan Group T. 0572 355 333, F. 0572 364 498 r.klein@maangroup.nl /www.maangroup.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Hittebestendige en non-stick coatings Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

galvanotechniek, installaties

filters & pompen

Corode T. 0411 - 68 55 0

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu Official Benelux dealer

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688, F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 43

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ontvettingsmiddelen

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

MEPACO B.V. T. 071-5892863

poederlakken/ poedercoatings

Schröder Plating Service T. 0546-681170, F. 0546-681003

ovens AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51, F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

ontbramen MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662, F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Thermo-Clean N.V.België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377, F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ontvettingsinstallaties

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

poedercoating (afdekmaterialen)

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl

Official Benelux dealer

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Teodur BV T. +32 13539095, F. +32 13539080 powdercoating@axaltacs.com www.powder.axaltacs.com

TIGER Coatings Belgium bvba T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

poederspuitapparatuur

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl Oppervlaktetechnieken december 2014 | 45

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-6418050, F. 078-6418059 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Twee-componenten apparatuur Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalmiddelen

Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

UV en EBC Lak

stralen (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210, F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenbv@online.nl

T. +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

tel +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Eurogrit B.V., Papendrecht T. 078-6546770, F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

verduurzamen van metaal HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

tanks (kunststof)

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl BESCHERMING EN KLEUR

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener www.rotocoat.nl / info@rotocoat.nl

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

temperatuurregistratie & analyse

verhuizingen van coatinginstallaties

straalkasten Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

titaan (bevestigings-) materialen Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Gullimex B.V. T. 074-2657788

verfspuitapparatuur

MEPACO B.V. T. 071-5892863

transportsystemen

CAP Industrial B.V. tel- 010-4374737, F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Oppervlaktetechnieken december 2014 | 47

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

voorbehandelingsinstallaties

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

MEPACO B.V. T. 071-5892863

verwarmingselementen

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Corode T. 0411-685500

verwerking afvalstromen

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

BWT Nederland B.V. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

werpstralers

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Eurowater BV T. 088-0005000 www.eurowater.nl

Lubron Waterbehandeling BV T. 0162-426931 www.lubron.eu

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

Corode T. 0411-685500

verwarmingselementen (teflon)

waterbehandeling

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht Nederland T. +31 (0)180 645 281 / F. +31 (0)180 645 282 Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

tel: +32 9218 7180 / F.: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

48 | Oppervlaktetechnieken december 2014