Oppervlaktetechnieken mei 2017 by Jetvertising b.v.

Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

5 | 61 e jaargang | mei 2017

Het vakblad voor de professional Thema Industriële reiniging, Voorbehandeling en Reinheid

Uw verwachting

onze oplossing

eﬃciëntie en de hoogste kwaliteit www.wsb-benelux.eu

straalmiddelen.nl 14 straalinstallaties .nl !

Atotech lanceert driewaardig hardchroomproces

Revolutie in de voorbehandeling

26 Glansmeter 32

Pre-anodiseren nader bekeken

Veel nieuws op ION-dag voor de ondernemer

Optimalisatie reiniging rvs in zuivel- en voedingssector

Zie ook pagina 17

www.elcometer480.com

SMART SOLUTIONS S OLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

www.hangon.co OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 1

Induﬁnish is een specialist op het gebied van oppervlaktebehandelingstechniek. Al 25 jaar zijn we actief in die industrie. Daarbij richten we ons op maar liefst vijf segmenten: poedercoaten, KTL, voorbehandeling thermisch zink, anodiseren en galvanotechniek. Die veelzijdigheid, gecombineerd met ons brede kennisniveau, maakt ons een unieke speler op de markt.

COLOFON Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

REDACTIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen (Kivi Niria). REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief.

Bij een themanummer als dit kan het niet anders of je gaat het ook hebben over het substraat. Want die is immers van grote invloed op de keuze van de voorbehandelingsmethode. Iedere dag komen er wereldwijde nieuwe materialen bij. Op de Materials kunt u vele daarvan ervaren. Ook in dit nummer is er ook ruime aandacht voor het substraat, zoals aluminium en rvs, maar ook voor het substraat als component in het hechtingsvraagstuk.

LEESWIJZER JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

REALISATIE Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), John Ekkelboom (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

REVOLUTIE Een themanummer over reiniging en voorbehandeling maakt nog eens duidelijk hoe belangrijk deze onderwerpen voor het vak zijn. Dit blijkt uit de hoge relevantie van de thema-artikelen en hun nieuwswaarde. Ze laten zien dat er allerlei ontwikkelingen plaatsvinden die de traditionele voorbehandeling op de schop gaan nemen. Dat nu eenmaal alles verandert, zien we ook in de reiniging en voorbehandeling en vanzelfsprekend komt dat in deze editie aan de orde. Het aantal artikelen was overigens groter dan de beschikbare ruimte waardoor er een keuze gemaakt moest worden. Maar dat neemt niet weg dat ik lezers met een goed idee voor een artikel oproep zich bij de redactie te melden.

DRUK Damen Drukkers, Werkendam www.damendrukkers.nl

En die veranderingen kunnen best groot zijn. Metaalkundige Ko Buijs gaf onlangs een lezing over niets minder dan een totaal nieuw reinigingsproces van roestvast staal voor de zuivel- en voedingssector. De strijd tegen contaminaties op het oppervlak kan veel efficiënter gevoerd worden en bijgevolg kregen we ook veel informatie over de juiste mechanismen voor een effectieve reiniging. Het artikel gaat diep in op allerlei aspecten van het reinigingsproces van roestvast staal. Verder in dit nummer niets minder dan een revolutie in de voorbehandeling. Althans, dat zegt Jack Steur van Steur Industrial Coating. Hij heeft een vinding uitgedokterd waarmee de traditionele voorbehandeling sterk wordt geminimaliseerd en de oppervlaktebehandeling sterk wordt verbeterd. Het koste wat, maar dan heb je ook wat. Hoe het werkt, leggen we natuurlijk uit.

UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl

Ook laat dit nummer zien dat steeds meer bedrijven overstappen van Chroom VI op Chroom III in de voorbehandeling en daar ook goede ervaringen mee hebben. Wat betekende dat in de praktijk? Voor het antwoord zijn we naar Color Coating en NTS Finish geweest. Hopelijk werken deze voorbeelden inspirerend.

COPYRIGHT 2017 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Daarnaast gaan we in een artikel in op het grote belang van het reinigen van industriële onderdelen voor de totale productieketen. Met trends als Industrie 4.0, miniaturisatie, elektromobiliteit, lichtgewicht constructies en de voortschrijdende mondialisering is dat extra van belang.

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Projekt C, www.projektc.nl

Verder blikken we vooruit op de vakbeurs Parts2clean later dit jaar en staan we stil bij de stand van zaken omtrent pre-anodiseren en de belangrijkste onderzoekspunten die aangepakt worden. Speciale aandacht wil ik vragen voor het artikel over spanningscorrosie van roestvast staal in zwembaden, een onderwerp van levensbelang. En we hebben vier pagina’s met Kort Nieuws met allerlei relevante en actuele nieuwsberichten uit en voor de branche. Ik wens u dus weer heel veel leesplezier! ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 3

• Hoofdleverancier metalliseerdraden • Metalliseermachines huur en koop • Reparatie en onderhoud metalliseermachines

• Opleidingen • Onderhoud van straalinstallaties Amitech b.v. ~ Fahrenheitstraat 45-2 ~ 3846 CC Harderwijk 0341-429059 ~ www.amitech.nl ~ info@amitech.nl Klanten van AMITECH staan niet stil maken METERS !

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

COLUMN

Wrevel om EU-museum in Brussel Sinds kort heeft de EU een eigen museum in Brussel. Sinds 6 mei kunnen bezoekers gratis terecht in het zes etages tellende museum in het Leopoldpark, op een steenworp afstand van het Europees Parlement. De collectie laat de geschiedenis van Europa zien en omvat ruim duizend objecten uit tweehonderd musea. De nadruk ligt echter op de “bloedige” 20e eeuw. We kennen nu ruim 70 jaar vrede en veiligheid in Europa en dat wordt vooral toegeschreven aan het bestaan van de EU. In 2012 kreeg de EU de Nobelprijs voor de vrede. Behalve lof voor dit educatieve historisch overzicht en plaats tot discussie, is er ook veel kritiek op het 56 miljoen euro kostende project. In een tijd dat er veel negativiteit is over de EU, is het logisch dat men een positief signaal wil afgeven. Dat kan een museum zijn. De kosten vallen daarbij zelfs nog wel mee. Op een begroting van €157,7 miljard is €56 miljoen maar 0,00035%. Het is echter de wijze van realiseren die tot kritiek leidt. Het verwijt is dat er een groep “amateurs in de museumwereld” aan het werk is gegaan om een museum in te richten uit de lopende begroting van het parlement zonder verantwoording af te leggen en zonder te onderhandelen met stakeholders (Telegraaf 5 mei 2017). Overigens geeft Wikipedia, pagina “Huis van de Europese geschiedenis”, een wat genuanceerdere opsomming van feiten.

EGBERT STREMMELAAR | directeur Vereniging ION

Toch is deze kritiek helaas wel herkenbaar en is dit vooral de voeding voor het anti-EU-sentiment. Te veel worden wetten in Brussel gemaakt zonder expertise uit het werkveld, worden details geregeld die landen beter individueel kunnen regelen, worden kosten gemaakt die onverantwoord zijn en worden uitgevaardigde wetten op ongelijke wijzen in de landen ingevoerd en gehandhaafd. Als de verantwoordelijke politici daarop worden aangesproken, wordt er te makkelijk gewezen naar de omstandigheden of naar anderen.

Omnial waterzuiveringtechniek | Maasland | T +31 (0)10 761 6228 info@omnial.nl | www.omnial.nl 4 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

Dat de EU voor Nederland belangrijk is, wordt eigenlijk vooral betwist door degenen die direct geraakt worden door de negatieve aspecten van de EU. Ervoor zorgen dat de burgers ook de positieve aspecten van de EU zien, moet vooral bereikt worden door verantwoordelijk gedrag van EU-parlementariërs en ambtenaren. Pas als die “Practise what you preach” gaan doen, is het zinvol om een museum te bouwen. ●

INHOUD ALGEMEEN 18 Zeer tevreden door overstap

Reinigingsproces toegespitst op rvs in zuivel- en voedingssector De zuivel- en voedingssector leveren altijd een flinke strijd met contaminaties op het roestvast staal van de machines in de procesvoering. Rösler zegt een methode te hebben ontwikkeld waarmee de reinigingsfrequentie en reinigingsduur van rvs flink naar beneden gaat. Rösler noemt deze methode PureFinish. Op de open dagen van Rösler was er veel belangstelling voor. Uit een lezing bleek dat de strijd tegen contaminaties nog ingewikkelder is dan gedacht.

Revolutie in de voorbehandeling Bij Steur Oudenbosch wordt dagelijks met droogijs gereinigd met als gevolg dat de wasplaats overbodig is. Ook reiniging onder hogedruk en de toepassing van een primer zijn niet nodig. Heel licht schuren met een fijn schuurpapier volstaat om een verdubbeling van het oppervlak en een uitstekende hechting te krijgen. Eigenaar Jack Steur heeft patent gekregen op zijn vinding die hij niets minder dan een revolutie in de voorbehandeling noemt. Een kennismaking met een grondig en doordacht onderzoek.

op Chroom VI-vrij werken Langzaam maar zeker stappen meer bedrijven over op Chroom VI-vrije voorbehandelingssystemen. Dat is natuurlijk ook niet verwonderlijk gezien het naderende verbod op Chroom VI. Ook Color Coating stapt over en is erg positief over het alternatief en de resultaten die daarmee behaald worden. Dirk Verzijl, directeur van Color Coating: “Wij zijn er ontzettend blij mee.”

20 Toekomstbestendig maken van reinigingsinstallaties en processen Het reinigen van industriële onderdelen wordt inmiddels alom erkend als een cruciale waardetoevoegende stap in de totale productieketen. Maar nieuwe trends als Industrie 4.0, miniaturisatie, elektromobiliteit, lichtgewicht constructies en de voortschrijdende mondialisering leveren nieuwe uitdagingen op voor het reinigen van industriële delen en oppervlakken. Een overzicht van nieuwe uitdagingen voor industriële onderdelenreiniging.

22 Chroom III in twee voorbehandelingslijnen van NTS Finish Gelet op het verbod op Chroom VI is er natuurlijk veel belangstelling voor alternatieven die in de praktijk kunnen werken. Bij NTS Finish hebben ze twee verschillende voorbehandelingslijnen waarin Chroom III wordt toegepast. Vroeger ging dat met Chroom VI. Hoe is de overstap gegaan en wat zijn de resultaten?

37 Spanningscorrosie van roestvast staal in zwembaden Eerdaags zal naar verwachting minister Plasterk een herziene rapportage naar de Tweede Kamer sturen over het gebruik van austenitisch roestvast staal in overdekte zwembaden. Dit materiaal staat in dergelijke zwembaden bekend als zeer gevoelig voor spanningscor-

rosie. Dit kan leiden tot scheurvorming die zich niet van tevoren aankondigt waardoor het materiaal spontaan doormidden kan breken met soms dodelijke ongevallen tot gevolg. Een pleidooi voor een verbod op alle kwaliteiten van austenitisch roestvast staal in overdekte zwembaden.

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN 32 Pre-anodiseren nader bekeken Het kwaliteitssysteem Qualicoat streeft naar de beste kwaliteit voor het betaalde geld. Nu het onomkeerbaar is dat Chroom VI geautoriseerd gaat worden, is men gaan zoeken naar alternatieven. Pre-anodiseren wordt internationaal als één van de alternatieven gezien. Hoog tijd dus om de stand van zaken weer te geven evenals de relevante ontwikkelingen voor de applicateurs.

VERENIGING ION 31 Veel nieuws op ION-dag voor de ondernemer Op de ION-dag voor de ondernemer kwamen veel onderwerpen aan de orde waarvan diverse leden hadden aangegeven dat ze daar wakker van liggen. Op deze dag geen presentaties over technische of innovatieve ontwikkelingen, maar over onderwerpen waar ondernemers regelmatig mee worstelen. Hoog tijd dus om daarover veel informatie aan te bieden. We presenteren een korte weergave van de dag.

38 Over de grens 39 Mijn Mening 40 EEN 43 Brancheregister

Bij de voorpagina: Over op het verbod op Chroom VI is al veel gezegd en geschreven. Gelukkig wordt er ook gehandeld. Diverse bedrijven stappen over op Chroom III. En hebben daar goede ervaringen mee. Vanzelfsprekend schenken we daar aandacht aan in dit themanummer. Bij NTS Finish kon de foto voor de voorpagina geschoten worden. Foto Jaap van Peperstraten.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 5

De specialist in filtertechniek

industriële verwarming gasbrander systemen

Efficient Kwaliteit Duurzaam Economisch edrizzi® benelux tel. 0318-507138 info@edrizzi.nl www.edrizzi.nl

W W W. B E T E C H N I E K . N L

t. 030 241 4444 - info@betechniek.nl

Monitoring Innovatief meet-& regelsysteem voor chemische badparameters

Lezen en sturen op afstand Continue monitoring en sturing van proces parameters Waaronder: pH, geleidbaarheid en temperatuur Data logging via Ethernet of SD-kaart

EENVOUDIG GENIAAL

Easy in control

Eenvoudig te configureren grenswaarden Alarmsignaal opties Automatisch (bij)doseren

SMART SOLUTIONS

Constant Quality

GAQ = 2 KEER SNELLER » Snel, 2 keer snellere handling vergeleken met de standaard GA kap » Kostenefficient » Ingebouwd ventiel, worden er in de oven niet afgeblazen

Constante kwaliteit van het eindproduct door minimalisering menselijke factor Draagt bij aan een stabiele procesvoering en verbeterd de productie efficiëntie Afgestemd op de behoefte van de chemisch oppervlaktebehandelaar AD Chemicals is a part of AD International +31 (0) 167 526 900

www.hangon.nl

adinternationalbv.com

Neem direct contact op via chemicals@adinternationalbv.com

6 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 Ad HangOn BV 90x132mm_Einstein.indd 2

2016-12-05 14:36:22

AGENDA

MEI

● Klassikale cursus Constructieschilder 23 mei www.vereniging-ion.nl

● BusinessBoost on Tour “Breda Midden-Brabant” 8 juni, Midden Brabant www.mkb.nl/agenda

● BusinessBoost on Tour “Overijssel - Zuid Drenthe” 23 mei, Bathmen www.mkb.nl/agenda

● Lezingenmiddag lijmtechnologie 13 juni, Oosterhout www.materialenkennis.nl

● BusinessBoost on Tour “Friesland” 30 mei, Friesland www.mkb.nl/agenda

● Workshop Robotisering van coatingprocessen 14 juni, Veldhoven

● Klassikale cursus Galvaniseren deel 1 31 mei, omgeving Eindhoven www.vereniging-ion.nl

● Basisworkshop Kleur, Waarneming en Communicatie 13 juni, www.kleurenschool.nl

● MATERIALS 2017 31 mei - 1 juni, Veldhoven www.materials.nl

JUNI

● Meettechnieken: theorie en praktijk 1 juni, Tilburg www.materialenkennis.nl ● 11de Automotive Congres 7 - 8 juni, Helmond www.automotive-congress.nl ● Grafeen Conferentie 2017 8 juni, Eindhoven www.grapheneconference.nl

● Photonics Event 14 juni, Veldhoven www.photonics-event.nl ● Vakbeurs Vision, Robotics & Motion 14 - 15 juni, Veldhoven www.vision-robotics.nl ● Meten 2017 20 juni, Veldhoven www.mikrocentrum.nl ● Rapid.Tech Additive Manufacturing 20 - 22 juni, Erfurt (Du) www.rapidtech.de

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Automotive Congres Het Automotive Congres staat bekend als het meest belangrijke en interessante gebeurtenis in de Nederlandse automotivetechnologie. State-of-art technologie in de automobielindustrie zal worden gepresenteerd en uitdagingen worden besproken die zich voor deze industrie op verschillende terreinen aandienen. Diverse toonaangevende sprekers uit de industrie en parallelsessies van vooraanstaande bedrijven zullen nieuwe informatie geven en discussie uitlokken over de meest belangrijke onderwerpen. De wereldwijde automobielindustrie wordt gekenmerkt door complexe waardeketens en voortdurende innovaties.

Grafeen Conferentie De vierde editie van de Grafeen Conferentie richt zich op de stand van zaken omtrent grafeen. Er is volop aandacht voor recente ontwikkelingen, toekomstige toepassingen en technische kennis gecombineerd met business kansen. Nieuw zijn de tafelgesprekken waardoor één-op-ééngesprekken gevoerd kunnen worden met de experts (sprekers). Dat zijn: Alexander Maas van Airbus Defence and Space, Sten Vollebregt van de TU Delft, Heiner Friedrich van de TU Eindhoven en Joost W.M. Frenken van het Advanced Research Center for Nanolithography. De conferentie zal volledig in het Engels zijn.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 7

KORT NIEUWS Nieuwe leden DOORNENBAL B.V. Kruisboog 41 3905 TE Veenendaal 0318-514705 info@doornenbalbv.nl www.doornenbalbv.nl Doornenbal bv is een veelzijdig bedrijf dat ook poedercoat. Door een constante kwaliteit te leveren en mee te denken met de klanten, is de afdeling gegroeid de laatste periode. Om beter op de hoogte te zijn van alle ontwikkelingen in de markt hebben zij zich aangesloten bij ION.

Week van de risicoinventarisatie en –evaluatie Het Steunpunt risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e) organiseert van 12 tot 16 juni de derde Week van de RI&E. Net als in andere jaren is er uitgebreid aandacht voor veilig en gezond werken. Tientallen brancheorganisaties, opleiders, arbodiensten en andere intermediairs organiseren deze week speciale activiteiten om ondernemers te verleiden om écht aan de slag te gaan met de ri&e. Een gezonde en veilige werkplek draagt bij aan drie belangrijke pijlers voor een succesvol bedrijf: werknemerstevredenheid, productiviteit en bedrijfscontinuïteit. Hoewel veel ondernemers vooral de kosten zien, zijn er ook directe kostenbesparingen te realiseren door preventieve maatregelen, zoals verzuimreductie, minder personeelsverloop en minder onderbrekingen.

Daarnaast zorgt een preventiebeleid voor een hoger welzijn van medewerkers, een positief imago van de organisatie en betere productkwaliteit. De Week van de RI&E speelt in op deze pijlers en wil ondernemers overtuigen dat preventieve maatregelen niet alleen maar geld kosten, maar ook veel opleveren. De risico-inventarisatie en -evaluatie helpt om de mogelijke risico’s in een organisatie op een gestructureerde manier in kaart te brengen door zowel te kijken naar de direct zichtbare aandachtspunten, zoals langdurige blootstelling aan hoge werkdruk of fysieke belasting door tillen. ●

MEER INFORMATIE www.weekvanderie.nl

Cao-akkoord in de Metaal en Techniek Werkgevers en vakbonden hebben onlangs een akkoord bereikt over de nieuwe cao’s in de Metaal en Techniek, met 27500 werkgevers en 300.000 werknemers de grootste cao in de marktsector. Het akkoord met een looptijd van 25 maanden zorgt voor langere tijd voor arbeidsrust en zekerheid in de bedrijfstak. Werken in de Metaal en Techniek wordt aantrekkelijker voor jongeren dankzij het Generatiepact dat werkgevers en werknemers hebben afgesloten. Met dit pact krijgen ouderen de gelegenheid om minder te werken en gezond hun pensioen te halen en kunnen 2.000 jongeren een vaste baan krijgen. Hiermee zetten werkgevers samen met de vakbonden een belangrijke stap naar vernieuwing van de Metaal en Techniek. Ouderen kunnen ervoor kiezen korter te gaan werken door seniorendagen in te leveren. Hierdoor ontstaat ruimte voor jongeren om in te stromen. Het gaat hier om een vrijwillige regeling waarmee de werkgever moet instemmen. In de cao zijn loonsverhogingen afgesproken van 1,75% per 1 augustus 2017, 0,35% per 1 januari 2018, 1,75% per 1 juli 2018 en 0,31% per 1 januari 2019. ●

Onlinecursus over roestvast staal Leama.nl (learning materials) is een onlinecursus van acht modulen over roestvast staal. De cursus is te volgen wanneer het u uitkomt. Video’s, sheets en vragen geven meer inzicht in het materiaal.

een certificaat verstrekt als u op het eind slaagt. Zo niet, dan is er de uitnodiging de cursus of examen nog eens te doen. ●

De cursus is opgesteld door metaalkundige Ko Buijs. Er wordt meteen

www.leama.nl

8 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

MEER INFORMATIE

Robotisering van coatingprocessen Op de middag van 14 juni organiseren Mikrocentrum en ION een workshop “Robotisering van coatingprocessen” tijdens de vakbeurs Vision, Robotics & Motion 2017. De locatie is het Koningshof in Veldhoven. In toenemende mate worden robots ingezet om taken van mensen over te nemen. Automatiseren in een omgeving met hoge flexibiliteit en kleine series lijkt een mis-match, maar de techniek van vandaag laat zien dat het wel degelijk mogelijk is. In deze workshop willen we de mogelijkheden onderzoeken om het coatingproces verder te optimaliseren door gebruik te maken van deze nieuwe ontwikkelingen. Aan de hand van praktijkvoorbeelden willen met u onderzoeken waar optimalisatiekansen liggen voor het coatingproces. Op de vakbeurs Vision, Robotics & Motion 2017 vindt u alles om betrouwbaarder, veiliger en sneller te produceren. De nieuwste snufjes op het gebied van camerasystemen, sensoren en robots worden gedemonstreerd en tijdens het uitgebreide congresprogramma krijgt u een kijkje in de keuken bij bedrijven die vooroplopen met slimme ideeën. ●

Hulpmiddel voor beoordeling zeer zorgwekkende stoffen verbeterd Kenniscentrum InfoMil, het informatiepunt voor landelijke milieuwet- en regelgeving, heeft het hulpmiddel op zijn website voor de beoordeling van zeer gevaarlijke stoffen in water verbeterd. Met dit Excelhulpmiddel doorloopt de gebruiker de methodiek voor de beoordeling voor stoffen en mengsels. Zeer zorgwekkende stoffen (zzs) zijn geclas-

sificeerd als de meest gevaarlijke stoffen voor mens en milieu die met voorrang aangepakt moeten worden. Het streven is om deze stoffen uit de leefomgeving te weren. Op de website van InfoMil staat een pagina over regelgeving voor emissies van deze stoffen die kunnen vrijkomen bij bedrijfsmatige activiteiten. Ook staat er een overzicht voor de zzs-regelgeving voor zowel lucht als water.

De aanpak om deze stoffen te weren moet met drie stappen, namelijk de bronaanpak, minimalisatie en de immissietoets. Ook moeten de best bewezen technieken worden toegepast. ●

MEER INFORMATIE www.infomil.nl

Defensieproject Amarok bij Kamp Coating De Defensie Materieel Organisatie heeft een groot deel van de huidige terreinwagens binnen de krijgsmacht vervangen. Recentelijk zijn 1667 Volkswagen Amaroks in gebruik genomen. Aan Kamp Coating Apeldoorn de taak om alle auto-aanbouwdelen, die moeten worden aangepast om van een civiele auto een militaire auto te maken, te voorzien van diverse laklagen. Kamp Coating verricht deze werkzaamheden in opdracht van DRV-Special Products uit Hoogeveen (behorende tot de PON-groep). De aanbouwdelen krijgen een KTL-behandeling en vervolgens wordt een epoxy primerlaag aangebracht. Daarna wordt een matte Oxyplast Superdurable polyurethaan eindlaag aangebracht. Deze matte superdurable polyurethaan is in samenwerking met Oxyplast ontwikkeld. ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 9

KORT NIEUWS

Nils Bosma, bestuurslid van Veiligheid Voorop, en Rik van Thiel zetten hun handftekening waardoor ION zich aansluit.

ION treedt toe tot Veiligheid Voorop Op de Techn.ION-dag voor de ondernemer op 18 april werden de handtekeningen gezet waarmee ION toetreedt tot het programma Veiligheid Voorop. Hiermee wil ION het grote belang benadrukken van een veilige en gezonde werken leefomgeving in bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken. Op initiatief van een aantal branches in de chemieketen is in 2011 het programma Veiligheid Voorop ontwikkeld. Het doel van dit programma is om gezamenlijk de veiligheidscultuur en de veiligheidsprestaties van bedrijven continu te verbeteren. Daarbij staan samenwerking, het delen en leren van elkaars ervaringen, zichtbaarheid en transparantie centraal.

Het programma richt zich in eerste instantie op bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen, de zogenoemde BRZO-bedrijven. Er zijn bij ION tien BRZO-bedrijven aangesloten. Maar ook andere oppervlaktebehandelende bedrijven kunnen voordeel hebben van de inzichten van Veiligheid Voorop. Dit was reden voor ION om deel te gaan uitmaken van dit programma. Er zijn zo’n 18 organisaties bij Veiligheid Voorop aangesloten. Zie ook het verslag van de Techn.ION-dag voor de ondernemer op pagina 31. ●

MEER INFORMATIE www.veiligheidvoorop.nu

Bekendmaking autorisatieperiode chroomtrioxide binnenkort verwacht Naar het zich laat aanzien, wordt in juni 2017 de bekendmaking van de autorisatieperiode verwacht, zoals deze door CTAC-sub is aangevraagd (draft decision to the REACH Committee) voor de zes groepen voor het gebruik van chroomtrioxide. Als de bekendmaking van de autorisatieperiodes niet zal plaatsvinden voor de sunset date,

10 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

mogen bedrijven die hun applicatie tijdig hebben aangemeld voor een autorisatie (zoals CTAC sub heeft gedaan, de Chromium Trioxide Authorisation Consortium) automatisch doorgaan met het op de markt brengen en gebruiken van chroomtrioxide totdat de beslissing is genomen. Dit geldt dus ook voor het beleveren van de downstream users (oppervlaktebehandelaars). Als u na 21 september 2017 chroomtrioxide wil

blijven gebruiken, ga dan na of uw leverancier een autorisatie heeft aangevraagd voor het proces dat u voert. Mocht dat niet het geval zijn, dan raadt Vereniging ION bedrijven aan niet te wachten totdat de deadline is verstreken, maar te werken volgens het principe vervangen als het kan, autoriseren als het moet. ●

Glans- en Kleurmeters Glans- en Kleurmeters

Wereldwijde standaard in finish oplossingen NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl Accelerating your business

NauMetrics Precision Measuring Instruments NauMetrics Precision Measuring Instruments

Tel: 0031(0)743490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl Tel: 0031(0)743490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties. Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

NTS Finish

De rol van materialen & oppervlaktetechnieken in het succes van een product "" Aandacht voor: materialen, analysetechnieken, oppervlaktetechnieken en verbindingstechnieken "" Ruim 100 exposanten uit binnenen buitenland "" Uitgebreid congresprogramma

Vakbeurs & Congres Woensdag 31 mei en 1 juni 2017 NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven

Komt u ook?

5e editie Gratis toegang

www.materials.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 11

KORT NIEUWS Fietsenfusie Batavus en Gazelle gaat niet door De fusie tussen Accell (met onder meer de fietsmerken Sparta, Batavus en Koga) en handelshuis Pon (Gazelle, Union) gaat niet door. Accell liet begin mei weten niet verder te willen praten over het overnamevoorstel van Pon. Pon bracht onlangs een bod uit op Accell van 32,72 euro per aandeel dat later volgens Accell werd verhoogd naar 33 euro per aandeel. Maar ook dat was volgens het bestuur van Accell onvoldoende om verder te praten. Pon Holdings zegt verrast te zijn door de weigering van Accell, maar zal geen nieuw bod op Accell uitbrengen. Gazelle (van Pon) heeft een zeer moderne en langste fietslakstraat van de wereld. ●

Atotech lanceert eerste driewaardig hardchroomproces Hardverchromen is een van de eenvoudigste galvaniseerprocessen dat bovendien een neerslag met uitstekende fysische eigenschappen genereert. Ondanks haar superieure slijtvastheid en corrosiebescherming zijn hardchroomcoatings onderwerp van strenge aanvullende wetgeving waardoor alternatieve processen gevonden moeten worden. Atotech zegt met BluCr® voor de galvanische industrie een driewaardig hardchroom elektrolyt te hebben als alternatief voor zeswaardig chroomplating.

BluCr® is zeswaardig chroom- en boorzuurvrij, overeenkomstig REACH. Door de speciale formule van het BluCr®-proces worden de potentiële risico’s voor personeel en omgeving sterk gereduceerd. Bij het klassieke hardverchromen worden loodlegeringsanoden gebruikt; deze lossen langzaam op en vormen loodchromaten. Met BlueCr worden grafiet- dan wel MMO-anoden gebruikt. Hierdoor kan afstand genomen worden van het gebruik van giftige anodes bestaande uit loodlegering. BluCr® is een alternatief voor op Cr(VI) gebaseerde hardchroomprocessen die vaak gebruikt

worden in de automotive industrie, constructie en olie- en gasindustrie. BluCr® heeft dezelfde voordelen als Atotech’s zeswaardig HEEFprocessen (High Efficiency Etch Free). HEEF staat voor een aantal hardchroom-processen die veel worden toegepast in de industrie. Dit omvat snelle plating en een opmerkelijke stabiliteit van het bad alsook hoge hardheid en slijtvastheid. ●

MEER INFORMATIE www.atotech.com

Voorzitter normcommissie ‘Zwembaden’ gezocht De normcommissie ‘Zwembaden’ is op zoek naar een nieuwe voorzitter. De normcommissie houdt zich bezig met normalisatie van veiligheidseisen en beproevingsmethoden voor publieke zwembaden en zwembadvoorzieningen. De commissie bestaat uit experts uit de zwembadbranche. De voorzitter is berust met de algemene leiding van de normcommissie en heeft een duidelijke visie op de nationale en Europese ontwikkelingen

op het gebied van zwembaden. Anderzijds is de voorzitter het gezicht van de commissie bij externe communicatie. Daarvoor is een gevoel voor politieke en bestuurlijke verhoudingen van belang, evenals goede communicatieve eigenschappen. Om het Nederlandse standpunt op de van toepassing zijnde normen in Europa over te brengen, vergadert de normcommissie twee keer per jaar. De voorzitter participeert vervolgens actief in overleggen op Europees niveau. Belangstelling? Neem dan contact op met Gillian Herpers, telefoon 015-2690 444 of e-mail afc@nen.nl. ●

Axalta verhoogt prijzen voor poederlakken Axalta Coating Systems verhoogt zijn prijzen voor poederlakken in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Dit wordt veroorzaakt door een aanzienlijke prijsstijging van de basisgrondstoffen. “Ondanks onze inspanningen om kostenbesparingen te realiseren en

12 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

onderhandelingen met onze leveranciers om het effect van de prijsstijgingen van de grondstoffen voor onze klanten te minimaliseren, kan Axalta niet langer de kostenstijgingen zelf opvangen”, zegt Thomas Kopp, vicepresident van de afdeling Industriële Lakken voor de EMEAregio bij Axalta. ●

EUROGRIT WORDT SIBELCO EUROPE NIEUWE UITSTRALING NVERANDERD UW VERTROUWDE LEVERANCIER VAN HOOGWAARDIGE STRAALMIDDELEN VOOR OPPERVLAKTEBEHANDELING Eurogrit BV maakt sinds 1985 deel uit van de Sibelco Groep. Sibelco is één van de grootste producenten van industriële mineralen ter wereld met 200 vestigingen in 41 verschillende landen. De laatste jaren is Eurogrit meer en meer geïntegreerd in de Sibelco organisatie. In het licht van onze internationale groeistrategie, op basis van sterke lokale aanwezigheid, is een eenduidige naam en uitstraling van onze vestigingen in de verschillende Europese landen van groot belang. Daarom zijn wij vanaf heden in al onze externe communicatie herkenbaar als Sibelco Europe. De naam Eurogrit zal blijven bestaan als merknaam voor ons assortiment straalmiddelen. Belangrijker is dat voor u als klant de kwaliteit van onze producten en onze service minimaal op gelijk niveau blijft. Sibelco Europe r www.eurogrit.c

Papendrech www.sibelco tel

s.eurogrit@sibelco.com

Het vakblad voor de professional

Zinc786

Volg de actuele ontwikkelingen binnen uw vakgebied op

Dé Natlak specialist • Voor iedere ondergrond • Watergedragen en solvent systemen • U vraagt, wij draaien!

www.oppervlaktetechnieken.com!

Utrechtsestraatweg 224 • 3911 TX Rhenen • Holland • Tel. +31(0)318-472020 Fax +31(0)318-471911 • E-mail: info@mol-coatings.com • www.mol-coatings.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 13

TEKST Jaap van Peperstraten

ALGEMEEN

THEMA INDUSTRIELE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

OPTIMALISATIE REINIGING RVS IN ZUIVEL-EN VOEDINGSSECTOR De zuivel- en voedingssector leveren altijd een flinke strijd met contaminaties op het roestvast staal van de machines in de procesvoering. Er zijn diverse methoden om contaminaties te voorkomen en te verwijderen, maar die zijn niet optimaal omdat er regelmatige reiniging noodzakelijk is met als gevolg gelijktijdige productiestilstand. Rösler zegt een methode te hebben ontwikkeld waarmee de reinigingsfrequentie en reinigingsduur van rvs flink naar beneden wordt gebracht. Rösler noemt deze methode PureFinish. Op de open dagen van Rösler op 11 en 12 mei was er veel belangstelling voor.

Op beide open dagen gaf metaalkundige Ko Buijs een lezing over de reinigingsproblematiek van rvs en de betekenis van PureFinish. Het materiaal rvs wordt in de zuivel- en voedingssector al lang gebruikt vanwege het gladde oppervlak en goede reinigbaarheid ervan. Maar men is al geruime tijd op zoek naar optimale en efficiënte technieken om het oppervlak van roestvast staal na afloop van diverse bewerkingen afdoende te reconditioneren. Dit reconditioneren komt dan veelal neer op het verkrijgen van voldoende corrosiebestendigheid. Vooral aanloopkleuren veroorzaakt door het lassen en warmtebehandelingen moeten grondig verwijderd worden, omdat dergelijke zones en oppervlakken microporeus zijn. Zo kunnen gemakkelijk agressieve chloriden binnendringen. Een normale gezonde oxidehuid is slechts 10 tot 15 nanometer dik en bestaat uit meerdere uiterst dunne laagjes. Deze laagjes gaan aanzwellen vanwege het oxidatieproces. Door de onderlinge verschillen in uitzettingscoëfficiënt zullen deze laagjes bij temperatuurschommelingen extra microporositeit veroorzaken. Bovendien is in het onderliggende metaal meer chroom dan ijzer verbrand, wat leidt tot iets mindere corrosiebestendigheid. Aanloopkleuren veroorzaakt door het lassen en/of atmosferisch gloeien moeten dus altijd verwijderd worden, zeker als deze zone daarna corrosief wordt belast.

14 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

Ko Buijs

VOOR-EN NADELEN Eén van de bekendste methodes die zich door de jaren heen heeft bewezen als een goede oplossing is beitsen en passiveren. Hoewel dit een prima oplossing is om de verzwakte chroomoxidehuid weer in een optimale conditie te krijgen, zijn er ook enkele nadelen. Zo is er het aspect van de milieubelasting. Daarnaast moet men de goederen veelal naar gespecialiseerde beitsbedrijven sturen, hetgeen de interne logistieke materiaalstroom van de maakbedrijven niet ten

goede komt. Daarom hebben bedrijven naar alternatieven gezocht en zo is men mechanisch gaan slijpen of gebruik gaan maken van glasparelstralen. Maar deze bewerkingen resulteren meestal in een oppervlak waaraan men geen voedsel mag blootstellen, omdat de oppervlakteconditie daarvoor niet optimaal is. Een andere methode is keramisch stralen, dat al weer betere resultaten biedt omdat de keramische kogeltjes veel langer meegaan dan glasparels. Meer specialistische methoden zijn anodisch en elektrolytisch polijsten die een hoogwaardige en bijzonder gladde oxidehuid opleveren. Bovendien verdwijnen er tijdens deze processen meer ijzeratomen dan chroom- en nikkelatomen waardoor er een betere corrosiebestendigheid ontstaat. De positieve potentiaal van de oxidehuid wordt dankzij het elektrolytisch polijsten bijna twee keer zo hoog. Maar deze gaat weer enigszins omlaag zodra men het oppervlak gaat slijpen of glasparelstralen. Het oppervlak wordt dan ruwer en dat effect wordt op den duur verder negatief beïnvloed door vuilafzettingen die leiden tot ‘under deposit attack’. Dit is een corrosieproces dat zich afspeelt onder vuilafzettingen, vooral indien er chloriden in het spel zijn. Chloriden kunnen dieper onder vuilafzettingen kruipen dan het relatief veel grote zuurstofmolecuul waardoor het mate-

Afbeelding 2 Het reinigen van roestvast staal kan het beste plaatsvinden bij een ruwheid tussen de 0,25 en 0,6 micrometer.

Afbeelding 1

riaal uiteindelijk wordt aangetast. Daarom is roestvast staal niet onderhoudsvrij en moet het geregeld gereinigd worden.

DE OPPERVLAKTECONDITIE De corrosiebestendigheid van roestvast staal is niet alleen afhankelijk van de soort legering, maar ook van de oppervlakteconditie. Afbeelding 1 toont een preferente aantasting van de korrelgrenzen in austenitisch roestvast staal. Het hoeft geen betoog dat dergelijke korrelgrenzen ruimte bieden voor allerlei contaminaties en microbiële afzetting. Dit laatstgenoemde kan weer versneld leiden tot de gevreesde microbieel geïnduceerde corrosie (MIC) en andere bacteriële besmettingen. Het oog is lang niet altijd een optimaal instrument om een ruwheid indicatief vast te stellen, omdat veel ruwe gebieden nu eenmaal niet met het blote oog waarneembaar zijn. Reinigbaarheid van het oppervlak en oppervlakteruwheid hebben veel met elkaar te maken. Hoe ruwer het oppervlak, hoe minder de reinigbaarheid. Dat is zeker waar, maar het omgekeerde is niet waar. Het is dus niet zo dat hoe gladder het oppervlak is, hoe beter de reinigbaarheid is voor wat betreft bacteriën en micro-organismen. Die reinigbaarheid neemt immers af bij een bepaalde gladheid. Dit komt doordat op supergladde oppervlakken een bepaalde onderdruk ontstaat waardoor bacteriën zich als bloedzuigers aan het oppervlak vastzuigen. Dan zijn ze heel moeilijk te verwijderen. Dergelijke oppervlakken hebben

dan ook een slechtere SRI-waarde. Het is dus van belang dat een oppervlak glad is, maar ook weer niet te glad, want bij ruwheden onder de Ra = 0,2 μm kunnen juist versneld bacteriologische besmettingen ontstaan omdat de adhesiekrachten tussen het oppervlak en bacteriën groter zijn geworden. Dit kan men schematisch zien in afbeelding 2 waar de mate van reinigbaarheid wordt weergegeven al naar gelang de ruwheid van het oppervlak. Afbeelding 3 laat schematisch zien hoe dit verwijderen van bacteriën op een oppervlak zich in de praktijk afspeelt. Uit topografisch onderzoek van TNO bleek dat vooral glasparelstralen een relatief ruw oppervlak oplevert. Een dergelijk oppervlak bleek een gemiddelde ruwheid te hebben van circa Ra = 1,3 μm. Een oppervlak behandeld met natstralen daarentegen bleek uit te komen op een waarde van tussen de 0,25 en 0,60 μm.

PUREFINISH Natstralen met behulp van een abrasief additief is de laatste jaren behoorlijk in de belangstelling komen te staan. Rösler behandelt al tientallen jaren onderdelen voor de luchtvaartsector met natstralen waaraan een abrasief sferoïdaal middel is toegevoegd; men noemt dit proces ‘PureFinish’. Dit water met additief vormt een gesuspendeerd medium dat met een bepaalde overdruk op het oppervlak wordt gespoten. Het gevolg is een aantrekkelijke finishing en een bepaalde drukopbouw in het oppervlak. Zo is het idee ontstaan om deze techniek ook te

Afbeelding 3 Bij een te glad oppervlak zijn bacteriën moeilijk te verwijderen door onderdruk en adhesie (bron Leser hamburg).

gaan gebruiken voor het verbeteren en reconditioneren van roestvast staal met als doel om een hygiënischer en goed reinigbaar oppervlak te krijgen. Ook zorgt de abrasieve werking van de additieven ervoor dat beitsen en passiveren overbodig wordt. PureFinish kan namelijk ook aanloopkleuren en oxidaties verwijderen die zijn ontstaan door lassen of warmtebehandeling. Dit is goed te zien op afbeelding 4, waar de helft van het onderdeel tijdens deze behandeling afgeplakt is geweest. Rösler heeft TNO een fundamenteel onderzoek laten doen naar de zogenoemde SRI-bepaling. De SRI staat voor ‘Soil Retention Index’ en geeft praktische informatie over hoeveel contaminaties nog op een oppervlak achterblijven na een bepaalde reiniging. Uit deze bepaling blijkt dat de genoemde oppervlaktebehandeling van Rösler ruim voldoet aan alle eisen die de European Hygienic Engineering & Design Group (EHEDG) qua hygiëne en reinigbaarheid stelt aan de voedingssector en farmacie. Deze reproduceerbare SRI-waarde overtreft zelfs de bestaande oppervlaktetechnieken omdat de ruwheid zich bevindt tussen 0,25 en 0,60 μm. Dat blijkt een ideaal gebied te zijn om dergelijke resultaten te verkrijgen (afbeelding 2). EHEDG stelt als eis een ruwheid van Ra<=0,8 μm en daar voldoet zo’n oppervlak dus ook ruimschoots aan. Afbeelding 5 toont een behuizing van een “roterende clean flow” van roestvast staal AISI316 voor en na de behandeling met PureFinish.

Afbeelding 4 De rechterhelft is behandeld met PureFinish. Foto Rösler.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 15

DE VOORDELEN De voordelen van deze oppervlaktebehandeling zijn: • een gedefinieerde, homogene en reproduceerbare oppervlakstructuur met een hogere algemene corrosiebestendigheid • een hoge weerstand tegen ‘under deposit attack’ • het kan beitsen en passiveren vervangen • aanloopkleuren, verruwingen en zwaardere oxidaties door het lasproces worden verwijderd • een zeer goed reinigbaar oppervlak dat voldoet aan sanitaire en aseptische eisen • nauwelijks nog minuscule plekjes waar voedselresten kunnen achterblijven • kortere reinigingstijden die een hoger productierendement opleveren • een lichte drukopbouw in het oppervlak waardoor de kans op spanningscorrosie afneemt • microscopisch fijne kerfjes in het oppervlak, ook wel artefacten genoemd, worden ‘dichtgehamerd’ • in tegenstelling tot glasparelstralen treedt er geen vervorming op omdat het materiaal koel blijft tijdens de behandeling • het oppervlak is hydrofoob: minder aanhechting van vocht en andere substanties • PureFinish installaties kunnen in bestaande productielijnen worden geïntegreerd • de waterfilm beschermt het oppervlak enigszins tegen te harde inslagen van het abrasieve middel • beduidend minder milieubelasting omdat immers in principe zonder chemicaliën wordt gewerkt • het proces is goed te mechaniseren en/of te robotiseren.

PASSIVATIE Een goede werking van het PureFinish-proces vereist wel dat er tijdens de productie van de roestvaststaalcomponenten zeer schoon gewerkt wordt om onder andere ijzercontaminatie in het rvs-oppervlak te voorkomen. De aanwezigheid van deze deeltjes kan zijn veroorzaakt door het gebruik van bijvoorbeeld stalen gereedschappen en zetbanken. Een ander nadeel

Afbeelding 5 Behuizing van een roterende clean flow Foto Goudsmit. is dat het proces nogal wat geluid genereert (circa 80 dB). Overigens valt deze geluidsoverlast met een gesloten straalkast weer behoorlijk mee. Het proces vindt plaats in straalkasten waar met een lichte verhoogde druk wordt gewerkt, zodat de operator ook vrij gemakkelijk manueel kan werken. De installaties beschikken over een gesloten watersysteem. Dankzij de zuurstof uit de lucht kan na het waterstraalproces een prima passivatie van het oppervlak worden verkregen. Maar het materiaal moet wel de tijd krijgen om een nieuwe oxidehuid te vormen die op de gewenste dikte van 10 tot 15 nM uitkomt. Deze nieuwe oxidehuid ontstaat overigens onmiddellijk tijdens het straalproces, maar de uiteindelijke dikte wordt na ongeveer vier uur bereikt. Het is van groot belang dat men gedurende deze tijd het materiaal niet aanraakt.

DE SRI-WAARDE De Soil Retention Index is een door TNO ontwikkelde test waarmee hechting en onthechting van een bepaald eiwit op een rvs-oppervlak gemeten kan worden. De methode houdt rekening met de hoeveelheid open ruimten in de diepere gedeeltes van de ruwheid waardoor er een nieuwe gedefinieerde waarde ontstaat. Het is de waarde die verkregen wordt na de vermenigvuldiging van het aantal pieken, het

percentage open ruimten in de dalen en de gemiddelde oppervlakteruwheid. Het gaat dus verder dan alleen de gemiddelde ruwheid. SRI vormt de basis voor het beschrijven en beoordelen van de reinigbaarheid van een oppervlak tot op microbieel niveau en geeft dus een belangrijke indicatie in hoeverre na een bepaalde reiniging ongewenste stoffen op het oppervlak zijn achtergebleven. Het geeft daarom het beste verband aan tussen oppervlaktestructuur, vervuiling en reinigbaarheid. Het afgaan op de ruwheidswaarde geeft alleen de gemiddelde ruwheid aan en levert feitelijk geen absolute informatie op over pieken en dalen in het oppervlak. Op afbeelding 6 ziet men een topografische opname in duizenden van millimeters van een PureFinish-oppervlak, gemaakt door TNO. Bij een dergelijke kleine schaal ziet men als het ware een heuvellandschap dat door deze behandeling ontstaat. Een opname van een glasparelgestraald oppervlak zou er uitzien als een soort Alpengebied. Metingen laten een duidelijk verschil zien tussen een 2B finish en een PureFinish-oppervlak voor wat betreft het achterblijven van contaminaties. Op een geslepen of geparelstraald oppervlak vallen deze waarden echter nog meer tegen dan op een 2B finish. Laatstgenoemde afwerking komt er dus niet zo goed vanaf vergeleken met PureFinish. ● Dit artikel is een bewerking en inkorting van een artikel, geschreven door Ko Buijs, dat in 2016 is verschenen in ALURVS.

Afbeelding 6 Topografische opnamen van een PureFinish-oppervlak in duizenden van millimeters afb TNO.

16 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

MEER INFORMATIE www.innomet.nl info@innomet.nl

CUPROSTAR 1600 S Acid Copper

High Levelling Acid Copper Start Bright... Finish Right CUPROSTAR 1600 S produces a brilliant and ductile bright copper layer with excellent levelling performance on substrates such as steel, brass, aluminum and zinc die-cast. The system can also be optimized to avoid orange peel, over-levelling or flame patterns on plastic substrates with complicated geometries. The success of the process started in China and spread over to other countries. If you are using bright acid copper and demand an easy to control system with good brightness, excellent levelling and consistent performance... CUPROSTAR 1600 S is the process for you! For reliable copper finishes for any substrate, count on MacDermid Enthone. KEY FEATURES • Ultra High Levelling Systems • Exceptional Low Current Density Coverage and Brightness • Fast Plating Rates with High Burn Resistance • Ideal for all Metal and Plastic Substrates

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 17

THEMA INDUSTRIELE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

ALGEMEEN

ZEER TEVREDEN DOOR OVERSTAP OP CHROOM VI-VRIJ WERKEN Langzaam maar zeker stappen meer bedrijven over op Chroom VI-vrije voorbehandelingssystemen. Dat is natuurlijk ook niet verwonderlijk gezien het naderende verbod op Chroom VI. Ook Color Coating in Apeldoorn stapt over en is erg positief over het alternatief en de resultaten die daarmee behaald worden. Dirk Verzijl, directeur van Color Coating: “Wij zijn er ontzettend blij mee.”

Color Coating is een specialist in het chemisch voorbehandelen van aluminium en het aanbrengen van poedercoatings daarop. Een belangrijke markt vormt de (gevel)bouw, maar gecoat aluminium wordt ook steeds meer gevraagd in industriële toepassingen en hoogwaardige consumentenproducten. Voor de voorbehandeling beschikt het bedrijf over een volledig geautomatiseerd badensysteem met twee bovenloopkranen. Zoals in zoveel bedrijven wordt ook hier nog Chroom VI toegepast in de voorbehandeling, maar dat is over enkele maanden verleden tijd. Dirk Verzijl: “Op het verbod op Chroom VI wilden wij zeker anticiperen, maar we deden dat aanvankelijk door doelbewust de kat uit de boom te kijken. Met Chroom VI behaalden we heel goede resultaten en ik wilde een alternatief dat minstens net zo goed is. Ik ging ervan uit dat de chemiebedrijven door het naderende verbod zeer dringend op zoek zouden gaan naar een goed alternatief. Dus daarom ben ik laat ingestapt. Bijna twee jaar geleden ben ik

tabel 1 PreCoat34

18 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

met onze chemieleverancier AD Chemicals het gesprek begonnen over een mogelijk alternatief en de hoge eisen die ik daaraan stel. Dat was de start van een succesvolle zoektocht.” Die tocht kende een vliegende start doordat Dirk Verzijl het idee kreeg om de onbenutte baden in de dompelbadenreeks ter beschikking te stellen aan AD Chemicals voor praktijktesten. AD Chemicals was hier natuurlijk erg blij mee en zo is de (door)ontwikkeling van het Chroom VI-vrije alternatief in een stroomversnelling geraakt. Roland van Meer, businessunit manager van AD Chemicals: “Wij zijn hier niet vanaf nul gestart. Het product is gebaseerd op een technologie die al geruime tijd in de luchtvaart wordt toegepast. We waren blij met de mogelijkheid om ons product PreCoat A34 ook te kunnen optimaliseren voor de voorbehandelingsprocessen gericht op de gevelbouw. Wat we hier goed konden uitwerken was de laatste vijf procent van de chemie. We konden dus gestructureerd uitdokteren in het laboratorium en doortesten in de baden van Dirk.”

LUCHTVAARTTECHNOLOGIE Hij vervolgt: “Het gaat erom dat je de vertaalslag kunt maken naar de kwaliteitseisen van het andere segment. Het idee van Dirk kwam ons heel goed uit, want voor de vertaalslag heb je een partner nodig die daar serieus naar wil kijken en er ook tijd, geld en energie in wil steken.” Hoewel PreCoat-technologie in de luchtvaart al wordt toegepast, is de feitelijke toepassing voor het coaten van aluminium bij Color Coating toch net weer anders. Er is een verschil in de legering, maar ook in de focus. Aerospace of luchtvaart focust hoofdzakelijk op passivering (kale corrosie, bare corrosion protection) en elektrische geleiding. Lakhechting en filiforme corrosiebescherming zijn daar van secundair belang. Bij Color Coating werd de benadering omgedraaid. Voor de gevelbouw zijn lakhechting en filiforme corrosiebescherming namelijk van primair belang en passivering van secundair belang. Uitgangspunt werd de vraag hoe je een materiaal kunt prepareren met een bare corrosion protection op blank aluminium en hoe je

Dirk Verzijl (l) en Roland van Meer.

daaraan een excellente hechting kunt koppelen. Er is dus vanuit het materiaal gedacht met het oog op preventie van het veel voorkomende probleem van filiforme corrosie. Op deze manier behoudt PreCoat A34 de resultaten van Chroom VI, inclusief passivering.

KWALITEIT GEWAARBORGD Dirk Verzijl: “Bij ons is een poedercoatingsysteem met lange levensduur ons bestaansrecht. De hele markt is gewend aan een bepaalde kwaliteit die bereikt wordt door Chroom VI. Ik heb een klant die slechte ervaringen heeft met een eerder bereikt alternatief. Dat drukt je nog eens met de neus op het feit dat een alternatief wel heel goed moet zijn om klanten te overtuigen van een overstap in de voorbehandeling. Dus minimaal gelijk aan Chroom VI op het gebied van lakhechting, bare corrosion protection en corrosiewering. Daarnaast moet het een stabiel en gebruiksvriendelijk chemisch proces zijn waarvoor je geen high tech apparatuur nodig hebt om de chemische waardes te meten en bij te sturen. Het enige dat we om de dag moeten doen, is de sterkte bepalen van het bad, maar dat deden we bij Chroom VI ook al.”

Aluminium profielen uit de voorbehandeling.

Verschil is natuurlijk wel dat het Chroom IIIhoudende PreCoat A34 kritischer is dan Chroom VI. Dat geldt overigens voor alle alternatieven van Chroom VI. Maar, zo benadrukt AD Chemicals, als bij een oppervlaktebehandelaar het kwaliteitsdenken al flink is ingevoerd op de werkvloer, is de overstap naar een Chroom VI-vrij systeem helemaal niet zo groot. Een ander verschil is dat PreCoat A34 weliswaar duurder is, maar dat daarmee wel flink wordt bespaard op de afvalstroom. Volgens Dirk Verzijl is nu nog niet precies te zeggen hoe het per saldo uitpakt, maar hij verwacht geen aanmerkelijke prijsverhoging. “Belangrijk is dat wij hiermee niet inleveren op de kwaliteit: die moet gewaarborgd blijven. En daarin slagen we ook. We kunnen blijven dompelen, we hebben een perfecte hechting en zelfs betere resultaten uit de zoutsproeitest (>3000 uur NSS) dan met Chroom VI.”

ALTERNATIEF VOOR PRE-ANODISEREN PreCoat A34 wordt gepositioneerd als een Chroom III-waardige voorbehandeling die naast goede lakhechting en corrosiewering ook de

eerder genoemde bare corrosion protectionbiedt op blank aluminium, ook bekend als blank chromateren of passiveren. Zo wordt met dit product meer dan 1000 uur corrosiebescherming gehaald op de AA6060-legering in NSSzoutsproeitesten.AD Chemicals wijst er op dat pre-anodiseren slechts maximaal 336 uur bare corrosion resistance behaalt. De chemieleverancier ziet PreCoat A34 ook als een goed alternatief voor pre-anodiseren, omdat Qualicoat voorschrijft dat de poedercoatlaag zo snel mogelijk na de voorbehandeling aangebracht moet worden. Bij Color Coating is dat vanzelfsprekend omdat beide processen achter elkaar onder één dak plaatsvinden. Daarnaast vraagt pre-anodiseren significant meer energie dan een chroomvrije voorbehandeling. Met PreCoat A34 heeft men betere bare corrosion protection en geen zorgen over het risico op aantasting van de conversielaag. De kosten van een Chroom VI-vrije voorbehandeling vallen volgens AD Chemicals in vergelijking met preanodiseren ook lager uit. “Hiermee laten wij als Color Coating zien dat we een duurzaam en kostenbewust alternatief hebben op pre-anodiseren”, aldus Dirk Verzijl. “Nu kunnen wij de eerste maanden zowel de Chroom VI-behandeling uitvoeren als via het omdraaien van een schakelaar in de voorbehandeling de Chroom VI-vrije behandeling. Half september loopt het laatste Chroom VI uit de baden. Wij hebben de primeur om als eerste klant van AD Chemicals PreCoat A34 aan onze klanten aan te bieden. Ik verwacht er enorm veel van. Wij hebben als Color Coating de missie om de beste te willen zijn en willen ons onderscheiden door gegarandeerde kwaliteit en flexibiliteit.” ●

MEER INFORMATIE Een deel van de dompelbaden van Color Coating.

www.colorcoating.nl www.adinternationalbv.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 19

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

Om een hoge zuiverheid te bereiken die vele onderdelen vereisen, maken producenten steeds meer gebruik van fijne en ultra-fijne reinigingsprocessen. Foto: Dürr Ecoclean GmbH/UCM AG

Nieuwe uitdagingen voor industriële onderdelenreiniging

TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN VAN REINIGINGSINSTALLATIES EN PROCESSEN

TEKST Doris Schulz

ALGEMEEN

Het reinigen van industriële onderdelen wordt inmiddels alom erkend als een cruciale waardetoevoegende stap in de totale productieketen. Maar nieuwe trends, zoals Industrie 4.0, miniaturisatie, elektromobiliteit, lichtgewicht constructies en de voortschrijdende mondialisering leveren nieuwe uitdagingen op voor het reinigen van industriële delen en oppervlakken. Het reinigen van delen en componenten is essentieel om kwaliteitsissues bij verdere verwerking te voorkomen – bijvoorbeeld in de fasen van coaten, verlijmen, lassen, harden en assemblage – maar ook voor het goed functioneren van het eindproduct. Het reinigen van industriële delen en oppervlakken wordt derhalve erkend als een waarde-toevoegende stap in productieketens, en een belangrijke factor om concurrerend te blijven. In veel industrieën lag de nadruk na bewerkings- en vormgevingsprocessen vooral op het verwijderen van verontreinigende deeltjes met behulp van natte chemische reinigingsmethoden. Het verwijderen van filmachtige verontreiniging

20 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

is altijd een prioriteit geweest, met name in het voorbereiden van delen en oppervlakken voor coaten, lassen, harden of verlijmen. De noodzaak van deze reinigingsstappen zal in de toekomst waarschijnlijk niet veranderen. Maar nieuwe trends brengen nieuwe uitdagingen met zich mee voor het reinigen van delen. Een voorbeeld is de trend naar steeds kleinere en complexere delen en componenten, waarvan wordt verwacht dat ze beter presteren en langer meegaan. Andere trends, zoals kortere productlevenscycli, kleinere productievolumes (inclusief enkelstuks), het gebruik van nieuwe materialen en combinaties daarvan (meestal in lichtgewicht constructies), nieuwe productie-

processen en de voortschrijdende mondialisering, hebben allemaal een directe invloed op onderdelenreiniging. Om nog maar te zwijgen van belangrijke technische ontwikkelingen, zoals elektromobiliteit, autonoom rijden en de herstructurering van productieprocessen, in lijn met Industrie 4.0.

BIJZONDERE GEOMETRIE Natte chemische reiniging zal ongetwijfeld de meest gangbare gebruikte technologie blijven. Maar om voorbereid te zijn op veranderende marktbehoeften en verschuivende technische eisen, wordt flexibiliteit respectievelijk de toekomstige levensvatbaarheid van delen en

Toepassing van CO2-sneeuwstralen om kunststof carrosseriecomponenten voor elektrische auto’s te reinigen voor het coaten. Foto: acp - advanced clean production GmbH

oppervlaktebehandelingsinstallaties steeds belangrijker. De onderdelenreinigingsindustrie anticipeert al op opkomende behoeften, door fabrieken te ontwerpen met een ingebouwd aanpassingsvermogen om verschillende soorten onderdelen, verschillende standaarden van reinheid en alternatieve reinigingsmethoden aan te kunnen. Dit betekent niet alleen het installeren van efficiëntere ultrasound (echografie)systemen, drukpompen en filtersystemen, maar ook het opnemen van technische ontwikkelingen waardoor de installatieoperators de reinigingsparameters kunnen aanpassen, afgestemd op de specifieke omvang en geometrie van de onderdelen die het systeem doorlopen. De mogelijkheid om snel en gemakkelijk reinigingstools te verwisselen, zoals spuitunits, is zo’n ontwikkeling, net als het scheiden van reinigings- en droogprocessen, in geval van water-gebaseerde reiniging. De eis dat componenten aan steeds hogere reinheidsstandaarden moeten voldoen, komt enerzijds voort uit gevestigde hightech gebieden zoals halfgeleiders, microtechnologie en elektronica. De taak hier betreft het verwijderen van oppervlakteverontreinigingen in de vorm van deeltjes en filmlagen, evenals watervlekken en verkleuringen, terwijl biologische en ionische verontreinigingen ook een issue zijn in sommige gebieden. Aan de andere kant stellen nieuwe soorten componenten, zoals die worden gebruikt in de elektrificatie van aandrijvingen of in auto’s zonder bestuurders, de onderdelenreinigingsindustrie voor nieuwe uitdagingen. Dergelijke componenten komen met een reeks strenge performance-eisen: het vermogen om elektriciteit te geleiden en een continue stroomtoevoer te ondersteunen, hoge geschiktheid voor coating en, in het geval van optische sensoren, honderd procent gegarandeerde functionaliteit.

Meetinstrument in de lijn maakt gebruik van fluorescerende meettechnologie om de aanwezigheid van laagresten vast te stellen. Foto:FraunhoferIPM, member of Fraunhofer-Alliance Cleaning Technology

GEÏNTEGREERDE PROCESSEN Om deeltjes en oppervlaktefilms te verwijderen en de vereiste mate van reinheid te bereiken, wenden fabrikanten zich steeds meer tot fijne en ultrafijne reinigingsprocessen. Naast het basisontwerp en de configuratie van de reinigingsfabriek, plus de passende procestechnologie (bijvoorbeeld multifrequentie ultrasound), reinigingschemie en procesontwerp, moet ook rekening worden gehouden met andere technische aspecten. Daarbij gaat het om zaken als doorstroomoptimalisatie, onderdelendragers, leidingwerk, transportbandautomatisering en luchtregeling. De trend richting intelligente netwerk-productieprocessen – waarmee fabrikanten een hogere productiviteit, betere productkwaliteit en flexibiliteit kunnen bereiken en tegelijk hun kosten kunnen terugdringen – leidt ook tot veranderingen in de industriële onderdelenreiniging. Er zijn inmiddels al volledig geautomatiseerde inline fabrieksoplossingen beschikbaar, die bulkgoederen, zoals schroeven, kunnen reinigen en drogen en vervolgens verder kunnen transporteren naar de volgende verwerkingsfase. De nieuwste intelligente generators voor gebruik in ultrasoon reinigen kunnen nu al zichzelf configureren en vervolgens hun eigen bewerkingen monitoren en optimaliseren. Dit betekent, bijvoorbeeld, dat de optimale werkfrequentie automatisch kan worden bepaald en ingesteld voordat de ultrasonische trilling wordt geactiveerd.

SELECTIEF DROOG REINIGEN Het continu monitoren en registreren van installatie- en procesparameters in natte chemische reinigingsfabrieken is tegenwoordig heel gangbaar. Fabrieken kunnen tegenwoordig worden uitgerust met geavanceerde instrumentatie voor het continu inline monitoren en controleren/aanpassen van reinigingsbaden. Deze systemen maken niet alleen het accuraat

documenteren van procesparameters tijdens het reinigen mogelijk, maar kunnen ook worden gebruikt om waar nodig aanvullend reinigingsmiddel aan het bad toe te voegen. Het proces is volledig geautomatiseerd, interventies van de machine-operator zijn niet nodig. Ook zijn tegenwoordig initiële oplossingen voor het inline monitoren van reinigingsresultaten beschikbaar; deze maken veelal gebruik van fluorescente metingstechnologie om te checken op aanwezigheid van restjes film. Het selectief droog reinigen van functionele oppervlakken en specifieke gebieden van componenten, alvorens te verlijmen, sealen of laserlassen, evenals voor-geassembleerde delen met gebruik van CO2 sneeuwstralen, laserreinigingsof plasmareinigingstechnieken, was tot nu toe overwegend een nichespecialisme. Echter, het selectief reinigen van functionele oppervlakken zal in de toekomst meer mainstream worden, aangezien één enkel werkstuk een reeks verschillende reinigingsuitdagingen met zich mee kan brengen, afhankelijk van ofwel de mate van oppervlaktereinheid die vereist is voor geselecteerde gebieden die bestemd zijn voor verdere verwerking, ofwel van het gebruik waarvoor het component zal worden ingezet. Ook het feit dat inline-geschikte processen gemakkelijk geautomatiseerd kunnen worden heeft deze trend verder gestimuleerd. Lichtgewicht constructies – die veelal gebruikmaken van aluminium, composieten en nieuwe combinaties van materialen – worden steeds gangbaarder, en zijn eveneens een gebied waar droge reinigingsprocessen steeds belangrijker zijn geworden. Een voorbeeld is het gebruik van CO2 sneeuwstralen door fabrikanten van elektrische auto’s voor het reinigen van de kunststof carrosseriepanelen en strips, alvorens ze te lakken. ●

Zie ook het artikel over Parts2clean op 34

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 21

ALGEMEEN

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

Overzicht van de dompelbadenreeks

CHROOM III IN TWEE VOORBEHANDELINGSLIJNEN VAN NTS FINISH Gelet op het verbod op Chroom VI is er natuurlijk veel belangstelling voor alternatieven die in de praktijk kunnen werken. Bij NTS Finish hebben ze twee verschillende voorbehandelingslijnen waarin Chroom III wordt toegepast. Vroeger ging dat met Chroom VI. Hoe is de overstap gegaan en wat zijn de resultaten? De ene voorbehandelingslijn bij NTS Finish stond tot voor kort bekend als de ijzersproeifosfateerinstallatie. Deze tunnel was voor het ontvetten en ijzerfosfateren van ferro-metalen en voor het reinigen van niet-ferro metalen en kunststofproducten. Maar sinds juni 2016 wordt er geen ijzerfosfaat meer toegepast. In plaats daarvan wordt zirkonium gebruikt voor de voorbehandeling en het passiveren met Chroom III. De andere lijn is een dompelbadenreeks voor het ontvetten, beitsen, zinkfosfateren en passiveren van ferro-metalen en voor het ontvetten, beitsen en passiveren van aluminium op

22 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

basis van Chroom III. “In de dompelbadenreeks gebruiken we Surtec 650. In de opvolger van de ijzersproeifosfateerinstallatie gebruiken we Mavom 1340 dat iets is aangepast aan onze specifieke behoefte. In beide voorbehandelingslijnen hebben we testen gedaan met aluminium en daaruit kwamen nagenoeg dezelfde uitkomsten”, zegt Jan Vercoelen, directeur van NTS Finish. “Een verschil is dat in de sproeitunnel de toevoeging van stoffen veel kritischer is om de kwaliteit van het bad op orde te houden. Het toevoegen gebeurt de hele dag druppelsgewijs via pompjes. Daarnaast zijn er meer meetmo-

menten. Maar we doorstaan nu een veel langere zoutsproeitest (die we in eigen huis kunnen uitvoeren) en hebben een goede hechting.”

PER DIRECT STOPPEN De overstap op Chroom III was niet eenvoudig. Zoals overal was het hier ook zoeken naar de juiste samenstelling van het sapje gecombineerd met belangrijke parameters van de baden. De overstap op Chroom III was al eerder doorgevoerd bij de dompelbadenreeks. Jan Vercoelen: “Alles is in een stroomversnelling geraakt toen we twee jaar geleden een brief

kregen van de Duitse militaire overheid waarin stond: per direct stoppen met Chroom VI. We hebben toen ongeveer alles op papier moeten zetten wat met Chroom VI gechromateerd was. Ook is afgesproken dat als er Chroom VI op een tekening zou staan, we meteen naar Duitsland zouden bellen om de goedkeuring te krijgen om Chroom VI op de tekening te veranderen in Surtec. Dit was van toepassing op alle aluminium onderdelen, aluminium pantserdelen en wielen die per direct over moesten naar Surtec 650, een productnaam voor Chroom III.” In de sproeitunnel heeft de overstap geleid tot een flinke daling van de temperatuur van het bad. De temperatuur ging terug van 55 naar 35 graden Celsius. Bij de dompellijn bleef de temperatuur 27 graden Celsius. Weliswaar is de rekening voor het chemicaliëngebruik iets hoger, maar dat wordt dubbel en dwars goedgemaakt door een veel lagere gasrekening en de veel langere standtijd van het bad. Vercoelen wijst erop dat het werken met lagere temperaturen ertoe leidt dat het product sneller op de te behandelen temperatuur zit. Verder zijn er natuurlijk wel verschillen tussen sproeien en dompelen. De kracht op het te behandelen materiaal is bij sproeien veel hoger dan bij dompelen en daardoor reageert het materiaal ook anders.

GEEN EENVOUDIG RECEPT Karel Nelissen, procescontroleur die zich hoofdzakelijk op de dompelbaden en sproeitunnel richt, legt nog enkele verschillen uit. “In de dompelbaden is de standtijd vijf tot tien minuten, afhankelijk van de gevraagde specificatie. Bij de overstap hebben we de badsterkte aangepast om de doorlooptijd hetzelfde te kunnen houden en hogere laagdiktes beter te kunnen waarborgen. In de sproeitunnel is de doorlooptijd blijven staan op anderhalve meter per minuut. Een ander verschil is de laagdikte.

Voorbeeld van producten die onder handen worden genomen. Dompelen resulteert in een hogere laagdikte dan sproeien. Voor een hogere laagdikte moet je dus dompelen.” Hij vervolgt: “Bij de dompelbaden hebben we van tevoren duidelijk aangegeven dat het beitsen heel belangrijk is en heel goed moet functioneren. Het aanetsen moet heel goed worden uitgevoerd, vooral bij aluminium is dat heel belangrijk. De beitsafdracht moet gewoon goed zijn. Als je er te weinig afhaalt, heb je geen mooie Surteclaag. Gelukkig kunnen we het allemaal zelf meten in ons eigen laboratorium. Het is heel belangrijk om dat te hebben. Als je niet zelf kan meten, dan krijg je productiestilstand en ben je niet zeker van de kwaliteit.” De hele overstap heeft enkele jaren geduurd en is zeker niet van een leien dakje gegaan. In de voorbehandelingslijnen, in het eigen laboratorium en in het laboratorium van Mavom zijn vele testen uitgevoerd om de juiste chemie en andere parameters te bereiken. Er bestaat nu eenmaal geen eenvoudig recept dat voor iedere bedrijfssituatie de gewenste resultaten oplevert. De ijzersproeifosfateerinstallatie bestond uit vier fases en dat is nu nog zo. Maar de chemie waarmee gewerkt wordt en de volgorde van de behandelingen zijn gewijzigd.

REINHEID

Karel Nelissen (l) en Jan Vercoelen bij de dompelbadenreeks.

Jan Vercoelen: “In de oude situatie, in de sproeitunnel, gebeurde het passiveren in het laatste bad voor het demispoelen. Nu zit het passiveren door Chroom III in het eerste bad. Eigenlijk zit de hele behandeling in het eerste bad, de rest is spoelen. Dus in het eerste bad gebeurt het ontvetten, zirkoniseren en passiveren met Chroom III. Dan krijg je een naspoeling met water, gevolgd door een spoelbad met zuiver

water en tot slot spoelen met demiwater. Iedere zone duurt drie minuten. Het gaat om cascade spoelen waarbij iedere keer wat water terug gaat. We gooien bijna niks weg. We hebben een kleine overloop op het tweede bad. Het eerste bad heeft een uitsleep en wordt automatisch ververst.” Karel Nelissen: “Het heeft allemaal heel wat moeite gekost, maar over de resultaten zijn we tevreden. Wat we hebben gedaan, kun je een vorm van gestructureerd experimenteren noemen. In het begin hadden we weleens last van poedervorming op het materiaal, maar daar hebben we nu helemaal geen last meer van. De producten zijn schoner dan vroeger. Dat blijkt iedere keer uit de testen. Op reinheid scoorden we 36 – 38, dat is schoon genoeg voor een goede poederhechting. Maar onlangs bleek uit een test dat we op 56 zaten, dat is super schoon. Vooral in de poedercoatlijn merken we dat de producten zuiverder zijn, waardoor de hechting eerder optreedt. Gelet op de norm voor hechting komen we bij hechtingstest elke keer uit op GT 0.” Jan Vercoelen tot slot: “Wij blijven voortdurend de kwaliteit monitoren. En dat doen niet alleen wij, maar ook onze klanten. Die komen hier regelmatig kijken. Dan kijken ze als eerste in de boeken waarin we alle meetgegevens, zoals laagdikte en verblijftijd, vastleggen. Wij moeten niet alleen voor onze klanten meten, maar ook omdat dat nodig is bij Chroom III. Het Chroom VI was buitengewoon stabiel. Nu moet je continu meten, dus de controletijd is wel verhoogd met Chroom III.” ●

MEER INFORMATIE www.nts-finish.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 23

Trots op het werk In het Friese Burgum staat een nieuwe brug met strekmetalen bekleding. Strekmetaal is in principe stevig, licht en bestaat uit een vlakke metalen plaat met ruitvormige openingen. Het is een uitdagend project vanwege de vormeigenschappen van het materiaal, de locatie bij het water en de noodzakelijke anti-graffiti eigenschappen. Strekmetaal wordt vaak geanodiseerd, maar door de kleurenbeperking is er gekozen voor een poedercoating met anti-graffiti eigenschappen. Schoen Oppervlaktetechniek heeft als poedercoater de expertise om strekmetaal te behandelen conform de projecteisen. Het strekmetaal is chemisch voorbehandeld en vervolgens behandeld met een tweelagen systeem, geheel volgens Qualicoat Seaside. Er is een speciale primer gebruikt die beschikt over extra kantendekkende eigenschappen. Het strekmetaal is afgewerkt in de kleur â&#x20AC;&#x2DC;zwartgroenâ&#x20AC;&#x2122; met een anti-graffiti coating van Axalta op 80% glans. Esthetisch gezien wordt de brug fraai in de omgeving opgenomen. Met reden een project om trots op te zijn! Foto Jacob Melissen.

24 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 25

ORGANISCHE DEKLAGEN

THEMA INDUSTRIELE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

REVOLUTIE IN DE VOORBEHANDELING Bij Steur Oudenbosch is wel een heel bijzondere vorm van voorbehandeling de dagelijkse praktijk. Daar wordt met droogijs gereinigd, wat tot gevolg heeft dat de wasplaats met detergent overbodig is. Ook reiniging onder hoge druk en de toepassing van een primer zijn niet nodig. Heel licht schuren met een fijn schuurpapier volstaat om een verdubbeling van het oppervlak en een uitstekende hechting te krijgen. Eigenaar Jack Steur heeft patent gekregen op zijn vinding, die hij niets minder dan een revolutie in de voorbehandeling noemt. Hoog tijd dus om eens naar Oudenbosch te gaan.

Steur Oudenbosch is bekend om het coaten van trucks, machines, bedrijfsvoertuigen en ander industrieel materieel. Uit heel de wereld krijgt Steur trucks en hoogwerkers toegezonden om die te behandelen. Ook verricht het bedrijf reparaties aan auto’s en caravans en heeft het zelf, in samenwerking met anderen, een superhydrofobische verf ontwikkeld onder de naam NanoClear+. Momenteel worden er gesprekken gevoerd met een van de grootste internationale lakproducenten om die verf in de distributie en verkoop op te nemen. Voor dit artikel richten we ons niet op de verf, maar op de voorbehandeling. Want in een revolutie is de redactie altijd geïnteresseerd. In een gesprek met Jack Steur wordt al snel duidelijk dat hij bij de ontwikkeling daarvan niet over één nacht ijs is gegaan en dat het verhaal niet heel snel is verteld, zelfs tamelijk ingewikkeld is. “Wij beschouwen de voorbehandeling als een onderdeel van het hechtings- en beschermingsproces (het aanbrengen van een coating) en ons doel is om het hele traditionele voorbewerken te minimaliseren, zeg moderner te maken. We willen daar alle activiteiten uithalen die overbodig zijn. Dat is goed voor het milieu, maar ook voor de bedrijfsvoering. Samen met wetenschappers en technische toeleveringsbedrijven hebben we gekeken naar de vraag: waaruit bestaat hechting? Waarom hecht een vloeistof? Als antwoord op die vraag werd

26 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

Jack Steur bij een elektronenmicrosoop. altijd gezegd dat de ondergrond schoon moet zijn en dat het opgeruwd moet worden, bijvoorbeeld door stralen of schuren. Dan hecht de verf wel, maar dat blijkt alleen maar de mechanische hechting te zijn.”

WETTING Hij wijst erop dat de mechanische hechting slechts vijftien procent is van het totale hechtingsproces. “Veel meer vindt hechting plaats

op een ander niveau, namelijk door middel van benatting van het oppervlak (wetting). De druppel verf dient net als een waterdruppel in een krant opgenomen te worden waardoor een heel intiem contact ontstaat en niet als een druppel water op een motorkap te vallen die net in de was is gezet. Wij hebben apparatuur aangeschaft waarmee we de voorwaarden voor de wetting kunnen bepalen en ook in een norm kunnen uitdrukken: dat is de surface free energy

Jack Steur aan het ijsstralen. (SFE). De SFE van een substraat moet hoger zijn dan de cohesiewaarde van de vloeistof die erop valt. De druppel mag het niet winnen van de ondergrond, die mag er niet afrollen, maar moet de ondergrond benatten. We willen dus een hogere energiewaarde van het substraat en een lagere cohesiewaarde van de verf.” Maar dan zijn we er nog lang niet. “Daarnaast moet ook de comptabiliteit van de verf in orde zijn. Er zijn eigenlijk drie aandachtsgebieden: de SFE van de verf, de SFE van het substraat en het verschil dat daartussenin zit. Dat is de IFT: de interfacial tension, de spanning die wordt veroorzaakt door de niet-comptabiliteit van de verf op het substraat. Als de verf niet compatible is, ontstaat er hoge IFT. Deze spanning tussen de verf en het substraat zal de hechting vernietigen. Wij hebben ontdekt dat de polariteit van de ondergrond en van de verf daar een grote rol in spelen. Verven zijn heel sterk apolair,

Zoutsproeikast.

het substraat heeft ook een polariteitswaarde en de ratio van de polariteit dient voor beide gelijk te zijn of elkaar zoveel mogelijk elkaar te benaderen. Als je bijvoorbeeld tien procent apolaire waarde hebt in de verf, zul je ook tien procent apolaire waarde in het substraat moeten hebben.”

POLARITEIT Een belangrijk onderwerp is de polariteit van de verf. Polaire atomen naast elkaar die identiek zijn, gaan elkaar aantrekken en lenen elektronen van elkaar. Dit veroorzaakt de hechting. Maar soms heb je te maken met polaire, apolaire en neutrale deeltjes waarbij geen harmonieuze uitwisseling van elektronen kan plaatsvinden, terwijl daar wel naar gezocht wordt. Dit zoeken wordt de IFT genoemd. De IFT hoort beneden de halve millinewton per meter te zijn (dyne op zijn Amerikaans). Als die hoger is, betekent dit

dat je veel vrije moleculen en atomen hebt die “not satisfied” zijn. In deze apolaire toestanden wordt naar bevrediging gezocht. Omdat verf vaak voor 99 procent apolair is, blijft het hele zaakje iets zoeken. “Wat wij willen, is een coating die niet doordringbaar is en een lage cohesiewaarde heeft. Ook de IFT is erg belangrijk. Wij hebben bijvoorbeeld een aantal bussen voor Schiphol en Schiermonnikoog gespoten, evenals een aantal repatriëringsvoertuigen. Het zijn voertuigen die aan zware condities worden blootgesteld. Als wij die niet met droogijs stralen, heb je een IFT van ongeveer 32 dyne. Maar als we die met droogijs stralen, dan stralen we de oxidelaag eruit en gaat de IFT naar 38 tot 40 dyne. Wij activeren als het ware de onderlaag. Vergelijk het met een appel die je doormidden snijdt. Het vruchtvlees wordt na een kwartier bruin. Wat wij doen, is de bruine laag er afstralen zonder

Testplaatje waarop de zoutsproeitest is uitgevoerd.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 27

Onderdelen van hoogwerkers in de spuitcabine.

het vruchtvlees te beschadigen waardoor die weer superreactief wordt. Je krijgt dan deeltjes die iets missen en door het oppervlak heenschieten. Daarmee gaat de surface free energy omhoog.” Hij vervolgt: “Wij gaan die SFE omhoog brengen en zetten er een verf op van ongeveer 30 dyne. Zoals gezegd, is het voor de benatting van groot belang hoe de druppel verf op het substraat zit. Vormt de druppel een rondje, dan is er geen wetting. Die is er pas als de druppel zich zoveel mogelijk uitspreidt. Hoe de druppel op het substraat zit, wordt bepaald door de contacthoek en die hoek kunnen we meten. Het verschil tussen de twee contacthoeken moet minimaal twintig procent zijn. Dat is voldoende om de druppel helemaal te laten wetten. Dan wint de onderlaag het van de bovenlaag. Dan krijg je de interactie en verdwijnt ook de IFT. Als die hoog is, gaat de druppel niet hechten.”

SCHUREN En nog is het verhaal niet klaar. Er moet volgens Steur ook nog een misverstand omtrent het schuren uit de weg worden geruimd. Want dat kan heel contraproductief zijn. “Als de bovenlaag hoger is qua energiewaarde dan de onderlaag, heb je een slechte hechting: de druppel wint het dan. Als oplossing wordt vaak

28 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

voor schuren gekozen. Daarmee vergroot je wel het oppervlak en maak je schoon, maar omdat de polariteitsratio hartstikke fout is, vergroot je ook de onthechting. Omdat de polariteit verkeerd is, vergroot je de tegenstelling door te schuren en vernietig je de hechting. Alle arbeid is dan contraproductief.” Het geheim zit ‘m erin dat je de dyne van het substraat zo hoog mogelijk probeert te krijgen door middel van droogijsstralen en andere technieken, en dat je de cohesiewaarde van de verf zo laag mogelijk maakt, wat leidt tot een ideale wetting. Daarbij moet de ratio van de polariteit van de opgebrachte coating en van het substraat bij elkaar in de buurt gebracht worden, zodat je naast de mechanische hechting ook een heel goede chemische hechting krijgt. Je hebt dan een dispersieve binding op basis van de Van der Waalskrachten die de atomen naar elkaar toebrengt. Dit hele verhaal is uitgewerkt en onderzocht, onder meer door iemand van de universiteit van Leuven, en heeft geleid tot een patentaanvraag door Steur die inmiddels is toegekend. Maar dat ging zeker niet vanzelf. “We hebben voor meer dan een miljoen euro geïnvesteerd in apparatuur voor het laboratorium om allerlei zaken heel precies te kunnen meten. Wat in ons laboratorium staat, verwacht je niet van een bedrijf met 25 medewerkers.

We hebben heel veel moderne meetapparaten. Van Leica bijvoorbeeld hebben we een optische microscoop die tot 1000 keer vergroot, maar we hebben ook een elektronenmicroscoop die tot 60.000 keer vergroot. We kunnen bijvoorbeeld haaks op het oppervlak in de verflaag kijken om te zien of er hechting plaatsvindt. Verder hebben we natuurlijk een zoutsproeikast, apparaten om de cohesie, het profiel van een oppervlak en de rheologie van de verf te meten. We zijn al vier jaar bezig met onderzoek. We krijgen ook financiële ondersteuning van de RVO, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.”

HECHTING Het belang van goede hechting wordt regelmatig aangetoond doordat Steur de vraag krijgt een heel machinepark over te spuiten, omdat de hechting op het ijzerfosfaat niet goed is. Die hechting kan precies gemeten worden. “Die hechting kunnen we verzorgen op de bovenbeschreven wijze, in principe zonder het schuren van de onderliggende coating, maar ook zonder een primer toe te passen. Dit doen we door te zorgen voor de juiste comptabiliteit. Zit je niet in de juiste comptabiliteit, dan neemt door het schuren de hechting juist af. Gebruik je een ontvetter na het schuren, dan verslechter je de polariteit van het substraat waarmee je ook

Mobiele droogijsstraalunits bij Steur. de hechting vernietigt. Om dat te voorkomen, moet je een ontvetter gebruiken die niet reageert met je ondergrond.” Tot slot bestaat de revolutie niet alleen uit het polariteitsverhaal, maar ook uit een ander element. En dat heeft alles te maken met bedrijfsvoering en de “dramatische” versnelling in de doorlooptijd en omzetgroei. Dankzij het hierboven beschreven proces, heb je geen wasplaats meer nodig. Na de demontage van de onderdelen die niet gespoten hoeven te worden, vindt alles in de spuitcabine plaats:

het reinigen met droogijs (10.000 kilo per week) en het spuiten. Hierdoor kon het bedrijf overstappen van het seriële proces (waarbij de wasplaats altijd een enorme bottleneck is) op de parallelle behandeling. Hiermee wordt ook hoog gescoord op het aspect duurzaamheid, want droogijs wordt gemaakt van vloeibare CO2, een restproduct uit de kunstmestindustrie dat anders zou worden weggegooid.

HOOPWERK UITGESPAARD Daardoor kan Steur tussen de 60 tot 80 hoog-

werkers en kranen per maand behandelen in de tien spuitcabines. Iedere spuitcabine is altijd bezet. Volgens de gangbare methode zou je dan ook tien wasplaatsen moeten hebben om de kranen en hoogwerkers te reinigen van de paraffinelaag die er als transportbescherming is opgezet. Het droogijs heeft de wasplaats overbodig gemaakt waardoor je ook geen afvalwater hebt maar wel een meetbare energieverhoging van de onderlaag, waarmee meteen aan een aantal voorwaarden voor een goede hechting wordt voldaan. Door het oppervlak van de verf heel licht te schuren met een fijn schuurpapier, verdubbel je het oppervlak waardoor je zonder een primer toe te passen, meteen een hechting op de onderliggende coating hebt als je gaat spuiten. Steur past dit regelmatig toe bij het compleet restylen (moderniseren) van grote wagenparken. “Het hele arbeidsproces is bij ons ongeveer gehalveerd. Het spaart arbeidsloon, afvalwater, dieselolie en niet in het minst allerlei transport van ronkende machines door het bedrijf heen. Door met droogijs te stralen, kun je dus een paar stappen overslaan. We hebben ook een mobiele droogijsunit waarmee we collegaspuitbedrijven helpen die bijvoorbeeld grote en zware kolkenzuigers moeten renoveren en spuiten. Wij gaan daar naartoe, verwijderen met droogijs het vuil en door toevoeging van een kleine hoeveelheid abrasief kunnen we ook de roest er heel fijn uitstralen. Daarmee wordt veel straal- en schuurwerk uitgespaard.” ●

MEER INFORMATIE Mandjes van hoogwerkers gereed voor het spuiten.

www.steur.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 29

ALGEMEEN

VAKBEURS MATERIALS: DÉ VERBINDING TUSSEN INNOVATIE EN TECHNIEK Op 31 mei en 1 juni is de vijfde editie van de vakbeurs Materials 2017: dé plaats voor de materiaal-minnend Benelux. De vakbeurs slaat een brug tussen wetenschap en concrete toepassing. Dit jaar steunt de vakbeurs op vier logische pijlers: materialen, analyses, verbindingen en oppervlaktetechnieken. Elk met een eigen zone op de beursvloer, en elk met een aansprekend congresprogramma. Daarnaast zijn er een Analyse Paviljoen, het Innovatieve Materialen Paviljoen én de Verbindingstentoonstellling.

DIT IS MATERIALS 2017 • All-in concept op het gebied van materiaaluitdagingen • 85 exposanten uit binnenen buitenland • 40 kennissessies, keynotes en demo’s • Presentatie van de laatste innovaties Ook dit jaar biedt Materials weer een uitgebreid kennisprogramma. Alle sessies zijn verdeeld over de vier genoemde pijlers voor materiaaluitdagingen. Vanzelfsprekend staan de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van materialen centraal, zoals 3D-printen, nanotechnologie en zelfherstellende materialen. Het kan hierbij gaan om nieuwe materialen voor bestaande markten, maar ook om hele nieuwe ontwikkelingen die nog jaren onderzoek vergen voordat de materialen zijn omgewerkt tot een praktisch toepasbaar product. Bestond vroeger een voorwerp dikwijls uit één materiaal, tegenwoordig zijn er steeds meer producten die uit meerdere materialen zijn samengesteld. Daardoor is verbindingstechnologie minstens zo belangrijk als de optimalisatie van de materialen waaruit een product gemaakt wordt. Een product ‘doet’ het pas goed als deze materialen, of de afzonderlijke onderdelen, onderling goed op elkaar zijn afgestemd. En hier

30 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

speelt het grensvlak tussen deze materialen - de verbinding - een doorslaggevende rol. Denk maar eens aan de slimme keuzes die gemaakt moeten worden om meerdere materialen, die elk op een andere manier uitzetten bij temperatuursverhoging, toch sterk en zonder spanning aan elkaar te verbinden. Deklagen staan in direct contact met de buitenwereld. Corrosiewerende coatings op metalen ondergronden, slijtvaste coatings bovenop een boortje en verflagen op een huis - zowel mooi decoratief als functioneel beschermend - zijn zo maar enkele voorbeelden. De oppervlaktetechnieken om deze lagen op een voorwerp aan te brengen - of om het oppervlak van een voorwerp zelf te modificeren, zoals bij oppervlakteharden - hangen nauw samen met de gebruikte materialen. Een expertise op zich!

MATERIALS 2017 - Woensdag 31 mei en donderdag 1 juni, van 9.30 tot 17.00 uur - Locatie NH Conference Centre Koningshof in Veldhoven - 85 exposanten - 40 lezingen - Experience Areas met live demo’s - Gratis entree voor bezoekers

De vier pijlers (materialen, verbindingen, oppervlaktetechnieken en analyses) krijgen een eigen zone op de beursvloer, waarbinnen de exposanten zich rondom de gezamenlijk in te vullen Experience Areas positioneren. Hier geven ze onder meer live demo’s en kunnen bezoekers zelf aan de slag gaan. Bovendien krijgt elke zone een aparte lezingenzaal, met een keur aan lezingen met praktische informatie en inhoudelijke achtergrondkennis. Naast deze ‘materiaalkundige verbinding’ slaat de vakbeurs Materials dus ook een brug tussen wetenschap en concrete toepassing. Met 85 verschillende exposanten op de beursvloer die het brede materialengebied bestrijken, en ruim 40 lezingen in het congresprogramma, kan er een heel andere oplossing in beeld komen dan je van tevoren had gedacht. Bezoekers betalen geen entree voor de beurs en het congresprogramma. Aanmelding vooraf via de website www.materials.nl wordt wel gewaardeerd. ●

MEER INFORMATIE www.materials.nl

ALGEMEEN

VEEL NIEUWS OP ION-DAG VOOR DE ONDERNEMER Op de Techn.ION-dag voor de ondernemer op 18 april kwamen veel onderwerpen aan de orde waarvan diverse leden hadden aangegeven dat ze daar wakker van liggen. Op deze dag geen presentaties over technische of innovatieve ontwikkelingen, maar over onderwerpen waar ondernemers regelmatig mee worstelen. Hoog tijd dus om daarover veel informatie aan te bieden. Hier een korte weergave van de dag. De presentaties zijn te downloaden via de website.

Wim van Dongen, voorzitter van de Vereniging voor Veiligheidsadviseurs Vervoer Gevaarlijke Stoffen, gaf een heldere uitleg over hoe de verplichtingen en verantwoordelijkheden zijn verdeeld bij het transport en lossen van goederen. Hij legde uit wanneer je als oppervlaktebehandelaar een veiligheidsadviseur vervoer gevaarlijke stoffen moet inschakelen. Met name het laden en lossen blijkt een grijs gebied. Een tip voor de bedrijven: spreek af dat de vervoerder lost. Robin Sommers van Van Beek ging in op de resultaten van de ION MJA3 energie-enquête en energiebesparing. Hij ging in op de vraag hoe we de inzichten uit deze enquête kunnen gebruiken om nog meer energie te besparen en pleitte voor energie-management in de bedrijven. Daarmee worden de energiestromen zichtbaar en kun je de kosten structureel minimaliseren. Van Beek komt graag in contact met bedrijven die daarmee bezig zijn zodat er een databases met mooie voorbeelden kan worden opgebouwd. Mirjam Bos, bedrijfsjuridisch adviseur bij de Koninklijke Metaalunie, gaf een presentatie over bedrijfsaansprakelijkheid bij (garantie)claims en over de wet “te late betalingen”. Zij maakte duidelijk dat het om flink bedragen kan gaan bij (garantie)claims en dat je wel voorwaarden aan de garantie kunt stellen. Dus niet simpel ja zeggen als de klant daar om vraagt. Ook werden de effecten van de wet op de (te) late betalingen voor de applicateur toegelicht.

INCIDENTEN Een ander juridisch onderwerp betrof de invoering van de Omgevingswet (verwacht in 2019). Wat betekent dit voor OT- bedrijven? Derk Jan Meijer, beleidssecretaris bouwen en ruimtelijke

Mirjam Bos

Robin Sommers

ontwikkeling van de Koninklijke Metaalunie, ging daarop in. Hij stelde onder meer dat de impact van de Omgevingswet enorm is. Die wet vervangt 30 wetten en alles wat eronder hangt. Hij maakte duidelijk dat een gezamenlijk optreden van bedrijven binnen een gemeente heel belangrijk wordt en dat er ruimte voor bijvoorbeeld bedrijven en organisaties ontstaat om met ideeën te komen.

blik voor een ongeluk hadden gewaarschuwd. Het doel van Veiligheid Voorop is dat er geen incidenten meer plaatsvinden in de aangesloten bedrijven dankzij een continue aandacht voor een optimale veiligheidscultuur.

Vervolgens was het tijd voor een korte presentatie over het programma Veiligheid Voorop voorafgaand aan de toetredingsondertekening (zie pagina 10). Nils Bosma, bestuurslid van Veiligheid Voorop en werkzaam bij Shell, verklaarde erg blij te zijn dat ION toetreedt waardoor het programma kan leren van de ervaringen uit onze branche. Hij vertelde dat het hem bij incidenten opviel dat iedere keer iemand achteraf zei dat het ongeluk voorkomen had kunnen worden, maar dat niemand daarnaar had geluisterd. Vaak waren het ook buitenstaanders, leveranciers bijvoorbeeld, die met hun bredere

Tot slot was er aandacht voor blootstellingsbeoordelingen en hoe de Inspectie SZW daarmee omgaat. Anja van Vlerken, programmaleider voor de metaalsector van de Inspectie, legde visie, programma en strategie uit voor de sector metaal waar onze branche onder valt. In hoofdlijnen: gezond werken, veilige werken en eerlijk werken. Maar er zijn nog te veel ziekmakers. De Inspectie wil de ziekmakers aanpakken en voorkomen dat mensen blootgesteld worden. ● De presentaties van deze dag zijn in te zien of te downloaden via: www.vereniging-ion.nl/ technion-dag-voor-de-ondernemer-2017 Een impressie van de dag is te zien op ons YouTube kanaal: www.youtube.com/ watch?v=x1KqVKcp8m4

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 31

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

THEMA INDUSTRIELE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

PRE-ANODISEREN NADER BEKEKEN Qualicoat is een kwaliteitssysteem dat streeft naar de beste kwaliteit voor het betaalde geld. Binnen het Qualicoat-systeem zijn er keuzes in kwaliteitsniveaus (corrosieklassen), voorbehandelingen en coatings. Nu het onomkeerbaar is dat Chroom VI geautoriseerd gaat worden, is men gaan zoeken naar alternatieven. Pre-anodiseren (PreOx) wordt internationaal als één van de alternatieven gezien. In dit artikel willen we de stand van zaken weergeven en de relevante ontwikkelingen voor de Nederlandse applicateurs benoemen. In Nederland heeft ION al in 2014 gevraagd of er belangstelling of wensen waren omtrent PreOx. Vanuit de sector organische deklagen is toen gezegd dat PreOx in Nederland niet toepasbaar is en daar is het bij gelaten. In verband met een Estal-congres in Porto in 2015 is PreOx opnieuw in de belangstelling komen te staan. Na een inventarisatie door ION bleek dat Nederland vooral door het gebrek aan een historisch kader geen PreOx kende. Inmiddels is binnen Qualicoat de discussie rond corrosieklassen ontstaan en in een draft staat pre-anodiseren zelfs als voorbeeld bij C5. Ofschoon de testen nog lopen, geeft het wel een indicatie van de verwachting van pre-anodiseren. In de ons omringende landen wordt momenteel vol ingezet op PreOx en in Nederland lopen applicateurs opdrachten mis. Reden om ook binnen ION te starten met een werkgroep Pre-anodiseren.

In dit vakblad is reeds in het meinummer 2016 een artikel verschenen over pre-anodiseren. Daarin werd vooral de belangstelling voor deze techniek benoemd en werd een voorbeeld uit België weergegeven. Na een eerste inventarisatie bleken er binnen de applicatiebedrijven veel onduidelijkheden te zijn over pre-anodiseren. Vandaar dat de werkgroep is gestart met onderzoeken en vergelijken. Het doel van de werkgroep is: • aansluiting houden met de internationale ontwikkelingen • kennis vergaren over PreOx • mythen bevestigen of ontkrachten. Omdat Nederland een MKB-land is, willen we uiteraard ook graag dat samenwerkingsverbanden het pre-anodiseren kunnen toepassen. Binnen de huidige Qualicoat-specificatie wordt

dat nu uitgesloten. Dit was ook voor de VOA in Duitsland de reden om een werkgroep te formeren. Inmiddels trekken Nederland en Duitsland op veel punten samen op. De verslagen van de werkgroep alsmede andere relevante documenten kunt u in de portal terugvinden. Met als uitgangspunt dat de kwaliteit boven de discussie moet staan, worden de processen bekeken, gemeten en beoordeeld. De belangrijke onderzoekspunten zijn: • het verschil tussen anodiseren en pre-anodiseren; wat zijn de kritische procesparameters en hoe borg je de juiste parameters? • hoe voorkom je hechtingsproblemen als je langere tijd en grotere afstand tussen preanodiseren en coaten toestaat? • de wijze van transport en opslag • productaansprakelijkheid. • de wijze van inspecteren in het kader van de Qualicoat-licentie. • is samenwerking mogelijk tussen anodiseurs met een Qualanod-licentie en coaters met een Qualicoat-licentie? Van belang is dan het onderscheid tussen anodiseren en preanodiseren. Immers, deze bewerkingen moeten dan (indien mogelijk) in één lijn worden uitgevoerd. Op 25 mei zal de werkgroep Pre-anodiseren van Qualicoat in Norwich (UK) bij elkaar komen. Het behoeft geen betoog dat ook ION daar aanwezig zal zijn. ●

MEER INFORMATIE Pre-anodiseren in een verticale installatie.

32 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

www.vereniging-ion.nl

IGP-DURA®face 5807 Surface-robust powder coating system for facade and metal construction – More abrasion resistant – More scratch resistant – Easier to clean

Learn more about IGP-DURA ® face 5807 at: www.igp-powder.com

– Optimized flow

S T S U R FA

IGP Benelux BV NL-8013 RW Zwolle Phone +31 38 4600695 www.igp-powder.com info.benelux@igp-powder.com A member of the DOLD GROUP

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. Materialen • Introductie Metaalkunde • Introductie Corrosiebeheersing • Corrosie en Corrosiebeheersing • Hogere Gieterijtechniek • Metaalkunde

Engineering • Workshop Lasnormen • International Welding Technologist (IWT) • International Welding Engineer (IWE) • Procestechnologie voor Engineers • Projectmanagement voor Engineers

Onderhoud & Inspectie • Inspectie- en Keuringstechnieken 2 en 3 • Post-mbo Onderhoudstechniek • Post-hbo Onderhoudstechnologie • Post-hbo Onderhoud en Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Voor alle cursussen en opleidingen geldt: naast individuele deelname behoort maatwerk voor meerdere medewerkers ook tot de mogelijkheden. Meer weten, ook over ons overig aanbod? Bel 088 481 88 88, of kijk op www.cvnt.nl

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 33

ALGEMEEN

THEMA INDUSTRIELE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

NIEUWE REINIGINGSVRAAGSTUKKEN OP PARTS2CLEAN 2017 Het geldt voor de autobranche, toeleveranciers van componenten, medische technologie, machinebouw, luchtvaart, precisie-machinebouw, micro-engineering en vele andere sectoren in de moderne industrie: het doel van industriële onderdelenreiniging is het waarborgen van de vereiste zuiverheidsgraad en mate van reinheid die noodzakelijk is voor verdere ver-/be-werkingsactiviteiten of voor het op lange termijn storingsvrij functioneren van het betreffende onderdeel of component. Zorgvuldig gereinigde delen zijn van toegevoegde waarde voor het industriële productieproces. Mondiale trends zoals elektromobiliteit, lichtgewicht constructies, Industrie 4.0, duurzaamheid, kleinere productievolumes door steeds meer maatwerk, en de voortschrijdende mondialisering stellen bedrijven wereldwijd voor nieuwe uitdagingen. Dat geldt ook voor de bedrijven die gespecialiseerd zijn in reiniging van industriële onderdelen en oppervlakken. Al deze zaken komen prominent aan de orde tijdens de volgende parts2clean. Deze grote vakbeurs vindt plaats van 24 tot en met 26 oktober in Stuttgart. De geëxposeerde producten en systemen helpen gebruikers van industriële reinigingstechnologie hun concurrentievoorsprong op de markt te behouden. Onder de ruim 150 bedrijven die rond half maart 2017 hun expositieruimte al hadden geboekt, zijn bijna alle belangrijke marktspelers

en technologieleiders vertegenwoordigd in alle aanwezige beurscategorieën. In Stuttgart kunnen beursbezoekers alles te weten komen over de laatste trends en innovaties in industriële onderdelen- en oppervlaktereiniging voor de hightechwereld. Daarbij valt te denken aan het behandelen van verschillende soorten onderdelen, het voldoen aan verschillende zuiverheidsnormen en reinigingsstandaarden, of het inzetten van verschillende processen en technieken. Tijdens de beurs worden ook innovatieve reinigingstechnologieën getoond voor gebruik in fijne en ultra-fijne reinigingsprocessen, waarmee snel en voordelig zeer hoge reinheidsgraden kunnen worden bereikt. Inspelend op de groeiende industriële eisen en op de toenemende vraag naar sterker geautomatiseerde reinigingsprocessen en integratie in smart factory omgevingen, zullen exposanten tijdens parts2clean intelligente au-

tomatiseringsconcepten en -oplossingen voor adaptieve reinigingsprocessen presenteren. Het gaat hierbij onder meer om systemen waarmee de reinigingsbaden continu in-line gemonitord kunnen worden, met volledig geautomatiseerde dosering van extra reinigingsmiddel, continue verzameling en vastlegging van alle procesparameters, en in-line inspectie van de daaruit resulterende reinheid. Extra toegevoegde waarde, naast de deelnemende exposanten, biedt een driedaags parts2clean Industrie Forum: voor bezoekers een onmisbare informatiebron over de laatste trends en innovaties op het gebied van reiniging. Vooraanstaande sprekers uit de industrie, de wereld van R&D en wetenschappelijk onderzoek zullen nieuwe ontwikkelingen belichten, waaronder de beste manieren om processen en kosten te optimaliseren en kwaliteit te waarborgen. Voorbeelden van best practices zullen zij met hun publiek delen. Alle presentaties zullen simultaan vertaald worden (Duits <--> Engels). Door rondleidingen langs geselecteerde exposanten en stands, kunnen bezoekers de focus leggen op specifieke aandachtsgebieden binnen de industriële delen- en oppervlaktereiniging, en snel en efficiënt relevante informatie verzamelen. De rondleidingen zullen tijdens de beurs twee keer worden gehouden, in twee talen, in het Engels en Duits. ●

MEER INFORMATIE www.parts2clean.com

34 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

Moderne corrosietesten vragen om nieuwe technische oplossingen Corrosie veroorzaakt jaarlijks voor vele miljoenen euro’s schade aan voertuigen, maar bijvoorbeeld ook aan constructies in infrastructuur en bouw. De nieuwste Cyclische Corrosie teststandaarden betekenen een grote stap voorwaarts ten opzichte van traditionele zoutsproeitesten en cyclische (nat/droog) testen. Deze moderne standaarden zorgen voor sterk verbeterde reproduceerbaarheid van testresultaten en een goede simulatie van de vele corrosiemechanismen die in praktijksituaties kunnen optreden.

Het is een bekend gegeven dat zoutsproeitesten een goed hulpmiddel kunnen zijn voor kwaliteitscontrole, maar geen accurate weergave vormen van de corrosie die optreedt in praktijktoepassingen van het eindproduct. Cyclische testen (met 100% RHen droge fasen) verkleinen dit probleem, maar dat gaat ten koste van de reproduceerbaarheid en herhaalbaarheid van de testen. De nieuwe standaarden zijn ontwikkeld voor een goede reproduceerbaarheid én een betere replicatie van “real life” corrosie. Dit vraagt echter om hoogwaardige corrosietesters, met uitgebreide technische mogelijkheden. De Q-Fog CRH Cyclische Corrosie Tester is ‘s werelds eerste zoutsproeikast die hoogwaardige prestaties combineert met betaalbare prijzen.

Enkele van de belangrijke eigenschappen van de Q-Fog CRH zijn: • Accurate controle van relatieve luchtvochtigheid van droge conditie’s tot 100% om aan de meest veeleisende teststandaarden te kunnen voldoen • Gecontroleerde transitie van temperatuur en relatieve vochtigheid tussen de testfasen voor de best mogelijke herhaalbaarheid • Eenvoudig wisselen tussen zoutnevel en –sproeisysteem voor een maximale veelzijdigheid • Zelfreinigende sproei-nozzles voorkomen verstoppingen en reduceren daarmee onderhoudstijd en -kosten • Goed toegankelijke techniek voor gemakkelijk en eenvoudig onderhoud • Precieze dosering van zoutoplossing voor betrouwbare “Mass Loss” resultaten • Luchtkoeling en -droging zorgen voor stabiele condities in de testkamer, ook als de omgevingscondities fluctueren • Uiterst degelijke constructie, ook geschikt voor zware lasten • Ondersteund door ’s werelds beste netwerk voor service en advies gedurende de gehele levensduur

Benelux-Scientific 44 R.I. Straat 33 4051 AP Ochten Tel. +31 344 655 556 www.benelux-scientific.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 35

ALGEMEEN

THEMA INDUSTRIELE REINIGING, VOORBEHANDELING EN REINHEID

INNOVATIEVE HYBRIDE REINIGINGSINSTALLATIE Wanneer er hoge reinheidseisen gesteld worden aan een product of wanneer er zowel organische als niet-organische verontreinigingen verwijderd moeten worden, biedt een combinatie van oplosmiddelen watergebaseerde reiniging voordelen. Om deze voordelen economisch verantwoord te kunnen gebruiken, heeft Karl Roll GmbH de innovatieve Twin Tec ontwikkeld, een nieuwe hybride reinigingsinstallatie. De hybride reinigingsinstallatie maakt het mogelijk reinigingsstappen met zowel oplosmiddelen als op water gebaseerde media in één reinigingskamer uit te voeren; en dit in willekeurige combinatie voor het ontvetten, reinigen, drogen en conserveren. Volgens het principe ‘hetzelfde lost hetzelfde op’ zijn oplosmiddelen ideaal voor het verwijderen van organische verontreinigingen, zoals snijoliën en vetten. Bij niet-organische verontreinigingen, zoals op water gebaseerde koelsmeer-emulsies, zouten en vingerafdrukken, zijn ‘waterige reinigingsmiddelen’ het betere medium. In de productie komen deze verontreinigingen echter regelmatig gecombineerd voor. In deze gevallen is het optimaal om een gecombineerde reiniging, met zowel oplosmiddel als op water gebaseerd reinigingsmiddel, te gebruiken. Tot nog toe had men hiervoor twee reinigingssystemen nodig of moesten complexe speciale machines worden geplaatst, die hoge kosten met zich meebrachten. Bovendien kost het veel ruimte om die machines te plaatsen. Met de Twin-Tec van Karl Roll is dat nu verleden tijd. De basis van deze nieuw ontwikkelde installatie is de bewezen kool-waterinstallatie RCTS, maar dan uitgebreid met een tweetraps waterige reiniging.

EÉN REINIGINGSKAMER De nieuwe, onder volvacuüm werkende reinigingsinstallatie is ontwikkeld voor het gebruik van halogeenvrije koolwaterstoffen of gemodificeerde koolwaterstoffen en op water gebaseerde reinigingsmiddelen. De Twin-Tec maakt het mogelijk deze verschillende media in één reinigingskamer te gebruiken. Hierdoor ontstaan er duidelijke besparingen: zowel aan

36 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

de investeringskant als ook qua plaatsgebruik. Net als de klassieke reinigingsinstallatie, kan ook de Twin-Tec uitgerust worden met ultrasoon-, sproeien hogedrukreiniging. De reinigingsstappen met het oplosmiddel of op water gebaseerde reinigingsmiddel laten zich in de reinigingskamer naar wens combineren. Zo kan er bijvoorbeeld een dampontvetting met oplosmiddel en een reiniging met een watergebaseerde reiniger worden uitgevoerd, gecombineerd met een conservering en vacuümdroging, zonder dat de producten tussentijds uit de Twin-Tec gehaald moeten worden. De Twin-Tec biedt hiermee bij vele reinigingstoepassingen nieuwe mogelijkheden om de reinigingskwaliteit te verhogen en tegelijkertijd de reiniging efficiënter uit te voeren. Tot de typische toepassingen behoren onder andere het verwijderen van ingedroogde emulsie, de reiniging voor het harden en bepaalde coatingprocessen. Er kan aan zeer hoge eisen

voor productreinheid en voor een efficiënt conserveringsproces worden voldaan. De optimale procesvolgorde en -parameters worden met producten van de gebruiker vastgesteld, aan de hand van reinigingsproeven in het eigen laboratorium. Net als de standaard reinigingsinstallaties op basis van koolwaterstoffen of gemodificeerde alcohol, beschikt ook de Twin-Tec over een geïntegreerde destilleerinstallatie om continu de reinheid van de koolwaterstoffen of gemodificeerde alcohol te garanderen. Partikelverontreinigingen worden uit de verschillende media verwijderd door hiervoor ontwikkelde filters. Dit garandeert lange standtijden van de reinigingsvloeistoffen. In Nederland wordt Karl Roll GmbH & Co. KG vertegenwoordigd door Oude Reimer bv in Hilversum. ●

MEER INFORMATIE www.karl-roll.de www.oudereimer.nl

ALGEMEEN

SPANNINGSCORROSIE VAN ROESTVAST STAAL IN ZWEMBADEN Eerdaags zal naar verwachting minister Plasterk een herziene rapportage sturen naar de Tweede Kamer over het gebruik van austenitisch roestvast staal in overdekte zwembaden. Dit materiaal staat in dergelijke zwembaden bekend als zeer gevoelig voor spanningscorrosie. Dit kan leiden tot deze gevaarlijke vorm van transkristallijne scheurvorming die zich niet van te voren aankondigt. Dit betekent dat het materiaal spontaan doormidden kan breken met soms dodelijke ongevallen en verwondingen tot gevolg.

Volgens metaalkundige Ko Buijs zijn er sinds 1985 in Europa in overdekte zwembaden 55 doden en 236 gewonden gevallen als gevolg van spanningscorrosie van austenitisch roestvast staal. Buijs ageert al jaren tegen het gebruik van austenitisch roestvast staal in overdekte zwembaden in ophangconstructies en zoekt daarvoor ook steun in de landspolitiek. Het ziet er naar uit dat de rapportage van minister Plasterk een gunstige wending gaat betekenen in de politieke aandacht voor dit onderwerp. Austenitisch roestvast staal is zeer gevoelig voor spanningscorrosie. Er zijn drie aspecten nodig om deze corrosie te laten ontstaan: • Mechanische spanningen • Een verhoogde temperatuur (meestal >40ºC) • De aanwezigheid van chloriden en soms ook chloramine.

Het gevaar van spanningscorrosie is dat het roestvast staal op de ene dag er nog prachtig uitziet, maar de volgende dag doormidden breekt. Toch geven kleine, niet met oog waarneembare, kerfjes in het oppervlak een opmaat naar spanningscorrosie. Buijs: “Austenitisch roestvast staal is van zichzelf heel taai, maar als er chlorides aanwezig zijn, ontstaat er bij een temperatuur van circa 40 graden een gevaarlijk corrosiemechanisme. Er wordt een kathodische reactie opgeroepen waarbij waterstof ontstaat dat gaat diffunderen in het materiaal waardoor de aangrenzende laagjes gaan verbrossen. Normaal gesproken is de aanwezigheid van een kerfje geen probleem, maar als die bros wordt, kan het materiaal ineens doormidden breken.” In zwembaden wordt er vaak austenitisch roestvast staal AISI316 gebruikt voor bijvoor-

beeld speeltoestellen, trapjes, hekwerken. Op zich hoeft dat geen grote problemen op te leveren, omdat de plaatselijke temperatuur daar beneden de 40 graden Celsius is. Tenzij er chloramine ontstaat, want dat brengt bij lagere temperaturen wel risico’s met zich mee. Indien dit roestvast staal voor ophangsystemen en bevestigingsmateriaal wordt gebruikt bovenin het zwembad wordt een potentieel gevaarlijke situatie opgeroepen. Ten eerste zijn er bovenin hogere temperaturen, onder meer versterkt door de lampen die daar branden. Ten tweede hangt er een gewicht aan deze ophangelementen (mechanische spanning) en ten derde is er aan chloriden geen gebrek. Ook speelt er dus nog ander risico en dat is de vorming van het gevaarlijke chloramine dat ontstaat door urine (ammoniak) en de vrij aanwezige chloordampen. Chloramine kan opgenomen worden in condenswater zodat er zelfs verdund zoutzuur ontstaat waar het roestvast staal ook niet tegen bestand is. Buijs pleit er daarom voor dat via het nieuwe Bouwbesluit alle kwaliteiten van austenitisch roestvast staal verboden worden in overdekte zwembaden. Dat geldt ook voor de hoogwaardige austenitische typen EN 1.4529, 1.4547 en 1.4565 die op dit moment aan de hand van het laatste Bouwbesluit nog steeds gebruikt mogen worden. In de praktijk is reeds gebleken dat deze ook niet geschikt zijn. ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 37

OVER DE GRENS

Noël Ruijters scant de buitenlandse bladen. De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek “Over de grens”. Deze keer de januarinummers van het Journal für Oberflächentechnik en het European Coatings Journal.

UIT DE BRANCHE Micro-encapsulatie is een techniek die zestig jaar geleden werd uitgevonden. Het is het “verpakken” van druppeltjes, gas of kleine vaste deeltjes met een dun beschermend laagje. Vele toepassingen zijn bedacht, zoals geneesmiddelen, pesticiden, wasmiddelen, geur- en smaakstoffen, enzovoorts. Dat heeft geresulteerd in een exploderend aantal patenten op dit vlak. Steeds gaat het erom de werkzame stof te activeren door bijvoorbeeld temperatuur, UV-licht, enzymen of pH. Maar ook mechanische krachten zoals wrijving kunnen deze rol vervullen. Voor de lakindustrie zijn toepassingen op het gebied van anti-vervuiling, corrosiebescherming en zelfherstellende lakken interessant. De sleutelcomponent voor zelfherstellende lakken is de geïncapsuleerde zelfherstellende agent die gecrosslinkt kan worden door temperatuur, zuurstof of licht. Extra functies kunnen worden toegevoegd door kleur en geur. Eindresultaat is een langere levensduur en lagere onderhoudskosten.

POEDERCOATEN De aantallen producten worden kleiner, de hoeveelheid kleuren groter en de levertijden korter. Dat zijn de uitdagingen voor alle lakbedrijven. Antwoorden daarop zijn volgens een enquête onder Duitse installatiebouwers Industrie 4.0 en Lean Manufacturing. Dat zal grote consequenties hebben, ook voor de installatiebouwers en leveranciers van poeders.

LAKKEN De markt van anti-corrosie lakken zal van $ 12 miljard in 2015 doorgroeien naar $ 20,2 miljard in 2025 door het gebruik van deze

38 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

lakken in transport, bouw, luchtvaart, energie, scheepsbouw en olie-en gasindustrie. Probleem is echter dat de prijzen van naftaleen, benzeen, ethyleen en tolueen sterk kunnen fluctueren, en dat ook de regelgeving voor vluchtige organische stoffen strikter zal worden. Met name de lakken op waterbasis en op basis van oplosmiddel zullen sterk groeien. Plastic componenten voor de auto-industrie worden normaal gesproken enige tijd ná het spuitgieten gelakt. DirectCoating doet beide bewerkingen in één stap. Naast een breed pallet aan kleuren, is het ook mogelijk om metallische effecten, mat of glans toe te passen, evenals transparant, translucent of opaak. In de mal kan daarnaast ook een structuur worden aangebracht, die vervolgens in spiegelbeeld is te zien op het product. Tenslotte zijn ook combinaties van bovenstaande eigenschappen mogelijk op één product. Het resultaat is lagere (tussenvoorraden), minder handling, minder voorbehandeling, minder energiekosten. Voor verdere informatie: www.covestro.com

verstuivers die lichter is en minder druk nodig heeft. Naast grotere beweeglijkheid is de MTTR (Mean Time to Repair) en de MTBF (Mean Time Between Failure) sterk gereduceerd, wat weer de onderhoudskosten drukt. De toegang tot alle componenten is verbeterd door het gebruik van snelle (rits)sluitingen. De robotica is sterk verbeterd, evenals de processturing (in een kleinere besturingskast). In het MES-product (Manufacturing Execution System) iTAC.IoT. Suite kan men alle mogelijke (Big) Data van start tot finish oproepen, van productie, magazijn, energiemanagement en kwaliteit, zodat zowel product als proces geanalyseerd en verbeterd kunnen worden. De visualisering is op HTML5basis en daarmee ook geschikt voor mobiele apparaten. Door verwarming van binnenuit is de droogtijd 30% korter en het energieverbruik 25% lager. Voor de inspectie van de lak is een concentrische lichttunnel ontworpen, waardoor de carrosserie egaal wordt verlicht en beter te beoordelen is. www.durr.de.●

LAKKEN Dürr ontwikkelde voor het lakken van auto’s een 7-assisge robot met een nieuwe generatie

Noël Ruijters is eigenaar van Bâton Adviesgroep

MIJN MENING De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen of op actuele ontwikkelingen in de branche om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren? Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

De ketting en de zwakste schakel U herkent als applicateur van poederlak vast de volgende situatie. Uw klant gunt u de opdracht, waar u natuurlijk blij mee bent, maar roept tegelijkertijd: “Ik wil tien jaar garantie!” Natuurlijk laat u zich als doorgewinterde professional niet zomaar uit het veld slaan en u vraagt netjes waar de klant aan denkt. Praten we over corrosiebescherming of dient ook op kleur en glans garantie gegeven te worden? Daarnaast spelen omgevingsfactoren een rol: is er sprake van een binnen- of buitentoepassing? Met name in buitentoepassingen zijn de uitdagingen vaak groot voor de gewenste levensduur in de gedefinieerde corrosieklassen (C1 t/m C5 (I+M)). Recentelijk werd ik in een artikel geciteerd (www.facade360.nl/algemeen/ de-gevel-krijgt-weer-glans-2/). In deze specifieke casus sprak ik met een aantal professionals uit de gevelbranche, met verschillende invalshoeken, over ontwikkelingen en trends in de gevelbouw in Nederland en België. De conclusie was dat er in de gevelbranche weer meer vraag is naar kwalitatief hoogwaardiger producten, en meer specifiek naar kwalitatief hoogwaardiger (poeder)laksystemen. Bij Oxyplast zien we dit als een trend in de markt. Naast de traditionele standaarden lowbakesystemen (Qualicoat klasse 1), is er steeds meer vraag naar hoogwaardige poederlakken (Superdurable en Hyperdurable systemen, in respectievelijk Qualicoat klasse 2 en klasse 3). Daarnaast worden steeds vaker thermoplastische poederlakken toegepast. Worden voornoemde systemen echter niet op de juiste manier toegepast, dan is sprake van weggegooid geld. Onlangs kregen wij de vraag om een superdurable polyurethaanpoederlak toe te passen als éénlaagssysteem op een gestraald blank stalen substraat, met het verzoek om vijftien jaar garantie op zowel corrosie, kleur als glans te geven. Blijkbaar bestaat de indruk dat, als men kiest voor een hoogwaardige(re) poederlak, daarmee alle mogelijke voorkomende corrosie-, kleur-, en glansproblemen in willekeurig welke omgeving en tijdsperiode opgelost zijn. Maar in de praktijk bepaalt het samenspel van alle elementen in de keten de uiteindelijke kwaliteit en levensduur van het verfsysteem. Hierin is de ketting zo sterk als de zwakste schakel. De praktijk is dus best lastig! Wij merken dat niet altijd de juiste vragen gesteld worden en dat daardoor soms onterecht voor een onjuist systeem gekozen wordt. Ook schrijven klanten systemen voor waarbij wij regelmatig onze vraagtekens zetten. Daar mogen we met z’n allen best kritisch op zijn! Daarnaast wordt nog steeds om budgettaire redenen voor een ‘goedkoper’ systeem gekozen. Toegegeven, het systeem kost minder geld, maar daar krijgt de klant dan ook minder voor. Een hoogwaardig poeder, in combinatie met een onjuist gekozen voor-

behandeling of onjuist gekozen verfsysteem (éénlaags-, duplex- of zelfs drielaagssystemen), of een te geringe laagdikte, kan ervoor zorgen dat niet het gewenste resultaat behaald wordt, met als mogelijk gevolg een garantieclaim. Relevante vragen zijn bijvoorbeeld: Is er sprake van een blank stalen ondergrond of zijn er al andere oppervlaktebehandelingen toegepast op het substraat? Denk bijvoorbeeld aan KTL of (thermisch) verzinkte ondergronden. Welke voorbehandeling gebruikt u? Straalt u aan? Chromateert u (of gelijkwaardig), is er sprake van ijzer- of zinkfosfateren? Welk soort substraat dient u te lakken? Staal of aluminium? Want iedere vraag, wens en eis heeft zo zijn eigen voorschriften. In de praktijk maken wij gebruik van een ‘Corrosion Risk Matrix’, waarin per substraat, per voorbehandeling, per gevraagd systeem en gewenste laagdikte indicatief een levensduurverwachting afgegeven wordt. De matrix kan u helpen om te adviseren over het juiste, toe te passen systeem, zodat u uw klanten nog beter van dienst kunt zijn en mogelijke problemen kunt voorkomen. ● Steffan Hogenberk Salesmanager Nederland Protech-Oxyplast NV

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 39

OP ZOEK NAAR SAMENWERKINGSPARTNERS Een hoog-volume, non-contact coatingsysteem voor materialen met hoge viscositeit Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

MEER INFORMATIE Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl. Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

AANBOD UIT Verenigd Koninkrijk, REFERENTIE: TOUK20160803001, GELDIG TOT 10-08-2017

SAMENVATTING Een bedrijf uit het VK heeft een hoog-volume, non-contact coatingsysteem ontwikkeld voor materialen met hoge viscositeit, zoals verven, lijmen, inkten en voedingsglazuren. Dankzij het systeem kunnen fabrikanten in vele verschillende sectoren allerlei beperkingen aan hun coatings wegnemen. Het systeem is zeer nauwkeurig en maakt dat kwetsbare substraten niet meer door zware walsen en persen hoeven. Het bedrijf zoekt commerciële overeenkomsten met technische ondersteuning, met bedrijven die de technologie willen ontwikkelen en testen in hun fabrieken.

BESCHRIJVING In talloze verschillende industriële processen moeten viskeuze (stroperige) materialen als coatings worden aangebracht op uiteenlopende en onregelmatige substraatoppervlakken. De conventionele aanpak is het wijzigen van de reologische eigenschappen van het toegepaste materiaal, door toevoeging van verdunningsmiddelen en modificerende middelen, zodat het materiaal tijdelijk vloeibaar wordt door hitte of wrijving. Dit maakt het mogelijk de standaard applicatie-apparatuur te blijven gebruiken, die slechts een beperkte, lage-viscositeit range aankan, waarbij nieuwe coatingmaterialen worden ontwikkeld. Het probleem van deze aanpak is echter dat deze reologie-modificerende en verdunnende middelen onvermijdelijk vluchtige organische verbindingen zijn (VOC’s). Een technologieontwikkelingsbedrijf uit het VK heeft zijn uitgebreide ervaring in het ontwikkelen en commercialiseren van druppelejectie- en depositietechnologie ingezet om dit probleem aan te pakken. Het bedrijf heeft een non-contact coatingsysteem en apparatuur ontwikkeld, die kunnen worden gebruikt met hoog-viskeuze vloeistoffen zoals verven, inkten en andere coatings met een viscositeit tot aan 107 mPas, zonder dat herformuleringen noodzakelijk zijn. Dit systeem is zeer flexibel en is ontworpen voor hoge doorvoer en grootschalige processen. Kort gezegd is het de toekomstbestendige oplossing voor de coatingindustrie. Specifieke voordelen zijn onder meer: • Non-contact en lange uitwerpafstand waar-

40 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

door met ruwe en 3D-vormige objecten kan worden gewerkt; • De apparatuur kan worden geconfigureerd voor een brede range verschillende viscositeiten en verschillende coatingdiktes van tientallen tot honderden micrometers. Er is een lab-demonstratiemodel beschikbaar dat binnen 18 maanden volledig op maat kan worden aangepast aan verschillende industriële behoeften. Geïnteresseerde partijen zullen een weblink naar een video ontvangen, waarin het proces en eindproduct te zien zijn.

GEZOCHTE PARTNER Commerciële overeenkomst met technische ondersteuning met een partner uit de maakindustrie, bij voorkeur uit de wereld van coating van levensmiddelen, medische verbandmiddelen, consumentenproducten, meubelen, architectonische producten, marine, automotive en luchtvaartproducten. Het is de bedoeling dat de partners deze technologie verder helpen ontwikkelen, afgestemd op hun eigen specifieke situaties.

VOORDELEN EN INNOVATIES • Flexibiliteit. Kan worden gebruikt voor het uitwerpen van een zeer brede range materialen: dit maakt ejectie van bestaande materialen mogelijk, zonder dat ze geherformuleerd hoeven te worden. • Schaalbaarheid. Het systeem is ontwikkeld voor hoge doorvoer en grootschalige processen. De druppelgrootte is instelbaar al naar gelang de dikte van de coating. • Lange werpafstand. Het systeem is een non-contact coater. Zeer ruwe oppervlakken kunnen worden gecoat, evenals driedimensionaal gebogen voorwerpen, afhankelijk van de configuratie. • Kwaliteit. Omdat het een geautomatiseerd, herhaalbaar proces is, worden zeer uniforme coatings geproduceerd. • Efficiency en kostenbesparing. Het systeem is zo geconfigureerd dat al het uitgeworpen materiaal op het substraat terechtkomt. ●

Samenwerkingsproject op het gebied van geleidende en corrosiewerende coatings voor bulkgoederen (bevestigingsmiddelen) AANBOD UIT Duitsland, REFERENTIE: TODE20160210001, GELDIG TOT 01-10-2017

SAMENVATTING Een Duitse onderzoeksinstelling en zijn partners hebben een oplossing ontwikkeld voor het coaten van kleine onderdelen op industriële schaal (bijvoorbeeld metallische bevestigingsmiddelen) op basis van fysieke dampafzetting (PVD). De instelling is op zoek naar onderzoekssamenwerking met industriële partners om de wederzijdse wetenschappelijke en praktische ervaring samen te brengen in applicatiegeoriënteerde projecten (bijvoorbeeld de ontwikkeling van een specifieke structuur van laagsystemen).

BESCHRIJVING Er wordt een oplossing ontwikkeld ter verbetering van corrosiewerende en elektrisch geleidende eigenschappen van bevestigingsmiddelen voor bijvoorbeeld de auto-industrie. De ontwikkeling is beschikbaar voor het coaten van kleine delen op industriële schaal (bijvoorbeeld metallische bevestigingsmiddelen) op basis van fysieke dampafzetting (PVD). Daarmee is het mogelijk om in één uur tijd 10 μm corrosiewerende coatings op aluminiumbasis voor kleine eenheden bevestigingsmiddelen te produceren. Aldus ontstaan nieuwe concurrerende producten. Naast corrosiebescherming heeft de industrie behoefte aan extra functionaliteit, vooral op het gebied van composieten en

gemengde materialen. Voor deze toepassingen zijn PVD-lagen aantoonbaar superieur ten opzichte van andere corrosiewerende coatings. De toekomstige focus is het verder verbeteren van de elektrische, mechanische en corrosiewerende eigenschappen van coatings. Hiervoor kunnen coating-architecturen met tussenlagen van een tweede metaal worden gerealiseerd. Om te bepalen wat er aan toepassingen mogelijk is, zullen deze worden onderzocht op hun mechanische en elektrische eigenschappen.

GEZOCHTE PARTNER Het onderzoeksinstituut zoekt een langdurig partnerschap met partijen die geïnteresseerd zijn in gezamenlijk onderzoek en die bereid zijn om doelgericht te werken aan het samenvoegen van wetenschappelijke en praktische ervaring in applicatiegeoriënteerde projecten. Concreet worden deze typen partners gezocht, bijvoorbeeld uit de auto-industrie, lichte engineering, spoorvoertuigbouw: • Partners die op zoek zijn naar specifieke kenmerken en/of structuren van laagsystemen of componenten (bijvoorbeeld elektrische geleidbaarheid, weerstand); • Partners die geïnteresseerd zijn in het ontwikkelen en testen van gemeenschappelijke oplossingen.

VOORDELEN EN INNOVATIES De ontwikkelde oplossing is gericht op de verbetering van corrosiewerende en elektrisch geleidende eigenschappen van bevestigingsmiddelen voor de auto-industrie. Belangrijkste voordelen zijn: • Gewichtsbesparing en behoud van natuurlijke hulpbronnen; • Mogelijkheid om 10 μm corrosiewerende coatings op aluminiumbasis voor kleine eenheden bevestigingsmiddelen te vervaardigen; • Tijdbesparing: het coatingproces neemt ongeveer één uur in beslag; • De doorlopende ontwikkeling van componenten samen met het gebruik van nieuwe bouwmaterialen stelt nieuwe eisen aan bevestigingsmiddelen en hun oppervlakken. Naast corrosiebescherming moeten coatings extra functionaliteit bezitten, vooral als het gaat om composieten en ongelijke materialen. Bijvoorbeeld: de egalisatie van elektrische spanningen tussen verschillende componentengroepen vindt plaats via microstromen over meerdere componentinterfaces. Deze egalisatie profiteert van minimale elektrische contactweerstanden. ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 41

TERUGBLIK

COLUMN

ÉÉN NACHT IJS

Multicomponentcoatings met een nanostructuur

Wanneer je werkt aan een themanummer over reinheid krijg je zelf ook een beetje een reinigingsgevoel. Niet alleen voorjaarsschoonmaak, maar ook dingen anders neerzetten, zelfs anders benaderen. Wat uit dit nummer is komen bovendrijven, is dat we in het werk vanzelfsprekend veel aandacht besteden aan oppervlaktebehandeling, maar dat we te weinig aandacht dreigen te besteden aan het substraat. Terwijl een juist begrip van het substraat en de omgeving waaraan het product wordt blootgesteld, ook heel belangrijke elementen zijn om een optimale oppervlaktebehandeling te krijgen. Het artikel over de lezing van metaalkundige Ko Buijs is een schoolvoorbeeld van zeer nuttige kennis uit de hoek van de metaalkunde. Uit deze diepgaande en heldere uiteenzetting over het samenspel tussen metaal en een voorbehandeling blijkt maar weer eens dat een goede kennis van het substraat problemen kan voorkomen en het effect van de oppervlaktebehandeling bevordert. Het feit dat de reinigbaarheid van een oppervlak van rvs zal afnemen wanneer het oppervlak superglad is, zal voor mening lezer een eyeopener zijn. Dus hoe gladder hoe beter, is zeker niet altijd waar voor wat betreft bacteriën en microorganismen.

SAMENVATTING Een Koreaanse onderzoeksorganisatie heeft een technologie ontwikkeld voor de productie van multicomponentcoatings met een nanostructuur. De technologie kan worden toegepast op interne verbrandingsmotoren van auto’s, binnenen buitenmaterialen van elektronische producten, industriële machines, enzovoort. Men is op zoek naar bedrijven die de technologie op de binnenlandse markt willen brengen op basis van een licentieof productieovereenkomst, of bedrijven die een research- en technische samenwerkingsovereenkomst willen sluiten.

BESCHRIJVING De Koreaanse onderzoeksorganisatie werd in 1989 opgericht om technologieën voor de binnenlandse industrie te helpen ontwikkelen met de nadruk op het concurrentievermogen van de export en het MKB. De technologie voor multicomponentcoatings met een nanostructuur is eigenlijk een pakket van zestien gerelateerde technologieën. Het is een coatingtechnologie waarmee metallische en andersoortige materialen geheel en gedeeltelijk bedekt kunnen worden. Een legering met een kristallijne structuur die met deze technologie kan worden gevormd, bestaat uit meer dan drie elementen. Het is mogelijk om objecten onder 50 graden Celsius te bedekken. Producten met een multicomponentcoating zijn beter bestand tegen warmte en oxidatie dan producten die zijn gecoat met behulp van de bestaande technologie, diamantachtige koolstof (DLC). De technologie kan worden toegepast op verbrandingsmotoren van auto’s, het binnenen buitenmateriaal van elektronische producten, industriële machines, enzovoort. Voor ieder product en ieder materiaal biedt de toepassing van deze technologie verschillende functies en voordelen.

GEZOCHTE PARTNER De organisatie zoekt een partner voor onderzoek en technische samenwerking. De partner moet het product commercialiseren en op de markt brengen op basis van een licentie-, productie-, technische samenwerkings- of onderzoeksovereenkomst. ●

42 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

AANBOD UIT Zuid-Korea, REFERENTIE: TOKR20160720001, GELDIG TOT 27-07-2017 Ook blijkt uit dit nummer overduidelijk dat er goede ervaringen in diverse bedrijven zijn die zijn overgestapt van Chroom VI op Chroom III in de voorbehandeling. Toegegeven: men is niet over één nacht ijs gegaan en vaak was er een hoop uitzoekwerk nodig om tot het juiste “sapje” te komen dat precies is afgestemd om de bewerking in het betreffende bedrijf. Maar dit soort ervaringen maken duidelijk dat het vinden van het juiste “sapje”, het alternatief dus, te doen is. En wat te denken van de revolutie in de voorbehandeling die Jack Steur van Steur Oudenbosch predikt. Hij is helemáál niet over één nacht ijs gegaan, want heeft onder meer voor een miljoen euro aan laboratoriumapparatuur aangeschaft en in samenwerking met wetenschappers gezocht naar een wijze van voorbehandelen die het hele traditionele voorbewerken minimaliseert. Ook hier werd uitgegaan van een heel andere benadering die niet alleen resulteerde in een goed lopende bedrijfsvoering en dito rinkelende kassa, maar ook nog eens goed voor het milieu uitpakt. Wie volgt? ● oppervlaktetechnieken @ellemmi.nl

BRANCHEREGISTER Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFZUIGINSTALLATIES Sir John b.v. T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

ANODEMANDEN (TITAAN)

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Coatingsystemen Van der Lans T. +31(0)614306694 info@coatingsystemenvanderlans.nl www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFVALWATERBEHANDELINGINSTALLATIES

CERTIFICERING

ANODEN (TITAAN)

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

TÜV Rheinland Nederland b.v. T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Suez Water n.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING Official Benelux dealer

The green technology supply house

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

BAKKEN, KUNSTSTOF EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

BEITSEN/PASSIVEREN

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

CHEMISCH NIKKEL

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 43

DROOGAPPARATUUR

IST Benelux b.v. T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

FILTERS (OVERSPRAY)

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

FILTERS & POMPEN

Corode T. 0411 - 68 55 0

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

HANGBAANSYSTEMEN

Mefiag Filters & Pumps b.v. Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF)

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HITTEBESTENDIGE EN NON-STICK COATINGS

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

HAKEN MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN

HAWKING

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

FILTERS

Edrizzi Benelux T. 0318-507138 info@edrizzi.nl / www.edrizzi.nl

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES)

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

INDUSTRIËLE LUCHTBEHANDELING EN WARMTETERUGWINNING

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

INDUSTRIËLE REINIGING C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING The green technology supply house

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

GLASPARELSTRAALCABINES MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

KLEUR & GLANS

Admesy b.v. Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

44 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

KLEURENWAAIERS Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

ONTBRAMEN Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

NATLAKKEN (AFDEKMATERIALEN) Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MARINE COATINGS / SCHEEPVAARTLAKKEN

ONTLAKKEN (IN LOON) Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

KTL/ATL LAKKEN HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

KUNSTSTOFLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

LAAGDIKTEMETERS

Helmut Fischer Meett. b.v. Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

CZL Tilburg b.v. T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.n

METALLISEREN/SCHOOPEREN NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

MOFFELOVENS

LAKSTRATEN

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

TCI Cleaning b.v. Centaurusweg 67 5015 TC Tilburg T. 013 - 456 39 66 info@tci-cleaning.com / www.tci-cleaning.com

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

NATLAKSPUITAPPARATUUR

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

ONTLAKKINGSOVENS/ THERMISCHE REINIGINGSOVENS

Pyrox b.v.b.a. T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ONTVETTINGSINSTALLATIES

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

NAVERBRANDINGSINSTALLATIES

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

ONTVETTINGSMIDDELEN Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HAWKING The green technology supply house

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 45

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN Unifour b.v. T. +31 (0)315 641352 / F. +31 (0)351 641852 info@unifour.nl / www.unifour.nl Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO EN LAKTECHNIEK

MEPACO b.v. T. 071-5892863

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

POEDERSPUITAPPARATUUR

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

POEDERSPUITCABINES

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

PVD COATINGS

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

REINIGINGSINSTALLATIES

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

SHOTPEENEN

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

POLIJSTEN

OVENS

Rรถsler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder Rรถsler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN)

46 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

SPUITCABINES

Corode T. 0411-685500

PROTECTIVE COATINGS Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

STRAALKASTEN Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Holtrop & Jansma b.v. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / F. 0341-494114 info@wabrasives.nl www.wabrasives.nl / www.winoagroup.com

STRALEN (AFDEKMATERIALEN)

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

STRAALCABINES

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Airblast-Abrasives b.v. T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

TANKS (KUNSTSTOF) C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

TECHNISCH ONDERZOEK T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

STRAALINSTALLATIES T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenop@gmail.com

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

MEPACO b.v. T. 071-5892863

TRANSPORTSYSTEMEN Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

TÜV Rheinland Nederland b.v. T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017 | 47

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

UV EN EBC LAK

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

VERDUURZAMEN VAN METAAL

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS)

VERWARMINGSELEMENTEN Corode T. 0411-685500

VERWARMINGSELEMENTEN (TEFLON) BETROUWBAAR EN SNEL

Rotocoaten betrouwbaar en snel • one-stop-shopping • automatische orderverwerking • eigen transportdienst • één aanspreekpunt verkoop@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

VERFSPUITAPPARATUUR

Corode T. 0411-685500

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

WATERBEHANDELING

EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

VERWERKING AFVALSTROMEN

Suez Water n.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Suez Water n.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

48 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

WERPSTRALERS

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com