Oppervlaktetechnieken september 2016 by Jetvertising b.v.

Organische deklagen

Met kleur en glans de aandacht trekken

Technologische innovatie met Wiltec Thermflow

De 2D-revolutie komt eraan

Meerwaarde oppervlaktebehandeling sterk onder de aandacht

9 | 60 e jaargang | september 2016

Het vakblad voor de professional Thema Esthetiek & artistieke toepassingen

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 1

��

�� Willem Barentszstraat 5 | NL-7825 VZ Emmen | The Netherlands 2 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 ��

COLOFON Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur). REALISATIE Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief. ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Projekt C, www.projektc.nl DRUK Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Dat we in Nederland iets gaan ontdekken op het gebied van grafeen en explosievendetectie, is misschien iets waarin een klein landje groot kan zijn. Waarom niet in een ander land? Onze vaderlandse grafeenpionier De Ruiter is ook bij de Universiteit van Manchester geweest, maar daar wilden ze eerst geld zien. Maar hier zijn partijen met gesloten beurzen aan de slag gegaan. Is dat het poldermodel? Zou kunnen. Misschien inspireert u dat om op de Surface op zoek te gaan naar een samenwerkingspartner. Wat er allemaal niet mogelijk is als dat lukt!

LEESWIJZER JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

REDACTIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Adrie Winkelaar (CTC Consult)

KWALITEIT In deze OT vlak voor de Surface kan het natuurlijk niet anders of we besteden veel aandacht aan deze vakbeurs. We schouwen voor en laten onze ogen welgevallig gaan over het grote aantal deelnemers, over de vele partijen die erbij betrokken zijn uit de vele velden rondom de oppervlaktebehandeling en over het grote aantal speciale evenementen en exposities die de breedte en kennis en kunde van de branche oppervlaktebehandeling laten zien. Ook besteden we aandacht aan de tien genomineerden voor de ION Borghardt Award. Het uitgebreide congresprogramma van de Surface met 75 presentaties is te zien in de beursbijlage bij deze OT. Maar er zijn natuurlijk ook vele andere belangwekkende en actuele onderwerpen waarin deze OT aandacht besteedt. Wat dacht u van een uitgebreid artikel over de 2D-revolutie die er volgens grafeenpionier Michel de Ruiter nu echt aan zit te komen. Grafeen biedt volgens De Ruiter talloze ongekende mogelijkheden met materialen en productontwikkeling en zal ook onze branche niet onberoerd laten. Oppervlaktebehandelaars doen er verstandig aan die ontwikkelingen goed te volgen.

We kijken naar hoe anodiseerbedrijf Alumet aan de weg timmert met de ontwikkeling van nieuwe kleuren en glansvariaties voor de bouwsector. Daarvoor wil het bedrijf een compleet nieuwe lijn installeren, maar dat heeft de nodige voeten in de aarde. En als we het toch over anodiseren hebben: in een driepagina-artikel gaan we eens in op de fijne kneepjes van het anodiseren van aluminium. Ook besteden we aandacht aan het keurmerk van de VMRG waarmee gestreefd wordt naar hoge kwaliteit in de gevelbouw en aan het VMRG Oppervlaktebehandelingscertificaat dat partnerbedrijven (zoals anodiseurs) kunnen krijgen. En we hebben iets te vieren: de opleidingsorganisatie van ION heeft nu een ISO-certificering! Hoe dit gegaan is en wat dit allemaal betekent, leest u in het interview met de auditor. En we gaan in dit nummer wat dieper in op de kenmerken en gevaren van statische elektriciteit. Incidenten op dat vlak (soms met levensgevaar) komen nog regelmatig voor, veelal veroorzaakt door onkunde of vertrouwend op voorzieningen die ooit weleens goed werkten, maar soms ineens toch niet blijken te werken. En we hebben vier pagina’s Kort Nieuws met actuele en relevante berichten uit en voor de branche. Ik wens u dus weer veel leesplezier en tot ziens op de Surface! �

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 3

COLUMN

Airblast-Abrasives Straalmiddelen Metallisch High carbon steel shot High carbon steel grit Low carbon steel shot Gietijzergrit RVS straalmiddelen Draadkorrel

SHIFT HAPPENS Tijdens de nationale Ondernemersdag van ONL in Den Haag op 9 september met als onderwerp Internationaal Ondernemen & Tomorrow’s Economy spraken diverse inleiders over de veranderingen die zich nu veraf en dichtbij voltrekken. Zo werd er gesproken over de gevolgen voor Nederland van de geopolitieke ontwikkelingen en de grote (arbeids)migratie. Ook de effecten van de machtspolitiek van diverse landen kwam aan de orde. Uiteraard kwamen ook de technologische veranderingen langs, zoals the Internet of Things, drones, het inzetten van robots, nieuwe mobiliteit, producten delen in plaats van bezitten, en vele andere aspecten. De conclusie: onze samenleving is fundamenteel aan het veranderen.

Niet-metallisch Corund bruin Corund wit Glasparel Garnet Aluminium silicaat / Slakken grit

Airblast-Abrasives B.V. - Postbus 9334 - 1800 GH Alkmaar Tel.: 072 5715569 - Fax: 072 5714340 info@airblast-abrasives.com - www.airblast-abrasives.com

Wat veel minder aan de orde kwam, maar wat wel grote impact heeft op onze branche, zijn de veranderingen op het gebied van het gebruik van (chemische) stoffen (CLP/REACH) en de veranderingen die eraan komen door de invoering van de wet Blok (integrale bouwkwaliteit) en de Omgevingswet. Daarenboven worden ook op het gebied van arbeidsveiligheid en milieuzorg grote veranderingen doorgevoerd. De gemiddelde MKB-onderneming is druk met de dagelijkse operaties. Logisch, want dat is direct een tevreden klant en zorgt voor geld in het laatje. Te weinig tijd blijft over om na te denken over de langere termijn. En dat is wel nodig. Was in 1960 de gemiddelde levensduur van een bedrijf ongeveer 60 jaar, in 2016 is dat nog maar krap 20 jaar, en dat zal de komende jaren nog verder krimpen naar 15 jaar.

Zinc 786

Dé Natlak specialist �� 1ÌÀiV ÌÃiÃÌÀ>>ÌÜi}ÊÓÓ{ÊUÊÎ ££Ê/8Ê, i i ÊUÊ > `ÊUÊ/i °Ê³Î£ä®Î£n {ÇÓäÓäÊ >ÝÊ³Î£ä®Î£n {Ç£ ££ÊUÊ > \Ê v J V >Ì }Ã°V ÊUÊÜÜÜ° V >Ì }Ã°V

4 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

EGBERT STREMMELAAR | directeur Vereniging ION

Gelukkig wordt u bij het nadenken over uw toekomst ondersteund. Van 4 tot en met 6 oktober is in de Brabanthallen de WEEK van de OPPERVLAKTETECHNOLOGIE, waar 35 brancheverenigingen aan hun achterban laten zien wat er allemaal is, kan, en zal gebeuren op het gebied van oppervlaktetechnologie. Laat u inspireren en ga zoeken naar verbanden en mogelijkheden. Het is harder nodig dan ooit, want SHIFT HAPPENS volgens Adjiedj Bakas (trendwatcher). �

INHOUD ALGEMEEN 30

Anodiseren van aluminium: eisen en toepassingen Uit de serie artikelen die voor het blad Constructeur zijn geschreven, deze keer aandacht voor anodiseren. In dit artikel wordt de techniek van het anodiseren van aluminium uitputtend behandeld waarbij onder meer gekeken wordt naar de eigenschappen van het materiaal, de invloed van de legering, het principe van anodiseren en de eigenschappen van anodiseerlagen.

Genomineerden ION Borghardt Award 2016 Om de vooruitstrevende initiatieven in het vakgebied industriële oppervlaktetechnologie te stimuleren, wordt elke twee jaar de ION Borghardt Award uitgereikt aan de meest innovatieve ontwikkeling van de afgelopen twee jaar. Hier presenteren we de tien genomineerden voor de Award 2016. De bekendmaking van de winnaar is op 4 oktober om 09.15 uur tijdens de Surface.

Gevaar van statische elektriciteit wordt vaak onderschat Regelmatig zijn er in de industrie incidenten met statische elektriciteit. Dat er grote risico’s aan verbonden zijn, blijkt wel uit de incidenten en de gevolgen daarvan de laatste jaren. Dit roept de vraag op of deze problematiek binnen de oppervlaktebehandelende industrie wel voldoende beseft wordt en zo ja, wat je dan moet doen en laten.

Opleidingen ION nu ISO-gecertificeerd Sinds kort is de opleidingsafdeling van ION ISO-gecertificeerd. Wat betekent dat voor de vereniging, voor de bedrijven en voor de cursisten? Wat heeft ION voor deze certificatie moeten doen? Op deze en andere vragen geeft Ilona Stevens, auditor bij TÜV Rheinland Nederland, antwoord. Zij heeft via een audit voor de certificering de maat genomen van de opleidingsafdeling.

Conservering essentiële schakel in gevelbouw kwaliteitsketen VMRG-gevelbouwbedrijven voeren het keurmerk van de VMRG waarmee ze zich afficheren als kwaliteitsbedrijven die hun beloftes over kwaliteit nakomen. Wat betekent dit voor de kwaliteitssystemen van de applicateurs en hoe werkt dit door op de VMRG-partnerbedrijven? In dit artikel wordt dat uitgelegd.

De 2D-revolutie komt eraan! Grafeenpionier Michel de Ruiter weet nu dat het theoretisch klopt: met grafeen kun je één explosieve molecuul op zes meter afstand detecteren. Dit is aangetoond door twee hoogleraren van de TU Eindhoven. De Ruiter heeft inmiddels contact opgenomen met het Ministerie van Defensie met het oog op de ontwikkeling van een mobiele en handzaam apparaat waarmee je explosieven kunt detecteren. Daar kunnen mensenlevens mee worden gespaard. Maar wat er verder met grafeen zit aan te komen is volgens hem niet minder dan een 2D-revolutie!

Meerwaarde oppervlaktebehandeling sterk onder de aandacht Heeft u uw bezoek aan de Surface 2016 al in uw agenda staan? Nog nooit is het programma van deze vakbeurs zo uitgebreid geweest met zoveel presentaties, kennissessies en exposities. En waaraan zoveel partijen meedoen! Maar liefst 35 brancheorganisaties en twaalf kennisinstituten. De ontwikkelingen, de meerwaarde en het belang van het vakgebied worden sterk onder de aandacht gebracht in diverse exposities en pleinen.

VERENIGING ION

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN 16

Met kleur en glans de aandacht trekken Met natuurlijke kleuren in diverse gradaties een (grotere) plek veroveren in de bouwwereld: dit lijkt kort samengevat het doel te zijn van anodiseerbedrijf Alumet. Dat bedrijf richt zich weliswaar op een nichemarkt in de bouwwereld, maar dat is wel een niche die esthetisch aan de weg timmert bij spraakmakende architectonische ontwerpen. Daarom zijn er nieuwe kleuren ontwikkeld, die behalve in het traditionele mat binnenkort ook in glans leverbaar zijn.

ALGEMEEN 38

Mijn Mening

EEN

Brancheregister

Bij de voorpagina: Mocht de coverfoto u bekend voorkomen, dan is dat heel goed mogelijk, want het komt van het nieuwe gebouw van het Filharmonisch orkest in Parijs. De gevel is een waar kunstwerk dat geïnspireerd is door het werk van de Nederlandse kunstenaar Escher. Het toont een deel van de 120.000 “vogels’’, in zeven vormen en vier grijstinten. Het vergde een technologisch anodiseer-hoogstandje om de verschillende grijstinten van de vogels honderd procent lichtecht te krijgen op de gevel. Er zijn maar heel weinig bedrijven in de wereld die dat kunnen maken. Aldor in Weert is er zo één. Deze foto maakt deel uit van de foto-expositie Trots op het werk op de Surface.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 5

VIBES!

6 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

AGENDA

OKTOBER ��Vakbeurs Surface 2016 4 - 6 oktober, ’s-Hertogenbosch www.surfacevakbeurs.nl ��Vakbeurs Energie 4 - 6 oktober, ’s-Hertogenbosch www.energievakbeurs.nl ��Algemene Ledenvergadering Vereniging ION 6 oktober tijdens de Vakbeurs Surface Entree A (Paradezaal), ’s-Hertogenbosch ��Nationale Staalbouwdag 11 oktober, Amsterdam www.nationalestaalbouwdag.nl ��Klassikale cursus Natlakken niveau 1 11 oktober www.vereniging-ion.nl ��Klassikale cursus Industriële Oppervlaktetechnieken 12 oktober www.vereniging-ion.nl

��Klassikale cursus Galvanotechniek niveau 3 13 oktober www.vereniging-ion.nl ��Klassikale cursus Natlakken niveau 3 17 oktober www.vereniging-ion.nl ��Klassikale cursus Chemisch Voorbehandelen niveau 1 19 oktober www.vereniging-ion.nl ��Klassikale cursus Galvanotechniek niveau 1 20 oktober www.vereniging-ion.nl ��Klassikale cursus Inspectie Staalconservering 24 oktober www.vereniging-ion.nl

Vakbeurs Surface 2016 Het is bijna niet mogelijk dat het u ontgaan is, maar van 4 tot en met 6 oktober vindt de Vakbeurs Surface plaats als voornaamste onderdeel van de Week van de Oppervlaktetechnologie. De Surface geldt als dé vakbeurs voor de Oppervlaktetechnologie en dient als hét event om kennis te nemen van de nieuwste technologische ontwikkelingen en kennis te maken met vele andere partijen rondom de wereld van de Oppervlaktetechnologie waarmee mogelijk interessante samenwerkings- of ontwikkelprojecten zijn op te zetten. Ook zijn er vele bijzondere events als Surface Solutions, het Surface Lab, het Reinigingsplein, het 3D-printingplein en de tentoonstellingen van de genomineerden van ION Borghardt Award en die van Trots op het werk.

NOVEMBER ��Precisiebeurs 2016 16 - 17 november, Veldhoven www.precisiebeurs.nl

��Klassikale cursus Poedercoaten niveau 1 en 3 13 oktober www.vereniging-ion.nl

��Business software-event 29 - 30 november, ‘s-Hertogenbosch www.business-software-event.nl

��Klassikale cursus Straler 13 oktober www.vereniging-ion.nl

��Elektro Vakbeurs Hardenberg 29 november - 1 december, Hardenberg www.evenementenhal.nl/elektro

Algemene Ledenvergadering Vereniging ION ION-leden worden van harte uitgenodigd de Algemene Ledenvergadering (ALV)van de Vereniging ION te bezoeken, wellicht in combinatie met een bezoek aan de Vakbeurs Surface. Via de ALV heeft u de mogelijkheid invloed op het beleid van de vereniging en op toekomstige ontwikkelingen uit te oefenen. ION-leden hebben de vergaderstukken voor de ALV in de laatste week van september ontvangen.

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 7

KORT NIEUWS �� Situatie in de Oppervlaktebehandeling in augustus wel vrijwel hetzelfde als de totale industrie. Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in augustus veel minder positief dan in juli zijn over de groei in de branche: indexscore 53,6 versus 77,1. De branche ontwikkelde zich in augustus wel vrijwel hetzelfde als de totale Nederlandse industrie (53,5; dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei. De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in augustus ten opzichte van juli zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: r %F QSPEVDUJF JO EF CSBODIF 0QQFSWMBLUFbehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand r 0WFS EF PSEFST EFOLFO EF JOLPQFST WFFM minder positief r %F MFWFSUJKE WBO EF MFWFSBODJFST JT WFFM LPSUFS r %F WPPSSBEFO FJOEQSPEVDU OFNFO óJOL BG r 0WFS EF XFSLHFMFHFOIFJE EFOLU NFO WFFM minder positief. De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn vrijwel hetzelfde

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd. volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand. Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: r )FU QSPEVDUJFOJWFBV JT JO EF 0QQFSWMBLUFCFhandeling in augustus veel beter dan in de totale industrie r )FU PSEFSOJWFBV JT CFUFS r %F MFWFSUJKEFO WBO EF MFWFSBODJFST [JKO WSJKXFM hetzelfde r %F WPPSSBBEOJWFBVT JO EF 0QQFSWMBLUFCFIBOdeling zijn vrijwel hetzelfde r 0WFS EF XFSLHFMFHFOIFJE EFOLFO EF JOLPpers veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief vrijwel hetzelfde als in de totale industrie. �

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www.formdesk.nl/ion/ abonnee. Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ion/pers.

�� Om de Nederlandse economie in 2050 volledig te laten draaien op herbruikbare grondstoffen komt er een nationaal grondstoffenakkoord. Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur en Milieu) en minister Kamp (Economische Zaken) gaan snel afspraken maken met het bedrijfsleven, overheden en maatschappelijke organisaties om tot een honderd procent circulaire economie te komen. Dijksma maakt bovendien € 27 miljoen vrij voor een betere afvalscheiding, zodat er minder op de vuilstort belandt en in plaats daarvan als

8 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

waardevolle grondstof wordt hergebruikt. Ook wordt dit geld ingezet voor nieuwe innovaties om verpakkingen en producten beter recyclebaar te maken. Dijksma: “We hebben een extra aarde nodig als we doorgaan met in dit tempo de schaarse grondstoffen uit de bodem te halen. Nu zijn producten vaak niet opnieuw bruikbaar of worden ze zelfs ontworpen voor kortdurend gebruik. We moeten af van deze wegwerpmentaliteit. Gelukkig zijn we in Nederland al kampioen hergebruik en met dit grondstoffenakkoord met alle partijen maken we nu definitief de omslag naar die circulaire economie.” �

ZUIVEREN EN HERGEBRUIK VAN AFVALWATER Voordelen vacuümverdamping n Best Beschikbare Techniek - BAT n Hoge reductie van COD, chlorides, sulfaten, zware metalen enz. n Zeer laag energie verbruik n Geen verbruik chemicaliën n Zeer hoog rendement, minimaal 90% n Hergebruik destillaat water

Vacuümverdamping o.a. voor n n n n n

Straalmiddelen van de toekomst

Wij bespreken graag de verschillende mogelijkheden persoonlijk met u. Dus bezoek onze stand op de Surface Vakbeurs van 4 - 6 oktober in Den Bosch, u bent van harte welkom!

Olie emulsies Ontvettingsbaden Fosfateerbaden Polijst afvalwater Terugwinning metalen uit spoelwater

Bezoek onze stand nr. 830

www.eurogrit.com

Omnial waterzuiveringtechniek | Maassluis | T +31 (0)10 761 6228 | info@omnial.nl | www.omnial.nl

meer info: rosler.com

ontbramen

25 J A

slijpen

stralen

25 jaar

STAND 770

JUBILEUM

Dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek

STAND 770

JUBILEUM

polijsten

25 J

´s-Hertogenbosch: 4 - 6 oktober 2016

reinigen

ervaar nu zelf de reis door onze werp straal machine !

100.000 solutions 100.0

just one e supplier

BE | Avenue de Ramelot 6 | 1480 Tubize | +32 2 361 02 00 | rosler-be@rosler.com NL | Reggestraat 18| 5347 JG

Oss | +31 412 646 600 | rosler-nl@rosler.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 9

KORT NIEUWS �� Bij CZL Tilburg is onlangs het eerste high speed LASER cladding systeem geïnstalleerd dat voor commercieel loonwerk in Europa beschikbaar is. De techniek is ontwikkeld door Fraunhofer-Institute for Laser Technology in Aken. Het systeem is geschikt voor het aanbrengen van slijtage-, corrosiebestendige- of reparatielagen. De temperatuurinbreng is daarbij minimaal. CZL Tilburg kan lagen aanbrengen op basis van nikkel, ijzer, titaan en kobalt. Voordeel van deze lagen zijn dat ze dun zijn aan te brengen, eenvoudig versmelten (metallisch verbonden met werkstuk) en corrosiebestendig en stootvast zijn. Door de vele instelmogelijkheden van de installatie kan het proces en laagtype specifiek op de toepassing afgestemd worden. De laagdikte kan, afhankelijk van het gekozen laagtype, variëren van 50 µm tot 300 µm per passage. De techniek is een goed alternatief voor hardchroom.

Vanzelfsprekend spelen vorm en geometrie een rol bij het mogelijk aan kunnen brengen van een metaallaag middels LASER cladding. �

LEERING.NL/STRAALTECHNIEK

MEER INFORMATIE www.czltilburg.nl

SURFACE STAND

Aandacht voor straaltechniek

752

EXPERTISE IN METAALBEWERKING STRAALCABINES, STRAALHALLEN, WERPSTRAALINSTALLATIES

Potters Innovating Responsibly Since 1914

10 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode

Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

De specialist in �� 4 t/m 6 oktober Brabanthallen ’s-Hertogenbosch

�� Kwaliteit �� tel. 0318-507138 ��

IGP-DURA®face 5807 Surface-robust powder coating system for facade and metal construction – More abrasion resistant – More scratch resistant – Easier to clean

Learn more about IGP-DURA ® face 5807 at: www.igp-powder.com

– Optimized flow

S T S U R FA

IGP Benelux BV NL-8013 RW Zwolle Phone +31 38 4600695 www.igp-powder.com info@igpbenelux.nl A member of the DOLD GROUP

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 11

KORT NIEUWS ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ Wiltec presenteert met haar Wiltec Thermflow een spuiterij-innovatie waarmee het oplosmiddelengebruik en de overspray sterk worden gereduceerd. De Wiltec Thermflow verwarmt de lak of coating geleidelijk in de spuitslang. Hierdoor verlaagt de viscositeit, waardoor minder oplosmiddelen nodig zijn en de spuitdruk met veertig procent kan worden teruggeschroefd. Het resultaat is een sterke afname van overspray, een besparing van lak of coating ĂŠn een vermindering in de uitstoot van schadelijke oplosmiddelen.

Door verlaging van de spuitdruk tot een niveau van 200 bar hoeven hoogviscose materialen voortaan niet alleen met airless spuitsystemen te worden aangebracht. â&#x20AC;&#x2DC;Air-mixâ&#x20AC;&#x2122; en â&#x20AC;&#x2DC;elektrostatischeâ&#x20AC;&#x2122; systemen komen door de inzet van de 8JMUFD 5IFSNĂłPX PPL JO BBONFSLJOH )JFSEPPS verlagen de VOC-waarden met de helft en de overspray zelfs tot tachtig procent!

lokale oververhitting en temperatuurschommelingen. Doordat pas vlak voor het spuitpistool de juiste temperatuur wordt bereikt, heeft de 5IFSNĂłPX FFO NJOJNBMF JNQBDU PQ EF QPUMJGF De temperatuur controle-unit maakt het mogelijk om de eindtemperatuur tot op 1 graad te regelen. ďż˝

MEER INFORMATIE In tegenstelling tot conventionele heaters wordt CJK EF 5IFSNĂłPX EF UFNQFSBUVVS HFMFJEFMJKL PQgebouwd in de kern van de slang. Dit voorkomt

www.wiltec.nl

ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ Niet alleen door de toenemende concurrentie van andere economieĂŤn staat de Nederlandse toppositie op het gebied van watermanagement onder druk, maar ook door corrosie. â&#x20AC;&#x153;Als het op het beheer van de natte infrastructuur aankomt, worden verkeerde of helemaal geen keuzes gemaaktâ&#x20AC;?, stelt corrosie-expert Wim Schalley van Acotec (producent van milieuvriendelijke coatings). â&#x20AC;&#x153;Nederland vertrouwt te veel op bestaande, verouderde methodieken om corrosie tegen te gaan. Veel van de huidige oplossingen passen niet meer in een tijdgeest

12 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

waarin duurzaamheid, milieu ĂŠn kosteneffectiviteit de boventoon voeren. In de aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar zou corrosiebestrijding in de politiek een thema moeten zijn.â&#x20AC;? Corrosie is een concrete bedreiging voor onder andere damwanden in havens en pijlerconstructies bij waterkeringen. Ook windmolens en boor- en productieplafonds op zee lopen grote risicoâ&#x20AC;&#x2122;s. Corrosie wordt veelal onderschat en onvoldoende aangepakt. De huidige bestrijding ervan is achterhaald. Nu al kost corrosie Neder-

land naar schatting 3,1 tot 3,5 procent van het Bruto Nationaal Product. â&#x20AC;&#x153;Als we op de huidige voet doorgaan, zullen de kosten van corrosie alleen maar verder stijgenâ&#x20AC;?, aldus Schalley. â&#x20AC;&#x153;In de windenergiesector wordt de komende jaren een groot aantal constructies op zee geplaatst. In de zwartste scenarioâ&#x20AC;&#x2122;s ontstaan er op termijn zelfs gevaarlijke situaties: damwanden in zeehavens die bezwijken omdat de damwandconstructie niet meer sterk genoeg is, kades die instorten, windmolens die omvallen, offshore platforms die op drift raken.â&#x20AC;? ďż˝

Adverteren? Vraag naar de mogelijkheden!

INDUSTRIËLE VERWARMING GASBRANDER SYSTEMEN

Neem contact op met Jetvertising b.v.

Applicateurs

Ontwerpers

Constructeurs

Opdrachtgevers

E-mail: vincent@jetvertising.nl

Inkoper

Telefoon: 070 399 00 00

W W W. B E T E C H N I E K . N L

t. 030 241 4444 - info@betechniek.nl

SMART SOLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

DÈ MANIER OM KLEINE ONDERDELEN OP TE HANGEN Bekijk onze systemen, ideaal voor kleine delen. 1 Makkelijk en snel / HQL 1

2 Flexibel / BHL 3 Grote aantallen ophangen met minimale ophangmerktekens / HQL

Neem voor meer informatie contact met ons op!

�� Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties. Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

www.hangon.co

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 13

KORT NIEUWS

De 150-jarige Axalta beschikt over uiterst moderne productielocaties.

ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ Axalta Coating Systems publiceerde onlangs zijn duurzaamheidsverslag dat via een hele reeks criteria de vorderingen van het bedrijf inzake duurzaamheid over de periode van 2014 en 2015 behandelt. Het verslag beoordeelt de prestaties van de operationele activiteiten, milieuzorg, technologie en productinnovaties, de aanwerving van talent en de ontwikkeling ervan. Het moet de basis vormen voor een duurzame groei en maatschappelijk verantwoord ondernemen

dalen. Dit jaar viert Axalta Coating Systems zijn 150-jarig bestaan. Het Duitse bedrijf, dat ooit begon als producent van lakken voor koetsen, is inmiddels uitgegroeid tot een van de wereldspelers op het gebied van coatings. De hoogwaardige lakken worden toegepast bij vrachtwagens, personenautoâ&#x20AC;&#x2122;s en herstel van autoschade, maar bijvoorbeeld ook ter bescherming van elektromotoren, gebouwen en pijpleidingen. Axalta telt maar liefst 100.000 klanten in 130 landen.

Nieuwe formuleringen zorgen ervoor dat de Axalta-lakken voor voertuigen ook op koolstofvezels en andere lichte ondergronden kunnen worden toegepast. Deze materialen worden immers steeds vaker gebruikt in de productie van voertuigen om het brandstofverbruik te verbeteren en de CO2-uitstoot te verminderen. De AlestaÂŽ poederlakken helpen de warmteabsorptie door gebouwen te verminderen waardoor de kosten voor airconditioning en het daarmee samenhangende energieverbruik

WATERGEDRAGEN LAKKEN Met de snelgroeiende populariteit van de auto in de vorige eeuw kreeg Axalta de wind mee. De kwaliteit van de lakken nam niet alleen gestaag toe, maar werden ook duurzamer en efficiĂŤnter. Dit leidde in de jaren tachtig onder meer tot de introductie van watergedragen lakken, de eerste milieuvriendelijke vloeibare laksystemen. En niet alleen de automobielindustrie had interesse in de producten van Axalta. Ook wereldwijd vonden de lakken gretig aftrek als coatings voor

bijvoorbeeld gebouwen, landbouwmachines, hogesnelheidstreinen, huishoudtoestellen, fietsen en olie- en gaspijpleidingen. De ontwikkeling van coatings doet Axalta in nauw overleg met klanten, zodat de nieuwe producten aansluiten op de allerlaatste wensen van de afnemers. Die willen niet alleen coatings in schitterende kleuren, ook moeten de lakken hoog presteren wat betreft duurzaamheid, bescherming, snelle toepassing, productiviteit en ĂłFYJCJMJUFJU /BBTU IFU CFUSFLLFO WBO EF LMBOUFO bij productontwikkeling biedt Axalta hen ook de nodige ondersteuning bij de toepassing ervan, zowel persoonlijk als via een interactief webbased e-learning platform. Deze intensieve samenwerking wil de jubilaris ook de komende 150 jaar voortzetten om de kwaliteit en de toepassing van zijn coatings verder te optimaliseren. ďż˝

MEER INFORMATIE www.axaltacs.com

ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ďż˝ ďż˝ Coateq BV, exclusief importeur van ThermoShield in de Benelux, heeft onlangs ThermoShield LUMEN gelanceerd. Dit is een nieuwe generatie klimaatverf voor binnentoepassingen. LUMEN koppelt een hoge lichtreĂłFDUJF BBO FFO IPHF MJDIUEJĂVTJF XBU MFJEU UPU NJOEFS energieverbruik en een hoger visueel comfort. ThermoShield LUMEN, geproduceerd door SICC Coatings GmbH in Berlijn, is een premium kwaliteit uiterst

14 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

matte verf voor binnenmuren en plafonds en bevat thermokeramische membraantechnologie afkomstig uit de ruimtevaart. Miljoenen microscopische gevacumeerde keramische â&#x20AC;&#x2DC;bubblesâ&#x20AC;&#x2122; geven het product unieke MJDIUSFĂłFDUFSFOEF FOFSHJFCFTQBSFOEF FO DPNGPSUWFShogende eigenschappen. Het is een milieuvriendelijke damp-open verf op waterbasis en bevat geen weekmakers en vrijwel geen oplosmiddelen (2 g/ltr). ďż˝

Precision Measuring Instruments

NauMetrics Precision Measuring Instruments

Tel: 0031(0)743490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl

THE ONLY THING LOW ABOUT THE RHEA IS THE PRICE admesy A DVA NCED MEA SUREMENT SYST E MS

www.admesy.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 15

ELEKTROCHEMIE EN

THEMA ESTHETIEK & ARTISTIEKE TOEPASSINGEN

METALLIEKE DEKLAGEN

MET KLEUR EN GLANS DE AANDACHT TREKKEN Met natuurlijke kleuren in diverse gradaties een (grotere) plek veroveren in de bouwwereld: dit lijkt kort samengevat het doel te zijn van anodiseerbedrijf Alumet. Directeur Remco Baartmans legt uit dat zijn bedrijf zich weliswaar op een nichemarkt in de bouwwereld richt, maar dat dat wel een niche is die esthetisch aan de weg timmert bij spraakmakende architectonische ontwerpen. Daarom zijn er nieuwe kleuren ontwikkeld, die behalve in het traditionele mat binnenkort ook in glans leverbaar zijn. Alumet richt zich op de bouwmarkt en wil zich van de concurrentie onderscheiden door proactief te zijn in de ontwikkeling van nieuwe kleuren die tegemoetkomen aan de wensen van architecten. Daarom is een tweesporenstrategie opgezet: enerzijds het kleurenassortiment uitbreiden en anderzijds een kleur zetten op een gestandaardiseerd bouwmateriaal dat geanodiseerd en al aan de constructeur wordt gegeven, die er vervolgens het gevelpaneel van maakt. Dit kan met composieten. Dit is in de markt gezet onder de naam Panelox aluminiumcomposiet panelen. Remco Baartmans: “Panelox is een geëtst product dat in twee kleuren wordt geëtst, zoals een donkerbruin-goudkleurig paneel met roestpatroon. Dit is ook mogelijk met standaardkleuren en geborstelde varianten, zoals een geborstelde rvs-plaat waarop dan de kleur wordt aangebracht. Dit zijn echt nieuwe innovatieve producten en we hebben vorig jaar al gezegd dat we daarin zouden moeten gaan investeren. Dat betekent dat we voor ongeveer vier miljoen euro een compleet nieuwe installatie moeten bouwen. We voeren nu gesprekken met diverse betrokkenen in de markt om het plan verder uit te werken. Het besluit over de nieuwe lijn zal volgend jaar worden genomen. Als dat positief is, zal het nog één of twee jaar duren voordat-ie operationeel is.” Enkele jaren geleden zijn er nieuwe kleuren ontwikkeld als grijs, blauw, groen en koperkleur. Voor de nieuwe lijn wordt gekeken welke technieken een rol spelen om die nieuwe kleuren te kunnen maken. Doel is om grijs in alle kleurnuances te kunnen maken, van naturel grijs tot antracietgrijs. Naast het verder uitbreiden van het kleurenassortiment wil Alumet alle kleuren

16 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Remco Baartmans met Panelox, een donkerbruin-goudkleurig paneel met roestpatroon. ook in glans kunnen uitvoeren. Nu worden alle kleuren standaard in mat geleverd. Glans aanbrengen is best moeilijk. Het kan via mechanisch polijsten en borstelen, maar in de nieuwe installatie wil men het bereiken via chemisch glanzen. Maar pas over enkele jaren zullen deze twee ontwikkelingen resulteren in concrete producten op de markt.

UNIEKE POSITIE Remco Baartmans: “We hebben het nu zo druk dat we het niet bijna niet aankunnen. Ik wou dat ik die nieuwe lijn al had. Met die lijn en de nieuwe kleuren willen we onze unieke positie in de gevelbouw verder uitbreiden. In de afgelopen jaren hebben we heel duidelijk gezien dat we niet meer op nationaal niveau concurreren, maar op Europees niveau. Er zijn maar heel weinig bedrijven die zich zo hebben gespecialiseerd op gevelbouwproducten en kleuren. Met de nieuwe lijn denken we op Europees vlak een

grotere rol te kunnen gaan spelen. Ook kunnen we daarmee grotere formaten van gevelelementen aanleveren.” De bouwmarkt is weliswaar conjunctuurgevoelig, maar door het kleurenassortiment en het afzetgebied uit te breiden, worden risico’s gespreid. Tot slot ziet Baartmans nog twee trends als sterke troeven: “Als je aluminium wilt beschermen, is er volgens mij geen duurzamere bescherming dan anodiseren, want daardoor kan het materiaal wel meer dan tachtig jaar mee. Daarnaast is er de trend van zogenoemde true materials. Dit betekent dat als de architect voor een bepaald materiaal heeft gekozen, hij of zij dat materiaal ook wil terugzien na de bouw. Bij aluminium is anodiseren dan natuurlijk de oplossing, want daarmee maak je een transparante laag.” �

MEER INFORMATIE www.alumet.nl

Lees snel deze droge advertentie ...

en ontdek onze schitterende nat-in-nat mogelijkheden

Vraag nu onze DTS & Mixtane brochures en cases aan !

Direct-to-Substrate

DTS

corrosion solutions

Mixtane Finishing coat for industrial applications

PRO FINISH

DTS : Direct-to-Substrate

Mixtane : Pro Finish

- Win tijd met deze veelzijdige primer en topcoat in ĂŠĂŠn systeem. - Beschermt jarenlang tegen corrosie volgens het aantal lagen. - Geschikt voor zowel metalen, synthetische en minerale ondergronden, incl. glas. - Verkrijgbaar in 4 glansgraden.

- Geef uw werk de finishing touch met deze sneldrogende acrylaatpolyurethaanlakken. - Ook verkrijgbaar met structuureffect. - Uiterst breed toepassingsgebied, beschikbaar in Spray- en Roller-versie. - Verkrijgbaar in 5 glansgraden. - Mixtane Roller is HACCP goedgekeurd.

NIEUW! Mixtane Sparkles.

www.libertpaints.com I info@libertpaints.com OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 17

ALGEMEEN

TEKST Jaap van Peperstraten

Grafeen zal het gebruik van materialen fundamenteel veranderen

�� KOMT ERAAN Glimlachend en vol goede moed komt hij binnen, de mobiele telefoon nog in de hand: “Zojuist een telefoontje van de TU Eindhoven gekregen: theoretisch klopt het. Dit is nu bevestigd door twee hoogleraren. Volgens mij gaat dit nu niet meer mislukken. We hebben iets waarmee we de wereld een stuk veiliger kunnen maken. Ik ga er nu mee naar het Ministerie van Defensie voor vervolgstappen.”

Aan het woord is Michel de Ruiter die dit jaar bekend is geworden door grafeenoxide te gebruiken om stoeptegels met een full colour kleurenprint te beschermen tegen kleurvervaging door zonlicht, zie OT van maart 2016, p. 12. Sindsdien heeft hij op meerdere plekken in de wereld presentaties gegeven over zijn vinding en toepassing, zoals in Berlijn. Sjanghai ging uiteindelijk niet door, omdat hij de vliegreis te duur vond. Maar in Eindhoven was hij zeer welkom op een door Mikrocentrum georganiseerde bijeenkomst om daar een presentatie te geven. “Ik denk dat grafeen momenteel het meest onderzochte materiaal is, althans daarover is het meest gepubliceerd de afgelopen jaren. In wetenschappelijke kringen is het heel erg spannend wat betreft de toepassingsmogelijkheden van grafeen. Ik denk dat we aan de vooravond staan van een 2D-revolutie.” 2D? Nu staat 3D (printen) toch heel erg in de belangstelling? “Ik denk dat men over een aantal jaren zal spreken van een nieuwe industriële revolutie, de 2D-revolutie, en dat die een heel grote impact zal hebben, groter dan de ontwikkeling van 3D. Want met grafeen kun je echt eigenschappen geven aan producten die het materiaal zelf niet heeft. We gebruiken nu bijvoorbeeld een plaat staal waarbij die plaat in zijn geheel uit staal bestaat, van binnen en van buiten. Maar met 2D-techniek kun je, heel

18 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

kort gezegd, een goedkoper soort materiaal gebruiken en het oppervlak het gedrag van koper geven. Je hebt dus wel die effecten, maar je hoeft geen duur koper te gebruiken. We beseffen nog nauwelijks wat dit allemaal zal kunnen gaan betekenen.”

MEERDERE FUNCTIES Hij vervolgt: “Wat we nu nog doen met grafeen, is allemaal nog redelijk gewoon. We maken er fietsbanden mee die beter zijn, fietsframes die lichter zijn, maar grafeen heeft veel meer in zich en kan echt een gamechanger worden in heel veel branches. Feit is dat we nu in een Newtoniaanse wereld leven. Als je stroom zet op een koperdraad, dan heb je een bepaalde hoeveelheid verlies en als het weer door wat anders gaat, heb je ook een bepaald verlies. Dat soort dingen wordt waarschijnlijk veel minder van belang, doordat je gewoon een materiaal wat helemaal niet van zichzelf geleidt, toch supergeleidend maakt door alleen het oppervlakte te behandelen dan wel te veranderen.” Dit vraagt natuurlijk om voorbeelden. “Wat nu genoemd wordt, zijn de gewone dingen die anders worden, zoals een telefoonscherm dat gevoeliger wordt. Maar dat is niet waar we naartoe gaan. Ik denk dat je van alles een schermpje kunt maken, van papier, een zonnebril, het blik van een auto. Praktisch elk materiaal kan een

andere functie krijgen. Ik ben al langere tijd met stoeptegels bezig. Nu kun je zeggen: een stoeptegel is maar een stoeptegel, maar je kunt ermee communiceren. Dat vind ik een interessant concept, je geeft een nieuwe functie aan een bestaand voorwerp. Dat kun je met meer voorwerpen doen. Producten gaan meerdere functies krijgen doordat je het oppervlak met grafeen verandert.”

GEVOELIGE SENSOR Hoog tijd om eens stil te staan bij ’Eindhoven‘: waar slaat de mededeling op dat het theoretisch klopt? “Ik ben al een tijdje bezig met grafeen, maar ik ben geen wetenschapper. Dus ik vertel het op mijn manier. Aangetoond is dat grafeen een enorm gevoelige sensor is. Met grafeen kun je één molecuul op zes meter afstand detecteren. Als je dus in aanraking bent geweest met explosieven, dan word je eruit gepikt. Dus in de buurt van ingangen, doorgangen, hekken enzovoort kun je een draagbaar detectiesysteem toepassen dat zo gevoelig is dat het minste contact met explosieven wordt gedetecteerd. Aangetoond is dat het werkt, maar als ik daarop doorvraag, krijg ik te horen dat men niet precies weet hoe het werkt. Dat is trouwens een kenmerkende eigenschap van grafeen: het werkt, maar vaak om een andere reden dan je zou verwachten.”

Grafeen op moleculair niveau

Grafeen zeer sterk uitvergroot

grafeen stoeptegel test.

Toch een verklaring: het explosievendetectiesysteem functioneert doordat in grafeen plasmonen ontstaan. Die krijgen een bepaalde energie als die om een explosieve molecuul heen gaan draaien, en die energie is te detecteren waarbij je kunt vaststellen dat het molecuul afkomstig moet zijn van explosief materiaal. Momenteel bestaan er wel grote immobiele explosievendetectiesystemen, maar de vraag was

of een goedkope, eenvoudige detectie mogelijk was waarmee je het explosieve molecuul binnen een afstand van zes meter kon uitlezen op FFO IFFM TQFDJĂąFLF HPMĂłFOHUF %BBSWPPS JT IFU noodzakelijk dat er door het molecuul voldoende energie in het grafeenraster ontstaat dat op afstand uitgelezen kan worden. In Eindhoven hebben nu twee hoogleraren met hun vakgroep aangetoond dat dat inderdaad het geval is.

IDEAAL

Michel de Ruiter: â&#x20AC;&#x153;We beseffen nog nauwelijks wat grafeen allemaal voor mogelijkheden heeft.â&#x20AC;?

â&#x20AC;&#x153;Dit was het missende puzzelstukje. Hiermee kun je dus een klein en licht apparaat maken waarmee je de wereld letterlijk een stuk veiliger kunt maken. Het is ook overal toepasbaar. Grafeen is wel duur, maar doordat je het alleen maar op het oppervlak nodig hebt als sensor, is het in feite spotgoedkoop. Het is best mogelijk dat het nu boven mijn hoofd gaat groeien, maar dat vind ik helemaal niet erg. Het is altijd mijn motivatie geweest om hier heel hard achter aan te blijven lopen en te blijven proberen om andere mensen te enthousiasmeren. Het is voor mij een idealisme. Als ik op tv zie dat er gewonde kinderen worden weggedragen na een bomontploffing: dat kunnen we toch niet toestaan? De wereld kun je ook veranderen door goed te doen.â&#x20AC;? Zijn concrete vraag aan het Ministerie van Defensie is dat zij kennis van explosieven inbrengen om toepassing in de praktijk mogelijk te maken. Vanuit het bedrijfsleven is een inbreng van 50.000 euro nodig om dit tot product te gaan ontwikkelen. â&#x20AC;&#x153;Ik heb in het verleden al contact gehad met Defensie, maar toen wilden ze nog niet meedoen, omdat ze nog niet zagen hoe het werkbaar gemaakt zou kunnen worden. Hun weigering toen vond ik een heel grote teleurstelling, maar nu is het voldoende theoretisch verklaard. Nu kun je er niet

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 19

meer omheen. Voor mij gaat het erom dat het ergens landt zodat het apparaat ontwikkeld kan worden. Mijn ideaal is het om dat als stoeptegel te maken, maar het actieve oppervlak zal af en toe gedecontamineerd moeten worden, omdat het vervuild raakt met alle mogelijke andere moleculen die er op landen. De vraag is of dat met een stoeptegel mogelijk is.”

eerste auto’s er kwamen. Die zagen eruit als koetsen, maar dan zonder paarden ervoor. De 2D-revolutie met grafeen schept enorm veel mogelijkheden en ruimte. Stel het voor als een heel leeg vel waarmee je aan de slag moet. Dat vind ik wel heel spannend. Het vraagt om mensen die weten hoe hier mee om te gaan en dat ook durven.”

��

Dit brengt De Ruiter weer terug bij de 2Drevolutie die hij voor zich ziet. “Denk je eens in: wegen die nooit meer glad worden door bevriezing, dat je op de motorkap van je auto een kaart van de omgeving tevoorschijn kunt toveren, een broodrooster die het brood niet alleen sneller en gelijkmatiger roostert, maar daarna ook weer de hitte als elektriciteit teruglevert aan het elektriciteitsnet. Of neem een elektrische auto: daar zitten nu één of meerdere accu’s in. Maar die heb je straks niet meer nodig, omdat dan de binnenkant van de carrosserie de accu is. Steeds komt het erop neer dat je met grafeen een materiaal snel en makkelijk een andere functie kunt geven. Nu kijken we ernaar alsof het heel erg ingewikkeld is, maar ik denk dat we nu nog ingewikkelder bezig zijn.” “Dit vereist een andere manier van denken en dat zal de revolutie zijn. We beginnen er nu aan te ruiken en ons voor te stellen wat er misschien allemaal mogelijk is. Maar de huidige praktijk zou je kunnen vergelijken met de tijd dat de

De vraag is natuurlijk wat het precies gaat betekenen voor oppervlaktebehandelaars. “Voor hen betekent het dat ze straks meerdere functies kunnen geven aan een materiaal en dat dat ook van hen gevraagd wordt. Dus staal niet alleen verzinken om het beter tegen corrosie te beschermen, maar ook om het optisch of esthetisch mooier te maken, het oppervlak zelfreinigend te maken en misschien ook antibacterieel. Of je behandelt een materiaal zodanig dat het aan de binnenkant als verwarming kan dienen en aan de buitenkant als zonnecollector. En zo zijn er nog wel veel meer toepassingen mogelijk.” Mensen met goede ideeën of testapparatuur die ze beschikbaar willen stellen, mogen zich bij Michel de Ruiter melden. Hij wil een open source-ontwikkeling op gang brengen om de ontwikkeling naar praktische toepassingen te versnellen. Daar zou de wereld om meerdere redenen beter van kunnen worden. “Ik denk niet alleen aan de laser om explosieve moleculen

20 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

te detecteren, maar meer in het algemeen aan de enorme hoeveelheid hoogwaardig materiaal dat bespaard kan worden doordat je bij de productontwikkeling daarvan veel kunt besparen. Alleen het oppervlak hoeft maar hoogwaardig te zijn, de rest niet. En als je kijkt naar de miljoenen tweetakt brommertjes die in veel Aziatische landen rondrijden en de lucht behoorlijk verontreinigen, moet je bedenken dat grafeen ook een heel goede smerende werking heeft. Dus misschien zou je de brandstof wel met grafeen kunnen mengen in plaats van met olie. Denk je eens in wat dit zou schelen! Dit gaan we binnenkort testen met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Het laatste waar we behoefte aan hebben, is een tekort aan voorstellingsvermogen.” Wilt u reageren op dit artikel, mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl �

MEER INFORMATIE www.printagora.eu michel@printagora.eu

> 7 > 10 17 5 k 01 5 en m s p nis og e c s e el i a l s s ijk i s i e h e te n s de n

Voorsprong door meer oog voor nieuwe technieken

Ontdek uw kansen. Kom naar dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek Er zijn heel veel ontwikkelingen op het gebied van oppervlaktebehandeling en materialen. Nieuwe technieken, hulpmiddelen en grondstoffen, strengere eisen en een steeds veranderende vraag van de markt. Oppervlaktebehandeling geeft producten meerwaarde. Met innovatieve oplossingen maakt u het verschil. Surface 2016 toont u nieuwe mogelijkheden voor o.a. afwerking, het toevoegen van een extra functionaliteit, milieuvriendelijkheid en het verhogen van kwaliteit en efficiency. Galvanotechniek, engineering, straaltechniek, anodiseren,

hechtingstechniek, coatings, spuittechnieken, thermisch verzinken, precisietechniek, laserapplicaties, nanotechnologie...; nergens anders is zo’n groot aanbod te vinden. Surface 2016 zit boordevol inspirerende exposities zoals Trots op het werk en Glass Unlimited. Op de themapleinen is er specifieke aandacht voor reiniging en 3D-Printing. Het ‘Surface Lab’ geeft inzicht in hoe kwaliteit en eigenschappen te beoordelen. U kunt tevens de naastgelegen beurs Energie bezoeken. Mis ’t niet, 4, 5 en 6 oktober.

Surface 2016 is alles behalve oppervlakkig.

In samenwerking met:

Gratis toegang met voorregistratiecode 300.001.72 zie www.surfacevakbeurs.nl #surface2016

4 t/m 6 oktober 2016 Brabanthallen ’s-Hertogenbosch Openingstijden: di t/m do 10.00 – 17.00 uur OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 21

Surface 2016 maakt deel uit van de WOT2016, Week van de Oppervlaktetechnologie.

VERENIGING ION

MEERWAARDE OPPERVLAKTEBEHANDELING STERK ONDER DE AANDACHT Heeft u uw bezoek aan de Surface 2016 al in uw agenda staan? Nog nooit is het programma van deze vakbeurs zo uitgebreid geweest met zoveel presentaties, kennissessies en exposities! En waaraan zoveel partijen meedoen! Er zijn vele aanmeldingen van oppervlaktebehandelaars en gespecialiseerde toeleveranciers uit binnen- en buitenland. De ontwikkelingen, de meerwaarde en het belang van het vakgebied worden sterk onder de aandacht gebracht in diverse exposities, maar ook op de Surface Solutions, het Surface Lab, het Reinigingsplein, het 3D-printingplein en op de tentoonstelling van de ION Borghardt Award (de innovatieprijs).

De vakbeurs Surface vindt, als onderdeel van de WEEK van de OPPERVLAKTETECHNOLOGIE (WOT), plaats van 4 tot en met 6 oktober. Toegang is gratis mits men zich voorregistreert. De vakbeurs maakt deel uit van de WOT2016 (de Week van de Oppervlaktetechnologie) waar zo’n 35 brancheorganisaties en 12 kennisinstituten bij betrokken zijn die meer dan 75 kennissessies op de beurs verzorgen.

SURFACE LAB: LEER KWALITEIT TE BEOORDELEN In dit lab kunnen bezoekers inzicht krijgen in specifieke eigenschappen van materialen en kwaliteitsverschillen. Aan de hand van instrumenten en materialen die een oppervlaktebehandeling hebben gekregen, geven deskundigen uitleg over het beoordelen van eigenschappen en de specifieke meetmethoden. U kunt uw eigen sample meenemen.

SURFACE SOLUTIONS: OPLOSSIN� GEN VOOR OPPERVLAKTEBEHAN� DELING PER THEMA Deze expositie toont met behulp van samples per thema uiteenlopende en innovatieve oplossingen voor oppervlaktebehandelingen.

22 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Thema’s zijn onder meer ecodesign/milieuvriendelijkheid, slijtvastheid, corrosiewering, hygiëne/bacteriewerend, graffiti-bestendigheid, temperatuurreductie/brandveiligheid, geluidsreductie en energiebesparing.

producten met hoogwaardig gegoten vinyl dat eventueel voorzien wordt van een UV-werend laminaat. Ook eigen prints zijn mogelijk. De folie is beschermend, makkelijk te verwijderen en krasbestendig.

EXPOSITIE TROTS OPHET WERK

EXPOSITIE ION BORGHARDT AWARD

Deze expositie is bedoeld om de meerwaarde van het vakgebied nadrukkelijk onder de aandacht te brengen en te laten zien wat met oppervlaktebehandeling van materialen mogelijk is, wat eerst niet voor mogelijk werd gehouden. Deze expo laat alledaagse en heel bijzondere eindproducten zien die dankzij oppervlaktetechniek extra prestaties leveren.

�� Ontdek de mogelijkheden en kansen van 3D-printtechnieken. Op dit plein zullen diverse 3D-geprinte producten te zien zijn van zowel kunststof als metaal. Tevens zijn er diverse demonstraties van 3D-printen.

De expositie van de ION Borghardt Award presenteert de tien meest innovatieve ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar in het vakgebied industriële oppervlaktetechnieken, zie ook pagina 26.

HET REINIGINGSPLEIN Op dit plein zijn demonstraties voor kwaliteitsverbetering en reinigingsmethoden. Door ontwikkelingen in het vakgebied is het optimaal reinigen als voor- en tussenbehandeling nog meer van belang. Daarnaast kunnen processen met een uitgekiende reinigingstechniek worden verbeterd, kosten bespaard en ingespeeld worden op strengere eisen.

EXPOSITIE WRAPPING Wrapaholic zal deze creatieve folietechniek presenteren op auto’s, meubilair, keukens, gevels en fietsen. Wrappen is het inpakken van

EXPOSITIE COLOUR &DESIGN Op deze expositie wordt kleurbeleving met twaalf zintuigen gepresenteerd: welke

kleurfenomenen kunnen we met de zintuigen waarnemen, welke bijbehorende contrasten worden hierbij zichtbaar en hoe manifesteren die contrasten zich in de architectuur? Hier wordt de bezoeker meer bewust van het effect van kleurgebruik.

EXPO GLASS UNLIMITED: INNOVATIES IN GLAS Deze expositie neemt de bezoeker mee in de boeiende wereld van glas en glastechniek. Ruime aandacht voor creativiteit, maar zeker ook voor nieuwe mogelijkheden en toepassingen die inspelen op de steeds veranderende wensen van de markt.

en slimme coatings door dr. Heidi van den Rul (Sirris Smart Coating Application Lab) en het belang van oppervlaktebehandeling in de bouw en architectuur door ir. Joost Heijnis (Architectenbureau CePeZed). Zie voor het complete programma de beurscatalogus die als bijlage met deze OT is verzonden. Surface 2016 maakt deel uit van de Week van de Oppervlaktetechnologie. De beurs is dagelijks geopend van 10.00 - 17.00 uur. Bezoekers kunnen tegelijkertijd de naastgelegen vakbeurzen Energie en Ecomobiel (di/wo) bezoeken. De vakbeurs is gratis na voorregistratie via de website. �

�� Er vinden doorlopend gratis bij te wonen voordrachten plaats over innovaties, nieuwe ontwikkelingen en toepassingen en best practices. Deze gaan onder meer over de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen door ing. Jeroen Bunschoten (Instituut voor Bouwkwaliteit), certificatie van gevelelementen door ir. Olaf van Panhuys (SKG-IKOB), oppervlaktebehandeling in de VMRG-kwaliteitseisen door ing. Martijn Veerman (VMRG), toepassingen van functionele

MEER INFORMATIE www.surfacevakbeurs.nl Wegens het grote ruimtebeslag van het totale congresprogramma met 75 lezingen is het niet mogelijk het complete programma in OT op te nemen. Het volledige congresprogramma is afgedrukt in de Beursbijlage die als bijlage met deze OT is verzonden.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 23

�� Het gebouw van verzekeraar a.s.r. in Utrecht kreeg een opmerkelijke transformatie: van een jarenzeventig kantoorbunker in beton naar fraai aluminium. De architect, Jeroen van Schooten van Team V Architectuur, moest met het pand laten zien waarvoor a.s.r. staat: transparant, solide en “aanvoelen als thuis”. Die missie is geslaagd, want het werd in 2014 verkozen tot Beste Kantoorgebouw van Nederland door de lezers van Intermediair en in 2016 tot het meest duurzaam gerenoveerde kantoorgebouw in Nederland door de Dutch Green Building Council. Met een oppervlakte van 86.000 vierkante meter is het één van de grootste kantoorgebouwen in Nederland en biedt het ruimte aan 2.800 flexibele werkplekken. Het ging van energielabel G naar label A++, onder andere door de dubbelwandige façade-constructie. Tilcoating uit Tilburg gebruikte 9.000 kg Alesta epoxyprimer van EUROLACKE / Axalta Coating Systems voor een uitstekende corrosiewering van de gevelelementen. Daarna volgde 9.500 kilo topcoat in RAL 9010 mat. De matte afwerking zorgt voor een heldere uitstraling, maar vermijdt een hinderlijke reflectie. Tot slot is er 2.750 kg RAL 8022 toegepast. Inzet: de bovenste foto toont het gebouw voor de renovatie (foto Rob Hoekstra), de onderste daarna. Foto’s: Jannes Linders

24 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 25

VERENIGING ION

GENOMINEERDEN ION BORGHARDT AWARD 2016 Om de vooruitstrevende initiatieven in het vakgebied industriĂŤle oppervlaktetechnologie te stimuleren, wordt elke twee jaar de ION Borghardt Award uitgereikt aan de meest innovatieve ontwikkeling van de afgelopen twee jaar. Deze award wordt geĂŻnitieerd door de Stichting Borghardt Fonds, een separate entiteit met een onafhankelijke positie ten opzichte van de oppervlaktebehandelende industrie.

Voor elke editie wordt door het stichtingsbestuur een jury benoemd, die raakvlakken heeft met de aandachtsvelden die voor de betreffende editie van de ION Borghardt Award worden gevraagd. Voor de award van 2016 bestond de jury uit de volgende personen: r 7PPS[JUUFS KVSZMJE ES JS "SKBO .PM 6OJWFSTJUBJS Hoofddocent Corrosietechnologie en Elektrochemie, afdeling Technische Materiaalwetenschappen aan de TU Delft r +VSZMJE ES JS +PIBO ;JKQ .BOBHFS $FOUSBM Laboratory bij DAF Trucks Eindhoven r +VSZMJE JOH ,BUKB .PPST 4VQQMZ $IBJO &OHJneer bij ASML Veldhoven Voor de ION Borghardt Award konden bedrijven en natuurlijke personen zich aanmelden die actief zijn in de oppervlaktebehandelende industrie. Voor deze editie zijn er 17 aanmeldingen ontvangen, waaruit tien kanshebbers zijn genomineerd. Deze worden op een innovatieexpositie op de Vakbeurs Surface tentoongesteld. Tijdens de prijsuitreiking worden de nummers 1, 2 en 3 bekend gemaakt. De winnaar ontvangt naast de award, de eeuwige roem en de plaquette, ook media-aandacht in onder andere het Vakblad Oppervlaktetechnieken. De award voor deze editie (zie foto) is door beeldend kunstenaar Marcel Bastiaans gemaakt. De prijsuitreiking vindt plaats op 4 oktober om 09.15 uur tijdens de opening van de Week van de Oppervlaktetechnologie/Vakbeurs Surface in Den Bosch. De prijs zal uitgereikt worden door

26 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

de voorzitter van Stichting Borghardt Fonds, dr.ir. Hans van der Weijde, Program manager R&D bij Tata Steel.

GENOMINEERDEN 2016 AD Chemicals: PreCoat Z31/20 en F31/20, Innovatie in de straalwereld! AD Chemicals introduceert een revolutionaire nieuwe productlijn die zorgt voor corrosiebescherming en extra lakhechting na stralen of metalliseren. Deze productlijn bestaat uit PreCoat F31/20 (substraat staal) en PreCoat Z31/20 (substraten verzinkt staal en aluminium). Wat deze producten uniek maakt, is dat het de werelden van stralen en chemisch voorbehandelen samenbrengt. Een oppervlaktebehandeling van alleen stralen of metalliseren resulteert namelijk enkel in een goede lakhechting en biedt geen corrosiewerende eigenschappen. AD Chemicals en Weert Groep: Verzinkerijen: de reis naar een chroom (VI)-vrij poedercoatproces Weert Groep en AD Chemicals zijn via een intensief partnership gekomen tot een chroom (VI)-vrije voorbehandeling voor poedercoating (Duplexsysteem) die qua eigenschappen op het vlak van corrosiebescherming en lakhechting vergelijkbaar is met het toxische chroom (VI). Uitgebreide laboratorium- en praktijktesten geven minimaal dezelfde resultaten en zodoende worden alle goede eigenschappen behouden. Weert Groep is hiermee de eerste Europese verzinkerij die deze innovatieve en duurzame stap

zet in een van origine behoudende markt. BMF â&#x20AC;&#x153;TWISTERâ&#x20AC;?, â&#x20AC;&#x2DC;s werelds eerste zandstraalmachine zonder perslucht De zandstraalmachine bereikt, met minimale technische kosten en een minimaal energieverbruik, uniforme en reproduceerbare oppervlaktestructuren. Met de â&#x20AC;&#x153;TWISTERâ&#x20AC;? is het stroomverbruik ten opzichte van conventionele straalinstallaties met 90% verminderd en is het voorheen noodzakelijke handmatige werk enorm teruggedrongen. Ook het aantal behandelde stukken kan aanzienlijk toenemen. De verhoogde levensduur van straalstoffen leidt tot een vermindering van de normaliter gegenereerde afvalstoffen met 80%. CRS-i: Nitrothermspray en Polifluid: revolutionaire gepatenteerde stikstofspuitsystemen Stikstof als lakdrager in plaats van perslucht. Beide systemen scheiden zelf de stikstof van de overige gassen. Toepassing: nitrothermspray bij OBUMBLLFO 1PMJĂłVJE CJK QPFEFSMBLLFO 4UJLTUPG heeft een hogere (uitstroom)snelheid dan perslucht waardoor men de spuitdruk moet reduceren. Tevens draagt stikstof bij tot een homogener spuitbeeld, de laagdiktes zijn stabieler en constanter. Door minder overspray leveren beide systemen een aanzienlijke materiaalbesparing op. Daarnaast zorgt de (verwarmde) stikstof voor een massieve daling van het dauwpunt en minder oppervlaktespanning. Green Training: met de Spray Sim traint u

De ION Borghardt Award 2016.

‘virtueel’ en verbetert u het rendement Binnen de metaalconservering is rendementsverbetering altijd actueel. Kostenbesparing is haalbaar als uw mensen de juiste handelingen verrichten en middelen inzetten. Om dit te trainen, moet u het productieproces onderbreken wat leidt tot teruglopend rendement. Met de Spray Sim kunnen medewerkers getraind en gecertificeerd worden zonder procesonderbreking. Door minder verf/poederverbruik en efficiënter werken treedt zichtbare rendementsverbetering op. IHI Hauzer Techno Coatings: Cromatipic®, een milieuvriendelijk alternatief voor galvaniseren Hauzer Techno Coating heeft voor Cr6+ een milieu- en arbeidersvriendelijk alternatief ontwikkeld: Cromatipic®. Dit is een combinatie van een V.O.S.-vrije lak met een dun laagje metaal, dat vele soorten plastics in stijlvolle chroomproducten kan transformeren. Na de voorbehandeling wordt er een spray UV aangebracht, waarna er een chroom PVD-coating volgt waardoor geen topcoat nodig is. De hechting, thermische stabiliteit en de vochtweerstand zijn uitstekend en het proces voldoet dan ook aan de Europese richtlijnen. Inter-Green: Inter-GreeN 2K PU Topcoat Anti Graffiti 3:1 Deze hoogwaardige polyurethaan lak op basis van silicon gemodificeerde hydroxyacrylaatharsen bevat een antigraffiti-eigenschap, die aan

De kunstenaar Marcel Bastiaans in zijn atelier.

de lucht en geforceerd gedroogd kan worden. Het bijzondere van dit product is dat de twee componenten hoogglanzende, niet vergelende BóBL WPPS POHFWFFS EF IFMGU VJU HFSFDZDMFEF materialen bestaat. De 2K PU Topcoat AG 3:1 kan in combinatie met een geschikte primer, bijvoorbeeld de Inter-GreeN 2K Surfacer DTM 4:1 (die tevens voor 44% uit gerecyclede materialen bestaat) toegepast worden op gevelbeplating, treinen/wagons, constructies, containers, etc. Q-Fin: Q-fin TopGrinder oppervlaktefinishing- en ontbraammachine De TopGrinder is een semiautomatische machine die zich kenmerkt door haar veilige en ergonomische bediening, weinig onderhoud, snelle in- en omstelmogelijkheden en een korte terugverdientijd. Met lichte inspanning kan een hoge kwaliteit in de kantafronding gerealiseerd worden, eenvoudig bramen weggeslepen worden en zelfs hoogglans gepolijst worden. Op de TopGrinder kan een freeskop waarmee aan de vraag voor R=2mm ruimschoots wordt voldaan. Rösler Benelux: Rösler’s Gamma-Gstraalturbine kent géén concurrentie Een nieuw gepatenteerd product, een nieuw concept, een nieuw idee, een nieuwe kans en een nieuwe innovatie. Dit alles wordt gecombineerd in de Gamma-G-straalturbine. Monteurs hebben met onze innovatie direct toegang tot het hart van de werpstraalmachine, maar nóg belangrijker is dat de schoepen van de turbine extreem snel en eenvoudig vervangen kunnen

worden door maar één bout te verwijderen. Verder kunnen de Y-vormige schoepen aan twee kanten worden gebruikt, de levensduur wordt hierdoor verdubbeld. The Stainless Solution Group: your partner in excellent quality and flexibility The Stainless Solutions Group biedt een totaal concept, bestaande uit vier specialisaties, om bedrijven in de farmacie, food en hightechindustrie te ontzorgen. Klanten kunnen bij ons terecht voor de productie van hoogwaardige rvs-producten/machines, de finishing/afwerking ervan en vervolgens kunnen deze producten nog behandeld worden middels het SUBLIMOTION-process®. Dit alles wordt gemeten en vastgelegd waardoor de kwaliteit voor onze klanten gewaarborgd wordt. Daarnaast zijn er inzendingen ontvangen van: r %VUIPP r )BOH0O r *NCFNB 3IJNB 4DIVVSUFDIOJFL r ,MVUIF #FOFMVY r 1SPUFDI m 0YZQMBTU r 52$ r 7FS[JOLFSJK 5XFOUF Deze bedrijven zijn helaas niet genomineerd voor de ION Borghardt Award 2016. �

MEER INFORMATIE www.weekvandeoppervlaktetechnologie.nl www.vereniging-ion.nl www.surfacevakbeurs.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 27

VERENIGING ION

OPLEIDINGEN ION NU �� Sinds kort is de opleidingsafdeling van ION ISO-gecertificeerd. Wat betekent dat voor de vereniging, voor de bedrijven en voor de cursisten? Wat heeft ION voor deze certificatie moeten doen? Deze en andere vragen stelden we aan Ilona Stevens, auditor bij TÜV Rheinland Nederland. Zij heeft via een audit voor de certificering de maat genomen van de opleidingsafdeling van ION.

Het gaat om de certificering volgens ISO 9001:2015. De ISO 9001 is een norm die eisen stelt aan het kwaliteitsmanagementsysteem van een organisatie of een afdeling daarvan. De jongste update van die norm met een aantal verbeteringen was vorig jaar, zodat we nu spreken over de ISO 9001:2015. Volgens die norm wordt gekeken of het kwaliteitsmanagementsysteem aan bepaalde eisen voldoet. Bij een eerste certificering (het initieel onderzoek) gebeurt dit in twee fases. In fase 1 wordt gekeken of er een kwaliteitsysteem is en of dat voldoende duidelijk is beschreven in de benodigde documenten. Na één of enkele weken volgt fase 2 waarin wordt onderzocht of het kwaliteitssysteem

alleen betrekking op de opleidingsafdeling van ION. Bij die certificering zat slechts twee weken tussen het afronden van fase 1 en de start van fase 2. Ilona Stevens, auditor bij TÜV Rheinland Nederland, voerde de audit uit.

KWALITEITSSYSTEEM geïmplementeerd is binnen de organisatie en of medewerkers werken conform de afspraken van het kwaliteitssysteem. In fase 2 wordt dan ook gesproken met diverse functionarissen uit de verschillende lagen van de organisatie. En er wordt gekeken of er geleerd wordt van ervaringen uit de praktijk en/of verbeteringen worden doorgevoerd. De ISO-certificering heeft

De direct betrokkenen bij het certificeringsproces Jacques Schreuder(ION), Yvette Henraat(ION), Egbert Stremmelaar(ION), Ilona Stevens (TÜV Rheinland), Noël Ruijters (Baton Advies).

28 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

“In het documentenonderzoek gaan we na of de organisatie klaar is voor certificering. In fase 1 van de audit stellen we vast of de organisatie een kwaliteitsmanagementsysteem heeft en of die geïmplementeerd is. Er wordt gekeken naar de documentatie van het kwaliteitssysteem, of een context-, stakeholders- en risicoanalyse is uitgevoerd, of interne audits hebben plaatsgevonden en of er een directiebeoordeling is ge-

ISO Certificaat opleidingsafdeling

weest. Als die zaken niet zijn uitgevoerd, heeft het geen zin om met fase 2 te beginnen. In fase 2 ben ik nagegaan of de medewerkers conform de richtlijnen en werkinstructies werken en heb ik gesproken met de directeur van ION, de opleidingscoördinator, de managementassistente en twee cursusleiders. Ook heb ik gesproken met de externe adviseur die ION heeft ingeschakeld bij het opzetten van het kwaliteitssysteem. Door de gesprekken krijg je een beeld van hoe de opleidingsorganisatie functioneert en wat de kwaliteit van het managementsysteem is.” De vraag is natuurlijk allereerst wat haar opviel bij de uitvoering van fase 1. “Wat mij heel erg opviel, was dat de organisatie en de opleidingsafdeling er heel goed in geslaagd zijn om een kwaliteitssysteem te bouwen dat echt past bij de grootte van de organisatie. Er was niet een heel log handboek met veelomvattende instructies, maar een op de praktijk toegespitste beschrijving die heel goed werkbaar bleek. Ook kwam het doel van de opleidingsafdeling al vrij snel in beeld: ze willen goede opleidingen ontwikkelen en geven aan de bedrijven die daar behoefte aan hebben. En men wil ook goed de vinger aan de pols houden over de opbrengst van de cursussen, zowel voor de cursisten, de (lid)bedrijven als de vereniging. Dat is vooral belangrijk als je wilt nagaan of er verbetering mogelijk is.”

UNIEKE OPLEIDINGEN De opleidingen zijn niet alleen voor lidbedrijven, maar juist ook voor bedrijven die geen lid zijn van ION. De ISO-certificering kijkt onder meer of er doelstellingen zijn geformuleerd, wie de belanghebbenden zijn en hoe er aan hun behoeften wordt tegemoetgekomen. Ook moeten de mogelijke risico’s, bijvoorbeeld op basis van ervaringen uit het verleden, in kaart zijn gebracht en hoe daarop wordt geanticipeerd. “Duidelijk is dat ION unieke opleidingen wil aanbieden: opleidingen die niet ergens anders worden aangeboden. Daarvoor is onder meer een bepaalde structuur nodig, evenals bekwame docenten, goed cursusmateriaal en in sommige situaties praktijklokalen. Via de audit kijk je hoe dit geregeld is. Wordt in de praktijk waargemaakt wat op papier beschreven is? Hoe is geregeld dat de opleidingsafdeling leert uit praktijkervaringen?” Overigens werkt ION er hard aan om de cursussen in te bedden in het reguliere onderwijs. Nu de ISO-certificering een feit is, betekent dat niet dat er niets meer mis kan gaan. ISO geeft geen garanties op een systeem. Een soort van garantie is wel mogelijk als er een product gecertificeerd is, maar die vervalt zodra ook maar het kleinste onderdeel van een product of

Instructieles meettechniek

productiewijze verandert. Een certificaat voor een kwaliteitssysteem geeft aan dat een bedrijf of organisatie planmatig en evaluerend zijn doelstellingen wil realiseren waarbij mogelijke risico’s in kaart zijn gebracht. En bij dit alles wil de organisatie een zo hoog mogelijke kwaliteit bereiken. “De certificering betekent voor de bedrijven dat de kans dat ze goede praktijkgerichte opleidingen en cursussen krijgen aanmerkelijk groter is dan bij een willekeurig andere organisatie, die geen gecertificeerd systeem heeft. Sommige bedrijven zijn zelf ook gecertificeerd en vinden het prettig om zaken te doen met bedrijven die ook gecertificeerd zijn.” Bekende tegenwerping van ISO-certificering is dat je ook betonnen zwemvesten gecertificeerd kan krijgen. Stevens legt uit dat een ISO 9001-certificering gericht is op een kwaliteitsmanagementsysteem en kijkt of dat systeem is ingericht om het product dat of de dienst die wordt verleend van een zo hoog mogelijke kwaliteit te laten zijn. Het is geen productcertificatie. Dus een bedrijf dat betonnen zwemvesten maakt, zal in de praktijk niet ISO 9001 worden gecertificeerd als de betonnen zwemvesten bedoeld zijn om verdrinking te voorkomen.

PROACTIEF HANDELEN Een kritische kanttekening die vaak bij de ISO 9001:2008 werd geplaatst, was dat er veelal achteraf (reactief ) gekeken werd. Met behulp van de plan, do, check, act-cyclus (continu verbeteren) keek je wat er fout was gegaan en op basis daarvan moesten er verbeteringen doorgevoerd worden. De nieuwe ISO 9001:2015-norm gaat veel meer uit van proactief denken. Vanuit risicomanagement moeten vooraf kansen en

bedreigingen in kaart worden gebracht en moet aangegeven worden hoe het bedrijf daarop inspeelt. Het continu verbeteren blijft belangrijk als het gaat om het verbeteren van het kwaliteitssysteem. “Door de certificering van het opleidingsprogramma wordt van ION verwacht dat ze proactief inspelen op de behoefte van de klant. ION moet vooraf helder hebben wat de klanten (bedrijven) willen, zich afvragen wat er nodig is om in die behoefte te voorzien en wat de risico’s zijn als ze dat niet doen. De leden hebben immers behoefte aan gekwalificeerde medewerkers en het reguliere onderwijs voorziet daar niet (altijd) in. En daarbij moeten de cursussen toegesneden zijn op volwassenen uit het werkveld die een cursus gaan volgen terwijl ze al een volledige werkweek draaien.” Ze merkt op dat het cursusmateriaal daarop afgestemd moet zijn en dat dat materiaal ook regelmatig herzien moet worden, omdat de praktijk nu eenmaal verandert. Tot slot: mooi dat de ISO-certificering nu in de knip zit, maar dat betekent allerminst dat de opleidingsafdeling op zijn lauweren kan rusten. “Een certificaat wordt in principe voor drie jaar verstrekt, maar in die periode vindt jaarlijks één of meerdere audits plaats. Dan wordt gekeken of het bedrijf of de organisatie aan de vereisten blijft voldoen. Na drie jaar is het tijd voor hercertificatie waarbij via een grote audit fase 1 en fase 2 weer helemaal worden doorlopen. Helemaal tot slot: als de certificaathouder er een potje van maakt, kan het certificaat worden ingetrokken.” �

MEER INFORMATIE www.tuv.com/nl www.isoregister.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 29

ALGEMEEN

Oppervlaktebehandelingen voor de constructeur - 3

ANODISEREN VAN ALUMINIUM: EISEN EN TOEPASSINGEN Anodiseren kan toegepast worden op verschillende metalen, zoals aluminium, titaan, tantaal, magnesium en zink. Bij de oppervlaktebehandelingen van aluminium nemen de anodiseerprocessen een belangrijke plaats in. Anodiseren is het kunstmatig aanbrengen van een oxidelaag op aluminium door een elektrolytische behandeling. In dit artikel beperken we ons tot het anodiseren van aluminium.

Bij de keuze voor een anodiseerlaag spelen verschillende zaken een belangrijke rol, zoals ondergrond, constructie, visuele eisen, functionele eisen, klimatologische invloeden, mechanische invloeden en de gewenste levensduur van het product. De legering van het aluminium, de aard ervan en de samenstelling zijn gekozen door de constructeur, eventueel in samenspraak met zijn opdrachtgever. De anodiseerlaag wordt bepaald door keuzefactoren als gebruik, corrosieve omstandigheden en geĂŤiste kwaliteit. Het is duidelijk dat in een zo gecompliceerd geheel gemakkelijk bepaalde fouten kunnen sluipen. Daarom moet men de keuzecriteria als deel van een groter geheel zien en is overleg vooraf tussen constructeur en applicateur zeer gewenst.

ALUMINIUM Aluminium is in zuivere toestand een zacht en zilverwit metaal, dat vooral opvalt doordat het zo licht is. Door het met kleine hoeveelheden van andere metalen te legeren, kan aluminium veel sterker gemaakt worden. Daarom wordt het vaak toegepast voor sterke en lichte constructies. Aluminium heeft twee opmerkelijke eigenschappen die voor de toepassingen en oppervlaktebehandelingen van belang zijn: r )FU JT FFO POFEFM NFUBBM 5PDI WFSUPPOU aluminium aan de lucht maar langzame corrosie. Dit komt doordat het van nature bedekt wordt met een zeer dunne en gesloten oxidefilm, zo dun dat het onzichtbaar is. r "MVNJOJVN JT BNGPUFFS EBBSEPPS XPSEU IFU zowel door zuren als door alkalische stoffen aangetast.

De natuurlijke oxidefilm op aluminium is onder normale omstandigheden slechts 0,05 micrometer dik. Deze oxidelaag veroorzaakt de moeilijkheden bij het aanbrengen van een galvanische laag op aluminium. Verwijdert men dit uiterst dunne oxidelaagje niet, dan ontstaat een slechte hechting. Om deze natuurlijke oxidefilm langs kunstmatige weg dikker en sterker te maken (verbetering van de corrosieweerstand) zijn zowel chemische als elektrochemische methoden ontwikkeld waarvan het anodisch oxideren of anodiseren het meest succesvol is. In principe kan een groot aantal elektrolyten (vloeistoffen benodigd voor de overdracht van de elektrische stroom) voor het anodiseren worden gebruikt. Zwavelzuur anodiseren wordt verreweg het meest toegepast wegens een combinatie van goede eigenschappen. Hierbij ontstaan decoratieve, harde, slijtvaste en corrosiewerende lagen, die bovendien in een grote verscheidenheid van kleuren kunnen worden verkregen. Aluminiumoxide is een prima elektrische isolator. De doorslagspanning ligt rond de 40 volt per micron laagdikte. Hierdoor is het lassen van geanodiseerd aluminium moeilijk.

ANODISEREN ALS PROCES Onderstaand figuur is een schematische weergave van het anodiseren. In een bad met de anodiseervloeistof bevinden zich aan de wanden de kathoden en in het midden het werkstuk ondergedompeld in de vloeistof.

PRINCIPE VAN ANODISEREN Naast het bad is een gelijkrichter waarvan de

30 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

negatieve pool is verbonden met de kathodeplaten en de positieve pool met het werkstuk. Onder invloed van de stroomdoorgang ontwikkelt zich aan de anode zuurstof en aan de kathode waterstof. De zuurstof (evenals waterstof) ontstaat aanvankelijk in de vorm van vrije atomen die zeer reactief zijn en op het aluminium inwerken onder vorming van een oxidelaag. Slechts een deel van de zuurstof wordt hiervoor gebruikt. Het gaat dus om die atomaire zuurstof. Die kan het aluminium verder oxideren. Het anodiseerbad is in feite een middel om zuivere zuurstof in de vorm van vrije atomen in contact te brengen met het metaaloppervlak. In theorie is het daarom niet belangrijk welke badvloeistof wordt gebruikt, als dit maar een elektrolyt is, dat wil zeggen dat deze de elektrische stroom geleidt. De gevormde oxidelaag heeft heel andere eigenschappen dan het aluminium zelf. Mechanisch heeft deze laag eigenschappen die tussen glas en porselein liggen: hard en bros en het is een elektrische isolator.

INVLOED VAN DE LEGERING De anodiseerlaag wordt gevormd uit de gekozen aluminiumlegering. Hierdoor is de kwaliteit van de oxide afhankelijk van de legering. Elk legeringsbestanddeel, toegevoegd aan het zuivere aluminium, beĂŻnvloedt de vorming van de anodiseerlaag. Ook het percentage van de legeringstoevoeging en de verdeling hiervan is van belang. Zo ontstaat er bij een slechte verdeling van bijvoorbeeld koper en zink een onregelmatige anodiseerlaag. Met name bij gietlegeringen kunnen plaatselijk hoge siliciumconcentraties optreden die leiden tot â&#x20AC;&#x2122;gatenâ&#x20AC;&#x2DC;

Anodiseerbadenreeks.

in de anodiseerlaag. Bij het anodiseren van gietwerk speelt ook de poreusheid een belangrijke rol. In de poriën wordt niet of nauwelijks aluminiumoxide gevormd. Er zijn vele anodiseerprocessen en elk proces geeft andere eigenschappen aan de anodiseerlaag. Het is daarom van groot belang dat er goed overleg is tussen de constructeur van het product en het anodiseerbedrijf omtrent de eisen die aan het product worden gesteld. Dit begint al bij de keuze van de legering waaruit het product zal worden vervaardigd. Voordat het anodiseerproces wordt bepaald, moet er worden nagedacht over de eisen op het gebied van laagdikte, kleur, glans, ruwheid, hardheid, slijtvastheid, corrosiebestendigheid en maatvoering. Aluminium wordt dus geanodiseerd om de toch al goede corrosieweerstand van IFU NBUFSJBBM OPH WFSEFS m FO JO CFMBOHSJKLF NBUF m UF WFSCFUFSFO PN IFU HFTDIJLU UF NBLFO

voor technische toepassingen. Het fraaie uiterlijk van aluminium blijft daarbij behouden wanneer men het blank laat anodiseren. Wordt er gekleurd geanodiseerd aluminium gebruikt, dan zorgt de goede oppervlaktegesteldheid van dit materiaal voor een langdurig gelijkblijvend fraai oppervlak. Bij hergebruik van het aluminium vormt de Al2O3 laag geen enkele belemmering in de processen die het aluminium voor hergebruik geschikt maken, noch chemisch noch energetisch. Men mag dus stellen dat geanodiseerd volgens het ‘cradle to cradle’-principe toegepast kan worden.

CORROSIEWEREND Hoofdzakelijk bestaand uit de inerte stof aluminiumoxide, bieden anodiseerlagen weerstand aan een grote verscheidenheid van agressieve stoffen. Helaas bevinden zich in geïndustriali-

Uitvergroting anodiseerlaag.

seerde en dichtbevolkte landen bestanddelen in de atmosfeer die op den duur zelfs anodiseerlagen niet ongemoeid laten. Maar daar is wat aan te doen. Door regelmatig reinigen, dat met eenvoudige middelen kan worden uitgevoerd, wordt het vuil verwijderd vóórdat het schade kan toebrengen. De levensduur van anodiseerlagen wordt daardoor sterk verlengd. Ook een auto blijft immers langer mooi als hij regelmatig een wasbeurt krijgt.

SLIJTVAST Zo handelend kan men ten volle profijt trekken van een andere goede eigenschap van anodiseerlagen, namelijk hun hardheid en slijtvastheid. Anodiseerlagen zijn harder dan glas en ook na langdurig gebruik gaat er nauwelijks materiaal van de anodiseerlaag verloren. Metingen aan gebouwen van tientallen jaren oud hebben bewezen dat veranderingen in laagdikte na een dergelijke lange tijd nauwelijks aantoonbaar waren.

HARD, BROS Anodiseerlagen zijn zeer hard, maar het aluminium eronder is veel zachter. Bij een slagbelasting, waardoor een deuk in het aluminium ontstaat, of bij buigen van geanodiseerd plaatmateriaal, vervormt het aluminium maar ontstaan slechts haarscheurtjes in de anodiseerlaag. Alleen bij zeer nauwkeurige waarneming zijn deze scheurtjes zichtbaar, dus voor het uiterlijk is dit niet erg. Op droge plaatsen waar geen corrosie te verwachten is, bijvoorbeeld binnenshuis, zijn dan geen moeilijkheden te verwachten. Maar bij buitentoepassing met corrosieve invloeden

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 31

Aluminium producten.

moet men het ontstaan van scheuren in de anodiseerlaag vermijden. Hoe men dit bereikt is duidelijk: het materiaal niet vervormen na het anodiseren.

VERANDERINGEN VAN HET UITERLIJK Bij decoratief anodiseren zal naarmate de laagdikte toeneemt enig glansverlies optreden. Het is door een iets aangepaste werkwijze echter mogelijk elektrolytisch of chemisch gepolijst aluminium zodanig te anodiseren dat de fraaie glans behouden blijft. Bij dikkere anodiseerlagen, zoals in de architectuur worden gebruikt, is enig glansverlies niet storend, omdat de ondergrond in de regel een satijnfinish heeft.

MAATVERANDERINGEN Bij het anodiseren treden maatveranderingen op, omdat de ontstane oxidelaag dikker is dan het materiaal waaruit deze is gevormd. Deze maatveranderingen zijn in de meeste gevallen zo gering dat men er geen rekening mee hoeft te houden. Maar als er nauwkeurige passingen zijn, is het nodig meer van deze maatveranderingen te weten. Als men een aluminium werkstuk anodiseert met een laagdikte van

Anodiseren.

20 micrometer, zal het resultaat niet zijn dat beide zijden 20 micrometer, dus in totaal 40 micrometer, dikker worden. Dit is minder: over het algemeen zal circa een derde of de helft van

anodiseren, kunt u vrij eenvoudig vinden op Aluselect (www.aluminium.matter.org.uk/ aluselect/).

de dikte van de anodiseerlaag uit het metaaloppervlak groeien en twee derde, respectievelijk de helft, in het oppervlak. Hoe groot deze waarden zijn, hangt af van de gebruikte aluminiumlegering en de procesomstandigheden bij het anodiseren. Bij vereiste nauwe maattoleranties moet men door het behandelen van proefstukken de exacte maatveranderingen vaststellen. Er moet wel rekening gehouden worden met maatafwijkingen door egaliserend beitsen, omdat door de beitsbewerking al vóór het anodiseren materiaal wordt verwijderd. Het is wenselijk reeds in de engineeringfase advies te vragen aan een anodiseerbedrijf dat hierin gespecialiseerd is.

ONDERHOUD

LEGERINGEN De eigenschappen van de anodiseerlaag worden in belangrijke mate bepaald door de gebruikte legering. Er wordt immers geen laag opgebracht, maar het te anodiseren aluminium wordt omgezet in aluminiumoxide. Hoe de aluminiumlegering zich gedraagt tijdens het

detailopname van aluminium profielen die worden ontvet.

32 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Kleuranodiseren.

Geanodiseerd aluminium staat, onder normale omstandigheden, uit technisch oogpunt borg voor een zeer lange levensduur. Die levensduur is met name afhankelijk van de wijze en frequentie van reinigen. Een correcte en tijdige reiniging speelt daarbij een belangrijke rol. Anodiseerlagen zijn gevoelig voor zuren, zouten en andere agressieve stoffen en slijten er sneller door. Daarnaast kunnen dikke vuillagen meer vocht opnemen en vasthouden, wat de agressiviteit op de ondergrond vergroot. Het uiterlijk van een vuil product verliest zijn glans en is daardoor minder representatief. Vuilconcentraties en streepvorming versterken dit beeld. Door de verontreiniging periodiek te verwijderen, wordt voorkomen dat de hierin aanwezige chemische stoffen negatief op de anodiseerlaag inwerken. �

MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl

Genomineerd voor de ION Borghardt Award 2016

Corrosiebescherming en verbeterde lakhechting na stralen of metalliseren PreCoat Z31/20 (Aluminium, verzinkt staal)

PreCoat F31/20 (Staal)

ElectroPass III Electrolytisch Passiveren

Een doorbraak in decoratief drie-waardig chroom plating MacDermid Enthone ElectroPass IIITM is een passiveer systeem voor driewaardig chroom plating. Het geeft een sterke verbetering van de corrosie-eigenschappen van stalen onderdelen die voorzien zijn van een nikkel en chroomlaag vanuit een TriMac III, Envirochrome of MaCrome drie-waardig chroomproces. ElectroPass III geeft corrosiewaarden op dun vernikkelde onderdelen die vergelijkbaar of zelfs beter zijn, dan zeswaardig chroom passiveringen Wilt U meer weten? Contact: benelux@macdermid.com Ontdek hoe uw onderdelen kunnen voldoen aan automobiel, sanitair, meubelindustrie of uw lokale normen, zonder gebruik te maken van zeswaardig chroom.

KENMERKEN

$ Sterke verbetering van de corrosiebestendigheid van stalen onderdelen die voorzien zijn van een nikkel, en driewaardig chroom bedekking

AD Chemicals is a part of AD International +31 (0) 167 526 900

$ Oplossing is vrij van zeswaardig chroom $ Past in de meeste nikkel-chroom plating machines $ Geschikt voor alle MacDermid decoratieve drie-waardig chroombaden

adinternationalbv.com

Vraag een gratis sample via chemicals@adinternationalbv.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 33

ALGEMEEN

GEVAAR VAN STATISCHE ELEKTRICITEIT WORDT VAAK ONDERSCHAT In Europa wordt er naar schatting één incident met statische elektriciteit per dag gemeld, maar waarschijnlijk gebeuren er veel meer. Dat er grote risico’s aan verbonden zijn, blijkt wel uit de explosie en brand vorig jaar bij Nooteboom Trailers in Wijchen. Daarbij vielen drie gewonden, waaronder één zwaargewonde. Volgens de politie is er een ontploffing geweest in de spuitcabine, maar momenteel is nog niet zeker of statische elektriciteit de oorzaak is geweest. Dit voorval roept echter wel de vraag op of deze problematiek binnen de oppervlaktebehandelende industrie wel voldoende beseft wordt.

Tijdens een presentatie op de Techn.ION-dag dit voorjaar, pleitte Ben Van Tichelen van ATHEX Industrial Suppliers voor een groter bewustzijn op dit vlak bij de applicateurs. Immers, nog te vaak komt hij in bedrijven een houding tegen van: ‘We doen het al heel lang zo en het gaat altijd goed’. Waarschijnlijk zijn er ooit wel maatregelen genomen op het gebied van statische aardingen, maar die leveren door een gebrek aan controle, kennis en bewustzijn nu vaak niet meer de oorspronkelijke veiligheid. Ook aanpassingen van productieprocessen liggen vaak aan de basis van dit probleem. Omdat dit onderwerp van levensbelang kan zijn (zie kader, met onder meer enkele dodelijke incidenten in het recente verleden), komen we nog eens terug op de presentatie van Ben Van Tichelen.

pliers als expert in het vermijden van statische ladingen in de industrie, en werkt samen met Newson Gale Ltd. Volgens hem blijkt uit de incidenten met statische elektriciteit dat in veel gevallen een ongeluk in een klein hoekje zit, ook als er in beginsel adequate maatregelen zijn genomen op het gebied van statische elektriciteit. Ben Van Tichelen geeft op de Surface ook een lezing over dit onderwerp.

IDEALE SITUATIE “Bij elektrostatisch spuiten wordt verf statisch opgeladen om goed te hechten op geaarde objecten. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat de verfspuiter geaard is via het verfpistool en de geleidende schoenen. Het pistool zelf is verbonden met de échte aarde, via de benodigde kabels voor verf, lucht en elektriciteit. Hierdoor

zou de gebruiker zichzelf continu kunnen ontladen via de geleidende handschoenen en het pistool. En in de ideale situatie staat de verfspuiter op een geleidende vloer met geleidende schoenen. Maar in de praktijk zien we regelmatig dat er geen correcte verbinding met de aarde wordt gemaakt, vaak door vervuiling op de vloer of van de handschoenen. Uitgehard restproduct en vervuiling op zowel het pistool als de handschoenen zorgen voor een slechte verbinding met de aarde. Hierdoor kan geen lading worden afgevoerd en ontstaat een gevaarlijke situatie zonder dat men dat doorheeft.” Bij Nooteboom was WSB Finishing Equipment ingehuurd voor de levering van de benodigde apparatuur. Bij de wederopbouw na de explosie heeft WSB ATHEX ingeschakeld om samen een

Eerst gaan we nog even in op de explosie en brand bij Nooteboom Trailers. Bij dit bedrijf loopt een strafrechtelijk onderzoek, omdat het verdacht wordt van milieudelicten en overtreding van de Arbowet. De uitkomst van het strafrechtelijk onderzoek bepaalt of het OM tot strafvervolging overgaat. Het werk bij de trailerproducent is daags na de explosie hervat, maar het spuitwerk is een jaar lang noodgedwongen uitbesteed. Ben Van Tichelen werkt bij ATHEX Industrial Sup-

34 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Aardingskabel en klem.

Aardingsklem in de hand.

Bij elektrostatisch spuiten wordt ervan uitgegaan dat de verfspuiter geaard is via het verfpistool en de geleidende schoenen.

oplossing te bedenken die ervoor zorgt dat de kans op het wegvallen van aardverbindingen aanzienlijk wordt verkleind, om zo explosies in de toekomst te voorkomen. Bij elektrostatisch spuiten wordt niet alleen de verf opgeladen, maar ook andere delen in de spuitcabine en aanverwante apparatuur. Alle onderdelen, maar ook het lichaam van de verfspuiter, moeten goed geaard zijn. Bij Nooteboom werd de oplossing gevonden door het verfpistool te aarden met een speciale Cen-Stat-kabel die een gevlochten staaldraad als kern heeft. Een zorgvuldige montage zorgt ervoor dat de kans dat de verbinding verbroken wordt vrijwel nihil is. “In bedrijven zie je vaak dat processen sneller moeten en dat er sneller gewerkt moet worden. Dat zie je ook bijvoorbeeld bij het verpompen van vloeistoffen. Dan kan er statische elektriciteit worden opgewekt. Als je de pompsnelheid gaat verhogen, ontstaat er een exponentiële verhoging van statische elektriciteit. Als de persoon dan niet de lading kwijt kan, bijvoorbeeld doordat de vloer vervuild is, heb je een ernstig probleem. Het voorkomen van een vervuilde vloer en handschoenen is erg belangrijk. Ook wanneer een vat met oplosmiddelen gereinigd wordt, ontstaan er dampen die een explosieve omgeving opleveren. Men denkt dit te verhelpen met klemmetjes op het gecoate vat, maar als die klemmen niet door de coating heen gaan, heb je daar niets aan. In plaats daarvan moet je gebruikmaken van goede aardings-

klemmen met scherpe contactpinnen, die specifiek zijn vervaardigd voor het elektrostatisch aarden. Het sluiten van vaten met een deksel, om verdamping tegen te gaan, en/of goede afzuiging zijn andere welgekende oplossingen.”

niet gekozen wordt, moet in ieder geval elk onderdeel geaard worden tot een weerstand van minder dan 10 ohm. Dit geldt zowel voor vaste bevestigingen als manuele bevestigingen. En mensen moeten altijd voldoende geleiden, zodat er geen statische lading kan ontstaan.” �

BEDRIJFSCULTUUR Ben Van Tichelen kan nog diverse gevaarlijke situaties schetsen, maar het voert te ver om die nu allemaal te behandelen. In de praktijk merkt hij dat grote bedrijven zich doorgaans meer bewust zijn van de problematiek van statische elektriciteit dan kleine bedrijven. Grote bedrijven treffen ook vaker adequate maatregelen die gehandhaafd worden of kritisch tegen het licht worden gehouden. En zij hebben vaker een veiligheidsadviseur in dienst (of schakelen die in) die een gedegen risicoanalyse opstelt en voorstellen voor maatregelen formuleert. “Wat ook belangrijk is, is de bedrijfscultuur. Als er op de werkvloer voor de lol spelletjes gespeeld mogen worden met statische elektriciteit, of apparaten en de vloer vervuild raken, dan moet er op het niveau van de bedrijfscultuur ingegrepen worden. Ook de onderschatting en het gebrek aan kennis vormen een probleem. Dat is wel verklaarbaar, want statische elektriciteit is niet zichtbaar, men kan het niet ruiken en doorgaans voelt men het ook niet. Het is mogelijk om aardingssystemen aan te schaffen die de processen stilleggen als er iets mis is. Dit is doorgaans de veiligste, maar ook de kostbaarste oplossing. Als daarvoor

MEER INFORMATIE www.athex.eu Reconstructie incidenten: 9 video’s: www. youtube.com/playlist?list=PLOwE8lzmPyVlKpm YBD0TEMxOb0Ix26wZn

PUBLICATIES OVER INCIDENTEN MET STATISCHE ELEKTRICITEIT 2004: slechte aarding vrachtwagen doodt jongeman www.nieuwsblad.be/cnt/ gal4n0aq 2005: oorzaak statische elektriciteit www.hbvl.be/cnt/oid332512/archief-tweezwaargewonden-bij-explosie-in-bedrijf-indoornik 2008: brand met slachtoffer Ajinomoto www.grootwetteren.be/website/index. php/200805232126/Algemeen-Nieuws/ Slachtoffer-explosie-in-Omnichem-overleden.html 2010: terug brand Ajinomoto zonder slachtoffer www.nieuwsblad.be/cnt/ blwpo_20100823_004

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 35

ALGEMEEN

CONSERVERING ESSENTIĂ&#x2039;LE SCHAKEL IN GEVELBOUW KWALITEITSKETEN Een klant die een product koopt, kijkt of het product voldoet aan zijn (of haar) eisen. En zo hoort het ook. Maar bij bouwprojecten ligt dat vaak wat gecompliceerder. Veelal wordt de klant, in de bouw â&#x20AC;&#x2DC;opdrachtgeverâ&#x20AC;&#x2122; genoemd, gevraagd om zijn specificaties door te geven aan de bedrijven die het bouwproject realiseren.

De klant doet zijn uiterste best om de architect duidelijk te maken wat hij nou eigenlijk wil. En dan komt een sterkte van de beroepsgroep â&#x20AC;&#x2DC;bouwâ&#x20AC;&#x2122; naar boven: men denkt mee en probeert een brug te slaan tussen die wensen en de mogelijkheden. Uiteindelijk leidt dit tot de specificaties die alle bedrijven in de bouwketen moeten realiseren.

KWALITEITSWAARBORG Nu is een gebouw, en zeker een gevel, een heel complex product. De algemene specificaties van dit complexe product worden door de verschillende specialisten weer vertaald in deelspecificaties, die gelden voor de verschillende schakels in het bouwproces. Ook wordt het behalen van deze specificaties vaak gegarandeerd en de organisatie daarop afgestemd. De garantie van kwaliteit wordt vaak via een keurmerk gecommuniceerd. Aan dit keurmerk kan de klant zien dat de kwaliteit georganiseerd en gerealiseerd wordt. Het VMRG-Keurmerk is zoâ&#x20AC;&#x2122;n bewijs van kwaliteit. Alle VMRG-gevelbouwbedrijven voeren het keurmerk en zijn dus kwaliteitsbedrijven die hun beloftes over kwaliteit nakomen. De VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) ziet hier samen met SKG-IKOB op toe en waarborgt het geheel.

zij werken. Immers, deze essentiĂŤle schakels zijn hiermee ook onderdeel geworden van het VMRG-Keurmerksysteem. Natuurlijk speelt ook de uiteindelijke toepassing en verzorging, en het onderhoud van de producten in de praktijk een belangrijke rol. Vandaar dat het VMRGKeurmerk ook eisen stelt aan deze verzorging en het onderhoud bij de opdrachtgever. Als blijkt dat dit onvoldoende is gebeurd, dan kan een opdrachtgever zijn garantie zien vervallen. Kortom, als iedere schakel in de kwaliteitsketen zijn werk doet, dan worden de specificaties en wensen van de klant langdurig vervuld.

TECHNOLOGIE VERANDERT Het VMRG-Keurmerk regelt niet alle kwaliteitsaspecten altijd zelf, maar vertrouwt ook op

deelsystemen, zoals de kwaliteitssystemen van de bedrijven die de oppervlaktebehandeling MFWFSFO %FSHFMJKLF TZTUFNFO [PBMT 2VBMJDPBU 2VBMJTUFFMDPBU (4# FO 2VBMBOPE XPSEFO PQHFnomen in het VMRG-Keurmerksysteem en zijn daarbinnen verplichtend, naast de aanvullende eisen die de gevelbouw stelt. Technologie is echter geen statisch fenomeen, maar verandert voortdurend. Met een hoog tempo doen nieuwe procedĂŠs hun intrede en geven aan producten nieuwe en hogere kwaliteiten. Vaak verloopt normalisatie echter in een langzamer tempo en deze kan dus niet gebruikt worden om de nieuwe mogelijkheden in standaarden en eisen vast te leggen. Communicatie hierover tussen de betrokken bedrijven is dus een minstens zo belangrijke zaak. Daarom heeft de VMRG in haar

DE JUISTE OPPERVLAKTEBEHANDELING VMRG-bedrijven maken hoogwaardige technologische producten en gevelelementen, en weten hoe belangrijk een kwalitatief juiste oppervlaktebehandeling is. De VMRG-Kwaliteitseisen bevatten specifieke eisen die hieraan worden gesteld. VMRG-bedrijven zijn eraan gehouden om de juiste oppervlaktebehandeling toe te passen. Om hier zeker van te zijn, stellen zij dus ook eisen aan de prestaties van de coating- en anodisatiebedrijven waarmee

36 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Schoen BV heeft de profielen van de nieuwe Jumbo en Welkoop in Wijk bij Duurstede voorzien van een duurzame Chroom (VI) vrije voorbehandeling en een polyester topcoating in de kleuren RAL 7016 en RAL 6009. Foto: Bouwbedrijf J.C. van Kessel.

verenigingsorganisatie de zogenaamde â&#x20AC;&#x2DC;VMRGCommunityâ&#x20AC;&#x2122; in het leven geroepen.

VMRG OPPERVLAKTEBEHANDELING De VMRG-Community bestaat uit specialistische bedrijven die binnen de VMRG een aantal taken vervullen. Zo brengen deze bedrijven de nieuwste ontwikkelingen op hun vakgebied in en doen ze de VMRG voorstellen om eisen hieromtrent op te nemen in de VMRG-Kwaliteitseisen en het Kwaliteitssysteem. Hierdoor is het mogelijk steeds te beschikken over de nieuwste technologieĂŤn en worden deze direct qua kwaliteit en risico in het VMRG-systeem geborgd. De VMRG-partnerbedrijven op het gebied van coating en anodiseren die aan de VMRG-eisen voldoen, krijgen een VMRG Oppervlaktebehandelingscertificaat, waarmee zij kunnen aantonen dat zij leveren conform de VMRGKwaliteitseisen. Zij hebben binnen de sector daarmee de status van â&#x20AC;&#x2DC;preferred supplierâ&#x20AC;&#x2122; en kunnen de VMRG-gevelbedrijven snel en doeltreffend voorzien van producten en diensten. Met het bijbehorende logo kunnen de VMRGOppervlaktebehandelingsbedrijven zich ook onderscheiden en bijvoorbeeld gebruiken in hun promotie en externe communicatie.

BELANGENBEHARTIGING De preferred suppliers genieten het vertrouwen van de gevelbedrijven en hun klanten, omdat hun producten en werkwijze deel uitmaken van het VMRG-Keurmerksysteem. Maar de samenwerking met de VMRG biedt de verbonden

bedrijven meer voordelen en mogelijkheden. Zo worden zij begeleid door een vaste medewerker van het VMRG-bureau en hebben ze via de zogenaamde Beleidsraad direct toegang tot bestuursleden van de VMRG. Via de deelname van de VMRG in de Europese organisatie voor de gevelbouw FAECF kan men bovendien invloed uitoefenen op daaraan gelieerde internationale JOTUFMMJOHFO [PBMT 2VBMJDPBU FO 2VBMJTUFFMDPBU De VMRG kan hierdoor ook als grote belangenbehartiger voor deze specialistische groep bedrijven optreden. Op deze manier worden ook politieke themaâ&#x20AC;&#x2122;s onderdeel van de relatie tussen de leveranciers en de gevelbedrijven en kan men gezamenlijk, sterk en doeltreffend, politieke en maatschappelijke invloed uitoefenen.

KLANTGERICHT Door alle ontwikkelingen binnen de VMRG en hun nauwe betrokkenheid daarbij, worden de bedrijven in de VMRG-Communities steeds uitgedaagd om zelf ook mee te gaan in de modernste ontwikkelingen op het gebied van markt en technologie en daar actief aan bij te dragen. De VMRG biedt zodoende ook de bedrijven van de Community Oppervlaktebehandeling een excellente positie om zich te verbeteren en vooruitgang te realiseren. Maar de basis van kwaliteit in de hele keten is een klantgerichte houding; klantgerichtheid is essentieel om onderdeel te kunnen zijn van de kwaliteitsborging van het VMRG-Keurmerk. De VMRG-Oppervlaktebehandelingsbedrijven voldoen hier uitstekend aan.

De VMRG geeft op dinsdag 4 oktober een presentatie over dit onderwerp op de beurs Surface in het presentatieblok â&#x20AC;&#x2DC;Utiliteitsbouw en kwaliteit van gevelsâ&#x20AC;&#x2122;. U bent om 11.00 uur van harte welkom in de Carrouselzaal van de Brabanthallen in â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch. De VMRG-Oppervlaktebehandelingsbedrijven zijn: - Aliplast Aluminium Systems - BWB-Alucol - Alumet - Aluprof - Alural Group - Astra Stramon - Boon Edam Nederland - ConceptColor - Deege Coating Moerdijk - Duco Ventilation and Sun Control - Jonkman Coating - Kriek Poedercoatings - Lieftink Geveltechniek - Limeparts - Van der Meer Oppervlaktetechniek - Rollecate Groep - Sapa Building Systems - Schoen ďż˝

MEER INFORMATIE www.vmrgkwaliteitseisen.nl www.vmrg.nl

Wijnkwartier Den Haag, uitgevoerd met C32 bronskleurig door BWB-Alucol geanodiseerde kozijnen. Foto: BWB-Alucol

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 37

MIJN MENING De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen of op actuele ontwikkelingen in de branche om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren? Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

�� Als een gebouw is ontworpen, gebouwd en opgeleverd, is er een hele keten actief geweest. Talloze partijen zijn er bij betrokken, ieder heeft z’n ding gedaan, en als het allemaal goed is gegaan, staat er een prachtig gebouw dat beantwoordt aan z’n functie en met een beetje geluk ook nog eens heel lang meegaat. Maar als ontwerper zie ik ook regelmatig dat het fout gaat. Er wordt een prachtig gebouw opgeleverd, maar na verloop van tijd blijkt het allerlei onhandigheden in zich te hebben. Het lijkt dan wel dat ze bij de bouwer en het architectenbureau gedacht hebben: we maken snel wat mooie foto’s bij de oplevering en daarna zijn we weg. Maar wordt de openbare ruimte daar nou werkelijk mooier van? Naar mijn mening dient een gebouw weinig onderhoud te vragen. Daarvoor moet bij elk onderdeel de juiste materiaalkeuze zijn gemaakt en moet de oppervlaktebehandeling zijn afgestemd op die materialen en de beoogde functie van het betreffende onderdeel. Anders dan bij ontwerptrajecten van huishoudelijke apparatuur, gereedschap of auto’s lijkt er in de bouw lang niet altijd bij stil gestaan te worden dat, en hoe gebouwen door hun toekomstige bewoners gebruikt gaan worden. Eén van de meest in het oog springende onderwerpen zijn materialisatie en afwerking. Het gevolg is vaak al snel na oplevering zichtbaar: vette vingers op glimmende liftfronten en balies, zwarte vegen op voorheen strak witte wanden en krassen in ooit smetteloze gietvloeren. Of de bekende lekwaterstrepen op gevels. Eigenlijk kan wel gesteld worden dat in de bouwketen het gebrek aan materiaalkennis en oppervlaktebehandeling te groot is. We kennen gek genoeg allemaal de voorbeelden en toch tuinen we er vaak genoeg weer in. Bijvoorbeeld op het gebied van brandvertragende coatings: ze staan niet of onvoldoende geborgd in het bestek en als ze worden toegepast, ziet het er vaak niet uit. Al is dat misschien een persoonlijke frustratie. Maar wees eerlijk: welke architect spreekt weleens, voordat hij aan een project begint, een applicateur van een brandvertragend coating systeem? En welke anodiseerbedrijf is kind aan huis bij een ontwerpstudio? Kennisoverdracht is een kernwoord dat in de bouwketen veel meer aandacht verdient, ook op het gebied van oppervlaktetechnieken. De afstand tussen de ontwerper de industrie is vaak heel groot. Te groot. Ontwerp en bouwtrajecten worden steeds korter, terwijl eisen aan de kwaliteit van een gebouw steeds strenger lijken te worden. Alles in één keer goed ontwerpen en bouwen vraagt om gedegen kennis. Kennis die niet alleen kostenbesparend kan zijn tijdens het ontwerpen bouwtraject maar ook

38 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

daarna: foute keuzes in materialisatie en afwerkingen zijn doorgaans kostbare zaken. Ik pleit daarom voor meer kennis over materialen, afwerkingen en oppervlaktetechnieken bij ontwerpers en architecten. Maar ook van oppervlaktebehandelaars mag verwacht worden dat ze actief kennis delen over technieken, mogelijkheden en toepassingen. Vertel gewoon wat je doet, waar je goed in bent. Meer kennis en begrip van en voor elkaars werk zal de esthetiek van de publieke ruimte ten goede komen en duurzamere gebouwen opleveren. Kennisoverdracht en dialoog tussen ontwerpers en de industrie zijn daartoe de sleutel. Wie neemt het voortouw? � Joost Heijnis Architectenbureau cepezed

chromitAL TCP

Driewaardige chroompassivering voor aluminium SurTec 650 chromitAL levert een uitstekende corrosiebescherming op ongecoate oppervlakken en verbetert de adhesie van organische coatings. Ook geschikt voor toepassing op glad en geanodiseerd aluminium. directe vervanging van conventionele hexavalente chroompassivering milieuveilig, gifvrij, eenvoudige toepassing en afvalverwerking voldoet c.q. overtreft MIL-DTL-81706 and MIL 5541 voor absolute corrosieweerstand (= 336 uren tot eerste corrosie vlgs ASTM B-117 neutrale zoutsproeitest) temperatuurbestendigheid tot 100 Â°C

lage contactweerstand, overeenkomstig electrische geleidbaarheidseisen op aluminiumsubstraten vlgs MIL DTL-81706 class 3 in de praktijk getest op 2024, 2219, 5083, 7075 legeringen en verschillende gietlegeringen geschikt voor dompel-, sproeitoepassing en wisapplicatie voor het bewerken van grote oppervlakken SurTec Benelux B.V. Molenweg 17A NL-5953 JR Reuver Nederland

Tel.: Fax: E-mail: Web:

+31(0)77 308 1590 +31(0)77 476 2033 HeH@surtecbenelux.com www.surtec.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 39

OP ZOEK NAAR SAMENWERKINGSPARTNERS �� AANBOD UIT Letland, REFERENTIE TOLV20151214001, GELDIG TOT 21-12-2016

Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

SAMENVATTING Een bedrijf uit Letland dat beschermende en functionele coatings produceert, heeft een nano-coatingtechnologie ontwikkeld waarbij gebruik wordt gemaakt van ion-plasma magnetron sputteren op hoge snelheid. Deze methode verlengt de gebruiksduur van gecoate onderdelen en verbetert hun functionaliteit. Voor een joint venture-overeenkomst of technische samenwerking is het bedrijf is op zoek naar partners in de industrie of het MKB die actief zijn op het gebied van luchtvaart, machinebouw, auto-industrie, productie van gereedschap, elektronica, radioapparatuur of supergeleiders.

MEER INFORMATIE Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

BESCHRIJVING De coating wordt aangebracht in een vacuümkamer die geschikt is voor een breed spectrum aan kwalitatief hoogstaande meerlaagse, meercomponenten coatings voor onderdelen die worden gebruikt in gereedschappen, auto’s, vliegtuigen en microchips. Nano-coating of nano-sealing is het resultaat van een toepassing waarbij nano-structuren een stevig moleculair netwerk aanbrengen op een oppervlak. De aangeboden technologie is leidend op het gebied van nano-coatingtechniek vanwege de hoge productiviteit, kwaliteit en veelzijdigheid.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl

40 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

De techniek kan worden toegepast op: - coatings die beschermen tegen corrosie, stoferosie, oxydatie, schuren, hechting en slijtage. - coatings die bestand zijn tegen hoge temperaturen. - functionele coatings voor elektronische componenten, radioapparatuur en supergeleiders. Foto Dreamstime.

Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

Op basis van de prestatie-eisen krijgt iedere coatinglaag zijn eigen functie en kan het bedrijf een aantal verschillende coatinglagen aanbrengen. Voor iedere toepassing wordt een speciale coating ontworpen. Met kennis en kunde worden diepgaande oplossingen ontwikkeld, waarbij gebruik wordt gemaakt van een breed spectrum aan beschikbare materialen en combinaties daarvan. De technologie is in de praktijk getest en beschikbaar voor levering aan de klant.

GEZOCHTE PARTNER Het bedrijf is op zoek naar partners in industrie en MKB die actief zijn op het gebied van luchtvaart, machinebouw, auto-industrie, fabricage van gereedschappen, elektronica, radio-apparatuur of supergeleiders. Het bedrijf is geïnteresseerd in een handelsovereenkomst met technische ondersteuning; hierbij zal het bedrijf de technologie aanleveren en training voor het personeel verzorgen.

VOORDELEN EN INNOVATIES Geavanceerde technologie in vergelijking met alternatieve technologieën: - multifunctionaliteit van de coatingapparatuur; - tien keer sneller coatingproces en een zeer goede hechting; - het gebruik van coatingmaterialen is 10 tot 15 keer goedkoper; - tot acht materialen kunnen tegelijk worden gesputterd; - homogene mix in aanvulling op de meerlaagse coating; - uiteenlopende coatingsnelheden: 0.1-150 microns/uur en hoger; - hoge kwaliteit: uniformiteit, precisie in het ontwerpproces; - eenvoudige productie met apparatuur die 2 tot 3 keer goedkoper is; - milieuvriendelijk; - de aangeboden coatingtechnologie heeft een vermogensdichtheid die twintig keer hoger is. De gepatenteerde apparatuur beslaat een veel breder spectrum aan mogelijkheden voor nieuwe nano-materialen en is veel sneller dan vergelijkbare technologieën. �

Foto Dreamstime.

�� AANBOD UIT Bulgarije, REFERENTIE TOBG20160712001, GELDIG TOT 18-7- 2017

SAMENVATTING Een Bulgaars onderzoeksinstituut met meer dan 50 jaar ervaring in R&D van specialistische producten heeft een nieuwe technologie ontwikkeld voor het toepassen van een gemodificeerde galvanische chroomcoating. Belangrijkste voordelen zijn de verbeterde fysische & chemische eigenschappen van de coating, die kan worden aangebracht op stukken die worden blootgesteld aan sterke wrijving en/of zware omstandigheden. Het instituut is op zoek naar onderzoekssamenwerkingsovereenkomsten met onderzoeksinstituten voor projectontwikkeling, en technische samenwerking met de industrie om het product aan te passen.

BESCHRIJVING Het Bulgaarse onderzoeksinstituut heeft brede ervaring in het ontwikkelen van innovatieve coatings en metaalgerelateerde technologieën en producten. De unit heeft ook langdurige ervaring met internationale projecten. Verchromen is een methode om een dunne laag chroom aan te brengen op een ander metaal of materiaal door galvaniseren. Hoewel verchromen duurzaam is, kan het vrij broos worden, met name wanneer het te dun wordt aangebracht: het is gevoelig voor microscheurtjes waardoor het kan breken. Een ander nadeel

is dat het een trage neerslagsnelheid heeft. Wanneer chroom wordt gebruikt om andere oppervlakken te bedekken, zijn vanwege deze trage neerslagsnelheid vaak veel deklagen nodig. Het instituut heeft een technologie ontwikkeld waarbij de chroomcoating wordt geproduceerd met een elektrolytisch proces, waarin nanodiamanten aan de elektrolyt worden toegevoegd. De nanodiamanten hebben een super klein formaat (3 tot 10 nanometer), zijn bijna bolvormig zonder uitstekende snijkanten, ze hebben een groot specifiek oppervlak (tot 450 m2/g) en een hoge oppervlakte-energie. Daardoor hecht de coating zeer sterk aan het substraatoppervlak. Het is homogeen met een gecontroleerde dikte, veelal binnen een range van 25 - 30 micrometer. Er zitten geen scheurtjes en poriën in. De hardheid van het oppervlak wordt vergroot van 250 MPa voor koolstofstaal tot 11.500 MPa voor de chroomcoating die is gemodificeerd met nanodiamanten. Ook is de slijtvastheid van deze coating tien keer groter dan die van koolstofstaal. Deze coating heeft bovendien een hoge corroTJFWBTUIFJE JO DPSSPTJFWF PNHFWJOHFO m XBBSEF 9 van 10 volgens EN ISO 9227/2006. De nanodiamanten deeltjes worden als watersuspensie toegevoegd aan de elektrolyt en de concentraties daarvan in de chromateeroplos-

sing worden eveneens gespecificeerd om de hoogste slijtvastheid te bereiken.

GEZOCHTE PARTNER De onderzoeksunit is op zoek naar onderzoekssamenwerkingsovereenkomsten voor gemeenschappelijke projectontwikkeling met andere onderzoeksinstituten (om de technologie verder te testen en vorm te geven) en industriële partners; technische samenwerLJOHTPWFSFFOLPNTUFO m WFSJñDBUJF JO JOEVTUSJÌMF omstandigheden.

VOORDELEN EN INNOVATIES - De coating is homogeen; de dikte ervan kan worden gecontroleerd en ligt veelal binnen de range van 25 - 30 micrometer. Er zijn geen scheurtjes en poriën in vergelijking met de veel gebruikte methode. - De slijtvastheid van de coating is zes keer groter dan die van koolstofstaal. De slijtvastheid van de gesinterde ijzerproducten wordt eveneens vergroot. - De corrosiewerendheid van compacts, geproduceerd met PM-processen is normaliter slecht, als gevolg van poreuze verbindingen. De met nanodiamanten gemodificeerde chroomcoating verlaagt hun mate van corrosie aanzienlijk. �

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 41

TERUGBLIK COLUMN

AANBOD UIT Hongarije, REFERENTIE: TOHU20160323001, GELDIG TOT 11 mei 2017

SAMENVATTING Een Hongaars bedrijf heeft een zeer duurzame antibacteriële coatingtechnologie ontwikkeld die kan worden toegepast op verschillende sanitaire producten, zoals wastafels, badkuipen en douchebakken. Het bedrijf is op zoek naar intensieve samenwerking met partners die geïnteresseerd zijn in het patenteren van de technologie en de productie van antibacteriële sanitaire producten.

BESCHRIJVING Een Hongaarse onderneming heeft een duurzame, niet verwijderbare, onschadelijke nanocoating voor sanitaire producten ontwikkeld die antibacteriële bescherming biedt. Het bedrijf wil intensief gaan samenwerken met partners die geïnteresseerd zijn in het patenteren van de technologie en de productie van antibacteriële sanitaire producten. Deze technologie is een unieke innovatie in de markt van wastafels, badkuipen en douchebakken. Door toepassing van een onschadelijk bestanddeel kunnen genoemde sanitaire producten worden gecoat met een dunne laag antibacterieel materiaal. De antibacteriële coating voorkomt dat bacteriën, schimmels en andere verontreinigingen zich hechten aan het oppervlak van de producten. Het toepassen van de technologie resulteert in een zelfdesinfecterend, zeer duurzaam oppervlak dat perfect beantwoordt aan de hygiënische eisen van de klant van vandaag. Als gevolg van deze verbeterde hygiënische omstandigheden is er een sterk verminderde kans op besmetting. Bovendien kan het gebruik van antiseptische producten worden geminimaliseerd, wat de coating milieuvriendelijk en ook huidvriendelijk maakt.

VOORDELEN EN INNOVATIES Voordelen van de technologie: - een met behulp van nanotechnologie ontwikkelde antibacteriële coating op sanitaire producten; - voorkomt het ontstaan van ziektes als gevolg van besmet water of voedsel; - uitermate duurzaam, gaat lang mee; - milieuvriendelijk (er hoeft minder vaak schoongemaakt te worden); - financieel aantrekkelijk (minder schoonmaak bespaart water, energie en arbeid); - zeer schuurvast; - makkelijk schoon te maken; - de antibacteriële werking van de producten is getest op basis van de Europese standaard: ISO 22196 (2011) en ISO 27447 (2009); - er worden geen bijwerkingen verwacht aangezien het antibacteriële coatingmateriaal niet ontbindt. Het is onoplosbaar en duurzaam. �

42 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Wellicht is het u ontgaan, maar deze versie had toch maar mooi een wereldprimeur, namelijk het artikel over grafeen en de vele toepassingsmogelijkheden die in het verschiet liggen. Zie het artikel op pag 18. Pratend met Michel de Ruiter kwamen beelden van vroeger bij mij op van futuristische tv-series waarin je automobilisten zag die hun auto deden veranderen in een vliegmachine of duikboot door een handle over te halen, mensen die met gemak over de zeebodem konden lopen, op buiten in het veld met een soort telefoon met iemand anders konden praten. Ho, wacht eens even… dat laatste is nu toch heel gewoon? Inderdaad, we kunnen ons nu een leven zonder mobiele telefoon helemaal niet voorstellen Het feit dat je met grafeen eigenschappen kunt geven aan producten die het materiaal zelf niet heeft, vraagt van ons dat we anders gaan denken bij het ontwikkelen en maken van producten. Alsof we onze denkpatronen een kwartslag moeten draaien. Maar denk je eens in wat voor mogelijkheden het biedt alleen al op het vlak van grondstoffen- en energiebesparing. Grafeen biedt namelijk ook kansen bij het efficiënter produceren van energie in een energiecentrale. Samen met energiecentrale Engie gaat Michel de Ruiter dat onderzoeken. JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Foto Dreamstime.

��

TOEGEVOEGDE WAARDE

Zijn enthousiasme en pioniersgeest kan wellicht tot voorbeeld dienen voor de oppervlaktebehandelende industrie. Wij hebben immers de gewoonte om te doen wat de klant van ons vraagt en dat is op zich helemaal niet verkeerd. Maar voor de BV Nederland zou het beter zijn wanneer we proactief bij de opdrachtgever op de koffie gaan om producten kwaliteitsverbeteringen uit te denken en te ontwikkelen. Dat is wel even wennen, maar de marges op de nieuwe behandelingen zullen hoogstwaarschijnlijk (veel) hoger zijn dan bij het huidige werk doordat de toegevoegde waarde van de applicateur dan toeneemt. Die toegevoegde waarde kan namelijk veel groter, maar dan moet er wel uit de comfortzone van de huidige plek en houding worden gestapt. Er zijn immers tal van verbeteringen mogelijk, zie bijvoorbeeld de rubriek MijnMening van Joost Heijnis. Misschien een idee: momenteel begint de chipszak in een kwade reuk te staan, omdat die niet bij het plastic afval mag vanwege de aluminium binnenkant. Welke oppervlaktebehandelaar zit aan de tafel waar nagedacht wordt over een alternatief?� oppervlaktetechnieken @ellemmi.nl

BRANCHEREGISTER Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING� / COATING�INDUSTRIE

ANODEN �TITAAN�

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Coatingsystemen Van der Lans T. +31(0)614306694 info@coatingsystemenvanderlans.nl www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFVALWATERBEHANDELING� INSTALLATIES

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

ANODISEER �OPHANGREKKEN�

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

HAWKING The green technology supply house

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Official Benelux dealer

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

CHEMISCH NIKKEL

BAKKEN, KUNSTSTOF C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

BEITSEN/PASSIVEREN

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

CERTIFICERING

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

DROOGAPPARATUUR HAWKING

EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

AFZUIGINSTALLATIES Sir John b.v. T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

ANODEMANDEN �TITAAN�

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

TÜV Rheinland Nederland b.v. T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

IST Benelux b.v. T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 43

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN

INDUSTRIËLE REINIGING

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl HAWKING The green technology supply house

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial Edrizzi Benelux T. 0318-507138 info@edrizzi.nl / www.edrizzi.nl

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

HARDCHROOM BADEN �KUNSTSTOF�

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

GLASPARELSTRAALCABINES

HITTEBESTENDIGE EN NON�STICK COATINGS

FILTERS �OVERSPRAY�

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

FILTERS & POMPEN Corode T. 0411 - 68 55 0

HAWKING

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

HANGBAANSYSTEMEN

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

FILTERS �ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES�

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

The green technology supply house

FILTERS

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

KLEUR & GLANS

Admesy b.v. Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

KLEURENWAAIERS Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent rs kleurp waaie & n e t kaar or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

KTL/ATL LAKKEN HAWKING

Mefiag Filters & Pumps b.v. Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

INDUSTRIËLE LUCHTBEHANDELING EN WARMTETERUGWINNING

HAKEN

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl 44 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

KUNSTSTOFLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

LAAGDIKTEMETERS

Helmut Fischer Meett. b.v. Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

ONTVETTINGSINSTALLATIES Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.n

METALLISEREN/SCHOOPEREN

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

ONTVETTINGSMIDDELEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

LAKSTRATEN

Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

NAVERBRANDINGS� INSTALLATIES

HAWKING

MOFFELOVENS

The green technology supply house

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507 T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507 Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MARINE COATINGS / SCHEEPVAARTLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

ONDERHOUD AAN STRAAL� INSTALLATIES EN WERPSTRALERS

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

NATLAKKEN �AFDEKMATERIALEN�

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

METAAL OPPERVLAKTE� BEHANDELING

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN

ONTBRAMEN

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Official Benelux dealer

ONTLAKKEN �IN LOON� C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co CZL Tilburg b.v. T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

NATLAKSPUITAPPARATUUR

Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

ONTLAKKINGSOVENS/ THERMISCHE REINIGINGSOVENS

Nordson Benelux b.v. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Pyrox b.v.b.a. T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 45

POEDERSPUITCABINES HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO EN LAKTECHNIEK

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

SHOTPEENEN

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

SPUITCABINES MEPACO b.v. T. 071-5892863

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

OVENS

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

POMPEN �MAGNETISCH AANGEDREVEN� T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Corode T. 0411-685500

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

PROTECTIVE COATINGS

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Unifour b.v. T. +31 (0)315 641352 / F. +31 (0)351 641852 info@unifour.nl / www.unifour.nl

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

POEDERSPUITAPPARATUUR

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

PVD COATINGS

POEDERCOATING �AFDEKMATERIALEN� MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Nordson Benelux b.v. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Holtrop & Jansma b.v. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

REINIGINGSINSTALLATIES

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

STRAALCABINES

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

46 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

TRANSPORTSYSTEMEN

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenop@gmail.com

STRAALINSTALLATIES T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

TWEE�COMPONENTEN APPARATUUR

STRAALKASTEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

UV EN EBC LAK

STRALEN �AFDEKMATERIALEN� Official Benelux dealer

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN

VERDUURZAMEN VAN METAAL

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

TANKS �KUNSTSTOF�

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

TECHNISCH ONDERZOEK

B ESCHER MI NG EN K L E U R

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener verkoop@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

VERFSPUITAPPARATUUR LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

TÜV Rheinland Nederland b.v. T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

TITAAN �BEVESTIGINGS�� MATERIALEN Airblast-Abrasives b.v. T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016 | 47

WERPSTRALERS

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

VERWARMINGS� EN KOELELEMENTEN �TITAAN EN RVS�

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507 Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

WATERBEHANDELING

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

VERWARMINGSELEMENTEN Corode T. 0411-685500

VERWARMINGSELEMENTEN �TEFLON�

EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Corode T. 0411-685500

VOORBEHANDELINGS� INSTALLATIES

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

48 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN SEPTEMBER 2016