Oppervlaktetechnieken1015 by Jetvertising b.v.

12 30

Modulair bloksysteem biedt oplossingen

26 28

Verbeterde bedrijfsinrichting na brand

Warmte van de buren

Meer productie en flexibiliteit door rigoureuze verbouwing

Dag van de Oppervlaktetechnologie

10 | 59 e jaargang | oktober 2015

Het vakblad voor de professional Thema Bedrijfsinrichting

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 1

PROTECTION MADE EASY

Het Libert Paints MCU gamma een keerpunt in anticorrosie bescherming ... Ook Offshore !

w w w.l i b er t pa i n t s .co m 2 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

â&#x20AC;&#x2122;Moisture Curing Urethanesâ&#x20AC;&#x2122; Waar u ook moet schilderen, in om het even welke omstandigheden... Met de MCU van Libert Paints kan het. Het Libert Paints MCU gamma is een volledig gamma anticorrosie verven die u toelaten 365 dagen per jaar te schilderen. Te koud, te warm, te vochtig weer: geen excuus meer om niet te schilderen. Ook offshore.

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Adrie Winkelaar (CTC Consult) redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50. Voor toezending naar een adres in het buitenland wordt een toeslag van € 54,00 per jaar in rekening gebracht. Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www. oppervlaktetechnieken.com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Een rondgang langs diverse bedrijven liet zien dat bedrijfsinrichting een vorm van puzzelen is waar veel componenten met elkaar in evenwicht gebracht moeten worden. We zagen legio voorbeelden waaruit een inventief vermogen blijkt. Bij Hegin zagen ze kans om na brand weer snel aan de gang te gaan, na sloop en nieuwbouw. Daarbij werd ook een cleanroom gebouwd. Deze dames voelen zich daar helemaal thuis.

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

realisatie Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot; selectie rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

Ingenieuze oplossingen Er zijn diverse componenten die de bedrijfsprestaties en de winstgevendheid bepalen en één daarvan is de bedrijfsinrichting. Dit themanummer laat zien dat veel bedrijven het grote belang van een moderne en goed presterende bedrijfsinrichting inzien. Maar ook dat het verkrijgen van een juiste bedrijfsinrichting vaak heel wat voeten in de aarde heeft. Er moet heel wat uitgedokterd worden om de meest efficiënte lay out van (nieuwe) installatie-onderdelen te vinden waarmee de kwaliteit en productiecapaciteit worden verhoogd en tevens aan diverse milieu-eisen wordt voldaan. Bij Kuhn landbouwtechniek bijvoorbeeld waren ze twee jaar bezig met het uitdokteren, maar nu is er dan ook een bedrijfsinrichting waarmee ze weer vele jaren vooruit kunnen. Een soortgelijk verhaal troffen we aan bij beddenfabrikant Auping. Allemaal voorbeelden van ingenieuze oplossingen op de vierkante meter om de bedrijfsprestaties evenals de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Het besef dat veel medewerkers tot hun 67ste moeten werken, zie je vertaald in de stijging van de arbo-voorzieningen.

Ook het proactief inspelen op milieu–eisen zie je in veel bezochte bedrijven opgepakt worden. Bijvoorbeeld bij Hegin waar men genoodzaakt zag een nieuwe bedrijfshal te bouwen, omdat de oude door brand onbruikbaar was geworden. En bij DCS waar men veel energie bespaart door gebruik te maken van restwarmte van de overbuurman. De brand bij Hegin maakte overigens ook duidelijk dat een brand op veel medewerkers een enorme impact heeft. Tot slot van ons themanummer gingen we naar Braker Spuittechniek om de trends in de bedrijfsinrichting te vernemen. Maar we hebben ook artikelen die buiten het thema vallen, zoals een beschrijving van de werkzaamheden van het Centrum voor Onderzoek en Technisch advies (COT) waar men zich grote zorgen maakt over de kwaliteit van de eerstelijns keuring en het toezicht op brandvertragende coatings nadat ze zijn aangebracht. En we gingen naar België om de ins en outs te vernemen van het vernieuwde sublimotion proces en naar Zeeland om ons te laven aan graffiti en de kwaliteitscriteria die daarbij gelden voor de houdbaarheid. Tot slot hebben we vijf pagina’s met Kort Nieuws over actualiteiten in de branche. Ik wens u weer veel leesplezier! ●

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 3

Column

Mooie wereld Vorige week zijn we met een filmploeg door Nederland getrokken om een aantal lidbedrijven te bezoeken. Doel was om opnames te maken over onze branche voor een viral (geplande presentatie 12 november 2015 tijdens de ALV) die laat zien hoe oppervlaktebehandelaars met veiligheid, energie en milieu omgaan. In onze contacten met overheden, onderwijs en aanpalende branches blijkt namelijk steeds weer dat het imago dat onze branche heeft, niet positief is. Of zoals een lidbedrijf ooit zei: “Ze zien ons als sproeiers en soppers”.

ISO9001 en luchtvaart gecertificeerd AS9100

ION heeft als stelling dat de branche zich inzet voor een goed milieu en voor veilig werken, maar dat het verantwoord gebruik van SVHC-stoffen daarbij hoort. Overigens zullen daar waar mogelijk, substituten worden ingezet, maar in de praktijk is dat lang niet altijd mogelijk of verantwoord. Doordat industrieel gebruik van SVHC-stoffen in onze branche altijd in een gebouw is, is er ook altijd sprake van een gecontroleerde omgeving. Veel gebruikte SVHC-stoffen komen alleen voor in het proces en niet in het eindproduct. Er komt niets naar buiten wat we niet weten of kunnen voorkomen, en de werkzaamheden worden uitgevoerd door (goed opgeleide) professionals. Bij een goed milieubeleid hoort ook de term “duurzaamheid”. Een duurzaam gebruik van materialen zonder een “dedicated” oppervlaktebehandeling is ondenkbaar.

Airblast-Abrasives Airblast-Abrasives B.V. voorziet in uw vraag naar metallische en nietmetallische straalmiddelen. Ons toegewijde team helpt u graag bij het selecteren van de juiste straalmiddelen en het analyseren van de bedrijfsmix en het straalproces om uw efficiëntie te verhogen. Alle straalmiddelen in ons leveringsprogramma ondergaan een strikte kwaliteitscontrole om continue een hoogwaardig product te kunnen leveren. Wij hebben onze eigen productie faciliteit voor de productie van kwalitatief hoogwaardig steel shot en grit en complementeren ons leveringsprogramma met verschillende metallische en niet-metallische

Spectaculaire voorbeelden in onze branche zijn oppervlaktebehandelaars die lucht uitblazen van een betere kwaliteit dan de omgevingslucht, water dat geloosd wordt dat schoner is dan het ontvangende water en energieoplossingen die een verlaging van het elektriciteits- en gasverbruik en een maximaal gebruik van restwarmte laten zien. Zowel de eigen restwarmte alsook dat van de buren. En dat alles bij een productieproces dat ervoor zorgt dat producten tot wel honderd jaar hun oorspronkelijke functie kunnen blijven hebben.

Metallische straalmiddelen

Niet-metallische straalmiddelen

High carbon steel shot

Corund bruin

High carbon steel grit

Corund wit

Low carbon steel shot

Glasparel

Gietijzergrit

Garnet

RVS straalmiddelen

Aluminium silicaat / Slakken grit

Egbert Stremmelaar | Directeur Vereniging ION

straalmiddelen. Ons leveringsprogramma bestaat uit:

Draadkorrel

Airblast-Abrasives B.V. - Postbus 9334 - 1800 GH Alkmaar Tel.: 072 5715569 - Fax: 072 5714340 info@airblast-abrasives.com - www.airblast-abrasives.com

BYK haze-gard i

Volledige controle over transmittance, haze en clarity.

Eén oplossing voor alle standaarden in de industrie Inclusief sample holder voor zeer nauwkeurige metingen 10 jaar garantie op de LED-lichtbron Verstuur data direct via USB of via LAN naar uw netwerk

gullimex.com/byk

4 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

1963AdvOppTechn_Haze.indd 1

09-10-15 08:48

Dit alles kan uiteraard niet zonder een goede bedrijfsinrichting. Een goed doordachte productie samen met een slimme integratie van de voorzieningen is hierbij noodzakelijk. Ook tijdens onze rondgang bleek weer dat de branche continu bezig is met optimalisaties, verbeteringen en innovaties. Wat maken en hebben we toch een mooie wereld. #TROTS. ●

Inhoud ALGEMEEN 26 Warmte van de buren Bij bedrijfsinrichting ben je geneigd om alleen te denken binnen de muren van het eigen bedrijf, maar het kan soms erg lonend zijn om eens bij je buurman op de koffie te gaan. Drecht Coating Services in Moerdijk gebruikt nu warmte van een overbuurman; warmte die daar overbodig was en gekoeld moest worden. Zonde van de energie en het geld. Vooral wanneer je bedenkt dat DCS die warmte heel goed kan gebruiken. Twee vliegen in één klap.

Meer productie en flexibiliteit door rigoureuze verbouwing Nieuwe gebouwen plaatsen, een bestaand gebouw helemaal strippen en ombouwen en stukken grond aankopen. In een notendop is dat de afgelopen jaren gebeurd bij KUHN. Bij deze fabrikant van landbouwwerktuigen trok de complete facelift van de poedercoatstraat veel aandacht. We leggen uit hoe dit bereikt is. Deze vernieuwing en uitbreiding bevordert de productiecapaciteit en flexibiliteit aanzienlijk.

Lean proces en duurzaamheid Van drie locaties overstappen op één locatie waarbij het totale vloeroppervlak afneemt met 45 procent en toch meer produceren bij een grotere flexibiliteit. Hoe doe je dat? Dat is te zien bij Auping in Deventer waar na een grondige voorbereiding en berekeningen dit resultaat is behaald. Onderdeel hiervan is het ritme in de metaallakkerij: iedere vijftig seconden gaat een product het systeem in en een ander product er weer uit. “Dit tempo heb ik nog nooit ergens gezien.”

32 Sublimotionproces gooit hoge ogen Sublimeren is geen nieuwe techniek, maar Vecom zegt nu een vorm van het sublimotionproces te beheersen die veel voordelen in zich verenigt. Deze techniek wordt vooral toegepast bij rvsproducten voor de voedingsmiddelenindustrie en farmaceutische industrie. In deze sectoren gelden hoge eisen voor de schoonheid en gladheid van voornamelijk rvs-materialen. Hoe voert Vecom het sublimotionproces uit en wat zijn de ervaringen? Daarvoor gingen we naar België.

34 Veel verrassingen bij keuringen van coatingwerk Iedere dag zijn we druk met conserveren, maar hoe kijkt een onafhankelijk keurings- en testinstituut als het Centrum voor Onderzoek en Technisch advies (COT) daar tegenaan? Welke problemen komt het COT in de praktijk tegen? Wat kunnen applicateurs daarvan leren? Volgens het COT kan er nog heel veel verbeterd worden, ook op het gebied van brandvertragende coatings.

TOELEVERANCIERS 30 Modulair bloksysteem biedt oplossingen Bedrijven in de branche anticiperen op veranderingen door nieuwe markten met nieuwe klanten te zoeken. Mede dankzij het lichte herstel in de economie lukt dat aardig, maar de vele veranderingen vergen wel aanpassingen aan de inrichting van de coatingbedrijven. Installaties moeten goedkoper, veiliger en duurzamer, maar vooral flexibeler. Een leverancier van installaties vertelt over trends in de bedrijfsinrichting.

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN 28 Verbeterde bedrijfsinrichting na brand Een brand in je bedrijf is zo ongeveer het ergste wat je als ondernemer kan overkomen, maar dit is wel gebeurd bij Hegin MetalFinishing bv in Heerde. Hoe ga je daar als bedrijf mee om? Wat betekende de brand voor de bedrijfsinrichting? Ruim een jaar na de brand is het bedrijf weer volop in de running. Maar dat ging niet vanzelf.

ALGEMEEN 24 Trots op het werk

40 Op zoek naar 38 Werkwijze graffiti ook gericht op levensduur Wat doen legale graffitikunstenaars om ervoor te zorgen dat hun werk lang tegen de elementen bestand is? Met welke materialen werken ze eigenlijk

en wat is de samenstelling daarvan? Nu we steeds vaker graffiti zien die op verzoek van eigenaren van gebouwen of kunstwerken is aangebracht, wordt het eens tijd om te kijken of wij iets van graffitikunstenaars kunnen leren.

samenwerkingspartners

42 Brancheregister

Bij de voorpagina: Poedercoaten gaat natuurlijk het makkelijkst als je het werk volledig met de automatische spuitpistolen kunt “behappen”. Maar er zijn werkstukken die dusdanig gevormd zijn dat dat niet gaat. Handmatig werk is dan de oplossing. Bij Kuhn landbouwtechniek zijn ze wel aan kleine veelvormige werkstukken gewend en zijn de spuiters uitgerust met adequate persoonlijke beschermingsmiddelen.

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 5

Toonaangevend in Verfspuit – en Straalapparatuur

Industriële lage druk verfspuitapparatuur

Industriële hoge druk verfspuitappartuur

Straalapparatuur

Bekijk onze assortiment op www.rasco-clemco.nl of vraag onze catalogus aan! 6 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

RASCO B.V. & CLEMCO B.V. T (010) 43 70 166 E info@rasco-clemco.nl W www.rasco-clemco.nl

Agenda

november

● Klassikale cursus Natlakken niveau 2 3 november www.vereniging-ion.nl ● Start cursus Verlijmen & Oppervlaktebehandeling 10 november, Leuven (B) www.vom.be ● Klassikale cursus Anodiseren niveau 3 11 november www.vereniging-ion.nl ● Algemene Ledenvergadering ION 12 november, Maarssen www.vereniging-ion.nl ● Dag van de Oppervlaktetechnologie 12 november, Maarssen www.vereniging-ion.nl ● Marine Equipment Trade Show inclusief Material Xperience On Tour 17-19 november, Amsterdam www.metstrade.com/mets www.materia.nl ● Precisiebeurs 18 -19 november, Veldhoven www.precisiebeurs.nl ● Internationaal Meet & Match-event Enterprise Europe Network 18 - 19 november (Precisiebeurs), Veldhoven www.b2match.eu/precisionfair2015

● Studiedag Brandveilig Bouwen Nederland 19 november, Nieuwegein www.bbn.nu

DECEMBER ● Business-software vakbeurs en congres 1 december, ’s-Hertogenbosch www.mikrocentrum.nl ● Start cursus corrosie begrijpen en beheersen Module 1: corrosie: ontstaan en corrosietypes 8 december, Antwerpen/Breda www.technotrans.nl ● Themamiddag Veiligheid in de industriële oppervlaktebehandelingsbedrijven 8 december, Oirschot (Heras) ● Internationale micro/nanoconferentie 8-9 december, Amsterdam www.micronanoconference.org ● Module 2 van cursus corrosie begrijpen en beheersen: corrosiepreventie, 15 december, Antwerpen/Breda www.technotrans.nl

Dag van de Oppervlaktetechnologie Op de Dag van de Oppervlaktetechnologie zijn er maar liefst veertien inhoudelijke presentaties die inzoomen op de nieuwste ontwikkelingen in het vakgebied. De presentaties gaan over innovatieve materialen en toepassingen om het werk beter, sneller en goedkoper te doen en tonen oplossingen van technische vraagstukken. Na een plenair ochtendgedeelte met drie presentaties, bestaat de middag uit parallelsessies onder twee thema’s: offshore/natte infra en bebouwde omgeving. Aanmelden kan via de website www.vereniging-ion.nl

Studiedag Brandveilig Bouwen Nederland Onder de titel Ieder heeft recht op zijn eigen brand organiseert de vereniging Brandveilig Bouwen Nederland (BBN) een studiedag. Diverse deskundigen belichten de thematiek van brandveilig bouwen onder drie hoofdonderwerpen: het recht op brandveiligheid in eigen hand nemen, wat zijn nu eigenlijk die brandrisico’s en controle en knelpunten. In tien plenaire lezingen wordt de thematiek verder uiteengerafeld zodat er aandacht is voor onder meer weten regelgeving, technische als organisatorische maatregelen, inrichting van de bedrijfsnoodorganisatie en de vertaalslag vanuit de theorie naar de praktijk.

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 7

kort Nieuws ION werkt aan een viral Vereniging ION is veel in gesprek met leden, klanten van leden, bevoegd gezag en met vele andere partijen die direct of zijdelings met (industriële) oppervlaktebehandeling te maken hebben. Regelmatig blijkt dan dat er geen bekendheid is met de aard van de werkzaamheden die oppervlaktebehandelaars uitvoeren. Daarnaast is er veelal geen beeld van wat er

in de branche gedaan wordt aan arbeidsveiligheid, milieubescherming en energiebesparing. Voor allen die dat beeld wel graag willen krijgen of zelfs moeten krijgen, is de Vereniging ION bezig met het maken van een viral. Deze wordt op 12 november tijdens de Algemene Ledenvergadering gepresenteerd. De filmopnamen zijn reeds gedaan. ●

Veilig werken bevorderen via virtuele omgeving Hoe bevorder je dat de medewerkers veilig werken? In veel bedrijven duikt deze vraag regelmatig op. DCS (Drecht Coating Services) in Moerdijk denkt een bijzondere en effectieve manier gevonden te hebben. Om te bevorderen dat de medewerkers veilig werken, worden er vaak handleidingen en andere documenten verstrekt. Als iedereen de Nederlandse taal goed begrijpt, heb je daarmee de eerste barrière overwonnen, maar als dat niet zo is, moeten de documenten vertaald worden. Maar vaak blijkt dat de documenten slecht gelezen worden, in welke taal ze ook worden uitgereikt. Wat doe je dan? “Wij merkten dat de veiligheidsdocumenten slecht werden gelezen”, zegt Marcel de Keizer, general manager van DCS. “We zagen dat sommige mensen domme dingen bleven doen als het om veilig werken gaat. Omdat een beeld soms meer zegt dan duizend woorden, hebben we besloten filmpjes te maken waarin acteurs op een slapstickachtige wijze dingen expres fout deden met alle gevolgen van dien. Wat je in de praktijk vaak ziet, is dat spuiters een vinger missen. Dat komt doordat er verf gespoten

Trap: bij een virtuele versie val je als je de leuning niet vastpakt wordt met een druk van 400 bar bij de tip. Als je in je vinger spuit, heb je een heel kleine gaatje, maar in je vinger zit een soort omgekeerde paddenstoel waar zink in zit dat heel snel een ader afsluit. Om dat inzichtelijk te maken, hebben we gewoon kipfilet genomen waar we dat met een spuitpistool inspoten.” Hoe duidelijk de filmpjes ook waren, toch merkte De Keizer dat diverse medewerkers allerlei beschermingstips niet opvolgden. “Het is geen onwil, maar eerder ingesleten gedrag dat je niet zo snel er uit krijgt. Daarom zijn we een stap verder gegaan. Ik heb contact gezocht

met een bedrijf dat virtuele winkels bouwt. Zij moesten voor mij een virtuele omgeving creëren waar medewerkers met een speciale bril doorheen gaan lopen en aan diverse ervaringen zullen worden blootgesteld. We willen het ervaren centraal stellen en voelbaar maken. Om dat te bereiken, lopen ze virtueel in een omgeving waarin ze moeten werken. Als je bijvoorbeeld op een trap loopt en de leuning niet vastpakt, dan val je. Dit kunnen we heel realistisch ervaarbaar maken.” Zie ook het artikel over DCS op pagina 26. ●

Oerlikon Balzers opent eerste Automotive Competence Centre in Europa Oerlikon Balzers heeft zijn eerste Europese Competence Centre voor coatings in de automotive geopend. De nieuwe fabriek in Veľká Ida, vlakbij de grote Slowaakse stad Košice, maakt onderdeel uit van de overall strategie van Oerlikon Balzers voor de automarkt: “Sinds 1998 zijn wij actief op deze markt en we groeien gestaag”, verklaart dr. Roland Herb, CEO van het Oerlikon Surface Solutions Segment waarvan Oerlikon Balzers een onderdeel is. In de fabriek in Veľká Ida brengt Oerlikon Balzers alle Europese activiteiten gericht op de Duitse

8 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

en Europese autobranche in één centrale site in Europa bijeen. “Vanuit Veľká Ida gaan we alle bekende autofabrikanten en leveranciers in Europa bedienen. De stad zelf biedt een goed ontwikkeld industriegebied, terwijl de regio een hoog niveau van geschoold arbeidspotentieel, goede transportverbindingen en lokale opleidingsmogelijkheden heeft,” zegt Bernd Fischer, hoofd van Oerlikon Balzers. Binnen de onderneming is Veľká Ida gepositioneerd als de grootste en meest moderne productiesite tot dusver: Naast ultramoderne coatingsystemen die zijn ontworpen en

gebouwd door Oerlikon Balzers, zijn er ook volledig geautomatiseerde testsystemen en batchladers voor componenten, plus state-ofthe-art stripping technologie voor het onderhoud van vaste en systeemcomponenten. Alle systemen representeren de nieuwste ontwikkelingen. Bovendien is er een door IT-ondersteund hoogbouw-magazijn voor losse onderdelen en eindproducten. In totaal zijn er ruim 100 banen gepland. Er wordt ook al nagedacht over een tweede niveau van uitbreiding. De belangrijkste uitdagingen voor coatings in de auto-industrie omvatten wrijving, slijtage en de eisen die fabrikanten stellen aan absolute precisie. ●

T RANSPORT S YST EMEN VOOR OPPE RVLAKTET ECHNIEK

Recente Projecten: Koninklijke Gazelle NV Renson Ventilation NV Koninklijke Auping BV Rotocoat Heerhugowaard BV -

Koelenhofstraat 13 - 4004 JR - Tiel - Tel. 0344-616363 - info@railtechniek.nl - www.railtechniek.nl

LEERING.NL/STRAALTECHNIEK

Aandacht voor straaltechniek

EXPERTISE IN METAALBEWERKING STRAALCABINES, STRAALHALLEN, WERPSTRAALINSTALLATIES

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 9

kort Nieuws Nieuwe leden Per abuis stond in de juni-editie van OT dat de Hertel-vestiging in Geleen lid was geworden. Helaas was dit niet correct. Deze vestiging was al lid van ION. Maar onderstaande Hertel-vestigingen zijn onlangs wel lid geworden. Hierdoor halen ze het meest uit het aanbod van ION.

Tel. 0118-653333 info.middelburg@hertel.com / www.hertel.com

Hertel is een wereldwijde industriële dienstverlener, met meer dan 10.000 medewerkers in twintig landen. Klanten zijn bedrijven in de olie, gas-, proces-, energie- en offshore-industrie. Hertel zorgt voor corrosiebescherming via stralen, spuiten en kwasten. Tevens zorgen ze voor inspecties en kwalitatieve onderhoudsprogramma’s. Hertel is gespecialiseerd in het werk uitvoeren op moeilijk bereikbare plaatsen, zoals offshore-platforms of windmolenparken. Veiligheid staat hierbij altijd voorop. ION zal zich ook de komende tijd blijven inzetten met het opleiden van de medewerkers via diverse trainingen.

OCAS (OnderzoeksCentrum voor de Aanwending van Staal)

Hertel Holding bv. Weena 690 3012 CN Rotterdam Tel. 010-2958222 info@hertel.com / www.hertel.com Hertel bv. Welplaatkade 9 3197 KR Botlek – Rotterdam Tel. 010-2958222 info@hertel.com / www.hertel.com Hertel Offshore Seattleweg 7 3195 ND Rotterdam – Pernis Tel. 010-2993555 offshore@hertel.com / www.hertel.com Hertel bv. Westhavenweg 51-52 1042 AL Amsterdam Tel. 020-6360291 info.amsterdam@hertel.com / www.hertel.com Hertel bv. Dillenburgstraat 5 B 5652 AM Eindhoven Tel. 040-2920202 access@hertel.com / www.hertel.com Hertel bv. Voltaweg 2 4338 PS Middelburg

10 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Hertel Offshore Oostdijk 29 3077 CP Rotterdam – IJsselmonde offshore@hertel.com / www.hertel.com

Ocas Zelzate President John F. Kennedylaan 3 9060 Zelzate (Haven 5300E) België Ocas Zwijnaarde Technologiepark 935 9052 Zwijnaarde België OCAS is een Belgisch onderzoekscentrum voor metalen. Ze bieden verschillende services en oplossingen voor de internationale metaalmarkt waaronder het (mede) ontwikkelen van onder andere legeringen en coatings. OCAS heeft 140 gekwalificeerde onderzoekers in dienst voor onderzoek en testen van productie, processen en duurzaamheid.

SvdB Nano Coatings AA Stroom 48 Oude Pekela 0800 257 24 28 www.svdbnanocoatings.nl info@svdbnanocoatings.nl SvdB is een gecertificeerd applicateur van BioNic Technology Coatings. Met de specifieke toepassingen van de coatings kunnen metaal, glas, hout en steen beschermd worden tegen, verwering, vervuiling, kalkaanslag, roestvorming enzovoorts. De biologische nanocoating, BioCoat Metaal heeft een diep polijstend/reinigend vermogen tot in de poriën van materialen, is regenvast na applicatie en uitharding, voorkomt aanhechting van vuil, en is vingerafdruk reducerend. Het voorkomt indringen van vliegroest. SvdB heeft een focus op metalen oplossingen en werkt samen met industriële coaters.

Metalo maakt hoogwaardige machineonderdelen en onderhoudt deze. De producten variëren van eenvoudige halffabricaten tot zeer complexe samenstellingen. Met inmiddels meer dan tien jaar ervaring in alle vormen van vlamspuiten zoals HVOF, plasmaspuiten, autogeen draad en -poederspuiten staat Metalo voor kwaliteit en vakmanschap. Door zich aan te sluiten bij ION komt de nieuwe cursus ETS voor het vlamspuiten binnen bereik. Tevens kunnen zo de nieuwe ontwikkelingen binnen OBI op de voet gevolgd worden.

Weiss Technik Nederland BV. Newtonstraat 5 4004 KD Tiel Tel. 0344 – 67 04 00 info@weisstechnik.nl www.weisstechnik.nl Weiss Umwelttechnik is wereldwijd een toonaangevende fabrikant van apparatuur voor klimaatsimulatie, stabiliteisttesten, emissietesten en laboratorium- en industriële ovens. De verwarmingsprincipes zijn hete lucht, infrarood of microgolf. Naast een uitgebreid standaard programma richt Weiss Techniek zich op de implementatie van op maat gemaakte, vooruitstrevende oplossingen. Weiss Technik Nederland is gevestigd in Tiel van waar ze ook de service en onderhoud faciliteren.

Wegter Amsterdam Distelweg 93 1031 HD Amsterdam 020 6360243 info@wegter-amsterdam.nl www.poedercoatennatlakken.nl

Metalo Holding BV.

Wegter onderscheidt zich al bijna zeventig jaar als duurzaam poedercoater en natlakker van middelgrote producten (voor binnen én buiten). Onder middelgroot wordt verstaan: Voor poedercoaten: 8,50, 2,50 en 3 meter (lbh). Voor natlakken: 5, 2,50 en 3 meter (lbh) De volgende metalen worden behandeld: staal, verzinkt staal, aluminium, magnesium en rvs. Als specialist in voorbehandelen en maskeren leveren ze aan een brede range opdrachtgevers. Met het lidmaatschap krijgen ze toegang tot alle relevante zaken binnen de branche.

Grote Tocht 1 1507 CG ZAANDAM 075-6164013 info@metalo.nl www.metalo.nl

Wij heten deze nieuwe leden van harte welkom binnen onze vereniging! ●

Vision on quality www.tqc.eu

LO W V O LTAG E P I N H O L E D E T E C TO R l Kleurendisplay en menugestuurde

bediening

l Automatische zelfdiagnose l Basic: 9 / 24V; Advanced 9 / 24 / 67,5 / 90 V

CURVEX 3 BASIC Innovative high quality products Ready to work for you!

l 4-kanaals ovenlogger l communicatie via gekleurde LED’s l Inclusief Ideal Finish Analysis software

CURVEX 3 NANO l 4-kanaals ovenlogger met

geintegreerde isolatiebox

l speciaal voor ovens waarin blikjes,

spuitbussen etc. worden gecoat (binnen- en buitenzijde)

Molenbaan 19 2908 LL Capelle a/d IJssel

Innovatief Duurzaam Sinds 1948

+31(0)10 - 79 00 100 +31(0)10 - 79 00 129

info@tqc.eu www.tqc.eu

Zinc 786

Dé Natlak specialist • Voor iedere ondergrond • Watergedragen en solvent systemen • U vraagt, wij draaien!

www.hendor.com

Utrechtsestraatweg 224 • 3911 TX Rhenen • Holland • Tel. +31(0)318-472020 Fax +31(0)318-471911 • E-mail: info@mol-coatings.com • www.mol-coatings.com

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 11

kort Nieuws Dag van de Oppervlaktetechnologie Een blik op de toekomst van de oppervlaktetechnologie. Dat zou in het kort de omschrijving kunnen zijn van het jaarlijkse congres de Dag van de Oppervlaktetechnologie, die op 12 november 2015 door Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandeld Nederland (ION) wordt georganiseerd bij Inn Style te Maarssen. Iedereen die geïnteresseerd is in oppervlaktetechnologie kan kennismaken met nieuwe ontwikkelingen, innovaties en de technologie achter oppervlaktebehandelingen. Aanmelden kan via de website www. vereniging-ion.nl. De vraag naar geavanceerde oppervlaktetechnieken wordt net zoals de verantwoordelijkheid voor de applicateur steeds groter en de verwachtingen aan de coating steeds hoger. Daarom gaan de ontwikkelingen in de op-

pervlaktetechnologie heel snel en is het voor kennisinstellingen, applicateurs en toeleveranciers noodzakelijk om nieuwe technieken te ontwikkelen. Maar ook de gebruiker zal bijgepraat moeten worden over de mogelijkheden. Voor al deze stakeholders is de Dag van de Oppervlaktetechnologie een uitgelezen kans om in een beperkte tijd veel kennis te verzamelen, en wellicht de basis te leggen voor grensverleggende toepassingen. De dag gaan we beginnen met presentaties over self-healing coatings voor windturbines, grafeengroei op koper ten opzichte van geoxideerd koper en het afbeelden van dunne film groei tijdens gepulste laser deposition. Ook dit jaar hebben we twee parallelsessies die deze keer in het teken staan van ‘Offshore/Natte infra’ en ‘Bebouwde Omgeving’. De parallelsessie ‘Offshore/Natte infra’ onder leiding van dr.ir. Arjan Mol van de TU

Delft zal onder andere gaan over het coaten van windturbines, het toepassen van zink lamellensystemen, integriteit van metalen constructies en het meten van corrosie-eigenschappen. De parallelsessie ‘Bebouwde omgeving’ staat onder leiding van Pauline Meijwaard van IFO Nederland en zal gaan over het coaten van glas, het toepassen van gecoild coat staal, UV-absorberende nanodeeltjes en SolaRoad; het wegdek dat zonlicht omzet in elektriciteit. Als afsluiting van de dag hebben we een presentatie van het Rijksmuseum over de chemische reactie aan het oppervlak van schilderijen. Uiteraard is er naast veel informatie, ook gelegenheid tot het stellen van vragen en het inwinnen van adviezen, en is er ruimschoots de tijd om te netwerken. ● Kijk voor meer informatie of om je aan te melden op www.vereniging-ion.nl.

ECHA neemt kennis van oppervlaktebehandelaars in Nederland Omdat informatie het beste verkregen kan worden op de plek waar de activiteiten plaatsvinden, zijn recent alle landen bezocht door ECHA-medewerkers. Doel was om in elk land te inventariseren hoe men met chemicaliën omgaat en welke zorgpunten er zijn aangaande de continuïteit van de verkrijgbaarheid. Dat zeswaardig chroom hierbij bijzondere aandacht krijgt, is evident. Onder begeleiding van het ministerie van Infrastructuur en Milieu werd in Nederland een bezoek aan vier relevante bedrijven gebracht. Van de vier bedrijven die bezocht zijn, heeft ION er twee aangedragen. Een kleine onderneming (15 medewerkers) die zeswaardig

chroom gebruikt om kunststof delen te voorzien van een chroomlaag en een grotere onderneming die diverse oppervlaktebehandelingen toepast. Beide ondernemingen hadden het bezoek goed voorbereid en er werd gestart met een algemene presentatie. Daarna werd bij beide bedrijven een rondleiding gedaan. Ook werden er aan beide bedrijven vele vragen gesteld die in alle openheid werden beantwoord. Dit leidde regelmatig tot goede discussies en verdere uiteenzettingen. De beide heren van ECHA hebben het bezoek gewaardeerd en namen afscheid met de woorden: bedankt voor deze leerzame trip. ●

Regulier overleg overheid – metaalsector Omdat er veel (internationale) uitdagingen op de metaalsector afkomen waarbij mogelijk meerdere ministeries en brancheorganisaties betrokken zijn, is recent gestart met een regulier overleg. Doel is om elke vier maanden bij elkaar te komen om zaken te bespreken die voor meerdere partijen relevant zijn, of kunnen zijn. Hierbij zijn een aantal zaken reeds benoemd: • (Internationaal) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen • Relevante wetgeving en ontwikkeling van wetgeving • Nederlandse koppen op Europese wetgeving • Circulaire economie

12 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

• Beschikbaarheid van metalen op de (middel) lange termijn • Conflictmineralen • Level Playing Field in Europa en in de wereld • Handelsmissies. De agenda zal zonder twijfel nog verder uitgebreid worden. Van de overheid zijn aanwezig: • Ministerie van Economische zaken • Ministerie van Infra en Milieu • Ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid • Ministerie van Buitenlandse Zaken • Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Van de metaalsector zijn aanwezig: • Koninklijke Metaalunie • FME • Vereniging ION • Vereniging Nederlandse Metallurgische Industrie • Staalfederatie. • Metaal Recycling Federatie • Fedecom • Samenwerkende Nederlandse Staalbouw. Daar waar nodig of gewenst zullen partijen uitgenodigd worden. Dat kan structureel zijn of op ad hoc basis. ●

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 13

kort Nieuws ABM op de schop De Algemene Beoordelingsmethodiek (ABM) voor stoffen en preparaten is een instrument waarmee de milieubelasting van te lozen stoffen en preparaten kan worden bepaald. De ABM is een Nederlands instrument dat niet door de (internationaal werkende) leveranciers van de stoffen en preparaten wordt ondersteund, omdat de kostbare testen alleen voor Nederland gedaan zouden moeten worden. Als best mogelijke alternatief werd daarom gebruik gemaakt van de R-zinnen van de VIB (veiligheidsinformatieblad). Sinds 1 juni 2015 is de CLP ingevoerd. Daarmee is ook de lay-out van

de VIB’s veranderd en zijn de R-zinnen komen te vervallen. Ofschoon er in de invoeringsvoorwaarden van de CLP is opgemerkt dat de ABM aangepast zou moeten worden, is dat tot op heden niet gebeurd. Feitelijk is daarmee de ABM onuitvoerbaar geworden. De ABM is naar de mening van ION achterhaald vanwege nieuwe Europese wetgeving. We willen derhalve graag dat de ABM verdwijnt. Met dit doel is contact gezocht met de schrijver van de nieuwe tekst, Rijkswaterstaat te Lelystad in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het gesprek is door beide partijen als zeer positief ervaren. Tot op heden waren alleen vier grote

bedrijven en de VNCI in gesprek met Rijkswaterstaat. Het gesprek met ION betekende dus een verbreding van de klankbordgroep. Besproken zijn het nut van de ABM, de hoeveelheid werk die ermee gemoeid is, het kennisniveau van zowel de gebruiker van de chemicaliën en preparaten alsook het kennisniveau van de inspectie, de overlap met bijvoorbeeld REACH, CLP en de BRZO en het gebrek aan bruikbare informatie op de VIB’s. Op grond van deze inventarisatie is er voor beide kanten huiswerk te doen en zal er zeker een aantal vervolgafspraken nodig zijn. ●

Oppervlaktebehandelaars in september vrijwel even positief als in augustus Situatie in de Oppervlaktebehandeling in september wel veel beter dan de totale industrie Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in september vrijwel even positief als in augustus zijn over de groei in de branche: indexscore 57,3 versus 57,6. De branche ontwikkelde zich in september wel veel beter dan de totale Nederlandse industrie (53,0 dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei. De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in september ten opzichte van augustus zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel positiever ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers minder positief • De levertijd van de leveranciers is veel korter • De voorraden eindproduct nemen flink af • Over de werkgelegenheid denkt men veel positiever.

14 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen flink toe volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand. Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in september vrijwel hetzelfde als in de totale industrie • Het orderniveau is veel beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn lager • Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel positiever.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink hoger dan in de totale industrie. ●

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www. formdesk.nl/ion/abonnee. Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen: meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ ion/pers.

Het vakblad voor de professional

Volg de actuele ontwikkelingen binnen uw vakgebied op www.oppervlaktetechnieken.com!

ECHA wil REACH-autoratisatielijst uitbreiden Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) stelt voor om 14 zorgwekkende chemische stoffen toe te voegen aan de REACH-autorisatielijst. Deze stoffen krijgen prioriteit, omdat ze in grote hoeveelheden worden gebruikt en wijdverspreide toepassingen hebben. Ook kunnen ze als vervanger dienen van stoffen die al op de lijst staan. Zo vormen deze aanbevolen stoffen een bedreiging voor de volksgezondheid of het milieu.

Deze stoffen zijn: 1. 1-bromopropane (n-propyl bromide) 2. Diisopentylphthalate 3. 1,2-Benzenedicarboxylic acid, di-C6-8branched alkyl esters, C7-rich 4. 1,2-Benzenedicarboxylic acid, di-C7-11branched and linear 5. alkyl esters 6. 1,2-Benzenedicarboxylic acid, dipentylester, branched and linear 7. Bis(2-methoxyethyl) phthalate 8. Dipentyl phthalate (DPP)

9. N-pentyl-isopentylphthalate 10. Anthracene oil 11. Pitch, coal tar, high temp 12. 4-Nonylphenol, branched and linear, ethoxylated3 n 13. Boric acid 14. Disodium tetraborate, anhydrous â&#x2014;?

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 15

organische

THEMA BEDRIJFSINRICHTING

deklagen

Eén van de twee koelzones: in het midden wordt de koude licht ingebracht. Daarnaast staan ventilatoren.

Meer productie en flexibiliteit door rigoureuze verbouwing Nieuwe gebouwen plaatsen, een bestaand gebouw helemaal strippen en ombouwen en stukken grond aankopen. In een notendop is dat de afgelopen jaren gebeurd bij KUHN Geldrop bv. Bij deze fabrikant van landbouwwerktuigen trok de complete facelift van de poedercoatstraat veel aandacht. Deze vernieuwing en uitbreiding bevordert de productiecapaciteit en flexibiliteit aanzienlijk. Tijd om eens te kijken hoe ze dat gedaan hebben.

KUHN Geldrop maakt deel uit van de internationale KUHN groep. KUHN is marktleider op het gebied van landbouwwerktuigen en heeft in totaal 5200 medewerkers in dienst, waarvan er ongeveer 350 in Geldrop werken. Die vestiging noemt zich het “Centre of Competence” voor het ontwikkelen en produceren van balenpersen, balenwikkelaars, trommelmaaiers en maïshakse-

16 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

laars. Enkele jaren geleden werd in Geldrop een duidelijke groei-ambitie geformuleerd, maar ook geconstateerd dat de vestiging te krap gehuisvest was en dat productieonderdelen niet goed op elkaar aansloten qua logistieke flow. Vandaar dat er een flinke uitbreiding en verschuiving van productieonderdelen heeft plaatsgevonden.

Voor deze restyling en aanschaf van nieuwe installaties heeft Kuhn de hulp ingeroepen van Rippert Benelux. Het eerste gesprek over de nieuwe coatinglijn vond plaats in januari 2012. Nu, na heel wat uitdokteren en een behoorlijke ingreep in de bedrijfslay-out, is men bijna klaar. Iwan van der Lans van Rippert Benelux leidt de verslaggever rond door de nieuwe coatinglijn.

Kleurwissel.

“De poederlakstraat was technisch flink verouderd, dus er was een complete vernieuwing nodig om de productiecapaciteit en flexibiliteit te verbeteren. Daarom heeft men een nieuwe assemblagehal gebouwd op een aangekocht stuk grond en de ruimte die daardoor vrij kwam, gebruikt om een geheel nieuwe poederlakstraat neer te zetten die tegemoet komt aan de eisen van deze tijd.” De nieuwe poederlakstraat bestaat in hoofdlijnen uit een straalcabine, chemische voorbehandeling, een waterdroger, twee koelzones, twee poedercabines, een zeer grote moffeloven en nieuwe ophangen afhaalsecties. Een Power & Free-systeem verbindt alle onderdelen met elkaar, wat resulteert in grote vrijheid in doorloopsnelheid en verblijftijden in de oven. Ook kun je verschillende producten een verschillende routing meegeven door de hele straat.

Routing Op dit moment is de definitieve ophangsectie nog niet klaar. Die komt volgende maand op de positie waar de oude coatinglijn nog in gebruik was tijdens de opbouw van de nieuwe lijn. Daarom vindt het ophangen en afhalen nu tijdelijk op één plek plaats. Opgehangen producten krijgen een recept mee waardoor de verdere routing automatisch verloopt. Bijvoorbeeld stralen, daarna reinigen of meteen naar

de voorbehandeling met een bepaald “wasprogramma”. Als een beladen balk met recept is weggestuurd, komt er automatisch een nieuwe binnen. Aan het begin staat een Wheelabrator straalcabine voor het stralen van gelaste constructies om de lassporen en lasersnijkanten voor te bewerken. Als een constructie daar uitkomt, gaat deze automatisch naar de chemische voorbehandeling. Deze staat in een grote U-vorm. Na het ontvetten en passiveren komen de producten in de waterdroger. Daarin worden de producten gedroogd bij een luchttemperatuur van 120 graden, voordat ze geschikt zijn voor verdere verwerking. Als ze daar uitkomen, gaan ze naar de koelzone waar ze met lucht van buiten worden gekoeld tot een temperatuur van onder de 40 graden. Vervolgens gaan ze richting poedercabines. De straat heeft twee koelzones: één na de waterdroger en één na het moffelen. Iedere koelzone heeft zijn eigen unit voor de luchtaanvoer en -afvoer. Daarin circuleert de lucht, tenzij de temperatuur te hoog oploopt. Dan gaat er lucht naar buiten toe via afvoerkanalen aan de bovenkant en wordt er verse lucht van buiten aangevoerd. In de koelzone zelf wordt koude lucht van onderaf ingebracht waarnaast op de grond ventilatoren staan om de lucht in beweging te krijgen. De warme lucht wordt aan de bovenkant afgezogen.

24 balken per uur Dan wordt het tijd om naar de poederruimte te gaan. Deze is helemaal ommuurd om geen tocht en stof van buiten binnen te krijgen. “We hebben hier een speciaal systeem om verse lucht toe te voeren. We willen geen last meer van tegen elkaar openstaande laad- en losdeuren die een negatieve uitwerking hebben op het poedercoatproces. Er zijn twee Wagner poedercoatcabines: één voor de vaste zwartgrijze kleur van Kuhn en een cabine voor de andere kleuren. Daar worden dus kleurwissels toegepast. Producten krijgen een kleurcode mee en komen automatisch bij de juiste cabine aan. Iedere cabine is uitgerust met automatische en handpistolen en een breedte- en hoogtedetectie voor de juiste instelling van de automatische pistolen.” Vervolgens komen we bij de moffeloven en die is zeker niet klein: 35 meter lang, 11 meter breed en 5 meter hoog. Dikwandige en dunwandige producten volgen hun eigen route in de oven met verschillende verblijftijden. Elke 2,5 minuut gaat er een balk in de oven: 24 balken per uur. De oven is niet alleen groot, je kunt er ook in staan. Nou ja: in de sluis in de oven. “Die sluis heeft een deur aan de poedercabinekant en een deur aan de binnenkant. Nadat de buitendeur is opengegaan, komen de producten binnen. Dan gaat de buitendeur dicht

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 17

Klein veelhoekig werk wordt voor een groot deel met de hand gespoten.

Groot beeldscherm waarop de hele installatie is afgebeeld. Je kunt ieder procesonderdeel kiezen dat dan volledig in beeld komt.

en de binnendeur open. In de oven is het 180 graden, maar in de sluis kun je gewoon staan. Je voelt de warmte wel, maar je kunt hier staan. Door die sluis verliezen we heel weinig warmte naar buiten en krijgen we een heel gelijkmatige warmteverdeling over de producten. Alle ventilatoren in de oven draaien keurig met een frequentieregelaar zodat de motoren op optimale ampères kunnen lopen, wat weer goed is voor de energiebesparing. Een motor piekt dan niet bij lage temperatuur terwijl dat eigenlijk niet meer nodig is op zijn bedrijfspunt.”

heel groot. Ook hebben we geregeld dat de ketting in de moffeloven ‘s avonds na werktijd blijft doorlopen wanneer de temperatuur hoger is dan 80 graden. Dit om de ketting te sparen en om te voorkomen dat het vet gaat uitkoken bij stilstand.” Tot slot zien we op een ander scherm dat er rechtstreeks met Schierholz, de fabrikant van het transportsysteem, gecommuniceerd kan worden over open en sluiten van bepaalde deuren, opstarten van motoren, ingestelde temperaturen enzovoort.

Frequentieregelaars

De rondleiding eindigt bij Eef van Gestel, productieleider coating van Kuhn. Hij vertelt over de achtergrond van de rigoureuze vernieuwing. “Onze groei-ambitie stond haaks op de beschikbare ruimte. Vandaar dat we aanliggende gronden hebben aangekocht en installaties hebben verplaatst en vernieuwd. In totaal bedraagt de bedrijfsoppervlakte nu 153.500 vierkante meter. Voor de nieuwe coatinglijn hebben we de bestaande hal compleet gestript en daarin allerlei voorzieningen aangebracht. Een groot voordeel is dat we kunnen variëren met de snelheid van de ketting en de verblijftijden in de oven.” De verbeteringen op arbotechnisch en procestechnisch gebied zijn aanzienlijk. “Vroeger was er één ketting met een vaste snelheid die je moest volgen om er iets aan te kunnen hangen. Met het huidige Power & Free-systeem kun je de ketting bij de dropsecties stilzetten en de traverse in hoogte verstellen om producten op te hangen. En vroeger moesten we de baan stilzetten bij een kleurwissel. Nu kunnen wij

Dan komen we bij een groot beeldscherm waarop de hele installatie is afgebeeld, de visualisatie. Je kunt in één oogopslag zien hoe de installatie er als geheel aan toe is, maar ook ieder procesonderdeel kiezen dat dan volledig in beeld komt. Als je op de knop van de voorbehandeling drukt, zie je onder meer welke pompen aan en uit zijn, welke zones bezet zijn, wat de bereikte temperatuur is, enzovoort. “Alle pompen zijn voorzien van frequentieregelaars zodat ze niet een hoge piekspanning trekken wanneer ze weer opstarten. Verder stoppen we de pompen als er geen balken in hun zone zijn, waarmee we energie besparen. Voor ieder procesonderdeel kunnen we allerlei data in beeld brengen: de PH-waarde, het badniveau, de temperatuur, de druk, de instellingen van de frequentieregelaars en van de pompen, en een grafiek die het badniveau, de temperatuur en de drukken toont. De bediening is heel makkelijk en de controle op de installatie is hierdoor

18 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Ideale snelheid

offline een cabine ombouwen van kleur terwijl de lijn gewoon doorgaat. Vroeger stond de baan stil wanneer de mensen op de vloer een pauze hadden waardoor producten in de oven hingen te verpieteren als je niet oppaste. Nu loopt de ketting automatisch verder en brengt het product in de koelzone. Ook de voorbehandeling gaat automatisch verder.” Hij vervolgt: “Elk proces kan zijn ideale snelheid lopen. Wij kunnen nu spelen met de doorloopsnelheid, bijvoorbeeld bij het stralen of voorbehandelen. Verder is het van groot belang dat we met deze nieuwe lijn kunnen inspelen op vragen uit de markt. Ik kijk erg uit naar 7 december, want dan is de laatste fase van de vernieuwing voltooid. Nu hebben we drie stations voor het ophangen en afhalen, maar tegen die tijd hebben we er drie stations bijgekregen waardoor we dan drie ophangstations en drie afhaalstations hebben. Ook is er dan een legebalkenbuffer bijgekomen. Dit levert bij elkaar grote logistieke voordelen en een enorme vergroting van de capaciteit op. Alles bij elkaar heeft de verbouwing veel voeten in de aarde gehad. Daarom verdienen onze medewerkers een groot compliment, omdat ze een jaar lang hun werk hebben moeten doen temidden van allerlei verbouwingen.” ●

Meer informatie www.kuhn.nl www.rippert.de

DUOMIX 270 THE NEW STANDARD IN POWER AND RELIABILITY

WWW.APEQWIWA.NL Glasbeek ad 3.pdf 1 7-11-2013 11:36:41

SMART SOLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

GECOMBINEERD OPHANGEN EN MASKEREN

Perfecte aarding daar waar ook maskering nodig is.

CMY

1 K

1 Q-bout / QB 2 Maskeren en ophangen, gaten / GHH 3 Maskeren en ophangen, assen / GHA

Neem voor meer informatie contact met ons op! www.hangon.co

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 19

organische

THEMA BEDRIJFSINRICHTING

deklagen

Compleet vernieuwd productieproces leidt tot grote efficiencywinst

Auping is natuurlijk zeer bekend vanwege de bedden. Het bedrijf ontwikkelt en produceert die helemaal zelf en maakt daarbij intensief gebruik van een staallakkerij (poedercoating) en houtlakkerij (natlak). De afgelopen vijf jaar heeft het productieproces een rigoureuze verandering doorgemaakt. Van drie locaties is men overgestapt op één locatie waar men gedwongen was een zeer compacte installatie uit te dokteren en te laten installeren. Momenteel is de aandacht hoofdzakelijk gericht op het verder optimaliseren van de productie. Deze grote verandering is natuurlijk niet vanzelf gegaan. In 2009 werd het project Horizon gestart vanuit de vaststelling dat rigoureuze veranderingen noodzakelijk waren om aan de klantvraag te kunnen voldoen. Die vraag was door het flink gegroeide assortiment bij Auping steeds moeilijker efficiënt te beantwoorden met korte levertijden. “We waren een batchbedrijf. Als we het groeiende assortiment in voorraad wilden houden, was er een gigantisch magazijn nodig dat gewoon onbetaalbaar was. We konden alleen maar verder door het hele proces op zijn kop te zetten.”

je als lean kunt bestempelen en waarbij een belangrijke kernwaarde van ons, duurzaamheid, in praktijk wordt gebracht. Lean betekent onder meer dat we af wilden van al die voorraden, zoals grondstoffen. Wij wilden alleen consumentenorders draaien, maar dat betekende nogal wat voor de bedrijfsvoering. Toch is eind 2009 besloten om het helemaal anders te gaan doen.”

Toen men ging bedenken wat er moest gebeuren om die doelen te bereiken, werd al gauw duidelijk dat het hebben van drie locaties (twee in Deventer en één in Eindhoven) niet handig was. Want ze vereisten veel afstemming en leidden regelmatig tot productieverlies en verspilling. En dat heen en weer gesleep van spiraalbodems en onderdelen kon je moeilijk

Rek met te coaten onderdelen.

90 graden draaisysteem voor het dwars transporteren/bufferen en in lengte behandelen en coaten.

Consumentenorders Aan het woord is Hans van Schaik, projectleider Horizon. “We wilden een proces krijgen dat

20 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Het ophangen en inscannen van de te lakken producten.

onder de noemer van duurzaamheid scharen. Daarom de overstap naar één locatie en naar lean: alleen dat produceren wat al verkocht is. “In 2010 startte een flinke ontdekkingstocht naar het vinden van de mogelijkheden. Na diverse studies werd duidelijk dat we alles moesten concentreren in één locatie in Deventer.” Vanaf dat moment kon de bouwkundige en technische uitwerking van die ambitie concreet worden opgepakt. Eerste probleem waar men op stuitte, was het uitgebreide productfolio dat in de loop der jaren is ontstaan om de consumentenvraag te bedienen. “De wens om alleen maar op consumentenorders te draaien, zou betekenen dat we zeer ingewikkelde machines zouden krijgen met de nodige omsteltijden. Duidelijk werd dat voor onze staalproducten een heel nieuw productplatform moest worden uitgedacht en geïnstalleerd.”

produceren en geen voorraden wilt. Het kwam erop neer dat in een reeds in gebruik zijnde productielocatie van Auping een heel nieuwe productieproces moest komen. “Eerst hebben we in 2012 een nieuw platform geïnstalleerd waar we als eerste ons meest meeste complexe product hebben geproduceerd. Dat is een royal spiraalbodem met vijf elektrische verstellingen, een geheugenfunctie, ingebouwde verlichting en een programmeerbare afstandsbediening. Hierin zaten dus alle moeilijkheidsgraden van onze producten. Toen duidelijk was dat we dit goed konden produceren, wisten we dat we alle daarvan afgeleide producten ook konden maken. De nieuwe installatie moest niet alleen heel compact en flexibel zijn, maar ook voldoen aan hoge duurzaamheidsdoelstellingen.”

Compact en flexibel Dit moest gerealiseerd worden in een beperkte ruimte waarbij ook nog eens heel flexibel geproduceerd moest kunnen worden. Dus dat allerlei verschillende producten in verschillende kleuren kriskras door elkaar door de baan van de staallakkerij moesten kunnen gaan. Daarmee bereik je korte doorlooptijden: van groot belang als je op consumentenorders wilt

Touchscreen voor bediening van het power en free transportsysteem.

Voordelen Toen dus besloten werd een heel nieuwe productieproces te bouwen, wist men al hoe de lijn eruit moest zien. Voor de realisatie werd een gebruikelijke gang van zaken gevolgd: er werd een programma van eisen opgesteld, maar ook een adviesbureau aangetrokken (BB Coating Techniek) voor de specifieke kennis en er werd een uitvraag naar leveranciers opgesteld. De rondloopketting die men tot dan toe had, moest in de staallakkerij vervangen worden door een Power & Free baan (twee kettingen) waardoor allerlei verschillende producten met verschillende kleuren kriskras door elkaar gelakt konden worden. En dit alles bij een zo efficiënt mogelijk energiegebruik en zonder warmteverlies. “De overgang naar één locatie was wel een beetje spannend, maar we wilden onszelf dwingen om slim te worden. Als het moet, dan lukt dat ook. We hebben 45 procent aan ruimte ingeleverd, maar er veel voordelen voor teruggekregen. De enige afwijking ten opzichte van het oorspronkelijke plan, is het grondstoffenmagazijn. Dat bevindt zich nu voor een groot deel buiten de deur, maar dat vermindert wel onze kwetsbaarheid. Iedere dag moeten we wel een bepaald volume draaien. Als we een storing hebben, moeten we het productieverlies

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 21

Het hoog geplaatste ovenblok (combinatie van droog- en moffeloven). dezelfde dag inhalen. Wij produceren nu wat overmorgen weggaat. Onze buffer is één dag.” In de nieuwe installatie is er ook nadrukkelijk voor gekozen om zo verstandig mogelijk om te gaan met energie. Werden vroeger de producten na de voorbehandeling in tien minuten gedroogd bij een temperatuur van 150 ºC , nu gebeurt dat in 25 minuten bij een temperatuur van tussen de 70 tot 80 ºC .

Warmteverliezen Ook de temperatuur en de procestijd in de moffeloven zijn aangepast. Vroeger ging dat gedurende zestien minuten bij een temperatuur van 210 ºC, nu gaan de producten 25 minuten de oven in bij een temperatuur van 185 ºC. Per saldo is hierdoor minder energie nodig en zijn de warmteverliezen zo minimaal mogelijk. Daarbij geldt ook dat de isolatie makkelijker te realiseren is bij een lagere procestemperatuur. De langere verblijfstijd in de moffeloven maakt het ook mogelijk om de warmte die de producten afgeven, af te voeren naar de producten die moeten drogen. Daardoor vergt het drogen minder energie. Verder wordt overal waar het maar mogelijk is in de fabriek de warmte teruggewonnen, bijvoorbeeld door de plaatsing van warmtewielen in de luchtbehandelingskasten, zowel in de staal- als

22 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

in de houtlakkerij. Hans van Schaik: “Wij hebben ervoor gewaakt dat er geen warmte verloren gaat. In de bestaande hal bijvoorbeeld heb je lichtstraten die allemaal ook warmte lekken. Dat willen we niet meer. Daarom hebben we lichtvangers geplaatst. Onder de opening in het dak voor het daglicht hebben we spiegels op armaturen geplaatst die meedraaien met de stand van de zon. Zodoende wordt altijd de maximaal haalbare hoeveelheid daglicht naar binnen gelaten. Aan de armaturen zit een motortje dat gevoed wordt door zonnecellen. Verder hebben we overal ledverlichting.”

Niet standaard Martijn van Haaf, productmanager staal- en houtfabriek, voegt er aan toe: “ We hebben het integraal aangepakt. Warmtewinning in een productiebedrijf zie je niet vaak. Maar wat ook niet standaard is, is de toepassing van vloerverwarming. Tegen de machineleveranciers hebben we gezegd dat ze in de vloer niet dieper mochten boren dan tachtig millimeter vanwege de vloerverwarming. Ze stonden ons raar aan te kijken. Maar als je met dit soort onderwerpen bezig bent, ontdek je steeds meer mogelijkheden die ook financieel lonend zijn. We hebben altijd naar het totaalplaatje gekeken en niet zozeer naar de afzonderlijke elementen.

Daarom lag het ook voor de hand om voor onze energievoorziening over te stappen op een WKO-systeem (Warmte Koude Opslag).” Tot slot: “De grootste verandering zit in de grote flexibiliteit, waardoor we in de houtlakkerij ongeveer vijftien en in de staallakkerij ongeveer tien kleuren door elkaar kunnen produceren, en in de flinke reductie van de doorlooptijd. Was de doorloop vroeger twee weken, nu bedraagt die drie dagen en bij spiraalbodems zelfs drie uur. Door een combinatie van juiste technologische oplossingen en het streven naar duurzaamheidswinst is dit mogelijk geworden. Wat wij nu doen, is in tact lakken. Dat betekent dat er iedere vijftig seconden een product de lakkerij ingaat en er iedere vijftig seconden een product uitgaat. Anders gezegd: iedere vijftig seconden gaat een product het systeem in. In datzelfde ritme wordt ook gemonteerd. Dat ritme is de hartslag van de fabriek. Dit tempo heb ik nog nooit ergens gezien.” ● Wilt u reageren op dit stuk? Mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Meer informatie www.auping.nl www.bbct.nl

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Precision Measuring Instruments

Corode Benelux BV

NauMetrics PMI | Dr. Schaepmanstraat 33 | 7557 JA Hengelo Tel: 0031(0)74 3490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties. Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

EVENEMENTENHAL

3|4|5 13.00 - 21.00

2 015

VENRAY

UITNODIGING Kennis

Doe kennis op tijdens verschillende korte sessies en lezingen

Activiteit

Bekijk demonstraties en presentaties en ontdek waar u toegevoegde waarde kunt creĂŤren in uw bedrijf

Netwerken

Kom in contact met brancheprofessionals en praat bij onder het genot van een hapje en drankje

VRAAG GRATIS E-TICKETS AAN Ga naar www.evenementenhal.nl/ treftechniek

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 23

Trots op het werk De P+R Elst aan de spoorlijn Nijmegen -Arnhem heeft een capaciteit van 590 plaatsen. De modulaire parkeergarage bestaat uit een staalconstructie met ranke kokerkolommen en IPE-liggers met staalplaatbetonvloeren. Door de keuze voor thermisch verzinkt staal en een lichte kleur aan de onderkant van de staalplaatbetonvloer heeft de binnenzijde van de nieuwe parkeergarage een heldere en vriendelijke uitstraling. Met het oog op beheer & onderhoud en de lange levensduur is er gekozen voor een duurzaam karakter (onderhoudsvrij) voor de hoofddraagconstructie, wat resulteerde in thermisch verzinken. De gehele hoofddraagconstructie is zodanig ontworpen en gebouwd dat er in de toekomst eventueel nog een extra parkeerlaag aan toegevoegd kan worden. Foto Aan de Stegge

24 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 25

THEMA BEDRIJFSINRICHTING

foto’s DCS

algemeen

Warmte van de buren Bij bedrijfsinrichting ben je geneigd om alleen te denken binnen de muren van het eigen bedrijf, maar het kan soms erg lonend zijn om eens daarbuiten te denken, bijvoorbeeld door bij je buurman op de koffie te gaan. DCS (Drecht Coating Services) in Moerdijk gebruikt nu warmte van een buurbedrijf; warmte die daar overbodig was en gekoeld moest worden. Zonde van de energie en het geld. Vooral wanneer je bedenkt dat DCS die warmte heel goed kan gebruiken.

DCS richt zich op metalliseren, natlakken, meerlaags verfsystemen en brandvertragende coatings. “Voor onze coatingprocessen hebben wij altijd warmte nodig, omdat de verf niet droogt als de temperatuur te laag is”, zegt Marcel de Keizer, general manager van DCS. “We hebben een hal van 9.000 vierkante meter. Als je traditioneel gaat verwarmen, kost dat heel veel geld. Daarom lieten we de werkstukken gewoon liggen of hingen ze in kleine ruimtes die verwarmd werden. Maar dat was allemaal niet erg efficiënt. Via een eerder contact met mijn overbuurman diende zich een oplossing aan waar we allebei van profiteren.” De overbuurman, één van de vier bedrijven van de BEWA-groep, verhandelt oliën en vetten. Daartoe heeft hij grote tanks staan waarin die substanties worden open overgeslagen. “Ik zag heel veel tankwagens heen en weer rijden tussen de haven en mijn overbuurman voor de aan- en afvoer van oliën en vetten. Op een dag vroeg ik hem waarom hij die substanties niet rechtstreeks uit het schip liet verpompen. Zijn reactie was dat hij niet aan het water ligt. Maar ik wel, vertelde ik hem. Daarom besloten we

26 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

een pijpleiding onder de grond aan te leggen waardoor het schip bij mij achter het bedrijf afgemeerd kan worden en dan pompen we het gewoon naar de overkant. Er kan veel sneller heen en weer gepompt worden dan de vrachtwagens kunnen rijden en het scheelt heel veel vrachtwagens in de straat. Het is nu een stuk rustiger op straat en gelet op het milieu is het ook een goede aanpak.”

Vloerverwarming En van het één kwam het ander. “Tijdens één van de gesprekken vertelde mijn overbuurman dat hij zelf zijn elektriciteit maakt, via het vergisten van restaurantafval in bepaalde tanks. In die tanks ontstaat gas dat turbines aandrijft en zodoende stroom produceert. Maar de turbines worden gloeiend heet: ze moeten gekoeld worden. Dat deed hij met water en een koeltoren. Ik keek ervan op dat hij die warmte weggooide, terwijl ik het heel goed kan gebruiken. Daarom besloten we de truc met de pijpleiding nog eens te doen, maar dan in omgekeerde richting en met warm water dat door die leiding bij mij binnenkomt. Door daar een nieuwe cv-

installatie op aan te sluiten, kan ik mijn loodsen verwarmen.” Inmiddels is de ringleiding gerealiseerd, maar de enige drie bedrijven die erop aangesloten zijn, zijn DCS, zijn overbuurman en Bolsius, een kaarsenfabrikant. De hoeveelheid warm water van de overbuurman die nu bij DCS naar binnen wordt gepompt, bedraagt 700 kw. De cv-installatie in de loodsen bestaat uit een grid van stalen buizen aan het plafond, met daarboven ventilatoren om de warme lucht naar de grond te brengen. Vanwege de ringleiding is er binnen een warmtewisselaar geïnstalleerd met een capaciteit van 700 kw. Voordeel van die wisselaar is dat wanneer er bij DCS een lek ontstaat niet de hele ringleiding leegloopt. “We hebben dankzij de warmte van mijn overbuurman zelfs iets totaal nieuws kunnen doen. Wij verwarmen onze loodsen ermee, maar hebben aan de achterkant een nieuwe kade laten bouwen om schepen te kunnen ontvangen en daarin hebben we meteen vloerverwarming laten aanleggen. Voor zover ik weet, is dit de enige kade op de wereld met vloerverwarming. Bij sneeuw en vorst zetten we de vloerverwarming aan en kan er doorgewerkt worden.”

Inkomend warm water bij DCS.

inspectieapparatuur DCS heeft de afgelopen jaren het aantal inspecteurs dat op bezoek komt, zien groeien. Ook dat vraagt om een bepaalde aanpak. “Vroeger was het de inkoper van je klant of de directeur zelf die bepaalde hoe goed of slecht je als bedrijf was, maar tegenwoordig bepaalt de inspecteur dat. Daar zien we er steeds meer van komen. Binnen het bedrijf ontstaat daartegen een zekere weerstand, omdat die man jouw werk gaat beoordelen. Maar het is niet verstandig wanneer die inspecteur door jouw gedrag geïrriteerd raakt. Die man doet ook gewoon z’n werk. Daarom hebben we besloten een aparte ruimte in te richten voor inspecteurs. Een ruimte met bureaus, stroom, wifi en een koffieautomaat. We merken dat dit op prijs wordt gesteld.” Overigens verwacht De Keizer dat de rol van de inspecteurs in zijn bedrijf weer zal afnemen. “Doordat wij heel moeilijk aan personeel kunnen komen, zijn wij gedwongen om onze processen vergaand te automatiseren. Automatisering verhoogt ook de kwaliteit van de producten en bevordert een continue kwaliteit. Ook het werk verandert hierdoor: je hebt bijna

Verwarmingsbuizen tegen het plafond.

geen uitvoerend personeel meer nodig en de processen worden erg goed bewaakt. Als er ergens iets niet goed gaat, stopt het proces meteen. Daardoor hoeft de inspecteur veel minder te controleren. Het proces is dan zo ingericht dat je de uitkomst van metingen kunt gaan voorspellen.” Tot slot vertelt De Keizer dat hij inspectieapparatuur wil gaan ontwikkelen, waarmee volledige controles in veel kortere tijd uitgevoerd kunnen worden. “Wat ik voor me zie, is dat er een bril is en als je die op hebt, kun je zien waar het object goed gespoten is en waar niet. Ik wil eraan werken om zo’n product te ontwikkelen. Dat kost wel tijd en geld, maar uiteindelijk is dat terug te verdienen doordat de controles en inspecties veel sneller gaan.” ●

Biogas en biodiesel De BEWA Groep Moerdijk bestaat uit vier bedrijven die zorg dragen voor de verwerking van plantaardige oliën, vetten, en etensresten tot duurzame energie zoals biogas en biodiesel. Daartoe zamelt het bedrijf onder meer restaurantafval in van restaurants uit Zuid-Nederland en uit een groot deel van België. Ook afgekeurde partijen uit voedingsfabrieken zamelt het bedrijf in. Daarmee produceert het bedrijf 2,4 MW elektriciteit per uur en 2,5 MW thermische warmte per uur. Deze hoeveelheid energie is genoeg om 8.000 huishoudens van energie te voorzien. De geproduceerde energie gebruikt het bedrijf voor de eigen bedrijfsprocessen, maar levert ook restwarmte aan de ringleiding voor bedrijven in de straat.

Meer informatie www.dcscoating.nl www.bewagroep.nl www.havenschapmoerdijk.nl

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 27

Elektrochemie en

THEMA BEDRIJFSINRICHTING

foto’s Han Harold Makaske Fotografie

metallieke deklagen

Verbeterde bedrijfsinrichting na brand Een brand in je bedrijf is zo ongeveer het ergste wat je als ondernemer kan overkomen, maar dit is wel gebeurd bij Hegin MetalFinishing bv in Heerde. Hoe ga je daar als bedrijf mee om? Wat betekende de brand voor de bedrijfsinrichting? Ruim een jaar na de brand is het bedrijf weer volop in de running. Maar dat ging niet vanzelf.

Kees Hoogink, directeur van Hegin, hoeft geen seconde na te denken op de vraag wanneer de brand precies was: 16 juni 2014. Die datum staat in zijn geheugen gegrift. “Het gebeurde in de nacht van zondag op maandag. Doordat het ’s nachts gebeurde, duurde het langer voordat de brand ontdekt werd dan wanneer zoiets tijdens werktijden gebeurt. De brand was uitgebroken in een losstaande hal van 1125 vierkante meter waarin tal van processen werden uitgevoerd: verzinken, vernikkelen, verchromen, verzinknikkelen, anodiseren, rvs beitsen en passiveren, chemisch vernikkelen en vertinnen. De impact van de brand was enorm voor het bedrijf en voor de medewerkers.” Het eerste dat na de brand georganiseerd werd, was het uitbesteden van orders aan collegabedrijven. Er werd heel snel een uitbestedingsbureau ingericht om de klanten te kunnen blijven leveren. Daar zat veel mankracht in. Ook gingen enkele medewerkers voor een aantal dagen per week meedraaien bij collega Brandsma in Hilversum. Weer andere medewerkers gingen aan het werk in de andere hal van Hegin waar de logistieke afdeling zat. Daar werden ook kantoorruimte en een laboratorium ingericht, want ook die bevonden zich in de afgebrande hal. Alle inzet om zoveel mogelijk de draad op te pakken, kon niet verhullen dat er bij veel medewerkers veel onrust was ontstaan.

28 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Behoorlijke impact “Direct na de brand zijn de mensen bang voor hun baan: is de baas goed verzekerd? Gaat die nog wel door? Wat gaat er verder allemaal gebeuren? Een groot deel van de mensen werkt hier al heel lang, soms langer dan 25 jaar. De hal waarin ze heel veel tijd hadden doorgebracht, was in één keer vernietigd: ze waren eigenlijk een beetje ontheemd. Daarom had de brand bij veel medewerkers een behoorlijke impact. Zodanig zelfs dat we na een week besloten om hulp in te schakelen. We hebben een posttraumatisch stresstherapeut ingeschakeld en ongeveer zestig tot zeventig procent van de medewerkers heeft daar gebruik van gemaakt. Dat heeft de mensen een stap verder geholpen.” De oorzaak van de brand was kortsluiting. De gevolgen waren aanzienlijk: het dak was eraf en alle muren waren geïnfecteerd met rook en roet. In oktober 2014 werd besloten om de hal te slopen en er een nieuwe hal voor in de plaats te zetten. “Er waren wel plannen om de muren te impregneren met één of andere stof om rook en roet af te dekken, maar het is zeer de vraag of dat over een paar jaar ook goed uitwerkt. Je bent immers alleen maar aan het maskeren. Aangezien wij overwegend voor de technologische industrie werken waar schoon werken topprioriteit heeft, vonden we dat een te groot risico. Daarom is besloten om het verzekeringsgeld dat bestemd was voor herbouw te gebruiken voor nieuwbouw, waarvoor overigens ook

een deel van het eigen vermogen is ingezet. De nieuwbouw gaf ons ook de mogelijkheid om een aantal zaken in de bedrijfsinrichting anders te doen.”

Andere inrichting De oude hal had een aantal nadelen die nu konden worden aangepakt. In de oude hal stonden in het midden enkele ondersteuningskolommen die altijd in de weg stonden. In de nieuwe hal is daarom een grote overspanning gekomen die een flexibele inrichting mogelijk maakte. Bij de oude hal moesten de goederen altijd buitenlangs naar de productie, maar dat was niet efficiënt. In de nieuwe hal gaat dat nu binnendoor. Ook werden er op arbotechnisch gebied enkele verbeteringen doorgevoerd, met als voornaamste doel dat de medewerkers veel minder hoeven te tillen. “Ook de inrichting van de bedrijfsprocessen hebben we helemaal anders gedaan. De oude productie was heel erg ‘celgewijs’ georganiseerd. Er zaten allemaal plukjes productie bij elkaar waardoor het moeilijk was om mensen te laten samenwerken, bijvoorbeeld bij het opbrengen en afhalen. In de nieuwe situatie is er één lange logistieke gang gekomen waar alle productieafdelingen op aansluiten. Hierdoor werken de mensen dichter bij elkaar en kunnen ze elkaar veel makkelijker ondersteunen op de verschillende afdelingen. Daarnaast is de hele aan- en afvoer van goederen simpeler geworden en kunnen we dingen

Een overzicht van de nieuwe hal.

combineren. Dat is van belang, omdat we hier doorgaans met veel relatief kleine orders werken. Denk aan series van 8, 16 of 32 stuks.”

Sociale innovatie De nieuwe hal heeft dezelfde oppervlakte als de oude hal, maar is wel 1 meter 75 hoger dan de oude. Daar waren twee redenen voor: men wilde grotere onderdelen kunnen gaan behandelen en de vloer vrijhouden om de zaak te kunnen schoonhouden en inspecteren. Dit met het oog op milieu- en kwaliteitseisen waaraan het bedrijf wil voldoen. Alle baden staan daarom op een verhoging, zodat men altijd makkelijk bij de vloer kan. Verder is er meer ingespeeld op diverse milieueisen, waardoor er energie bespaard wordt en minder afval ontstaat. Voor de afzuiging van de baden is er een push-pullsysteem gekomen, dat zorgt voor een goede afzuiging terwijl de hoeveelheid afgezogen lucht sterk is verminderd. “Alles bij elkaar is de capaciteit en de flexibiliteit van de processen vergroot. We hebben de processen anders ingericht en sommige afdelingen geherdefinieerd. Alles bij elkaar best wel grote veranderingen voor het personeel. Daarom zijn we in mei dit jaar gestart met een programma sociale innovatie, gesubsidieerd door het ESF van de EU. Teamleiders van alle afdelingen volgen een coachingtraject bij een extern bureau waarin aandacht is voor hoe je met medewerkers omgaat en hoe je onze missie en

visie concreet toepasbaar maakt.” Tot slot: “We hebben hier goed opgeleide mensen die plezier aan hun werk beleven en een verbetering willen doorvoeren als ze daartoe de mogelijkheid zien. Maar de klanten op aftstand die heel dure machines maken, willen dat je volgens de vastgelegde protocollen werkt en staan dus niet toe dat jij ergens in het proces een verandering doorvoert zonder dat ze dat weten. Je weet immers nooit hoe dat precies uitpakt in de machine. Dit betekent dat mensen niet op eigen

houtje een verbetering kunnen doorvoeren, maar dat moeten bespreken met de productieleiding. Dat vraagt een andere houding en ook dat is aan de orde gekomen bij de sociale innovatie.” Op 7 november (10.00 – 15.00 uur) houdt Hegin een open dag voor iedereen die de nieuwbouw en de nieuwe installaties wil zien. Aanmelden kan via www.openhuishegin.nl.

Meer informatie www.hegin.nl

Een deel van het productieproces in de nieuwe hal.

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 29

THEMA BEDRIJFSINRICHTING

Toeleveranciers

Tekst en foto’s Hans de Rond

Trends in de bedrijfsinrichting

Modulair bloksysteem biedt oplossingen Bedrijven in de branche anticiperen op veranderingen door nieuwe markten met nieuwe klanten te zoeken. Mede dankzij het lichte herstel in de economie lukt dat aardig, maar de vele veranderingen vergen wel aanpassingen aan de inrichting bij de applicateurs. Installaties moeten goedkoper, veiliger en duurzamer, maar vooral flexibeler. Een leverancier van installaties vertelt over trends in de bedrijfsinrichting.

Die leverancier is Braker Spuittechniek in Hengelo, leverancier en installateur van nieuwe en gebruikte natlak- en poedercoatinstallaties. Voor de foto’s bij dit artikel gingen we naar Votex in Enschede. Bij Braker worden we opgewacht door commercieel manager en projectbegeleider Arjan Effting. Hij heeft veel ervaring in het installeren, ombouwen, verplaatsen en verhuizen van nieuwe en gebruikte poeder- en lakinstallaties. Ook adviseert hij bedrijven over de inrichting en ziet hoe de ontwikkelingen vragen om nieuwe oplossingen. Effting: “De veranderingen die de markt doormaakt zijn voornamelijk crisisgerelateerd. De poel met werk is beduidend kleiner geworden. Niet alle bedrijven hebben het overleefd en er vindt een herverdeling van werk plaats. Het bedrijf dat nu het meest flexibel is, krijgt uiteindelijk de meeste opdrachten.” De noodzaak tot flexibiliteit vloeit volgens Effting niet alleen voort uit de herverdeling van werk, maar ook uit de veranderende weten regelgeving: “Er komen nieuwe eisen op het gebied van veiligheid, milieu en kwaliteit. Bedrijven die goed uit de crisis zijn gekomen kiezen daarom voor een flexibel systeem waarmee ze klein kunnen starten, op termijn makkelijk kunnen uitbreiden en ook makkelijk kunnen anticiperen op nieuwe regels.” Volgens Effting voorzien de traditionele baansystemen zoals de monorail niet voldoende in de gewenste flexibiliteit. Bij Braker Spuittech-

30 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

niek, dat ervaring heeft met alle soorten systemen, zijn ze daarom op zoek gegaan naar een systeem dat wél in die flexibiliteit voorziet, en dat bovendien de voordelen biedt die andere systemen ook hebben. Effting: “De ervaring leert dat je dan snel uitkomt bij een bloksysteem.”

Blokopstelling Een bloksysteem of blokopstelling is een modulair systeem. Het bestaat in essentie uit drie componenten: (1) blokken waarin behandelingen plaatsvinden, zoals een straalcabine, een spoeleenheid, een spuitcabine of een moffeloven, (2) een ‘parkeerplaats’ waar te behandelen of behandelde objecten tijdelijk worden geparkeerd, en (3) een transportsysteem waarmee objecten via een railsysteem van de parkeerplaats naar een behandelblok en weer terug naar de parkeerplaats of naar een volgend behandelblok kunnen worden getransporteerd: de transportwagen. Omdat het systeem modulair is, kunnen de behandelblokken en de parkeerplaats naar behoeven worden uitgebreid of aangepast. Braker ontwerpt en realiseert de blokopstellingen zelf. Om het aantal blokken beperkt te houden, ging het bedrijf op zoek naar een ‘multifunctioneel spoelblok’. Effting legt uit: “We zijn gestart met de ontwikkeling van een zogeheten wasrobot, een cabine waarin een voorgeprogrammeerde robot meerdere spoelbehandelingen kan uitvoeren. Zo’n wasrobot draait nu bij Votex in Enschede. Met deze

programmeerbare ‘wasmachine’ kan een bedrijf flexibel inspelen op nieuwe proces- of kwaliteitseisen - zoals Qualicoat - door eenvoudig de ‘spoelbeurten’ aan te passen.”

Kostenbesparing Inmiddels zijn er al bedrijven van minder flexibele systemen naar de modulaire bloksystemen overgestapt. Daarvoor bestaan meerdere argumenten. Effting: “Bij afgeschreven apparatuur kan het fiscaal aantrekkelijk zijn om over te stappen naar een nieuw systeem. De aanschafkosten van een blokopstelling zijn aanmerkelijk lager dan van een traditioneel systeem. Dezelfde cabine of oven kan bijvoorbeeld meerdere keren in het proces worden gebruikt. Daarnaast zijn bloksystemen goedkoper in gebruik en onderhoud. De wasrobot reduceert bijvoorbeeld de energiekosten enorm, doordat grote dompelbaden die op temperatuur moeten worden gehouden niet meer nodig zijn. Dat een robot het werk uitvoert, scheelt natuurlijk in fte’s. De wasrobot wint ook de chemicaliën terug en reduceert daarmee het gebruik tot bijna tien procent. Ook een flinke besparing.” Een groot voordeel van een bloksysteem is volgens Effting ook het ruimtegebruik: “Voor een traditioneel systeem met een wastunnel en dompelbaden heb je veel ruimte nodig. Ook grote objecten die in een baansysteem moeten draaien, vragen veel ruimte. Het meerdere keren gebruiken van dezelfde cabine of oven in het

Vier blokken (van rechts naar links): de wasrobot, twee spuitcabines en een moffeloven. proces biedt veel ruimtewinst. Bovendien zijn in een bloksysteem de lijnen allemaal recht en gebruik je voor het transport dezelfde ruimte. Een baansysteem vraagt om een twee tot drie keer zo groot oppervlak.”

Flexibel aan te passen Effting ziet ook voordelen op het gebied van milieu, veiligheid en kwaliteit. “Wanneer bepaalde stoffen bij wet worden verboden, zoals zeswaardig chroom, of als je om andere redenen iets in het proces wil veranderen, dan is dat bij een bloksysteem makkelijk aan te passen. Dat geldt ook voor veiligheid. Veel verzekeraars stellen ATEX al verplicht en wij verwachten dat alle verzekeraars dat zullen doen. Daarom nemen wij dat nu al in het ontwerp van de bloksystemen mee. Sommige bedrijven gebruiken veiligheid, milieu en kwaliteit zelfs als unique selling point en willen iets extra’s laten zien.” Al deze voordelen roepen de vraag op of traditionele baansystemen nog wel kunnen concurreren met blokopstellingen. Effting constateert dat baansystemen dankzij ontwikkelingen op het gebied van objectherkenning

Het gepoedercoate object gaat van de transportwagen de moffeloven in.

en automatisering wel meer kunnen dan vroeger en ook iets flexibeler zijn geworden, maar dat ze verder niet veel zijn veranderd. Waar baansystemen concurreren met bloksystemen, zullen de bloksystemen winnen. Toch vindt hij een bloksysteem niet altijd beter: “In situaties waarin je bijvoorbeeld klein stuks aluminium moet behandelen, zijn bloksystemen economisch minder aantrekkelijk en adviseren we een baansysteem.”

Poeder-op-poeder Effting ziet dat de diversiteit aan te behandelen producten toeneemt. “Klanten van coatingbedrijven komen steeds vaker met specials, speciale producten, bijvoorbeeld op maat gemaakte fietsen of speciale trailers. Daarvoor een vast baansysteem ontwikkelen is ondoenlijk, maar met een bloksysteem kan een coatingbedrijf daar flexibel op inspelen.” De nieuwste ontwikkeling waar de branche mee te maken krijgt, is het zogeheten ‘poeder-op-poeder’-concept. Effting legt uit: “Bij de huidige werkwijze krijgt een te coaten object na het voorbehandelen eerst een primerpoeder waarna het de mof-

feloven ingaat. Nadat het object is afgekoeld, wordt een kleurpoeder aangebracht en gaat het opnieuw de oven in. AkzoNobel heeft nu een poeder ontwikkeld - de andere producenten werken ongetwijfeld aan een vergelijkbaar product - waarbij nadat de primer is aangebracht het kleurpoeder direct op de primer wordt gespoten, zonder dat het object in de oven is geweest. Het object hoeft dus maar één keer de oven in. Dat scheelt enorm in de energiekosten. De poeders zijn nog in de testfase, maar dat ze komen staat vast. De poeders zijn duurder, maar het hele proces wordt veel efficiënter en dus goedkoper. De poeders zijn echter moeilijk toe te passen in een vast systeem, omdat je enkele stappen uit het coatingproces haalt. Bij een blokopstelling is ook deze vernieuwing geen enkel probleem.” ●

Meer informatie a.effting@brakerspuittechniek.nl www.brakerspuittechniek.nl www.votex.com

Te behandelen of net behandelde objecten hangen op de ‘parkeerplaats’.

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 31

algemeen

Sublimotionproces gooit hoge ogen Sublimeren is een techniek die op zich niet nieuw is, maar Vecom zegt nu een vorm van het sublimotionproces te beheersen die veel voordelen in zich verenigt. Deze techniek wordt vooral toegepast bij rvs-producten voor de voedingsmiddelenindustrie en farmaceutische industrie. In deze sectoren gelden hoge eisen voor de schoonheid en gladheid van voornamelijk rvs-materialen. Hoe voert Vecom het sublimotionproces uit en wat zijn de ervaringen?

Voor het antwoord op die vragen gingen we naar een vestiging van Vecom op een industrieterrein vlakbij Antwerpen. Vestigingsmanager Geert van Keer geeft daar tekst en uitleg over het sublimotionproces. “We hebben hier twee productiehallen: één was bestemd voor de behandeling van rvs, de ander voor aluminium. Voor dat laatste waren we onder meer gecertificeerd voor luchtvaart- en nucleaire toepassingen. Die hele hal draaide voornamelijk op drie klanten. Eind vorig jaar verplaatsten ineens twee grote klanten de productie naar het buitenland en bleef er slechts één grote klant over. Het was niet renderend om de hal daarvoor open te houden en daarom hebben we die ondergebracht bij onze hoofdvestiging in Maasluis. Maar toen hadden we dus een lege hal.” Omdat men ondertussen wel vragen uit de markt had gekregen om toepassing van het sublimotionproces en omdat er ook contact was met de bedenker van de machines daarvoor, ontstond het idee om daarop in te spelen. Na goedkeuring van de Raad van Commissarissen in april dit jaar, verhuisden de rvs-activiteiten naar de vrijgekomen aluminiumhal en werden in de rvs-hal twee units geplaatst voor het sublimotionproces. Die hal heeft een voor- en achteringang waardoor men makkelijk met de materialen door de hal kan rijden. Het sublimotionproces is ontwikkeld door Philippe Bourdeaud’hui die in 1988 met zijn bedrijf Phibo begon. Hij verkocht ingevoerde straalmachines, maar richtte zich ook op de ontwikkeling

32 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Geert van Keer demonstreert het sublimeren: onder het rooster in de vloer bevindt zich de suspensie die gecontroleerd in beweging wordt gebracht waarna er met perslucht wordt gespoten.

en bouw van allerlei machines voor diverse oppervlaktebehandelingen. De afgelopen jaren was er vooral vanuit de voedingsmiddelenindustrie een toenemende vraag naar machines om rvs-producten niet alleen erg glad en hydrofoob te maken, maar ook te voorzien van een optimale corrosieweerstand en verbeterde oppervlaktetopologie. Bovendien moesten die machines peening van het oppervlak mogelijk maken. In die industrie is het ontzettend belangrijk dat machines zo schoon mogelijk zijn waardoor voedsel niet besmet kan raken.

één bewerkingsstap Geert van Keer: “Het mooie van het sublimotionproces is dat het alle gewenste eigenschappen tegelijk in één bewerkingsstap realiseert. Je kunt die eigenschappen ook met andere oppervlaktetechnieken bereiken, maar je moet er dan meerdere achter elkaar toepassen. Bovendien heeft iedere techniek wel een nadeel. Bij beitsen en elektrolytisch polijsten heb je te maken met het zuur waarvoor je een oplossing moet zien te vinden. Het parelstralen is nogal oppervlakkig, je komt daarmee heel moeilijk in hoekjes en

In de unit voor kleine onderdelen neemt Geert van Keer een testpaneel onder handen.

gaatjes. Met alle technieken samen kon je wel een goed resultaat bereiken, maar om aan de strenge eisen van de voedingsmiddelenindustrie tegemoet te komen, was het noodzakelijk dat er een techniek als het sublimotionproces beschikbaar kwam.” Hij voegt eraan toe dat de voedingsmiddelenindustrie in België de grootste industrie is, dus zorgen om de marktvraag zijn er niet. De betere afwerking waar die industrie om vraagt, kan volgens hem niet door andere oppervlaktebehandelingen geleverd worden. “Er wordt nu veel gesproken over de RA-waarde, maar die waarde zegt lang niet alles. Die waarde vertelt iets over de gladheid van een materiaal, maar een oppervlak kan er wel glad uitzien en glad aanvoelen, maar toch niet glad zijn. Voor een werkelijk glad oppervlak moet je de hele topologie van het oppervlak gaan aanpassen en niet alleen op RA focussen.”

Dalen en pieken Als voorbeeld verwijst hij naar een plaatje met een standaard 2B finish, een koudgetrokken gewalste plaat. Het ziet er mooi glad uit en voelt ook als zodanig aan. Maar als je het onder de microscoop bekijkt, lijkt het wel een stratenplan en een dwarsdoorsnede laat diepe dalen en scherpe pieken zien. “Als je dan gaat parelstralen, ga je allemaal keramische bolletjes er op afschieten met als doel het oppervlak te verbeteren. Maar de bolletjes leveren kraters op: onder de microscoop zie je donkere en lichte vlekken. Het materiaal is eigenlijk iets verruwd, een

Het resultaat: rechts de standaard 2B finish, links het gesublimeerde deel.

probleem dat je bij veel oppervlaktetechnieken ziet, behalve bij het elektrolytisch polijsten.” Dan is er het sublimotionproces: de diepe dalen en hoge pieken zijn afgevlakt en zijn door het proces veel dichter bij elkaar komen te liggen. Bovendien is de contacthoek veel groter geworden waardoor contaminatie van het oppervlak wordt tegengegaan. Vuil en bacteriën kunnen er zich moelijker aan hechten, er zijn geen gaatjes om in te verstoppen. Ook op het gebied van de corrosieweerbaarheid onderstreept Vecom de waarde van het sublimotionproces. Na dat proces vormt zich een nieuwe oxidehuid door autopassivatie die het materiaal beschermt tegen corrosie. Onderdeel van dat proces is ook peening. Het afschieten van microdeeltjes veroorzaakt kratertjes die allemaal naast elkaar komen te liggen, waardoor het oppervlak glad wordt. De kratertjes rekken de bovenste laag van het materiaal uit zodat de bovenste laag wordt verhard en het onderliggende materiaal zich nauwer gaat aansluiten. Zo verdwijnen de microscheurtjes en poriën.

Gesloten proces “In principe kun je er elk substraat mee behandelen, maar wij hebben gekozen voor rvs-constructies omdat wij geen contaminatie willen veroorzaken terwijl we het juist proberen te voorkomen. In de units van het sublimotionproces zitten wel filtersystemen, maar als je contaminatie wilt voorkomen kan één enkel roestdeeltje al funest zijn. Daarom mag er ook geen zuur de hal binnenkomen en ook geen

koolstofstaal. Bij alle materialen wordt zorgvuldig nagekeken of ze contaminatie kunnen veroorzaken.” Hij vervolgt: “Het sublimotionproces is een milieuvriendelijk en ongevaarlijk proces. Er worden geen schadelijke stoffen gebruikt en we werken met druk van 3,5 tot 4,5 bar. Het enige waartegen de operator zich moet beschermen, is het water uit het proces. De suspensie waarmee we werken, bestaat uit water en een microkorrel die volledig inert is en heel nauwkeurig wordt toegepast. Het is een volledig gesloten proces waarbij we niets lozen. Het water wordt gefilterd en hergebruikt. Het enige verlies dat we hebben is een kleine hoeveelheid van de microkorrel en van water door verdamping.” Tot slot gaan we eens in de hal kijken. Wie grote en ingewikkelde apparaten verwacht, komt bedrogen uit. De twee units vallen nauwelijks op. De grote unit zit voor het grootste deel onder de grond en de kleine unit is wat de naam al aangeeft: klein. “Al het sublimeerwerk is handmatig. Het resultaat is voor meer dan 90 procent afhankelijk van de benodigde vakkennis van de operator. Die moet aanvoelen hoe hij de materialen behandelt. Zodra je de machine aanzet, wordt de suspensie gecontroleerd, in beweging gebracht en wordt er perslucht bijgevoegd. Vervolgens wordt er gespoten: met een witte wolk wordt het materiaal behandeld.” ●

Meer informatie www.vecom.be

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 33

algemeen

Veel verrassingen bij keuringen van coatingwerk Iedere dag zijn we druk met conserveren, maar hoe kijkt een onafhankelijk keurings- en testinstituut als het Centrum voor Onderzoek en Technisch advies (COT) daar tegenaan? Welke problemen komt het COT in de praktijk tegen? Wat kunnen applicateurs daarvan leren? Volgens het COT kan er nog heel veel verbeterd worden.

Het COT wordt regelmatig ingeschakeld bij geschillen tussen opdrachtgever en aannemer/ applicateur over de geleverde kwaliteit bij conserveringswerkzaamheden. Het COT doet dan onderzoek (ter plekke en in het laboratorium) en verwoordt de bevindingen in een rapport. Opdrachtgevers variëren van (rijks) overheid tot particulieren. Ook wordt het COT als onafhankelijk deskundige ingeschakeld bij rechtbankzaken. En natuurlijk bij klachten over coatingsystemen die volgens de opdrachtgever niet presteren zoals door de aannemer/applicateur was toegezegd. De marktvraag voor het

laboratorium is volgens het COT de afgelopen 25 jaar wel verschoven. Was in de jaren 90 driekwart van het werk gericht op houtverven, nu is dat voor tachtig procent gericht op staalconservering. “Klachten kunnen variëren van kleur- of glansverschil tot onthechting en zware corrosie”, zegt Peter van der Spoel, senior adviseur bij het COT. “Een eerste stap is dat wij alle documenten opvragen die over het werk gaan, zoals bestekken, werkomschrijvingen, adviezen, brieven enzovoorts. Soms kunnen we op basis van de documentatie een uitspraak doen. Normaliter is

Twee grote zoutsproeikasten met zeewater op een continue temperatuur

34 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

documentenstudie en onderzoek op locatie genoeg, maar soms is ook aanvullend onderzoek nodig. Dan nemen we van het werk droge verfmonsters voor laboratoriumonderzoek, al dan niet inclusief substraat. Als dat nog geen goed antwoord oplevert, richten we ons op natte monsters. De problemen met de desbetreffende lak in het veld proberen wij te reproduceren in het lab. Soms heb je een idee wat het antwoord zou kunnen zijn en dan ga je dat nabootsen, bijvoorbeeld expres een verkeerde mengverhouding, een te korte droogtijd, of onvoldoende dikte of juist overdikte van de verflaag.”

Op vastgelegde punten wordt gemeten hoeveel corrosie er onder de verf is getrokken

Peter van der Spoel (l) en Ben Alblas “Kwaliteit en tijdsdruk gaan gewoon niet samen”.

Gisteren af Hij vervolgt: “Tegenwoordig zie je steeds meer dat aannemers garanties geven op het conserveringswerk, maar als je daadwerkelijk gaat controleren, kom je voor verrassingen te staan. Er is dan bijvoorbeeld niet gestraald of niet alle lagen zijn in de juiste laagdikte aangebracht. Soms is de verkeerde coating toegepast. Er wordt regelmatig niet volgens de voorschriften gehandeld. Dat komt vaak doordat de mensen die het werk uitvoeren te weinig kennis hebben, er taal- of communicatieproblemen zijn door de inhuur van buitenlanders of door de tijdsdruk. Het moet allemaal gisteren af zijn. Er is een gigantische tijdsdruk, maar dat gaat gewoon niet samen met kwaliteit.” Ook wordt het COT regelmatig door een hoofdaannemer of primaire opdrachtgever ingehuurd voor onafhankelijk toezicht op conserveringswerk. Veelal gaat het dan om een tweedelijns keuring; de eerstelijns keuring wordt dan in de regel uitgevoerd door de applicateur of staalleverancier. De derdelijns keuring wordt verricht door de uiteindelijke opdrachtgever, bijvoorbeeld Rijkswaterstaat. “Het is schrikbarend wat wij regelmatig tegenkomen in de tweedelijns keuring als het gaat om de kwaliteit van de eerstelijns keuring. Onze taak is om te kijken naar hoe die keuring wordt uitgevoerd. Ik heb situaties meegemaakt dat ik dan met alles en iedereen te maken heb, behalve met een ervaren of gediplomeerde

verfinspecteur. Dit ligt vaak aan de staalleverancier die niet de moeite neemt om iemand met kennis van zaken in te huren of er het belang niet van inziet. Soms wordt die daartoe zelfs gedwongen door zijn klant vanwege de tijdsdruk. Er wordt wel vaak gezegd dat de kwaliteit aangetoond moet worden, maar de eerstelijns keuring is vaak ronduit teleurstellend. Het is echt ongelooflijk wat we soms tegenkomen. Iedereen zegt dat de hoogste kwaliteit haalbaar is, maar na een goede tweedelijns keuring blijkt dat wel eens anders.”

Verfinspecteurs En als je het over inspectie hebt, dan duikt er nog een probleem op: iedereen kan verfinspecteur worden. “We zien regelmatig dat mensen die eerst totaal iets anders deden, ineens verfinspecteur worden. Daar zit geen beperking op. Je ziet dat bijvoorbeeld bij woningbouwverenigingen waar een overschot aan personeel is. Dan wordt tegen overtollige conciërges gezegd dat zij maar verfinspecties moeten gaan doen of beton moeten nakijken op scheuren, terwijl ze daartoe helemaal niet opgeleid zijn. Ook sommige gemeenteambtenaren krijgen dat ineens in hun takenpakket, terwijl ze daartoe niet opgeleid zijn. Zo’n man krijgt dan bijvoorbeeld honderd bruggen in zijn pakket. Ik vraag me af of dat een verstandige ontwikkeling is.” Vanzelfsprekend heeft het COT ook te maken met brandvertragende coatings. Een prima

ontwikkeling, maar de aandacht daarop is nogal eenzijdig: “Op voorhand worden er heel veel eisen gesteld aan die coatings en aan de applicateur. Bij het object gaat iedereen, waaronder de brandweer, meten en kijken of het goed wordt aangebracht. Maar vervolgens kijkt niemand er meer naar om, werkelijk niemand. Een simpele brandblusser moet elk jaar gekeurd worden. Voor brandvertragende coatings zou dat ook moeten gaan gelden. Er worden regelmatig veranderingen aangebracht aan gebouwen: verbouwingen, brandvertragende coatings worden overlaagd omdat een bepaald kleurtje is gewenst. Ook zien we dat de brandwerende coatings vaak beschadigen en afbladderen. En hoe functioneren die coatings dan na enkele jaren? Werkelijk niemand kijkt daar naar om.”

Brandproeven Van der Spoel wijst erop dat het COT wel eens indicatieve brandproeven heeft gedaan op damwanden waarop verschillende brandvertragende coatings waren aangebracht. Die proeven werden enkele jaren na het aanbrengen uitgevoerd. De resultaten waren niet geruststellend. Een coating begon uit zichzelf te branden en bij veel coatings viel op dat de temperatuur van het staal achter de vlam behoorlijk was toegenomen. Slechts bij één coating was het staal koud gebleven. Zoals gezegd waren die testen niet officieel, maar dergelijke testen bestaan ook niet voor de kwaliteit van brandvertragende

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 35

Veel testpaneeltjes om coatings op diverse eigenschappen te testen

coatings in het veld na verloop van tijd. “Nogmaals: er is wel veel aandacht voor brandvertragende coatings bij de oplevering, maar daarna kijkt niemand er meer naar om. Vanuit de opdrachtgevers, de overheid voorop, zouden op dat gebied wel eisen gesteld kunnen worden. Ook zouden verzekeringsmaatschappijen hierin een rol kunnen spelen door te zeggen dat de premie omhoog gaat als de kwaliteit van die coatings niet regelmatig getoetst wordt. Verder hoop ik dat het onlangs opgerichte Kennisplatform brandvertragende coatings (zie het septembernummer van OT op bladzijde 16, red.) hierin iets gaat betekenen.”

Laboratorium Het COT zou niet met gezag uitspraak kunnen doen als het niet beschikt over een uitgebreid en modern laboratorium voor testen en keuringen van verven en coatingsystemen. En dan komen we op het terrein van Ben Alblas, hoofd van het laboratorium. Ook is hij voor ION toezichthouder van de cursussen natlakken. In ‘zijn’ laboratorium beschikken zeven medewerkers over tal van testen keuringsapparaten. “Praktisch alle testen en metingen kunnen wij hier uitvoeren. Een simpel voorbeeld is een zoutsproeitest van 1000, 2000 of soms zelfs 10.000 uur. Het duurt dan wel erg lang voor je de resultaten hebt, maar de offshore-industrie stelt nu eenmaal heel hoge eisen, zoals in de ISO-norm 20340. Dan ga je zes maanden testen en de destructieve testen doe je pas op het eind. In de testpanelen wordt een kras gemaakt, veelal op specificatie van de ISO-norm en

36 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

enkele extra eisen. En dan gaan we na cyclische testen bij de kras op vastgelegde punten meten hoeveel millimeter corrosie er onder de verf is getrokken in de loop van de zes maanden. En daar bereken je de gemiddelde corrosie uit in millimeters.”

Onafhankelijke testrapporten Uit deze testen komen dan onafhankelijke testrapporten die de offshore-industrie en grote opdrachtgevers als bijvoorbeeld elektriciteitstransporteurs, vliegvelden en de overheid eisen van de verffabrikanten. “Het is voor die fabrikanten niet leuk als hun product blijkbaar niet voldoet aan de eisen van de opdrachtgever, maar ze kunnen in het rapport precies zien wat de oorzaak daarvan is en waar ze aan moeten werken. Wij merken dat er steeds meer vraag is naar onafhankelijke testrapporten en hebben daarom onze testcapaciteit moeten uitbreiden, met name op het gebied van QUV-kasten. De afgelopen jaren hebben we er twee bij gekocht en twee gehuurd. In totaal hebben we er nu zeven. In die kasten kun je een combinatie van UV-belichting en diverse sproeitesten doen bij hoge of wisselende temperaturen. De ISO 20340 schrijft deze test ook voor.” Een rondleiding door het laboratorium voert langs allerlei apparaten, bijvoorbeeld snelverweringsapparaten die verwering versneld simuleren, hechtingsmeters, een infraroodspectrometer voor de bindmiddelbepaling in verf, een apparaat om de verdamping van oplosmiddelen uit verf te meten en twee grote zoutsproeikasten met

zeewater op een continue temperatuur van 35 graden Celsius waarin een groot aantal rekjes met testpaneeltjes staan.

Extreme testcondities Het nieuwste apparaat is voor het testen onder hoge druk, bijvoorbeeld 350 bar bij een temperatuur van 120 graden. Een heftige conditie waarbij ook nog eens vervelende gassen als CO2 en H2S worden gestopt. In het apparaat worden kleine gecoate paneeltjes getest. Bijvoorbeeld de ontluchtingstest: dan wordt de druk van 350 bar in vijf minuten teruggebracht naar 1 bar en dan moet de verf er wel op blijven zitten. Met name de olie-industrie vraagt om die extreme testcondities. En dan is er een speciale afgesloten ruimte om verf van fabrikanten te testen. Daarom wordt de temperatuur constant op 23 graden gehouden en de luchtvochtigheid op vijftig procent: een ruimte voor gestandaardiseerde testen. En daarin bevindt zich allerlei testapparatuur voor bijna iedere denkbare test: krasvastheid, slijtvastheid, schrobweerstand, buigweerstand, elasticiteit (kitten). Tot slot: “De testpaneeltjes worden vaak aan meerdere testen blootgesteld om de praktijk zo goed mogelijk na te bootsen. Die paneeltjes leggen een hele route af binnen het lab en dat wordt natuurlijk allemaal zorgvuldig bijgehouden.” ● Wilt u reageren op dit stuk? Mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Meer informatie www.cot-nl.com/nl

Verkoop en Verhuur

RUIM 35 JAAR EXPERTISE

www. hi l t r a . c o m

PGS15 opslagsystemen voor gevaarlijke stoffen 0342 - 404160

Wereldwijde standaard in finish oplossingen NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl NTS Finish

Accelerating your business

Glasparelstralen < Ra 1 mu Nieuwsgierig? 0548-712057 oppervlakte@kuhmichel.nl

kuhmichel.nl/oppervlakte Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 37

algemeen

Graffiti bij fietsers- en voetgangersovergang bij Veerse Dam.

Werkwijze graffiti ook gericht op levensduur Wat doen legale graffitikunstenaars om ervoor te zorgen dat hun werk lang tegen de elementen bestand is? Met welke materialen werken ze eigenlijk en wat is de samenstelling daarvan? Nu we steeds vaker graffiti zien die op verzoek van eigenaren van gebouwen of kunstwerken is aangebracht, wordt het eens tijd om te kijken of wij iets van graffitikunstenaars kunnen leren. Tegenwoordig worden graffitikunstenaars vaak door gemeenten of door Rijkswaterstaat gevraagd om op een bepaalde plek graffiti aan te brengen. Dit om de leefomgeving op te vrolijken, maar vooral ook om niet-gewenste graffiti op die plek te voorkomen. Gevolg hiervan is graffiti die in alle rust kan worden opgebracht en waarvan het ontwerp met de opdrachtgever is afgestemd. En verder kan het de veiligheid op straat bevorderen, zoals we straks zullen zien. Op verzoek van Rijkswaterstaat is enkele jaren

38 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

geleden op bepaalde plekken in Zeeland graffiti aangebracht. Het gaat om een voetgangersovergang bij Veerse Dam, een donker tunneltje bij de Brouwersdam en een geluidswal bij een restaurant in Middelburg. Initiatiefnemer van deze beschilderingen is Anja van Ast, in die periode werkzaam als adviseur leefbaarheid bij Rijkswaterstaat. “Op sommige van die locaties troffen we vaak lelijke aangebrachte vormen van graffiti aan met soms kwetsende teksten. We wilden dat niet, maar wisten ook niet zo snel

hoe we het konden voorkomen. Toen kwam ik op het idee dat er leuke graffiti moest komen die wellicht succesvol kon zijn.” En zo werd er contact gezocht met Graffitinetwerk, een collectief van Nederlandse en Belgische graffitikunstenaars. Deze organisatie kan ingeschakeld worden om in overleg graffiti te realiseren op een bepaalde plek. Maar wordt die graffiti dan niet overgespoten door ’wilde‘ graffiti? Anja van Ast: “Dat was natuurlijk ook een zorg bij ons, maar ons is verteld dat er onder graffitispuiters

een code bestaat dat je het werk van een ander niet overspuit. En dat is tot nu toe op de drie objecten ook niet gebeurd. We zijn eigenlijk heel tevreden over hoe het is uitgepakt. Ook de mensen die vaak op die plekken komen, zijn er heel tevreden over.”

Zoute wind Deze aanpak was voor Rijkswaterstaat wel enigszins een gok, want je kunt wel eisen stellen over hoe lang de schilderingen moesten meegaan, maar waar baseer je die eisen op? “Ik heb een jaar of zes geleden onderzoek gedaan, maar er was niets vergelijkbaars te vinden. We hebben toen gezegd: we gaan het gewoon proberen. We hebben wel van Graffitinetwerk geëist dat als het zou gaan afbladderen, zij het zouden herstellen. Dat is inmiddels ook een paar keer gebeurd. Dat heeft vooral te maken met de zoute wind bij Veerse Dam. Die maakt veel kapot.” De graffiti op de drie genoemde plekken is in de periode 2010-2013 gerealiseerd. Het tunneltje voor fietsers en voetgangers onder een verkeersweg bij de Brouwersdam was zo donker en onaangenaam dat er maar weinig mensen doorheen gingen. Ze staken nog liever de drukke verkeersweg over. Nu is er door middel van de graffiti een kleurrijke sfeer gecreëerd en gaan er weer fietsers en voetgangers doorheen. En op een kale geluidswal bij een restaurant in Middelburg is een heel grote afbeelding gemaakt van oud Middelburg, een ongelooflijk opvallend project volgens Anja van Ast. “Iedereen is er heel blij mee!”

Vier lagen Maar hoe gaat Graffitinetwerk eigenlijk te werk? Noël Janssens treedt op als woordvoerder. “Wij worden regelmatig door diverse overheden en

Een heel grote afbeelding van oud Middelburg op een kale geluidswal bij een restaurant in Middelburg. gebouweigenaren ingehuurd. We gaan altijd eerst goed naar de locatie kijken en letten dan op de ondergrond, de omgeving en op de weersomstandigheden. Na het gesprek met de klant, maken we een ontwerp en als we daar een akkoord op krijgen, gaan we aan de slag. Onze graffiti bestaat altijd uit vier lagen met soms een extra tussenlaag als de ondergrond vochtig is. Met die vier lagen creëren we mooie graffiti die lang houdbaar is. Werk dat we vijftien jaar geleden hebben gemaakt, zit er nog steeds erg mooi op.” De vier lagen bestaan uit een watergedragen voorstrijk, een muurverf voor buiten als basislaag, dan de beschildering uit de spuitbussen en tot slot een polyurethan laklaag om de kleuren te versterken en de schildering te beschermen tegen de elementen. De gebruikte laklaag is watergedragen en verspuitbaar met een pomp. Meestal wordt zijdeglans gebruikt. “Deze vier lagen zijn het hoogst haalbare bij graffiti. Het is nog niet voorgekomen dat het

niet genoeg was. Veel meer dan dit kun je ook niet doen, behalve in vochtige situaties een extra tussenlaag aanbrengen die wel ademt, maar geen vocht doorlaat. Dit hebben we bijvoorbeeld toegepast in de tunnel bij de Brouwersdam.”

Voorbehandeling De voorstrijk zorgt ervoor dat de muurverf goed hecht. Wat uit de spuitbussen komt, is acrylverf op waterbasis. Volgens Noël is dat de meest milieuvriendelijke verf op dit moment, omdat er geen metalen als lood en zink in zitten. Maar er zit natuurlijk wel drijfgas in dat niet goed is voor de ozonlaag. Hij wijst erop dat het in de afgelopen twintig jaar maar één keer is voorgekomen dat ze een object hebben moeten herstellen, omdat er scheuren in de schildering kwamen. “Daaruit hebben we geleerd dat een goede voorbehandeling erg belangrijk is.” Hij bevestigt dat er onder graffitikunstenaars een code is om elkaars werk niet over te spuiten, maar daarbij moet er wel steeds op gelet worden dat het om graffitiwerk gaat. “Als er gewoon iets geschilderd wordt met een kwast of roller, dan is dat dus geen graffiti en geldt die code niet. Het graffiti-effect moet er wel in zitten. Ons team bestaat uit ongeveer vijftien artiesten die afwisselend worden ingezet. Veel teamleden hebben een specialisme dat afhankelijk van het project wordt ingezet. De één kan bijvoorbeeld goed realistisch spuiten, de ander abstract, de derde is goed in grafisch werk en de vierde in figuratief werk. En sommige teamleden zijn allround. We werken zowel in Nederland als in het buitenland.” ●

Meer informatie Voor de graffiti in de tunnel bij Brouwersdam van 300 vierkante meter zijn voornamelijk elementen uit de omgeving verwerkt

www.rijkswaterstaat.nl www.graffitinetwerk.nl

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 39

Op zoek naar samenwerkingspartners Innovatieve anti-reflectie coating in een nat chemisch proces Aanbieding uit Frankrijk, Referentie TOFR20140929003, Geldig tot 13-10-2015 Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

SAMENVATTING

Meer informatie

Beschrijving

Taak van de partner

Voor anti-reflectie coatings zijn er vele bestaande methoden en industriële middelen beschikbaar. Vaak zijn ze gebaseerd op opdamptechnologieën, zoals chemical vapor deposition (CVD), physical vapor deposition (PVD) of sputteren. Daarbij brengt de implementatie van opdamp/vacuümtechnieken op grote schaal (massamarkt, grote substraten…) hoge kosteninvesteringen met zich mee, waardoor ze onbetaalbaar worden. Een bedrijf uit Zuidwest Frankrijk, gespecialiseerd in coatings, heeft antireflectie sol-gel coatings ontwikkeld, namelijk hydroalcoholische sol-gel samenstellingen gebaseerd op hybride silica samenstellingen. Het bedrijf biedt anti-reflectie samenstellingen die gecombineerd kunnen worden met: - polycarbonaat (PC) - polymethylmethacrylaat (PMMA) - polyethyleentereftalaat (PET) - glas - saffier…

Het definiëren van technische specificaties en het uitvoeren van testen kwalificatieprocessen.

Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl. Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Een Frans bedrijf (MKB), gespecialiseerd in sol-gel chemie heeft een reeks materialen ontwikkeld voor het aanbrengen van anti-reflectie coatings. De coatings omvatten verschillende sol-gel samenstellingen die bij een lage temperatuur kunnen worden toegepast op plastic- of glasmaterialen. Deze coatings bestaan uit een enkele laag en worden gekenmerkt door anti-reflectie eigenschappen met een minimale bandbreedte, en een minimale reflectiviteit van 0,5% of lager in het zichtbare spectrum. Het bedrijf zoekt industriële partners voor een technische samenwerkingsovereenkomst.

De sol-gel anti-reflectie coatings voor plastic substraten worden aangebracht onder milde condities (kamertemperatuur en atmosferische druk) via nat chemische opdamping, en harden bij een lage temperatuur. De sol-gel antireflectie coatings voor glas substraten worden aangebracht onder vergelijkbare condities en kunnen harden bij lage of hoge temperaturen, afhankelijk van de gewenste eindeigenschappen. Als enkele laag ligt de minimaal bereikte reflectiviteit in een range van 0,4-0,5% afhankelijk van de aard van de ondergrond. Antireflectiviteit kan ook worden gecombineerd met eenvoudig-te-reinigen eigenschappen.

Het eindgebruik en de toepassingen van de anti-reflectie coatings die het bedrijf biedt, zijn zeer breed: - optische componenten - optische producten: zonnebrillen, helmen, vizieren/kleppen - fotovoltaïsche zonnepanelen, zonnethermische units - glasramen - LCD (liquid crystal display) Het Franse bedrijf zoekt partners voor het ontwikkelen van anti-reflectie coatings aangepast aan hun ondersteunende activiteiten.

Intellectueel eigendom Patenten toegekend

Voordelen en innovaties Dankzij de op maat aan te passen sol-gel samenstellingen zijn deze coatings compatibel met een breed scala aan substraten en ondergronden met complexe vormen. In vergelijking met de conventionele coatingtechnologieën, staan deze resistente en eenvoudig te gebruiken anti-reflectie coatings voor kosteneffectieve anti-reflectie oplossingen. Dit kant-en-klare aanbod maakt het mogelijk om resultaten van technisch onderzoek om te zetten in prototypes en industriële toepassingen en te komen tot realistische oplossingen en aanvullende mogelijke eigenschappen, zoals eenvoudig-te-reinigen en krasvastheid. ●

Terugblik Column

aanbod uit Italië, referentie TOIT20140728002, geldig tot 13-11-2015

SAMENVATTING Een Italiaanse onderzoeksgroep met een sterke know-how op het gebied van lasertextureren heeft een systeem ontwikkeld dat complexe en grote oppervlakken kan textureren, markeren en graveren. Het overtreft daarmee de bestaande systemen die zich beperken tot vlakke oppervlakken. Men is op zoek naar bedrijven of onderzoekscentra voor samenwerking op het gebied van verdere ontwikkeling en nieuwe applicaties. Ook staat men open voor samenwerking in onderzoeksprojecten die worden gefinancierd vanuit H2020.

Beschrijving De onderzoeksgroep houdt zich bezig met het op micro- en nanoniveau lasertextureren van zowel vlakke als complexe oppervlakken. Oppervlaktetexturering – ook wel oppervlaktestructurering genoemd – is het proces waarbij een oppervlakte op specifieke wijze ruw wordt gemaakt om de eigenschappen van het oppervlak te veranderen. Met gebruik van laser worden op het materiaaloppervlak microstructuurpatronen aangebracht om de belastingcapaciteit te verbeteren, levenslange smering mogelijk te maken, en de slijtagesnelheid en wrijvingswaarden te verminderen. Met de opgebouwde know-how is men in staat om een texturering op micro-meso schaal (1 tot 500 micron diep) aan te brengen op complexe oppervlakken. Men heeft softwarepakketten en bibliotheekbestanden ontwikkeld om de galvo scanner (een laser projector) te synchroniseren met een vijfassig CNC (Computer Numerical Control) systeem. Zodoende kunnen complexe en grote oppervlakken worden getextureerd, gemarkeerd en gegraveerd. De beoogde features worden aangeboden als afbeelding of CAD (Computer-Aided Drafting) bestanden. Met de juiste laserbron kunnen bijna alle materialen worden bewerkt. Het proces maakt het mogelijk om zichzelf organiserende periodieke structuren op nanoschaal aan te brengen op metalen, keramiek, coatings en dunne lagen. Het is mogelijk om zowel lineaire patronen als schaakbordpatronen te creëren, met golflengtes tussen 80 en 800 nm. Verder is het mogelijk om relatief grote oppervlakken te behandelen met een snelheid van een aantal vierkante millimeter per seconde of minuut, zonder gebruik van vacuümkamers of een beschermde atmosfeer. Men heeft ervaring opgedaan met pure metalen, legeringen, oxiden, keramiek, siliconen en polymeren.

Partner die men zoekt Men is op zoek naar bedrijven of onderzoekscentra om samen te werken aan verdere ontwikkeling en applicaties. Ook staat men open voor samenwerking op het gebied van H2020 research-projecten.

Ontwikkelingsfase Beschikbaar voor demonstratie.

IPR Status Geheimhouding van know-how vereist.

Technologische sleutelwoorden Medische en biomedische technologie. ●

Terugkijken naar nu Het mag geen verwondering wekken dat bedrijfsinrichting in het algemeen is gericht op verhoging van de productiecapaciteit en productkwaliteit en tegemoet komt aan milieu- en arbo-eisen en –wensen. Bij vernieuwing van de bedrijfsinrichting krijgen die onderwerpen speciale aandacht en dat is niet meer dan logisch. In veel gevallen is de operationele winst van vernieuwing in de bedrijfsinrichting dan ook indrukwekkend. Maar tevreden mogen we niet zijn. Als je nu bijvoorbeeld kijkt naar foto’s van installaties in bedrijven dan komen die als zeer modern over. En als we kijken naar soortgelijke foto’s van pakweg 40 jaar geleden dan zeggen we: wat ouderwets! Maar zullen de mensen over 40 jaar dat ook niet zeggen als ze onze foto’s van de huidige installaties zien? Tenslotte vonden de mensen 40 jaar geleden hun nieuwe installaties ook uiterst modern. Maar waarom zouden onze nazaten niet ietwat meewarig naar foto’s van onze huidige (moderne) installaties kijken en zeggen: kijk, toen droegen de mensen nog gehooren gelaatsbescherming! Wat ouderwets! Of: kijk, wat een energieverspilling! Tegenwoordig is dat helemaal niet nodig, want de processen zijn fluisterstil en brandschoon. Energieverspilling? Ieder bedrijf heeft de energie-efficiency vergaand geoptimaliseerd en er gaat geen watt aan elektriciteit of thermische warmte ongebruikt de deur uit.

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Lasertextureren op micro-en nanoniveau van zowel vlakke als vrije vorm oppervlakken

Natuurlijk zijn de verbeteringen in de toekomst slechts mogelijk dankzij de verbeteringen van vandaag. Natuurlijk zijn er nog heel veel verbeteringen mogelijk op het gebied van energie-efficiency, kwaliteitsverhoging en arbeidsomstandigheden. Het voorbeeld van DCS laat zien dat verspilling van energie bij je buurman heel makkelijk tot een einde komt door de energie in de vorm van warm water af te nemen. Het heeft zelfs geleid tot een ringleiding voor de hele straat! Heeft u al in uw straat gekeken bij naburige bedrijven of u daar voordelig energie kunt afnemen waarmee tegelijkertijd energieverspilling beëindigd wordt? Of gezocht naar bedrijven die uw afval dat nu verbrand wordt, willen hergebruiken? Voorbeelden van bedrijven en landen die duurzaamheid zeer serieus nemen, laten zien dat die bedrijven en landen ook uiterst concurrerend zijn. Dus waarom niet er een tandje bij? ● oppervlaktetechnieken@ ellemmi.nl

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

afzuiginstallaties

brandwerende / brandvertragende coatings Mavom b.v. T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

anodemanden (titaan)

Sir John b.v. T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

anoden (titaan)

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

anodiseer (ophangrekken)

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

beschermkapjes, pluggen, tape

Afvalwaterbehandelinginstallaties

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

bakken, kunststof Ondeo Industrial Solutions b.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

beitsen/passiveren

chemicaliën/ opp. behandeling

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

HaTwee b.v.b.a. T. + 32 51 637420 / F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Mavom b.v. T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

afvoer gevaarlijk afval

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch nikkel Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

42 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

coatinginstallaties service & onderhoud

filters (andreae, columbus industries)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

glasparelstraalcabines

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

filters & pompen Corode T. 0411 - 68 55 0

Droogapparatuur

IST Benelux b.v. T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Mefiag Filters & Pumps b.v. Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

elektrostatisch natlakken

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

filters

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

industriĂŤle luchtbehandeling en warmteterugwinning

galvanotechniek, glansmiddelen

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

galvanotechniek, installaties Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

T. 0497-339384 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

haken

elektrostatisch poederspuiten, installaties

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hittebestendige en non-stick coatings

filters (overspray) Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

hardchroom baden (kunststof)

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507 Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

industriĂŤle reiniging

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

hangbaansystemen

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Mavom b.v. T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 43

kleur & glans

lakstraten

Metalliseren/Schooperen Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Gullimex b.v. T. 074-2657788

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Admesy b.v. Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

kleurenwaaiers Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Rippert Benelux b.v. Vondelwende 21 / 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

marine coatings / Scheepvaartlakken

Kunststoflakken

Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

moffelovens

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

naverbrandingsinstallaties

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507 Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

natlak Schaepman’s Lakfabrieken b.v. T. 038-4211345 / F. 038-42210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

natlakken (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

laagdiktemeters

Gullimex b.v. T. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. b.v. Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

metaal oppervlaktebehandeling

CZL Tilburg b.v. T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group T. 0294 -4666 88 / F. 0294 -418410 info@multinal.com / www.multinal.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

44 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

ontbramen

natlakspuitapparatuur

Nordson Benelux b.v. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

Official Benelux dealer

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Pyrox b.v.b.a. T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ontvettingsinstallaties

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

poederspuitapparatuur

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Nordson Benelux b.v. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems b.v. T. 010-4356036 / F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

MEPACO b.v. T. 071-5892863

ovens

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

poederspuitcabines

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

poederlakken/ poedercoatings

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

Schrรถder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

ontvettingsmiddelen

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

pompen (magnetisch aangedreven) Rippert Benelux b.v. Vondelwende 21 / 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

HaTwee b.v.b.a. T. + 32 51 637420 / F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.be

Corode T. 0411-685500

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

protective coatings

Plasma voorbehandelingstechniek

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Maan Group T. 0572 355 333 / F. 0572 364 498 b.heerze@maangroup.nl /www.maangroup.nl

poedercoating (afdekmaterialen)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 45

Schaepman’s Lakfabrieken b.v. T. 038-4211345 / F. 038-42210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

pvd coatings Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

reinigingsinstallaties

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rippert Benelux b.v. Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems b.v. T. 010-4356036 / F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

spuitcabines

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

straalkasten

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalmiddelen

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalinstallaties Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

straalcabines

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

shotpeenen

Straal- en conserveringsinstallaties

Holtrop & Jansma b.v. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek B.v. T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

46 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenb.v.@online.nl

Airblast-Abrasives b.v. T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

transportsystemen

verhuizingen van coatinginstallaties

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Twee-componenten apparatuur Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

stralen (afdekmaterialen)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

temperatuurregistratie & analyse

voorbehandelingsinstallaties

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Rippert Benelux b.v. Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

waterbehandeling

MEPACO b.v. T. 071-5892863

BWT Nederland b.v. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

verwarmingselementen Corode T. 0411-685500

verwarmingselementen (teflon) Gullimex b.v. T. 074-2657788 BESCHERMING EN KLEUR

titaan (bevestigings-) materialen

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

tanks (kunststof) C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

verfspuitapparatuur

UV en EBC Lak

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Ondeo Industrial Solutions b.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener info@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

Corode T. 0411-685500

verwerking afvalstromen

Big Bags Nieuw, gebruikt, misdruk T. 06 5107 56 93 / pwdroog@kpnmail.nl

EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl Eurowater b.v. T. 088-0005000 www.eurowater.nl

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Oppervlaktetechnieken oktober 2015 | 47

Ondeo Industrial Solutions b.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

werpstralers

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

48 | Oppervlaktetechnieken oktober 2015