Oppervlaktetechnieken oktober 2017

26

8 22

“Robotisering en automatisering zijn onomkeerbaar�

Winnaars Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken

Instrumenten voor in-house control

Meten is weten is toch niet altijd waar

Leerzaam programma Dag van de Oppervlaktetechnologie

10 | 61 e jaargang | oktober 2017

Het vakblad voor de professional Thema Meet- en regeltechniek, bedrijfsinrichting & robottechniek

20

16

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 1

Indufinish is een specialist op het gebied van oppervlaktebehandelingstechniek. Al 25 jaar zijn we actief in die industrie. Daarbij richten we ons op maar liefst vijf segmenten: poedercoaten, KTL, voorbehandeling thermisch zink, anodiseren en galvanotechniek. Die veelzijdigheid, gecombineerd met ons brede kennisniveau, maakt ons een unieke speler op de markt.

Indufinish b.v.

Willem Barentszstraat 5 | NL-7825 VZ Emmen | The Netherlands T+31 (0) 591 630003 | F+31 (0) 591 632398 E info@indufinish.com | www.indufinish.com 2 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

COLOFON Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren.

REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

REDACTIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen (Kivi Niria).

REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar.

Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief.

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Projekt C, www.projektc.nl DRUK Damen Drukkers, Werkendam www.damendrukkers.nl UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2017 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Het onderwerp lasertechnologie komt in dit nummer vele malen voor in diverse technieken en toepassingen. Gezien de voortdurende modernisering in de maakindustrie (grotere nauwkeurigheid, flexibiliteit en snelheid van werken) is dat niet vreemd. Door voortschrijdende efficiëntie in de lasertechnologie zelf, wordt de technologie meer kosteneffectief voor onze branche.

LEESWIJZER JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

REALISATIE Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), John Ekkelboom (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

METEN≠WETEN In dit nummer wordt weer eens aangetoond dat de thema-onderwerpen op elkaar ingrijpen en een grote rol spelen bij succesvol in de markt opereren. Waarschijnlijk is dit geen schokkende ontdekking, maar dat speciale aandacht voor de themaonderwerpen geen overbodige luxe is, bewijst dit nummer.

Zo worden we als het ware grootgebracht onder het adagium Meten is weten. Maar navraag bij dé meetautoriteit in Nederland maakte duidelijk dat dit toch niet altijd waar is. Immers, met welke instrumenten is er gemeten en onder welke omstandigheden? De achtergronden van allerlei meetproblemen vindt u in het artikel over VSL. In de wereld van de installatiebouw komen alle onderdelen van het thema bij elkaar.

Daarom gingen we naar Braker Spuittechniek waar we te horen kregen dat automatisering en robotisering onomkeerbaar zijn. Maar vooral automatisering wordt in onze branche nog weinig toegepast, terwijl dat grote voordelen biedt. Misschien omdat we daarover te weinig kennis bezitten?

Ook zijn we bij TRUMPF Nederland geweest waar we te horen kregen dat lasertechnologie en robotisering steeds meer samen zullen gaan. Het hoe en waarom leggen we natuurlijk graag uit. Een soortgelijke aanpak geldt voor het artikel over het bedrijf Reith Laser, dat onder meer twee bijzondere bewerkingen uitvoert: graveren en micromachining Enkele thema-onderwerpen worden ook behandeld op de komende Dag van de Oppervlaktetechnologie. In dit nummer een uitgebreide beschrijving van het programma. En wij zijn eens gaan kijken bij een speciale testlocatie in Hoek van Holland waar testpanelen staan om de corrosiebestendigheid van coatings over vele jaren te testen. Weer een andere vorm van meten dus.

Welke gevolgen hebben de overname van een bedrijf op de bedrijfsinrichting en de daar aanwezige installaties? Dit komt naar voren in het artikel over Aludra dat onlangs een naburig bedrijf heeft overgenomen. Vanzelfsprekend waren we bij de bekendmaking van Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken 2017 voor diverse categorieën waar ik ook inspiratie opdeed voor een mooie foto voor de rubriek Trots op het werk.

Tot slot hebben we maar liefst zes pagina’s met relevante kortnieuwsberichten die onder meer de vele ontwikkelingen in de branche laten zien, maar ook daarbuiten en van betekenis voor ons zijn. Ik wens u dus weer veel leesplezier! ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 3

• Hoofdleverancier metalliseerdraden • Metalliseermachines huur en koop • Reparatie en onderhoud metalliseermachines

• Opleidingen • Onderhoud van straalinstallaties Amitech b.v. ~ Fahrenheitstraat 45-2 ~ 3846 CC Harderwijk 0341-429059 ~ www.amitech.nl ~ info@amitech.nl Klanten van AMITECH staan niet stil maken METERS !

De specialist in filtertechniek ..

Efficient Kwaliteit Duurzaam Economisch edrizzi® benelux tel. 0318-507138 info@edrizzi.nl www.edrizzi.nl

COLUMN

Voorkomen is beter dan genezen Op 1 november is het weer de DAG van de OPPERVLAKTE TECHNOLOGIE. Dit jaar gehouden op één van de meest duurzame productielocaties van de wereld. Deze locatie is gekozen omdat de ION-achterban vooral bezig is met het verduurzamen van producten, maar ook steeds meer de uitdaging krijgt om zelf ook duurzaam te worden. Immers, behalve het feit dat we via MJA- programma’s bezig zijn met het verminderen van energieconsumptie, gaan we ook steeds minder gevaarlijke stoffen gebruiken en meer afval hergebruiken.

Eén van de uitdagingen is: wanneer is afval een grondstof, en hoe ga je daar mee om? Binnen REACH is een product tot in detail beschreven en consistent van samenstelling. Afval kenmerkt zich nu juist door een niet-consistente samenstelling. Om hier antwoorden op te vinden, bestaat onder meer de werkgroep Circulaire Metaalketen. Er lijkt echter geen eenduidige oplossing. Ofschoon de geleerden nog zoeken naar antwoorden, werd deze vraag onlangs heel urgent toen bleek dat er door asbest vervuild straalgrit op de markt was gekomen. Het straalgrit is gemaakt op basis van een aluminiumsilicaat, een restproduct van aluminiumproductie. Normaal zit daar geen asbest in en dus is er ook geen productrichtlijn dienaangaande beschikbaar.

EGBERT STREMMELAAR | directeur Vereniging ION

Op grond van verontruste gebruikers, een coöperatieve fabrikant, nieuwsgierige journalisten, bevoegd gezag en andere belanghebbenden, kon heel snel een platform worden samengesteld dat korte termijn oplossingen aanbood en lange termijn structuren bouwt om herhaling te voorkomen. Het feit dat de branche al over veel contacten beschikt, was daar uiteraard behulpzaam bij.

4 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Dat er soms onbedoeld stoffen in een product zitten, zal juist door de toename van hergebruik niet altijd kunnen worden voorkomen. We kunnen gezamenlijk wel proberen dit te minimaliseren. Dit kan door goede meetsystemen in de productieketen, het toevoegen van zo min mogelijk gevaarlijke stoffen en slimme productieprocessen. Het behoeft geen betoog dat u op één van de meest duurzame productielocaties van de wereld een veelheid aan nieuwe technologieën krijgt voorgeschoteld die daarop anticiperen. Immers, ook in onze wereld is voorkomen beter dan genezen. ●

16

INHOUD VERENIGING ION

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

20 Leerzaam programma Dag van de

“Robotisering en automatisering zijn onomkeerbaar” In de wereld van de installatiebouw komen alle onderdelen van het thema van deze maand bij elkaar. Een goede reden dus om eens naar Braker Spuittechniek te gaan om daar te vernemen wat de nieuwste ontwikkelingen en innovaties op dat gebied zijn.

Wat blijkt: op het gebied van automatisering en robotisering liggen vergaande ontwikkelingen in het verschiet. Belangrijke drijfveer daartoe is het (dreigende) tekort aan arbeidskrachten, de stijgende lonen in de lagelonenlanden, maar ook het tegengaan van verspilling.

“Meten is weten” is toch niet altijd waar VSL is het Nationaal Metrologisch Instituut van Nederland en is een toonaangevend kennisinstituut op het gebied van metrologie, de wetenschap van het meten. Voor dit themanummer is het zinvol om ook eens van buiten naar binnen te kijken. Wat doet VSL precies, hoe gaan zij om met metingen en meetinstrumenten en hoe komen zij aan hun kennis? En wat kunnen zij voor onze branche betekenen en vice versa?

Oppervlaktetechnologie Over enkele dagen kunt u gaan ervaren wat oppervlaktetechnologie in de toekomst feitelijk gaat betekenen. Deze blik wordt als het ware tastbaar en inzichtelijk op de Dag van de Oppervlaktetechnologie (DOT) op 1 november aanstaande. Dan is er een aansprekend programma waar actuele en belangrijke onderwerpen voor de branche worden uitgediept. Deze dag vindt plaats bij The Awarehouse (Interface) in Scherpenzeel.

ALGEMEEN

22 Winnaars Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken Op 10 oktober werd tijdens de Nationale Staalbouwdag de Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken 2017 uitgereikt.

Deze verkiezing wordt tweejaarlijks georganiseerd. Dit jaar heeft de jury in totaal 111 projecten beoordeeld, een lichte daling tegenover de vorige editie.

Het gaat om projecten die geheel of gedeeltelijk in thermisch verzinkt staal zijn uitgevoerd en opgeleverd in de periode 2015-2016.

30 Flinke aanpassingen 32 Lasertechnologie en robotisering steeds meer samen Lasertechnologie zal in onze branche steeds meer worden toegepast, althans dat is de verwachting van TRUMPF Nederland. Maar lasertechnologie is toch erg duur en moeilijk te combineren met andere oppervlaktetechnieken? In een gesprek met Trumpf Nederland blijkt dat die bezwaren tot het verleden behoren en dat er meer concrete toepassingen in het verschiet liggen. Hoog tijd dus om eens te gaan horen wat dat concreet zal betekenen.

na overname bedrijf Bedrijfsovernames komen in onze branche niet zo heel vaak voor, maar afgelopen zomer heeft Aludra het naburige bedrijf Metalas overgenomen. Daar zijn beide partijen blij mee, maar het leidt ook tot een grondige herbezinning op taken, faciliteiten en bedrijfsinrichting.

Wat betekent de samenvoeging op het gebied van focus bepalen, investeringen doen en elkaar aanvullen?

ORGANISCHE DEKLAGEN 36 Testlocatie voor meerjarige

34 Graveren en micromachining: nauwkeurigheid centraal Binnen de maakindustrie vormt onze branche een niche, maar daarbinnen heb je ook weer niches. Het gaat dan om bewerkingen aan het oppervlak die door weinig bedrijven worden uitgevoerd. Zo’n bedrijf is Reith Laser dat onder meer graveren en micromachining uitvoert. Hoe gaat dat in z’n werk en welke meet- en regeltechniek komt daarbij kijken?

testen op corrosie In een themanummer over meten is het interessant om te kijken naar een bijzondere vorm van testen. Op een speciale testlocatie in Hoek van Holland staan in een buitenopstelling testpanelen om de corrosiebestendigheid van coatings en andere producten in een zeeklimaat te testen. Hoe wordt zo’n locatie beheerd zodat de testen goed verlopen en wie laat er zijn coatings testen?

38 Over de grens 40 EEN 43 Brancheregister

26

Bij de voorpagina: Meer aandacht voor efficiënter werken zou weleens heel belangrijk kunnen worden in onze branche. Dit om het concurrentievermogen te vergroten. Dat kan ook bereikt worden door een bedrijf over te nemen dat iets doet wat heel goed aansluit op je eigen productieproces. Integratie van productieprocessen resulteert in meer efficiëntie. Zie het artikel over Aludra.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 5

AGENDA

OKTOBER

● METAVAK 2017 31 oktober - 2 november, Gorinchem booking.evenementenhal.nl/nl/metavak-2017/ gorinchem#beurs-home NOVEMBER ● Algemene Ledenvergadering Vereniging ION / Dag van de Oppervlaktetechnologie / Verplichte updatemiddag van Vereniging Qual.ION 1 november, Scherpenzeel www.vereniging-ion.nl ● Klassikale cursus Metalliseerder 1 november, www.vereniging-ion.nl ● Klassikale cursus Anodiseren niveau 2 2 november, www.vereniging-ion.nl

● Precisiebeurs 15 - 16 november, Veldhoven www.precisiebeurs.nl ● Klassikale cursus Poedercoaten niveau 2 16 november, www.vereniging-ion.nl ● Klassikale cursus Inhouse Control medewerker (noord) 21 november, www.vereniging-ion.nl ● Bedrijfsbezoek NedTrain door NVVT 21 november, Haarlem www.materialenkennis.nl ● Klassikale cursus Inhouse Control medewerker (zuid) 23 november www.vereniging-ion.nl

● Veiligheid Voorop Veiligheidsdag 2 november, Arnhem www.veiligheidvoorop.nu

● BBN-studiedag brandveilig transformeren 23 november, Nieuwegein www.bbn.nu

● Open dag Baril Coatings 11 november, ’s-Hertogenbosch www.barilcoatings.nl

● NVDO Jaarbijeenkomst 24 november, Lelystad www.nvdo.nl

● Klassikale cursus Poedercoaten niveau 1 9 november, www.vereniging-ion.nl

● Klassikale cursus Spuiter 29 november www.vereniging-ion.nl

Dag van de Oppervlaktetechnologie De verwachtingen van conserveringssystemen worden steeds hoger, de vraag naar geavanceerde oppervlaktetechnieken wordt steeds groter evenals de verantwoordelijkheid van de applicateur. Daarom gaan de ontwikkelingen in de oppervlaktetechnologie heel snel en is het voor kennisinstellingen, applicateurs en toeleveranciers noodzakelijk om nieuwe technieken te ontwikkelen en om bij te blijven. Dit wordt als het ware tastbaar en inzichtelijk op de Dag van de Oppervlaktetechnologie waar actuele en belangrijke onderwerpen voor de branche worden uitgediept.

Precisiebeurs Deze beurs is het kennis- en netwerkplatform op het gebied van precisietechnologie waar de ontwikkeling en productie van hightech componenten, modules en systemen centraal staat. Bij de ontwikkeling van deze onderdelen en systemen worden steeds hogere eisen gesteld aan de vorm- en maatnauwkeurigheid of aan snelle precieze positionering. Zowel op de beursvloer als tijdens het congres worden de laatste ontwikkelingen getoond en ontmoet u partijen die helpen actuele vraagstukken te beantwoorden.

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 7

KORT NIEUWS Asbesthoudend straalgrit zorgt voor onrust Bij straalwerkzaamheden met grit in oktober is witte asbest vrijgekomen. Volgens de fabrikant Eurogrit zit in het gebruikte straalmiddel Eurogrit “een geringe hoeveelheid asbestvezels”. Het product is aan afnemers uit heel Nederland geleverd.

In straalgrit hoort geen asbest. Het zit er normaliter ook niet in. Vandaar dat er ten aanzien van de aanwezigheid van asbest geen (standaard) maatregelen zijn getroffen en ook geen normering bestaat. Op grond van visuele waarnemingen en daarop aansluitende meting in de productie heeft Eurogrit begin oktober contact opgenomen met milieu- en arbeidsveiligheidsspecialisten, Inspectie SZW en Vereniging ION. Onmiddellijk is een projectteam ingericht waar ook het Ministerie van Infrastructuur & Milieu deel van uitmaakt.

Er is een communicatiepanel ingericht. Eurogrit is constant bereikbaar voor vragen en is te bereiken via sales.eurogrit@sibelco.com of 078 - 654 67 77. Uiteraard is de meest actuele informatie beschikbaar op www.eurogrit.nl.

Het straalmiddel is aan ruim honderd Nederlandse professionele bedrijven geleverd. Maar

het product is ook aan enkele bouwmarkten en verhuurbedrijven verkocht waardoor het mogelijk bij particuliere gebruikers is terechtgekomen. Direct na het bekend worden van het vermoeden “asbest” zijn de bij Eurogrit alle bulk- en een groot deel van de zakkenklanten per brief geïnformeerd en is een terugroepactie voor consumenten gestart. Wit asbest is gevaarlijk voor de gezondheid, maar de gevolgen daarvoor kunnen vaak pas na 30 of 40 jaar aan het licht komen.

Op diverse locaties is het asbesthoudende straalgrit aangetroffen. Uiteraard moet dat (veilig) worden opgeruimd. Nagegaan wordt hoe dit het beste kan gebeuren. Om te weten welke hoeveelheid asbest in het straalgrit aanwezig is, zijn op veel plaatsen metingen gedaan. Voor het opruimen zal Eurogrit, afhankelijk van de uitkomst van de metingen, een stappenplan opstellen.

ION is met Eurogrit, met de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid en met de Inspectie Leefomgeving en Transport erg druk met het precies in kaart brengen van het probleem en het bepalen van de beste strategie ertegen. Het verdient in ieder geval aanbeveling om een lo-

catie te isoleren of anders een bedrijf in de arm te nemen dat gespecialiseerd is in asbestopruimingen (SC540 gecertificeerd voor onderzoek en SC530 gecertificeerd voor asbestsanering).

De situatie omtrent het asbesthoudend straalgrit verandert met de dag en (bijna) iedere dag komt er nieuwe informatie beschikbaar.

Vereniging ION is nauw bij deze problematiek betrokken en informeert hierover actief op de website. Hou de website van ION dus goed in de gaten de komende tijd! ●

MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl www.eurogrit.nl

Instrumenten voor in-house control In-house control wordt steeds belangrijker voor de maakindustrie. In het bijzonder de oppervlaktebehandeling, omdat daar met ingang van 1 januari 2018 een nieuwe regelgeving geldt voor de kwaliteitslabels Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod.

BYK Additives & Instruments is een wereldwijde leverancier van additieven voor onder meer de coatings en kunststofindustrie. BYK ontwikkelt en verkoopt glansmeters en fysische testen. Het gaat om instrumenten voor kwaliteitscontrole op het gebied van kleurmeting en testapparatuur voor oppervlakte- en fysische eigenschappen.

De bekendste van de instrumenten is de glansmeter waarvan nu de vierde generatie op de markt is gebracht. De focus ligt op de betrouwbaarheid van de meetgegevens, onafhankelijk van het handelen van de operator en temperatuurveranderingen. Deze glansmeter kent een automatische kalibratie met een “self-diagnose” en dat voorkomt fouten in de praktijk.

Alle optische meetinstrumenten worden standaard geleverd met smart-chart software op

8 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

basis van een SQL-database waarmee metingen op een gestructureerde wijze gedaan en opgeslagen kunnen worden.

BYK-Gardner heeft recent een ovenrecorder geïntroduceerd die specifiek is bedoeld voor de oppervlaktetechniek en bestaat uit een compacte logger met een makkelijk af te lezen kleurendisplay, een robuuste maar lichtgewicht thermische box en de nodige software voor het uitvoeren van een pass/fail data-analyse. Het

bedrijf zorgt onder meer voor ondersteuning voor, tijdens en na de aankoop zoals klantgerichte trainingen voor gebruikers, persoonlijke begeleiding en instructie op de werkvloer. ●

MEER INFORMATIE www.byk.com/instruments

MAVOM staat voor innovatie MAVOM onderzoekt, ontwikkelt, produceert en levert kostenbesparende, gebruiksvriendelijke en effectieve oppervlaktebehandelingsvloeistoffen voor hoogwaardige voorwerpen. Continu onderzoek leidt tot innovatieve producten en uitbreiding van het service-programma.

De MAVOM Legiobox neemt bijvoorbeeld activiteiten van klanten over door online monitoring en de kwaliteit van de procesbaden te prognotiseren. Innovaties die gebruikers ondersteunen bij hun kwaliteitsbewaking en dus het resultaat van het eindproduct verhogen.

MAVOM cleanbox

MAVOM labbox

MAVOM legiobox

www.mavom.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 9

KORT NIEUWS Coatingkwaliteit bepalen op basis van corrosietesten Om de corrosie-eigenschappen van materialen te testen, zijn er wereldwijd vooral twee bekende gestandaardiseerde corrosietesten die beschreven worden in nationale en internationale normen zoals DIN, ISO, EN, IEC, ASTM en DEF. De zoutneveltest, vaak zoutsproeitest genoemd, is een populaire keuze en wordt al meer dan een eeuw toegepast om de corrosieweerstand te testen. Dit kan in Ascott® zoutnevelkasten die zich presenteren als ‘s werelds meest moderne en meest veelzijdige zoutnevel- en corrosietestsystemen die iedere testbehoefte kunnen invullen. Ze zijn geschikt voor het uitvoeren van populaire normen: ASTM B117, ISO 9002, JIS Z2371 en ASTM G85. Omdat conventionele zoutsproeitesten er niet in slaagden de na-

tuurlijke nat/droog cycli in de open lucht na te bootsen, waren de testresultaten vaak slecht te correleren met reële omstandigheden. Met een Ascott® cyclische corrosietester (CCT) worden de stalen blootgesteld aan een reeks verschillende omstandigheden, vergelijkbaar met outdoor omgevingen. Er zijn twee uitvoeringen van de cyclische corrosietesters beschikbaar: 1. Eenvoudige cyclus – standaardmodel Deze modellen voldoen aan de eisen van de basis, continue zoutneveltesten uitgevoerd bij één vaste temperatuur, zoals de ASTM B117 en gelijkaardige internationale standaarden. Dit model kan gebruikt worden voor pH-neutrale zoutoplossingen (NSS) of aangezuurde door toevoeging van Azijnzuur (ASS) of koperoxide (CASS).

2. Geavanceerde methode – Premium model Deze modellen kunnen traditionele zoutneveltesten uitvoeren, maar hebben ook functies waarmee cyclische testen uitgevoerd kunnen worden voor de automobielsector, gedefinieerd in ASTM G85. Hier worden conventionele zoutneveltesten vaak gecombineerd met een ander klimaat, in een tweedelige cyclus, om de test te versnellen.

Bijvoorbeeld zoutnevel en vochtcondensatie (SWAAT) of zoutnevel en droging (PROHESION) of zoutnevel en SO2-testen. ●

MEER INFORMATIE www.rycobel.com/nl

Concept van doorschuifbrug bij renovatie van bruggen De vereniging Bouwen met staal heeft een plan ontwikkeld voor een samenhangende aanpak voor de honderden bruggen die de komende jaren gerenoveerd moeten worden. Dit maakte Hans van Pels, voorzitter van de vereniging Bouwen met Staal, bekend op de Nationale Staalbouwdag op 10 oktober.

Het plan is opgesteld door Iv-Groep, Mammoet, adviesbureau Expericon en Hollandia Infra. Centraal onderdeel van het plan is de doorschuifbrug.

Het concept komt erop neer dat je de ene brug vervangt door een andere waardoor een meerjarige renovatie met veel overlast voor

10 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

wegverkeer en scheepvaat niet nodig is. Je begint met de bouw van een nieuwe brug. Die wordt over water naar de eerste te vervangen brug getransporteerd waar de vervanging en ingebruikname binnen een week klaar is. De vervangen brug wordt op een locatie op water gedemonteerd, gereviseerd en opgeknapt en over water getransporteerd naar een andere brug die aan renovatie toe is. Deze brug wordt in korte tijd vervangen door de gerenoveerde brug en zo herhaalt dit concept zich steeds.

Hans van Pels: “Dit is geen luchtfietserij, wij geloven dat dit kan. Dit kan voornamelijk door de gunstige eigenschappen van staal, waardoor je bruggen makkelijk kunt hijsen, transporteren

en op een ander plek kunt neerzetten. Deze seriematige aanpak heeft gigantische voordelen zoals besparing van verkeershinder, grondstoffen en ook bedrijfseconomisch is het heel aantrekkelijk vergeleken met renovatie ter plekke.

Een verkennende studie heeft aangetoond dat dit concept technisch en financieel haalbaar is.

Een goede brug om mee te beginnen, is de Van Brienenoordbrug die dan uiteindelijk op de plek van de Keizersveerbrug terecht komt die op zijn beurt wordt doorgeschoven.” ●

MEER INFORMATIE www.bouwenmetstaal.nl

ALS HET OM DE AFWERKING GAAT: Straalcabines met toebehoren

INNOVATORS IN STRAALTECHNIEK

Straaltechniek International ontwerpt, ontwikkelt én bouwt state-of-the-art straalcabines.

Hierin creëren wij de ideale omstandigheden voor het behalen van het hoogste rendement tegen minimale kosten in een veilige en milieuvriendelijke omgeving!

Bezoek onze website: www.straaltechniek.net

Straaltechniek International BV | Oosterhout - NB info@straaltechniek.net - www.straaltechniek.net

Omnial waterzuiveringtechniek | Maasland | T +31 (0)10 761 6228 info@omnial.nl | www.omnial.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 11

KORT NIEUWS Het meten van fijnstof op de werkvloer Door de steeds hogere eisen aan de werkomgeving om de gezondheid van de medewerker niet in gevaar te brengen en om het milieu te beschermen, wordt het meten van stofdeeltjes in de lucht steeds belangrijker.

Het bedrijf Sintrol levert de Dumo die gezien wordt als de trendmonitor om ervoor te zorgen dat de gezondheid van de medewerkers niet in gevaar komt door stofdeeltjes.

Een Dumo is een plug en play monitor die in staat is fijne stofdeeltjes in de lucht te detecteren en een signaal te geven wanneer er te veel stof in de ruimte aanwezig is. Het detecteert de stofdelen die men niet ziet, maar wel aanwezig zijn. Door de software kan er een aanvaard-

bare norm worden vastgesteld, waarna deze kalibratie (schaalverdeling) automatisch wordt uitgevoerd en in het geheugen opgeslagen.

Zodra er een te hoge waarde is, wordt er een alarm gegeven. Tevens kunnen de gemeten emissiewaarden worden vastgelegd in het interne geheugen van de sensor.

Testen in laboratoria en in de praktijk wijzen uit dat de Dumo zeer lage concentraties stof in de lucht kan meten, zoals deeltjes tot ongeveer 0,3 micrometer. Het apparaat kan onder meer worden ingezet voor - tijdige waarschuwing wanneer er een stofmasker moet worden gebruikt - tijdens werkzaamheden of storingen waarbij stof kan vrijkomen

- te hoge concentraties stof bij laswerkzaamheden.

De inzet leidt onder meer tot minder gezondheidsrisico’s voor de medewerkers en bescherming van apparatuur. Ook is er een datalogsysteem en rapportage-tool beschikbaar.

Met de nieuwe IECEX/Atex gecertificeerde Dumo kan nu ook gemeten worden in ruimtes waar explosiegevaar heerst. De Dumo is een ontwikkeling van Sintrol Oy in Finland. ●

MEER INFORMATIE www.sintrolproducts.com

De 100 beste maakbedrijven van Nederland De Nederlandse maakindustrie floreert. De bedrijven in de Maakindustrie 100 van het blad Management Team (MT) wisten 2016 bijna allemaal met winst af te sluiten. De totale omzet van de maakbedrijven in de lijst bedroeg bij elkaar 13 miljard euro, 1 miljard meer dan in de lijst van vorig jaar.

In september presenteerde het blad MT de lijst van de 100 beste maakbedrijven van Nederland.

De lijst wordt dit jaar net als afgelopen jaar aangevoerd door SIF Group uit Roermond (omzet 400 miljoen euro). Dit bedrijf wist gemiddeld het beste te scoren op de criteria: de hoogste omzet, de gemiddelde omzetgroei, winstgroei en return on investment in de afgelopen vijf jaar. SIF-CEO Jan Bruggenthijs ziet het als een bevestiging van hun harde werk in het afgelopen jaar. ‘We hebben een bewogen jaar achter

12 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

de rug met de beursgang en onze nieuwe locatie op de Maasvlakte.’

SIF Group produceert funderingsbuizen voor windmolens op zee. Zie ook de pagina Trots op het werk in het juli-augustusnummer van OT om een beeld te krijgen van die funderingsbuizen. SIF Group bedient een nichemarkt.

‘Nederlandse maakbedrijven zijn wereldspelers in nichemarkten’, constateert Thijs Peters, hoofdredacteur van Management Team. ‘Maar dat maakt de bedrijven ook aantrekkelijk voor overnames. Een van onze parels in de maakindustrie, Vanderlande, werd dit jaar overgenomen door Toyota Industries.’

Jaap de Jong en Bas de Haan, industriespecialisten bij MBCF Corporate Finance, bevestigen deze trend. “Nederlandse maakbedrijven zijn heel goed in wat ze doen. Maar mede vanwege

de kleine thuismarkt niet goed in staat om zelf te consolideren door buitenlandse bedrijven over te nemen.” Zij wijzen wel op enkele uitzonderingen: Aalberts Industries en VDL. De maakindustrie 100 is een lijst met de 100 meest succesvolle maakbedrijven in Nederland met een omzet van minder dan 500 miljoen euro, die dit jaar voor de vijfde keer is samengesteld door MBCF Corporate Finance in opdracht van Management Team. Tweederde van de maakbedrijven zijn familiebedrijven. 27 bedrijven hebben een durfinvesteerder aan boord.

Hier vind je de volledige lijst met alle 100 maakbedrijven: www.mt.nl/lijst/de-maakindustrie100-van-2017. ●

MEER INFORMATIE www.mt.nl

In memoriam Jeroen Schothuis Met grote verslagenheid heeft ION kennis genomen van het feit dat Jeroen Schothuis is overleden op 6 oktober 2017. De strijd die hij vorig jaar zo optimistisch is aangegaan heeft hij uiteindelijk toch verloren. Hij is slechts 51 jaar oud geworden.

Wij hebben groot respect voor de manier waarop Jeroen met zijn ziekte is omgegaan.

Vooral voor het optimisme dat hij bleef hebben, ondanks meerdere tegenslagen in zijn behandeling.

logie (beschermingstechnologie en coatingstechnologie) nog op HBO-niveau heeft gestudeerd, voelde hij het als zijn taak om het vak verder uit te dragen en te professionaliseren. Daarom was hij zowel nationaal alsook internationaal een gewaardeerd verenigingsdeelnemer, commissielid en gesprekspartner op diverse terreinen binnen ons vakgebied.

Wij wensen zijn gezin heel veel sterkte in deze moeilijke tijd. Uiteraard ook onze condoleances aan de overige familieleden, vrienden en relaties van Jeroen.

Met name poedercoaten was zijn passie. Binnen Vereniging ION was Jeroen inhoudelijk onder andere betrokken bij het vernieuwen van de cursussen Poedercoaten en Chemisch voorbehandelen en het versterken van het kwaliteitslabel Qualicoat. Bestuurlijk was Jeroen betrokken bij Vereniging Qual.ION.

Jeroen was een bevlogen werker die zijn vak zeer serieus nam. Als één van de weinigen in onze branche die het vak oppervlaktetechno-

Dankbaar zijn we voor wat Jeroen heeft betekend. Het gat dat hij als persoon en als professional achterlaat zal nog lang voelbaar zijn.

MKB onderschat massaal digitale dreigingen Ondernemers onderschatten massaal het risico van digitale dreigingen zoals een cyberaanval, diefstal of uitval van ICT-systemen.

Dit blijkt uit een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd door TNS NIPO dat verzekeraar Interpolis samen met Capgemini Consulting liet uitvoeren.

Centrale vraag van het onderzoek was: ‘Wat is de stand van zaken omtrent cybersecurity in het MKB?” Van de 529 ondervraagde MKB-bedrijven met een omzet tussen € 100.000 tot € 50 miljoen denkt 71 % van de ondernemers dat hun bedrijf geen cyberrisico loopt. Ongeveer 65% verwacht dat hun bedrijfsrisico met betrekking tot cybersecurity binnen nu en vijf jaar gelijk zal blijven. 35% schenkt regelmatig aandacht aan digitale bedreigingen en neemt daartegen maatregelen. Het is opvallend dat de meeste ondernemers zich geen zorgen maken over schade veroorzaakt door cyberincidenten. De impact van hackaanvallen, phisingmails of ICTsystemen die uitvallen, op het voortbestaan van een bedrijf, is even groot als de gevolgschade na een grote brand. Toch blijken ondernemers vooral wakker te liggen van de verzwakte economie (82%) en sociaal – economische

ontwikkelingen (77%). Cyberdreigingen zoals een storing in de bedrijfssystemen of een aanval door criminelen komen op respectievelijk de 6e ( 71%) en 9e plaats (66%) van belangrijkste bedrijfsrisico’s. Uit het onderzoek blijkt verder dat het kennisniveau van cybersecurity binnen bedrijven niet optimaal is. Zo geeft slechts 39% van de ondervraagde ondernemers aan, dat hun IT-beheerders voldoende kennis hebben van cybersecurity. De schade naar aanleiding van een cyberincident reikt vaak verder dan het vervangen van een computer. “Als je een tijd uit de lucht bent geweest door een cyberincident is het vertrouwen weg en klanten komen niet meer terug. Reputatieschade kost erg veel tijd en energie om te boven te komen”, aldus de onderzoekers. Toch is er ook goed nieuws. Zo wordt er volgend jaar een Digital Trust Centre (DTC) opgericht waarin jaarlijks 2,5 miljoen euro geïnvesteerd wordt. Het DTC is met name bedoeld voor bescherming tegen cyberaanvallen van het MKB in de niet-vitale sector. Voor de vitale sector, waaronder energie- en telecombedrijven vallen, was er al bescherming in de vorm van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC). Een oplossing als het DTC is hard nodig.

Nederland ligt volgens het ministerie van Defen-

sie constant onder vuur van cybercriminelen. In totaal trekt het kabinet 26 miljoen euro uit voor cybersecurity, waarvan dus 2,5 miljoen euro naar het DTC gaat. Het DTC moet een platform worden waar bedrijven zich kunnen melden met cyberincidenten. Een belangrijke rol is weggelegd voor samenwerkingsverbanden tussen organisaties onderling.

Op het gebied van cyberveiligheid zijn de gevolgen voor het MKB bij grootscheepse aanvallen groot. Naar schatting kost cybercriminaliteit de Nederlandse ondernemers zo’n tien miljard per jaar. Vanuit de helpdesk zullen samenwerkingen georganiseerd worden. Het is nog niet bekend wanneer de helpdesk officieel van start gaat. ●

RECTIFICATIE Per abuis is in het vorige nummer onderaan het artikel Oorzaken en preventie MIC bij ondergrondse stalen infrastructuur de verkeerde website geplaatst. De juiste website moet zijn: www.deltares.nl.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 13

KORT NIEUWS Oppervlaktebehandelaars in september veel minder positief dan in augustus Situatie in de Oppervlaktebehandeling in september wel vrijwel hetzelfde als de totale industrie.

Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in september veel minder positief dan in augustus zijn over de groei in de branche: indexscore 60,0 versus 70,5. De branche ontwikkelde zich in september wel vrijwel hetzelfde als de totale Nederlandse industrie (60,0; dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten).

Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie

algemeen) sprake is van groei. De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in september ten opzichte van augustus zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers veel minder positief • De levertijd van de leveranciers is veel korter • De voorraden eindproduct nemen flink toe • Over de werkgelegenheid denkt men veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen flink toe volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand. Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in september beter dan in de totale industrie • Het orderniveau is veel beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink hoger • Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief hoger dan in de totale industrie. ●

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www. formdesk.nl/ion/abonnee . Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ ion/pers.

Good Practice sheets voor het gebruik van Chroomtrioxide Op 21 september 2017 was de sunset date voor Chroomtrioxide. De sunset date is gepasseerd zonder een besluit van de Europese Commissie aangaande het verlenen van autorisaties. De betekenis hiervan was onduidelijk, maar hier heeft Vereniging ION in de media en op deze website al informatie over gegeven (www.vereniging-ion.nl/ onduidelijkheid-over-sunset-date-chroomvi-21-09-2017).

De autorisatieaanvraag van CTACSub is door de commissie terugverwezen naar ECHA (RAC en SEAC) en zal naar verwachting pas in de

14 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

vergadering van oktober behandeld worden.

Een beslissing voor het einde van 2017 wordt dan ook niet meer verwacht.

Omdat de zeven aanvragers van de autorisatie van CTACSub honderd procent van de markt in Europa afdekken, zal het gebruik binnen elk bedrijf afgedekt zijn als het proces binnen de huidige aanvraag van CTACSub is beschreven.

CTACSub heeft hiervoor een praktische handleiding gemaakt die via de link http://www. jonesdayreach.com/SitePages/Home.aspx) is te benaderen. Dit kan na een beslissing van de Europese Commissie overigens anders zijn, dus hou de website van Vereniging ION in de gaten.

Vereniging ION maakt u erop attent dat behalve de benodigde autorisatie van Chroomtrioxide, een bedrijf ook moet voldoen aan de regelgeving die geldt voor arbeidsveiligheid in relatie tot gevaarlijke stoffen en CMR-stoffen. Voor Chroomtrioxide is de toegestane limiet sinds 1 maart 2017 maximaal 1µg/m3. Daarom blijft Vereniging ION werken aan het zoveel mogelijk vervangen van gevaarlijke stoffen. Dus vervangen als het kan en autoriseren als het moet.

Een artikel hierover is recent verschenen op Inspectie Focus (www.inspectie-publicaties.nl/ inspectiefocus/). ●

Kin Pompentechniek neemt Corode BV over Kin Pompentechniek uit Rijen nam onlangs de aandelen van Corode bv uit Boxtel over.

Corode is een specialist in het leveren van kunststof centrifugaalpompen, filtersystemen en filtermedia voor de chemische, galvanische en afvalwaterzuiveringsindustrie. Het bedrijf ontwerpt en vervaardigt pompen en filtersystemen voor het verpompen van chemische en sterk corrosieve vloeistoffen waarbij contact met metaal wordt voorkomen.

Rob Kouvelt, directeur Kin Pompentechniek (een dochteronderneming van Indutrade Benelux) en Pete Odekerken, directeur en voormalig eige-

naar van Corode, zijn verheugd over de gezamenlijke toekomst van hun bedrijven. Het leveringsprogramma van Kin Pompentechniek is divers. Van pompen voor de tuinbouw en industrie tot pompen voor gebruik in en om het huis. Het bedrijf is in de Benelux uitgegroeid tot een serieuze speler in dit marktsegment en zal deze rol door de samenwerking met Corode verder kunnen uitbreiden. Corode profiteert op haar beurt van de krachtige organisatie van Kin Pompentechniek. ●

MEER INFORMATIE www.kinpompentechniek.nl

Reactie Rijkswaterstaat over glans in artikel in septembernummer Op het artikel “Achtergrond glansgraadeis bij stalen objecten soms onduidelijk” in het septembernummer wil Rijkswaterstaat graag reageren: In de contracten voor Rijkswaterstaat is voor de kunstwerken waarbij esthetica ook een rol speelt, een glanseis opgenomen: dus bijvoorbeeld bij de delen van een brug boven de rijvloer, zoals een boog of pyloon. Reden hiervan is dat Rijkswaterstaat in haar contracten geen conserveringssystemen voorschrijft. De aannemer/applicateur is zelf vrij in zijn keuze van het conserveringssysteem. Er worden wel andere eisen opgenomen waaraan het systeem moet voldoen, zoals een levensduureis. Voor de stalen delen in het zicht hebben we een glan-

seis opgenomen. Rijkswaterstaat wil namelijk niet dat de verf te veel glanst: dit kan hinderlijk voor het verkeer zijn door te veel reflectie van de zon, maar aan een matte verf hecht weer gemakkelijker vuil. Rijkwaterstaat kiest daarom voor een tussenweg. De applicateur kan binnen deze grenswaarde een toplaag kiezen die binnen de grenswaarden past. Glans van een oppervlak, dus ook van een verflaag, is eigenlijk de weerspiegeling van licht. Bij een hoogglans oppervlak wordt veel licht in de hoofdrichting van het licht weerspiegeld. Bij matte oppervlakken wordt weinig licht weerspiegeld en/of wordt het licht diffuus verspreid. De eenheid van glans is de Gloss Unit (GU). Het meten van glans kan onder verschillende hoeken, 20°, 60° en 85° uitgevoerd worden. De keuze van de hoek heeft te

maken met het oppervlak: voor hoogglans (>70 GU gemeten op 60˚) oppervlakken is een hoek van 20° geschikt, bij matte (<10 GU gemeten op 60˚) oppervlakken is een hoek van 85° geschikt.

Voor halfglans verven, zoals Rijkswaterstaat wenst, is een hoek van 60° het meest geschikt.

Dat is de reden waarom onder deze specifieke hoek gemeten moet worden. Als hetzelfde oppervlak gemeten wordt met een andere hoek, dan leidt dat tot een andere waarde. De meting zelf wordt in een fractie van een seconde uitgevoerd en kan op elk oppervlak bepaald worden: of het oppervlak horizontaal, verticaal of boven het hoofd is, maakt niet uit. Belangrijk is dat er verschillende metingen in verschillende richtingen uitgevoerd worden zodat op dat punt een goed beeld verkregen wordt. ●

Nieuwste toevoeging op Internal Pipe Coatings gamma Axalta Coating Systems biedt een nieuwe toevoeging in het gamma van corrosiebestendige inwendige leidinglakken uit de Nap-Gard® Functional Coatings portfolio.

Nap-Gard 7-0015 Tan Internal FBE is een thermohardende epoxy poederlak die is ontwikkeld om te voldoen aan de Saudi Aramco specificaties 09-SAMSS-091 (2011).

Het is een extra product voor het gamma voor buizen en pijplijnen, zo verklaart Axalta.

Zij zien Nap-Gard 7-0015 als een goede keuze voor klanten die een flexibele lak nodig hebben die corrosiebescherming biedt in zware omstandigheden zoals omgevingen die tot 105°C gaan. De huidige milieus die door olie- en gasbedrijven zijn onderzocht, hebben te maken met hogere temperaturen en concentraties H2S, CO2 en andere gasverontreinigde stoffen. Deze omstandigheden vereisen het gebruik van aanzienlijk duurdere metaalchroomlegeringen om corrosie en fouten te voorkomen. Nap-Gard 7-0015 levert hoge hechtingseigenschappen om pijpleidingen die onderhevig zijn aan H2S-, CO2- en CH4-blootstelling, effectief te beschermen. ●

MEER INFORMATIE www.axaltacs.com/powder.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 15

ORGANISCHE DEKLAGEN

THEMA MEET- EN REGELTECHNIEK, BEDRIJFSINRICHTING, ROBOTTECHNIEK

Van wascabine tot ontvettingsrobot

“ROBOTISERING EN AUTOMATISERING ZIJN ONOMKEERBAAR” In de wereld van de installatiebouw komen alle onderdelen van het thema van deze maand bij elkaar. Een goede reden dus om eens naar Braker Spuittechniek te gaan om daar te vernemen wat de nieuwste ontwikkelingen en innovaties op dat gebied zijn. Wat blijkt: op het gebied van automatisering en robotisering liggen vergaande ontwikkelingen in het verschiet. Belangrijke drijfveer daartoe is het (dreigende) tekort aan arbeidskrachten, de stijgende lonen in de lagelonenlanden, maar ook het tegengaan van verspilling.

Braker Spuittechniek lijkt op het eerste gezicht niet groot met “slechts” zeven personeelsleden, maar die vliegen wel de hele wereld over om overal installaties te plaatsen, te renoveren of uit te testen. Ze leveren aan heel veel landen binnen Europa, maar ook aan enkele Afrikaanse

16 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

landen, het Midden-Oosten en China: directeur Toon Braker is al zeven keer in Shanghai geweest. Op het moment van het interview is hij zojuist met operationeel manager en projectbegeleider Arjan Effting teruggekeerd van een klant uit Tsjechië waar automatisering

en robotisering in een installatie belangrijke aandachtspunten waren.

De voordelen daarvan laten zich volgens Arjan Effting makkelijk uitrekenen. “Robots werken veel nauwkeuriger dan een mens kan werken, gaan verspilling tegen en zijn een welkom

Wascabine antwoord op het tekort aan arbeidskrachten.

Zelfs in Tsjechië is dat een probleem. Robots zijn praktisch altijd goed te integreren in een productieproces en scoren goed op twee belangrijke begrippen in de industrie: steeds meer kwaliteit en flexibiliteit. Verder is de return on investment bij robots overzichtelijk. Bijna altijd is de investering in twee tot vijf jaar terugverdiend. En met robots is er nog veel meer mogelijk dan we nu in de praktijk zien.”

WASCABINE Hij wijst erop dat robotisering één van de twee belangrijke pijlers is voor de toekomst van Braker Spuittechniek. De andere pijler is de onlangs gepresenteerde volautomatische wascabine voor de chemische voorbehandeling van staal en aluminium. Deze wascabine is gebaseerd op een totaal ander concept dan de huidige installaties voor de voorbehandeling. “Vaak zie je voor de voorbehandeling een sproeitunnel, een wastunnel en soms wordt er met de hand voorbehandeld. Een sproeitunnel bestaat uit meerdere zones. Wij hebben een cabine gemaakt waarbij de producten niet over de conveyer bewegen, maar stilhangen terwijl de waskrans beweegt.

Die gaat langs de producten. Het grote voordeel hiervan is ruimtebesparing. In plaats van een sproeitunnel van soms tientallen meters lang heb je nu een cabine met een beperkte lengte.”

In deze cabine vindt de voorbehandeling plaats via verneveling en hogedruk-besproeiing. Via terugwinning en een cascadesysteem wordt een minimale hoeveelheid chemicaliën gebruikt. Alle soorten chemicaliën kunnen worden

toegepast. De behandelingen, de duur daarvan en de temperatuur zijn in het “wasprogramma” in te stellen. De cabine kan worden geplaatst in een blokopstelling of in een andere vorm van bedrijfsinrichting. Heel grote producten passen niet in de cabine, maar daarvoor kan een lans worden ingezet. Na de voorbehandeling kan er gepoedercoat of genatlakt worden.

Toon Braker: “Aanleiding voor de ontwikkeling voor die wascabine bestond uit drie wensen: hergebruik van chemicaliën, ruimtebesparing en flexibiliteit. Op alle punten is de winst aanzienlijk. Als de chemische voorbehandeling via bakken gebeurt, dan moet je die helemaal leeg laten lopen als ze vervuild zijn. Verder kun je daar ook niets mee. Bovendien kost het op temperatuur houden van die bakken veel energie.

In onze wasmachine worden de chemicaliën voortdurend teruggewonnen en gaan ze ook heel lang mee. Wat de ruimtebesparing betreft: een sproeitunnel kan soms wel honderd meter lang zijn. De flexibiliteit bestaat eruit dat je makkelijk alle soorten chemicaliën kunt toepassen.”

AUTOMATISERING Arjan Effting: “Toen we bijna klaar waren met de ontwikkeling van de wascabine kwamen we in contact met enkele klanten die meteen bijzondere eisen gingen stellen. Ze zeiden: we willen een cabine voor de voorbehandeling van zowel staal als aluminium. Daar moet je dan echt goed over nadenken. De chemicaliën mogen absoluut niet mengen met elkaar. Dat betekent dat je slimme software moest gaan schrijven die de vermenging in de cabine verhindert. In samenspraak met chemicaliënleverancier zijn we daarin geslaagd en wel zó dat daarmee ook

wordt tegemoetgekomen aan de eisen van kwaliteitslabels als Qualicoat en Qualisteelcoat.

Van belang hierbij is dat bij een wissel van chemicaliën alles wat daarmee ook maar in contact gekomen kan zijn, zoals de wanden en de bewegende delen, grondig wordt gereinigd.”

Bij de ontwikkeling van dit systeem speelt mee dat Arjan Effting een automatiseringsachtergrond heeft. Hierdoor kan er makkelijker en sneller software geschreven worden die de installaties verbetert. “In de branche zie je dat veel mensen een achtergrond hebben van werktuigbouwkunde of elektronica. Er wordt nog traditioneel gedacht en men is huiverig als het om automatisering gaat. Maar dit zijn de nieuwe ontwikkelingen en de nieuwe uitdagingen. We hebben bijvoorbeeld onlangs voor een trailerbouwer een grote wascabine gebouwd voor het voorbehandelen van panelen voor opleggers met een lengte van twintig meter. Deze staat in een heel nieuwe fabriek waar de panelen verder worden genatlakt en gemonteerd.”

Hij wijst erop dat de wascabine heel klantspecifiek gebouwd kan worden voor fabrikanten die hun producten zelf voorbehandelen voor een eigen poedercoat- of natlakinstallatie. Het klantspecifieke heeft dan te maken met de maatvoering van de waskrans en de grootte van de cabine. Een wascabine voor looncoaters zal in de regel ruimer worden opgezet, omdat daarin een grote verscheidenheid aan producten zal worden behandeld.

ONTVETTINGSROBOT Dan weer terug naar de robots, daar heeft Braker ook veel over te vertellen. Men heeft zelfs een primeur. “We zijn de eerste in Noord-

Opstelling van de benodigde chemicalien naast de wascabine.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 17

Robot voor spuitwerkzaamheden.

Europa die met een ontvettingsrobot op de markt komt. Vanuit de praktijk in de branche is er vaak gezegd dat er nagedacht moet worden over een specifieke robot voor ontvetting die in een natte cel moet kunnen staan. Die hebben we nu ontwikkeld en die wordt geïnstalleerd bij een klant die allerlei producten natlakt. We hebben daar een heel goed concept voor ontwikkeld dat goed past in het productieproces.

De ontvettingsrobot is goed te programmeren en zal het werk overnemen van drie tot vier medewerkers. Daardoor heeft deze robot een relatief korte terugverdientijd. De laagopgeleide medewerkers worden vervangen door hoger opgeleide medewerkers die de robot kunnen programmeren.”

Achtergrond hiervan is onder meer dat ontvetting met de hand in de regel onbetrouwbaar is. Dat is te zien aan het aantal producten dat na ongeveer een jaar terugkomt vanwege een slechte hechting. Maar er is nog een nieuwe ontwikkeling op het gebied van robots. “We hebben een klant in Noord-Ierland die kozijnen en deuren ontwerpt en fabriceert. We hebben daar een robot neergezet en een systeem ontworpen waardoor klanten op hun eigen computer een kozijn of deur kunnen ontwerpen, de

18 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

verdere specificaties kunnen opgeven en die via internet naar de fabrikant in Noord-Ierland kunnen sturen waar de robot er mee aan de slag gaat. Dit gaat via zogenaamde CAD/CAMsoftware. Als je dit doet, haal je er dus heel veel stappen tussenuit en gaat de productie veel sneller. Dit gaat echt een grote vlucht nemen.”

LABORATORIUM Daarnaast ziet Braker dat in veel bedrijven het spuiten met de hand steeds meer tot het verleden gaat behoren. Dit komt niet alleen door een dreigend tekort aan arbeidskrachten, maar ook doordat bij het handspuiten te veel lak gebruikt wordt. Dat komt voornamelijk doordat de medewerkers daar niet op letten. Toon Braker: “Wat wij nu gaan testen, is hoe we het handspuiten voor de moeilijke punten van een fietsframe kunnen vervangen door een robot.

Een fietsframe wordt voor 95 procent door de automaat, een ronddraaiende schijf, gespoten.

Maar de moeilijke punten waar je slecht bij kunt komen, worden altijd met de hand bijgespoten.

Door daar een robot voor in te zetten, wordt er 25 procent poeder bespaard. Dat scheelt duizenden kilo’s.”

Tot slot wordt er verwezen naar het laboratori-

um in de bedrijfshal. Daar kunnen ze zelf diverse opstellingen testen. Arjan Effting: “Maar als we echt een grote test moeten gaan doen, gaan we naar Grenoble in Frankrijk. Daar is een heel groot laboratorium van Sames waar we gebruik van mogen maken voor heel grote projecten.

Dat laboratorium is zo groot dat je daar een hele installatie kunt neerzetten. Soms zit je daar een aantal dagen met een klant allerlei testen te doen met verschillende opstellingen. Binnenkort zitten we daar met een radiatorbouwer uit Engeland om te testen. Dan kijken we welke opstelling het beste is.” ●

MEER INFORMATIE www.brakerspuittechniek.nl

Wij creëeren de spanning waar u naar op zoek bent.

Ontbramen ● POlijsten ● stralen

s hOt P eening,

“interne spanningen maken of breken het eindproduct

wij verlichten de stress”

corrosieweerstand krasbescherming

SHOT PEEN

vermoeiingssterkte Shotpeening op uw eigen producten?

Door kogelstralen worden ongewenste treksterkten verlicht en vervangen door gunststige drukspanningen, wat de levensduur van uw producten aanzienlijk verlengt. Fabrikanten en toeleveranciers in de automobiel, lucht- en ruimtevaart maken bij uitstek gebruik van deze behandeling, omdat de toegevoegde waarde zo groot is.

r o s l e r. c o m

Leer meer over “Shotpeening” en ontdek hoe u met uw eigen installatie de levensduur van uw producten aanzienlijk kunt verlengen: - verbeterde corrosieweerstand - minder gevoelig voor scheurvorming - hoge vermoeiingssterke van producten BE | Avenue de Ramelot 6 | 1480 Tubize NL | Reggestraat 18 | 5347 JG OKTOBER Oss 2017 | 19 OPPERVLAKTETECHNIEKEN

VERENIGING ION

LEERZAAM PROGRAMMA DAG VAN DE OPPERVLAKTETECHNOLOGIE Over enkele dagen kunt u gaan ervaren wat oppervlaktetechnologie in de toekomst feitelijk gaat betekenen. Deze blik wordt als het ware tastbaar en inzichtelijk op de Dag van de Oppervlaktetechnologie (DOT) op 1 november aanstaande. Dan is er een aansprekend programma waar actuele en belangrijke onderwerpen voor de branche worden uitgediept. Vereniging ION heeft deze dag georganiseerd bij The Awarehouse (Interface) in Scherpenzeel.

De verwachtingen van conserveringssystemen worden steeds hoger, de vraag naar geavanceerde oppervlaktetechnieken wordt steeds groter evenals de verantwoordelijkheid van de applicateur. Daarom gaan de ontwikkelingen in de oppervlaktetechnologie heel snel en is het voor kennisinstellingen, applicateurs en toeleveranciers noodzakelijk om nieuwe technieken te ontwikkelen en om bij te blijven. Maar ook de gebruiker zal bijgepraat moeten worden over de mogelijkheden.

Voor al deze stakeholders is de DOT een uitgelezen kans om in een beperkte tijd veel kennis te verzamelen en wellicht de basis te leggen voor grensverleggende toepassingen.

De dag start met een rondleiding bij Interface, een fabrikant van tapijttegels en al 19 jaar prominent aanwezig in de top vijf van de meest duurzame bedrijven. Deze rondleiding biedt een goed beeld van het productieproces en laat zien hoe het bedrijf duurzaamheid in de gehele onderneming en in de productiewijze integreert. Aansluitend is er de ALV van Vereniging ION. Na het formele gedeelte en de lunch start het middagprogramma. Hier zal de DOT

20 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

gestalte krijgen via twee parallelsessies met presentaties waarvan er enkele in het Engels zullen zijn. Daarnaast is er de verplichte updatemiddag van Vereniging Qual.ION.

ONDERWERPEN De parallelsessies bestaan uit de sporen Elektrochemie en metallieke deklagen enerzijds en Organische deklagen anderzijds. De onderwerpen die daarin aan de orde komen, zijn onder meer: • Voorbehandeling en textuur aanbrengen met laser (zie ook twee artikelen over dit onderwerp verderop in dit nummer) • Coatings research at high speed • New technologies for colour anodising • Ontwikkelingen in ALD/OVPD/(PE)CVD/ MOCVD/PVPD • Space terahertz instrumentation for integrity inspection of aerospace and marine composites • Introductie van een natchemische verduurzaming in de conserverende staalindustrie • Speciale coatings – casestudy opbouw en fundatie windmolens • Ontwikkelingen in elektroplating

• Ontzinken van schroot, het terugwinnen van waardevolle metalen • Lijmen van composieten en metaal • Poedercoatings op plastic • Filiforme corrosie aangepakt in relatie tot Chroom(VI)-vrije voorbehandelingssystemen • 30 years industrial experience with preanodizing U kunt zich nog aanmelden voor deze leerzame dag die noodzakelijk is voor iedere applicateur die op de hoogte wil zijn van de nieuwste ontwikkelingen.

In het gehele programma is er veel ruimte om te netwerken, de table tops te bezoeken en om de inwendige mens te versterken.

Locatie: The Awarehouse (bij Interface), Industrielaan 15, 3925 BD Scherpenzeel. ●

MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl.

Programma 1 november 2017 - The Awarehouse in Scherpenzeel 09.00 - 09.30 uur

Ontvangst (Foyer)

09.30 - 10.30 uur

Rondleiding fabriek Interface (maximaal 2 groepen van 15 personen)

10.30 - 11.00 uur

Ontvangst / netwerkpauze (Foyer) Zaal 1 (Piazza)

11.00 - 12.00 uur

Zaal 2 (Amfiteatro)

Zaal 3 (de Box)

Ontvangst / netwerklunch (Foyer)

12.00 - 13.00 uur

Dag van de Oppervlaktetechnologie

Dagvoorzitter 12.50 - 13.00 uur

13.00 - 13.30 uur

13.30 - 14.00 uur

14.00 - 14.30 uur

14.30 - 15.00 uur

Zaal 1 (Piazza)

Zaal 2 (Amfiteatro)

Elektrochemische- en Metallieke Deklagen

Organische Deklagen

Hans van der Weijde (Tata Steel KPOT)

Verplichte Updatmiddag Vereniging Qual.ION Zaal 3 (de Box)

Besloten

Rik van Thiel (Vereniging ION)

David Matthews (TU Twente - Tata Steel) Moet nog bevestigd worden Coatings research at high speed (Engels)

Space Terahertz Instrumentation for Integrity Inspection of Aerospace and Marine Composites (Engels)

Philippe Legros (OCAS)

Alena Belitskaya (Dutch Terahertz (ESA BIC))

New technologies for colour anodizing (Engels)

Introductie van een natchemische verduurzaming in de conserverende staalindustrie

Robin Furneaux (TSC Surface Critical Products/Qualanod)

Dick van der Net (AD International)

Ontwikkelingen in ALD/OVPD/(PE)CVD/ MOCVD/PVPD (Engels)

Speciale coatings - casestudy opbouw en fundatie windmolens

Paul Wiper (Aixtron)

Richard Kamermans (Akzo Nobel) Moet nog bevestigd worden

16.30 - 17.00 uur

17.00 - 17.30 uur 17.30 - 17.40 uur

13.00 - 14.30 uur

Verplicht voor licentiehouders Qualicoat met Pauline Meijwaard (IFO) en Frank Viester (voormalig president Qualicoat en NL afgevaardigde diverse werkgroepen)

14.30 - 15.00 uur

Verplicht voor alle licentiehouders: Systeemontwikkelingen Qual.xxx labels met Egbert Stremmelaar (NL afgevaardige Executive Committee)

Netwerkpauze (Foyer) Zaal 1 (Piazza)

Zaal 2 (Amfiteatro)

Elektrochemische- en Metallieke Deklagen

Organische Deklagen

Besloten

Besloten

Hans van der Weijde (Tata Steel KPOT)

Rik van Thiel (Vereniging ION)

Deze zaal is alleen toegankelijk voor licentiehouders van het betreffende label

Deze zaal is alleen toegankelijk voor licentiehouders van het betreffende label

Ontwikkelingen in elektroplating

Poedercoatings op plastic

15.30 - 16.00 uur

16.00 - 16.30 uur

Zaal 4 (Rainbow room)

Deze zaal is alleen toegankelijk voor licentiehouders van het betreffende label

Opening door de dagvoorzitter Voorbehandeling en textuur aanbrengen met laser

15.00 - 15.30 uur

Dagvoorzitter

Zaal 4 (Rainbow room)

Algemene Ledenvergadering Vereniging ION

Hans van der Weijde (Tata Steel)

Jan Bongaerts (DSM Powder Coating Resins)

Ontzinken van schroot, het terugwinnen van waardevolle metalen (Engels)

Filiforme corrosie aangepakt in relatie tot Chroom(VI)-vrije voorbehandelingssystemen

Hans-Berend Pillkahn (ProAssort)

Johan van de Graaf (Aluminium Centrum)

Lijmen van composieten en metaal Joost van Dam (TU Delft) Duurzaam innoveren door te leren van de natuur

30 years industrial experience with pre-anodizing (Duits) Heinz Schaer (Alsan)

Geanne van Arkel (Interface) Afsluiting door de dagvoorzitter

17.40 - 18.30 uur

Zaal 3 (de Box)

15.30 - 16.00 uur

Verplicht voor alle licentiehouders: Inspectie bemerkingen met Pauline Meijwaard (IFO Nederland)

16.00 - 17.30 uur

Verplicht voor licentiehouders Qualisteelcoat met Michael Muller (voorzitter Technical Committee en IFO) en Roel Dijkman (NL afgevaardigde Technical Committee)

Zaal 4 (Rainbow room)

Verplicht voor licentiehouders Qualanod met Egbert Stremmelaar (NL afgevaardigde Executive Committee) en Robin Furneaux (voorzitter Technical Committee)

Netwerkborrel (Foyer)

= Elektrochemische en Metallieke Deklagen = Organische Deklagen = Algemeen = Alleen voor licentiehouders Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod = Alleen voor leden van Vereniging ION

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 21

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

WINNAARS BENELUX TROFEE VOOR THERMISCH VERZINKEN Op 10 oktober werd tijdens de Nationale Staalbouwdag de Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken 2017 uitgereikt. Deze verkiezing wordt tweejaarlijks georganiseerd. Dit jaar heeft de jury in totaal 111 projecten beoordeeld, een lichte daling tegenover de vorige editie. Het gaat om projecten die geheel of gedeeltelijk in thermisch verzinkt staal zijn uitgevoerd en opgeleverd in de periode 2015-2016.

Alle projecten samen tonen een waaier aan geslaagde, originele en soms vernieuwende toepassingen van thermisch verzinkt staal. Ze laten zien dat zink en staal goed bij elkaar passen.

Er werden negentien projecten genomineerd in zes categorieën.

DE WINNAARS ZIJN GEWORDEN: In de categorie Industriebouw: Den Haag Afvalbrengstation Op een binnenstedelijk bedrijventerrein dat grenst aan een woonwijk staat een opvallend gebouw waarvan de sheddaken een kwartslag zijn gedraaid, waardoor de zaagtanden zichtbaar worden in de gevel en het grote gebouw zich op een vanzelfsprekende manier voegt in de aangrenzende woonomgeving.

In de categorie Utiliteitsbouw: Silex’s.

Loodrecht boven de hoofdmijn rijst een schacht op waarvan de omvang de diepte van het komende bezoek aankondigt. Het gaat dus om een uiterst contextuele aanwijzing waarin de keuze van staal als uitdrukkingsmiddel de filosofie weergeeft van een niet-intrusief project dat streeft naar lichtheid, behoedzaamheid en prefabricage, opgelegd door de erg delicate omgeving.

In de categorie Woningbouw: transformatie van een eengezinswoning.

Het project betreft de renovatie en transformatie van een niet-vrijstaande eengezinswoning in een triplex en drie gastenverblijven. De verschillende aanbouwen zijn trapsgewijs boven elkaar komen te liggen waardoor ruimte ontstaat voor de verdiepingen en er veel natuurlijk licht is in de diverse kamers.

In de categorie Karakteristieke stalen elementen: Maagdentoren Zichem.

Een gerestaureerd toren bestaande uit een massieve metselwerktoren, gebouwd in ijzerzandsteen. Aan de basis van de toren bevindt zich een nieuwe thermisch verzinkt stalen overkapping over de brugconstructie die het pad tot de ingang van elk toekomstig vallend puin beschermt.

In de categorie Infrastructuur en mobiliteit: VRI Portaal Nijmegen Deze verkeersregelinstallatie bestaat uit vier slanke achterover hellende pylonen van 12 meter hoog, geplaatst in de oksels van het kruispunt, waaraan met tuidraden een vierkant stalen frame van kokerprofielen (400 x 400 mm) is opgehangen.

Alle deelnemende projecten zijn opgenomen in een boek dat gratis verkrijgbaar is. Met de wedstrijd en het boek wil Zinkinfo een staalkaart aan toepassingen van thermisch verzinken tonen. Alle deelnemende projecten worden eveneens getoond in een digitale editie van het Zinkinfo Magazine. Op de website van Zinkinfo Benelux is een pagina gewijd aan elk project van deze editie.

In de categorie Openbare ruimte: trappartij met uitzichtplatform ENCI-groeve Het uitzichtplatform bestaat uit twee stalen liggers van elk 20 meter lang. De 40 meter hoge trappartij vormt een verbinding tussen de SintPietersberg en de kalksteengroeve. De stalen trap bestaat uit thermisch verzinkt staal met roostertreden en een balustrade van thermisch verzinkte staanders en een thermisch verzinkte reling.

Silex’s, foto Rino Noviello

De jury bestond dit jaar uit: - Frans Leenaerts, burgerlijk ingenieur-architect, bestuurder UTIL (juryvoorzitter) - Marc van Hout, technical manager bij Seconed - Gert-Jan Knevel, partner-architect bij Knevel Architecten - John Herik, purchase manager bij Jan Kuipers Nunspeet - Bruno Dursin, directeur Zinkinfo Benelux U kan nu reeds uw project(en) indienen voor de volgende editie in 2019! Dit is voor projecten die gerealiseerd zijn in 2017-2018. ●

MEER INFORMATIE www.zinkinfobenelux.com

22 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

ELeVEN® MP 603 Duurzame chemisch nikkel technologie

Een uniek en robuust mid-fosfor chemisch nikkel proces

Pb en Cd-vrij

EDTA-vrij

7– 10% fosfor integratie met ELeVEN® MP 603

Duurzaam ELeVEN® MP 603 is het nieuwste generatie mid-fosfor chemisch nikkel proces. Dit product is vrij van giftige zware metalen als stabilisator en voldoet daarmee aan de ELV, RoHS en WEEE-richtlijnen.

Uniek ELeVEN® MP 603 combineert de hoogste neerslagsnelheid met een constante glans. Door zijn unieke samenstelling blijft de interne spanning dichtbij neutraal over het gehele bad leven.

Het proces is zelfs goedgekeurd voor de voedingsmiddelenindustrie.

Robuust ELeVEN® MP 603 biedt een uitstekende bad stabiliteit en een breed werkgebied. Het proces is zelf sturend qua pH om vereenvoudigd onderhoud te promoten.

Atotech Nederland B.V. +31 30 240 90 10 office.nl@atotech.com Atotech Nederland

Technology for tomorrow’s solutions

www.atotech.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 23

Trots op het werk P+R Zutphen was genomineerd voor de Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken 2017, maar viel net buiten de prijzen. Toch is deze parkeergarage met 375 parkeerplaatsen en een fietsenstalling voor ruim 600 fietsen bij het NS Station in Zutphen extra aandacht waard. Het heeft aan ĂŠĂŠn zijde twee wokkelvormige hellingbanen voor het verticale transport die het gebouw een sculpturale en dynamische aanblik geven.

Speels geplaatste gegalvaniseerde kolommen tillen het gebouw op waardoor daglicht op de begane grond wordt gemaximaliseerd. Een stalen draagstructuur wordt gecombineerd met betonnen vloeren.

Doordat de constructie in het zicht blijft, is er gezocht naar een stoere uitstraling die ook een goede bescherming biedt. Daarom is al het staal thermisch verzinkt na de normale voorbehandeling bestaande uit ontvetter, zoutzuur en flux. Van buiten gezien laat enkel de plint van het gebouw nog dit staal zien, maar van binnenuit gezien komt het staal veelvuldig terug: een kunstwerk met thermisch verzinkt staal!

Foto Jaap van Peperstraten.

24 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 25

FOTO’S VSL

ALGEMEEN

“METEN IS WETEN” IS TOCH NIET ALTIJD WAAR VSL is het Nationaal Metrologisch Instituut van Nederland en is een toonaangevend kennisinstituut op het gebied van metrologie, de wetenschap van het meten. Voor een themanummer dat onder meer ingaat op het vraagstuk meten leek het de redactie zinvol om ook eens van buiten naar binnen te kijken. Wat doet VSL precies, hoe gaan zij om met metingen en meetinstrumenten en hoe komen zij aan hun kennis? En wat kunnen zij voor onze branche betekenen en vice versa?

Sinds de mens producten maakt en verhandelt, speelt het vraagstuk meten een belangrijke rol om vast te stellen of de geleverde producten beantwoorden aan de gestelde vraag. Dat lijkt simpel, getuige de vaak aangehaalde spreuk: meten is weten. Maar twee partijen kunnen hetzelfde ding meten en toch tot een verschillend getal (meetwaarde) komen. Waar zit dan de fout? Als je je in het meten verdiept, blijken er veel meer aspecten aan vast te zitten dan je op het eerste gezicht zou denken. Omdat in onze branche ook dagelijks gemeten wordt, is het zinvol om ook eens naar het meten zelf te kijken. Bijna ieder land heeft een Nationaal Metrologisch Instituut en in Nederland is dat VSL. Zo’n instituut heeft vanuit de rijksoverheid de taak om de meetstandaarden te beheren en ervoor te zorgen dat die standaarden toegankelijk zijn voor iedereen die daar professioneel gebruik van wil maken. Dat klinkt misschien niet spannend, maar je merkt vaak pas hoe waardevol iets is, zodra het er niet meer is. Dat geldt ook voor metrologie. Marijn van Veghel, consultant bij VSL: “Wij vertegenwoordigen Nederland in de internationale metrologische infrastructuur die er hoofdzakelijk op is gericht dat de meetstandaarden in alle landen met elkaar vergelijkbaar zijn. Omdat nu eenmaal niets statisch is, moet je er voortdurend voor zorgen dat je de veranderingen in toom houdt.”

26 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Jacob Jan de Boer (l) en Marijn van Veghel.

ATOOMKLOKKEN Als voorbeeld wijst hij naar de seconde: iedere klok loopt op een gegeven moment voor of achter. Zelfs de nationale atoomklok die VSL beheert, kan op een gegeven moment uit de pas gaan lopen. “Daarom vergelijken we voortdurend de tijden van onze atoomklokken in Nederland met die van onze collega-instituten

in het buitenland. Dat gaat met satellietverbindingen en optische fibers. Door voortdurend internationaal de tijden te vergelijken, wordt voor alle klokken een correctie bepaald. Een soortgelijke benadering hebben we met de nationale kilo. De kilo is een platina-iridium massastuk dat eens in de zoveel tijd voor vergelijking naar Parijs gaat waar de internationale

kilo wordt bewaard. En de meter wordt met heel stabiele lasers gemaakt waarvan de frequentie wordt vergeleken met de atoomklokken. ” Door de primaire realisatie van de SI basiseenheden (zie kader) die gecheckt worden via internationale vergelijkingen heeft VSL de beschikking over de juiste meetstandaarden van waaruit metingen en meetapparaten gekalibreerd kunnen worden. Veel bedrijven en onderzoeksinstellingen maken gebruiken van meetapparaten die om de zoveel tijd gekalibreerd moeten worden om te voorkomen dat de meetwaarden niet meer juist zijn. Marijn van Veghel: “Het toegankelijk maken van de meetstandaarden is onze belangrijkste rol. Dus behalve dat wij voor Nederland de meter, de kilo en de seconde definiëren, hebben wij ook allerlei meetfaciliteiten om allerlei praktische metingen uit te voeren, bijvoorbeeld om meetsystemen van bedrijven te kalibreren of om op locatie metingen te doen.”

Jacob Jan de Boer, adviseur bij VSL, vult aan: “Als je goed en betrouwbaar wilt meten, moet

je regelmatig checken of je niet weggelopen bent van de juiste meetwaarde. Dat geldt voor ons, maar zeker ook voor bedrijven in het veld.

Daarom komen onze klanten regelmatig met hun meetapparatuur bij ons langs om te zorgen dat zij hun meetfouten kunnen kwantificeren en daarmee hun productieproces of -kwaliteit kunnen verbeteren. Hoe vaker je een apparaat voor metingen onder wisselende omstandigheden gebruikt, hoe eerder het kan slijten waardoor het dus vaker in aanmerking komt voor herkalibratie.”

NAUWKEURIGER METEN Hij vervolgt: “Daarnaast is er de ontwikkeling dat we steeds nauwkeuriger moeten kunnen meten. In de halfgeleiderindustrie bijvoorbeeld zie je dat er steeds meer geheugen op computerchips past. De structuurtjes op die chips worden steeds kleiner waardoor je dus steeds kleinere dingen moet kunnen meten. Wij krijgen dan de vraag hoe je dat op een betrouwbare manier doet. We werken aan meettechnieken

om dat soort structuurtjes op nanometerschaal heel nauwkeurig te kunnen meten. Er zijn dus voortdurend nieuwe ontwikkelingen in de markt die we nauwkeurig volgen om nieuwe vragen te kunnen beantwoorden. Daar doen we ook veel onderzoek voor; we hebben dan ook een uitgebreide onderzoekafdeling met diverse faciliteiten.”

Voor het onderzoek dat niet klantgebonden is en dat in overleg met het rijk wordt uitgevoerd, is het ministerie van EZ de belangrijkste geldschieter. Als het gaat om praktijkgerichte onderzoeken, heeft VSL periodiek overleg met partijen uit het bedrijfsleven om te horen wat de ontwikkelingen zijn om bij aan te sluiten. De vragen uit het bedrijfsleven zijn heel divers. Sommige bedrijven willen vooral steeds nauwkeuriger kunnen meten zoals bij de halfgeleiders (op nanometer- of subnanometerniveau), terwijl andere bedrijven juist herhaaldelijk betrouwbare metingen willen doen onder niet-optimale omstandigheden. In de bedrijfshal heeft men bijvoorbeeld te maken

SI-STELSEL Naast het beheer en de ontwikkeling van de nationale primaire meetstandaarden, levert VSL diensten op maat en het kalibreren van meetmiddelen. Meten gebeurt op basis van het SI-stelsel, het metrieke stelsel van uniforme internationale standaardeenheden voor het meten van bijvoorbeeld afstand, gewicht, snelheid en temperatuur. We praten dan dus over de meter, kilo en seconde, maar niet over yards, gallons, ounces enzovoorts. Het SI-stelsel wordt gezien als een heel praktisch, rationeel en consistent systeem.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 27

Tijd en frequentie met temperaturen die niet ideaal zijn, of er is sprake van trillingen, stof of vochtigheid die de metingen drastisch kunnen beïnvloeden. Daar moet dan dus een goede meetoplossing voor worden gevonden. VSL laat zich graag uitdagen op dat punt.

KALIBREREN Meten gebeurt op basis van het SI-stelsel (zie kader). Daarbij geldt dat metingen herleidbaar moeten zijn. Daarvan is sprake als de meetwaarde op de een of andere manier gekoppeld is aan de definitie van de SI-eenheid. Anders gezegd, voor een herleidbare meter moet de gebruikte meetlat hetzij direct, hetzij via een aantal tussenstappen ooit vergeleken zijn met de primaire standaard voor de meter. Het voordeel daarvan is dat wanneer twee partijen een herleidbare meetlat gebruiken, de meting onderling te vergelijken is. Dit leidt er bijvoorbeeld toe dat de boutjes en de moertjes op elkaar passen. VSL kalibreert meetinstrumenten van bedrijven en geeft daarvoor een certificaat af.

Daarin kan bijvoorbeeld staan dat een meetlat van een bedrijf één procent naar boven afwijkt.

De klant weet dan dat hij één procent van de gemeten waarde moet afhalen om een juiste meetwaarde te hebben.

Marijn van Veghel: “Wij kunnen met onze meetinstrumenten op locatie komen om daar bijvoorbeeld een product te meten, maar soms

28 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

wil een bedrijf een meetsysteem opzetten in de productielijn. Dan is het de vraag hoe je dat het beste kan doen. Wij komen dan langs om te adviseren over waar, hoe en waarmee je gaat meten. Het gaat erom dat er een structuur voor de metingen komt die goed herleidbaar en betrouwbaar is. Dus dat je ervan op aan kunt dat bijvoorbeeld de boutjes en moertjes op elkaar passen. Sowieso moet er gewerkt worden met gekalibreerde meetinstrumenten. Bij problemen worden wij er soms bij geroepen. Vaak blijkt dat die problemen voorkomen hadden kunnen worden door de juiste meetinstrumenten te kiezen en ervoor te zorgen dat die gekalibreerd zijn.”

MEETPROBLEMEN Hij vervolgt: “Wij bezitten veel kennis op het gebied van het optimaliseren van in-line meetprocessen. Het gaat erom dat je gedurende het productieproces weet hoe het eraan toe gaat en wel zo dat je het proces tijdig kunt bijsturen. En dat dus niet pas op het eind blijkt dat je producten moet afkeuren. Samen met de mensen die veel kennis van het productieproces hebben, brengen we de relevante parameters in kaart en wordt besloten waar en hoe je die het best kan meten en welke instrumenten je daarvoor het best kunt inzetten. En dan gaat het uiteindelijk om het correleren van de beschikbare data met bepaalde omstandigheden tijdens de productie.

Een fictief voorbeeld is dat iedere maandag-

ochtend het stofgehalte in de fabriek toeneemt en dat dat komt doordat de medewerkers een hoop stof van buiten meenemen.”

Naar de ervaring van VSL worden meetproblemen in bedrijven niet altijd herkend. Jacob Jan de Boer: “Soms hecht een coating niet goed op het substraat. De reden daarvoor is niet duidelijk. Als het om poedercoaten gaat, kan het zijn dat de deeltjes te groot zijn voor de poriën op het oppervlak. Men zegt dan niet: we hebben een meetprobleem om de oorzaak te achterhalen, maar ze kopen gewoon een ander poeder van een andere fabrikant en dat werkt toevallig dan wel. Maar eigenlijk zou je dus de juiste vragen moeten stellen en betrouwbare metingen moeten uitvoeren. Een soortgelijk probleem zie je weleens op het gebied van glans. Als die minder mooi is, gaat men even iets anders proberen zonder precies te achterhalen wat nu het probleem met de glans veroorzaakt. Vooraf een meting doen wil weleens duidelijkheid scheppen. En als je je meetinstrumenten hebt gekalibreerd, dan weet je zeker dat de meting klopt. Soms worden wij als een onafhankelijke partij ingeroepen bij problemen tussen klant en leverancier.” ●

MEER INFORMATIE www.vsl.nl

FISCHERSCOPE®® X-RAY X-RAY XAN XAN®® 500 FISCHERSCOPE 500 FLEXIBELE RÖNTGENFLUORESCENTIE

FLEXIBELE RÖNTGENFLUORESCENTIE ® DE MODERNE ®FABRIEK MEET TECHNIEK VOOR FISCHERSCOPE XAN FABRIEK 500 MEET TECHNIEK VOORX-RAY DE MODERNE FLEXIBELE RÖNTGENFLUORESCENTIE MEET TECHNIEK VOOR DE MODERNE FABRIEK

Iedereen kan Parkinson krijgen Steun baanbrekend onderzoek Ga naar www.parkinsonfonds.nl IBAN: NL10ABNA0504201530

De grootste financier van wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Parkinson.

Eén toestel – drie toepassingsgebieden

• Het eerste mobiele röntgenfluorescentie• Het eerste mobiele röntgenfluorescentie-toestel, dat b.v. gelegeerde toestel, dat gelegeerdecoatings, zoals coatings, zoals b.v. Zink-Nikkel, precies en betrouwbaar kan meten Zink-Nikkel, precies en betrouwbaar meten • Meet omvangrijke delen nauwkeurig en veilig uit kan de hand, dankzij de 3-punt-ondersteuning • Meet omvangrijke delen nauwkeurig en veilig uit de hand, • Gepositioneerd in de meet-box, transformeert de XAN 500 in een volwaardig dankzij de 3-punt-ondersteuning desktopapparaat voor metingen van kleine werkstukken • Gepositioneerd de meet-box, de%XAN 500 in een • Geïntegreerd in eenin productieproces maakttransformeert de XAN 500 een100 controle mogelijk helmut-fischer.com volwaardig desktopapparaat voor metingen van kleine werkstukken helmut-fischer.com • Geïntegreerd in een productieproces maakt de XAN 500 een 100 % controle mogelijk Microhardness Coating Thickness Material Analysis Material Testing Coating Thickness

Material Analysis

Coating Thickness

Microhardness

Material Analysis

helmut-fischer.com

Material Testing

Microhardness

Material Testing

Precision Measuring Instruments

NauMetrics Precision Measuring Instruments Tel: 0031(0)743490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

Connie, 54 jaar

Eén toestel – drie toepassingsgebieden

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 29

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

THEMA MEET- EN REGELTECHNIEK, BEDRIJFSINRICHTING, ROBOTTECHNIEK

FLINKE AANPASSINGEN NA OVERNAME BEDRIJF Bedrijfsovernames komen in onze branche niet zo heel vaak voor, maar afgelopen zomer heeft Aludra in Vlaardingen het naburige bedrijf Metalas overgenomen. Daar zijn beide partijen blij mee, maar het leidt ook tot een grondige herbezinning op taken, faciliteiten en bedrijfsinrichting. Wat betekent de samenvoeging op het gebied van focus bepalen, investeringen doen en elkaar aanvullen?

Directeur Eric Vergeldt van Aludra is de opvolger van Ton Kraak, die er tot voor kort de scepter zwaaide. Ton Kraak blijft overigens wel verbonden aan het bedrijf. Eric Vergeldt is voor dit verhaal de zegsman. “We kwamen in de gelegenheid om Metalas over te nemen en dat hebben we na rijp beraad gedaan. Wij houden ons voornamelijk bezig met thermisch spuiten en beseften dat onze gebouwen ons beperken in de groei die we willen realiseren. In de loop der jaren heeft het thermisch spuiten hier een aardige groei doorgemaakt. We spuiten onder meer vrij grote delen, maar onze gebouwen zijn daar eigenlijk niet zo geschikt voor; met name voor het spuiten van die grote delen is het allemaal wat gedateerd en onhandig ingericht.

We waren al bezig om plannen te maken voor nieuwbouw op een andere locatie, zodat we konden gaan groeien. Maar toen diende zich de mogelijkheid aan om Metalas over te nemen.”

Het voordeel van een dergelijke overname is dat je daarmee een stuk van de markt koopt en natuurlijk dat de bedrijfsomvang en -omzet toenemen. Dat is handig als je investeringen wilt gaan doen om de gebouwen flink op te knappen en de voorzieningen te verbeteren. Je krijgt de financiering daarvoor dan wat gemakkelijker voor elkaar. Wat verder goed uitkwam, is dat Metalas, naast thermisch spuiten en oplassen, ook lasercladden als oppervlaktetechniek in

30 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

huis heeft. Dat was heel interessant voor Aludra, want de markt voor lasercladden is heel erg in ontwikkeling en gaat hoogstwaarschijnlijk een deel van de markt van thermisch spuiten vervangen. Door de overname krijgt Aludra dus een ingang in die markt.

REPARATIE EN NIEUWBOUW Het werk van Aludra valt uiteen in twee onderdelen: reparatie en nieuwbouw. Reparatie heeft betrekking op het herstellen van gebruikte en grote onderdelen die zijn beschadigd of aangetast: een kwestie van de juiste proces- en deklaagkeuze en de juiste voor- en nabewerkingstechniek. Daarmee wordt het onderdeel weer in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht, met als toegevoegde waarde levensduurverlenging.

Nieuwbouw kan betekenen dat onderdelen helemaal vanaf ruw materiaal worden gemaakt, of dat er nieuwe producten worden aangeleverd die thermisch worden gespoten en nabewerkt.

Wat de huidige huisvesting betreft, zit het probleem vooral in het gebrek aan ruimte voor het behandelen van grote onderdelen en dat nieuwbouw en reparatie op de werkvloer door elkaar lopen, terwijl de twee soorten werkzaamheden verschillend van aard zijn.

“Bij reparatie krijg je problemen voorgeschoteld waarvoor je per geval bekijkt hoe je die het beste kunt oplossen. Ook willen klanten snel geholpen worden. Nieuwbouw betreft een wat

Eric Vergeldt meer gestandaardiseerd proces waarbij je meer planmatig kunt werken aan grotere opdrachten, die over het algemeen ook wat langere doorlooptijden hebben. Voor beide soorten werk krijgen wij regelmatig opdrachten vanuit de hydrauliek wereld, stationaire turbinebouw, procesindustrie, (petro)chemie, staalindustrie en andere sectoren. De reparatiegerichte werkzaamheden zijn meer regiogebonden (West-Europa) en de nieuwbouwwerkzaamhe-

Een deel van de werkvloer bij Metalas.

den strekken zich uit tot de rest van Europa en daarbuiten. Als we goed op de rit zitten met het uitwerken van de overname willen we kijken of we nieuwbouw en reparatie meer kunnen scheiden op de werkvloer.”

ISO 9001 Aludra spreekt eigenlijk liever van een samengaan van twee bedrijven dan van een overname. Aludra en Metalas worden gezien als twee gelijkwaardige bedrijven die elkaar aanvullen. Bij Aludra werken 27 mensen, bij Metalas zijn dat er 22. Eén van de eerste acties om het samengaan te bevorderen, is dat een vierkoppig managementteam is gevormd met vanuit elk bedrijf twee afgevaardigden. “We willen door het leven gaan als één bedrijf met twee locaties, maar het ligt in de bedoeling dat we mettertijd samen op één locatie gaan zitten. Nu richten we ons op het op elkaar afstemmen van beide bedrijfsprocessen en het aanpassen van de werkwijzen en bedrijfssystemen, om daarin zoveel mogelijk eenheid te krijgen. We willen daarin een dubbelslag bereiken: toewerken naar één en dezelfde manier van werken en ook kijken hoe we de best practices uit ieders werkwijze kunnen benutten. Hier zijn we tot eind van dit jaar druk mee bezig.”

Wat verder speelt, is dat Aludra vorig jaar gekwalificeerd is volgens ISO 9001, maar dat Metalas dat certificaat nog niet heeft. Het traject

moet na een jaar nog een keer doorlopen worden voor Metalas, om het certificaat voor het samengevoegde bedrijf te behouden. Hiermee is men vrij snel na de overname gestart. Omdat de bedrijfsprocessen niet heel erg veel van elkaar afwijken, verwacht Vergeldt dat het gaat lukken om het certificaat eind januari 2018 voor het dan gefuseerde bedrijf te laten herbevestigen. “Het gaat erom dat je laat zien dat je voortdurend bezig bent om de processen en de organisatie te verbeteren en op risico’s te anticiperen. We hebben een aantal klanten die dat certificaat eisen, dus het heeft ook direct met je omzet te maken. Maar ook voor jezelf is het erg nuttig, omdat dat ISO-certificaat je stimuleert op een gestructureerde manier te werken aan verbetering van je processen in de breedste zin van het woord.”

EFFICIENCYWINST De samenvoeging van de twee bedrijven betekent niet dat er arbeidsplaatsen komen te vervallen. “We hebben meteen tegen de mensen gezegd dat er van ontslagen geen sprake is.

Het gaat om twee goedlopende bedrijven met voldoende werk en winst. Wel verwachten we een efficiencywinst doordat we straks verder kunnen groeien zonder daarvoor extra personeel nodig te hebben. Bij Aludra hebben we een middenkader waarvan een deel de komende jaren met pensioen gaat. Dat kunnen we door de

samenvoeging goed ondervangen. Wat op de werkvloer binnenkort zal veranderen, is dat we gaan investeren in betere voorzieningen voor thermisch spuiten, waardoor er veel efficiënter gewerkt kan worden in betere werkomstandigheden.”

Een andere grote verandering op de wat langere termijn is dat het bedrijf gebruik wil gaan maken van een leegstaande bedrijfshal van Metalas. “Daar zouden we graag een spuithal willen plaatsen voor de grotere delen, maar helaas is het gebouw daar nu nog niet geschikt voor. Het plafond moet hoger en de vloer en de constructie moeten verstevigd worden. Dankzij het samengaan met Metalas hebben we de mogelijkheid om het allemaal gefaseerd aan te pakken. Dus eerst focussen op alles samenvoegen, dan een oplossing zoeken voor thermisch spuiten en ondertussen gewoon doorgaan met het normale werk. En als dat goed gaat, kun je het volgende stuk aanpakken.” ●

MEER INFORMATIE www.aludra.nl www.metalas.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 31

THEMA MEET- EN REGELTECHNIEK, BEDRIJFSINRICHTING, ROBOTTECHNIEK

FOTO’S Trumpf Nederland

ALGEMEEN

LASERTECHNOLOGIE EN ROBOTISERING STEEDS MEER SAMEN Lasertechnologie zal in de branche oppervlaktetechnieken steeds meer worden toegepast, althans dat is de verwachting van TRUMPF Nederland. Maar lasertechnologie is toch erg duur en moeilijk te combineren met andere oppervlaktetechnieken? In een gesprek met twee medewerkers van Trumpf Nederland blijkt dat die bezwaren tot het verleden behoren en dat er meer concrete toepassingen in het verschiet liggen. Hoog tijd dus om eens te gaan horen wat dat concreet zal betekenen.

TRUMPF is technologie- en marktleider op het gebied van industriële lasers en gereedschapsmachines voor flexibele plaatbewerking en biedt productie-oplossingen op het gebied van gereedschapswerktuigen, lasertechnologie en elektronica. Het bedrijf is vertegenwoordigd in praktisch alle Europese landen, in Noord- en Zuid-Amerika en Azië. Voor de branche oppervlaktetechnieken kan het bedrijf van betekenis zijn via lasertechnologie die nu dankzij enkele recente verbeteringen voor applicateurs makkelijker toepasbaar is met een hogere output.

“Het is wel begrijpelijk dat applicateurs niet zo stonden te springen om lasertechnologie te gaan toepassen”, zegt Jeroen Olde Benneker, teamleider lasertechnologie bij TRUMPF Nederland. “Die technologie vergde immers een behoorlijke investering en wellicht vormden de veiligheidsaspecten ook wel een drempel. Daarnaast wordt die technologie vaak als high tech gezien dat maar moeilijk past in een omgeving waar oppervlaktebehandeling plaatsvindt. En er waren voor oppervlaktebehandeling ook wel technische uitdagingen. Toen een aantal jaar geleden glasvezelgeleidende vaste stoflasers in het korte pulsbereik beschikbaar kwamen, begon het beeld te kantelen.”

Aanvankelijk liep het in onze branche nog geenszins storm voor deze lasers, omdat ze te weinig vermogen hadden voor productie op grote schaal. Maar de laatste twee jaar is dat vermogen steeds verder opgekrikt, waardoor micro-bewerkingen mogelijk zijn geworden in

32 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Gert van Wakeren (l) en Jeroen Olde Benneker een industriële productie (macrobereik) en dus ook geschikt zijn voor onze branche.

20 KILOWATT Gert van Wakeren, sales engineer lasertechnologie van Trumpf Nederland wijst op een aantal basistoepassingen. “In de branche oppervlaktetechnieken zien we steeds meer bewerkingen met laser, zoals reinigen, verruwen en vergladden van allerlei materialen al naar gelang de inzet van de energie van de laser. Het voordeel van laseren is dat het contactloos is, je er heel

nauwkeurig en gedoseerd mee kunt werken en dat het bijna geen effect heeft op het materiaal zelf. In de basis is de laser erg geschikt om er verf of coatings mee te verwijderen.”

Jeroen Olde Benneker noemt een concrete toepassing die nu wordt uitontwikkeld voor de vliegtuigbouw. Daar wordt al jaren aan gewerkt door een internationaal consortium onder leiding van LR Systems. “Projectpartners zijn toonaangevende producenten (waaronder Trumpf en de NTS Group) en internationale researchinstellingen. De verwachting is dat LR

Voorbeelden van toepassingen met lasertechnologie.

Systems in de zomer van 2018 een dergelijk systeem op praktijkschaal kan presenteren aan grote vliegmaatschappijen.”

Van vliegtuigen wordt ongeveer iedere vijf jaar de verflaag verwijderd, gevolgd door inspectie en het aanbrengen van een nieuwe verflaag. Tot op heden wordt deze verwijdering handmatig uitgevoerd (via toepassing van chemicaliën en mechanische verwijdering). De inzet van de nieuwe technologie is om het verwijderen van verf sneller en nauwkeurig te laten verlopen zodat het vliegtuig weer snel de lucht in kan.

De besparingen hierdoor zullen zó aanmerkelijk zijn dat de bouwers van het systeem vol vertrouwen zijn. Er wordt momenteel volgens bijzondere specificaties een zeer grote robot opgebouwd die zo hoog is als een vliegtuig en de verflaag er gedoseerd via een zelflerend procescontrole-algoritme van af gaat branden.

Het gaat hierbij om een 20 kilowatt CO2 laser waarbij aan weerszijden van een vliegtuig een robot wordt opgesteld. Doordat het vliegtuig hierdoor aanmerkelijk korter zal stilstaan in de hangar wordt een grote interesse van vliegmaatschappijen verwacht.

LASERCLADDEN Jeroen Olde Benneker: “Een ander voorbeeld van de inzet van lasertechnologie is het maken van een verbinding tussen kunststof en metaal, een verbinding die je anders alleen maar mechanisch kunt maken. In de automobielindustrie zijn er heel veel kunststof-en-metaal-combinaties die vaak worden gelijmd, best een complex proces. We hebben een microlaser met een scanner ontwikkeld waarmee je metaal van een textuur kunt voorzien die bestaat uit een soort weerhaken. Als je het metaal warm maakt en de

Kunststof-staal-verbinding in een kozijnprofiel .

kunststof in de matrix drukt, dan versmelten als het ware de weerhaken in de kunststof matrix en zo heb je een verbinding. Met een aantal toonaangevende autofabrikanten praten we nu om dit concept te gaan toepassen, maar ook heel concreet met een aantal producenten van profielen voor de kozijnenbouw.”

Ook zijn er andere concrete toepassingen, zoals industriële applicaties met korte puls laserreinigen van bijvoorbeeld wafelijzers of mallen voor de bakindustrie waar residu achterblijft, of drukwalsen in drukkerijen waar inktresidu is achtergebleven dat verwijderd moet worden.

Daarnaast is lasertechnologie ook in te zetten bij additieve technieken, zoals 3D-metaal printen (Laser Metal Fusion) en lasercladden (Laser Metal Deposition). Vereniging ION heeft contacten met Trumpf over 3D-metalprinting.

Voor lasercladden heeft Trumpf zelfs een eigen afdeling die zich richt op het verder ontwikkelen van het opbouwen van kleine laagjes met heel specifieke eigenschappen op een goedkoop basismateriaal. Die eigenschappen zijn bijvoorbeeld hoge slijtvastheid, hogere impactbestendigheid of een hogere corrosiewerendheid. Dit kan worden vooral toegepast als reparatietechniek van hoogwaardige onderdelen of als nieuwbouw (goedkoop basismateriaal met hoogwaardige toplaag).

VRIJE VORM Gert van Wakeren: “We zien dat lasertechnologie en robots naar elkaar toegroeien. Dat is wel verklaarbaar, want je hebt dan een werktuig zonder mechanisch contact met je product en je kunt vrij eenvoudig het laserlicht over een bepaald oppervlak manipuleren. Het laserlicht laat zich relatief eenvoudig transporteren via

telescoopspiegels of via glasvezelkabel. Beide zijn te manipuleren in een drie- of vijfassig bereik waarbij je niet allerlei krachten hoeft over te brengen anders dan het gewicht van de optiek. Door de grote manipuleerbaarheid kun je er bijna honderd procent vrije vorm mee bereiken. Daarnaast kun je er heel nauwkeurig en op hoge snelheid mee werken en de laser is ook heel makkelijk te automatiseren en te integreren in een industriële omgeving.”

Jeroen Olde Benneker: “Wij denken dat de combinatie laser en robot nu ook heel interessant kan zijn voor de branche oppervlaktetechnieken. Ik denk onder meer aan systemen om lagen weg te halen, zoals ontroesten. In 2018 zal TRUMPF het laserportfolio uitbreiden met nieuwe bronnen die dat mogelijk maken. Het is ook mogelijk om een lasersysteem samen met de leveranciers van speciale machines op maat te maken. Het gaat om modulaire, klantspecifieke systemen waarbij de speciaalmachinebouwer onze laser inbouwt in een manipulatiesysteem om de laser te bewegen naar de bewerking die hij moet doen. Er zijn allerlei varianten mogelijk, van een lineair systeem tot een zesassige knikarmrobot. Ook kun je een scankop gebruiken als je een oppervlak wil bewerken. Zo’n kop is een systeem met twee beweegbare spiegels. Als je die op een zesassige robot monteert, kun je zowel de robot als de scankop programmeren waardoor je als het ware een systeem hebt met acht assen. Een nieuwe ontwerpvrijheid die toegepast kan worden in bestaande productieprocessen.” ●

MEER INFORMATIE www.trumpf.com/nl_NL

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 33

THEMA MEET- EN REGELTECHNIEK, BEDRIJFSINRICHTING, ROBOTTECHNIEK

ALGEMEEN

GRAVEREN EN MICROMACHINING: NAUWKEURIGHEID CENTRAAL Binnen de maakindustrie vormt onze branche een niche, maar ook daarbinnen heb je weer niches. Het gaat dan om bewerkingen aan het oppervlak die door weinig bedrijven worden uitgevoerd. Zo’n bedrijf is Reith Laser, dat onder meer twee bewerkingen uitvoert die binnen de oppervlaktetechnieken vallen: graveren en micromachining. Hoe gaat dat in z’n werk en welke meet- en regeltechniek komt daarbij kijken?

Reith Laser is specialist op het gebied van laserbewerkingen voor de hightechindustrie. Enkele maanden geleden is het bedrijf overgenomen door VECO dat op zijn beurt een onderdeel is van de SPGPrints Group. De overname van Reith Laser is erop gericht meer synergie te behalen in het ontwikkelen van nieuwe markten en applicaties. Door de krachtenbundeling kunnen de twee bedrijven hun klanten een ruimere keuze aanbieden in bewerkingen en te bewerken materialen. Ronald Verstraeten, directeur van Reith Laser, ziet de overname als een uitgelezen kans om elkaars markten aan te vullen. “Veco is met het elektroformeren meer internationaal georiënteerd, terwijl wij als jobshopper meer lokaal georiënteerd zijn.”

Reith Laser voert diverse laserbewerkingen uit, maar in dit verhaal gaan we het alleen hebben over graveren en micromachining; twee technieken waarmee de oppervlaktestructuur van een materiaal wordt veranderd. “Met een laserstraal kun je daadwerkelijk een moleculaire laag van structuur laten veranderen. Met graveren brengen we onder meer een verkleuring aan, bijvoorbeeld op rvs of titanium, waardoor je een

34 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

contrast krijgt. Die verkleuring ligt niet op het materiaal, maar is erin aangebracht. Uit het titanium haal je bijvoorbeeld fletsblauw, fletsrood of fletsgroen door met een aantal parameters te spelen. Dit wordt bijvoorbeeld toegepast in de cosmetica, maar ook in de aerospace waar het vaak wordt gebruikt omdat titanium heel licht is. Met het oog op de traceerbaarheid wordt daar een heel fijne gravure op gezet.”

BLIJVENDE GRAVURE Graveren kun je volgens Ronald Verstraeten zien als een alternatief voor inktjet printen of tampon printing bij het gebruik van producten in een agressieve of natte omgeving. “Als je bijvoorbeeld niet wilt dat inkt weg zou kunnen spoelen in het proces, dan breng je met lasergraveren een blijvende gravure aan, die ook in een agressief of nat milieu blijft bestaan. Dit kan bijvoorbeeld erg nuttig zijn bij gebruik van een carrier in een wasstraat waar producten in gezet worden die door een etsbad of spoelbad gaan.

Omdat je wel wilt weten in welke carrier iets heeft gestaan, is het handig als daarop een onuitwisbare lasergravure staat. Ook allerlei consu-

mentenproducten, zoals mobiele telefoons en tablets of laptops, vormen een dankbare markt doordat je die producten kunt personaliseren met een esthetische gravure. Er zijn verschillende lettertypes beschikbaar om iemands naam er onuitwisbaar op te zetten. Daar is vraag naar, mede omdat het er sjiek uitziet.”

In de maakindustrie is betrouwbare kwaliteit van groot belang. Dat betekent vaak ook nauwkeurigheid. Vroeger ging het graveren bijvoorbeeld met een mechanische spijker, waarmee je niet fijnmazig kon werken. Met een laserstraal kan dat wél op bijvoorbeeld tien micrometer. Ook kan een laserstraal voor een blijvende gravure worden toegepast op heel dunne producten met een plaatdikte van 0,2 of 0,3 millimeter. Met andere technieken maak je het materiaal al gauw kapot.

“Waar hoge nauwkeurigheid wordt gevraagd, komt de laserstraal vaak om de hoek kijken”, zegt Verstraeten. “De schaal waarop graveren wordt uitgevoerd, betreft millimeters. Uiteindelijk moet de gravure immers uitgelezen kunnen worden. Soms gebeurt dat met het blote oog, maar steeds vaker komt er een gravure met

Ronald Verstraeten: “We kunnen onder meer heel nauwkeurig heel kleine gaatjes maken zonder braam.”

een 2D- of 3D-barcode op een product die naderhand met een barcodescanner uitgelezen moet kunnen worden. Met een camera kijken we of de laserstraal op z’n plek staat of dat die een honderdste millimeter gecorrigeerd moet worden. Bij graveren wordt ook bepaalde software gebruikt waarmee je heel flexibel kunt werken, zoals bijvoorbeeld bij het graveren van een naam met een specifiek lettertype. Ook telt de software het aantal keren dat de gravure wordt aangebracht, waardoor op ieder product een opvolgend getal komt te staan.”

MICROMACHINING Een andere specialistische bewerking is micromachining. Dit houdt in dat met een scanner een laserstraal heel snel over een object wordt bewogen, bijvoorbeeld om keramiek te matteren of gladder te maken of om een bepaalde oppervlakteruwheid te creëren. Door de snelheid waarmee de laserstraal over een oppervlak gaat, worden alle oneffenheden weggebrand en ontstaat er heel lokaal een andere oppervlaktestructuur. Het oppervlak kan hiermee zo glad gemaakt worden dat het Lotus-effect ontstaat:

een waterdruppel kan er niet op hechten en rolt eraf.

“Micromachining is vaak een laserstraal die door een scanner heen wordt gestuurd waarin een x-y-motor zit. Een lens projecteert de laserstraal op het werkstuk en met de x- en y-spiegels kun je een bepaald veld van bijvoorbeeld 100 bij 100 millimeter programmeren. De laserstraal wordt aan de hand van x- en y-coördinaten naar een bepaald punt gestuurd, zonder dat het product beweegt en zonder dat de scanner beweegt. De laserstraal beweegt computergestuurd met een bepaalde intensiteit en snelheid over het oppervlak, waarmee je - net als bij graveren - bepaalde effecten kunt creëren. Dit kan op uiteenlopende materialen, zoals hout, titanium, rvs, keramiek en kunststoffen.”

INNOVATIE Klanten die in de twee beschreven technieken zijn geïnteresseerd, komen uit de voedingsmiddelenindustrie, halfgeleidersindustrie, medische wereld, automobielindustrie (het maken van heel fijne en kleine gaatjes in grote aantallen), aerospace en elektronica. Vaak gaat het om

bewerkingen aan systemen die aan de hoogste nauwkeurigheidseisen moeten voldoen. Daarom worden er geen robots ingezet, want die zijn te onnauwkeurig op het gebied van baannauwkeurigheid (beweging): de optelsom van verschillende assen om van A naar B te gaan.

Verstraeten vertelt, tot slot, dat het bedrijf zelf een innovatie heeft ontwikkeld waarmee je heel nauwkeurig kleine gaatjes kunt maken in een materiaal, zonder dat je daarna moet schuren of etsen. “Dit wordt bereikt door de lasers op heel korte puls-lengtes in te zetten (‘femtosecondes’) waardoor het materiaal van de vaste fase meteen overgaat in de dampfase, en dus geen tijd krijgt om te smelten. Daarmee kun je gaatjes maken die heel scherp zijn, zonder braam. Ook kun je met deze techniek gaatjes onder een hoek maken.” ●

MEER INFORMATIE www.reithlaser.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 35

ORGANISCHE DEKLAGEN

THEMA MEET- EN REGELTECHNIEK, BEDRIJFSINRICHTING, ROBOTTECHNIEK

TESTLOCATIE VOOR MEERJARIGE TESTEN OP CORROSIE In een themanummer over meten is het interessant om eens te kijken naar een bijzondere vorm van testen. Op een speciale testlocatie in Hoek van Holland staan in een buitenopstelling vlak aan zee testpanelen om de corrosiebestendigheid van coatings en andere producten in een zeeklimaat te testen. Hoe wordt zoâ&#x20AC;&#x2122;n locatie beheerd zodat de testen goed verlopen en wie laat er zijn coatings testen?

Het bedrijf Atlas Materials Testing Solutions beheert wereldwijd tussen de dertig en veertig testlocaties. Deze zijn zo verspreid dat er in allerlei klimaatzones en weersomstandigheden kan worden getest. In de Benelux wordt Atlas vertegenwoordigd door Rycobel. De testlocatie in Hoek van Holland is uitgekozen om de corrosiebestendigheid van coatings en van andere producten te testen in een zeeklimaat (C5 corrosiecategorie). Bij de opzet en uitvoering van de testen voor coatings worden nadrukkelijk de voorschriften gevolgd van de European Coil

36 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Coating Association (ECCA). Deze organisatie schrijft precies voor hoe de testopstelling er moet uitzien en hoe die beheerd moet worden.

Zo moeten de testpanelen in een schuine opstelling worden bevestigd met bepaalde schroefjes en worden ze met de rug naar het zuiden opgesteld zodat er geen invloed van zonnestraling kan zijn.

Andreas Ruth, EU-manager van de Atlas Weathering Services Group, bezoekt de testlocatie in Hoek van Holland eens per maand om een oogje in het zeil te houden. â&#x20AC;&#x153;Het eerste

wat ik doe als ik hier kom, is een rondje langs de panelen maken en kijken of alles in orde is.

Ik kijk bijvoorbeeld of alle panelen nog op hun plaats zijn, of dat ze misschien door de wind een beetje zijn verschoven. Een groot deel van mijn taak is ook om de testpanelen vooraf te prepareren volgens de voorschriften van ECCA en gelet op de klimaatzone waarin ze blootgesteld zullen worden. We hebben daar modellen en instrumenten voor die we in ons laboratorium toepassen. Wat ik ook doe, is het meten van de kleur. Daar hebben we een protocol voor. Die

Andreas Ruth van de Atlas Weathering Services Group.

metingen doe ik hier ter plekke, ik neem daarvoor geen samples mee naar ons laboratorium.”

PROTOCOLLEN Voor iedere testlocatie heeft ECCA speciale testprotocollen opgesteld. Er wordt onder meer gekeken naar kleur, glans, vervuiling en corrosie. Aan de hand daarvan wordt er een rapport opgesteld dat naar de klant wordt gestuurd. Klanten die gebruik maken van de testlocatie in Hoek van Holland zijn voornamelijk coatingfabrikanten als AkzoNobel, Axalta, Euromax en DSM. Maar er worden ook andere producten dan coatings getest. Eigenlijk ieder product dat voornamelijk of alleen maar in de buitenlucht wordt toegepast en bestand moet zijn tegen corrosie kan er worden getest. Zie kader over welke producten er getest worden op de diverse locaties wereldwijd. De tijd waaraan de proefstukken worden blootgesteld, varieert van één tot vijftien jaar, afhankelijk van de klantwens.

“Ik doe dit werk bijna twintig jaar. Hier moeten we vaststellen dat het aantal testpanelen langzaam maar zeker terugloopt. We zien dat er naar verhouding meer testpanelen naar de testlocatie in Zuid-Frankrijk en andere plaatsen gaan.

Daar kan niet alleen op corrosie getest worden, maar ook op andere degradatieprocessen. Hier worden de testpanelen niet zozeer gebruikt om nieuwe coatings te testen, maar worden ze geplaatst om als referentiepaneel te dienen. Als

TESTEN VOOR VELE MARKTEN EN PRODUCTEN Voor alle testlocaties wereldwijd heeft ECCA benchmarks opgesteld om daarmee alle klimaatzones en weersomstandigheden in beeld te hebben. Denk aan (sub)tropisch, mediterraan, polair, woestijn, zee, enzovoorts. Een woestijnlocatie is van belang vanwege de versnelling in de degradatie die daar optreedt. In het algemeen wordt er gezocht naar testlocaties met zware omstandigheden voor materialen die blootgesteld worden aan de buitenlucht. Op iedere locatie kan in feite elk soort product worden getest:auto’s, plastic, daken, houten producten, glas, kit, composieten, scheepsonderdelen, coatings, allerlei elektrische apparaten, zonnepanelen enzovoorts. De industrieën die hun producten voor testen aanbieden, zijn onder meer de industrieën voor kunststoffen, coatings, bouwmaterialen, verpakking, luchtvaart, defensie, voedsel en automotive. Atlas heeft ook verschillende testlocaties voor indoor testen en ontwikkelt allerlei meetinstrumenten voor diverse testen die Rycobel sinds 1976 in hun productportfolio aanbiedt.

klanten met klachten komen en zeggen dat een coating niet langer dan tien jaar presteert, dan komt de fabrikant hier kijken of dat zou kunnen kloppen. Of moet vaststellen dat de oorzaak van de degradatie niet bij ons ligt.”

STANDAARDEN Atlas heeft verspreid over de wereld veel eigen testlocaties, maar ook veel locaties waar ze samenwerken met anderen. In Hoek van Holland werken ze samen met DSM, omdat DSM de eigenaar van de grond is. Vanuit deze locatie zijn er ook contacten met Qualicoat. De meeste klanten voor de locatie zijn gevestigd in Europa. Meestal zijn het staalfabrikanten en fabrikanten van coil coatings. Ook bedrijven in de elektrotechniek melden zich soms. Zij produ-

ceren contactdozen voor buitenopstellingen en zoeken naar mogelijkheden om hun product te verbeteren. Ook toepassing in een zeeklimaat valt daaronder. Andreas Ruth: “We zien dat dit werk door de jaren heen grotendeels hetzelfde is gebleven. De vragen van de klanten zijn niet wezenlijk veranderd. De standaarden voor het uitvoeren van dit soort testen zijn in de jaren 80 en 90 ontwikkeld en gelden nu nog steeds.” ●

MEER INFORMATIE www.atlas-mts.com www.rycobel.nl www.prepaintedmetal.eu (ECCA)

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 37

OVER DE GRENS

Noël Ruijters scant de buitenlandse bladen.

De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek “Over de grens”. Deze keer de septembernummers van het Journal für Oberflächentechnik en het European Coatings Journal.

UIT DE BRANCHE Op de ZVO-Oberflächentage in Berlijn (13-15 september) veel aandacht voor nieuwe toepassingsgebieden voor galvanische deklagen, hogere eisen aan behandelde oppervlakten en de omgang met nieuwe wettelijke voorschriften.

Verder ook zink-nikkel-legeringen, Industrie 4.0 en alternatieven voor chroomzuren. Interessant zijn de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van fundamenteel onderzoek door de Universiteiten van Ilmenau en Chemnitz, bijvoorbeeld voor het direct opbrengen van lagen op oppervlakten van halfgeleiders, zoals detectoren op basis van silicium of zonnecellen. www.zvo.org

AUTOMOBIELLAKKEN In beide bladen veel aandacht voor automobiellakken. De economische groei, lage rente en dito olieprijzen zwengelen de afzet van auto’s en daarmee het verbruik van lak aan. Staal wordt in auto’s meer en meer vervangen door andere (samengestelde) materialen zoals aluminium, ultra-high strength steel (UHSS), magnesium, met carbonvezels versterkte polymeren en andere zeer sterke plastics. Andere trends zijn zelf-herstellende, zelfreinigende en zonnereflecterende lakken. De belangrijkste compacte lakproces technologieën die ontwikkeld worden zijn de 2-nat, 3-nat en B1:B2 processen (PPG) en andere technologieën zonder primer.

Het gebruik van steeds meer lichte materialen in auto’s stelt ook andere eisen aan de bedrijven die dit materiaal lakken. Henkel heeft in samenwerking met Fiat-Chrysler een heel nieuw proces ontworpen voor de Alfa Romeo Giulia: een twee-fasen Bonderite voorbehandeling

38 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2017

voor multi-metaal carrosserieën. Eerst een zink-fosfaat voor de behandeling van staal, en vervolgens de behandeling van aluminium in het spoelbad daarna. www.bonderite-mpt.com Met de slogan “Digital@Dürr” bundelt Dürr al haar activiteiten op het gebied van digitalisering en Industrie 4.0, met deelonderwerpen als big data en predictive maintenance. Hogere kwaliteit (First Run Rate) en flexibiliteit brengen de doelstelling van “seriegrootte 1” in zicht. www.durr.com BMW investeerde € 200 miljoen in een nieuwe lakkerij in München. In tegenstelling tot conventionele lakprocessen worden er twee basis-laklagen nat-in-nat opgebracht. De eerste laag neemt verschillende eigenschappen van de vulprimer over, zoals de bescherming voor steenslag. De tweede laag neemt de optische eigenschappen zoals kleur, effect en dieptewerking over. Als laatste wordt er blanke lak opgebracht, die zorgt voor de glansgraad en de krasbestendigheid. De informatie uit de 100% volautomatische kwaliteitscontrole wordt gebruikt om de processen verder te verbeteren.

Resultaat: 50% minder aardgasverbruik, 50% minder CO2-emissie, 27% minder stroomverbruik en 2/3 minder uitstoot van gassen. Op Youtube staat een interessant filmpje.

Onder de naam “F 015 Luxury in Motion” ontwikkelt Mercedes een toekomstperspectief voor de auto. Functies als verlichting, sensoren en antennes worden weggewerkt in de oppervlakte van de auto. Het “Solaric System” van BASF Coatings weerkaatst het zonlicht en verlaagt daarmee de temperatuur ín de auto in de zomer. Sensoren in het plaatwerk vervangen de traditionele deurklink. De firma Engel werkte schakelaars weg door ze te integreren in het kunststof oppervlak onder de noemer “Shy Tech”, vanwege het onopvallende resultaat. www.mercedes-benz.com

GALVANO Zink-Nikkel legeringen winnen gestaag terrein door EU-richtlijnen. Ze voldoen aan de meeste specificaties, zijn recyclebaar en Cr(VI)-vrij.

Daarbij bieden ze een hoge kathodische corrosiebescherming (zowel rood- als witroest) bij geringe laagdikte. Om deze laatste eigenschap te versterken, wordt de legering gepassiveerd en gesealed. Verdere voordelen zijn ook dat ze in combinatie met aluminium maar weinig contactcorrosie geven, erg hard zijn en bestand tegen hoge temperaturen. www.zvo.org ●

Noël Ruijters is directeur van Bâton Adviesgroep. www.baton.nl

IGP-DURA®face 5807 Surface-robust powder coating system for facade and metal construction – More abrasion resistant – More scratch resistant – Easier to clean

RO

Learn more about IGP-DURA ® face 5807 at: www.igp-powder.com

BU

ES

– Optimized flow

S T S U R FA

C

IGP Benelux BV NL-8013 RW Zwolle Phone +31 38 4600695 www.igp-powder.com info.benelux@igp-powder.com A member of the DOLD GROUP

Wereldwijde standaard in finish oplossingen NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl NTS Finish

Accelerating your business

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl Eenvoudig Proceszekerheid – Wilt u ook Proces zeker spuiten?

Encore® HD Poeder spuitpistolen – maken gebruik van Dichtstroom techniek en zijn ontworpen voor een snelle en contaminatie vrije kwaliteitskleurwissel.

In kombinatie met de zelfreinigende gepatenteerde HDLV® Pompen, biedt dat U de flexibiliteit om korte en lange productie series efficiënt uit te voeren.

HDLV Pompen geven u de mogelijkheid 4.000 uur onderhoudsvrij te werken en waarborgen een continue kwaliteitsverhoging.

Ontdek meer en contacteer ons voor een uitleg. ics.eu@nordson.com | www.nordson.com/hdlv

Performance by design

2017_10 Nordson Advert NL Oppervlaktetechniek issue October 185x64mm.indd 1

05.10.2017 16:01:49 OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 39

OP ZOEK NAAR SAMENWERKINGSPARTNERS Oppervlaktebehandelingsmethode voor superhydrofobe oppervlaktecoating Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

MEER INFORMATIE Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

AANBOD UIT Turkije, REFERENTIE: TOTR20170623003, GELDIG TOT 04-08-2018

SAMENVATTING Een Turks bedrijf biedt een methode voor superhydrofobe oppervlaktecoating, bijvoorbeeld voor gebruik in de gezondheidszorg en auto-industrie. Het bedrijf werkt samen met academici van regionale universiteiten, en biedt als TTO (Technology Transfer Office) gelicentieerde projecten van deze wetenschappers aan. De betreffende methode vergroot de oppervlaktehechting van superhydrofobe coating, die als dunne film wordt aangebracht. Het bedrijf is geïnteresseerd in licentieovereenkomsten.

BESCHRIJVING Het Turkse bedrijf is opgericht in 2009 in de regio Kayseri. Het biedt octrooilicenties voor producten die worden ontwikkeld door academici van universiteiten die bij het TTO zijn aangesloten. Het bedrijf beoogt de superhydrofobe nano-composiet coatingmethode over te dragen via een licentieovereenkomst. De oppervlakken worden aangemerkt als superhydrofoob en worden veelal gekenmerkt door watercontacthoeken van meer dan 150° en water afrolhoeken van minder dan 10°. Waterdruppels maken minimaal contact of glijden direct van dergelijke oppervlakken af, waardoor een aantrekkelijke omgeving ontstaat voor allerlei toepassingen waarin behoefte is aan zelfreinigende, anti-ijsvorming, anticorrosie, antibacteriële en waterafstotende coatings.

Diverse methoden hebben oppervlakken opgeleverd met een verschillende mate van afstoting van vloeistoffen met verschillende oppervlaktespanningen. Het belangrijkste probleem dat een wijdver-

breid gebruik van deze materialen in praktische applicaties in de weg staat, is de mechanische robuustheid van superhydrofobe coatings: de meeste geproduceerde oppervlaktetopografieën raken snel beschadigd door mechanische slijtage die ontstaat tijdens het gebruik.

De uitvinding van het bedrijf biedt een praktische aanpak voor het produceren van mechanisch robuuste superhydrofobe coatings.

De aanpak is gebaseerd op het in één stap spray-coaten van een mix van nanodeeltjes, gefunctionaliseerd met lage oppervlakteenergiemoleculen en polymeren, die een nanocomposiet film op het oppervlak van materialen vormen. De kern van deze uitvinding is het gebruik van polymeren waarmee bi-directioneel (in twee richtingen) bevochtigd wordt, waardoor de hechting van de coatings aan het onderliggende substraat wordt verbeterd. Een deel van het polymeer werkt gunstig in op het substraat, terwijl de rest van de ketens een gelijkmatige dispersie van de nanodeeltjes in de matrix bevorderen. De resultaten laten zien dat de mechanische robuustheid van de coatings significant kan worden verbeterd door gebruik van de ontwikkelde polymeermatrices.

De methode kan worden gebruikt in verschillende gebieden waar water/vloeistof afstotende eigenschappen vereist zijn, waaronder de luchtvaart (vliegtuigcoating), scheepvaart (scheeps-, botencoating), autobranche (motorkap, glascoating), bouw (facadeverf en coating), keramiekbranche (wastafels, verglazing, tegels) enzovoorts. Maar elke industrie vereist een specifieke aanpak. De uitvinding is in de praktijk onderzocht voor vliegtuigcoating en verpakkingsindustrie waarmee goede resultaten zijn verkregen. Alle rechten met betrekking tot deze methode die door het bedrijf zijn gerealiseerd, vallen onder een octrooibescherming.

GEZOCHTE PARTNER Het bedrijf is geïnteresseerd in licentieovereenkomsten. Partners kunnen afkomstig zijn uit de beschreven voorbeeldsectoren, zoals een bouw-, scheepvaart- of textielbedrijf, onderzoeker of universiteit die de methode wil toepassen. ●

Ontwikkelaar van op maat gemaakte vacuümapparatuur voor oppervlaktebehandeling en thermische materiaalmodificatie zoekt samenwerking AANBOD UIT Tsjechië, REFERENTIE: TOCZ20170503001, GELDIG TOT 12-05-2018

SAMENVATTING Een Tsjechisch bedrijf ontwerpt en produceert op maat gemaakte vacuümapparatuur die wordt gebruikt voor oppervlaktebehandelingen zoals vorming van dunne films op verschillende materialen (bijvoorbeeld glas, metaal, porselein, keramiek, kunststof, folie) en voor thermische modificatie van materialen. De apparatuur wordt gebruikt in de automobielindustrie, engineering, glas, optica, elektronica en ook in R&D. Men streeft naar een commerciële overeenkomst met technische bijstand.

BESCHRIJVING Het Tsjechische familiebedrijf is opgericht in 2002. Van meet af aan richt het bedrijf zich op de ontwikkeling en productie van op maat gemaakte vacuümgebaseerde apparatuur voor oppervlaktebehandeling en materiaalmodificatie zoals solderen, gloeien, uitharden, smelten en harden. Het bedrijf heeft uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van vacuüm, materialen en nano-coatings, is zeer innovatief en heeft goede referenties binnen de industrie en de academische wereld. Het bedrijf ontwik-

kelt en gebruikt ook dunne films bestaande uit verschillende mengsels van metallische en niet-metallische materialen in een atmosfeer van inerte of reactieve gassen. De uiteindelijke materiaalstructuren in de vorm van functionele of decoratieve lagen worden aangebracht op glas, metaal, porselein, kunststoffen en folies.

De productie varieert van laboratoriumapparatuur tot grote technische installaties voor industrieel gebruik: - Vacuümovens - Stoomvacuümapparatuur - Vacuüm magnetron sputterapparatuur - Waterstofovens - Plasma-, magnetron- en ultrageluidapparatuur - Vacuüm droogovens.

Men zoekt een partner met goede contacten in het vakgebied voor samenwerking op basis van een commerciële overeenkomst met technische bijstand.

GEZOCHTE PARTNER Men wil een commerciële overeenkomst met

technische bijstand aangaan met vertegenwoordigers uit een industriële of academische omgeving die goede contacten hebben zowel in de R&D-sfeer (universiteiten, onderzoeksinstituten, enz.) als met fabrikanten, voornamelijk uit de automobielsector, die zich bezighouden met oppervlaktebehandeling en materiaalmodificatie. De taak van de vertegenwoordiger: hij of zij zoekt geschikte bedrijven en/of R&D-kansen en moet de behoeften kunnen overbrengen aan de ontwikkelaar zodat die een maatwerkoplossing kan ontwikkelen.

VOORDELEN EN INNOVATIES - Uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van vacuüm- en plasmagebaseerde oppervlaktebehandeling en materiaalmodificatietechnieken voor functionele en decoratieve doeleinden; - Vijftien jaar ervaring met specifieke behoeften van industriële en R&D-klanten; - Breed scala aan apparaten, van kleine laboratoriumapparatuur tot grote technologische complexen; - In-house ontwikkeling. ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 41

TERUGBLIK

COLUMN

VERZOEK UIT China, REFERENTIE: TRCN20170731002, GELDIG TOT 08-08-2018

SAMENVATTING Een jonge Chinese apparatuur- en materiaalfabrikant is op zoek naar technologieën om meer geserialiseerde coatings en meer nieuwe nanocoatingproducten te ontwikkelen en de productlijn van het bedrijf te versterken. Men wil zowel op technisch als onderzoeksgebied samenwerken met partners. Men is bereid om 2 miljoen RMB (Ren Min Bi, Chinese munt) uit te geven aan de nieuwe technologie.

BESCHRIJVING Het Chinese bedrijf is opgericht in 2014 en gevestigd in de stad Loudi in de provincie Hunan. De belangrijkste producten zijn onder meer high-end roestvrijstalen industriële buizen, efficiënte warmtewisselingsapparatuur, ontziltingsinstallaties en andere producten. De producten worden veel gebruikt in de voedsel-, farmaceutische, chemische, mariene, militaire en luchtvaartindustrie. De nieuwe nanocoating wordt voornamelijk toegepast binnen industrieën waar veel gewerkt wordt met corrosiewerende materialen zoals petrochemie, scheepsbouw, waterbouwprojecten, voeding en huishoudelijke apparaten. Een greep uit de activiteiten: het bedrijf heeft onder meer grootschalige apparatuur ontwikkeld voor het olieveld in Shengli, heeft riooltanks gebouwd voor een grote raffinaderij, maakt warmtewisselaars en levert aan de voedingindustrie en grote krachtcentrales. Dit bedrijf werkt al samen met een ander Chinees bedrijf om een nieuwe nanocoating te ontwikkelen. Het bedrijf wil meer in series gaan produceren en verbeteringen doorvoeren in de bestaande reeks coatingprestatietesten.

GEZOCHTE PARTNER Het bedrijf is op zoek naar technische en onderzoekssamenwerking met partners op het gebied van een nieuwe nanocoating. Het bedrijf zoekt een r&d-instelling of bedrijf dat betrokken is bij de ontwikkeling van nieuwe nanocoatingtechnieken.

1. Het bedrijf wil meer geserialiseerde coatings en meer nieuwe nanocoatingproducten ontwikkelen en de productlijn van het bedrijf versterken.

2. Het heeft ook technische ondersteuning nodig bij het testen van de coatingprestatie en de materiaalverhouding.

3. Het heeft behoefte aan een meer volwassen nanocoatingtechniek.

VOORDELEN EN INNOVATIES De nieuwe nanocoating kan de levensduur van apparatuur en installaties effectief verlengen, de onderhoudstijden verminderen, energie besparen, emissies verminderen, de efficiëntie verhogen en besparen op grondstoffen. Recent heeft het bedrijf op basis van technische samenwerking met andere bedrijven een nieuwe nanocoating ontwikkeld die is toegepast op warmtewisselaar- apparatuur die door het bedrijf zelf is geproduceerd.

Deze coating is sterker dan normale lak als het gaat om anti-corrosie, temperatuurweerstand en dichtheid. ●

42 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Slimme fabriek Zo breed als de branche is op het gebied van verschillende bewerkingen, zo breed is ook het vakgebied dat dit themanummer bestrijkt. Dit nummer bood een uitgelezen kans om naar een speciale testlocatie in Hoek van Holland te gaan die al vele jaren in gebruik is, uitgebreid stil te staan bij de mogelijkheden van lasertechnologie en robotisering en enkele oppervlaktetechnieken te beschrijven die normaal gesproken niet gauw in beeld komen. Denk aan graveren en micromachining.

Trends zijn onder meer dat grotere nauwkeurigheid die steeds belangrijker wordt en datzelfde geldt voor robotisering en automatisering. Dat laatste is wel een gevoelig punt. In onze branche moet je de automatiseerders met een lantaarntje zoeken. Dat is wel begrijpelijk als je kijkt naar de wijze waarop het meeste werk wordt uitgevoerd. Maar we gaan nu naar het concept van de Slimme fabriek waar industriële bedrijven digitaal gestuurd samenwerken en zodoende efficiëntieverbetering, kostenbesparing en duurzame werkwijze nastreven met behulp van slimme procesbesturingssystemen.

Kernbegrippen daarbij zijn onder meer gebruiksvriendelijke software, werken in wisselende netwerken, besturing op afstand, nog grotere flexibiliteit en transparantie in levertijden en in gebruik van grondstoffen en energie. Ook zullen klanten toegang kunnen krijgen tot de inline-monitoring en zullen applicateurs makkelijker toegang krijgen tot ontwerpers en via de digitale ontwerptafel invloed kunnen uitoefenen op het ontwerp. Verder kan de Slimme fabriek gaan betekenen dat we afscheid gaan nemen van de lopende band die in 1913 door Henry Ford voor het eerst werd toegepast. Iedereen in een industrieel bedrijf zal met deze ontwikkeling mee moeten gaan.

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Chinees bedrijf zoekt een nieuwe nanocoatingtechnologie

Dit is niet futuristisch, maar is een weergave van huidige ontwikkelingen. De vraag is natuurlijk: is er in de branche voldoende automatiseringskennis aanwezig om hier makkelijk en tijdig in mee te gaan? Die vraag kunt u vast goed beantwoorden. Het gaat er om dat machines, apparaten, sensoren en mensen naadloos kunnen communiceren en gegevens delen in steeds wisselende combinaties. Misschien moeten er medewerkers naar automatiseringscursussen gestuurd worden waarin natuurlijk ook aandacht is voor beveiliging van de systemen.

Over deze vragen nadenken, is geen overbodige luxe.

Kansen voor besparingen zijn er volop, maar er moet wel eerst geïnvesteerd worden. ● oppervlaktetechnieken @ellemmi.nl

BRANCHEREGISTER Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFZUIGINSTALLATIES Sir John b.v.

T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

ANODEMANDEN (TITAAN)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Coatingsystemen Van der Lans T. +31(0)614306694 info@coatingsystemenvanderlans.nl www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFVALWATERBEHANDELINGINSTALLATIES

CERTIFICERING

ANODEN (TITAAN)

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

TÜV Rheinland Nederland b.v.

T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HAWKING

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 www.ct-technics.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Official Benelux dealer

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

BAKKEN, KUNSTSTOF EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

BEITSEN/PASSIVEREN

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

CHEMISCH NIKKEL

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 43

DROOGAPPARATUUR

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF)

FILTERS & POMPEN

Corode T. 0411 - 68 55 0 IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Mefiag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

HITTEBESTENDIGE EN NON-STICK COATINGS Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

HAKEN

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

FILTERS

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES)

GLASPARELSTRAALCABINES

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

INDUSTRIËLE LUCHTBEHANDELING EN WARMTETERUGWINNING

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

INDUSTRIËLE REINIGING

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

FILTERS (OVERSPRAY) Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

44 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

HANGBAANSYSTEMEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

KLEUR & GLANS Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

KLEURENWAAIERS Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

ONTBRAMEN Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

NATLAKKEN (AFDEKMATERIALEN) Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MARINE COATINGS / SCHEEPVAARTLAKKEN

ONTLAKKEN (IN LOON) Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl

KTL/ATL LAKKEN HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

KUNSTSTOFLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

LAAGDIKTEMETERS

Helmut Fischer Meett. b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

CZL Tilburg b.v.

T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.n

METALLISEREN/SCHOOPEREN NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

MOFFELOVENS

LAKSTRATEN

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co TCI Cleaning b.v.

Centaurusweg 67 5015 TC Tilburg T. 013 - 456 39 66 info@tci-cleaning.com / www.tci-cleaning.com

NATLAKSPUITAPPARATUUR

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl Thermo-Clean Heusden-Zolder n.v.

T. 0032-13539060 Thermo-Clean Nederland b.v.

T. 0182 37 46 20

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

ONTLAKKINGSOVENS/ THERMISCHE REINIGINGSOVENS

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

ONTVETTINGSINSTALLATIES

NAVERBRANDINGSINSTALLATIES Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

ONTVETTINGSMIDDELEN Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 45

PROTECTIVE COATINGS

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN Unifour b.v.

T. +31 (0)315 641352 / F. +31 (0)351 641852 info@unifour.nl / www.unifour.nl Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO EN LAKTECHNIEK

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

POEDERSPUITAPPARATUUR

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

POEDERSPUITCABINES Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se T. +32 5083 1183 www.belmeko.be HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

OVENS

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

PVD COATINGS

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

REINIGINGSINSTALLATIES

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

SHOTPEENEN

POLIJSTEN AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN) Corode T. 0411-685500

46 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

SPUITCABINES

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

STRAALINSTALLATIES

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

STRAALCABINES

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Airblast-Abrasives b.v.

T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

STRAALKASTEN

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / F. 0341-494114 info@wabrasives.nl www.wabrasives.nl / www.winoagroup.com

STRALEN (AFDEKMATERIALEN)

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

TANKS (KUNSTSTOF) C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

TECHNISCH ONDERZOEK T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

TÜV Rheinland Nederland b.v.

T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

TRANSPORTSYSTEMEN Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017 | 47

VERFSPUITAPPARATUUR

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

UV EN EBC LAK

VERWARMINGSELEMENTEN (TEFLON) Corode T. 0411-685500

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

VERWERKING AFVALSTROMEN

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES

WERPSTRALERS

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

VERDUURZAMEN VAN METAAL

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 BETROUWBAAR EN SNEL

Rotocoaten betrouwbaar en snel • one-stop-shopping • automatische orderverwerking • eigen transportdienst • één aanspreekpunt verkoop@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

VERWARMINGSELEMENTEN

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

WATERBEHANDELING

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Corode T. 0411-685500 EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

BRANCHEREGISTER Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

48 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN OKTOBER 2017