Oppervlaktetechnieken1215

14

Trots op het werk

“Eigenlijk zijn er geen alternatieven�

Kwaliteit perslucht is ondergeschoven kindje

Hoe toekomstbestendig is uw bedrijf?

Afsluiting Kunstenaars in de Oppervlaktetechniek

12 | 59 e jaargang | december 2015

Het vakblad voor de professional Thema Visie

9 16

18

24

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 1

Bent u ook de beste ?

Adds to your Surface VECOM is meer dan 60 jaar dé specialist als het aankomt op oppervlaktebehandeling van RVS en andere metalen.

Chemisch reinigen op locatie – Stoomblazen Chemisch beitsen / Passiveren Sublimotion-process® - Beitsproducten Corrosion consultancy en nog veel meer…

Wij helpen u de beste te zijn in úw vak!

www.vecom-group.com Nederland  België  Duitsland  Verenigd Koninkrijk 2 | Oppervlaktetechnieken december 2015

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur). realisatie Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50. Voor toezending naar een adres in het buitenland wordt een toeslag van € 54,00 per jaar in rekening gebracht. Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www. oppervlaktetechnieken.com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Constructiebedrijven worden in het kader van EN 1090-1 geacht een CE-prestatieverklaring op te stellen. Deze verplichting geldt niet voor oppervlaktebehandelaars. Maar zij kunnen gevraagd worden een conformiteitsverklaring af te geven, waarmee ze verklaren volgens hoofdstuk 10 van de EN 1090-2 te werken. Het is allemaal niet eenvoudig, maar het lijkt er sterk op dat soortgelijke kwaliteitseisen steeds vaker zullen gelden.

Misschien toch wel handig om je erin verdiepen.

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Adrie Winkelaar (CTC Consult)

Innovatie De kerstboom zojuist geïnstalleerd, de kerstkaarten klaar voor verzending, nog net niet gesnoept van de kerstkransen en dan valt deze editie van OT in de bus. En wat voor een editie! Ook deze editie met als thema Visie laat weer eens zien hoe breed onze branche is, maar ook wat de sleutelwoorden zijn voor de applicateurs om hun bedrijf te versterken: kwaliteit, innovatie, ontzorgen van de klant, flexibiliteit, hogere efficiency, kostenreductie enzovoorts.

Al deze woorden komen ook sterk naar voren in het artikel over familiebedrijf Aalderink en hun visie op bedrijfsopvolging, een onderwerp dat in veel bedrijven speelt.

De beschreven aanpak kan goed van pas komen, want bedrijfsopvolging kun je niet zorgvuldig genoeg doen.

Ieder bedrijf is eigenlijk dagelijks met dezelfde vraag bezig: hoe word en blijf je onderscheidend en waardevol voor je klanten? Om dit meer tastbaar te maken, heeft ION samen met twee brancheverenigingen een programma voor leden opgezet voor het ontwikkelen van nieuwe, toekomstgerichte business. Het programma kan een handig instrument zijn om meer grip te krijgen op de ontwikkelingen in de markt.

En dan is er natuurlijk dé term die alle nieuwe benaderingen dekt: Lean Six Sigma. In een themanummer Visie mag een dergelijk onderwerp natuurlijk niet ontbreken. Een oude bekende uit de branche legt in heldere bewoordingen uit wat die term inhoudt en wat je ermee opschiet.

Door het in praktijk brengen van het kwaliteitsdenken wordt het werk veel efficiënter en prettiger. Althans, dat vinden ze bij TÜV Nederland. Maar je moet je dan wel verdiepen in normen, CE-markeringen, CE-prestatieverklaringen en wat dies meer zij. Niet echt een artikel voor onder de kerstboom, maar wel verhelderend.

Hoe breed de branche is, blijkt wel uit artikelen over het belang van goede perslucht, over de conservering van windmolens op zee en over applicateurs die praktijktesten uitvoeren met 3D-metal printing. Ook allemaal artikelen waarin kwaliteit, innovatie en efficiency een grote rol spelen.

Tot slot hebben we maar liefst zes pagina’s met korte nieuwsberichten over actuele en relevante ontwikkelingen in en rondom de branche. Ik wens u weer heel veel leesplezier! ●

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 3

Column

Visie op 2016

Airblast-Abrasives

In het afgelopen jaar heeft de technologische ontwikkeling zich van de mooiste kanten laten zien.

Straalmiddelen

Het 3D printen is nu zo breed ingebed in verschillende industrieën dat we nu al zeker weten dat we over vijf jaar minsten 5 à 10% van onze producten vanuit de printers aangeleverd krijgen.

Metallisch High carbon steel shot High carbon steel grit Low carbon steel shot

In ons land staan al vele 3D-printers die zowel beton, kunststoffen als metalen kunnen printen.

Gietijzergrit RVS straalmiddelen Draadkorrel

Een ontwikkeling die niet te stoppen is en waar ION-bedrijven mee te maken krijgen.

Niet-metallisch Corund bruin

Gelukkig is een aantal van de ION-bedrijven samen met het AddLab bezig te bekijken hoe op deze ontwikkeling het beste ingespeeld kan worden. Want oppervlaktebehandeling moet plaatsvinden om de juiste eigenschappen en esthetische beleving te krijgen.

Corund wit Glasparel Garnet Aluminium silicaat / Slakken grit

Het kunnen meten van oppervlaktelagen op molecuuldikte biedt onze industrie vele mogelijkheden.

Via laserpulsies kunnen verschillende molecuullagen worden opgebracht, waardoor de kwaliteit van zowel de oppervlaktebehandeling als van het eindproduct sterk verbeterd kunnen worden.

Airblast-Abrasives B.V. - Postbus 9334 - 1800 GH Alkmaar Tel.: 072 5715569 - Fax: 072 5714340 info@airblast-abrasives.com - www.airblast-abrasives.com

Met deze technologische ontwikkelingen in het achterhoofd werken de ION-bedrijven aan een steeds betere gegarandeerde kwaliteit, zorgen ze voor goede arbeidsomstandigheden en verzekeren zij zich van up to date te blijven door het lidmaatschap van ION.

BYK spectro-guide

Kleur en glans in één instrument Voldoet aan de internationale normen

Compact en gebruiksvriendelijk

Tot eind 2015

€ 500,-

10 jaar garantie op de LED-lichtbron

korting

gullimex.com

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

1963AdvOppTechn_SpectG_Actie.indd 1

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl 4 | Oppervlaktetechnieken december 2015

06-11-15 10:04

Rik van Thiel | Voorzitter Vereniging ION

Nauwkeurig en stabiel tussen 10…40°C

Het is goed te constateren dat ION nieuwe leden aantrekt, omdat deze bedrijven zich realiseren dat de maatschappij steeds complexer wordt en dat een branchevereniging veel te bieden heeft, zowel voor het oplossen van individuele vragen als het afwenden van collectieve problemen.

Laten we er in 2016 voor zorgen dat onze vereniging ION een voor alle leden aantrekkelijk platform blijft door er actief bij betrokken te zijn. ●

20

Inhoud ALGEMEEN 14 Hoe toekomstbestendig is uw bedrijf?

Hoe word en blijf je onderscheidend en waardevol voor je klanten? Hoe kun je als (relatief ) kleine speler een betere positie opeisen in de keten? Hoe kies je je kansen? De brancheverenigingen CarrosserieNL, ION en VACO initiëren gezamenlijk een programma voor leden voor het ontwikkelen van nieuwe, toekomstgerichte business. Concreet is het een procesmodel met bijbehorende workshops.

Lean Six Sigma pakt verspilling aan In de branche is veel te doen over meer efficiency in de bedrijfsvoering, een hogere of constante kwaliteit en meer flexibiliteit in de productie. Hoe bereik je dat? Volgens een pleitbezorger van Lean Six Sigma is de oplossing niet zo moeilijk, maar je moet wel open staan voor een andere manier van kijken naar je processen. En dat blijkt vaak nog helemaal niet zo gemakkelijk te zijn. We lichten een tip van de sluier.

26 Stevige opmars normen en kwaliteitseisen Een artikel over normen en CE-markeringen ontaardt regelmatig in een complex verhaal. Helaas is dat bij dit verhaal ook een beetje het geval, maar het is wel een belangrijk verhaal. Applicateurs zullen immers steeds vaker te maken krijgen met (normatieve) kwaliteitseisen. Meedoen is niet gemakkelijk, maar maakt het werk uiteindelijk wel een stuk efficiënter en prettiger.

toeleveranciers 16 Kwaliteit perslucht is ondergeschoven kindje Applicateurs die fouten in de productie constateren, gaan natuurlijk op zoek naar de oorzaak. Maar zoeken ze wel in de goede hoek? Dat is nog maar de vraag. Pas als de meest voor de hand liggende opties niets opleveren, heb je volgens sommigen kans dat men uitkomt bij de kwaliteit van de perslucht. Daar valt vaak nog flink aan te verbeteren.

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN 18 “Eigenlijk zijn er geen alternatieven” Het is ontwikkeld in Duitsland: Kathodische Tauch Lackierung, kortweg KTL. Nieuwe auto’s worden standaard met KTL behandeld, maar dat geldt ook voor trailers, vrachtwagens, bussen, agrarische machines en vele andere buitentoepassingen. Dat is niet verwonderlijk wat KTL verlengt de levensduur enorm.

Tijd dus om eens naar een bedrijf te gaan dat dat al lange tijd uitvoert.

30 ION-leden betrokken bij 3D printen Opvolging in familiebedrijf: begin op tijd Veel bedrijven in de branche oppervlaktetechnieken zijn een familiebedrijf.

Zo’n bedrijf is altijd anders dan een niet-familiebedrijf, maar waar precies zit het verschil? Een belangrijk onderwerp is de bedrijfsopvolging. Hoe gaat dat in zijn werk? Waar moet je op letten? Voor het antwoord op die vragen gingen we naar het familiebedrijf Aalderink waar we diverse tips en aandachtspunten mochten optekenen.

32

Het gaat goed met AddLab, met Additive Industries en met de resultaten uit de samenwerking tussen de aangesloten partners. Onlangs werd door Additive Industries het eerste industriële 3D-metaalprintsysteem gepresenteerd, in AddLab wordt veel kennis ontwikkeld en gedeeld en elf ION-leden voeren nu concreet praktijktesten uit op het gebied van additive manufacturing. Alle reden om daar eens een kijkje te nemen.

organische deklagen 24 Trots op werk

ALGEMEEN 40 EEN 42 Brancheregister

36 Corrosiebescherming offshore windturbines: een standpunt De keuze voor offshore windturbines is gebaseerd op diverse factoren: de wind op zee is regelmatiger en sterker en er kunnen windparken worden aangelegd die vaak uit enkele honderden windturbines bestaan. Maar waar moet je op letten bij de conservering? Ze staan immers in een nogal agressief milieu. In dit verhaal wordt dat uit de doeken gedaan.

Bij de voorpagina: Veel oppervlaktebehandelende bedrijven zitten in het MKB-segment en veel daarvan zijn familiebedrijven. Deze komen ook in onze branche vaak voor. Goedbeschouwd onderscheiden familiebedrijven zich van andere bedrijven op meerdere vlakken, maar één daarvan springt eruit: de bedrijfsopvolging. Hoe ga je daarmee om? Daarvoor gingen we naar Aalderink waar twee generaties ons te woord stonden.

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 5

> 2 4e 6. 0 0 00 ex edi 0 po ti e be s zo an ek ten er s >

Meer oog voor oppervlaktebehandeling van materialen

Dit is uw kans!

Vergroot uw omzet op dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek.

ION, de vereniging voor Industrieel Opper vlaktebehandelend Nederland, organiseert Surface 2016, dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek. Een ambitieus vervolg op de succesvolle voorgaande edities.

Oppervlaktebehandeling geeft producten meerwaarde.

Dat moet gezien worden!

De beurs heeft ijzersterke troeven. Een hoge waardering en de specifieke interesse van meer dan zesduizend bezoekers, de ondersteuning door tal van brancheverenigingen, inspirerende exposities en het indrukwekkende

deelnemersveld met zo’n 200 toeleveranciers en applicateurs uit binnen- en buitenland.

Ontmoet uw doelgroepen op Surface 2016. Verzeker u nu van uw standplaats. Bel Rob Lindenbergh van 2XPO C.V. telnr. +31 73 629 39 39 of stuur een e-mail naar info@surfacevakbeurs.nl. Voor meer info zie ook www.surfacevakbeurs.nl. Surface maakt deel uit van de week van de oppervlaktetechnologie.

Surface 2016. Alles behalve oppervlakkig.

In samenwerking met:

4 t/m 6 oktober Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch 6 | Oppervlaktetechnieken december 2015

Agenda

JANUARI

FEBRUARI

● Klassikale cursus Poedercoaten niveau 3 7 januari www.vereniging-ion.nl

● Kennismakingsworkshop ‘Waardecreatie & Nieuwe Business’ 9 februari, Nieuwegein www.parbleu.nu

● Klassikale cursus Natlakken niveau 3 12 januari www.vereniging-ion.nl ● Cursus Lean Six Sigma Green to Black 12 januari, Eindhoven www.mikrocentrum.nl

● Start opleiding kleurkundige 15 februari, Nieuwegein www.kleurenschool.nl

MAART

● Opening Bouwcampus 13 januari, diverse plekken en op internet www.debouwcampus.nl

● RapidPro 2016 1 - 3 maart, Veldhoven www.rapidpro.nl/

● Nieuwjaarsborrel Vereniging ION 20 januari, locatie nog niet bekend

● Cursus Laserveiligheid 11 en 18 maart, Eindhoven en Utrecht www.mikrocentrum.nl

● Workshop Kleur, Waarneming en Communicatie 20 januari 2016 ● Binders, studiemiddag van NVVT 26 januari, Nieuwegein www.materialenkennis.nl ● Smart Customization 28 januari 2016, Eindhoven www.mikrocentrum.nl

● Cursus Kwaliteit op de werkvloer 30 maart en 4 april, Eindhoven en Utrecht www.mikrocentrum.nl

Kennismakingsworkshop ‘Waardecreactie en Nieuwe Business’ Brancheverenigingen CarrosserieNL, Vereniging ION en VACO initiëren gezamenlijk een programma voor leden voor het ontwikkelen van nieuwe, toekomstgerichte business. Enkele centrale vragen van dit programma zijn: hoe word en blijf je onderscheidend en waardevol voor je klanten? Hoe kun je als (relatief ) kleine speler een betere positie opeisen in de keten?

Hoe kies je je kansen? Hoe ontwikkel je nieuwe business? Op 9 februari is er de kennismakingsworkshop ‘Waardecreatie & Nieuwe Business’ waar u kunt ervaren hoe het Waardecreatieproces u direct kan helpen om uw business te versterken.

Hierna heeft u de mogelijkheid om u in te schrijven voor vervolgworkshops. Ook als u niet wilt deelnemen aan de workshopserie is deze kennismakingsworkshop zeer de moeite waard. Zie ook het artikel op pagina 14.

Nieuwjaarsborrel Vereniging ION Op 20 januari heeft u tijdens de Nieuwjaarsborrel van de Vereniging ION weer gelegenheid om bestaande relaties te versterken en nieuwe relaties te leggen. En natuurlijk om elkaar een gelukkig en voorspoedig 2016 te wensen. Aanvang 16.00 uur. Locatie wordt nog bekend gemaakt via de website en Nieuwsbrief.

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 7

kort Nieuws Nieuwe leden HAWKING Benelux BV Willem Alexanderlaan 5 5263 AZ Vught Tel. 073 – 656 52 32 p_vreuls@hawkingbenelux.com www.hawkingbenelux.com HAWKING Benelux bv is een toeleverancier van chemische preparaten voor de oppervlaktetechniek in de breedste zin van het woord. Het bedrijf vertegenwoordigt daartoe Kiesow Dr. Brinkmann GmbH op de Benelux-markt voor bijna alle ‘natte’ processen gericht op poedercoaten en galvanotechniek. Naast dit programma worden ook milieuvriendelijke elektrolytische lakken de markt aangeboden (beter bekend als KTL en ATL) van de Engelse leverancier Hawking Electrotechnology Ltd. HAWKING Benelux BV richt zich daarbij op de design-markt al dan niet in combinatie met een galvanische ondergrond. Al met al genoeg redenen om de ION-doelstellingen te ondersteunen.

Wij heten dit nieuwe lid van harte welkom binnen onze vereniging! ●

Directiewisseling bij C&T technics Op 31 december 2015 wordt C&T technics onderdeel van de ABL Technic groep uit Duitsland. Per 1 januari 2015 is een begin gemaakt met de aandelenoverdracht en is Henk Broeksteeg als algemeen directeur opgevolgd door Marc Eilers. Marc Eilers is vanaf de oprichting werkzaam bij C&T technics en heeft in deze periode veel ervaring opgedaan op het gebied van ontlakking en oppervlaktebehandeling. Henk Broeksteeg blijft als adviseur aan het bedrijf verbonden en de activiteiten van C&T technics blijven onveranderd doorgaan.

De afgelopen tijd heeft binnen C&T technics bv een aantal belangrijke veranderingen plaatsgevonden. Vorig jaar zijn de activiteiten uitgebreid met de vertegenwoordiging van de firma EPSI op het gebied van maskeringen en tapes. De combinatie met ontlakkings- en voorbehandelingsactiviteiten bleek een zodanige synergie op te leveren dat C&T technics zich nu reeds onder één van de belangrijkste spelers op deze markt mag scharen. De belangrijkste verandering in het bestaan van het bedrijf begon toen in juni 2014 een Duitse collega op het gebied van ontlakking en industriële reiniging, ABL Technic in Leutkirch, liet blijken veel belangstelling voor het bedrijf te hebben. Na een periode van uitgebreide kennismaking werd duidelijk dat op

Stefan Jost (l), CEO van ABL, en Henk Broeksteeg van C&T technics. de lange termijn ABL Technic voor C&T technics een erg interessante partij zou kunnen zijn. ABL Technic is de grootste ontlakker in Europa met vestigingen in vrijwel alle Europese landen, maar ook in Turkije, Mexico, Zuid-Afrika en in de VS. Hierdoor is een enorme kennis en ervaring aanwezig binnen het concern en ontstaat er een stevige back-up in geval van productieproblemen of calamiteiten hetgeen voor de klanten van C&T technics een hoge mate van zekerheid en leverbetrouwbaarheid oplevert. ●

Meer informatie www.ct-technics.nl

Nieuw platform voor kennis over MKB Overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen slaan de handen ineen om meer informatie en gegevens over het MKB te verzamelen en hen daarmee beter van dienst te zijn. Deze informatie wordt gebundeld op het nieuwe kennisplatform De Staat van het MKB. Het platform werd op 23 november gelanceerd in Den Haag.

Het Nederlandse midden- en kleinbedrijf omvat een diversiteit aan bedrijven. De groenteboer en kapper om de hoek maken deel uit van het MKB, maar ook bedrijven met tweehonderd werknemers, innovatieve start-ups en ZZP-ers.

“Om goed inzicht te krijgen in deze diversiteit aan bedrijven is het nodig gedetailleerde

8 | Oppervlaktetechnieken december 2015

informatie te hebben”, zegt minister Kamp van Economische Zaken. “De Staat van het MKB is daarbij een waardevol instrument. Het helpt ons bij het opstellen van maatregelen waarmee we MKB-bedrijven van dienst kunnen zijn om verder te groeien. Belangrijk, want het MKB is cruciaal voor de economie van Nederland. MKBbedrijven zetten samen 888 miljard euro om en zijn goed voor zeven van de tien banen in het bedrijfsleven.” In opdracht van het ministerie van Economische Zaken leverde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) nieuw cijfermateriaal waarmee ‘de staat’ van het MKB beter dan voorheen in kaart is gebracht. Dit is terug te vinden op www.staatvanhetmkb.nl. Naast actuele cijfers en feiten geeft de website toegang tot

verdiepende studies en achtergrondartikelen.

De komende tijd wordt het kennisplatform uitgebreid in samenwerking met partners uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere overheden. Geïnteresseerden kunnen zich melden via meedoen@staatvanhetmkb.nl. De Staat van het MKB is tot stand gekomen door samenwerking tussen het Nederlands Comité voor Ondernemerschap en Financiering, het ministerie van Economische Zaken, het Centraal Bureau voor de Statistiek, MKB-Nederland en DARE, een groep hoogleraren die zich richt op ondernemerschap. ●

Meer informatie www.staatvanhetmkb.nl

Afsluiting Kunstenaars in de Oppervlaktetechniek editie 2014/2015 Tijdens de Surface van 2014 is ION gestart met het project Kunstenaars in de Oppervlaktetechniek. Kunstenaar Marga Janssen uit Overloon, eigenaresse van El Fuego Art (www.elfuegoart.nl) heeft de eerste ION Borghardt Award gemaakt. Een mooie trofee, met de naam Humanoïd, in de vorm van een hoofd, met diverse oppervlaktetechnieken en daarin verwerkt het logo van de Surface.

De Borghardt Award wordt al meer dan 30 jaar uitgereikt aan personen of bedrijven die een bijzondere prestatie hebben geleverd ten behoeve van de oppervlaktebehandelende industrie.

De prijs is vernoemd naar VOM-oprichter W.P.B. Borghardt. Sinds 1 januari 2014, na de fusie van diverse brancheverenigingen in de oppervlaktebehandelende industrie (waaronder de VOM) tot Vereniging ION, reikt ION de award eens in de twee jaar als innovatieprijs uit.

Tijdens de openingsceremonie van de vakbeurs Surface 2014 heeft juryvoorzitter Arjan Mol, associate professor aan de TU Delft, de winnaar van de ION Borghardt Award bekend gemaakt.

De jury was unaniem in haar oordeel om de innovatieve productiemethode van de nieuwe generatie spijlenhekwerk van Heras bv te honoreren met de ION Borghardt Award 2014.

De trofee werd uitgereikt door Guido Landheer, directeur topsectoren en industriebeleid van het ministerie van economische zaken.

In het jaar 2015 heeft ION twee andere beelden van Marga Janssen, Gladiator en Amazone, regelmatig laten zien op evenementen. En daar gebeurde, waar kunst voor bedoeld is. Mensen werden aangetrokken door de kunstwerken, waarna zich leuke gesprekken ontwikkelde.

Kunst legde hier letterlijk verbindingen tussen mensen. Een concreet voorbeeld van contact tussen ondernemer en kunstenaar is bijgaand te

zien. Johan Janssen van Spuiterij Janssen (geen familie) had een aantal hanen waarvoor een bestemming werd gezocht. Uiteindelijk werden het vrolijk gekleurde scharrelhanen (Hanen in Hapert). Als je nu de Loonseweg inrijdt, kan het bedrijf je niet meer ontgaan. Leuk detail: haan nummer 5 is gespoten in de kleur Magenta, de kleur van ION. Het resultaat van een goede samenwerking tussen Janssen en Janssen is een aanwinst voor het industrieterrein Hapert.

Ofschoon Marga, bij de Surface 2016 zal worden opgevolgd door een andere Kunstenaar in de Oppervlaktetechniek, zal zij uiteraard actief blijven in de kunst. Mocht u haar werk willen zien dan kan dat in de maanden februari en maart bij Galerie MarArt te Culemborg, of uiteraard in haar atelier op haar thuisadres (zie website) te Overloon. ●

Oproep nominaties Henk de Man Memorial Award Iedere twee jaar zal CETS (the European Committee for Surface Treatment) een Henk de Man Memorial Award uitreiken aan een persoon of bedrijf die een grote bijdrage heeft geleverd aan de industriële oppervlaktebehandelende industrie op Europees niveau.

De oproep voor nominaties is inmiddels uitgestuurd. Indien er iemand in uw omgeving is die aan de voornoemde kwalificatie voldoet, dan kunt u zijn/haar nominatie doorsturen naar het CETS-secretariaat met een motivatie van de nominatie. Naar verwachting zal in februari de winnaar

bekend worden gemaakt en zal tijdens de voorjaarsvergadering van CETS de oorkonde uitgereikt worden. De memorial award is een eerbetoon aan Henk de Man, een Nederlandse ondernemer uit de branche oppervlaktebehandeling, die over een lange periode erg actief was op Europees niveau voor de oppervlaktebehandelende industrie. In 2013 stierf hij plotseling. ●

Meer informatie v.fincken@vom.be

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 9

kort Nieuws Docenten gezocht Iedereen is het erover eens dat leren en opleiden van vitaal belang zijn voor het succes van een onderneming. Door op te leiden en blijvend te leren kan een onderneming zich continu ontwikkelen in een veranderende omgeving. Goed opgeleid personeel is één van de belangrijkste succesfactoren om dit mogelijk te maken, investeren in personeelsleden is investeren in de organisatie. ION is op zoek naar enthousiaste freelance docenten voor het cursussenaanbod van ION.

Kwaliteit van de docent Als docent ben je een enthousiast begeleider van cursisten in het volwassenonderwijs. Dit draag je uit door je professionele kennis en vaardigheden van jouw vakgebied over te dragen aan cursisten en door te laten zien dat jij jezelf ook continu ontwikkelt. Relevante ontwikkelingen in je werkveld vertaal je naar het opleidingsprogramma, komen terug in onder meer het (mede) door jou samengestelde lesmateriaal. Je creëert samen met de vereniging een professionele leeromgeving.

Kerncompetenties voor de ION-docent

werk- en denkniveau van MBO-4+ of HBO. De inhoudelijke en persoonlijke aspecten die een docent tot een goede docent maken, zijn onder andere: • Vakkennis van het vak dat hij/zij doceert tot en met het niveau van productieleider • Kennis van procesverbetering, ARBO en milieuzaken, gebruik PBM’s.

• Passie voor het vak en als docent • Drijfveer is enthousiasme voor het vak en dit willen overbrengen • Zich verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van de cursisten en daarnaar handelen • Sociaal vaardig • Sterke communicatieve eigenschappen • Weet de theorie goed te verbinden aan de praktijk • Houdt nieuwe ontwikkelingen bij en plaatst deze binnen de juiste kaders • Controleert regelmatig of de studenten de leerstof opnemen en of deze beklijft • Houdt lesstof up-to-date • Groeit actief mee met ontwikkelingen Heb je interesse of wil je meer weten, neem dan contact op met Jacques Schreuder via schreuder@vereniging-ion.nl. ●

Van een bekwame docent verwachten we een

Promotiefilmpje van ION online Onlangs is er een nieuw promotiefilmpje (viral) van ION online gezet. Doel van dit 94 seconden durende filmpje is een industrieel oppervlaktebehandelende industrie te laten zien, die een veelheid aan activiteiten ontplooit en dat doet met respect voor mens en milieu. Met samenwerking wordt getracht maximaal invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook willen we laten zien dat de branche een waardevolle rol heeft in het bedrijfsleven van Nederland. Uiteraard is het toegestaan en zelfs gewenst dat ION-leden het filmpje delen met hun achterban. Daarbij is een link op uw website een goede optie. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

10 | Oppervlaktetechnieken december 2015

ECCA-award opgehaald in grimmige sfeer Ondanks de grimmige sfeer in Brussel vanwege terreurdreiging heeft Jordy Vos zijn ECCA-award opgehaald tijdens het jaarlijks Ecca-congres, precies in het hotel dat mogelijk doel was van IS. Hij heeft deze prijs gewonnen met het ontwerp van een demontabel sportcomplex met voorgelakt (gecoilcoat) metaal. Deze door de Ecca gesponsorde prijs is toegevoegd aan de StudentenSTAALprijs. Een animatiefilmpje over zijn ontwerp is te zien op https://www.youtube.com/watch?v=PZczIxE1xHg. ●

Surface onderdeel van de Week van de Oppervlaktetechnologie Tijdens de Surface volgend jaar oktober in ’s-Hertogenbosch wordt er ook een veelheid aan activiteiten georganiseerd op het gebied van de oppervlaktetechnologie in drie naastgelegen congresruimtes van de Brabanthal.

De Surface wordt hiermee onderdeel van de week van de oppervlaktetechnologie.

In het congresprogramma van de Surface komen de volgende zaken aan de orde: • Wetenschappelijke bijdragen van technische universiteiten en kennisinstellingen (welke technologieën komen er binnenkort beschikbaar). Deze bijdrage werd door ION in 2015 georganiseerd onder de titel “Dag van de Oppervlaktetechnologie”.

• Dialoog met de politiek. Diverse vertegenwoordigers van het bevoegd gezag zullen aanwezig zijn. Onder hen ook de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland in Brussel.

• Diverse brancheverenigingen en kennisinstellingen zullen een side event organiseren.

Hierbij zijn nu al te noemen AutomotiveNL,

het Mikrocentrum (HTP) en VOM België.

• Samen met andere brancheverenigingen en kennisinstellingen worden thema’s behandeld als: - Nieuwe ontwikkelingen (waaronder diverse coating- en chemie-innovaties, 3D metalprinting en toepassing van laser in de oppervlaktechnologie) - Private kwaliteitsborging (Integrale Bouw Kwaliteit) - Kwaliteitssystemen in de oppervlaktetechniek - De gevolgen voor ondernemingen vanwege de EN 1090 - Brandvertragende coatings - Metalen ondergronden (waaronder staal, aluminium, titanium, koper, lood, magnesium, tin, zink) - Niet-metalen ondergronden (waaronder glas, hout en composieten) - Hechting (waaronder lassen en lijmen) - Materiaal en kleurengebruik - Garantie en levensduurverwachting - Veiligheid in de oppervlaktetechniek

•

• •

•

- MJA 2017-2020 (waaronder energiebesparingsmogelijkheden in de oppervlaktetechniek) - Circulaire economie en recycling - Wet- en regelgeving (waaronder REACH/ CLP en de Omgevingswet) - Nieuwe businessmodellen en ketenoptimalisatie.

De ION Borghardt Award zal weer worden uitgereikt aan het meest innovatieve bedrijf met een applicatie op het gebied van oppervlaktetechnologie.

Kunstenaars in de oppervlaktetechnieken zullen exposeren.

Er zal veel aandacht zijn voor opleidingen en cursussen en carrièrekansen, en ook studenten zullen nadrukkelijk worden uitgenodigd.

Er is weer een business-avond, met veel gelegenheid tot netwerken. ●

Meer informatie www.surfacevakbeurs.nl www.wots.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 11

kort Nieuws Voortgang ABM-gesprek met bevoegd gezag Vereniging ION en het Bevoegd Gezag hebben een gesprek gehad over de ABM. Onze argumentatie dat de ABM volledig wordt afgedekt door andere wetten is niet overgenomen. Men wil dus vooralsnog vasthouden aan de ABM. Wel erkent men het feit dat de ABM niet meer aansluit op andere wetten, en dat zal aangepast worden. Ook erkent men dat de ABM een moeilijk uit te voeren instrument is. Om een en ander te vereenvoudigen, zal in overleg met Vereniging ION de tekst zodanig aangepast worden dat het mogelijk wordt om er een branche-instrument van te maken. ●

Oppervlaktebehandelaars in november veel minder positief dan in oktober Situatie in de Oppervlaktebehandeling in november wel beter dan de totale industrie.

Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in november veel minder positief dan in oktober zijn over de groei in de branche: indexscore 56,0 versus 66,1. De branche ontwikkelde zich in november wel beter dan de totale Nederlandse industrie (53,5 dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten).

Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei.

De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in november ten opzichte van oktober zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers veel minder positief • De levertijd van de leveranciers is vrijwel hetzelfde

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

• De voorraden eindproduct nemen flink af • Over de werkgelegenheid denkt men veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen flink af volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in november veel beter dan in de totale industrie • Het orderniveau is beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehan-

deling zijn flink lager • Over de werkgelegenheid denken de inkopers minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink hoger dan in de totale industrie. ● Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www. formdesk.nl/ion/abonnee . Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ ion/pers.

Ministeries EZ en SZW in gesprek met ION In het kader van het vereenvoudigen van de wet- en regelgeving zijn beleidsmedewerkers van de beide genoemde ministeries bij Vereniging ION op bezoek geweest. In een anderhalf uur durend gesprek zijn vele aspecten van de (gefragmenteerde) dagelijkse uitvoering van wet- en regelgeving, alsmede de ervaring met de handhaving aan de orde geweest.

In januari 2016 zal Vereniging ION met beide beleidsmedewerkers één of

12 | Oppervlaktetechnieken december 2015

enkele lidbedrijven bezoeken om de dagelijkse praktijk te laten ervaren.

Het gesprek werd als verhelderend ervaren. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Nieuwe combinatie MacDermid Enthone Platform Specialty Products, de moedermaatschappij van MacDermid, heeft de overname van Alent plc afgerond die op haar beurt de moedermaatschappij is van Enthone en Alpha. Platform Specialty Products is een wereldwijde leverancier van technologisch hoogwaardige en speciale chemische producten. Dit betekent dat Enthone en MacDermid, twee bekende leveranciers van speciale chemicaliën en professionele coatings,

fuseren en onderdeel worden van een grotere leverancier van diverse elektronische en industrieel-chemische producten. De nieuwe combinatie heet MacDermid Enthone. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

100 miljoen voor onderzoek naar nieuwe materialen Chemische bedrijven en universiteiten gaan extra onderzoek doen naar materialen met geheel nieuwe eigenschappen die energie en grondstoffen besparen. Dit leidt naar verwachting tot verf die energie kan opwekken net zoals zonnepanelen. Er komen waarschijnlijk autobumpers en telefoonschermpjes die zichzelf kunnen herstellen als er een kras op komt. Ook wordt er gewerkt aan glas dat zonlicht weert en warmte binnenhoudt.

Coatings van boten en vliegtuigen kunnen in de toekomst zonder milieubelastende stoffen worden geproduceerd. Minister Kamp van Economische Zaken lanceerde daarvoor begin december het zogeheten Chemical Building Blocks Consortium bij Shell in Amsterdam.

De komende tien jaar komt ruim 100 miljoen euro beschikbaar voor onderzoek naar deze materialen. Het consortium bestaat uit Akzo Nobel, Shell, BASF, de universiteiten van Utrecht, Eindhoven en Groningen, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en het ministerie van EZ. Minister Kamp: “Dankzij nieuwe chemische processen kunnen we ef-

ficiënter gebruik maken van water en energie.

Veelbelovend is het onderzoek naar gebruik van CO2 als grondstof voor de productie van nieuwe materialen. Hiermee versterken we ook onze concurrentiepositie. Het bevordert de economische groei en het levert nieuwe banen op.”

Het consortium vloeit voort uit de jaarlijkse ronde-tafelbijeenkomst van minister Kamp met de chemiesector. Ook is afgesproken om de regeldruk te verminderen waartoe de website Chemieloket@minez.nl is gelanceerd.

Chemiebedrijven kunnen zich daar melden als ze tegen belemmeringen in wet- en regelgeving aanlopen. Het Chemieloket onderzoekt waar de schoen wringt in de Europese of Nederlandse regels en zoekt samen met bedrijven naar een oplossing. Nederland is het vierde chemieland van Europa. Negentien van de vijfentwintig grootste chemiebedrijven ter wereld hebben een productielocatie in Nederland. Nederland loopt voorop op het gebied van biotechnologie, voedingsingrediënten, lakken, verven, chemische processen en hoogwaardige materialen.

De sector verwacht een groei van drie procent per jaar, naar een omzet van 97 miljard euro per jaar en 75.000 banen in 2030. ●

Energiebesparing MKB-metaal en Provincie Gelderland Op 23 november is tijdens de eerste netwerkbijeenkomst van het Expertisecentrum Energiebesparing (ECE) een intentieverklaring getekend door Koninklijke Metaalunie, Provincie Gelderland, Stichting Adviescentrum Metaal en het ECE. Het ECE is een alliantie van landelijke en regionale overheids-, branche- en marktpartners die samenwerken met als doel om tot meer energiebesparing bij bedrijven en overheden te komen. De nieuwe pilot betreft het project

“De sprong vooruit” met als doel om Gelderse metaalbedrijven te ondersteunen bij energiebesparing. Samen met het Expertisecentrum Energiebesparing wordt gezocht naar de drijfveren en blokkades van ondernemers rond investeringen in energiebesparing.

ECE Programmamanager Margreet van Gastel: “Een euro besteed aan energiebesparing levert uiteindelijk meer op dan een euro in de productie. Het begint bij bewustwording en gedragsverandering. En daar willen wij als ECE bij deze pilot op inzetten”. Het Expertisecentrum

Energiebesparing (ECE) is voortgekomen uit het Energieakkoord voor duurzame groei. Het ECE netwerk ondersteunt partners bij realisatie van de eigen energiebesparingsdoelstellingen en pilotprojecten. Het ECE wordt gedragen door de ministeries van EZ, BZK en I&M, samen met stakeholders uit het bedrijfsleven, Koninklijke Metaalunie, VNO-NCW, MKB Nederland, UnetoVNI, Platform Duurzame Huisvesting en overheden IPO en VNG. ●

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 13

algemeen

Hoe toekomstbestendig is uw bedrijf?

Hoe word en blijf je onderscheidend en waardevol voor je klanten? Hoe kun je als (relatief) kleine speler een betere positie opeisen in de keten? Hoe kies je je kansen?

Hoe ontwikkel je nieuwe business? De brancheverenigingen CarrosserieNL, ION en VACO (bedrijfstakorganisatie) initiëren gezamenlijk een programma voor leden voor het ontwikkelen van nieuwe, toekomstgerichte business.

De prijs van het product of de dienst wordt steeds belangrijker. Daarbij wordt de markt transparanter, de gevraagde doorlooptijd korter en de seriegrootte geringer. Bovendien wordt de afhankelijkheid van andere ketenpartners steeds groter. Denk hierbij aan de substraatleverancier of de leverancier van grondstoffen en machines. Bedrijfsprocessen worden steeds ingewikkelder met daarbij het gebruik van tools die nodig zijn om de dienst uit te voeren, evenals de zorgvuldigheid van transport, montage en onderhoud. Klanten zijn goed geïnformeerd, kritisch en kunnen uit steeds meer interessante (internationale) alternatieven kiezen. Ze zoeken waar voor hun geld en zijn minder loyaal aan hun leveranciers dan in het verleden. Als gevolg van deze ontwikkelingen, staan prijzen en marges van veel bedrijven onder druk en heeft een aantal van onze leden te maken met overcapaciteit.

Keuzes Veel bedrijven hebben in de afgelopen jaren

14 | Oppervlaktetechnieken december 2015

hun bestaande business voortgezet en zo efficiënt mogelijk ingericht om mee te kunnen gaan in de prijzenslagen. Kostenbesparingen zijn echter eindig en het is voor deze bedrijven lastig, zo niet onmogelijk geworden om hun prijzen weer te verhogen. Een groot aantal bedrijven is ingegaan op klanteisen en heeft de servicegraad verhoogd, zonder dat klanten hiervoor (meer) betalen. Inmiddels beschouwen klanten deze extra dienstverlening als ‘normaal’, waardoor er meer werk moet worden verzet voor hetzelfde of zelfs minder geld. We zien echter ook bedrijven die - volledig tegen de markt in - zijn gegroeid en waarvoor ook de toekomst er rooskleurig uitziet. Opvallend vaak zijn dit gespecialiseerde nichespelers, die heel goed weten voor welke klanten ze interessant zijn en waarvoor hun klanten écht willen betalen.

Klantwaarde bepaalt het bestaansrecht, het succes en de continuïteit van een bedrijf. Goed weten wat je klant nodig heeft en je daarmee onderscheiden is van het grootste belang, want uiteindelijk bepaalt de klant of hij bij je

koopt en wat hij voor jouw aanbod wil betalen.

Klantwaarde creëren in de huidige marktomstandigheden betekent steeds op tijd (durven) vernieuwen. Het ontwikkelen van nieuwe, waardevolle producten zorgt ervoor dat je relevant blijft voor je klant. Ook diensten kunnen waarde toevoegen. Door nieuwe technologische en digitale mogelijkheden ontstaan er allerlei kansen voor meer of nieuwe klantwaarde en slimme business- en verdienmodellen.

Een logisch proces Nieuwe business ontwikkelen op basis van de juiste klantwaarde is niet iets wat je ‘even’ doet.

Parbleu (www.parbleu.nu) ontwikkelde een procesmodel met bijbehorende workshops voor mkb-ondernemers. Inmiddels hebben meer dan 300 bedrijven uit verschillende branches het traject ‘Waardecreatie voor Nieuwe Business’ doorlopen. Een voorbeeld van een bedrijf dat heeft deelgenomen aan dit traject is het bedrijf Holland Mechanics van de broers Maarten en Wouter van Doornik uit Purmerend. Dit bedrijf

(MKB) ontwikkelt, maakt en levert wereldwijd machines en complete lijnen voor het produceren van gespaakte wielen voor fietsen en motoren (www.hollandmechanics.com).

Wouter: “Wij merkten al langer dat klanten steeds veeleisender worden. Tijdens het traject hebben wij vooral geleerd dat je je steeds weer zult moeten verdiepen in je klanten om waarde toe te kunnen voegen. En dat je niet meer uitsluitend kunt afgaan op wat je - gebaseerd op je ervaring - dénkt dat ze nodig hebben. Dan mis je op den duur de boot. Door de handvatten die we kregen om klantinzichten te verzamelen, weten we veel beter wat er speelt en waar we het verschil kunnen maken. Onze klantwaarde is zichtbaarder geworden waardoor klanten er ook voor willen betalen.” Over de rol van technologie en ICT: “Je kunt je niet meer onderscheiden met mechanische oplossingen; bijblijven op softwaregebied is een vereiste. Wij zijn continu bezig om onze machines ‘slimmer’ te maken. Nieuwe technologieën en ICT zijn dus belangrijk, maar we zien deze toch vooral als mogelijkheden en hulpmiddelen om klanten verder te ontzorgen.”

Tijdens het traject hebben Maarten en Wouter samen met Parbleu de businesskansen voor de komende jaren in kaart gebracht. “Door deel te nemen dwing je jezelf om uit de waan van de dag te stappen en tijd en aandacht te besteden aan de toekomst van je bedrijf. Je leert heel bewust keuzes te maken en prioriteiten te stellen. Het uitwisselen van ervaringen met andere ondernemers en het samen doorlopen van het proces gaf heel veel meerwaarde. In ons geval heeft onze deelname zich dubbel en dwars terugverdiend.”

Samenwerking CarrosserieNL, ION en VACO delen de overtuiging dat waardecreatie een generieke vraag is die een bedrijfsspecifiek antwoord moet krijgen.

Daarnaast zien zij veel overeenkomsten in de uitdagingen waarmee hun leden te maken hebben. Egbert Stremmelaar, directeur van Vereniging ION: “Uit ervaring weten we dat ondernemers het prettig vinden om met andere, gelijkgestemde en inspirerende ondernemers te sparren over hun uitdagingen en te leren van en met elkaar. Nog beter gaat dat wanneer deze bedrijven niet elkaars concurrenten, leveranciers of klanten zijn, maar wel enigszins vergelijkbaar zijn qua omvang en uitdagingen.

Vandaar dat wij de samenwerking hebben gezocht en met Parbleu een gezamenlijk aanbod hebben ontwikkeld dat is gericht op nieuwe, toekomstbestendige business voor onze leden”.

Kennismakingsworkshop ‘Waardecreatie &Nieuwe Business’ Op 9 februari van 15.30 uur tot 19.30 uur organiseren CarrosserieNL, ION en VACO in samenwerking met Parbleu (www.parbleu.nu) de kennismakingsworkshop ‘Waardecreatie & Nieuwe Business’. Tijdens deze bijeenkomst kunt u ervaren hoe het Waardecreatieproces u kan helpen om uw business te versterken.

Na deze kennismakingsworkshop heeft u de mogelijkheid om u in te schrijven voor de workshopserie/masterclass ‘Waardecreatie voor Nieuwe Business’. Ook als u niet wilt deelnemen aan deze workshopserie is deze kennismakingsworkshop zeer de moeite waard.

Deze workshop biedt u diverse handvatten voor direct gebruik. De kennismakingsworkshop vindt plaats in het gebouw van de Metaalunie

Workshopserie/ masterclass ‘Waardecreatie voor Nieuwe Business’ Leren van-en-met-elkaar. Waar liggen úw kansen? Hoe pakt u ze op? Hoe gaat u ze verzilveren? Dit traject bestaat uit vijf workshops in combinatie met individuele coaching. Het leidt tot een betere klantbinding en nieuwe of verbeterde producten, diensten en verdienmodellen. Deelnemers zijn collega-ondernemers; gelijkgestemden die vergelijkbare uitdagingen en vraagstukken hebben, maar geen concurrenten zijn. Aan dit traject kunnen maximaal twaalf (niet-concurrerende) bedrijven deelnemen. Locatie: steeds bij één van de deelnemende bedrijven (incl. rondleiding).

Start: april 2016

in Nieuwegein. U kunt zich hiervoor inschrijven via henraat@vereniging-ion.nl o.v.v. workshop waardecreatie. Deelname aan de introductieworkshop is voor leden van CarrosserieNL, ION en VACO gratis. Indien u zich wel opgeeft maar wegblijft (afmelding minimaal drie werkdagen van tevoren) kunnen wij u een no show fee van 75 euro berekenen. ●

Meer informatie www.parbleu.nu www.vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 15

Toeleveranciers

THEMA VISIE

Kwaliteit perslucht is ondergeschoven kindje Applicateurs die fouten in de productie constateren, gaan natuurlijk op zoek naar de oorzaak. Maar zoeken ze wel in de goede hoek? “Ze zoeken meestal het eerst op de plek waar ze het meest verstand van hebben, zoals de coating of de baden en nemen contact op met de coating- of verfleverancier. Pas als dat allemaal niets uithaalt, gaat men verder kijken en is de kans groot dat men uitkomt bij de kwaliteit van de perslucht.”

Aan het woord is Ed Schrijver, één van de twee directeuren van KS Perslucht. Dat bedrijf levert apparatuur om de kwaliteit van de perslucht continu te meten, maar ook de kwaliteit van de lucht in de productieruimte. Het eerste kan een hoop narigheid voorkomen in de productie, het tweede kan een hoop narigheid voorkomen bij de medewerkers. “Onze visie is dat de kwaliteit van de perslucht enorm belangrijk is voor een kwalitatief goede productie. Het kan productiefouten en –stilstand voorkomen en door een goede monitoring heb je altijd zicht op de kwaliteit van de perslucht. Eenzelfde redenering geldt voor kwaliteit van de lucht in de productieruimte. Hier staat de werknemer centraal, die moet beschermd worden.”

Om zijn woorden kracht bij te zetten, haalt hij een krantenknipsel tevoorschijn van drie jaar geleden over een werknemer die een record schadevergoeding heeft gekregen van 345.000 euro omdat hij op zijn werk de schildersziekte OPS heeft gekregen. Hij werkte bij een lamellenfabriek in Rotterdam. Na twaalf jaar procederen kwam de rechter tot dit oordeel. Hij werd op 34-jarige leeftijd volledig arbeidsongeschikt verklaard, omdat hij jaren heeft gewerkt met hoge concentraties oplosmiddelen bij het ombouwen en schoonmaken van verfrollen. Hij heeft nu last van geheugenverlies, vermoeidheid en stemmingsstoornissen.

“Dat dit gebeurt, komt volgens mij doordat de bedrijfsbenadering hier heel anders is dan in de VS. In Amerika zijn bedrijven helemaal gericht

16 | Oppervlaktetechnieken december 2015

op de veiligheid en de bescherming van het personeel. Hier stellen wij meer de productie centraal. In Amerika stelt men alles in het werk om geen claim te krijgen van een werknemer.

Hier zijn we dat niet zo gewend. De vraag is of dat een verstandige benadering is. Ook wanneer je geen claim krijgt, ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van de werknemer.

En je bent natuurlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit van de producten. Als die niet goed is, heb je ook een probleem, zeker nu de kwaliteitseisen van klanten steeds strenger worden.”

Vervuiling Zijn bedrijf zegt dus de oplossing te hebben voor zowel het één als het ander. Hij realiseert zich dat hij preekt voor eigen parochie, maar dat neemt niet weg dat hij zijn standpunt wil toelichten. Eerst over de kwaliteit van de

De oorzaak van oppervlaktevervuiling kan wellicht in de perslucht gevonden worden.

perslucht. “In heel veel bedrijfstakken kom je compressoren tegen. De perslucht daaruit kan op drie manieren vervuild raken: deeltjes (partikels), restolie/koolwaterstoffen en water. De vervuiling heeft te maken met de kwaliteit van de aangezogen lucht en het type compressor (zuiger of schroef, oliegesmeerd of olievrij) en met de kwaliteit van de compressor (onderhoud) en de conditionering (filters, droger). In het algemeen kijkt men voor de aanschaf van een compressorinstallatie goed naar de specificaties daarvan, maar daarna let niemand meer op de feitelijke prestaties. Bovendien zeggen de specificaties niets over de continue kwaliteit van de uitkomende perslucht.”

De koolwaterstoffen, waaronder restolie, kunnen op diverse momenten in de lucht komen. Ook door verouderingsprocessen van kunststoffen komen koolwaterstoffen vrij. Bij

Het meten van de output van compressoren en conditionering kan de productie flink verbeteren.

de voorbehandeling (stralen bijvoorbeeld) en bij het coaten kunnen ze in de perslucht zitten.

Ook water is een onderdeel van de vervuiling in de perslucht. Het ontstaat bij het comprimeren van lucht en moet er weer uitgehaald worden in de conditionering van de compressorinstallatie.

Schrijver wijst erop dat een half jaar geleden gepleegd onderhoud aan die installatie geen enkele garantie biedt voor de perslucht die er nu uitkomt.

ISO-normering “Wij werken voor diverse bedrijfstakken, zoals de hout- en metaalbewerking, voedingsmiddel- en farmaceutische bedrijven, ziekenhuizen, tandartsen enzovoorts. Ook bij applicateurs komen wij over de vloer. Zij besteden heel veel aandacht aan de voorbehandeling: het product moet helemaal schoon zijn, vetvrij en koolwaterstofvrij. Juist dat stukje uit het proces kunnen wij borgen en wel door de kwaliteit van de perslucht continu te bewaken. Daar is ook een ISO-normering voor: de ISO 8573:2010. Deze norm vertelt veel over de drie bestanddelen van de vervuiling. Daarin staat precies hoeveel deeltjes erin mogen zitten, hoeveel water en wat het restoliegehalte maximaal mag zijn.” Voor bepaling van het restoliegehalte is de norm heel

Ed schrijver bij een apparaat om de kwaliteit van perslucht continu te meten en op te slaan en te analyseren.

duidelijk: totaal vloeibaar + aerosol + gas. Zie hiervoor ISO 8573:2010 Part 2&5 (wijze waarop moet worden gemeten).

Als je een compressorinstallatie gaat kopen, kun je tegen de leverancier zeggen dat de perslucht moet voldoen aan die ISO-norm (klasse x water, klasse x deeltjes en klasse x restoliegehalte), maar dat zegt volgens Schrijver niets over hoe die installatie na enige tijd presteert. Als dat niet goed is, merk je dat pas als het kwaad is geschied. De tijd en het geld die het kost om de oorzaak te achterhalen en te verhelpen, is te voorkomen door de persluchtkwaliteit continu te meten. “Je komt daarmee niet alleen tegemoet aan klanteisen, maar ook aan vragen van een inspecteur. Met één druk op de knop kun je de kwaliteit van het hele jaar compleet laten zien. Als je kunt meten, moet je meten.”

Groen, oranje en rood Het meest bijzondere aan het bedrijfsproduct is dat het tegelijk zowel vloeibare stoffen als aerosolen en gas meet en wel bij elkaar opgeteld.

Het geheim van het product zit in de sensor die de “afbrokkeling” van de zuurstofatomen van het element meet wanneer er koolstofatomen voorbijkomen. Die atomen trekken de zuurstofatomen los en de sensor meet dat verschil.

Het maakt daarbij niet uit of het om een gas, vloeistof of aerosolen gaat. Een C-atoom wil bijvoorbeeld kooldioxide of water worden. Deze manier van meten wordt ook toegepast bij het bewaken van de lucht in de productieruimtes.

Op het display worden de waardes in drie niveaus met kleuren aangegeven: groen, oranje en rood. Deze waardes zijn gekalibreerd (geleverd met certificaat).

“Bij oranje moet de klant goed gaan kijken waar het vandaan komt. Is bijvoorbeeld de ventilatie uit of verstopt of zit de dop niet op een jerrycan met, bijvoorbeeld, aceton? Wij zijn er absoluut van overtuigd dat we toegaan naar een situatie waarbij bedrijven en instellingen kunnen aantonen dat de kwaliteit van de (pers)lucht altijd goed is (geweest) en dat die investering terugverdiend wordt door hogere en continue kwaliteit, minder uitval en continu inzicht in de kwaliteit van de lucht. Om dit te bereiken, moet je op voorhand ingrijpen. Voorkomen is nog steeds beter dan genezen.” ●

Meer informatie www.ks-perslucht.nl www.tpstechnology.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 17

Elektrochemie en metallieke deklagen

Tekst Hans de Rond

Professioneel coaten met KTL:

“Eigenlijk zijn er geen alternatieven” Het is ontwikkeld in Duitsland: Kathodische Tauch Lackierung, kortweg KTL. Nieuwe auto’s worden standaard met KTL behandeld, onder meer herkenbaar aan alle zwarte onderdelen, zowel in het interieur als in de motor en de carrosserie. De KTL-coating verlengt de levensduur enorm. Inmiddels wordt de techniek ook toegepast bij trailers, vrachtwagens, bussen, agrarische machines en vele andere buitentoepassingen.

“De elektroforetische dompeltechniek, E-coat in het Engels, is het antwoord van de automobielindustrie op de vroeger veel gehoorde klacht dat je nieuwe - en niet zelden Italiaanse - auto ‘al begint te roesten op de folder’. Dat hoor je tegenwoordig niet meer.” Aldus Tonny ter Maten, salesmanager bij Kamp Coating in Apeldoorn.

Hij vertelt dat Kamp in 1949 begon als natlakbedrijf en later als een van de eersten overstapte op poedercoating. Daarin maakte het bedrijf een enorme groei door, vooral dankzij een hoog marktaandeel in het behandelen van materialen voor winkelinterieurs. Deze markt werd duidelijk anders en Kamp besloot over te stappen naar andere markten, zoals buitentoepassingen. Met succes. Inmiddels werken er zo’n 140 medewerkers bij het poedercoatbedrijf met vestigingen

Beeld van het KTL-proces.

18 | Oppervlaktetechnieken december 2015

in Apeldoorn, Emmen, Vianen en Eindhoven (ook natlak). Ook in Lochem staat een vestiging, die gespecialiseerd is in sublimeren.

15 dompelbaden In 2012 schafte het bedrijf in Apeldoorn een KTL-installatie aan. Ter Maten legt uit hoe de installatie werkt: “Afhankelijk van het gebruikte materiaal worden objecten indien nodig eerst gestraald in een straalmachine. Deze staat los van de KTL-installatie en is derhalve voor meerdere coatlijnen te gebruiken. In deze opstelling hangen we objecten aan traversen in twee maten: een lange traverse voor heel grote objecten en een iets kleinere traverse voor objecten die we later met KTL kunnen behandelen en die we van de vaste opstellingen

naar de KTL-installatie kunnen geleiden. De KTLinstallatie bestaat uit 15 dompelbaden, elk met een inhoud van 18 tot 30 duizend liter, en is volledig geautomatiseerd. De installatie haalt met een robotlift een traverse binnen en leest het voorgeprogrammeerde receptnummer af. Het systeem weet vervolgens welke behandelingen de betreffende objecten moeten ondergaan, voordat ze uiteindelijk het KTL-bad ingaan. De traverse met objecten wordt onder een grote deksel gehangen en vier bovenloopkranen zorgen voor het transport van de deksels langs de verschillende dompelbaden.”

Volgens Ter Maten zijn al die baden nodig voor een goede voorbehandeling: “Als je een degelijk huis wilt bouwen, begin je ook eerst met een goed fundament. Zo werkt het bij KTL ook. We

Warmteterugwinningsinstallatie.

Producten in afwachting van KTL.

zorgen voor een perfecte opbouw voor het ultieme eindproces. Naast stralen, kunnen we in de voorbehandeling ontvetten, spoelen, beitsen, activeren en zinkfosfateren. Voordat een object bij het dompelbad is waar de echte KTL-behandeling plaatsvindt, is het al in twaalf andere behandelbaden geweest.”

KNAP-principe Het KTL-bad is gevuld met een zogeheten watergedragen kataforeselak. Dat wil zeggen dat de lak in het dompelbad bestaat uit water met epoxydeeltjes. Ter Maten legt uit: “KTL werkt volgens het KNAP-principe. Dat staat voor kathode - negatief, anode - positief. In het KTL-bad zelf zitten anodes die zorgen dat de lakdeeltjes positief geladen zijn. De te lakken objecten zijn via de ophanghaken, de traverse en de deksel geaard. Eenmaal ondergedompeld functioneren ze, zodra er spanning op wordt gezet, als kathode; negatief geladen dus. De lakdeeltjes worden naar de objecten getrokken en op het oppervlak ontstaat een laklaag. Dat gebeurt eerst op de meest makkelijk bereikbare plekken. Daar hopen de lakdeeltjes zich op, zodat ze vanzelf isolerend gaan werken. Daardoor zoeken andere lakdeeltjes automatisch de moeilijk bereikbare, maar onbedekte, nietgeïsoleerde delen van het object. Zo worden ook die plekken gelakt. Als het proces is voltrokken, gaat de spanning eraf en wordt de deksel met objecten uit het dompelbad getrokken.

Vervolgens worden losse lakdeeltjes, die ontstaan door een overdaad aan spanning, met een hogedruksproeikrans verwijderd. Dit gebeurt in twee spoelbaden die met elkaar in cascade zijn verbonden. Met ultrafiltratie worden het demiwater en de KTL-lakdeeltjes gescheiden en

teruggewonnen. De objecten hangen vervolgens nog even uit te druppen en gaan dan de moffeloven in, om bij een temperatuur van rond de 180 graden Celsius uit te harden.”

Duurzaam productieproces Ter Maten laat zien dat het hele proces uiterst duurzaam verloopt. Alle materialen kennen een kringloop, waardoor nauwelijks afval ontstaat. Pompen en ventilatoren werken in de ‘ecomodus’ en gebruiken net zoveel energie als het proces op dat moment vraagt. Opmerkelijk is dat alle restwarmte van het gehele proces wordt teruggewonnen. Ter Maten: “Tijdens het moffelproces ontstaat een hoog calorisch kraakproduct. Met een naverbrander gebruiken we dat gas om de moffeloven te verwarmen.

We houden genoeg warmte over om ook een grote tank met proceswater op 90 graden te houden. Deze warmte gebruiken we in onze bedrijfsprocessen en ‘s winters verwarmen we onze kantoorruimten ermee.”

Hoge kwaliteit in alle kleuren Volgens Ter Maten is KTL van extreem hoge kwaliteit. “Het proces bereikt moeilijk bereikbare oppervlakken, de epoxylaag hecht zeer goed en heeft een buitengewoon hoge corrosiewering. Bovendien is de laag gelijkmatig en dun, waardoor het een ideale primer is die met de juiste poedercoating zorgt voor een prachtig glad oppervlak. KTL is dus als primer uitstekend geschikt voor buitentoepassingen.”

Veel objecten die aan de buitenlucht worden blootgesteld zijn niet of moeilijk zichtbaar, waardoor de kleur van de laklaag niet van belang is. Wereldwijd is meer dan 90 procent

van alle KTL-baden volgens Ter Maten dan ook zwart. Maar dat hoeft niet altijd: “Producenten van landbouwmachines gebruiken in plaats van een epoxybindmiddel een acrylaatbindmiddel in de gewenste kleur. Zo bereiken ze de eindkleur in één laag. Fabrikanten van metalen kantoormeubelen gebruiken voor de legborden een KTL-laag met een standaard grijze kleur.

Deze methode is voor deze binnentoepassing perfect: gemakkelijk, goedkoop, snel en strak.

Door te dompelen komt de coatlaag overal.”

De vraag rijst waarom niet alle objecten direct in de juiste kleur worden gedompeld. Ter Maten legt uit: “KTL in een bepaalde eindkleur aanbrengen, betekent dat je een bad van duizenden liters moet hebben. Dat is niet gemakkelijk te vervangen met een andere kleur. Daar moet je bijna een nieuwe installatie voor bouwen.

Maar de zwarte KTL-laag werkt goed als primer en is met een poedercoating goed te kleuren.

In combinatie met twee lagen poeder van de juiste soort zijn garanties mogelijk tot 30 jaar.”

Het lijkt er bijna op dat de KTL-techniek volmaakt is. Ter Maten: “KTL is niet altijd toe te passen. Lange buizen, kokers of gesloten brandstoftanks bijvoorbeeld, krijgen we aan de binnenkant niet behandeld. De meeste objecten zijn echter wel goed te coaten. De techniek is van zo’n hoog niveau dat er eigenlijk geen alternatieven zijn.” ●

Meer informatie www.kampcoating.nl t.termaten@kampcoating.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 19

THEMA VISIE

algemeen

Lean Six Sigma pakt verspilling aan In de branche is veel te doen over meer efficiency in de bedrijfsvoering, een hogere of constante kwaliteit en meer flexibiliteit in de productie. Hoe bereik je dat? Volgens een pleitbezorger van Lean Six Sigma is de oplossing niet zo moeilijk, maar je moet wel open staan voor een andere manier van kijken naar je processen. En dat blijkt vaak nog helemaal niet zo gemakkelijk te zijn.

De pleitbezorger van Lean Six Sigma is voor veel lezers een oude bekende: Wim Brandsema, bekend van zijn bedrijf LBtec dat in 2005 fuseerde met Indufinish (LBtec Indufinish), maar waar hij in de zomer van 2014 uitstapte. Hiermee zou je een periode van pakweg 20 jaar kort hebben kunnen samenvatten, ware het niet dat er in die periode wel iets is gebeurd. “Bij Indufinish liepen op een gegeven moment, mede door de crisis, een aantal zaken niet zoals we wilden. We wilden beter produceren, minder fouten maken, de ergernissen uit de organisatie halen en zorgen dat alle onderdelen altijd op tijd waren.

In die periode was ik bij een lezing van iemand op een hogeschool, en die had het over lean. Ik ben van nature redelijk lean ingesteld, maar die lezing was een openbaring voor mij. Ik dacht: dat gaan we ook doen.”

En zo werd de daad bij het woord gevoegd. Dat bleef niet zonder gevolgen. Na een jaar was de ergernis uit de organisatie, de spullen kwamen op tijd en werd er ook efficiënter gewerkt.

Ondertussen was Wim 50 geworden, en hij begon zich af te vragen of hij op dezelfde voet

Veel geld verdwijnt ongemerkt in de put.

20 | Oppervlaktetechnieken december 2015

moest doorgaan of dat een verandering misschien leuker zou kunnen zijn. Dat lean vond hij wel erg interessant. “Ik wist dat als ik daar echt mee verder wilde, ik dat meteen moest doen en niet nog tien jaar moest wachten. Veranderen is ook durven. Ik heb mijn verlangen aan mijn compagnon kenbaar gemaakt en in de zomer van 2014 mijn aandelen verkocht. De vraag was natuurlijk hoe ik dit zou gaan aanpakken.

Ik wilde me gaan bewegen op de consultancymarkt en proberen bedrijven te helpen. Ik wilde dat ook vanuit een duidelijke achtergrond doen en dat werd Lean Six Sigma.”

Slanker en doelgerichter Nu wordt het tijd voor een korte historische uiteenzetting. Lean is ooit in de jaren 50 bedacht door twee mensen, waaronder de oprichter van Toyota, omdat Toyota de grootste autoproducent ter wereld wilde worden. Zij hebben heel goed nagedacht hoe ze de productie zo efficiënt mogelijk konden doen, met zo weinig mogelijk fouten en een gestroomlijnde gang van zaken: lean. Daarna kwam er een stroming

uit Amerika: Six Sigma. Hierbij wordt heel sterk vanuit de statistiek naar bedrijfsprocessen gekeken. Uit Six Sigma komt de benadering dat je moet proberen alles in één keer goed te doen.

Als je Six Sigma letterlijk neemt, kom je op 3,4 fouten op de miljoen. Rond 2005 zijn die twee stromingen bij elkaar gekomen en zo ontstond Lean Six Sigma.

Om jezelf serieus in de markt van bedrijfsadviseurs te kunnen zetten, is het natuurlijk handig om naast je ervaring ook de verschillende kwalificaties te hebben. Na een lastige studieperiode, hebben zowel Wim als zijn compagnon Sandra de Vegt de hoogste kwalificatie in Lean Six Sigma behaald: de Black Belt. Dat zit ook in hun bedrijfsnaam: Leanblack. “Ons motto is: ‘werk slimmer en niet harder’. Een eerste stap daartoe is om uit het bedrijfsproces te stappen en er van bovenop naar te kijken, vanuit de vraag: wat gebeurt daar nou eigenlijk? Grote kans dat je dan bepaalde dingen opvallen. Bijvoorbeeld: worden de processen die je ziet wel zo efficiënt mogelijk uitgevoerd? Kan het niet slanker en doelgerichter?”

Verspillingen in percentages.

Wim Brandsema.

Het begrip lean uit Lean Six Sigma legt sterk de nadruk op structuur, stroomlijning en dat alles op de juiste plaats staat. Six Sigma legt de nadruk op alles in één keer goed doen. Het begrip Sigma houdt verband met begrippen uit de statistiek, het getal standaard voor de gemiddelde afwijking van het gemiddelde. Als je organisatie op een niveau van 6 sigma functioneert, worden er 3,4 fouten op de miljoen gemaakt, oftewel redelijk veel first time right.

Een gemiddeld bedrijf in Nederland opereert op 3 à 4 Sigma. De definitie van Lean Six Sigma is: probeer met zo weinig mogelijk middelen zo veel mogelijk klantwaarde te creëren.

Verkeerde reflex Dat begrip klantwaarde kan moeilijk overschat worden. “Je moet eerst heel goed helder hebben wat jouw klant nou eigenlijk wil, tegen welke prijs, tegen welke kwaliteit en op welk tijdstip. Deze drie zaken zijn erg belangrijk. Als je dat helder hebt, kun je daarop actie ondernemen. Wij hanteren daarvoor een bepaalde aanpak. Een gemiddelde productieorganisatie kent over het algemeen een tamelijk hoog percentage aan verspilling; percentages van 40 komen regelmatig voor. We komen regelmatig een verdeling van 40/40/20 tegen: 40% verspilling, 40% niet-waardetoevoegende maar onvermijdelijke activiteiten en 20% tijd en kosten die worden besteed aan waardetoevoegende activiteiten.

Je mag gerust aannemen dat die cijfers ook op de bedrijven in de oppervlaktebehandeling van toepassing zijn.”

Dit vraagt natuurlijk om een toelichting. “Als ik klant ben van een poedercoatbedrijf wil ik alleen maar betalen voor het feit dat er een beetje poeder op mijn materiaal komt. Ik wil niet betalen voor de inkoop, niet voor de verkoop en ook niet voor transport. Deze activiteiten voegen geen waarde toe, maar zijn wel noodzakelijk. Ze bedragen 40 procent van de omzet.

Daarnaast is er verspilling: die bedraagt ook 40 procent. Verspilling ontstaat door slechte com-

municatie en organisatie, verkeerde informatie, hulpmiddelen en gereedschappen die te laat of onvindbaar zijn, producten die te vaak opgepakt moeten worden voordat ze naar de klant gaan, enzovoorts.”

Volgens Brandsema schieten veel bedrijven bij deze constatering in de verkeerde reflex.

“Ze gaan dan heel veel energie stoppen in het verhogen van het deel dat waarde toevoegt.

Ze weten dat met tien procent te verhogen, maar dan ga je van 20 naar 22. Is dat nou wel zo verstandig? Wij richten ons op de verspilling. Er is veel meer, en veel sneller geld te verdienen wanneer je die goed aanpakt. Je moet dan wel met een bepaalde bril goed naar de bedrijfsprocessen kijken. We kijken naar de flow in een organisatie. Het product wordt uiteindelijk wel geleverd, maar hoeveel energie is daarbij verloren gegaan? Dat is de verspilling en die gaan we eruit halen.”

Pijn of verlangen Zaken als doorlooptijdverkorting, kosten verlagen, fouten reduceren en efficiënter werken spreken iedereen wel aan, maar daarmee ben je er nog niet. Lean Six Sigma gaat uit van urgentiebesef. “Als je dat niet hebt, ga je ook niet veranderen. Er ontstaat pas urgentiebesef in geval van pijn of verlangen; bij het ontbreken van één van deze twee zal er geen urgentiebesef ontstaan en zal het lastig zijn om de organisatie in beweging te brengen om te verbeteren.

Pijn bestaat bijvoorbeeld uit slechte kwaliteit, hoge prijs, te lange doorlooptijd of een lange levertijd. Verlangen kan zijn dat je in een ander marktsegment wilt opereren, een hogere kwaliteit wilt leveren, meer omzet wilt halen, enzovoorts. Bij urgentiebesef ga je iets wijzigen aan je organisatie, je product of de processen.”

Dat urgentiebesef is ook van belang omdat veel bedrijven dezelfde reactie hebben als ze van Lean Six Sigma horen: interessant, maar bij ons werkt het niet. Wij zijn zo speciaal… “Die scepsis komen we regelmatig tegen. Om de drempel

te verlagen, hebben we op basis van no cure no pay een quick & dirty-scan samengesteld. In twee dagen brengen we de organisatie, inclusief verspillingen, in kaart. Dit doen we op basis van observaties, interviews en registratie. Mocht de opdrachtgever vinden dat er onvoldoende ‘waarde’ in ons rapport staat, dan hoeft de factuur niet te worden voldaan. Tot op heden heeft zich dit echter nog niet voorgedaan.”

350.000 euro Ondanks zijn ‘afkomst’ uit de oppervlaktebehandeling, heeft Brandsema nog geen enkele applicateur als klant mogen begroeten. Wel diverse productiebedrijven, een notariskantoor, groothandel, accountantskantoor, een ROC en een engineeringbedrijf. Namen van klanten houdt hij voor zich, want veel klanten willen niet wereldkundig maken dat ze zijn hulp nodig hadden. Hij is ervan overtuigd dat er met Lean Six Sigma altijd veel winst te boeken is op het vlak van efficiency- en kwaliteitsverbetering.

“Onze kosten zijn over het algemeen binnen een aantal weken dan wel maanden terugverdiend.”

Tot slot vertelt hij: “Het begint vaak al met heel eenvoudige ingrepen. In een bedrijf waren bijvoorbeeld wel voldoende pompkarretjes, maar vaak liepen mensen die te zoeken. De oplossing: bepaal een aantal parkeerplaatsen voor die karretjes en ga niet lopen zoeken als zo’n parkeerplaats leeg is. In een ander bedrijf hebben we binnen drie maanden 350.000 euro aan exploitatiekosten kunnen besparen door verandering van procedures, van werkvolgorde, het afbouwen van voorraden en het voorkómen dat er niet meer fout gegrepen werd naar boutjes en moertjes. Weet je overigens wat het allerduurste onderdeel is? Dat is het onderdeel dat er niet is: daar moet je op wachten en daardoor staat alles stil.” ●

Meer informatie www.leanblack.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 21

tekst Désirée Driesenaar

algemeen

Trends in coating van gereedschappen Een aantal trends in de gereedschapsindustrie beïnvloedt het ontwikkelen van coating technologieën. “Hardheid, temperatuurbestendigheid en het contact tussen gereedschap en materiaal zijn positief te beïnvloeden met coatings”, vertelt Michiel Eerden, lid van het tool product team van IHI Hauzer Techno Coating. “In sommige gevallen bereikt een coating een tien keer zo lange levensduur ten opzichte van ongecoate gereedschappen.”

De eerste trend die coatings beïnvloedt, is het bewerken van lichtgewicht materialen die in de automobielindustrie populair zijn vanwege brandstofbesparingen en lagere CO2-emissies.

Aluminium, magnesium en met koolstofvezel versterkte kunststoffen zijn steeds belangrijker.

Deze materialen hebben één ding gemeen: zij plakken aan de gereedschappen met als resultaat een kortere levensduur. Deze trend heeft het ontwikkelen van tetrahydral amorphous carbon (ta-C) coating in gang gezet. Deze waterstofvrije diamantachtige laag heeft een lage wrijvingscoëfficiënt. Eerden: “De ontwikkeling van ta-C is gestart binnen de tribologie, de wetenschap van wrijvingsvermindering, en vervolgens toegepast in de gereedschapsmarkt.

Een ta-C coating voor gereedschappen is veel dunner met een typische laagdikte van 0,5 micrometer. De ta-C coating wordt aangebracht met een opdamptechnologie met ronde kathodes die een sterke hechting van de coating garandeert.”

Kostenefficiëntie In elke industrie is kostenefficiëntie een drijvende factor die constant aandacht nodig heeft. De coating maakt slechts een klein deel uit van de totale kosten van een gereedschap, maar omdat coating laat in het productieproces plaatsvindt, is hoge kwaliteit van groot belang. Eerden: “Hauzer heeft CARC+ technologie ontwikkeld voor nitride coatings met korte cyclustijden, een hoge targetefficiëntie en minimale nabehandeling. CARC+ is nu een bewezen technologie voor nitride coatings, inclusief een functionele AlCrN-coating die de benchmark verslaat voor tandwielfrezen.”

22 | Oppervlaktetechnieken december 2015

CARC+ technologie laat de arc goed verdeeld over de target lopen met als resultaat optimaal materiaalgebruik (foto: IHI Hauzer Techno Coating)

Duurzaamheid De keten rondom de gereedschapsindustrie wordt steeds meer gedreven door duurzaamheid. Belangrijke factoren hierbij zijn grondstoffenschaarste, energieverbruik, hernieuwbare energie, beperking van giftige materialen en recycling in biologische of technische cirkels.

In de gereedschapsindustrie worden sommige antwoorden hierop gevonden in grotere voortgangssnelheden en toerentallen. Een andere trend is minder koelvloeistoffen. Dit geeft hogere temperaturen van de snijkanten en daardoor een grotere noodzaak voor oxidatiebestendigheid. Eerden: “Materialen zoals titanium (Ti) en nikkellegeringen (Ni) zijn lastig te bewerken vanwege hun neiging om te plakken en hun hardheid, maar ta-C coatings brengen hier geen oplossing. Deze coatings kunnen slechts een productietemperatuur van 500 °C aan. Nitride coatings geproduceerd met CARC+ technologie kunnen temperaturen van 1100 °C tot soms zelf 1500 °C weerstaan. Voor het snijden van titanium levert de TiAlN-coating goede resultaten. Verder zijn er siliciumhoudende nano-composiet coatings ontwikkeld

en worden AlTiN-coatings fijn afgesteld voor specifieke toepassingen.”

Aluminiumoxide coatings Hoge temperatuurbestendigheid wordt ook bereikt met het gebruik van aluminiumoxide coatings. Eerden vertelt dat de grootste uitdaging het beheersen van het sputterproces is.

“Een Al2O3 coating wordt van een aluminium target gesputterd in een argon (Ar) en zuurstof (O2) omgeving. Met een enkele magnetronkathode zal het anodegebied rondom de kathode langzaam niet-geleidend worden, wat leidt tot instabiel gedrag. Hauzer heeft gekozen voor Dual Magnetron Sputtering (DMS) technologie om dit probleem op te lossen. Daarnaast wordt T-mode technologie ingezet om een andere uitdaging te tackelen: een zeer snelle en goede regeling van de zuurstofstroom. Deze technologie voorkomt targetvergiftiging en garandeert de juiste samenstelling van de coating.” ●

Meer informatie www.hauzer.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 23

Trots op het werk In Wassenaar verschijnt een heel bijzonder museum: het Museum Voorlinden. Het bijzondere eraan is de kunstcollectie die daarin komt, maar ook de buitengewone kwaliteitseisen die worden gesteld aan de conservering. Zo zijn alle buitenconstructiedelen gestraald, geschoopeerd, gevolgd door twee lagen epoxy primer en als topcoat een fluorpolymeer poedercoating met een laagdikte van tussen de zeventig tot tachtig micrometer per laag. Is deze combinatie al bijzonder gelet op duurzaamheid, de fluorpolymeer is dat minstens evenzeer. Het gaat om de poeder Solar met een extreem lange levensduur, geleverd door Protech-Oxyplast. Deze kwaliteit is zo sterk dat met deze poeder behandelde testpanelen niet schoon te krijgen waren in de ontlakkingschemie. Het bedrijf dat de coating mocht doen, is Kamp Coating. Links op de foto: Tonny ter Maten van Kamp Coating en projectleider vanuit de bouwdirectie: Gideon Goedhart.

24 | Oppervlaktetechnieken december 2015

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 25

algemeen

THEMA VISIE

Stevige opmars normen en kwaliteitseisen Waarschuwing: dit wordt een complex verhaal. En ook nog eens een incompleet verhaal, want een compleet verhaal zou bijna een hele editie van OT vergen. Het verhaal gaat over normen en CE-markeringen. Applicateurs zullen daar steeds meer mee te maken krijgen. Meedoen is niet gemakkelijk en kost moeite, maar maakt het werk uiteindelijk wel een stuk efficiënter en prettiger.

Een tipje van de sluier wordt opgelicht door Jeroen Seip, salesmanager CE bij TÜV Nederland. En hier begint meteen al een deel van de complexiteit. Want hoe zit het nou met TÜV? Je hebt immers TÜV Rheinland, TÜV Nederland

26 | Oppervlaktetechnieken december 2015

en ook nog eens TÜV Nord (waar Nederland onder valt) en TÜV Süd. Jeroen Seip: “TÜV is een heel grote club. Het staat voor Technischer Überwachungsverein. Vroeger had elke plaats in Duitsland zijn TÜV om auto’s te keuren.

De genoemde TÜV-regio’s zijn verschillende bedrijven en eigenlijk concurrenten van elkaar.

Ik kan me voorstellen dat dat verwarrend is. TÜV Nord zit in Duitsland, er werken 12.000 mensen, het heeft ongeveer een miljard omzet per jaar

en zeventig internationale vestigingen over de hele wereld. Daarvan is TÜV Nederland de één na grootste.” TÜV Nederland houdt kantoor in Best, waar zo’n 170 medewerkers in dienst zijn.

De organisatie voert keuringen, inspecties en systeemaudits uit, zoals ISO 9001. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij bouwkranen en hoogwerkers, liften en bij speeltoestellen in attractieparken.

Er is ook een afdeling die zich richt op CE-markering voor diverse richtlijnen, zoals Verordening Bouwproducten (CPR) en machinerichtlijn (MRL). Onder de Verordening Bouwproducten vallen bijvoorbeeld allerlei soorten bouwproducten (ongeveer 540 stuks) die een verplichte CE-markering vereisen, en hiermee betreden we de wereld van de Europees geharmoniseerde bouwproductnorm EN 1090-1. Sinds 1 juli 2014 is het, in het kader van de Verordening Bouwproducten en de EN 1090-1, wettelijk verplicht een CE-verklaring op te stellen voor stalen en aluminium constructiedelen die belastingdragend in een permanent bouwwerk worden ingezet. Deze CE-verklaring kan een bedrijf alleen opstellen indien het door een daartoe geaccrediteerde organisatie is gecertificeerd op de EN 1090-1. Het bedrijf krijgt dan een certificaat. En hier begint het interessant te worden voor applicateurs die regelmatig voor staalconstructiebedrijven werken.

Conformiteitsverklaring oppervlaktebehandeling Jeroen Seip: “In de CPR staat hoe je een CEprestatieverklaring moet opstellen voor onder meer stalen en aluminium dragende constructiedelen. Ik zeg bewust ‘CE-prestatieverklaring’, omdat de uitwerking van de CPR niet in de EN 1090-1 staat. In EN 1090-1staat nog de achterhaalde CPD (de voorloper van CPR) conformiteitsverklaring, maar deze is niet meer van toepassing. Het is wel lastig uit te leggen dat men ‘conformiteitsverklaring’ nu als terminologie introduceert met een ander doel, maar we gaan dit toch proberen. De verplichting voor het opstellen van de CE-prestatieverklaring geldt dus alléén voor de constructiebedrijven in het kader van EN 1090-1, en niet voor oppervlaktebehandelaars. Echter, oppervlaktebehandelaars die gecontracteerd worden door constructiebedrijven moeten zich, met de komst van EN 1090-1, niet alleen houden aan het leveren van de dienst, maar ook aan de proceseisen voor oppervlaktebehandeling.”

Hij vervolgt: “Dit is een harde eis van de norm.

Daarom kunnen constructiebedrijven aan oppervlaktebehandelaars vragen een conformi-

teitsverklaring af te geven, waarmee de conserveerder verklaart dat hij volgens hoofdstuk 10 van de EN 1090-2 werkt. Een constructiebedrijf dat daar iets laat conserveren, kan er op basis van die verklaring vanuit gaan dat het goed zit.

Wij, als TÜV, kunnen die conformiteitsverklaring opstellen. Zo gaan wij dit bijvoorbeeld binnenkort doen voor Coatinc Roermond. Maar deze term ‘conformiteitsverklaring’ moet niet worden verward met de tekst in bijlage ZA van EN 1090-1: de daar beschreven CPD-conformiteitsverklaring is nu namelijk vervangen door de CE-prestatieverklaring.”

Eindverantwoordelijkheid Formeel zou elk constructiebedrijf dat een procesvoering heeft ingevoerd conform EN 1090-1 regelmatig de conserveerder(s) moeten bezoeken voor een leveranciersbeoordeling en steekproefsgewijs een inhoudelijke FPCbewijsvoeringscontrole van het proces moeten doen. Maar de tijd en inspanning die dat kost, kun je dus ondervangen met een conformiteitsverklaring oppervlaktebehandeling. De schatting is dat rond de 3.000 constructiebedrijven in Nederland FPC-gecertificeerd zouden moeten zijn volgens EN 1090-1, maar dat dit in werkelijkheid bij slechts 350 tot 500 bedrijven het geval is. Gezien dit lage aantal zou een oppervlaktebehandelaar zijn proces dus beter kunnen laten certificeren in het kader van EN 1090-2 of 3 op alleen het coatingdeel. Maar dat kan dus niet met een CE-prestatieverklaring door de oppervlaktebehandelaar, want EN 1090-1 eist dat het constructiebedrijf het uitbestede proces volledig onder controle heeft en wanneer nodig concrete data van dat proces moet kunnen opvragen. Een conformiteitsverklaring oppervlaktebehandeling waarborgt dat aan deze eis kan worden voldaan. Nogmaals, de eindverantwoordelijkheid voor de CEprestatieverklaring (inclusief verduurzamen) ligt dus bij het constructiebedrijf. Maar voor de oppervlaktebehandelaars ligt hier de uitdaging om conform EN 1090-2 of 3 te werken, inclusief de registraties die ooit mogelijk opgevraagd worden - en dat zou tot tien jaar kunnen zijn.

Kwaliteitseisen “Om een FPC-certificaat te ontvangen, moet een constructiebedrijf een FPC-handboek opstellen waarin de hele bedrijfsvoering wordt vastgelegd, zoals alle verantwoordelijke taken en bevoegdheden, maar ook hoe je inkoopt en welke materialen een certificaat hebben. Bij constructiebedrijven is vooral heel belangrijk

Jeroen Seip: "Wanneer je als bedrijf door wilt gaan, raad ik aan op de trein van het kwaliteitsdenken te springen." dat alles wat met lassen te maken heeft, goed is onderzocht en beschreven volgens ISO 3834. Daaronder hangen weer allerlei lasserskwalificaties. In EN 1090-1 staat hoe een FPC-procesvoering opgesteld moet worden en hoe je processen en producten controleert. EN 1090-1 is een vrij algemeen beschrijvend document van proceseisen. De normen EN 1090–2 en 3 gaan over de technische eisen aan staal en aluminium en bevatten allerlei zeer concrete specificaties en eisen”, vertelt Seip.

Hoofdstuk 10 van EN 1090–2 gaat over de oppervlaktebehandeling (conservering). Daarin staat de conformiteitsverklaring beschreven, maar ook aan welke normen diverse onderdelen van de oppervlaktebehandeling moeten voldoen. Bijvoorbeeld dat de oppervlaktevoorbehandeling volgens EN 1090-2 moet zijn uitgevoerd, dat de oppervlakken gecoat moet worden volgens NEN ISO 12944 (met een verwijzing naar onderdeelspecificatie voor details), en dat oppervlakken die een metalen deklaag moeten krijgen door thermisch verzinken onderhevig zijn aan de EN ISO 1461 en bijlage F van de EN 1090-2 over specifieke eisen en registraties met betrekking tot corrosiebescherming algemeen.

In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat wanneer een constructiebedrijf wil inkopen bij bedrijven die werken volgens hoofdstuk 10 van EN 1090-2, de conserveerder de bewijzen hoort aan te leveren die de geleverde kwaliteit specificeren (zoals laagdiktemetingen en dergelijke).

Kwaliteitsdenken Seip: “Een flink aantal bedrijven heeft in het begin gedacht dat dit kwaliteitsdenken wel over zou waaien. Maar het waait niet over. Sterker

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 27

nog, het zal alleen maar toenemen. De wettelijke eisen omtrent kwaliteit in alles wat met de bouw te maken heeft, zullen alleen maar strenger worden. Het is de bedoeling dat volgend jaar de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen in werking treedt. Daarmee wordt de verantwoordelijkheid voor het leveren van kwaliteit door bouwbedrijven aangescherpt. Door die wet krijgen opdrachtgevers en bouwconsumenten een sterkere positie. Een aannemer moet tijdens de bouw een compleet dossier opstellen, waar onder meer alle gebruikte producten en CE-verklaringen uit de hele bouwketen inzitten en dat dossier moet bij de oplevering worden overgedragen aan de eigenaar.” CE is weliswaar volgens de definitie geen kwaliteitsnorm, maar iedereen die de norm kent of ermee te maken heeft, zal al snel tot de conclusie komen dat het wel kwaliteitsdenken inhoudt dat zeer specifiek en concreet is met opgelegde eisen. Veelal wordt dan ISO 9001 genoemd. Echter: “ISO 9001 is een vrij systeem waarbij je het niveau van eisen aan jezelf oplegt, terwijl bij een EN 1090-1

(en deel 2 / 3) de eisen worden opgelegd door de wet. Een ISO 9001 systeem dat voor honderd procent de EN 1090-1/2/3 omvat, kan prima zijn als hulpmiddel, op voorwaarde dat dit ISO 9001 systeem de EN 1090-serie inhoudelijk geheel omvat. Is dat niet het geval, dan heeft de ISO 9001 maar beperkte meerwaarde voor EN 1090 en CE.”

Efficiënter en prettiger Het kwaliteitsdenken op productniveau wint steeds meer terrein via CE en wetgeving en is wat dat betreft concreet in eisen en verplichtingen. Seip: “Mijn visie is dat wanneer je als bedrijf door wilt gaan, dat je dan op die trein moet springen en de inspanning accepteren om vervolgens sterk en klaar voor de toekomst te zijn.

De bouwmarkt trekt immers aan en dat kan wel eens zeer snel gaan. Om dan op het terrein van CE niet thuis te geven of als je dan nog moet gaan nadenken over de vraag van de klant, kun je wel eens te laat zijn.”

Tot slot: “Wat een idee zou kunnen zijn voor

kleine bedrijven die hier erg tegen opzien, is dat ze samen met andere bedrijven dit traject gaan clusteren. Daarmee spreiden ze de kosten, maar zetten wel een stap voorwaarts in het leveren en aantonen van de prestatieconformiteit. Ik weet dat wanneer je als bedrijf alles op die manier hebt georganiseerd, het werk daardoor veel efficiënter en prettiger wordt en er minder faalkosten optreden. Dit zal gewoon de trend zijn de komende jaren. Als TÜV kunnen wij bedrijven hierbij ondersteunen, maar wij geven geen advies over hoe je bijvoorbeeld een handboek moet opzetten. Dan ben je een slager die zijn eigen vlees keurt. Wij voeren audits uit en worden zelf ook ieder jaar geaudit door de Raad van Accreditatie.” ●

Meer informatie www.tuv.nl www.tuv.nl/nl/en1090-index.htm

(advertentie)

Wereldwijde standaard in finish oplossingen NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl NTS Finish

Accelerating your business

Surtronic Ruwheidstester

NauMetrics Precision Measuring Instruments Tel: 0031(0)743490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl

28 | Oppervlaktetechnieken december 2015

Glasparelstralen < Ra 1 mu Nieuwsgierig?

0548-712057 oppervlakte@kuhmichel.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

kuhmichel.nl/oppervlakte

Het vakblad voor de professional

Zinc 786

Volg de actuele ontwikkelingen binnen uw vakgebied op

Dé Natlak specialist • Voor iedere ondergrond • Watergedragen en solvent systemen • U vraagt, wij draaien!

www.oppervlaktetechnieken.com!

Utrechtsestraatweg 224 • 3911 TX Rhenen • Holland • Tel. +31(0)318-472020 Fax +31(0)318-471911 • E-mail: info@mol-coatings.com • www.mol-coatings.com

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 29

algemeen

ION-leden betrokken bij 3D printen Het gaat goed met AddLab, met Additive Industries en met de resultaten uit de samenwerking tussen de aangesloten partners. Onlangs werd door Additive Industries het eerste industriële 3D-metaalprintsysteem gepresenteerd, in AddLab wordt veel kennis ontwikkeld en gedeeld en er wordt al in een vroeg stadium goed nagedacht over het aspect oppervlaktebehandeling. Een aantal ION-leden is daar nadrukkelijk bij betrokken.

Additive Industries bestaat sinds 2012 in Eindhoven en is gericht op het ontwikkelen en bevorderen van industrieel 3D-metaalprinten.

De industriële benaming daarvan is additive manufacturing. Om dit concreet uit te werken, is er een gezamenlijke proeffabriek voor 3D-metaalprinten opgericht onder de naam AddLab. Hierin werken negen bedrijven samen. In groter verband is ook Brainport Industries betrokken, een samenwerkingsverband van 90 toonaangevende high tech-toeleveranciers in Nederland.

Brainport Industries heeft een rol gespeeld bij de opzet van AddLab en de meeste partners binnen AddLab zijn daarbij aangesloten.

Half november was er een flinke mijlpaal toen Additive Industries haar eerste industriële 3D metaalprintsysteem, MetalFAB1 genaamd, presenteerde op de vakbeurs Formnext in Frankfurt. Daar was meteen veel belangstelling voor.

Sinds de oprichting heeft Additive Industries hard gewerkt aan de ontwikkeling en realisatie van een geïntegreerd 3D metaalprintsysteem voor industriële serieproductie. De modulaire MetalFAB1 is vooral bedoeld voor industriële additive manufacturing. De machine heeft onder meer een volledig geautomatiseerde bouwplaatverplaatsing en meerdere lasers die het volledige bouwvlak kunnen bereiken. Ook vindt er continu proceskalibratie plaats.

“Bij de ontwikkeling van deze machine is nadrukkelijk gekeken naar ervaringen van gebrui-

30 | Oppervlaktetechnieken december 2015

kers van deze technologie en naar hun wensen.”

Dit zegt Daan Kersten, CEO en medeoprichter van Additive Industries. “Deze machine is op drie vlakken substantieel beter dan de midrange machines die nu beschikbaar zijn. Ten eerste reproduceert onze machine tien keer beter: de producten die je maakt met onze machine hebben een tien keer betere gelijkenis. Ten tweede is de machine tien keer productiever en ten derde is die ook tien keer flexibeler dan een machine die je nu elders kunt kopen. De reacties op de Formnext waren overweldigend, omdat dit zo’n grote stap voorwaarts is: vanuit de laboratoriumomgeving naar toepassing op een productievloer.”

Technologie van de toekomst

Daan Kersten.

Remco Pennings.

Dat de waarde van de machine duidelijk is, blijkt ook wel uit het feit dat Additive Industries nu vier machines aan het bouwen is. Op drie daarvan hebben diverse klanten een optie genomen; momenteel worden de laatste puntjes op de i gezet met het oog op de definitieve contracten. Klanten voor de machines komen uit de lucht- en ruimtevaart, de automotive, high tech equipmentbouw, de matrijzenbouw enzovoorts.

Maar de waarde van de machine gaat volgens Kersten veel verder dan de huidige klantvraag: “Dit is de technologie van de toekomst.”

Hij vervolgt: “Onze ambitie is om een heel belangrijk rol te spelen in de industriële toepas-

De MetalFAB1 met operator.

sing van additive manufacturing. Dat we in Eindhoven zitten, is niet toevallig. Je vindt hier in de regio alle technologie en kennis die nodig is om zo’n machine te ontwikkelen. Het is geen makkelijke markt, omdat het heel kapitaalintensief is, maar we kunnen gebruik maken van de kennis van toeleveranciers van een aantal bedrijven zoals ASML en Philips. Dat is voor ons een heel groot voordeel. Daarom konden we in korte tijd, in ruim twee jaar, deze machine ontwikkelen samen met de partners.”

AddLab en ION De machine heeft op zich heel weinig te maken met oppervlaktebehandeling. Het enige wat

De partners in AddLab zijn • KMWE • NTS Group • Frencken Europe • Machinefabriek De Valk • FMI • MTA • Philips Innovation Services • Kaak Group • Additive Industries (organisatiepartner) • Brainport Industries (netwerkpartner) • DLL (financiële partner)

een beetje in de buurt komt, is dat er een oven in is gebouwd voor thermische nabehandeling.

Maar vanuit AddLab is er wel nadrukkelijk aandacht voor oppervlaktebehandeling bij 3D printen. Er is een Werkgroep Postprocessing die daar concreet mee aan de gang is gegaan. Vanuit het voornemen om zo ver mogelijk vooraan te willen staan bij 3D printen, heeft ION contact gelegd met deze werkgroep. Dit contact heeft geleid tot werkafspraken om mogelijkheden en eisen op het gebied van oppervlaktebehandeling zo snel mogelijk helder te krijgen.

Onderdeel hiervan is dat AddLab in overleg een aantal proefstukken heeft gemaakt die momenteel bij enkele ION-leden een bepaalde oppervlaktebehandeling krijgen in een testomgeving. Iemand die daar nauw bij betrokken is, is Remco Pennings, AddLab manager. “Bij 3D-printen heb je altijd een bepaalde ruwheid aan het oppervlak. Voor sommige toepassingen voldoet die ruwheid niet en daarom is een nabehandeling nodig. AddLab bestaat sinds 2013.

Bij de start is een brainstormsessie gehouden en daaruit kwam onder meer daar voren dat er ook goed naar nabehandeling gekeken moest worden. Daarom is de werkgroep Postprocessing opgericht.”

ontwerp van 3D geprinte producten rekening te houden met oppervlaktebehandeling er sneller voortgang geboekt kan worden. Dit krijgt vorm door proefstukken te maken en die te laten testen door elf ION-leden. Vooral galvaniseurs en anodiseurs zijn hiermee aan de gang. Regelmatig komt men bij elkaar om te bespreken waar men tegenaan loopt, of er aanpassingen nodig zijn en hoe die er dan uit moeten zien. De eerste resultaten van de testen waren bij het ter perse gaan van deze editie nog niet beschikbaar.

Tot slot: “Voor Addlab heeft Daan een businessmodel opgezet voor de negen samenwerkende bedrijven. Wat wij doen, is echt open innovatie.

Maar deze nieuwe technologie is vrij duur. We delen de investering in de fabriek en delen de kennis, de inzichten en de technologie die eruit komen. Hierdoor kun je heel snel de leercurve doorlopen. Iedere deelnemer betaalt maar 1/9 deel, maar profiteert voor een geheel deel. Het voordeel van deze vorm van open innovatie is dat het rendement op de investering flink verhoogd wordt. Een volgende stap is natuurlijk dat je betrouwbaar en dus geautomatiseerd seriematig moet kunnen produceren. Dat pakken we nu op.” ●

Leercurve

Meer informatie

De werkgroep kon bij de verdere uitwerking goed gebruik maken van het contact met ION. Het wederzijdse belang is door al bij het

www.additiveindustries.com www.addlab.com www.brainportindustries.com

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 31

THEMA VISIE

algemeen

Opvolging in familiebedrijf: begin op tijd Verreweg de meeste bedrijven in de branche oppervlaktetechnieken behoren tot het MKB-segment. En veel bedrijven daarvan zijn een familiebedrijf. Zo’n bedrijf is altijd anders dan een niet-familiebedrijf, maar waar precies zit het verschil? En hoe gaat de opvolging in zijn werk? Voor het antwoord op die vragen gingen we naar Aalderink, dat zich richt op poedercoaten en KTL.

Bij Aalderink worden we opgewacht door twee generaties: de broers Gerhard en Gerrit en een zoon van Gerhard: Gerjan. De vader van Gerhard en Gerrit heeft het bedrijf in 1948 opgezet en in die jaren daarna werd het “vanzelf” een familiebedrijf.

Gerhard (63 jaar): “Mijn vader is kleinschalig begonnen met het spuiten en natlakken van onder meer kinderledikanten bij een fabriekje in Almelo. Na ongeveer tien jaar is hij helemaal voor zichzelf begonnen. Voor ons ligt daar het begin. Later, in de jaren 70, is mijn vader begonnen met het natlakken van vrachtwagens en auto’s. Dat ging toen aardig goed, er was een levendige handel in die branche. Toch kregen wij na enkele jaren het idee dat we iets anders moesten gaan doen. Toen zijn we met poedercoaten begonnen. Eerst alleen voor binnentoepassingen zoals winkelinrichtingen, maar langzamerhand ook steeds meer voor buitentoepassingen voor diverse markten.”

Gerrit (58 jaar): “Nog weer later, in 2005, hebben we een complete KTL-lijn opgezet. Die lijn omvat ontvetten, beitsen en zinkfosfatering.

Voor ons is dat een gouden greep geweest, omdat KTL als voorbehandeling erg belangrijk is voor de automobielindustrie. Maar ook voor de landbouwindustrie, graafmachines en dergelijke. Zonder KTL heb je geen goede

32 | Oppervlaktetechnieken december 2015

ondergrond voor de buitentoepassing. We hebben nu vijf poedercoatlijnen en een KTL-lijn.

Voor heel grote klanten is het erg belangrijk dat je meerdere lijnen hebt zodat je meerdere delen in meerdere kleuren tegelijk kunt spuiten.

We kunnen veel volume aan, maar hebben ons de laatste jaren vooral gericht op het zo hoog mogelijk krijgen van de kwaliteit.”

Aantrekkingskracht Mooi, die ontwikkelingen, maar hoe werd het een familiebedrijf? Gerhard: “Onze vader heeft ons nooit verplicht om dit te doen. Door vakantiewerk en dergelijke rol je erin. Zo zijn we er mee verder gegaan en zo is Gerjan (35 jaar) erin terechtgekomen, zonder verplichting. Uit je eigen gevoel, dan pak je het aan. Wel eerst school afmaken en ook wat andere dingen gaan doen dan alleen natlakken en poedercoaten, maar uiteindelijk is het toch zo dat het bedrijf altijd wel een aantrekkingskracht had. Door vakantiewerk en zo groei je er vanzelf in en dan laat het je toch niet meer zo snel los.”

Gerrit: “Er zijn denk ik wel enige dingen te zeggen die typerend zijn voor een familiebedrijf.

We hebben toch altijd gewoon doorgepakt. In het begin jaren van de jaren 80 was er overal recessie. Het was overal erg slecht. Wij hebben toen zelfs hout genatlakt. Maar toen daarna

de industrie weer beter begon te lopen, zijn wij daar direct op ingesprongen door te gaan poedercoaten en veel aandacht te schenken aan een goede voorbehandeling. En zo zijn we eigenlijk constant een beetje gegroeid.”

Gerhard wijst op de grote betrokkenheid van de familieleden die in het bedrijf zitten. “Dat kenmerkt vaak een familiebedrijf. Als het nodig is, stop je zonder problemen zestig of zeventig werkuren per week in je bedrijf om te zorgen dat alles goed doorloopt. Maar op een gegeven moment kom je op een bepaalde leeftijd en dan ga je de vraag stellen: gaan we door met elkaar?

Je kijkt eerst naar de kinderen, maar diegene die het over wil nemen, moet dat wel graag willen. Als dat heel duidelijk is, en gelukkig is dat het geval, kan ik gaan proberen mezelf een beetje overbodig te maken. Maar tegelijkertijd wil ik een bedrijf achterlaten dat zo modern en technologisch hoogstaand is ingericht dat de marktkansen heel goed zijn.”

Vooroplopen Een kenmerk van Aalderink is dat het sinds haar bestaan voortdurend tijdig de bakens heeft verzet met het oog op technologische ontwikkelingen en op vragen uit de markt. Bijblijven, het liefst vooroplopen, is nog steeds het devies. Zo is het bedrijf nu druk bezig met het

vlnr Gerhard, Gerrit en Gerjan Aalderink.

uitdokteren van een nieuwe poedercoatlijn die helemaal volautomatisch moet gaan draaien.

Het aanhangen en afhalen zal door robots worden uitgevoerd en verder zal alles helemaal automatisch gaan. Dit voorop willen blijven lopen houdt verband met de kwaliteitseisen van de klant die steeds strenger worden. Daar wil men zeker aan voldoen, onder meer door efficiënter te werken.

“De ontwikkelingen gaan steeds verder en sneller en wij proberen daar snel op in te spelen”, zegt Gerjan. “Dat betekent dat je goed in de gaten moet houden welke ontwikkelingen ons verder kunnen helpen. Zo gaan we het shopfloorsysteem in ons bedrijf invoeren. Dat is een soort bewakingssysteem om de voortgang in de productie te monitoren. Dat betekent veel minder papierwerk, want het aan- en afmelden van productieorders op de werkvloer vindt geautomatiseerd plaats. Ook tekeningen en andere orderinformatie kunnen dan op de werkplek bekeken worden.”

Een andere ontwikkeling is het willen ontzorgen van klanten. Dit krijgt gestalte door ook assemblage uit te voeren en het zogenoemde warehousing. Dat betekent dat producten die klaar zijn, niet naar de klant gaan, maar meteen naar de eindklant. Ook heeft Aalderink een 2-k spuitgietinstallatie aangeschaft waarmee een

polymere sealing wordt aangebracht op blank en gecoat materiaal, zoals schakelkastdeuren, montagepanelen en geleidestrippen. Dit heeft als voordeel dat deze producten stofvrij, trillingsvrij en geluidsarm gemonteerd kunnen worden.

Pijn en opluchting Tijd om weer terug te gaan naar het onderwerp bedrijfsopvolging. Wat voor gevoelens overheersen er bij Gerhard die als eerste een stapje terug zal doen? “Zowel een beetje pijn als opluchting. Pijn omdat ik langzamerhand

De 2-k spuitgietinstallatie waarmee een polymere sealing wordt aangebracht.

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 33

Ook biedt Aalderink warehousing aan waarmee producten rechtstreeks aan de eindklant worden geleverd.

afscheid ga nemen van het bedrijf en minder op de voorgrond zal staan. Aan de andere kant ook wel een opluchting: nu moet je nog steeds, maar straks mag je. Een goede opvolging is gewoon heel belangrijk. In zekere zin is dat een opluchting, maar het is nooit bij mij een blok aan het been geweest om het bedrijf zo lang mogelijk voort te zetten. Er is niet een bepaalde datum gekozen waarop ik wegga, ik zal langzamerhand stukjes loslaten en overdragen.”

Gerjan: “Dat ik mijn vader ga opvolgen, is langzamerhand zo gegroeid. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik het moet doen, ik ben altijd vrij geweest om hier te gaan werken of niet. Ik heb nooit een verplichting gevoeld. Maar op een gegeven moment komt het ter sprake en daarbij de vraag of je er klaar voor bent. Dat is wel een lastig iets: wanneer ben je er klaar voor? Wanneer kan mijn vader zeggen: ik laat het met gerust hart over? Soms heb ik ook wel twijfel: doe ik er wel goed aan? Kan ik het wel? Dat is een heel proces waar ik nu in zit. De laatste jaren is het bedrijf zo groot geworden met ploegendiensten. We hebben nu zo’n 75 man in dienst. Alles bij elkaar is het een grote verantwoordelijkheid.”

34 | Oppervlaktetechnieken december 2015

Voetangels en valkuilen Zodra bedrijfsopvolging in een familiebedrijf ter sprake komt heb je ook te maken met allerlei fiscale, juridische en financiële voetangels en valkuilen. Gerrit zal nog enkele jaren volledig actief in het bedrijf zijn, maar is natuurlijk wel nauw bij dit onderwerp betrokken. “Onze accountant fungeert hierbij ook als adviseur. Hij is daar volop mee bezig. Ongeveer twee jaar geleden is hij begonnen precies uit te dokteren wat je het beste kunt doen. Wat is bijvoorbeeld fiscaal gezien het beste voor het bedrijf, maar ook voor diegene die het achterlaat en voor diegene die het overneemt? Hij is voor ons een goede adviseur. Dit onderwerp kun je niet alleen af, je hebt bepaalde mensen nodig die je hierbij kunnen helpen.”

Bij het onderwerp bedrijfsopvolging kun je niet genoeg relevante informatie krijgen, lijkt het wel. Daarom heeft de familie Aalderink besloten om eens bij een ander familiebedrijf in de buurt te gaan kijken hoe ze daar met de bedrijfsopvolging zijn omgegaan. Toevallig doen ze dat op dezelfde middag waarop dit interview plaatsvindt. Gerjan: “We willen bij dat bedrijf eens gaan kijken hoe het daar gaat. Tegen welke

problemen ze al dan niet aanlopen. Het is wel belangrijk dat je van mensen die in hetzelfde schuitje hebben gezeten hoort hoe ze met bepaalde situaties zijn omgegaan. Ook mooi dat je bij een bedrijf uit een totaal andere sector eens in de keuken mag kijken en enkele vragen kunt stellen. Anders blijf je met vragen zitten die misschien heel eenvoudig te beantwoorden zijn.”

Tot slot: wat raden zij andere familiebedrijven aan die te maken krijgen met bedrijfsopvolging? Daar hoeven ze niet lang over na te denken: “Begin tijdig en laat je zo goed mogelijk informeren door diverse partijen”, zegt Gerrit.

“Er zitten heel veel haken en ogen aan. Kijk bij andere familiebedrijven hoe zij bepaalde dingen hebben opgelost. Schakel voor bepaalde onderwerpen deskundigen in. Maar vooral: speel tijdig in op allerlei ontwikkelingen in de technologie en in de markt.” ●

Meer informatie www.aalderink-coating.nl

Glasbeek ad 4.pdf 1 7-11-2013 11:36:19

SMART SOLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

C

DE HANGON MANIER VAN BESCHERMING

M

Y

CM

MY

CY

1

2

CMY

Slim en handig te gebruiken producten ter bescherming van gecoate oppervlakken 1 Afstand houder - rubber / ML 2 Afstand houder - antislip / MLF

K

3 Afstand houder - kurk / DKK 4 Beschermnet / NS 3

4

5 Beschermingstape / TST 6 Elastische banden / GGB

5

6

Neem voor meer informatie contact met ons op! www.hangon.com

Wij hebben drie opslag tanks en drie pompen in de aanbieding

Ge誰nteresseerd ?

1 opslag tank natronloog 5000L met calamiteiten bak polyethyleen zwart 1 opslag tank zwavelzuur 5000L met calamiteiten bak polyethyleen zwart 1 opslag tank salpeterzuur 2500L met calamiteiten bak pvc met polyester bekleed 1 turbinepomp MTSP 3502 AP PP 3/4 BSP voor natronloog 1 turbinepomp MTSP 3502 AP PP 3/4 BSP voor zwavelzuur 1 turbinepomp MTSP 3502 AP PVDF 3/4 voor salpeterzuur vanaf 2009 niet meer gebruikt, aangeschaft in 2001 Vraagprijs Totaal 7500,00 euro Betaling: onderhandelbaar.

Voor meer info: E-mail:sah@polychromal.nl www.polychromal.nl Oppervlaktetechnieken december 2015 | 35

tekst en foto’s Hugues Dedeurwaerder, Dr Sc; hoofdadviseur van Coatings Research Institute (Cori)

algemeen

THEMA VISIE

Corrosiebescherming offshore windturbines: een standpunt De installatie van een zeer groot aantal offshore windturbines is één van de recente initiatieven om alternatieve elektrische energie te produceren. De keuze voor offshore windturbines is gebaseerd op diverse factoren: de wind op zee is regelmatiger en sterker en er kunnen windparken worden aangelegd die vaak uit enkele honderden windturbines bestaan, wat op het vasteland onmogelijk is. Ze veroorzaken geen geluids- of visuele hinder voor de omwonenden; offshore windturbines kunnen dus groter en krachtiger zijn dan onshore turbines.

De offshore windturbines worden momenteel gebouwd in zones met een maximale diepte van twintig meter, maar er zijn projecten voor de bouw van ’drijvende windturbines‘ en van ’hydroliennes‘ (het systeem wordt dan onder de zeespiegel geplaatst en werkt met zeestromingen). Op de wieken na, bestaan windturbines voornamelijk uit staal en dus zijn ze blootgesteld aan corrosie. Dergelijke objecten worden meestal tegen corrosie beschermd met een verfsysteem. Een studie raamt de kosten voor het verven van offshore windturbines in een werkplaats op € 15 tot € 25 per vierkante meter. De kosten voor het opnieuw verven van offshore windturbines lopen torenhoog op, tot meer dan € 1.000 per vierkante meter, dus veertig tot zestig keer meer dan de kosten voor het verven in een werkplaats op het vasteland.

We moeten de buitensporige kosten voor het onderhoud en het opnieuw verven ter plaatse dus tot elke prijs vermijden. Dat kan alleen met een correct ontwerp van een windturbine, dat rekening houdt met: - het opstellen van een correct lastenboek.

- het design en de fabricage van de windturbine: het vermijden van plaatsen die moeilijk te verven zijn, scherpe randen, plaatsen waarin water kan blijven staan.

36 | Oppervlaktetechnieken december 2015

- de staat van het staal vóór oppervlaktevoorbehandeling. De roestgraad kan bepaald worden met de norm ISO 8501.

- een goede voorbereiding van het oppervlak.

De duurzaamheid van een verfsysteem is sterk afhankelijk van de voorbereidingsgraad van het oppervlak (Sa 2, Sa 2 ½ of Sa 3).

- de keuze van het juiste verfsysteem. Momenteel is er zeer veel vraag naar sneldrogende verfsystemen, zonder solventen, met geringe dikte en minder lagen. Het risico bestaat echter dat de kwaliteit van de bescherming minder goed is.

- het correct aanbrengen van de verschillende verflagen (kwalificatie van de schilders, correct materiaal voor het aanbrengen, laagdiktes).

- de naleving van de temperatuur- en vochtigheidsvoorwaarden bij het behandelen van het oppervlak en het aanbrengen van de verf.

- de droogomstandigheden van de verven, het respecteren van het tijdsinterval tussen het aanbrengen van de verschillende verflagen.

- de kwaliteitscontroles bij de fabricage van de windturbines, bij de behandeling van het stalen oppervlak en bij het aanbrengen van de verf.

Door al deze parameters te beheersen, kan men de duurzaamheid van geverfde offshore structuren verlengen. De windturbines in de Noordzee worden blootgesteld aan extreme weersomstandigheden, hoge relatieve vochtigheidsgraad en regen, zoute corrosieve omgeving (hoog chloridegehalte), sterke UVstraling, cyclisch onder water lopen/drogen in de getijdenzone, mechanische werking van de golven en drijvende voorwerpen, werking van zeeorganismen en in mindere mate cycli bevriezen/ontdooien. Deze natuurlijke omgeving is waarschijnlijk één van de meest corrosieve ter wereld. Maar hoe kun je de duurzaamheid van het gebruikte verfsysteem beoordelen? Wat zijn de belangrijkste factoren voor corrosiebescherming op lange termijn? Zijn er normen die bij de beslissing kunnen helpen? Hoe verkrijgen we een sterke corrosiebescherming met verven voor offshore structuren?

Hoogste corrosiviteitsklasse De corrosiviteit van de omgeving kan worden beoordeeld volgens de norm ISO 12944-2. De categorieën zijn gedefinieerd op basis van het verlies van massa van een standaard metalen proefmonster. De omgeving van de Noordzee krijgt de indeling C5-M, de hoogste cor-

De auteur bij een offshore windturbine met een hoogte van 225 meter die ruim 6 MW genereert.

rosiviteitsklasse. Het gedeelte van de offshore windturbines dat zich onder water bevindt, krijgt de klasse IM-2. Dezelfde norm (deel 4) beschrijft de soorten oppervlaktebehandeling.

In deel 5 worden de verfsystemen beschreven in functie van de corrosiviteit van de omgeving en de verwachte duurzaamheid: - Beperkt (L): 2 tot 5 jaar - Gemiddeld (M): 5 tot 15 jaar - Hoog (H): meer dan 15 jaar.

De duurzaamheidsklasse is geen ’garantietermijn’!

Voor een corrosiviteitsklasse C5-M, geeft de 12944-5-norm aan dat, op gezandstraald staal Sa 2 ½, het aanbrengen van een epoxy primer van 250 micrometer droog, gevolgd door een epoxy of polyurethaan afwerkingslaag van 250 micrometer droog (het volledige systeem bestaat dus uit twee lagen met een totale dikte van 500 micrometer) een waarschijnlijke duurzaamheid Hoog zal hebben, dus meer dan 15 jaar. Als de geverfde structuur aan de zon is blootgesteld, raadt de norm als afwerkingslaag een alifatisch polyurethaan aan. Deze norm beschrijft echter ook de prestatiebeproevingen in het laboratorium. Voor een corrosiviteitsklasse C5-M en voor een waarschijnlijke duurzaamheid

Hoog, zegt de norm 12944-6 dat de verfsystemen die op gezandstraald staal met een reinheidsgraad Sa 2 ½ worden aangebracht, bestand moeten zijn tegen 720 uur watercondensatie (volgens de norm ISO 6270) en 1440 uur in neutrale zoutnevel (volgens de norm 9227).

We stellen vast dat deze norm, die ook vandaag nog de referentie is, geen eisen vermeldt betreffende de UV-bestendigheid. Watercondensatie en de neutrale zoutnevel zijn continue kunstmatige verweringen. Voor deze kunstmatige verweringen moet een reeks geverfde plaatjes worden blootgesteld aan watercondensatie en een andere reeks aan zoutnevel.

Zoutneveltest Eén van de eerste corrosietesten vond plaats rond 1914 en bestond uit de bestendigheidstest voor zoutnevel – genormaliseerd in 1939 onder de referentie ASTM B117. Nochtans - en we zijn nu meer dan zeventig jaar verder - werd helaas vaak vastgesteld dat de resultaten van de zoutneveltest niet overeenstemden met de corrosie bij natuurlijke weersomstandigheden. Verwering door continue zoutnevel blijft niettemin de standaard testmethode voor corrosie.

In de loop van de jaren 60 en 70 hebben Harrison en Timmins de ’Cyclic Prohesion Test’ ont-

wikkeld, één van de eerste cyclische corrosietesten. Het idee achter de cyclische corrosietesten is om het klimaat (en dus de meteorologische variaties) waaraan de geverfde structuren zijn blootgesteld zo getrouw mogelijk na te bootsen om de prestaties van een verfsysteem op lange termijn beter te kunnen voorspellen.

De eerste editie van de norm ISO 20340 werd gepubliceerd in 2003. Deze norm is sterk geïnspireerd op ISO 12944 1-8, maar verschilt onder meer op het vlak van de modus operandi van de uit te voeren kunstmatige verweringstesten. Hij beschrijft nu het gebruik van cyclische verweringen in plaats van continue verweringen. Een blootstellingscyclus duurt een volledige week (168 uur) en omvat: - 72 uur blootstelling aan UV-stralen en condensatie conform ISO 11507 (afwisselend perioden van vier uur blootstelling aan UVA bij 60 ± 3°C en vier uur blootstelling aan condensatie bij 50 ± 3°C. - 72 uur blootstelling aan zoutnevel conform ISO 9227.

- 24 uur blootstelling aan lage temperatuur: -20 ± 2°C. De norm Norsok M-501 gaat in dezelfde richting. Hij beschrijft onder meer de eisen voor de

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 37

Gecertificeerd NACE Coating Inspecteur Hugues Dedeurwaerder: “De regels van de kunst naleven garandeert hoge kwaliteit.”

selectie van de verven, de voorbereiding van het oppervlak, het aanbrengen en de inspecties, de beschermende coatings bij de bouw en de installatie van offshore structuren en verwijst voor de pre-kwalificatie van de verfsystemen naar de norm ISO 20340, dus naar het gebruik van verweringscycli en niet meer naar het gebruik van continue kunstmatige verwering. Er dient te worden vermeld dat er andere verweringscycli en dus andere normen bestaan.

Ondanks het gebruik van kunstmatige verweringscycli heeft men nog steeds geen correlaties gevonden tussen de laboratoriumtesten en de realiteit die op het terrein wordt waargenomen.

Conclusie Het is niet omdat een verfsysteem aan de norm ISO 20340 of Norsok M-501 voldoet, dat de corrosiebestendigheid van een structuur in geverfd staal ook in een moeilijke omgeving, zoals de offshore in de Noordzee, verzekerd is. Voor een correcte prestatie van een verfsysteem en dus een duurzame bescherming tegen corrosie in extreme omstandigheden, moeten bepaalde

38 | Oppervlaktetechnieken december 2015

fundamentele parameters worden gerespecteerd, namelijk: - Het type en de staat van de ondergrond, in dit geval staal.

- De omgeving. De offshore-omgeving, en meer bepaald voor de Belgische en Nederlandse kust, is één van de meest corrosieve natuurlijke omgevingen. Met deze factor moet tijdens het hele project rekening worden gehouden.

- De voorbehandeling van het oppervlak. Dit is waarschijnlijk één van de belangrijkste factoren voor de prestatie van een verfsysteem.

- De kwaliteit van de coatings. De geselecteerde verven moeten van goede kwaliteit zijn en bestaan uit kwaliteitsvolle grondstoffen.

- Het verfsysteem. Het verfsysteem moet coherent zijn: primer, tussenla(a)g(en) en afwerking. De minimale droge dikten moeten gerespecteerd worden (te dikke lagen zijn evenzeer af te raden als te dunne lagen), evenals de droogomstandigheden.

- Het aanbrengen. De verf correct aanbrengen is cruciaal in het procedé, de uitrusting moet

afgestemd zijn op deze omgeving, temperatuur en vochtigheid bij het aanbrengen en het drogen, de vakbekwaamheid van de schilder.

- Kwaliteitscontrole. Door een goede kwaliteitscontrole tijdens het proces kunnen fouten snel opgespoord en gecorrigeerd worden. Dit is specialistenwerk.

Het procedé van de corrosiebescherming van offshore-structuren met verf bestaat uit diverse fasen. Alle fasen zijn cruciaal. De regels van de kunst naleven garandeert resultaten van hoge kwaliteit en lange duurzaamheid in een moeilijke omgeving. ●

Meer informatie www.cori-coatings.be www.c-power.be dedeurwaerder.h@cori-coatings.be

algemeen

Tien procent korting voor ION-leden

:

Cooperatie om ondernemers te helpen Manifesto is een coöperatie, voor en door ondernemers, die andere ondernemers wil inspireren en helpen hun doelen te bereiken. De organisatie doet dit via coaching, maar ook via digitale hulpmiddelen waarmee je altijd realtime inzicht hebt in hoe je onderneming ervoor staat. ION-leden die zich aansluiten bij Manifesto krijgen tien procent korting.

Ondernemen is vaak spannend, maar brengt ook een hoop papierwerk met zich mee. Volgens Manifesto behoort het gedoe met ordners en een papieren administratie tot het verleden.

Documenten mail je, scan je in (dat kan ook met een app), en binnen acht uur is alles verwerkt.

Zo kost de administratie je bijna geen tijd meer en ben je altijd up-to-date. De administratie wordt online bijgehouden in je eigen portal.

Daardoor heb je altijd goed inzicht in je liquide middelen en planning. Met als belangrijk voordeel dat je je tijd zoveel mogelijk kunt besteden aan ondernemen en aandacht kunt schenken aan zaken als innovatie, kwaliteitsbewaking en samenwerking in de productieketen. Door mee te doen met Manifesto kun je alle belangrijke documenten, zoals contracten, vergunningen en overeenkomsten, op een centrale plek in het systeem opslaan. Je kunt ze altijd online inzien en volgen. Ook helpt het systeem je met je planning. Automatisch ingestelde herinneringen zorgen ervoor dat je de verlenging van een contract of vergunning nooit meer vergeet.

Scorebord Ook krijg je een uniek, op maat gemaakt scorebord dat je altijd en overal, waar ook ter wereld, inzicht geeft in hoe je onderneming draait.

Je hebt altijd actueel inzicht in jouw bedrijfsgegevens, zowel financiële als niet-financiële informatie. Denk aan omzet, winstmarge, liquiditeitspositie en -planning voor de komende maanden, maar ook aan je persoonlijke ontwikkeling, klanttevredenheid, je maatschappelijke

betekenis en hoe collega-ondernemers het doen. Het scorebord is eenvoudig te lezen, zonder moeilijke grafieken en diagrammen. Je kunt met dit scorebord aan de slag op je smartphone, iPad of ‘gewoon’ op je computer. Verder krijg je een persoonlijke coach toegewezen: een ervaren, mensgerichte bedrijfskundige of accountant, die jouw sparringpartner wordt. Hij of zij is zelf ook ondernemer en helpt je door proactief met je te kijken naar hoe het met jou en je onderneming gaat. Aandacht gaat ook uit naar waar je zou kunnen of moeten bijsturen om je doelen te halen en welke veranderingen nodig zijn. Zodoende werk je niet alleen aan duurzame technieken en producten, maar ook aan een duurzame onderneming. Minimaal vier keer per jaar ga je hierover uitgebreid met je coach in gesprek. Tot slot krijg je toegang tot ‘de vliegende brigade’, bestaande uit professionele ondernemers met elk hun eigen specialisatie, zoals fiscaal adviseurs, juristen, human resource-, marketing- en ICT-professionals. Iedere specialist is gericht op jou als ondernemer en kan zich goed herkennen en inleven in de uitdagingen waar je als ondernemer voor staat.

Doelen en dromen Coöperatie Manifesto bestaat uit ondernemers die geloven in samenwerken, leren van elkaar, verbinden en elkaar versterken. Allemaal hebben ze persoonlijke en zakelijke doelen die ze willen realiseren. De droom van Manifesto is dat ondernemers beschikken over de informatie en inzichten die zij nodig hebben om hun dromen

te realiseren. De organisatie wil de leden helpen om scherp aan de wind te varen, waardoor ze zichzelf en hun onderneming beter ontwikkelen.

Deze hulp krijgt gestalte door: - het beschikbaar stellen van realtime informatie over de onderneming en de bedrijfsmatige omgeving - het beschikbaar stellen van een persoonlijk, op maat gemaakt en visueel weergegeven scorebord - het organiseren van bijeenkomsten en het openstellen van netwerken - persoonlijke coaching, minimaal vier keer per jaar en daarbij de mogelijkheid om tussentijds feedback en suggesties te krijgen op basis van de actuele resultaten.

Manifesto doet dit alles voor een vast bedrag per jaar. Momenteel krijgen leden van de Vereniging ION hierop tien procent korting. Omdat Manifesto een coöperatie is, voor en door ondernemers, is zij niet gericht op het maken van grote winsten. De leden van de coöperatie zijn ondernemers die met elkaar het beleid en de actiepunten bepalen. Manifesto is een nieuwe, disruptieve, landelijke keten van business coaches en personal accountants. ●

Meer informatie www.manifesto.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 39

Op zoek naar samenwerkingspartners

Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Meer informatie Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | Oppervlaktetechnieken december 2015

Niet-destructieve in-line imaging en beoordeling van inwendige materiaalstructuren voor real-time kwaliteitscontrole Aanbieding uit Oostenrijk, referentie: TOAT20140210001, geldig tot 14-09-2016

SAMENVATTING Een Oostenrijks onderzoeksbedrijf biedt een imaging systeem gebaseerd op Optische Coherentie Tomografie (OCT) voor contactloze kwaliteitscontrole van structuren op micrometerschaal. 3D-data van de binnenkant van producten (homogeniteit, laagdikte etc.) en oppervlaktetopografieën kunnen met hoge resolutie worden beoordeeld. Het systeem is geoptimaliseerd voor industriële omgevingen: compact, betrouwbaar, zeer snel (real-time).

Zonder gebruik van gevaarlijke röntgenstraling, zodat kostbare veiligheidsmaatregelen onnodig zijn. Gezocht worden partners die de technologie kunnen integreren/inzetten.

Beschrijving OCT kan worden gebruikt in contactvrij en niet-destructief onderzoek om beelden te verkrijgen van de dieptestructuur van materiaaloppervlakken en inwendige samplestructuren, zoals raakvlakken/koppelingen of defecten.

Desalniettemin was er voor de toepassing in industriële productie nog steeds geen compacte en kosteneffectieve opstelling die nauwkeurige metingen kon waarborgen.

Dankzij zijn jarenlange ervaring op dit gebied, heeft het Oostenrijkse bedrijf nu een dergelijk kosteneffectief en betrouwbaar OCT-systeem ontwikkeld, waarmee 3D-data van de binnenkant van materialen en microproducten, evenals oppervlaktetopografieën kunnen worden verkregen en beoordeeld met hoge resolutie. Voor kwaliteitscontrole tijdens de productie (‘in-line’) kan een real-time beoordeling van producteigenschappen noodzakelijk zijn. Vooral bij bewegende samples met verschillende geometrische eigenschappen (laagdikte, objectgrootte, gekromde oppervlakken, etc.) moet de gewenste informatie zeer snel worden verkregen. Dit is nu mogelijk dankzij de hoge snelheid waarmee de ontwikkelde OCT beelden verkrijgt. Het bedrijf heeft de OCT-technologie afgestemd op het onderzoeken van technische materialen, zoals plastics en composieten met maat-specificaties (zoals diameter van glasvezels, dikte van lagen, omvang van insluitingen) tot het niveau van slechts enkele micrometers. Met gebruikmaking

van speciale breedband lichtbronnen in nabijinfrarood kan een penetratiediepte van enkele millimeters worden bereikt voor doorzichtige en troebele materialen (zoals polymeren). De diepteresolutie is systeemafhankelijk en loopt veelal van 6 micrometer tot 1 micrometer.

OCT maakt resolutiemetingen tot grote diepte mogelijk voor grootschalige samples, omdat de diepteresolutie en laterale resolutie volledig ontkoppeld zijn. Materialen die al met succes zijn onderzocht: plastics en composieten, biomaterialen zoals tabletcoatings (medicijnen), voeding, glas, keramiek, halfgeleiders, metaal (oppervlaktecontour). Belangrijke huidige en potentiële markttoepassingen liggen op het gebied van: - Niet-destructief onderzoek/beoordeling: plastics, composieten, glas, keramiek, halfgeleiders; - Industriële inspecties/kwaliteitscontrole (realtime): dikte van multilaagfolies (blaasfolielijn), lakcoatings, zelfklevende lagen; het monitoren van farmaceutische filmcoatings voor tabletten; opsporing van defecten; oppervlaktetopografie.

Het bedrijf ontwerpt en optimaliseert het systeem, afgestemd op specifieke eisen van de verschillende toepassingen.

Specifiek werkgebied van de partner - Ontwikkelaar en/of fabrikant van meetinstrumenten/systemen, in het bijzonder voor nietdestructief onderzoek en kwaliteitscontrole/ borging - Ontwikkelaar en/of fabrikant van innovatieve productiesystemen om OCT te integreren in in-line procescontrole (controle tijdens productie)

Taak van de partner - Partners in de industrie of MKB’s voor het integreren van OCT in productie- of meetsystemen: de gezochte partner dient de eisen te definiëren en technische ondersteuning te bieden. Integratie via een licentieovereenkomst is ook mogelijk.

Terugblik Column

In beide gevallen biedt het bedrijf gezamenlijke verdere ontwikkeling, onderzoek van nieuwe toepassingen en aanpassing aan specifieke eisen.

Ontwikkelingsfase Reeds op de markt

Intellectueel eigendom/IPR status Geheime knowhow●

Verfijning van metalen oppervlakken om nieuwe toepassingen te ontwikkelen Aanbod uit Duitsland, referentie: BODE20150922001, geldig tot 22-09-2016

SAMENVATTING Een middelgrote Duitse onderneming is gespecialiseerd in galvanisatietechniek. Het bedrijf is in staat om een metalen oppervlak aan te passen aan de benodigde functionaliteit, zoals elektrische geleidbaarheid, een goed lasvermogen of bescherming tegen corrosie. Het bedrijf is op zoek naar serviceovereenkomsten of onderaanbestedingscontracten met andere bedrijven of universiteiten die te maken hebben met metalen goederen en verfijning van het oppervlak om nieuwe toepassingen te ontwikkelen.

Beschrijving Dit Duitse familiebedrijf richt zich op diverse functionele oppervlakteafwerkingen onder één dak. De coating-activiteiten omvatten hardanodiseren, verzinken, vertinnen, cadmeren, verkoperen, vernikkelen, chemisch vernikkelen, aluminium galvaniseren, zilver coating, vergulden, fosfateren en wit verbronzen. Het bedrijf heeft coatingprocessen ontwikkeld voor veel verschillende toepassingsgebieden. Het bedrijf is ook druk bezig met onderzoek naar de juiste oppervlaktefunctionaliteit (bijvoorbeeld corrosiebescherming, goed lasvermogen of elektrische geleidbaarheid).

Het bedrijf is op zoek naar samenwerking met andere bedrijven of universiteiten die te maken hebben met metalen goederen en verfijning van het oppervlak om nieuwe toepassingen te ontwikkelen. Dit kan worden gerealiseerd door middel van serviceovereenkomsten of onderaanbesteding.

Het bedrijf staat open voor discussie.

Beoogde partner De beoogde partner kan een universiteit, bedrijf of publieke instelling zijn.

Het moet metalen goederen produceren of gebruiken. Het Duitse bedrijf wil coatingtechnieken gezamenlijk verder ontwikkelen, vooral met het oog op nieuwe toepassingsgebieden waar ingewikkelde eisen worden gesteld. De partner heeft specialistische of aanvullende expertise te bieden.

Aanhaken Het mag geen verwondering wekken wanneer na lezing van dit nummer één indruk vooral blijft hangen: als je wilt bijblijven, moet je jezelf regelmatig updaten. Of, zoals Gerrit Aalderink het op pagina 32 formuleerde: “Wie niet aanhaakt, haakt af.” Voortdurend word je als applicateur uitgedaagd om nieuwe markten, bedrijfsprocessen, technologieën en innovaties te verkennen en daarop je bedrijfsstrategie af te stemmen. Als je dat niet doet, komt het eind van het bedrijf vroeg of laat in zicht. Er zijn veel uitdrukkingen die op deze situatie van toepassing zijn, zoals: stilstand is achteruitgang en het enige constante is verandering.

In deze editie staan dus genoeg artikelen die, met betrekking tot de traditiegetrouwe goede voornemens, stof tot nadenken bieden. Centrale punt is dat je open moet staan om anders te denken, open staan voor nooit bewandelde paden. En dat valt lang niet altijd mee.

Gelukkig biedt uw brancheorganisatie enige concrete handreikingen, zoals in deze editie beschreven, om beter bewapend de nabije toekomst aan te kunnen.

Er is nog een idee dat in dit nummer verwoord wordt (zie het artikel over TÜV) en wellicht ook gebruikt kan worden om het anders denken concreet vorm te geven. Kijk of met andere bedrijven in de buurt (geen concurrenten) afspraken te maken zijn om kennis en ervaringen uit te wisselen dan wel elkaar te stimuleren voort te gaan op het pad der veranderingen. Het is even zoeken hoe je dit precies vorm geeft, maar daar is met een beetje goede wil wel uit te komen.

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

- Industriële of onderzoekspartners die geïnteresseerd zijn in het gebruik van OCT-technologie voor niet-destructief onderzoek en kwaliteitsborging (in-line of buiten de productielijn): het Oostenrijkse bedrijf biedt de partner daarbij engineering, technische consultancy en kwaliteitscontrole.

De toekomst is immers nu begonnen. Het gaat daarbij niet alleen om bedrijfsprocessen en bedrijfsresultaten, maar ook om de relatie met de omgeving. Die fungeert immers als spiegel van de bedrijfsvisie. En dan valt natuurlijk meteen de term maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het gaat daarbij niet alleen om het sponsoren van de plaatselijke sportvereniging of het in dienst nemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, maar ook om eens goed na te denken over uw bijdrage aan klimaatverandering en aan het een stapje dichterbij brengen van de circulaire economie.

Ik wens u heel fijne feestdagen en een gelukkig en succesvol 2016! ● oppervlaktetechnieken@ ellemmi.nl

Ontwikkelingsfase Al op de markt. ●

Oppervlaktetechnieken november 2015 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

afzuiginstallaties The green technology supply house

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

HaTwee b.v.b.a.

T. + 32 51 637420 / F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.

Afvalwaterbehandelinginstallaties

brandwerende / brandvertragende coatings

HAWKING

anodemanden (titaan)

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Mavom b.v.

T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

anoden (titaan)

Sir John b.v.

T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

anodiseer (ophangrekken)

beschermkapjes, pluggen, tape

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

afvoer gevaarlijk afval

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

beitsen/passiveren

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING The green technology supply house

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

bakken, kunststof C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

chemicaliën/ opp. behandeling

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Official Benelux dealer

Ondeo Industrial Solutions b.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Mavom b.v.

T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

42 | Oppervlaktetechnieken december 2015

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

filters (andreae, columbus industries)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

MacDermid Benelux b.v.

T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

filters (overspray)

coatinginstallaties service & onderhoud

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

galvanotechniek, installaties

hangbaansystemen

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

glasparelstraalcabines

hardchroom baden (kunststof)

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hittebestendige en non-stick coatings

filters & pompen Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Corode T. 0411 - 68 55 0

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl

Mefiag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Droogapparatuur

IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken T. 0497-339384 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

galvanotechniek, glansmiddelen

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Official Benelux dealer

elektrostatisch poederspuiten, installaties

industriĂŤle luchtbehandeling en warmteterugwinning Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

HAWKING The green technology supply house

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

elektrostatisch natlakken

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

MacDermid Benelux b.v.

T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

industriĂŤle reiniging

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

filters

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

The green technology supply house

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl Oppervlaktetechnieken december 2015 | 43

Mavom b.v.

T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

Helmut Fischer Meett. b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

natlakspuitapparatuur Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

kleur & glans

NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Gullimex b.v.

T. 074-2657788

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

lakstraten

Metalliseren/Schooperen

Nordson Benelux b.v.

Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

kleurenwaaiers

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

KTL/ATL lakken HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21 / 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

marine coatings / Scheepvaartlakken

Kunststoflakken

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

moffelovens

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

natlak Schaepmanâ&#x20AC;&#x2122;s Lakfabrieken b.v.

T. 038-4211345 / F. 038-42210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

natlakken (afdekmaterialen)

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

naverbrandingsinstallaties

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Official Benelux dealer

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

metaal oppervlaktebehandeling

laagdiktemeters CZL Tilburg b.v.

T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl Gullimex b.v.

T. 074-2657788

44 | Oppervlaktetechnieken december 2015

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

RĂśsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

poederlakken/ poedercoatings

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

MacDermid Benelux b.v.

T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

ontbramen Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

ontlakken (in loon) Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21 / 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

Plasma voorbehandelingstechniek

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

ontvettingsinstallaties Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Maan Group T. 0572 355 333 / F. 0572 364 498 b.heerze@maangroup.nl /www.maangroup.nl

poedercoating (afdekmaterialen)

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems b.v.

T. 010-4356036 / F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

ontvettingsmiddelen

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

HAWKING The green technology supply house

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

HaTwee b.v.b.a.

T. + 32 51 637420 / F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.be

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

poederspuitapparatuur

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Nordson Benelux b.v.

Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

ovens

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 45

poederspuitcabines M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

straalcabines Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems b.v.

T. 010-4356036 / F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

shotpeenen

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Corode T. 0411-685500

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

protective coatings

spuitcabines

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507 Schaepman’s Lakfabrieken b.v.

T. 038-4211345 / F. 038-42210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

pvd coatings

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalinstallaties

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek B.v.

T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

pompen (magnetisch aangedreven)

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

reinigingsinstallaties Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67 Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

46 | Oppervlaktetechnieken december 2015

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenb.v.@online.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Straal- en conserveringsinstallaties

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

straalkasten

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Twee-componenten apparatuur Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

UV en EBC Lak

stralen (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

straalmiddelen M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

temperatuurregistratie & analyse

Airblast-Abrasives b.v.

T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

verwarmingselementen Corode T. 0411-685500

verwarmingselementen (teflon) Corode T. 0411-685500

Gullimex b.v.

T. 074-2657788

titaan (bevestigings-) materialen

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

transportsystemen Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

tanks (kunststof) C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

verwerking afvalstromen

B ESCHER MI NG EN KLEUR

Big Bags Nieuw, gebruikt, misdruk T. 06 5107 56 93 / pwdroog@kpnmail.nl

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener info@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

verhuizingen van coatinginstallaties

Ondeo Industrial Solutions b.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

voorbehandelingsinstallaties

verfspuitapparatuur

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Oppervlaktetechnieken december 2015 | 47

werpstralers Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

waterbehandeling

Ondeo Industrial Solutions b.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

BWT Nederland b.v.

T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

48 | Oppervlaktetechnieken december 2015