Oppervlaktetechnieken juli/augustus 2015 by Jetvertising b.v.

9 30

“We creëren werk voor veertig gezinnen”

Hoge afscheidingsgraad door filterdozen

Spelen met nanodeeltjes

Nanocoatings: de praktijk en toekomst belicht

BrancheBarometer

7-8 | 59 e jaargang | juli-augustus 2015

Het vakblad voor de professional Thema Zomer

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 1

‘lk heb er weer zin in! Netwerken brengt mij verder in het succesvol zakendoen. Gaat dit ook op voor u? Dan tref ik u graag tijdens TIV!’

Christine Mazeland Accountmanager Team Techniek

EVENEMENTENHAL

1|2|3

13.00 - 21.00

Vraag uw gratis e-tickets aan! Ga naar: www.evenementenhal.nl/tiv-hb

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties. Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.HaTwee.be webshop

2 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

www.hollandmineraal.nl

TIV KOPPELT JE WERELD!

2 015

HARDENBERG

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie) Redactieteam: Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur), Edward Uittenbroek (redactiecoach) realisatie Chris Berenbak (journalistiek binnenland), Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Jan Oonk (technische journalistiek binnenland), Jaap van Peperstraten (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot; selectie rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50. Voor toezending naar een adres in het buitenland wordt een toeslag van € 54,00 per jaar in rekening gebracht. Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www. oppervlaktetechnieken.com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Als het goed is, zijn we allemaal weer uitgerust en met nieuwe energie terug van een fijne vakantie. Ook hebben we wellicht nieuwe ideeën gekregen om het werk aangenamer of efficiënter te maken. Of om een nieuw product te ontwikkelen. Dat heeft bijvoorbeeld Euramax een tijdje geleden gedaan: een compleet nieuwe productietechniek die ieder denkbaar ontwerp op voorgelakt aluminium mogelijk maakt, bijvoorbeeld op de zijwanden van de Kip Shelter-caravan.

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Adrie Winkelaar (CTC Consult)

Andere streken en klimaten Een editie maken met als thema zomer betekende dat we onze blik eens extra verbreed hebben en eens aandacht zijn gaan schenken aan onderwerpen die doorgaans niet zo aan bod komen. Als het zomer is, ga er je er op uit: je komt in andere streken en klimaten. En dan vraag je je misschien af: hoe zouden ze hier toch oppervlaktetechnieken uitvoeren? Met welke problemen hebben ze te maken en hoe lossen ze die op? Daarom hebben wij in deze editie artikelen over oppervlaktetechnieken in Vietnam en in Siberië. Vraag daarbij is ook wat wij kunnen leren van ontwikkelde technieken in “Verweggistan”. Ook besteden we aandacht aan een ander typisch zomeronderwerp: de caravan. En dan niet zomaar een caravan, maar de KIP Shelter. Een nieuw type caravan die in elk denkbare kleur en ontwerp te leveren is. De uitspraak: “Het maakt niet uit welke kleur de caravan heeft, als die maar wit is”, behoort hiermee tot het verleden. Om helder te krijgen hoe de panelen voor de KIP Shelter gemaakt en geassembleerd worden, gingen we naar Euramax en natuurlijk naar KIP.

Een onderwerp dat je in dit vakblad steeds vaker tegenkomt, betreft nanocoatings en nanotechnologie. Dat zal toch geen toeval zijn. In deze editie gaan er maar liefst drie artikelen over. Voor de eerste twee artikelen gingen we naar Groningen waar we een bloeiende ontwikkeling en toepassing vonden van dergelijke coatings binnen en buiten de industriële toepassing. Voor het derde artikel daarover gingen we skypen met een Nederlander aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston over een zeer interessante techniek om nanodeeltjes via vonkjes te creëren waarmee je nieuwe eigenschappen aan materialen kunt geven. En dan is er nog het begrip circulaire economie. Er bestaat sinds twee jaar een stuurgroep circulaire economie waar ook de Vereniging ION in zit. Hoezo en waarvoor? De voorzitter van die stuurgroep legt dat uit. Tot slot is er natuurlijk ook weer veel actueel kort nieuws, maar liefst zes pagina’s lang. Ik wens u veel leesplezier! ●

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 3

Column

gullimex.com

De overnachtingscamping

BYK spectro-guide

Kleur en glans in één instrument. Voldoet aan de internationale normen Nauwkeurig en stabiel tussen 10…40°C Compact en gebruiksvriendelijk 10 jaar garantie op de LED-lichtbron

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, 1963AdvOppTechn_SpectG_NW.indd 1 filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

06-03-15 16:16

Na een goed verlopen vakantie waren wij op de terugreis uit Zuid-Frankrijk en verbleven wij een nacht op een zogenaamde overnachtingscamping in Langres (F). Voor niet-ingewijden in het kampeerleven: een overnachtingscamping is een camping waar alle gasten tijdens hun reis gedurende één nacht verblijven. Meestal komen zij ’s avonds laat aan en vertrekken de volgende morgen vroeg weer op weg naar hun eindbestemming. Een goede overnachtingscamping heeft dus alles georganiseerd rond dit doel. Als extra faciliteiten kan er tot ’s avonds laat een snelle hap worden gehaald of gegeten in het restaurant en komt de broodjesservice ’s morgens om 7.00 uur op het kampeerterrein. ’s Morgens tijdens het opbreken heerst er een bijzondere sfeer. Het is een drukte van belang, omdat iedereen tegelijk opbreekt. Een deel is verwachtingsvol en vertrek nog naar de vakantiebestemming, een deel is op doorreis naar een volgende bijzondere locatie en een deel is (meestal) uitgerust en opgewekt op de terugreis naar het “normale” bestaan. Iedereen gaat op weg naar ergens.

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

De overnachtingscamping is een analogie voor een hub in het dagelijkse leven. Iedereen verblijft wel op punten waar hij/zij niet dagelijks is, maar die wel een springplank kan zijn voor het vervolg van de (ondernemers)reis. De keuze is dan of je teruggaat naar het bekende, op het bereikte punt blijft en uitdagingen meeneemt, of dat je met verwachting naar nieuwe bestemmingen vertrekt.

Egbert Stremmelaar | Directeur Vereniging ION

Vereniging ION probeert een hub te zijn waar je (regelmatig) even verblijft door bijvoorbeeld het bezoeken van thema(mid)dag, het volgen van een cursus, het lezen van een artikel (vakblad/website), het introduceren of behouden van een kwaliteitslabel of deelname aan één van de werk- of themagroepen. Een goed programma, afgestemd op de wensen en belangen van de industrieel oppervlaktebehandelende branche. Het is echter de keuze van de ondernemer of hij/zij terugkeert naar bekende gebieden en alles laat bij het bestaande, iets meeneemt ter verbetering of zich laat inspireren tot nieuwe technieken of marktgebieden. ●

Glasparelstralen < Ra 1 mu Nieuwsgierig? 0548-712057 oppervlakte@kuhmichel.nl

kuhmichel.nl/oppervlakte 4 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Inhoud organische deklagen 16 Nanocoatings op brandweerauto’s

Nanocoatings: de praktijk en toekomst belicht Nanocoatings staan behoorlijk in de belangstelling vanwege de voordelen die er mee te behalen zijn. In Winschoten is een klein bedrijf dat behoorlijk aan de weg timmert met wat zij noemen ’unieke‘ nanocoatings. Het zijn nanocoatings die hoog scoren op het gebied van bijvoorbeeld UVstraling, hydrofobie, easy to clean, duurzaamheid en lange levensduur. Maar, zo benadrukken ze, de mogelijkheden voor nanocoatings zijn eindeloos. Zij sluiten grote veranderingen voor de applicateurs door nanocoatings niet uit.

Kwaliteitsbeheersing centraal bij Euramax Euramax staat bekend om de aansprekende projecten in binnen- en buitenland, waarbij voorgelakt aluminium wordt ingezet voor dak- en gevelbekleding. Het themapark Ferrari World in Abu Dhabi, met een oppervlak van 350.000 vierkante meter Ferrari-rood gekleurd aluminium, is een bekend voorbeeld. Maar er zijn er nog veel meer. Hoe heeft Euramax deze positie bereikt? Hoe werken ze? Welke innovaties zijn er nog meer? We gingen er eens kijken.

Hoe wordt een brandweerauto eigenlijk gemaakt en wat voor coating wordt er gebruikt om alle onderdelen en apparatuur te beschermen tegen water en schuim? Voor het eerst worden er bij Ziegler Brandweertechniek in Winschoten twee voertuigen behandeld met nanocoatings. Die moeten een betere bescherming bieden tegen de barre omstandigheden waaraan auto en apparatuur worden blootgesteld.

21 De caravan is altijd wit, toch? In een themanummer over zomer mag een verhaal over de caravan eigenlijk niet ontbreken. Daarom gingen we eens naar KIP Caravan in Hoogeveen en stonden oog in oog met de nieuwste loot van de KIP Caravans: de Kip Shelter met een nieuwe productietechniek die ieder denkbaar ontwerp op voorgelakt aluminium mogelijk maakt.

26 PUM: verven bij strenge vorst Voor het Project Uitzending Managers (PUM) worden Nederlandse senior experts uitgezonden naar ontwikkelingslanden om hun kennis en ervaring over te brengen op het midden- en kleinbedrijf aldaar. In “Verweggistan” zijn de omstandigheden vaak heel anders. Nederlandse kennis kun je dan ook niet zomaar één-op-één overzetten. Hoe het dan wel gaat? Eén van de redactiemedewerkers was eens in Siberië…

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN 28 Spelen met nanodeeltjes Door op nanoschaal te spelen met de bouwsteentjes van materialen kun je de eigenschappen van materialen veranderen en daarmee nieuwe toepassingen binnen bereik krijgen. Binnenkort kan iedereen een apparaat kopen om onderzoek te doen naar specifieke en gewenste materialen. Hoe gaat dat precies in zijn werk en wat

betekent het precies voor de branche oppervlaktebehandeling? Daartoe spraken we met Aaike van Vugt, CEO van het bedrijf VSParticle.

algemeen 30 “We creëren werk voor veertig gezinnen” Begin 2015 vroeg PUM aan Michael Baas, directeur van Aldor Plating bv, een anodiseerbedrijf in Weert, of hij een bedrijf in Vietnam wilde helpen met het opzetten van een zinkplating-fabriek. Hij vertelt daarover uitgebreid. “De ervaring heeft zowel mij als mijn opdrachtgever in Vietnam veel gebracht.”

34 De circulaire economie komt dichterbij Wie het economisch nieuws een beetje volgt, komt wel eens het begrip circulaire economie tegen. Mocht je als oppervlaktebehandelaar denken dat dat iets is voor andere sectoren en ondernemingen is, dan zou dat wel eens grote vergissing kunnen zijn. Sterker nog: er is een stuurgroep circulaire economie waar ook de Vereniging ION in zit. Hoezo en waarvoor? Ook hier blijkt dat er veranderingen op til zijn.

36 Minder regeldruk: waarom merken ondernemers dat niet? Al jaren spant de overheid zich in om de regeldruk voor ondernemers te verminderen, maar toch merken ze daar nog maar weinig van. Hoe kan dat? In een onderzoek staat juist de beleving centraal: regeldruk door de ogen van ondernemers. Met dit onderzoek zal mr. Esmeralda Vergeer binnenkort promoveren aan de Universiteit van Leiden.

33 Mijn mening 38 Gespot 40 Grensoverschrijdend 42 Brancheregister

Bij de voorpagina: Een brandweerauto is wellicht niet het eerste voortuig waaraan je denkt als het gaat om coatings. Toch hebben die auto’s heel wat te lijden door het bluswater en schuim. Voor het eerst worden er nu twee brandweerauto’s behandeld met nanocoatings. De behandeling leent zich niet makkelijk voor uitvoering op industriële schaal, maar is daardoor niet minder interessant.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 5

EUROGRIT WORDT SIBELCO EUROPE NIEUWE UITSTRALING NVERANDERD UW VERTROUWDE LEVERANCIER VAN HOOGWAARDIGE STRAALMIDDELEN VOOR OPPERVLAKTEBEHANDELING Eurogrit BV maakt sinds 1985 deel uit van de Sibelco Groep. Sibelco is ĂŠĂŠn van de grootste producenten van industriĂŤle mineralen ter wereld met 200 vestigingen in 41 verschillende landen. De laatste jaren is Eurogrit meer en meer geĂŻntegreerd in de Sibelco organisatie. In het licht van onze internationale groeistrategie, op basis van sterke lokale aanwezigheid, is een eenduidige naam en uitstraling van onze vestigingen in de verschillende Europese landen van groot belang. Daarom zijn wij vanaf heden in al onze externe communicatie herkenbaar als Sibelco Europe. De naam Eurogrit zal blijven bestaan als merknaam voor ons assortiment straalmiddelen. Belangrijker is dat voor u als klant de kwaliteit van onze producten en onze service minimaal op gelijk niveau blijft. Sibelco Europe t /PPrEIPFL t -% PapendrechU t TBMFs.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.cPN t www.sibelco FV t tel

Milieuvriendelijke, automatische behandeling van componenten

Oerlikon Metco HVOF technologiehet is een simpele keuzeâ&#x20AC;Ś

Machines voor fosfateren | reinigen | ontvetten | ontlakken

Uw praktisch alternatief voor hardchroom! Kortere levertijden en lagere proceskosten met superieure, bewezen HVOF alternatieven voor hardchroom. Voor de hoogste prestaties en de laagste kosten, zet Oerlikon Metco aan het werk voor u!

U koopt niet alleen een machine maarâ&#x20AC;Ś een complete oplossing!

Ontwerp - Machines - Chemie - Service

www.metalas.com 6 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

www.oerlikon.com/metco

Agenda

AUGUSTUS

● Klassikale cursus Inspectie Staalconservering 31 augustus

● Klassikale cursus Anodiseren niveau 2 30 september

SEPTEMBER

● Debat “Ondernemen en Bedrijfsfinanciering” 30 september, Tweede Kamer, Den Haag

● Klassikale cursus Anodiseren niveau 1 2 september ● TIV Hardenberg 1 -3 september, Hardenberg www.evenementenhal.nl/hardenberg

OKTOBER

● Staalbouwdag 1 oktober, Amsterdam

● Klassikale cursus Galvanotechniek niveau 1 10 september

● Klassikale cursus Basiskennis Oppervlaktebehandeling van Metalen 5 oktober

● Klassikale cursus Chemisch Voorbehandelen niveau 1 15 september

● Technology for Health 6 - 7 oktober, Den Bosch www.technologyforhealth.nl

● Klassikale cursus Constructieschilder 16 september

● Bedrijfsbezoek ASML 14 oktober, Veldhoven www.vereniging-ion.nl/bedrijfsbezoek-asml

● Congres ESTAL 16-18 september, Porto (Portugal) ● Kunststoffen 2015 23 - 24 september, Veldhoven www.mikrocentrum.nl www.kunststoffenbeurs.nl ● Klassikale cursus Poedercoaten niveau 1 24 september ● Themamiddag Innovation in Surface Treatments for the Automotive Industry 29 september, Helmond www.automotivenl.com/nl

ESTAL-congres in Porto Het Congres van ESTAL is van 16 tot en met 18 september in Porto, Portugal. ESTAL is de Europese vereniging voor oppervlaktetechnieken op aluminium. De missie van ESTAL is de belangen van aluminium oppervlakbehandelaars in diverse Europese landen te beschermen. Op het congres wordt diepgaand ingegaan op actuele ontwikkelingen op het gebied van de markt, technologie, weten regelgeving, REACH en innovatie. Ook is er een beurs met talrijke bedrijven op de beursvloer die het congres sponsoren. Verder is er gelegenheid voor enkele toeristische uitstapjes. Zie voor meer informatie www.vereniging-ion.nl/estalcongres

REACH-Voorlichtingsmiddag ‘Begin op tijd’ De REACH Helpdesk van het RIVM organiseert samen met de VNCI en het VHCP op 18 september ‘Begin op tijd’. Bent u potentieel REACH-registrant en heeft u geen of beperkte ervaring met het registreren van chemische stoffen? Op deze bijeenkomst leert u alles over het registratieproces. Het samenstellen van een goed registratiedossier vraagt een goede planning, voorbereiding en samenwerking. En het op tijd registreren van een stof is niet alleen een wettelijke verplichting, maar geeft ook duidelijkheid binnen uw bedrijf en dat van uw afnemers. Tijdens de voorlichtingsmiddag wordt vooral ingegaan op praktijkvragen. Meer informatie www.reachhelpdesk.nl/ Nieuws/Bijeenkomst_workshop_cursus/ REACH_Voorlichtingsmiddag_Begin_op_ tijd

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 7

kort Nieuws

Veilig Werkt Beter 2015 De derde editie van het vakevent Veilig Werkt Beter draait om ‘Meer winst met veilig en gezond werken’. Winst voor de werkgever, werknemer en de samenleving. Veilig en gezond werken verlaagt het ziekteverzuim, beperkt risico’s en voorkomt schade. Daarnaast verhoogt arbeidsveiligheid veelal de efficiency en leidt tot extra omzetkansen door te voldoen aan de veiligheidseisen die steeds meer potentiële opdrachtgevers stellen.

Veilig Werkt Beter 2015 maakt bezoekers bewust van de mogelijkheden van veilig en gezond werken en vindt plaats van 6 tot en met 8 oktober in ’s-Hertogenbosch. Het Nederlands grootste vakevent voor veilig en gezond werken geeft inzicht in (nieuwe) regelgeving, nieuwe technieken, veilige hulpmiddelen en doordachte werkprocessen. Van preventieve maatregel tot incidentbestrijding. Nieuw dit jaar zijn de themapleinen ‘Duurzame inzetbaarheid

& Vitaliteit’, ‘Gezond Belast’ en het ‘EVO Gevaarlijke Stoffenplein’. Ook is er op de komende editie aandacht voor het veranderende vakgebied van arbo- naar risicomanagement. Mede door de synergie met de dit jaar naastgelegen vakbeurzen Energie en Ecomobiel is praktisch alles onder één dak te vinden op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. ●

Meer informatie www.veiligwerktbeter.nl

Enkel stuks voor de prijs van massafabricage Geconfronteerd met de derde hoogste loonkosten in de wereld, worden creativiteit en flexibiliteit een noodzaak om concurrerend te zijn en te blijven. Dit leidt tot een constante drang naar automatisering en efficiency. Daarnaast heeft de automatisering binnen de metaalbewerkingsindustrie een vlucht genomen door de toenemende vraag naar kleinere series en

hogere complexiteit van bewerkingen. De trend van afnemende seriegroottes is onomkeerbaar. De focus van het Sheet Metal Event op 17 september in Veldhoven ligt op het enkelstuks fabriceren voor de prijs van massafabricage. Menko Eisma (General Manager Trumpf Nederland), Marius van der Hoeven (Managing Director Bystronic Benelux) en René Hazenberg

(Export Manager Amada GmbH) delen hun visie op dit thema tijdens een paneldiscussie. Aspecten als robotisering, workflow management, technologie en financiering komen aan de orde. ●

Meer informatie www.mikrocentrum.nl

Diverse PGS-en beschikbaar voor openbare commentaarronde Vanuit de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) zijn diverse voor de branche relevante concepten beschikbaar voor openbare commentaarronde. Het gaat om de PGS 15 Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen, de PGS 31 Overige vloeistoffen: opslag in ondergrondse en bovengrondse tankinstallaties en de PGS

8 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

34 over voorschriften voor de borging van de technische integriteit van diverse installatieonderdelen. De publicatiereeks is een handreiking voor bedrijven die gevaarlijke stoffen produceren, transporteren, opslaan of gebruiken. In de publicatiereeks wordt zoveel mogelijk op integrale

wijze aandacht besteed aan de arbeidsveiligheid, milieuveiligheid, transportveiligheid en brandveiligheid. Zie voor meer informatie de website van de Vereniging ION. ●

Meer informatie www.vereniging-ION.nl

Nieuw lid Vereniging ION Vanwege de voordelen die een lidmaatschap met zich meebrengt, melden zich regelmatig nieuwe leden aan bij de Vereniging ION. Hier een kort overzicht van bedrijven die recentelijk lid zijn geworden.

Straalbedrijf Giessen bv Straalbedrijf Giessen bv Eisterweg 7 6422 PN Heerlen Tel. 045 – 53 55 670 info@giessen-bv.nl www.giessen-bv.nl Giessen bv bestaat al meer dan 30 jaar en is gespecialiseerd in stralen, glasparelstralen, vlamverzinken, natlakken en poedercoaten van alle metaalsoorten. Giessen in Heerlen beschikt over een bedrijfshal van 5000 vierkante meter. Naast de kennis van metaal bewerken heeft Giessen zich tevens toegespitst op het poedercoaten van MDF, plaatmaterialen en hout voor onder andere de meubel-, decor-, panelen- en keukenindustrie.

Oppervlaktebehandelaars veel positiever dan in juni Oppervlaktebehandelaars in juli veel positiever dan in juni. Situatie in de Oppervlaktebehandeling in juli ook veel beter dan de totale industrie Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in juli veel positiever zijn dan in juni over de groei in de branche: indexscore 79,6 versus 69,2. De branche ontwikkelde zich in juli ook veel beter dan de totale Nederlandse industrie (56,0; dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei. Met betrekking tot de ontwikkeling in juli ten opzichte van juni zijn de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel positiever ten opzichte van vorige maand

Meer informatie

Door de kennis en innovatieve instelling kan Giessen een hoogwaardig geconserveerd eindproduct garanderen. Binnenkort zullen ze om de kwaliteit blijvend te borgen aan een traject beginnen om Qualisteelcoat gecertificeerd te worden. Wij heten dit nieuwe lid van harte welkom binnen de vereniging!

• Over de orders denken de inkopers veel positiever • De levertijd van de leveranciers is veel langer • De voorraden eindproduct zijn vrijwel hetzelfde • Over de werkgelegenheid denkt men veel positiever. De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen flink toe volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand. Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in juli veel beter dan in de totale industrie • Het orderniveau is veel beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink hoger • Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel positiever. De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink lager dan in de totale industrie. ●

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www. formdesk.nl/ion/abonnee. Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen, meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ ion/pers.

Aanmelding voor Innovatie Prestatie Contract Tijdens de laatste ALV van de Vereniging ION is gevraagd om met voorstellen te komen die innovaties actief stimuleren en waarbij mogelijk subsidies zijn te verwerven. Daarom is het voorstel voor een Innovatie Prestatie Contract (IPC) opgesteld. In een IPC werken MKB-ondernemers onder leiding van een penvoerder/ brancheorganisatie in groepen van minimaal tien bedrijven samen (in

wisselende samenstellingen en aan verschillende projecten) aan het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Op 19 augustus was er een eerste bijeenkomst over het IPC. Tijdens deze bijeenkomst zijn de thema’s en deelnemende bedrijven in gezamenlijk overleg vastgesteld. Lidbedrijven die interesse hebben, kunnen zich nog aanmelden. Zie daarvoor de website van ION, www.vereniging-ION.nl ●

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 9

kort Nieuws Groei van High Tech Platform Het Mikrocentrum High Tech Platform blijft groeien! Begin juli is Hittech Group lid geworden. Met het lidmaatschap van Hittech Group telt het platform nu 600 leden, een groei van twintig procent in drie jaar tijd. Ook de Vereniging ION is lid van het Mikrocentrum HTP, leden genieten korting op activiteiten

van het Mikrocentrum. Het Mikrocentrum High Tech Platform is een groot netwerk ‘voor, door en met’ bedrijven uit de high tech maakindustrie. De aangesloten bedrijven vergroten hun netwerk en kennis door zichtbaar te zijn in een industrieel (kennis)netwerk, door hun innovaties te promoten en actief betrokken te zijn bij activiteiten die Mikrocentrum organiseert.

De betrokkenheid bij de door Mikrocentrum georganiseerde activiteiten en de zichtbaarheid in het (kennis)netwerk waren de redenen voor Hittech Group om lid te worden. ●

Meer informatie www.mikrocentrum.nl/over-ons/overmikrocentrum

Overzicht recent geslaagden Vereniging ION-cursussen Basiskennis Oppervlaktebehandeling van Metalen A. den Adel, A.P.A. Schep (Bilfinger Brabant Mobiel), F. Bakker (Bilfinger Industrial Services), C. Boersma (Venko Groep), L.H. Claassens, B. Luijtgaarden (Schoen Poedercoating)

Constructieschilder A.S. Ba, S. Bekelaar, H. Boumansour, M. Cinar, S. Gul, M. Gumus, M. de Gussum, J.L. Hendriks, B.J. Holkenbrink, O. Kara, M. Madaras, K. Mahmood, G.R.A. Mercelina, M. Rodrigues, J.A.A. Timmermans, P.G.G. Wuijts (Bilfinger Industrial Services)

Inspectie Staalconservering T. Deelen (Lakspuiterij De Uitkomst), F.G. Erftemeijer (Erftemeijer Holding), E. van der Scheer (Liandon)

Natlakken niveau 3 (Cuijk) P.A.W. van den Berg, R.T.C. van Dijk, B. Goossens (Wico Autolak), M.J.C.A. Kocken, S.G.M. Meulendijks, M.C.P.J. van Tilburg (Straal- en Conserveringsbedrijf Meulendijks), J.J.M. Meurs (NTS Finish), N. Theunissen (Poeth)

Natlakken niveau 3 (Vlaardingen) E. Bunschoten (Doedijns), H.L. van Egmond (Moffelindustrie Van Egmond), K. van der Mooren, M. Obeng (Kluthe Benelux)

Poedercoaten niveau 2 (Eindhoven)

Poedercoaten niveau 2 (Heerenveen)

W. Bisscheroux, C. Gilissen (Cox Geleen), M.R. van Dijk (Unilux Nederland), J.L.W. Geuze, C.J. Geuze (Geuze Metaalconserveren)

S. Elhilmi, E.H. Stienstra (VDL Postma), G. Klijnstra (Industriële Spuiterij Sipma), L. Poelman (Philips)

Poedercoaten niveau 2 (Utrecht)

Poedercoaten niveau 3

C.O. Bouwman, P.B. Speelman (Widek), C.A.J. Gietman, R. el Kasimi, O.M. Silva Ferreira Santos (Hieselaar), P. Korver (Schoen Poedercoating), Z. Lalic (Alutech Nederland)

J. van Dijk, H.H. Hakvoort, P.A. de Ruijter (PI Almere)

Straler S. Gul (Bilfinger Industrial Services) ●

Mutaties in de branche Per 1 juli 2015 is Mat Josquin aangesteld als manager marketing & communicatie van Mikrocentrum. Vanuit zijn nieuwe functie is Mat verantwoordelijk voor de totale branding van de organisatie (www.mikrocentrum.nl). ● Ook een nieuw stap melden in uw loopbaan? Mail het de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl.

10 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

PreGa veredelt (kinder)dromen In het Duitse Kreuztal worden kettingen voor wildwaterbanen in heel Europa veredeld. Een kettingfabrikant uit het Sauerland voorziet in opdracht van een waterbaanfabrikant wildwaterbanen en raft rides van transportkettingen. Waterbestendig worden ze echter pas door de hoge temperatuur verzinking van Coatinc PreGa. De fabriek heeft sinds februari 2015 ongeveer 30 ton kettingschakels verzinkt die voor de transportkettingen nodig zijn. Vooral als er water in het spel is, is de hoge temperatuur verzinking van groot belang. De kettingen van de wildwaterbanen moeten zo’n acht jaar onder extreme omstandigheden kunnen werken, voor ze worden vervangen. “We moesten vooral op de dikte van de zinklaag letten. Want die is doorslaggevend om de optimale bescherming van de schakels te garanderen”, zegt Heiko Stenzel van Coatinc PreGa. “Daarnaast is ook de oppervlaktehardheid van de onderdelen, die door de hoge temperatuur verzinking wordt bereikt, van groot belang.” Bijna elk Duits pretpark biedt ook verschillende waterattracties, zoals wildwaterbanen en raft rides. ●

Meer informatie m.derks@coatinc.com

CLP en BRZO nu volledig van kracht Vanaf 1 juni 2015 is de Europese verordening CLP (Classification, Labeling and Packaging) volledig van kracht. De wet milieugevaarlijke stoffen is daarmee verleden tijd. Dit betekent dat mengsels die na 1 juni 2015 in de handel worden gebracht, ingedeeld geëtiketteerd en verpakt moeten zijn volgens de CLP-verordening. Voor mengsels met de indeling en etikettering conform de Preparatenrichtlijn (DPD) die voor 1 juni 2015 in de handel zijn gebracht, geldt een overgangstermijn tot uiterlijk 1 juni 2017.

(denk aan de BRZO ’15 of de PGS 31) en zal translatie in deze overgangstermijn tot uiterlijk 1 juni 2017 nog nodig zijn. Sinds 8 juli 2015 is ook de BRZO volledig van kracht. Omdat de classificatie van diverse stoffen is veranderd, kan ook de indeling van bedrijven veranderd zijn. Bedrijven die aangemerkt zijn als BRZO-bedrijf kunnen deze kwalificatie verliezen, en bedrijven die dat nu nog niet zijn, kunnen deze kwalificatie krijgen (zie de tekst Schakeldag in het ledengedeelte op de ION-website). Het verdient aanbeveling om na te gaan wat de consequenties voor uw bedrijf zijn. ●

Gedurende deze termijn hoeft voor deze mengsels de DPD- indeling en etikettering (oranje waarschuwingen) niet te worden omgezet in een CLPindeling en etikettering. Toch zal binnenkort veel zijn gebaseerd op de CLP

Meer informatie www.vereniging-ION.nl

Hoge afscheidingsgraad door filterdozen Voor de filtering van verfnevel in spuitcabines en wanden hebben droge filtersystemen zich als gunstig alternatief ontwikkeld vergeleken met waterwanden. Dit was de kans om een nieuwe modulaire filtersysteem te ontwikkelen voor hogere besparingen en langer standtijden. Tot de grote voordelen van de innovatieve PAINTBLOCK behoren onder meer de variatierijkdom. Voor elke toepassing en applicatie kan een passende oplossingen geboden worden. Bij de ontwikkeling van dit concept is gebruik gemaakt van diverse praktijkervaringen. Met

tot tien vierkante meter filteroppervlak op één vierkante meter oppervlakte wil PAINTBLOCK zich presenteren als de nieuwe standaard in opnamecapaciteit, afscheidingsgraad, standtijd en energie-efficiëntie in de droge afscheider van laknevel en lijmen in spuitcabines. Door onafhankelijke proeflaboratoria is een afscheidingsgraad vastgesteld tot wel 99,5 procent. De geïntegreerde nafilter beschermt de installatie tegen vervuiling. ●

Meer informatie www.mytogendt.com

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 11

organische deklagen

Nanocoatings: de praktijk en toekomst belicht Nanocoatings staan behoorlijk in de belangstelling vanwege de voordelen die er mee te behalen zijn. In Winschoten is een klein bedrijf dat behoorlijk aan de weg timmert met wat zij noemen ’unieke‘ nanocoatings. Het zijn nanocoatings die hoog scoren op het gebied van bijvoorbeeld UV-lichtresistentie, hydrofobie, easy to clean, duurzaamheid en lange levensduur. Als hoofdbestanddeel gebruiken ze SiOXnanomateriaal, een verbinding die ook in zand voorkomt.

Het bedrijf waar het om gaat is Bionic Technology in Winschoten. Zij maken diverse coatings die vooral geschikt zijn voor toepassing in een agressief milieu, bijvoorbeeld waarin substraten worden blootgesteld aan hoge zoutconcentraties of aan bepaalde chemische stoffen. In dit nummer van OT gaan we in twee verhalen in op de productie en eigenschappen van die coatings en een specifieke toepassing daarvan bij brandweerauto’s, zie pagina 16. Nanocoatings zijn duurder dan andere coatings, maar doordat je er minder van nodig hebt, ben je uiteindelijk goedkoper uit. Zeker, zo benadrukken de gesprekspartners, wanneer je in aanmerking neemt dat het langer meegaat. Eerst dus naar Bionic Technology waar we worden opgewacht door Marije Haeck, hoofd van de afdeling onderzoek en ontwikkeling, en door Dick Dijk, directeur van SvdB Nanocoatings in Oude Pekela en gebruiker van het eerste uur van de betreffende coatings. De nanocoatings van het Winschotense bedrijf bestaan uit een netwerk van zand op nanoniveau. Daaraan worden bepaalde dragers gekoppeld die zorgen voor diepe egaal werkende indringing en moleculaire vernetting aan het materiaal.

12 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Maar hoe de formule precies is, houdt men om begrijpelijke redenen voor zich.

Aanhechting tegengaan Marije Haeck maakt wel meteen duidelijk waar volgens haar de crux zit van de nanocoatings: “Om tegemoet te komen aan de eisen vanuit REACH zijn we geswitcht van productievestiging en hebben we veranderingen aangebracht in de coatings. Onze grondstof bestaat uit SiOX-nanomateriaal waar we een specifieke drager aan toevoegen. Onze coatingmoleculen zijn zó klein dat de coating zelf niet zichtbaar is, maar de werking is daarentegen overduidelijk. Het is vocht- en vuilafstotend, terwijl er nog steeds sprake is van dampdoorlatendheid. Op deze manier is het mogelijk om materialen af te sluiten voor vuil en water, terwijl het toch blijft ademen.” Het product dat er uitrolt, heeft de naam BioCoat gekregen, een industriële productlijn met nanocoatings geschikt voor metaal, maar ook voor hout, steen, kunststoffen en textiel. Voor metaal bestaat het specifieke product Metal Perma dat, zo legt Dick Dijk uit, ook erg geschikt is voor kunststoffen en dus ook voor de automobielindustrie. Met dat product

heeft hij onder meer de grootste bierbrouwer van Nederland als klant. “Ik heb die brouwerij een vullerblok gecoat. Dat blok zorgt ervoor dat de juiste hoeveelheid bier en koolzuur in het bierflesje terecht komt. Tegenwoordig worden er steeds meer Radlers gemaakt, een bier waar meer suiker inzit. Dat zorg voor vervuiling: het kleeft en plakt wat tot storingen en stilstand leidt. Door de nanocoating toe te passen, heeft de suiker minder invloed waardoor er dus minder storingen en stilstand ontstaan. Een sterk punt van de coating is dat het aanhechting tegengaat waardoor de productietijd verlengd wordt, er minder vaak schoongemaakt hoeft te worden en kosten bespaard worden.”

Milieubewust Marije Haeck: “Naast een hoger efficiency in de industrie, zien wij als voornaamste punt de mogelijkheid om het milieu te sparen en om hoog te scoren op het vlak van de gezondheid van de werknemers die het toepassen. Dat daarover zorgen zijn ontstaan de laatste jaren, vind ik terecht. Ik vind dat als je een bijdrage wilt leveren aan deze maatschappij, dat dan op een milieubewuste manier moet gebeuren.

Marije Haeck en Dick Dijk: “Toepassing van nanocoatings leidt tot kostenbesparing.”

Met onze nanocoatings werken wij daaraan. Wij ontwikkelen die coatings zelf, maar brengen op verzoek van de klant ook veranderingen aan in de moleculaire structuur van de coatings. Dat onderscheidt ons van de handelsmaatschappijen in nanocoatings die niet zelf de formule en de productie in handen hebben. Maar de productie van onze coatings zelf vindt plaats bij Brenntag in Rotterdam waar wij een goede samenwerking mee hebben.” Bionic Technology heeft slechts acht medewerkers in dienst, maar heeft klanten over de hele wereld. De markten waar het bedrijf zich op richt, zijn industriële bedrijven, de bouw en metaalcoating. Een specifiek marktsegment

waar men zich op wil toeleggen, zijn zonnecellen. Dan gaat het met name om incapsulatie van zonnecellen met een dunne film waarbij het glas voor de zonnecellen vervangen wordt door een nanocoating ter bescherming tegen zuurstof en water. Het bedrijf heeft daar hoge verwachtingen van. Een andere bijzondere toepassing van hun product is de mogelijkheid om fluoriserende pigmenten aan de coatings toe te voegen, zodat apllicateurs goed kunnen zien wat ze geraakt hebben. Momenteel wordt dat onderzocht. “Onze coatings zijn onzichtbaar. Door die pigmenten toe te voegen, kan men eventueel met black light zien wat geraakt is.”

Waterdruppels op met nanocoating behandeld hout.

Opleidingen De deeltjesgrootte van de nanocoating verschilt per toepassing en per substraat. Hoe gladder het te behandelen oppervlak, hoe kleiner de deeltjes. Hoe ruwer het oppervlak, des te groter de deeltjes. Om het toe te passen, zijn wel bepaalde veiligheidsmaatregelen noodzakelijk, benadrukt Dick Dijk. “Het belangrijkste is dat je voorkomt dat het ingeademd kan worden. Dat bereik je met maskers met adequate filters, zoals koolstoffilters en volgelaatsmaskers met luchtoverdruk. We zijn ISO- en VCA gecertificeerd.” Hij vervolgt: “Omdat wij al sinds 2012 met deze coatings werken, doe ik ook het praktijkgedeelte van de opleiding voor nieuwe applicatiepart-

Waterdruppels op met nanocoating behandeld textiel.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 13

Waterdruppels op met nanocoating behandeld steen.

ners van Metal Perma. Door een opleiding aan te bieden, willen we de avonturiers een beetje uit het veld weren. De opleiding is van groot belang om te laten zien wat wel en niet kan en hoe je er in de praktijk mee om moet gaan. Wij zijn er al jaren mee bezig en hebben al veel ontdekt, Het moet niet zo zijn dat nieuwe gebruikers ook die hele weg af moeten leggen. Ook klanten uit het buitenland hebben we hier opgeleid.” Volgens hem moeten nieuwe applicateurs anders gaan leren denken als ze met nanocoatings gaan werken. “Je brengt het niet met een kwastje aan. Normaal kun je altijd goed zien wat je aanbrengt, maar met nanocoatings is dat niet zo. Ook het voor de zekerheid aanbrengen van een dikke laag is niet verstandig. Dat is niet goed voor het resultaat, maar ook niet voor de portemonnee aangezien nanocoating duurder is per inhoudsmaat.”

Praktijkproblemen Bij een praktijkles telt de “klas” ongeveer vijf leerlingen. Meer is niet gewenst om te voorkomen dat de lesstof niet goed overkomt. Maar ook worden er twee maal per jaar bijeenkomsten georganiseerd voor applicateurs die al met de nanocoatings werken. Doel is om praktijkproblemen te bespreken en ervaringen uit te wisselen. Weliswaar is er dus regelmatig nieuwe aanwas vanuit bedrijven die óf nanocoatings zelf op hun producten willen toepassen óf dat voor derden willen doen, maar het aantal afvallers na de cursus is aanzienlijk. Ongeveer de helft van de cursisten stopt er na een tijdje mee.

14 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Dick Dijk: “Dat komt voornamelijk omdat men niet de tijd neemt en de juiste investeringen doet om het zich goed eigen te maken. Je moet de tijd nemen om zelf de kneepjes van het vak te ontdekken voor jouw specifieke toepassing. Ook moet je de juiste materialen aanschaffen en voorzieningen treffen voor een goede en veilige toepassing.” Volgens Marije Haeck beseffen we nog nauwelijks wat de mogelijkheden van nanocoatings kunnen zijn. Zij is ervan overtuigd dat die in de toekomst steeds vaker toegepast zullen worden. “De mogelijkheden zijn eindeloos. Ik geloof heilig in het veredelen en verduurzamen van substraten waardoor er minder producten nieuw gemaakt hoeven te worden. Hierdoor wordt het milieu minder belast. Als we dankzij nanocoatings kunnen behouden wat nu al bestaat - omdat die coatings tot in lengte van jaren hun werk doen - zitten we op de goede weg. Het verbeteren van de chemische resistentie zie ik als een enorme uitdaging.”

“Dit kunnen je hersens niet verwerken” Zij vervolgt: “Het ultieme is een coating te ontwikkelen die tot het oneindige op een substraat blijft zitten en adequate bescherming biedt. Of functioneert tot het moment waarop de klant dat zou willen. Wij kunnen nu een bepaalde garantie geven voor een bepaalde tijd, maar dat kan altijd beter. Wat ik ook voor mogelijk houd, is dat de effectieve oppervlaktebehandeling van het substraat al in het productieproces

plaatsvindt. Dus dat er geen aparte oppervlaktebehandeling nadien meer nodig is.” Wanneer het gesprek is beëindigd, is het tijd om naar de demonstratiezolder te gaan waar veel verschillende materialen liggen die voor een deel wel met een nanocoating zijn behandeld en voor een ander deel niet. De materialen zijn hout, steen, kunststoffen, textiel en diverse metalen. Wanneer een spuitje met water is gevonden, laat Marije een druppel water vallen op zowel het behandelde als op het onbehandelde deel. Wat we zien, is steeds hetzelfde: op het behandelde deel blijft de druppel water mooi rond liggen en rolt die er weer af als je het materiaal schuin houdt. De druppel water op het onbehandelde deel trekt in het materiaal. Zelfs bij zand werkt het. Dick Dijk: “Dit kunnen je hersens niet verwerken. Je bent gewend dat zand en water zich uitstekend mengen. Als kind heb je dat op het strand al ervaren met een schepje en een emmertje. Maar nu blijft de druppel er op liggen.” Hij pakt een papieren zakdoek en laat een punt daarvan verdwijnen in de druppel. Het water zuigt zich in de zakdoek en verdwijnt volledig uit het zand. Omdat de coating onzichtbaar is, lijkt het wel toverij. Zie pagina16 voor het artikel over de toepassing van nanocoatings bij brandweerauto’s. ●

Meer informatie www.bionictechnology.nl www.svdbnanocoatings.nl www.brenntag.be

Vernieuwde website

Ontwerp, engineering en support van lakkerijen Looveltlaan 31 5345 WB Oss Tel. 0412 630097

info@ploumengineering.nl www.ploumengineering.nl

Wereldwijde standaard in finish oplossingen NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl NTS Finish

Accelerating your business

SMART SOLUTIONS FOR INDUSTRIAL COATING

DE HANGON MANIER VAN BESCHERMING 1

Slim en handig te gebruiken producten ter bescherming van gecoate oppervlakken 1 Afstand houder - rubber / ML 2 Afstand houder - antislip / MLF 3 Afstand houder - kurk / DKK 4 Beschermnet / NS

5 Beschermingstape / TST 6 Elastische banden / GGB

Neem voor meer informatie contact met ons op! www.hangon.co

O P P E R V L A K T E T E C HN I E K E N J U L I - A U G U S T U S 2015 | 15

organische deklagen

Nanocoatings op brandweerauto's De veiligheidsregio’s in Nederland gaan ook over de brandweer en daarmee over de brandweerauto’s. Kun je gewoon een brandweerauto bestellen zoals je een willekeurige truck kunt bestellen? Nee. Hoe wordt een brandweerauto eigenlijk gemaakt? En wat voor coating wordt er gebruikt om alle onderdelen en apparatuur te beschermen tegen water en schuim? Voor de eerste keer worden er bij Ziegler Brandweertechniek twee voertuigen uitgevoerd met nanocoatings.

Een Nederlandse brandweerauto wordt in elkaar gezet bij Ziegler in Winschoten, op steenworpafstand van Bionic Technology (zie pagina 12), de producent van bepaalde nanocoatings. De nanocoatings op alle apparaten en onderdelen worden door SvdB Nanocoatings in Oude Pekela (een stukje verderop) aangebracht. Hoe gaat dat samenspel in zijn werk? Eerst maar eens naar Ziegler. Al snel blijkt dat de productie van iedere brandweerauto in Nederland specifiek wordt afgestemd op de wensen van de klant. Men begint met het chassis van een bekende truckfabrikant. Maar zo’n chassis lijkt in het geheel niet op een brandweerauto. Eerst moet er een bemanningscabine achter de bestuurderscabine gemaakt worden en daarachter moeten allemaal kasten met rolluiken gemaakt worden waar alles zit wat een brandweerauto meevoert, zoals slangen, haspels, kniptangen, bijlen, beschermingsmiddelen, luchtflessen enz. Verder kunnen er klantspecifiek allerlei aanvullende wensen op het dak en aan de voor-en achterkant worden aangebracht, zoals speciale waterkanonnen en verlichting. Een gemiddelde brandweerauto kost algauw zo’n 250.000 euro, hele speciale voertuigen kunnen twee of drie keer zo duur worden. Jaap Ruben, manager bij Ziegler, legt uit hoe de assemblage gaat. “Het maken van zo’n auto is altijd maatwerk. Dat komt omdat de omstan-

16 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

digheden waarin de auto’s worden ingezet per veiligheidsregio verschillen. De ene regio heeft bijvoorbeeld veel (zware) industrie en de andere regio veel bos en heide. Weer andere regio’s hebben dichtbebouwde oude steden of juist steden met veel hoogbouw. Een regio met bijvoorbeeld veel (zware) industrie wil meestal

graag een zwaar waterkanon op het dak waarmee men wel een afstand van zestig tot tachtig meter kan overbruggen.”

De achterkant van een brandweerauto, bedieningskasten in het Nederlands

Gevel van een gebouw gecoat met nanocoating.

Water en schuim Het chassis krijgt een bemanningscabine die achter de bestuurderscabine wordt geplaatst.

De bemanningscabine wordt er op gezet.

Daarachter komen de kasten met daarin alles wat een brandweerman nodig heeft. Alles wordt geplaatst op of opgehangen aan zwarte balken die een immense kluwen aan draden herbergen. Alle pompen, slangen, afsluiters en spuiten worden immers elektronisch bediend, evenals de schuiminstallatie. De assemblage van de auto gebeurt volgens ALPAS, wat staat voor Aluminium Paneel Systeem. Het systeem kent geen lasnaden, alles wordt geschroefd en op maat gemaakt. Jaap Ruben: “Voordeel van dit systeem is dat het verstelbaar is en dus heel makkelijk aanpasbaar. We maken achterplaten waaraan je dingen kunt ophangen. Als men dat na verloop van tijd wil veranderen, is dat heel makkelijk.” Bij de twee betreffende voertuigen krijgen alle onderdelen die blootliggen, voor of na de assemblage, een nanocoating. Denk aan constructiebalken, platen, wielen, pompen, beugels, de onderkant, water- en schuimtanks, blusmiddelen, maar ook spiegels, voor- en achterlichten, bumpers en dergelijke. Een brandweerauto en alles wat daarin zit, moet het altijd doen. Een adequate coating is daarbij belangrijk. Die onderdelen die zojuist genoemd zijn, worden zwaar belast door het water en het schuim waarmee geblust wordt. Ook wordt er in een enkel geval geblust met zeewater dat, zoals bekend, snel corrosie veroorzaakt. Marjolein Haulussy-Zwols, controller bij Ziegler,

legt uit dat het bedrijf nu weer wat vlees op de botten krijgt na de moeizame en tijdrovende vorming van de veiligheidsregio’s. In die tijd werd er geen enkele brandweerauto besteld. Nu trekt de vraag weer aan. “Gelukkig zijn we niet alleen afhankelijk van de Nederlandse markt. Ons moederbedrijf zit in Duitsland en van daaruit hebben we de Scandinavische markt er bij gekregen. In 2013 is de gehele Ziegler-groep overgenomen door een Chinees concern. Sindsdien maken we ook brandweerauto’s voor China. Die gaan per boot ernaartoe.”

Plastificeermachine Tijd voor een bezoek aan het bedrijf SvdB Nanocoatings dat de corrosiegevoelige onderdelen van brandweerauto’s van een nanocoating voorziet. Dick Dijk, directeur van SvdB Nanocoatings, leidt de verslaggever rond een brandweerauto die ter behandeling gereed staat. “Eerst reinigen en ontvetten we de auto, waarna die waar nodig wordt afgeplakt. Vervolgens brengen we de nanocoating aan via elektrostatisch spuiten. Voordeel hiervan is onder meer dat je 40 tot 45 procent minder materiaal nodig hebt dan wanneer je het niet elektrostatisch zou doen. Het gaat om veel onderdelen; het is allemaal handwerk.” Vervolgens laat de directeur veel foto’s zien van uitgevoerde projecten met nanocoatings. Behalve brandweerauto’s neemt SvdB Nano-

coatings ook auto’s, paardentrailers, industriële doeken, ziekenhuizen en industriële onderdelen onder handen, zoals een plastificeermachine voor kaasproductie. “Die machine kwam iedere keer onder de aanslag te zitten van het plastificeren. We hebben hem eerst met de hogedruk stoomreiniger gereinigd op een temperatuur van 150 graden Celsius en daarna dezelfde nanocoating toegepast als bij de brandweerauto’s.” Iets soortgelijks heeft men gedaan bij transportwielen van een aardappelmeelfabriek die heel veel te lijden hadden onder aanhechting van het product. Tot slot richt zijn bedrijf zich ook op het terugbrengen van de oorspronkelijke kleur van aluminium kozijnen in gebouwen. “Na zes jaar is de kleur soms erg veranderd. Wij brengen die kozijnen terug op kleur door ze te poetsen, waarna we er de nanocoating op aanbrengen. Dan veranderen ze niet meer van kleur. Maar de kern van de nanocoating is de levensduurverlenging door die coating. Alles wordt easy to clean, je hoeft minder vaak schoon te maken omdat aanhechting van vervuiling wordt tegengegaan en je hebt minder storingen.” ●

Meer informatie www.zieglerbrandweertechniek.nl www.svdbnanocoatings.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 17

organische deklagen

In de zomervakantie ligt de hele productie bij Euramax gedurende twee weken stil. Maar je kunt niet zeggen dat er niet gewerkt wordt. De zomerstop wordt gebruikt voor onderhoud en het uitvoeren van engineering-projecten om de lakstraat verder te verbeteren. Dat kan alleen ‘s zomers gedurende twee weken en in de kerstperiode. Voor de rest draait het bedrijf in

18 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Roermond 24 uur per dag, minimaal vijf dagen per week. “De ‘stops’ zijn daarmee essentieel om de equipment en daarmee samenhangende productkwaliteit verder te verbeteren”, zegt Jorrit Scheepers, architectural specifications manager bij Euramax. “Vragen uit de markt zijn daarbij veelal leidend.”

Behalve voor projecten in de bouw, is het bedrijf ook de leverancier van aluminium platen aan de caravanmarkt. Zie hiervoor het artikel op pagina 21 over Kip Caravans. Nu de productie stilligt, is het een goede gelegenheid om van dichtbij de productie-installatie te zien en te horen volgens welke uitgangspunten Euramax werkt. Duidelijk is dat kwaliteitsbeheersing en

Het begin van de tweede run (foto Euramax).

procesverbetering twee kernwoorden zijn in de bedrijfsstrategie. Daarnaast wil het bedrijf vooroplopen als het gaat om weten regelgeving en het verlagen van de carbon-footprint van zijn productie. Jorrit Scheepers legt uit hoe de productie in zijn werk gaat. “Van groot belang is dat het lakproces continu doorgang vindt. Stilstand is uit den boze omdat de lak op de plaat dan in de oven verbrandt. Om deze continuïteit te bereiken, gebruiken we een buffertoren (accumulator) waarin je de aluminiumband tijdelijk op kunt slaan. Daaruit kunnen we de lijn bij een coilwissel blijven voeden. De eerste productiestap is de voorbehandeling, waarbij we het aluminium reinigen en ontvetten om dit vervolgens te voorzien van een chroomvrije voorbehandeling/conversielaag. Bij een aantal van onze concurrenten is deze voorbehandeling nog altijd op basis van chromaat; Euramax daarentegen werkt met een volledig chroomvrije voorbehandeling.”

Chroomvrije voorbehandeling Die omschakeling ging niet van de ene op de

andere dag. In samenwerking met leveranciers zijn diverse chroomvrije producten getest in combinatie met de verschillende lakkwaliteiten. De nieuwe voorbehandeling is pas na geslaagde duurtesten op de systeemvarianten vrijgegeven. In 2011 werd de chroomvrije voorbehandeling officieel ingevoerd. Dit omdat het bedrijf een voortrekkersrol wilde vervullen en omdat een heel grote markt van Euramax, de caravanmarkt, voorschreef dat er chroomvrij gewerkt moest worden. Volgens Scheepers zijn de resultaten van de chroomvrije voorbehandeling nagenoeg gelijk aan de chroomhoudende voorbehandeling. “De voorbehandeling is zeer essentieel, omdat deze in sterke mate bepalend is voor de corrosiewering en tevens de hechtlaag vormt voor de vervolglagen. Na de voorbehandeling gaat de plaat naar een coater room met twee stations. Op het eerste station wordt een primer en een backcoat op de plaat aangebracht. De plaat wordt aan de voor- en achterzijde van primer voorzien met behulp van lakwalsen, die gevoed worden vanuit een lakpan. Vervolgens gaat de plaat een meerzone oven in. In de eerste zone worden de oplosmiddelen eruit gedampt, in de tweede zone vindt de opbouw van de film plaats (de bindmiddelen

gaan een verbinding aan en vormen de lakfilm) en in de derde zone wordt de laag volledig uitgehard en verdwijnen de laatste oplosmiddelen uit de coating.” Vervolgens wordt de plaat gekoeld met gedemineraliseerd water en net als in een autowasserette met een luchtmes afgeblazen. De gekoelde en zuivere plaat wordt tussen de ovens teruggeleid naar het tweede station, waar de topcoat aangebracht wordt. Door gebruik te maken van twee topcoaters in de coater room kan er volcontinu geproduceerd worden. Tijdens lopende productie op de ene coater kun je de andere coater klaarmaken voor de volgende order en zo ontstaat een charge waarbinnen een groot aantal kleuren volcontinu achter elkaar geproduceerd worden. De gebruikte lakken zijn oplosmiddel-gedragen; oplosmiddelen zijn het transportmedium voor de hoofdbestanddelen van de lak, bestaande uit bindmiddelen, kleurpigmenten en eventuele additieven (zoals ontschuimingsmiddel of matteringspasta).

Grootste gecoate aluminium dak “De standaard in productie is een tweelaags

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 19

laksysteem bestaande uit een primer en een topcoat. Daarnaast produceren we ook regelmatig drie of vierlaagssystemen, zoals bijvoorbeeld het geval was voor Ferrari World en King Abdulaziz International Airport (KAIA) in Jeddah, Saoedi Arabië. Dit laatste project heeft het grootste gecoate aluminium dak ter wereld, met een oppervlak van maar liefst 450.000 vierkante meters. In het geval van meerlaagssystemen wordt de coil na een eerste procesgang opnieuw over de lakstraat gehaald voor het aanbrengen van een barrier- en/of clearcoat. Wij kunnen de coater settings heel goed beheersen om zo op optimale wijze de laklaag aan te brengen. Waar er vroeger sprake was van een handmatige instelling, werken we tegenwoordig met computergestuurde loadcellen waarmee we de coaters heel fijnmazig kunnen aansturen. Hiermee beheersen we het proces volledig, wat ook van belang is voor onze output/footprint.” Maar hoe zit het dan met het feit dat alle lakken oplosmiddelen bevatten? “Je kunt je inderdaad afvragen of het werken met oplosmiddelen nu zo goed is, maar je ziet dat de hele industrie met deze lakken werkt, omdat het de enige techniek is waarmee je goed en efficiënt op hoge snelheid kunt produceren. Toch zijn onze emissies lager dan de normen voorschrijven. Euramax heeft een aantal jaren geleden geïnvesteerd in regeneratieve naverbrandertechnologie. Daarmee worden niet alleen de rookgassen uit de oven gezuiverd, maar ook wordt restwarmte maximaal teruggewonnen en naar de ovens teruggeleid; iets dat overigens ook geldt voor de afzuiging van de coater room. De investering

Ferrari World in aanbouw (foto Euramax).

20 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

in deze nieuwe technologie is ongeveer vijf jaar geleden gedaan en voor een groot gedeelte terugverdiend op de besparing in energiekosten.”

Kwaliteitscontrole Zoals gezegd, heeft Euramax kwaliteit hoog in het vaandel staan. Hoe wordt die bereikt en bewaakt? Jorrit Scheepers: “Aan de lijn werkt een ploeg van zeven of acht man, waaronder een permanente kwaliteitscontroleur. Het is echt teamwork, men staat in verbinding met elkaar via videobeelden en intercom. De kwaliteitscontroleur werkt op een apart station aan het einde van de lijn. Hij houdt voortdurend de plaat in de gaten die verticaal voor zijn ogen omlaag komt. De laagdikte wordt in line gemeten en beeldmateriaal van het gelakte product wordt digitaal opgeslagen voor het geval er iets aan het menselijke oog ontgaat. Verder haalt de controleur van elke uitgaande coil materiaal af, dat in kleinere A4’tjes wordt geknipt waarop diverse testen worden gedaan; zoals voorgeschreven door de European Coil Coating Association (ECCA) en vastgelegd in NEN-EN normen.” Standaard testmethodes bestaan uit val- en krastesten waarmee eventuele lakonthechting kan worden geconstateerd, T-bend buigtesten waarbij wordt nagegaan of het materiaal voldoet aan de gestelde criteria op gebied van flexibiliteit, alsook testen met MEK-vloeistof die op versnelde wijze een mogelijk te grote laagdikte-afbouw simuleren. Ieder testpaneel krijgt vervolgens een panelnummer en gaat het archief in, zodat er bij eventuele reclamaties te allen tijde een origineel voor nadere analyse

beschikbaar is. Daarnaast worden er voor de algemene kwaliteitsbewaking at random panelen van de lijn genomen, die onderworpen worden aan lange duurtesten waarbij UV, warmte en vocht een rol spelen. Volgens Scheepers is de productie dusdanig geoptimaliseerd dat er sprake is van een output van 98,5 procent goed materiaal. Het bedrijf heeft twee productielijnen, die van elkaar verschillen qua breedte. De hierboven beschreven Standard Paint Line heeft een maximale breedte van 1.600 mm terwijl de Wide Paint Line breedtes kan lakken tot 2.650 mm. Maar ook de productiesnelheid verschilt. Bij de eerste is die ongeveer 60 meter per minuut, bij de tweede vijftien meter per minuut. De ‘Standard Paint Line’ wordt voornamelijk gebruikt voor panelen in de bouw, de brede lijn voor de productie van campers, caravans (zie hiernaast) en vrachtwagens. Als vervolgstap op het lakken van coils vinden allerlei nabehandelingen plaats op verzoek van de klant, zoals slitten, embosseren, knippen en verpakking. In het septembernummer (thema bebouwde omgeving) wordt ingegaan op de productie(mogelijkheden) van Euramax voor de bouw. ●

Meer informatie www.euramax.eu www.ecca.selfware.be

organische

THEMA ZOMER

De caravan is altijd wit, toch?

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Kip Caravan

deklagen

In een themanummer over zomer mag een verhaal over de caravan eigenlijk niet ontbreken. Temeer omdat we in Nederland twee belangrijke spelers op die markt hebben: de alom bekende KIP Caravan bv in Hoogeveen en Euramax in Roermond dat zoâ&#x20AC;&#x2122;n beetje 95 procent van alle aluminium caravans lakt. Beide bedrijven hebben een enorm lange staat van dienst. Hoe doen ze dat en welke ontwikkelingen zijn er gaande op die markt? Bij Euramax is men in 1969 gestart met levering van beplating voor de caravanbouw. Aanvankelijk kocht men rollen voorgelakt aluminium die werden geĂŤmbosseerd en op maat geknipt. Vanwege de grote vraag besloot men al snel zelf te gaan lakken. Hoe dat nu gebeurt, staat in het artikel op pagina 18. De productie van de aluminium beplating voor

de Kip Shelter gaat tegenwoordig volgens een compleet nieuwe productietechniek die ieder denkbaar ontwerp op de zijwanden mogelijk maakt. Euramax noemt die productietechniek AluDesign (all you design), een innovatie in caravan- en camperland waarmee voorgelakt aluminium bedrukt kan worden in elk denkbaar ontwerp. De techniek bestaat eruit dat voorge-

lakte platen in een speciale lakkwaliteit worden geprint en voorzien van een beschermende hoogglans clearcoat. Dit alles gebeurt op een nieuw ontwikkelde productielijn die gebruik maakt van zogenaamde cleanroom-technologie. Het resultaat is een digitale design-coating met een ongekende scherpte en diepte die de traditionele caravanbestickering tot het verle-

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 21

Zijpaneel voor de Kip Shelter.

den laat behoren. Voor de caravanproducent ontstaan geheel nieuwe ontwerpmogelijkheden. Daarnaast behoren kleurverschillen en vuile randen op de stickers dankzij de ‘all-over’ clearcoat tot het verleden. In een latere editie van OT zal dieper op de nieuwe AluDesign-technologie worden ingegaan.

Elf oranje caravans Bij Kip Caravans is men tevreden over die productietechniek en past men die sinds enkele jaren toe bij de Kip Shelter. Ivar van der Leij, verantwoordelijk voor de export en marketing

Een Kip Shelter met een geprinte plaat.

22 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

van Kip Caravans legt uit: “In Nederland zijn wij behoorlijk bekend, maar we hebben ongeveer zes jaar geleden een moeilijke periode gehad. De caravanmarkt in z’n geheel had het moeilijk en dat geldt ook voor ons. In 2010 zijn wij overgenomen door het bedrijf Boedelbak. Zij zeiden: de caravanmarkt is conservatief; wij gaan het anders doen. Om nieuw perspectief te genereren, moest er een ander type caravan komen. In dat klimaat is de Kip Shelter ontstaan, een kleinere caravan die ook in andere kleuren dan wit leverbaar is. Een caravan die op basis van individuele wensen wordt gemaakt.”

Aanvankelijk werd er nog met folie gewerkt voor de buitenkanten van de Shelters, die al 99 verschillende kleuren werden aangeboden. In 2012 bracht Kip Caravans in verband met het EK voetbal elf oranje Shelters op de markt en die waren zo weg. Dit werd gezien als het bewijs dat de Nederlandse consument juist erg open staat voor het hebben van een caravan in een andere kleur dan het conservatieve wit. “Een tijdje daarna heeft Euramax ons benaderd met de nieuwe toepassing waarbij iedere gewenste kleur, maar ook ieder ontwerp aangebracht kan worden. Dat biedt ons veel nieuwe mogelijk-

Productie van de Kip Shelter.

heden.” Iedere Shelter waarin AluDesign wordt toegepast, wordt klantspecifiek gemaakt, maar dat is in de productie van de overige caravans geen probleem. “We zijn redelijk flexibel. De andere caravans en Shelters met een standaard kleur (Alu Raw, Silver Metallic en Blue Metallic) produceren we op voorraad en in serie. Door onze flexibiliteit kunnen wij een Shelter met AluDesign makkelijk in de productielijn meenemen. Op basis van de door Euramax geleverde aluminium geprinte delen maken we de frames voor de wanden en de voor- en achterkant. Samen met het isolatiemateriaal ertussen worden de frames en de platen bij een bepaalde temperatuur en druk op elkaar geperst in een lijmstraat. De ruimte voor de ramen en dergelijke worden er met cnc-machines uitgefreesd.”

Vloerverwarming Nadat het interieur van de caravan is opgebouwd (keukenkasten, koelkast, kooktoestel, banken, bedden en dergelijke) worden de gelijmde en gefreesde wanden en het dak erop gezet. In tegenstelling tot de gebruikelijke caravan wordt er bij de Shelter niet geëmbosseerd. De platen voor de Shelter blijven glad om het ontwerp strak op de zijwanden te krijgen. Maar het plaatmateriaal bij de Shelter is daarom wel wat dikker dan bij de “normale” aluminium caravan: 0,8 mm tegenover 0,6 mm. Ivar van der Leij: “De Kip Shelter is een compacte caravan waar alles in zit, zoals alle kookbenodigdheden, en je kunt er met z’n zessen in zitten. Die zitplaatsen

kun je ombouwen tot een tweepersoonsbed van twee meter bij 1 meter 70. De doelgroep bestaat vooral uit mensen die graag kamperen, veel buiten willen zijn, maar ook wel wat meer comfort willen. De Shelter kun je zien als een kampeermiddel die het gevoel geeft van een tent, maar met het comfort van een caravan. Het kooktoestel kun je er uit halen, zodat je ook buiten kunt koken: iets wat veel kampeerders willen. Verder zit er vloerverwarming in, zodat je er ook in het voor- en naseizoen mee op pad kan en je zomers niet bang hoeft te zijn voor een koude nacht.” Kip ziet als gebruiker van de Shelter vooral de individueel ingestelde reiziger en mensen die veel kilometers maken gedurende hun kampeervakantie. Een Shelter zul je niet drie weken op dezelfde camping zien staan. Een aparte doelgroep bestaat uit motorrijders die de motorvakantie combineren met kamperen. De motor kan in de Shelter worden vervoerd. Met de auto kun je dan naar een bepaalde standplaats rijden en van daaruit motortochten maken. Per jaar verkoopt Kip ongeveer 250 Shelters. Ook wordt de buitenlandse markt betreden. Vorig jaar is Kip Caravans begonnen in Duitsland waar nu zes dealers zijn van de Shelter en dit jaar zijn de eerste Shelters in Engeland verkocht. Zo wil men ieder jaar één of meerdere Europese landen “veroveren”.

grote toercaravans worden verkocht en meer kleinere caravans. Dit heeft te maken met het feit dat veel auto’s kleiner zijn geworden. Maar ook zien we dat veel mensen een beetje zijn uitgekeken op de traditionele caravan. Het feit dat op de zijwanden van de Shelter ieder ontwerp mogelijk is, spreekt veel mensen aan. En als je zoekt naar een caravan van het type Shelter, heb je niet zoveel keus. Behalve particulieren zijn er ook bedrijven geïnteresseerd in de Shelter. Zij gebruiken die caravan voor promotionele doeleinden. Juist daar wordt gekozen voor de optie AluDesign, waarin de bedrijfskleuren en logo’s zijn meegenomen in het ontwerp” Tot slot: waar komt de naam Kip toch vandaan? Het antwoorde is heel simpel: “De grondlegger is ene Jan Kip die in 1934 begon met carrosseriebouw en de bouw van platte wagens. Vlak na de oorlog bouwde hij een caravan voor zichzelf. Hij kreeg daar zoveel reacties op, dat hij in vier, vijf jaar tijd zijn bedrijf helemaal heeft gericht op de productie van caravans. Vorig jaar hebben we ons tachtigjarig bestaan gevierd.” ●

Jan Kip

www.kipcaravans.nl www.kipshelter.nl www.euramax.eu

“Een algemene trend die we zien in de caravanmarkt is dat er in verhouding steeds minder

Meer informatie

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 23

Trots op het werk Wat doe je met een laag plafond waarbij je toch een gevoel van ruimte wil creëren en waarbij je zoveel mogelijk gereflecteerd licht in de hal wil krijgen vanaf ‘t IJ? Wiel Arets Architecten koos voor een hoog spiegelend oppervlak/materiaal voor het project De IJhal in station Amsterdam CS. Het plafond bestaat uit spiegelende pailetten die het licht dat op het ‘t IJ valt, reflecteren en daarmee een bijzondere lichte sfeer creëren. Voor dit project heeft Euramax via een twee jaar durend innovatietraject een compleet nieuw spiegelend MirrorLite-oppervlak ontwikkeld: een samensmelting van spiegel-geanodiseerd aluminium en coating. Foto Euramax.

24 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 25

organische

thema zomer

PUM: verven bij strenge vorst

tekst Adrie Winkelaar

deklagen

Voor het Project Uitzending Managers (PUM) worden Nederlandse senior experts uitgezonden naar ontwikkelingslanden om hun kennis en ervaring over te brengen op het midden- en kleinbedrijf aldaar. Senior experts zijn vrijwilligers die een goed inkomen hebben (pensioen en AOW) en ze kunnen heel waardevol zijn om de lokale en nationale economie van een ontwikkelingsland te helpen opbouwen. De reis wordt door PUM betaald en de verblijfkosten door het betreffende bedrijf.

PUM wordt gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking en het ministerie van Economische Zaken. Elk jaar worden ongeveer 3.000 experts uitgezonden, naar ongeveer zeventig landen waar PUM actief is. Als verf-expert heb ik enkele tientallen reizen mogen doen. In dit artikel vertel ik over mijn ervaringen in Ekaterinburg, gelegen in de Oeral op de grens met Siberië. Inmiddels worden de Oeral en Siberië niet meer door PUM ondersteund en is de aandacht meer gericht op Afrika en Azië. ALPHA-D is een klein bedrijf met vijftien mensen, gevestigd in Ekaterinburg in de Oeral, dat drie jaar voordat ik het bezocht was gestart met de verkoop van verfproducten. De producten werden ingekocht bij een verffabriek in Novosibirsk in Siberië en bij Stavebni Chemie in Tsjechië. De afzet was op dat moment 90 ton

26 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

per jaar, zowel in de bouw als in de industrie. De opdracht was om het bedrijf verftechnische kennis bij te brengen om zelf de producten te kunnen gaan maken.

Extreem landklimaat De producten uit Tsjechië waren te duur voor de lokale markt en de producten uit Novosibirsk waren van een slechte kwaliteit, waardoor grote claims ontstonden die het bedrijf moest oplossen. Novosibirsk ligt 2.000 km verwijderd van Ekaterinburg, waardoor ook de communicatie niet goed verliep. Siberië heeft een extreem landklimaat met zeer strenge en lange winters. De laagste temperaturen zijn -70 °C en in de korte zomers kan het kwik oplopen tot 30 °C, waardoor een wereldrecord van 100 °C verschil ontstaat. Van september tot en met april ligt er sneeuw in Ekaterinburg en komen de temperaturen niet boven 0 °C. Ekaterinburg ligt op de

grens tussen Europa en Azië, 1.670 km van Moskou, telt 1,4 miljoen inwoners en is de hoofdstad van de Oeral. Als de temperatuur acht maanden lang onder 0 °C ligt, hoe gaan mensen dan met verf om? Welke verfsoorten worden gebruikt en hoe brengt men de verf aan? Dit soort vragen betekent dat ik als verf-expert ook wat van de mensen in Ekaterinburg kan leren. Het ligt voor de hand dat in de periode mei tot en met augustus de buitengevels van de huizen en gebouwen worden geschilderd. Veel producten van de grote merken in de wereld zijn ook daar aanwezig, zoals de producten van Caparol, Jotun, Akzo Nobel en PPG. Ook is er veel energie (gas) aanwezig om de huizen en gebouwen van aangename temperaturen te voorzien.

Opdracht Eén van de vragen was om de watergedragen muurverf die in Novosibirsk werd gemaakt en

met vrachtwagens werd vervoerd naar Ekaterinburg, zelf te gaan maken. De transportkosten vormden een groot deel van de kostprijs, omdat met verwarmde vrachtwagens gereden moest worden. Daarbij werd duidelijk dat de schadeclaims niet alleen door de slechte kwaliteit van de goedkope verf werden veroorzaakt, maar vooral door de grotere risico-omstandigheden waaronder de verf werd aangebracht. Er bleek weinig kennis te zijn van de fysische en chemische processen die zich afspelen tijdens het drogen van de verschillende verfsoorten. Daardoor kon men de risico’s van wat er kan gebeuren niet inschatten en welke voorzorgsmaatregelen er genomen moeten worden om deze risico’s te verkleinen. De ondersteuning begint met de uitleg van de fysische droging van een verf en de eigenschappen van het betreffende oplosmiddel. Bij fysisch drogende verven verdampt het oplosmiddel, zoals water of thinner, en de verf is droog. Voorbeelden zijn de acrylaat-dispersieverven in water of celluloselakken in thinner. Water verdampt traag bij lage temperaturen en is afhankelijk van de relatieve vochtigheid in de lucht. Bij mistig weer kan het water niet verdampen en zal de verf dus nat blijven. Thinner verdampt snel en is niet afhankelijk van de vochtigheid in de lucht. Zelfs bij -20 °C verdampt thinner snel en zal de celluloselak goed drogen. Het toepassen van fysisch drogende verfproducten bij lage temperaturen is meer afhankelijk van de toestand van de ondergrond, die natuurlijk schoon- en vocht- (ijs)vrij moet zijn.

Verfassortiment Chemisch drogende verven, zoals polyurethan en epoxy, gaan een chemische reactie aan na toevoeging van een harder. Bij 0 °C of lager

staan chemische reacties stil en zullen deze verven niet drogen. Hetzelfde geldt voor oxidatief drogende verven, zoals alkyd of olie, die reageren met zuurstof uit de lucht. Deze zullen niet meer drogen na het verdampen van het oplosmiddel. Fabrikanten en leveranciers van verfproducten passen hun assortiment aan aan het klimaat van het betreffende land. Tropische omstandigheden verschillen duidelijk van een Siberisch klimaat. Maar wat is dan zo kenmerkend voor een verfassortiment in Ekaterinburg? Ogenschijnlijk verschillen de assortimenten niet met die in West-Europa, maar als gekeken wordt naar de drogingmechanismen en de oplosmiddelen, zal duidelijk worden dat fysisch drogende verfproducten op basis van oplosmiddelen (thinners) minder risico opleveren en meer mogelijkheden hebben. Watergedragen verfproducten, bijvoorbeeld polyurethaan dispersieverven of epoxy emulsieverven, zullen onder gelimiteerde omstandigheden (binnen) aangebracht moeten worden. Het schilderen van buitengevels aan huizen en gebouwen kan alleen in de zomer. Ook dan zijn er nog de risico’s van koude en vochtige ondergronden, waardoor speciale voorbehandelingsmiddelen nodig zijn. Oplosmiddelen dringen dieper in ondergronden dan water, waardoor hechting aanzienlijk minder problemen geeft.

Chloorrubberverf In de staalconservering komen in Ekaterinburg geen watergedragen verfproducten voor. In West-Europa worden onder druk van arbo- en milieubeheer steeds meer watergedragen producten op de markt gebracht. In de Oeral en in Siberië dwingen de omstandigheden gebruik te maken van fysisch drogende verven met veel oplosmiddel. Chloorrubber, maar ook acrylaten

opgelost in thinner, komen voor als primer op metaal, maar ook in het aflaksysteem. Door de snelle verdamping van de oplosmiddelen is kwasten en rollen een minder geschikte applicatiemethode; met spuiten daarentegen worden fraaie resultaten verkregen. Een zwak punt van fysisch drogende verven is het percentage vaste stof. Men bereikt hooguit vijftig procent vaste stof. Voor het beschermen van metaal tegen corrosie zullen meerdere lagen moeten worden aangebracht. Om 200 micrometer droge laag te bereiken, moet er vier maal gespoten worden in 100 micrometer nat. Bodycoats, verven die dikke lagen geven, zijn voor staalconservering noodzakelijk en zijn vooral gebaseerd op epoxy. Epoxy droogt echter alleen boven de 8 tot 10 °C en die temperaturen komen in Ekaterinburg alleen in de korte zomer voor. Het alternatief is de voor grote delen van de wereld verouderde chloorrubberverf (fysisch drogend), die hier dan ook op grote schaal voor staalconservering wordt toegepast. Het hoge gehalte aan chloor in deze verven veroorzaakt echter risico’s voor de gezondheid en het milieu; risico’s die in WestEuropa en Noord-Amerika minder acceptabel worden geacht. Het ijsvrij maken van ondergronden om te schilderen komt in West-Europa niet zo vaak voor. Gespecialiseerde bedrijven gebruiken branders om de staalconstructie schoon- en vetvrij te maken, waarna de verf kan worden aangebracht. De tussentijd wordt goed in de gaten gehouden om te voorkomen dat condens ontstaat tijdens het afkoelen. ●

Meer informatie www.pum.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 27

Elektrochemie en metallieke deklagen

Spelen met nanodeeltjes Door op nanoschaal te spelen met de bouwsteentjes van materialen kun je de eigenschappen van materialen veranderen en daarmee nieuwe toepassingen binnen bereik krijgen. Binnenkort kan iedereen een apparaat kopen om onderzoek te doen naar specifieke en gewenste materialen. Hoe gaat dat precies in zijn werk en wat betekent het precies voor de branche oppervlaktebehandeling? Daartoe spraken we met Aaike van Vugt, CEO van het bedrijf VSParticle.

Eigenlijk praten we over een techniek die al in de eerste helft van de jaren ‘80 uitgevonden is door professor Andreas Schmidt-Ott. In 1984 schreef hij zijn eerste artikel over het produceren van nanodeeltjes via het genereren van vonkjes. In de jaren daarna is die techniek weliswaar verder ontwikkeld in wetenschappelijk opzicht, maar de toepassing richting praktijk kwam pas in een stroomversnelling toen ene Tobias Pfeiffer, nu CTO bij VSParticle, in 2012 mee ging doen en zijn specialistische kennis daartoe inzette. Inmiddels is de techniek al zo ver doorontwikkeld dat in oktober 2014 besloten is deze Delftse technologie naar de markt te brengen door het oprichten van VSParticle. Om de groei van het bedrijf te versnellen brengen Aaike van Vugt en Tobias Pfeiffer deze zomer door op het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston waarin ze deelnemen aan de MIT Accelerator. Over welke techniek praten we eigenlijk? Centraal staat het creëren van nanodeeltjes van materialen waardoor nieuwe materiaaleigenschappen verkregen kunnen worden. De techniek begint met twee elektrodes met een tussenruimte van één tot twee millimeter waaraan elektriciteit wordt toegevoegd. Daardoor ontstaan er elektrische vonkjes, wel 10.000 keer per seconde. Wat er in feite gebeurt, is dat het materiaal in een heel snel proces van kamer-

28 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

temperatuur naar een temperatuur van 20.000 graden Celsius gaat en dan weer snel terug naar kamertemperatuur. Door deze intense verwarming gaat het materiaal spontaan verdampen, waardoor een metaaldamp ontstaat. Daarin zitten losse metaalatomen die in beweging komen, allemaal door elkaar bewegen, tegen elkaar aankomen en dan steeds grotere deeltjes vormen.

1 atoom

De input bestaat dus uit elektriciteit, elektroden en gas, de output uit schone nanodeeltjes en herbruikbaar gas. Het proces produceert verder dus geen bijproducten. Wat VSParticles goed beheerst, is het sturen van de grootte van de nanodeeltjes. Het is in de meeste gevallen ongewenst dat de nanodeeltjes met elkaar alsmaar groter worden en zodoende agglomeraten vormen. Daarom worden ze meegenomen in een

1 nm

1 µm

electroden

inert gas

vonk

atoomclusters primaire deeltjes damp

aggregaten agglomeraten

gasstroom waarmee ze meteen aangebracht worden op het product. De tijd (afstand) tussen het vormen van een vonkje en de neerslag van de deeltjes op het product bepaalt voornamelijk de deeltjesgrootte. Met deze techniek kun je spelen met materialen en met de materiaaleigenschappen. “En”, zo verklaart Aaike van Vugt, “we weten nu misschien maar één procent van alle mogelijkheden.”

25.000 vonkjes per seconde “Eigenlijk weten we goed hoe het proces werkt en kunnen we het beheersen. De oude techniek ging eerst maar tot 200 vonkjes per seconde, maar door de inbreng van de technische kennis van Tobias Pfeiffer zitten we nu dankzij een nieuw elektrisch circuit op 10.000 vonkjes per seconde en straks wellicht op 25.000 vonkjes per seconde. Dan krijg je veel meer massa en komen er nog meer toepassingen in beeld. Het hele proces om een marktrijpe techniek te kunnen presenteren, bestaat uit drie stappen: de techniek kennen, opschalen en tenslotte weten hoe je het feitelijk op de markt kan brengen. Voor het antwoord op die laatste vraag zitten we in Boston.” Hij wijst erop dat veel productontwikkelaars bij hun werk, zonder het misschien te beseffen, altijd vanzelfsprekend uitgaan van de op de markt verkrijgbare materialen en hun eigenschappen. Daarmee worden de eindproducten vervaardigd. “Als producent ben je dus inherent gebonden aan de eigenschappen van de materialen die je inkoopt. Als je op nanoschaal gaat spelen met de materialen ben je in staat bent om de eigenschappen van materialen te veranderen. Daardoor kun je je eigen materiaal met de gewenste eigenschappen ontwikkelen voor je producten. Ons doel is om de beperkingen weg te halen die opgelegd zijn door de materialen die je gebruikt. We willen het mogelijk maken om je eigen materialen te produceren met de gewenste eigenschappen.”

Toepassingen Hij wijst in dit verband op de term limetless engineering. Dat roept de gedachte op aan 3D printen en dat is niet eens zo gek. Zoals je met 3D printen elke vorm kunt maken, is het met deze techniek mogelijk om extra functionaliteiten aan materialen toe te voegen. Het is overigens niet zo dat er daadwerkelijke nieuwe materialen gemaakt worden. Het periodiek systeem blijft zoals het is, maar de techniek maakt

VSParticle won in Delft deelname aan de MIT Accelerator aan de Massachusetts Institute of Technology in Boston. De persoon rechts op de foto met de winnende “cheque” is Aaike van Vugt.

het mogelijk te spelen met de functionaliteiten dan wel eigenschappen van materialen. “Als je praat over concrete toepassingen, dan denk ik in eerst instantie aan meer high tech toepassingen, bijvoorbeeld speciaal elektrodemateriaal voor toepassing in brandstofcellen of in batterijen die naast een hoog oppervlak, ook nog eens een keer katalytisch actief moeten zijn. Dan zou je het kunnen gebruiken om een heel dun laagje palladium aan te brengen. Een andere toepassing kan zijn bij heel kleine specifieke oppervlakken waar easy to clean heel belangrijk is. Ook kun je denken aan heel kleine nanodeeltjes voor antibacteriële eigenschappen voor bijvoorbeeld deurklinken in ziekenhuizen.

Coatings ontwikkelen Hij vervolgt: “Als je op nanoschaal de deeltjesgrootte gaat veranderen, verander je de materiaaleigenschappen. Dat gebeurt al wanneer je een tweede aluminiumatoom toevoegt aan de eerste. Maar wanneer je bijvoorbeeld aluminium op atomair niveau mengt met koper, dan veranderen de eigenschappen onderling. Dus je kunt variëren, zowel in grootte van één materiaal als in samenstelling met verschillende materialen. Daardoor ontstaan er oneindig veel combinatiemogelijkheden. Maar het

gaat nog verder. Bij nanodeeltjes praat je over deeltjes tussen de 0 – 100 nanometer. Maar als je onder de 20 nm gaat, krijg je heel speciale quantumeffecten. Daardoor gaan de materiaaleigenschappen veranderen, zoals de elektrische en thermische geleidbaarheid.” Het bedrijf wil eind dit jaar een apparaat op de markt brengen dat bedoeld is om praktijkonderzoek te doen voor specifieke toepassingen. Bedrijven kunnen dan zelf gaan knutselen en experimenteren. Het is de bedoeling dat in de loop van volgend jaar een groter apparaat op de markt komt dat geschikt is om grotere hoeveelheden nanodeeltjes te produceren. Dat apparaat is geschikt voor pilot plants. Tot slot: “Voor een snellere marktintroductie zijn wij op zoek naar bedrijven die batterijen of brandstofcellen ontwikkelen, óf bedrijven die coatings ontwikkelen met katalytische eigenschappen. Daarvan zijn de deeltjes heel belangrijk voor de functionaliteiten van die coatings. Ze worden vaak gebruikt bij heel specialistische applicaties op heel kleine oppervlakken. Wij denken dat we die bedrijven iets heel interessants te bieden hebben.” ●

Meer informatie www.vsparticle.com

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 29

thema zomer

algemeen

Kennis delen in Vietnam

“We creëren werk voor veertig gezinnen” Begin 2015 vroeg PUM aan Michael Baas, directeur van Aldor Plating bv, een anodiseerbedrijf in Weert, of hij een bedrijf in Vietnam wilde helpen met het opzetten van een zinkplating fabriek. “Het waren drie regels op een half A4-tje”, vertelt Michael, “maar mijn interesse was gewekt. En de ervaring heeft zowel mij als mijn opdrachtgever in Vietnam veel gebracht.”

“Mijn eerste kennismaking met de senior experts van PUM Netherlands was zo’n tweeënhalf jaar geleden”, vervolgt Michael. “Een PUM-expert vroeg mij hem te helpen met een anodiseerlijn in Tunesië. Ik vond het zo’n leuke ervaring dat ik me heb aangemeld als vrijwilliger. En nu had PUM iemand nodig die een ondernemer kon helpen met het inrichten van een zinkplating- fabriek. Een leuke afwisseling van mijn dagelijkse werk in Nederland, waar Aldor gelukkig goed doordraait als ik er zoals nu een maandje tussenuit ben.” Het bedrijf in Vietnam, Saigonrack, is eigendom van een ondernemer die in 2002 is begonnen met vijfhonderd dollar startkapitaal en sinds die tijd gestaag groeit. Saigonrack is oorspronkelijk een lasfabriek, maar nu is het bedrijf gespecialiseerd in winkelrekken en magazijnstellingen en heeft het een marktaandeel van vijftig procent in Vietnam. Er is een lijn voor fosfateren-chromateren en voor poedercoaten. De omzet bedraagt drie miljoen dollar en er werken ongeveer zestig medewerkers. Michael: “De wens van Saigonrack is om in de toekomst verzinkte winkelrekken te maken voor de export. Na een eerste opdracht

30 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

uit Europa kwam hij erachter dat export toch wat meer eisen stelt aan kwaliteit dan de verzinkerij waarmee hij nu samenwerkt, kan leveren. Vooral reproduceerbare kwaliteit is een issue. Daarom bouwt hij een nieuwe fabriek waarin een eigen zinkplatinglijn aanwezig is.”

Vragen stellen Michael: “Tja, hoe begin je aan zo’n klus? Allereerst heb ik kennis opgedaan binnen mijn ION-netwerk, want elk metaal heeft een andere chemie en mijn specialiteit is aluminium. Dus over verzinken van staal kon ik nog wel het één en ander leren. Gelukkig kreeg ik van verschillende kanten hulp; toeleveranciers en de vereniging ION hebben me goed geholpen. In Azië zelf heeft Enthone me goed geholpen, hun experts zijn zelfs vanuit Hong Kong en Singapore naar Ho Chi Minhstad gekomen om te helpen met details en kritische factoren, zoals de temperatuur en concentraties van de baden. Toen ik in Ho Chi Minhstad aankwam, heb ik eerst veel vragen gesteld aan mijn opdrachtgever Mr. Vu. Waarom wil je zelf gaan verzinken? Wie zijn de concurrenten? Wat doet degene aan

wie je het nu uitbesteedt fout? Daarna ben ik persoonlijk op bezoek gegaan bij twee verzinkerijen. Vanuit Saigonrack kreeg ik een vertaler mee, want inhoudelijke gesprekken voeren in het Engels is in Vietnam zonder vertaler niet mogelijk. Het belangrijkste in de interviews is om de juiste vragen te stellen en te herkennen waar de gaten in de antwoorden zitten, zodat je daarop kunt doorvragen. De processen die ik daar tegenkwam, waren deels herkenbaar, maar deels ook erg primitief. De bezoeken en interviews gaven me voldoende informatie voor de nieuwe lijn.”

Robuust proces “Het advies is een proces geworden met 24 baden, inclusief een finale opvangtank, zodat alles is voorbereid als Mr. Vu in de toekomst ook het afvalwater wil reinigen”, zegt Michael. “Ik heb de basis opgezet voor een maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering, maar je moet wel rekening houden met de huidige Vietnamese standaarden. Zo hebben we gesprekken gevoerd over milieu en veiligheid, maar echt oordelen over hun werkwijze mag ik niet. Ik ben

Michael Baas (vierde van links) na de presentatie die hij voor de Kamer van Koophandel in Vietnam gaf over HR management.

er echter van overtuigd dat hij in de nieuwe fabriek een vloeistofdichte vloer gaat leggen en dat er in de toekomst een loopbrug komt van waaruit de baden kunnen worden bediend. Maar in het huidige bedrijf is dat nog niet het geval. Daar moet je als adviseur tegen kunnen.

Mijn advies had Saigonrack in Vietnam zelf niet kunnen krijgen. Zo heb ik een alkalisch proces geadviseerd in plaats van zuur, wat nu in Vietnam het standaardproces is. Bij alle adviezen is het belangrijk om te overwegen of het gemakkelijk zelf te onderhouden is. Geen moeilijke

elektronica, maar schroeven en bouten en een robuuste chemisch procesvoering, dat hebben ze nodig. Bovendien heb ik geadviseerd om de zinkfabriek aan de kopse kant te bouwen, zodat de chemie fysiek te scheiden is van het metaalbedrijf in verband met veiligheid en milieu.”

PUM, experts uitzenden “Wij willen onszelf overbodig maken” PUM is in 1978 ontstaan vanuit de werkgeversorganisatie VNO-NCW. “Het was de tijd van de eerste vervroegde uittredingen”, vertelt Frank Steverink van PUM. “Wij zagen een kans om met de kennis van onze VUT-ers een wezenlijke bijdrage te leveren aan ontwikkelingssamenwerking. Wij leren bedrijven in ontwikkelingslanden solide ondernemerschap. De afkorting PUM staat oorspronkelijk voor Programma Uitzending Managers, maar inmiddels is onze groep veel breder dan alleen managers. We zijn uitgegroeid tot zeventig sectoren, inclusief bakkers, slagers en timmermannen. Onze databank bevat 3.200 experts en we doen zo’n tweeduizend projecten per jaar. De horeca is een grote sector en ook de voedselvoorziening en de landbouw.”

mende economieën. Frank: “De bedrijven waar wij projecten voor doen, zijn echte MKB-bedrijven met tien tot tweehonderd werknemers. De vragen die wij krijgen, zijn uiteenlopend. Van ‘de melk wordt zuur’ tot ‘mijn machine gaat steeds kapot’. Het kan zijn dat de werkplaats geen logisch routesysteem heeft of dat het niet lukt om plannen te maken en ze systematisch uit te voeren. In alle gevallen is ons motto dat we onszelf overbodig willen maken, dus met het adviesrapport moet de lokale ondernemer voortaan zijn eigen boontjes kunnen doppen. In totaal hebben wij 250 lokale vertegenwoordigers die wij hebben uitgekozen op hun netwerken en kennis van het lokale bedrijfsleven en de overheid. Zij dragen de projecten aan waar wij dan de juiste adviseur aan koppelen. De adviseurs krijgen slechts een onkostenvergoeding.”

MKB-bedrijven De projecten van PUM vinden plaats in ontwikkelingslanden en opko-

Iedereen die geïnteresseerd is om uitgezonden te worden door PUM kan zich aanmelden via de website www.pum.nl en een cv uploaden.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 31

Mr. Vu, directeur, in het pand van Saigonrack in Vietnam

Voldoening Michael: “Het mooie van dit werk als adviseur, vind ik, is dat je nog echt wat kunt toevoegen in ontwikkelingslanden. Als ik in Europa advies geef, dan kan ik slechts enkele procenten verbeteren. In landen zoals Vietnam ligt het niveau veel lager en kun je relatief gemakkelijk een grote stap voorwaarts maken. Dat geeft voldoening! Tenslotte geeft deze fabriek zodra hij er straks staat, werk aan veertig gezinnen. Het advieswerk is wel intensief. Zoals gezegd, ben ik met drie regels op een half A4-tje begonnen en moest ik van daaruit in twee weken een plan maken, mensen spreken, fabrieken bezoeken, analyseren, parate kennis toevoegen en uiteindelijk het advies toegankelijk maken in een rapport dat aansluit bij de vraag van de ondernemer en de cultuur van het land. Mijn advies mag zeker vernieuwend zijn, maar niet belerend. Als PUM-expert is het noodzakelijk dat je zelfstandig zo’n klus kunt klaren, dat je reiservaring hebt, de Engelse taal beheerst en

32 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

je gemakkelijk tussen andere culturen begeeft. Respect voor die culturen is zeker ook een voorwaarde. Natuurlijk kun je wel een beroep doen op de lokale vertegenwoordiger. In Vietnam is een zeer actieve PUM-vertegenwoordiger actief. Deze dame spreekt zelfs Nederlands en kon me aan de juiste mensen koppelen.”

Hardwerkend en eerlijk “Tijdens mijn opdracht heeft een ondernemersorganisatie, een soort Kamer van Koophandel, me gevraagd of ik een lezing kon geven over human resource management”, aldus Michael. “Leuk, maar het vergde wel wat voorbereiding. Er zaten honderd ondernemers in de zaal, dus ik moest het serieus aanpakken. Uiteindelijk heeft het ook nog geresulteerd in een artikel in de Financial Times van Ho Chi Minhstad. Mijn belangrijkste conclusie werd uitgebreid geciteerd: “In een klein bedrijf is de directeur de HRM manager, hij of zij is zelf verantwoordelijk voor welzijn en productiviteit van het personeel.” De

indruk die ik van Vietnam heb gekregen tijdens deze reis is een land van hardwerkende, vriendelijke en eerlijke mensen. In deze stad rijden enorm veel scooters en ze worden met helm en al zonder slot geparkeerd en op het einde van de dag liggen al die helmen er nog. Ik ben door steegjes gelopen waar ik de muren aan beide kanten kon aanraken, geen omgeving die ik bij ons direct zou opzoeken, maar hier voelde ik me heel veilig. Eten, onderdak en familie zijn hier heel belangrijk en de mensen lachen veel. Ik vond het bijzonder om voor even deel uit te mogen maken van hun cultuur en de mensen in dit land te helpen.” ●

Meer informatie www.pum.nl www.aldorbv.nl

Mijn mening De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren? Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Werk slimmer, niet harder Wim Brandsema Als ondernemer in de oppervlaktebehandelende industrie die al jaren bij andere ondernemers in de keuken mag kijken, zie je nog wel eens wat. Want, als je als werktuigbouwkundige kijkt naar de hardware van de productieprocessen, dan zie je ook de andere kant van de bedrijfsprocessen. Het ene bedrijf heeft zijn productiehal keurig opgeruimd en schoon. Ziet er strak uit. En de ander heeft overal wat staan en met name grote terreinen en loodsen vol met voorraden en onderhanden werk. Een rommelige bende. Die zal het wel druk hebben! Toch? Maar welke van die twee verdient geld of heeft een tevreden medewerkersbestand en een fijne werkomgeving? Zonder al te veel werkstress? Veel ondernemers in onze industrie, of het nou galvano, poedercoaten en thermisch verzinken is, hebben hele goede jaren gehad en hebben niet hoeven (prijs)vechten tegen de concurrentie. Maar tijden veranderen. Internet maakte de wereld kleiner en veranderingen in de markt creëerden de noodzaak om ook naar de interne bedrijfsprocessen te kijken. En dat terwijl de eisen omtrent milieu en wetgeving de kosten juist weer opdrijven. Sommige ondernemers zitten hun tijd wel uit en hebben moeite met veranderingen. Maar er zijn er ook die ambitieus zijn en willen groeien of overleven. Wat zie je dan zoal als je bij andere bedrijven binnenkomt? Dat is verbazingwekkend vaak hetzelfde: klantproducten die vaker worden opgepakt dan nodig, onbekende procesparameters die verstoringen in de chemie veroorzaken, irritaties bij het herstellen van fouten, medewerkers die niet het volledige proces kennen, teveel of niet doelmatige controles, iedere keer dezelfde problemen oplossen, hard- en software niet op de juiste manier gebruikt, overbodige processtappen, geen hergebruik poeder, flux of zink, onhandige ophanging, inefficiënte processen, ga zo maar door.

Gezond boerenverstand Als men bereid is om de processen te optimaliseren, zal men al gauw zien dat er toch wel veel geld door de vingers glipt. De kosten kunnen wel worden verlaagd en er zijn best veel verspillingen weg te nemen. De doorlooptijd verkorten? Het kan echt! Om maar niet te spreken van het reduceren van fouten.

Er zijn vele methoden die hierbij kunnen helpen. Bij voorkeur gezond boerenverstand. Maar daarnaast is er ook LEAN. Minder kosten maken én een betere dienst leveren. Deze systematiek is niet nieuw, LEAN SIX SIGMA is een bewezen methodiek. Kijken naar de inrichting van de werkplekken, de beweging van de goederen, efficiënte opslagmethodes, aansturing van de productie, logistiek, voorraadbuffers et cetera is een goede basis om mee te beginnen. Continu verbeteren is het toverwoord. LEAN is niet alleen voor de grotere bedrijven geschikt, maar ook voor het MKB. En u zult niet de eerste zijn die de bedrijfsresultaten zo verbetert dat het weer aangenaam is om te ondernemen. U kunt als het ware het beste even achterover gaan zitten om te kijken waar u kunt verbeteren en achterover blijven zitten als u uw processen op orde hebt. Bij wijze van spreken dan hè? ●

Meer informatie www.leanblack.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 33

algemeen

De circulaire economie komt dichterbij Wie het economisch nieuws een beetje volgt, komt wel eens het begrip circulaire economie tegen. Mocht je als oppervlaktebehandelaar denken dat dat iets is voor andere sectoren en ondernemingen is, dan zou dat wel eens grote vergissing kunnen zijn. Sterker nog: er is een stuurgroep circulaire economie waar ook de Vereniging ION in zit. Hoezo en waarvoor? Tijd om eens bij de voorzitter van die stuurgroep op de koffie te gaan.

Gerard Wyfker, in het dagelijks leven beleidssecretaris milieu- en energiezaken van Koninklijke Metaalunie, is die voorzitter. De stuurgroep circulaire economie is in het voorjaar van 2013 ontstaan nadat twee ministeries (Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu) die vraag bij de metaalsector neerlegde. Hetzelfde deed het rijk bij de sectoren kunststoffen, beton en bij de sector die zich met organische grondstoffen bezig houdt. Achtergrond van die vraag is dat er steeds meer tekenen zijn die er op wijzen dat de vertrouwde lineaire economie zich op een gegeven moment tegen ons gaat keren. In een lineaire economie putten we de aarde uit, die we bovendien met allerlei afvalstoffen belasten. We halen grondstoffen uit de aarde, bewerken en verwerken die, en maken er producten van die we aan het eind van hun functioneren bij het afval gooien. Maar ook tijdens het hele productieproces ontstaat er afval. Ondertussen gebruiken we energie voor verwerking, productie en transport. Steeds vaker klinkt de roep dat dit niet alsmaar door kan blijven gaan. In plaats van een lineaire economie zouden we moeten overstappen op een circulaire economie. Metalen zijn al oneindig recyclebaar en je kunt er alles van maken, maar het kan nog beter worden georganiseerd. Er ontstaat dan geen afval meer, alles wordt op de een of andere manier hergebruikt en er wordt beter met energie omgesprongen. En dit levert ook nog eens geld op. Anders gezegd: circulaire economie

34 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

is een ander economisch model waarbij slim ondernemen de kassa doet rinkelen. Maar er moet wel anders gedacht en gehandeld worden en dat gaat niet zo makkelijk. Hoe die omslag binnen afzienbare termijn bereikt kan worden? Niemand die dat precies weet.

Meer geld verdienen In zo’n situatie is het goed om een stuurgroep in het leven te roepen met ketenpartners die een duidelijke rol in de economie spelen. Zo is de stuurgroep circulaire economie voor de metaalsector ontstaan. Nu ze ruim twee jaar verder zijn, is het tijd om eens te vragen hoe de vlag er bij hangt. We zijn vooral nieuwsgierig naar wat de nieuwe economie zal betekenen voor de oppervlaktebehandelaars. Gerard Wyfker schetst daar een helder beeld van. “Het begrip circulaire economie wordt vaak in verband gebracht met milieu en duurzaamheid, maar voor mij zijn dat bijzaken. Ik zie het allereerst als een nieuw businessmodel waarin je als ondernemer op een andere manier opereert en functioneert, met dezelfde diensten en producten maar met meer werk en omzet. Men zou op de trein van de circulaire economie moeten willen stappen omdat daar op termijn meer geld mee te verdienen is en meer besparingen mee te bereiken zijn dan met het huidige businessmodel.” Wyfker erkent dat het veel tijd en energie vergt om die overstap voor elkaar te krijgen. Maar je

Gerard Wyfker: “Circulaire economie begint met het besef dat het anders moet.” moet ergens beginnen, en volgens de voorzitter van de stuurgroep begint de circulaire economie bij het besef dat het anders moet. “Dat besef begint nu breder door te dringen, maar als je er concreet mee aan de slag wilt, duiken er allerlei soorten vragen op. Vragen op het gebied van techniek, wetgeving, privaatrecht en natuurlijk ook commerciële vragen. Een voorbeeld van dat laatste is dat een ondernemer nu precies weet op welke plek van de lineaire lijn hij zit, en ook weet wat zijn kosten, inkomsten en marges zijn. In een circulaire economie is dat niet direct zo helder.”

Footprint Het concept van een circulaire economie is niet

Het nieuwe gemeentehuis van Venlo is ontworpen en gebouwd vanuit de gedachte van een circulaire economie. Gebouwen worden gezien als grondstoffenbanken. Alles wat erin gestoken wordt, moet na verloop van tijd hergebruikt kunnen worden. Artist impression Kraaijvanger Architecten

uit de lucht gegrepen. Er zijn succesvolle bedrijven die dit al concreet in de beleidsstrategie hebben opgenomen en daar hun voordeel mee doen. Het bedrijf Ricoh, bijvoorbeeld, brengt nu kopieerapparaten op de markt die voor zeventig procent uit hergebruikte onderdelen bestaan. Ook Vanderlande Industries, een bedrijf uit Veghel dat onder meer bagagetransportbanden voor vliegvelden wereldwijd produceert, timmert met dat concept aan de weg. Dat doen ze, omdat luchthavens aan dat bedrijf vragen wat de footprint van Vanderlande is bij de productie van die transportbanden. “Voor een oppervlaktebehandelaar lijkt dit misschien ver weg, maar als een oppervlaktebehandelaar voor Vanderlande werkt, krijgt die geheid de vraag hoe het zit met zijn footprint. En wat geef je dan als antwoord? Je zult merken dat dat niet zo makkelijk is, maar als je business wilt behouden, is het misschien toch wel raadzaam om je daarin te verdiepen. En dan kan het gebeuren dat die oppervlaktebehandelaar denkt: nu kan ik eindelijk eens die techniek toepassen die ik altijd al in mijn hoofd had, bijvoorbeeld een techniek waarmee bepaalde moleculen makkelijk af te vangen zijn. Dan wordt die ondernemer spekkoper. Hij heeft bijtijds ingezien dat de bakens verzet worden en is daarop slim ingesprongen.” Goed, maar wat gaat de stuurgroep nu doen? “Ons uiteindelijke doel is een circulaire metaalsector in 2020. Dat gaan wij als stuurgroep niet doen, de branche zal zelf die overstap moeten maken. Metaalunie heeft ruim 13.000 leden en die staan niet aan de poort te rammelen en te roepen: hé, maak ons circulair! We moeten heel

veel kennis verzamelen en het gedachtegoed van de circulaire economie gaan uitventen. Er is niet alleen een stuurgroep, maar er zijn ook een begeleidingscommissie en allerlei werkgroepen voor specifieke onderwerpen. In de stuurgroep zitten partners als Metaalrecyclingfederatie, FME en de Vereniging ION. Ook bedrijven als Heras, Vandelande Industries en Van Ganzenwinkel zijn aangesloten. Bedrijven die de weg van circulaire economie duidelijk zijn ingeslagen.”

Onderzoeksvragen In de werkgroepen worden vooral specifieke vragen uitgewerkt. Bewustzijn kweken, begint met kennis verzamelen en dus met het formuleren van de juiste onderzoeksvragen. Daartoe heeft de stuurgroep ook contact gezocht met veel kennisinstellingen, hogescholen, MBOinstellingen en de TU Delft. Er zijn veel onderzoeksvragen geformuleerd en de belangrijkste daarvan worden nu uitgewerkt door organisaties als Bouwen met Staal, Avans Hogeschool, de Vereniging Straatmeubilair, MVO Nederland en Metaalunie. Maar onderzoek doen, kost geld, dus wordt er nu naar geld gezocht via subsidietrajecten, onder meer via het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA. “Er zijn nu meer vragen dan antwoorden, bijvoorbeeld op het terrein van het privaatrecht. In een lineaire economie verkoop je als producent jouw tussen- of eindproduct aan de afnemer. Je krijgt geld, maar je bent de zeggenschap over het product en materiaal definitief kwijt. Wat nu als je dat product na verloop van tijd terug wilt hebben? Hoe regel je dat juridisch? Hoe regel je

de financiering dan? Kortom: vragen genoeg.”

Praktijkvoorbeeld Tot slot schetst Wyfker een praktijkvoorbeeld van hoe de circulaire economie bij een applicateur zijn beslag kan krijgen. “Normaal gesproken krijgt een applicateur van een opdrachtgever een bepaalde opdracht waarmee hij aan de slag gaat. Hij koopt allerlei materialen en hulpmiddelen in die hij denkt nodig te hebben voor die klus. Het is zo dat je altijd wel wat restproducten overhoudt, maar dat krijgt aan het begin geen aandacht. Maar als je het concept van chemical leasing toepast, ga jij niet meer de middelen bestellen die jij denkt nodig te hebben. Maar je zegt tegen je leverancier: ‘jij leverde altijd wat ik jou vroeg, maar dat doen we niet meer. In plaats daarvan lever jij mij de dienst die mij in staat stelt om de opdracht uit te voeren. Ik ga niet meer betalen voor zoveel pallets met verf, maar voor de geleverde dienst.’ Dan denkt de verffabrikant: ‘Dat ION-lid geeft nu aan dat ik een dienst moet leveren, dan ga ik eens even heel goed kijken hoeveel verf er precies nodig is, misschien kan het ook wel met minder. En ik moet op mijn kosten gaan letten.’ Als we deze werkwijze normaal vinden, zijn we geslaagd.” ●

Meer informatie www.circulairemetaalketen.nl www.regieorgaan-sia.nl www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/van-afval-naar-grondstof

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 35

algemeen

Minder regeldruk: waarom merken ondernemers dat niet? Al jaren spant de overheid zich in om de regeldruk voor ondernemers te verminderen, maar toch merken ze daar in de praktijk nog maar weinig van. Hoe kan dat? Lost de overheid wel de regeldruk op die ondernemers ervaren? In een onderzoek staat juist die beleving centraal: regeldruk door de ogen van ondernemers. Met dit onderzoek zal mr. Esmeralda Vergeer binnenkort promoveren aan de Universiteit van Leiden.

Niet alle bedrijven hebben evenveel met regels te maken. Het is bijvoorbeeld sterk afhankelijk van branche en bedrijfsgrootte, en of regels rondom milieu, ruimtelijke ordening en personeel van toepassing zijn. Uit het onderzoek blijkt dat bedrijven de meeste hinder ondervinden van regels op het gebied van financiële administratie en registratie & statistiek. Hier hebben alle bedrijven mee te maken. Daarna volgen de categorieën milieu en ruimtelijke ordening. Niet alle bedrijven hebben met deze regels te maken, maar in bepaalde branches veroorzaken ze opvallend veel hinder. Ook al hebben ondernemers verschillende ervaringen met regeldruk, ze zijn eensgezind over wat volgens hen de regeldruk veroorzaakt. De meeste overheidsinstanties hebben bij ondernemers geen goed imago. Ondernemers beoordelen de meeste instanties als belemmerend. Alleen de brandweer en de KvK worden door ondernemers behulpzaam gevonden. De politie, het productschap en de Belastingdienst worden als neutraal beoordeeld. In totaal hebben 480 bedrijven meegewerkt aan het onderzoek. Deze bedrijven zijn een aselectieve doorsnede van de BV Nederland.

36 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Enkele belangrijke conclusies Voor ondernemers is het belangrijk dat regels proportioneel zijn. Dat houdt in dat ze ondernemers niet onnodig veel moeten kosten. Niet in geld, maar ook niet aan inspanningen bij de uitvoering. Soms kost het ondernemers heel veel moeite om te achterhalen wat instanties precies van hen willen en worden ze niet goed gehol-

pen wanneer ze vragen hebben. Ook belangrijk is het nut van de regel: waarom is een regel er? Welk doel zit erachter? En: heeft de ondernemer het vertrouwen dat de regel effectief is? Dat de regel het doel gaat bereiken? Zo hebben ondernemers bijvoorbeeld weinig vertrouwen in de zogenaamde ‘afvinklijstjes’, zeker wanneer bij controles alleen daarnaar wordt gekeken en niet naar de werkelijke situatie.

Regeldruk: Wat vinden ondernemers belangrijk? Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Omschrijving Score (1-5) Dat instanties goed met elkaar samenwerken 4,48 Dat ik de regel zelf begrijp en kan uitvoeren, zonder (in- of extern) deskundig advies 4,44 Dat de ambtenaar of inspecteur begrip toont voor mijn situatie 4,37 Dat de regel een belangrijk probleem oplost of voorkomt 4,32 Dat de gestelde eisen aansluiten op mijn praktijksituatie 4,27 Dat mijn contact met de overheidsinstantie goed verloopt 4,12 Dat de regel mijn plannen vertraagt 4,00 Dat de regel mij tijd kost 3,97 Dat de kosten die ik moet maken in verhouding zijn tot het publieke belang 3,90 Dat de regel mij geld kost 3,87 Dat ik door de regel minder flexibel word 3,83

Ondernemers vinden het vooral belangrijk dat regels begrijpelijk zijn en dat ze goed worden geholpen door instanties (4,3 op een schaal van 5). De kosten (in tijd en geld) die ze moeten maken om aan een regel te voldoen hebben minder invloed op de ervaren regeldruk (3,9 op een schaal van 5).

Ondernemers willen een goede afstemming tussen diensten en willen niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. Ook het steeds dezelfde vragen moeten beantwoorden, wordt als storend ervaren. Het afwezig zijn van contactpersonen is een grote irritatie als dossiers niet kunnen worden overgenomen door collega’s of zelfs de agenda van de afwezige niet kan worden ingezien om een wél passend tijdstip voor contact te bepalen. Het één-loket-principe kan hier uitkomst bieden, mits degene die contactpersoon is ook inhoudelijk voldoende op de hoogte is en kan meedenken of zich kan verplaatsen in de situatie van de ondernemer. Ondernemers willen zelf een regel kunnen begrijpen en zelf kunnen verklaren wat het nut is van een regel. Uiteraard betekent dit dat een ondernemer de regel moet kunnen vertalen naar de eigen situatie. Hierbij willen ondernemers niet (steeds) afhankelijk zijn van (externe) deskundigen. Die vormen immers een kostenpost. Behalve begrijpelijk zijn, moet een regel een probleem oplossen, waarbij proportionaliteit belangrijk is. Als het uitvoeren van een regel hoge kosten vergt, terwijl het probleem dat daarmee wordt opgelost maar klein is, zal

het bevoegd gezag op weinig begrip kunnen rekenen.

Begripen afstand Een belangrijke irritatiebron is begrip tonen, of eigenlijk het gebrek aan begrip tonen. Van een inspecteur wordt verwacht dat deze meehelpt in het maken van de vertaalslag van de letterlijke wetstekst naar de actuele situatie. Verwacht wordt dat de inspecteur meedenkt over een oplossing, in plaats van zich te verschuilen achter de letterlijke tekst van een regel. Dat branchekennis dan noodzakelijk is, is evident. Ondernemers ervaren momenteel een grote afstand met de overheid, waardoor er soms regels komen die in de praktijk onlogisch of moeilijk uitvoerbaar zijn. Als ze vervolgens contact zoeken, blijkt ook dat moeilijk te verlopen en/of is er te weinig onderling begrip. In algemene zin kan worden gezegd dat regels horen bij ondernemen. Ondernemers klagen dan ook niet over het feit dàt er regels zijn. Echter, werkbaarheid en kosten zijn belangrijke graadmeters voor de ervaring van regeldruk. Het verminderen van het aantal regels hoeft geen voelbare vermindering van regeldruk op te leveren. Een klantgerichte opstelling van het bevoegd

Esmeralda Vergeer. gezag daarentegen, kan heel erg helpen bij het verminderen van ervaren regeldruk. Regels zijn geen doel op zich. Regels zijn wel nodig om de (beperkt) beschikbare openbare ruimte voor iedereen (plezierig) toegankelijk te houden of veilig werken te organiseren. Als dat pragmatisch ingevuld wordt, zal de ervaren regeldruk minimaal zijn en het draagvlak maximaal. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 37

Gespot Sinds januari 2014 brengt vakblad Oppervlaktetechnieken de rubriek Gespot, een combinatie van de voormalige onregelmatig verschijnende subrubrieken Gelezen, Gezien, en Gehoord, met samenvattingen uit de vakliteratuur, besprekingen van televisieuitzendingen of losse congreslezingen, als aanjager voor het volgende evenement of inspelend op het thema van die maand. Dankzij korte verwijzingen kan de lezer zich snel oriënteren. En als een titel, congres, televisieserie of webstek vaak naar voren komt, weet de lezer waar hij/zij voortaan terecht kan voor het rechtstreekse en volledige verhaal. Het beste blijft natuurlijk: zelf abonneren op de in deze rubriek aanbevolen collega-vakbladen en de evenementen bezoeken waar de vakgenoten samenkomen.

Mysterie kaliuminsluitingen opgelost De Besser Lackieren van 7 augustus 2015 beschrijft een foutbeeld dat door de Deutsche Forschungsgesellschaft für Oberflächentechnik (DFO) is opgelost. Een bedrijf dat decoratieve staalproducten lakt, had insluitingen in de laklaag ontdekt. Men had zelf geen idee waar dit vandaan kon komen of wat het was, dus schakelde men de DFO in. Die onderzocht een productdoorsnede waarin van insluiting sprake was, en het bleek om kalium te gaan. Deze stof is bijvoorbeeld te vinden in de vorm van kaliumhydroxide in de alkalische voorbehandeling,

maar ook in ontlakkingsmiddelen. Gezien de concentratie leek de voorbehandeling geen waarschijnlijke kandidaat te zijn. Nader speurwerk leerde dat de kalium zich vooral aan het oppervlak bevond, niet onder de laklaag. Wat bleek: in het ophangmateriaal hadden zich restanten ontlakkingsmiddel in spleten en holle ruimtes verzameld, en door capillaire werking waren deze er niet uitgekomen. Totdat de moffeloven bereikt werd: daar werd het middel door de warmte naar buiten gedreven en kon zo de uithardende laklaag besmetten.

Het water was verdampt en de kalium in hoge concentraties als bolletjes in het poederlakoppervlak verwerkt. ●

Wenn hohle Kügelchen mit hohem Kaliumgehalt auf Oberflächen fliegen, Ernst Hermann Timmermann, directeur Deutsche Forschungsgesellschaft für Oberflächentechnik DFO Besser Lackieren, 7 augustus 2015, p. 12 timmermann@DFO-Service.de www.DFO-Service.de

Filiforme corrosie Ook de Metalloberfläche heeft een vaste rubriek met schadegevallen die door de Deutsche Forschungsgesellschaft für Oberflächentechnik (DFO) onderzocht worden. Dr. Jens Pudewille beschrijft een geval in de junieditie. Een voorbehandelingsvloeistof uit het beitsproces was in poriën van gelast aluminium gedrongen. Deze werd niet weggespoeld in de spoelstappen, maar kwam er pas in de droogstap uit, echter met achterlating van de betreffende zouten. Vanuit deze poriën ontstond vervolgens

filiforme corrosie, die reeds na enkele maanden werd geconstateerd. De rubriek beveelt anodiseren aan, als voorbehandeling om filiforme corrosie te vermijden. ● Filiformkorrosion durch fehlerhafte Vorbehandlung, Metalloberfläche, juni 2015, p. 19, rubriek Fehlerbild des Monats. Pudewills@DFO-Servce.de

Licht in het duistere persluchtnet De Metalloberfläche van mei 2015 meldt een mogelijkheid om een onderschatte energieslurper wat kosten betreft in de greep te krijgen: het persluchtverbruik. Perslucht kan zomaar een vijfde van de totale energiekosten uitmaken. En als compressorrendement en lekkageverliezen meegenomen worden, is het al gauw een energiedrager met slechts vijf procent rendement. Uit de Meerjarenafspraak Energie Efficiency die de VOM (de voorloper van ION) sinds 1996 met de overheid heeft, is de compressorscan bekend. Zonder verbruikers in te schakelen,

38 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

wordt het persluchtnet op druk gezet, waarna gedurende een uur wordt bijgehouden hoeveel minuten de persluchtbuffer wordt bijgevuld door de compressors, terwijl er geen verbruik is. Er wordt al gauw vijftien procent gemeten, hetgeen doorgaans gemakkelijk terug te brengen is tot vijf procent. Het artikel ‘Thermische Durchflussmesser’ beschrijft een meetprincipe zonder bewegende delen en onafhankelijk van druk en temperatuur. Een dauwpuntmeter of een druksensor zijn desgewenst te integreren, zodat de persluchtkwaliteit voortdurend be-

waakt kan worden. Deze editie heeft nog enkele andere artikelen over dit belangrijke besparingsthema, van Kaeser Kompressoren en leidingsysteembouwer JohnGuest, die spreekt van lekverliezen tot wel dertig procent. ●

Thermische Durchflussmesser, Metalloberflaeche mei 2015, p. 26-27 E+E Elektronik GmbH www.epulse.com

IST, International Surface Technology Deze Engelstalige uitgave van Springer Vieweg is het zusterblad van Journal für Oberflächentechnik en verschijnt drie maal per jaar. ●

Springervieweg-Service@springer.com www.my-specialized-knowledge.com

Diepladers getopcoat Het Zuid-Duitse familiebedrijf Ziertheimer Industrie & Lack GmbH spuit de drie- tot zevenassige trailers van producent Goldhofer. Tijdens een modernisering werd de natlakkerij van ruim zestig meter lengte in zes maanden tijd door Lutro van een nieuwe luchthuishouding voorzien. Goldhofer is wereldspeler in heavy duty trailers en speciale transportsystemen, en sinds 2008 opdrachtgever van de spuiterij. Het lakproces bestaat uit acht stappen en wordt ‘Goldhofer 8S Painting’ genoemd. De eerste deklaag is een tweecomponenten-zinkprimer met goede hechting en kantendekking, die vooral in maritieme toepassingen en bij brug-

gen wordt ingezet. Losse onderdelen worden thermisch dompelverzinkt en eveneens gelakt. Elke nieuwe lakhal is geconstrueerd met het oog op snelle logistieke afhandeling; de productiecapaciteit is met de helft toegenomen. Tegelijk bespaart een diagonale luchtstroom als ventilatie zestig procent energie. In de nieuwe straalhal wordt de reeds aanwezige straalapparatuur gebruikt. De tien medewerkers brengen behalve de 2K zinkprimer en 2K topcoat ook materiaal aan dat bestand is tegen stoomreinigen. Licht en luchtstroom zijn geoptimaliseerd voor een goede objectbeoordeling en het afvoeren en filteren van overspray. De hallen

zijn tevens drooghallen en kunnen snel op 60 °C gebracht worden, hetgeen de ‘droogtijd’ tot een uur beperkt (noot van de redactie: in feite is het een uithardingsreactie die door de temperatuur bespoedigd wordt). Ook de klanten in de bruggenbouw kunnen nu nog beter bediend worden. De derde en kleinere hal is er voor onder meer scheepsschroeven van sleepboten en dergelijke. ● Corrosion protection for low-loaders applied in large, energy-saving booths International Surface Technology, tweede editie (van drie) in 2015, p. 6-9

Snel en energiebesparend lak drogen of uitharden In een helder en goed navolgbaar artikel werpt producent van infraroodstralers Hereaus een licht op de voordelen van warmtestraling. Natlakken kunnen snel en efficiënt gedroogd worden, poeders kunnen aangegeleerd worden voordat ze de moffeloven ingaan. Elektrische IR-stralers zijn snel te starten, gas-katalytische stralers zijn zeer geschikt voor grote oppervlak-

ken. Beide zijn geschikt om warmtegevoelige substraten mee te verwerken in het lakproces. Het artikel gaat vervolgens dieper in op onder meer de voordelen van aangeleren in het optimaliseren van het poedercoatproces, bijvoorbeeld in samenhang met de luchthuishouding van de moffeloven. Er volgen enkele referenties in zowel de natlak- als de poedercoatsegmen-

ten, en het punt is gemaakt: efficiënter werken dankzij infraroodtechniek is zeker het overwegen waard. ● Effiziente Infrarot-Systeme für die Lacktrocknung, Marie-Luise Bopp, Heraeus Noblelight GmbH, Journal für Oberflächentechnik, juli 2015, p. 22-25

Onderzoek loonlakken van bandverzinkt staal Het Duitse Instituut voor Oppervlaktetechnieken IfO, in Nederland vertegenwoordigd met een vestiging in Culemborg, deed onderzoek naar het loonlakken van tijdelijk beschermd staal. Daarbij gaat het om geolied, chemisch gepassiveerd, gepassiveerd of geseald staal. Dit wordt aangegeven met (O), (C), (P) en (S). Een kleurloze bescherming maakt een visuele beoordeling lastiger. Dat brengt het risico met zich mee, dat in de voorbehandeling de tijdelijke beschermlaag niet geheel verwijderd wordt. Hechtingsproblemen kunnen het gevolg zijn. Onder aanvoering van de ramen- en gevelproducentenvereniging VVF (Verband der Fenster- und Fasadenhersteller e.V.) werd een onderzoek gestart. Staalbandproducenten, systeemleveranciers, chemicaliënleveranciers en

kwaliteitsorganisaties zoals de GSB, Qualicoat en QIB waren bij het onderzoek betrokken. Er werd een sneltest voor de aanwezigheid van een tijdelijke bescherming ontwikkeld; deze is inmiddels opgenomen in de geactualiseerde VVF-Merkblatt Beschichtung von Stahlbauteilen. Het betreft een druppeltest, waarvan een vergelijkende foto in het artikel is opgenomen. Zelfs als het soort tijdelijke bescherming wel bekend is, kan de oppervlaktebehandelaar hiermee aanvullende zekerheid verkrijgen. Zowel poedercoating als natlak en drie chemische voorbehandelingssystemen werden in het testprogramma opgenomen. Vijftien verschillende substraten werden onderzocht, waaronder dompelveredeld staal met zink, zinkaluminium en zinkmagnesium als beschermlaag. Energy

Dispersion X-ray- en Röntgendiffractiemicroscopie werden ingezet om tot de benodigde inzichten te komen. Alleen onbehandeld en geolied metaal bleken proceszeker verwerkt te kunnen worden.De hechtingstesten, condenswatertesten en zoutsproeitesten zullen nog aangevuld worden met verweringstesten van de opstelling in Hoek van Holland. ●

Prozesssicheres Lackieren von bandverzinkten Substraten, dipl. Chem. Marc Holz, Bereichsleiter Forschung & Entwicklung, IfO, Institut für Oberflächentechnik GmbH, Schwäbisch Gmund (D) Journal für Oberflächentechnik, juli 2015, p. 26-28

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 39

Op zoek naar samenwerkingspartners

Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Verzoek uit het Verenigd Koninkrijk, referentie: TOUK20140922002, geldig tot 10-10-2015

Meer informatie

SAMENVATTING

Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Een Brits bedrijf heeft een high-volume, non-contact coatingsysteem ontwikkeld voor hoogvisceuze materialen zoals verf, lijmen, inkt en voedingsglazuren. Met dit flexibele en toekomstbestendige systeem kunnen fabrikanten in uiteenlopende sectoren rheologische bestanddelen uit hun coatings verwijderen. Het systeem voldoet aan alle milieu-eisen en zorgt voor een consistentere kwaliteit tegen lagere kosten. Het bedrijf is op zoek naar zakelijke overeenkomsten met technische bijstand.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Een high-volume, non-contact coatingsysteem voor hoogvisceuze materialen

Beschrijving Bij veel verschillende industriële processen wordt visceus materiaal als coating aangebracht op substraatoppervlakken. Enkele voorbeelden zijn verf op objecten en gebouwen, drukinkt op papier en plastic materialen, glazuur op voedingsproducten, en corrosiebestendige lagen op vliegtuigen, schepen en bouwkundige constructies. Normaal gesproken worden de rheologische eigenschappen van het aangebrachte materiaal veranderd door de toevoeging van verdunners en modificeerders zodat het materiaal tijdelijk vloeibaar wordt door hitte of wrijving. Terwijl er nieuwe coatingmaterialen worden ontwikkeld, is men de traditionele applicatie hardware blijven gebruiken die alleen kan omgaan met een beperkt aantal laagvisceuze stoffen. Deze stoffen zijn ook in nieuwe coatings te vinden, zodat de applicatie-hardware niet aangepast hoeft te worden en men dus veel kosten bespaart. Het probleem met deze benadering is echter dat de rheologische modificeerstoffen en verdunners nu eenmaal vluchtige organische stoffen zijn die uit milieutechnisch oogpunt steeds vaker aan banden worden gelegd en verboden.

Het Britse technologisch ontwikkelingsbedrijf in kwestie is doorgewinterd in het ontwikkelen en op de markt brengen van druppelejectie en depositie-technologieën. Het heeft een non-contact coatingsysteem en hardware ontwikkeld die kunnen omgaan met hoogvisceuze vloeistoffen zoals verf, inkt en andere coatings met een viscositeit tot 107 mPas zonder dat er herformulering nodig is. Dit zeer flexibele systeem is ontworpen voor grootschalige processen met een hoge doorvoer. Kortom, het is een toekomstbestendige oplossing voor de coatingindustrie. Men is op zoek naar partners uit de verwerkende- en fabricage-industrie die coatings aanbrengen op voedingsproducten, bouwkundige structuren en (onderdelen van) schepen, auto’s en vliegtuigen. De bedoeling is om via zakelijke overeenkomsten met de partners de technologie verder te ontwikkelen, zodanig dat het hun eigen situatie ten goede komt.

IPR Status Patenten zijn aangevraagd maar nog niet toegewezen.

Type partner verwerkende industrie.

Taak van de partner Niet-vertrouwelijke informatie verschaffen over belangrijke projecten en de aard van samenwerking die men voor ogen heeft.

Ontwikkelingsfase Beschikbaar voor demonstratie. ●

Terugblik Column

Lagefrictiecoatingmaterialen met hoge temperatuurweerstand Verzoek uit uit Duitsland, Referentie: TRDE20141022002, geldig tot 17-11-2015

SAMENVATTING

Een uitdaging In veel bedrijven is de zomer gebruikt om de productie gedurende enkele weken stil te leggen om de installaties zorgvuldig na te lopen, te onderhouden en te smeren en hier en daar optimalisaties door te voeren. Inmiddels is die periode voorbij en draaien de installaties overal weer op volle toeren. De zomerstilstand is ook een prima periode om uw dagelijks werk eens van een wat grotere afstand te beschouwen en u af te vragen of u precies zo door moet gaan zoals u altijd deed. Het eeuwige constante is immers verandering en voor een succesvol en gecontinueerd ondernemerschap is het raadzaam om de veranderingen zorgvuldig in het oog te houden. Als je dat niet doet, loop je immers grote kans de boot te missen.

Beschrijving partnerverzoek

In dit nummer zagen we weer heldere voorbeelden van bakens die verzet gaan worden. Denk aan nanocoatings, nanotechnologie, de opmars van cleanroom-technologie, maar ook aan het aspect circulaire economie. Niet alleen het werk zelf zal veranderen, maar wellicht ook de plek die je als applicateur hebt in de productieketen. We komen altijd op het eind, we willen graag meer voorin, dan kunnen we er maar beter voor zorgen dat we de vereiste know how en technologie hebben als de markt ons wellicht dwingt naar voren te gaan.

Het Duitse bedrijf houdt zich bezig met grootschalige coatingdiensten voor de auto-industrie en voor producenten van professioneel keukengerei, en is op zoek naar lage frictie coatingmaterialen en procedures voor genoemde toepassingen. Het bedrijf is op zoek naar producten die de wrijving kunnen beperken en zodoende slijtage verminderen. Een specifiek probleem bij toepassingen in de autobranche is dat tegelijkertijd moet worden voldaan aan bescherming tegen corrosie in agressieve omgevingen bij hoge temperaturen. Het bedrijf zoekt aanvullende oplossingen om zijn productportfolio te vergroten. Het bedrijf zoekt zowel industriële partners als onderzoeksinstituten die technologieën bieden die al op de markt zijn of in de prototype-fase. Beoogde samenwerkingsvormen zijn technische samenwerkingsovereenkomsten of commerciële overeenkomsten met technische ondersteuning.

Marktkernwoorden - Fabrikanten van coatings en lijmen - Speciality/performance materialen: producenten en verwerkers - Keramische materialen

Toelichting Lage frictie coatingmaterialen met een wrijvingscoëfficiënt van 0,05-0,10 of beter en procedures voor toepassingen zoals de autoindustrie en producenten van professioneel keukengerei. Een specifiek probleem voor toepassingen in de auto-industrie is het tegelijkertijd bieden van corrosiebescherming in agressieve omgevingen bij hoge temperaturen.

Type partner gezocht

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Een Duits bedrijf (MKB) dat actief is in industriële coatingdiensten, is op zoek naar lage frictie coatingmaterialen en -processen met hoge temperatuurweerstand, voor toepassingen in grootschalige productie voor de auto-industrie en professionele keukenapparatuur. Het Duitse bedrijf zoekt partners die oplossingen bieden die al op de markt zijn of als prototype beschikbaar zijn. Het bedrijf is op zoek naar technische samenwerkingsovereenkomsten of commerciële overeenkomsten met technische ondersteuning.

Omdat verandering nooit stopt, kunnen we nooit denken dat “we er nu wel zijn”. Er komen altijd nieuwe regels, kansen of uitdagingen. Wat heel mooi zou zijn, is wanneer bij de ontwikkeling van nanocoatings en nanotechnologie meer gekeken wordt naar de circulaire economie. In dit nummer wijzen gesprekspartners er op dat de nanocoatings langer meegaan -dat is mooi- maar nog niet mooi genoeg. ‘Langer meegaan’ betekent dat ze op het eind niet meer voldoen en vernieuwd moeten worden. Nu is het ook niet makkelijk om iets circulairs te bedenken als het om coatings gaat, maar als de hele bouwkolom over enkele jaren werkt volgens de circulaire economie staan de applicateurs dan met lege handen? Of zien we hier een uitdaging? ● oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Industrie, onderzoek

Specifiek werkgebied van de partner Coatings.

taak van de partner Leveren van geschikte materialen en processen. ●

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

afzuiginstallaties

brandwerende / brandvertragende coatings C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

anodemanden (titaan)

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

anoden (titaan)

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-2620788, F. 010-2620201 www.magneto.nl

anodiseer (installaties) HaTwee b.v.b.a. T. + 32 51 637420, F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.

Afvalwaterbehandelinginstallaties

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

anodiseer (ophangrekken)

Sir John b.v. T. 0182-396931 F. 0182-396937 info@sir-john.nl, www.sir-john.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

beschermkapjes, pluggen, tape

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T +31 (0)77 396 81 49 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

chemicaliën/ opp. behandeling

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Van Hees b.v. T. +31(0)475 411 249, F. +31(0)475 411 296 info@vanheesecht.nl / www.vanheesecht.nl

Kluthe Benelux BV T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Official Benelux dealer

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

bakken, kunststof

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

beitsen/passiveren

afvoer gevaarlijk afval

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

42 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

chemisch / technisch reinigen

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

filters (andreae, columbus industries)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

filters (overspray)

coatinginstallaties service & onderhoud

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

galvanotechniek, installaties

hangbaansystemen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

glasparelstraalcabines

hardchroom baden (kunststof)

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161, F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hittebestendige en non-stick coatings

filters & pompen

Emotech B.V. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl

Corode T. 0411 - 68 55 0

Mefiag Filters & Pumps B.V. Heerenveen T. 0513-630230, F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Droogapparatuur

IST Benelux bv T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken T. 0497-339384 F. 0497-381593 info@hendor.com www.hendor.com

galvano automaten

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T +31 (0)77 396 81 49 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Official Benelux dealer

elektrostatisch poederspuiten, installaties

industriĂŤle luchtbehandeling en warmteterugwinning Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688, F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

galvanotechniek, glansmiddelen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

elektrostatisch natlakken

filters

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

industriĂŤle reiniging

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Kluthe Benelux BV tel: +31 (0)172-516 000, F.: +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 43

natlakspuitapparatuur Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

NauMetrics PMI T. 074-3490022, F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

kleur & glans Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633, F.0162-322907 info@verlab.nl www.verlab.nl

Gullimex B.V. T. 074-2657788

lakstraten

Admesy b.v. Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

kleurenwaaiers Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent kleurp aaiers w & n kaarte or Ral ook vo

Surface Treatment Ned. Maasbracht, T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

Metalliseren/Schooperen

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be Amitech b.v. T. (0)341-429059, F. (0)341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

moffelovens

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Emotech B.V. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

naverbrandingsinstallaties

WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Kunststoflakken

Rippert Benelux B.V. Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

marine coatings / Scheepvaartlakken Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

laagdiktemeters

Gullimex B.V. T. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. BV Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255, F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

natlak Schaepmanâ&#x20AC;&#x2122;s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

natlakken (afdekmaterialen) Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

metaal oppervlaktebehandeling

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

Kaltenbach Benelux B.V. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

CZL Tilburg BV T. 013-5703370, F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Multinal Group T. 0294 -4666 88, F. 0294 -418410 info@multinal.com / www.multinal.com

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

44 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

RĂśsler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Official Benelux dealer

ontbramen

Plasma voorbehandelingstechniek C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

Thermo-Clean N.V.België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Maan Group T. 0572 355 333, F. 0572 364 498 b.heerze@maangroup.nl /www.maangroup.nl Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Pyrox b.v.b.a. T. +32 14 762377, F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ontvettingsinstallaties

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl

poedercoating (afdekmaterialen) TIGER Coatings Belgium bvba T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T +31 (0)77 396 81 49 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

poederspuitapparatuur

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

ontvettingsmiddelen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Schröder Plating Service T. 0546-681170, F. 0546-681003

ovens

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

poederspuitcabines

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

poederlakken/ poedercoatings

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51, F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662, F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten Rippert Benelux B.V. Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67 Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T +31 (0)77 396 81 49 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

HaTwee b.v.b.a. T. + 32 51 637420, F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.be

pompen (magnetisch aangedreven)

Corode T. 0411-685500

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 45

protective coatings

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

spuitcabines

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech B.V. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

straalinstallaties

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek BV T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 www.petsonpaints.com / info@petsonpaints.com Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

pvd coatings

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Holtrop & Jansma B.V. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Kaltenbach Benelux B.V. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

reinigingsinstallaties

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Rippert Benelux B.V. Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl / www.kermad.nl

Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

shotpeenen

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50, F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

46 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Kaltenbach Benelux B.V. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

straalkasten

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Straal- en conserveringsinstallaties

straalmiddelen

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

T. +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

straalcabines

T. 0495 - 592 210, F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenbv@online.nl

tel +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Eurogrit B.V., Papendrecht T. 078-6546770, F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

transportsystemen

verhuizingen van coatinginstallaties

Emotech B.V. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

verfspuitapparatuur Kaltenbach Benelux B.V. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

stralen (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

verwerking afvalstromen

Big Bags Nieuw, gebruikt, misdruk T. 06 5107 56 93 / pwdroog@kpnmail.nl

Twee-componenten apparatuur

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

CAP Industrial B.V. tel- 010-4374737, F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

voorbehandelingsinstallaties

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech B.V. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

UV en EBC Lak Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

tanks (kunststof)

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

titaan (bevestigings-) materialen

verwarmingselementen

Corode T. 0411-685500

BWT Nederland B.V. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

Corode T. 0411-685500 BESCHERMING EN KLEUR

Gullimex B.V. T. 074-2657788

waterbehandeling

MEPACO B.V. T. 071-5892863

verwarmingselementen (teflon)

temperatuurregistratie & analyse

Rippert Benelux B.V. Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener www.rotocoat.nl / info@rotocoat.nl

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl Eurowater BV T. 088-0005000 www.eurowater.nl

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015 | 47

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

werpstralers tel: +32 9218 7180 / F.: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Kaltenbach Benelux B.V. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Maak nu ook de koppeling met oppervlaktetechnieken.com!

48 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

Uw banner of advertorial op www.oppervlaktetechnieken.com? Voor nadere informatie of reserveringen, kunt u contact opnemen met Vincent IJff van Jetvertising b.v., telefoon +31(0)70 399 00 00 e-mail vincent@jetvertising.nl

Het vakblad voor de professional