Oppervlaktetechnieken 03-2018

14 straalmiddelen .nl straalinstallaties.nl

www.elcometer480.com

FOR INDUSTRIAL COATING

SMART SOLUTIONS

18

Glansmeter

Stuurmechanisme voor constante verbetering dankzij metingen

Slijtage testen met natte en droge scrub-testmachine

Zie ook30 pagina 31

eu

!

w

Axalta wint marktleiderschapsprijs voor schadeherstelproducten

Ni

www.hangon.co

Milieuwetgeving in beweging

Puntjes op de i door examentraining Inhouse Control Medewerker

26 Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

jaargang 62 nummer 3 april 2018

HĂŠt vakblad voor de professional in de oppervlaktetechnologie

Thema Meeten Regeltechniek

Verbeter de gezondheid van uw werknemers RUPES Afzuiginstallaties

www.wsb-benelux.eu

10

Toonaangevend in Verfspuit – en Straalapparatuur

Industriële lage druk verfspuitapparatuur

Industriële hoge druk verfspuitappartuur

Straalapparatuur

Bekijk onze assortiment op www.rasco-clemco.nl of vraag onze catalogus aan!

2 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

RASCO B.V. & CLEMCO B.V. T (010) 43 70 166 E info@rasco-clemco.nl W www.rasco-clemco.nl

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Van de hoofdredacteur

In dit themanummer laten we zien dat het thema meet- en regeltechniek heel breed is en voortdurend in ontwikkeling. En eigenlijk ben je op dat gebied nooit klaar. Er komen voortdurend nieuwe klanteisen, nieuw wet- en regelgeving, nieuwe normen, nieuwe technieken, nieuwe inzichten en nieuwe meetinstrumenten. Dit nummer geeft daar een inzichtelijk beeld van.

Maar als je alleen maar meet om te weten, ben je er nog niet. Om de metingen heen moet je een overleg- en managementstructuur scheppen om cijfers te bespreken en om acties te bepalen (om problemen te voorkomen). Dit komt sterk naar voren in het openingsartikel over Nederlandse Anodising, een bedrijf waar de afgelopen vier jaar twee ton is geïnvesteerd in meet- en regelapparatuur. Niet alleen wat je meet is van belang, maar ook hoe, waar en waarmee. En dan moet je ook medewerkers in dienst hebben die alle cijfers snel juist kunnen interpreteren. Als je dat allemaal goed doet, creëer je een stuur voor adequate processturing waarmee je bijtijds kan ingrijpen om problemen te voorkomen. Meten gaat dan in de richting van voorspellen.

Ook zijn we dicht bij huis gebleven door uitgebreid terug te blikken op de examentraining Inhouse Control Medewerker waar het bijna over niets anders ging dan over meet- en regeltechniek.

Vijf betrokkenen kijken terug op die training waarvan het cursusboek naar alle waarschijnlijkheid de wereldwijde standaard gaat worden.

Verder kijken we naar een manier om slijtage te testen met een bijzondere testmachine om de oorzaak te achterhalen van slijtagesporen op jachten op de posities van de stootboeien. En we staan stil bij iets wat alomtegenwoordig is op de werkvloer, maar wat we misschien juist daarom wel heel vaak over het hoofd zien: stof. Hoeveel stof hangt er waar op de werkvloer en wat is de samenstelling daarvan? En wat betekent die stofconcentratie voor de gezondheid van de medewerkers en voor de kwaliteit van de producten? Misschien tijd om stof eens te gaan meten?

Daarnaast zijn er ook niet-themagerelateerde artikelen, zoals een artikel over een man die uit het niets met een lichamelijke beperking een straalbedrijfje begint waarover hij vol enthousiasme vertelt. Hij is ook meteen lid geworden van onze vereniging. Verder hebben we een verkort artikel over milieuwetgeving in beweging waarvan de uitgebreide versie voor leden beschikbaar is op de website en we blikken vooruit op de Materials. Tot slot reageert ION op een opiniestuk in het blad ‘Bouwen met Staal’ waarin een schadeclaim bij een verfsysteem praktisch volledig wordt teruggelegd bij de verfleveranciers en applicateurs.

En we hebben vier pagina’s met actueel kort nieuws. Ik wens u dus als vanouds weer veel leesplezier! O

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 3

• Opleidingen • Onderhoud van straalinstallaties Amitech b.v. ~ Fahrenheitstraat 45-2 ~ 3846 CC Harderwijk 0341-429059 ~ www.amitech.nl ~ info@amitech.nl Klanten van AMITECH staan niet stil maken METERS !

-

!"##"$ +31 (0) 161-244250 %&'&() *

%&'&() * : -

+ ,

+ ,

Innovatieve en high-performance oppervlaktebehandelingen.

Welk voorbehandelingsproces u ook nodig heeft — Chemetall, een wereldleider en specialist op het gebied van oppervlaktebehandeling, biedt u innoverende en hoogstaande systeemoplossingen.

Leer meer over Chemetall en BASF, samen marktleiders in toegepaste oppervlaktebehandeling. www.Chemetall.com

4 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

Column Het is zo gewoon als ademen De aanwezigheid van oppervlaktetechnologie is zo gewoon dat we het niet eens meer opmerken. Het is net zoiets als de lucht om in te ademen. Het hoort er gewoon te zijn en de waarde is onherkenbaar. Je merkt pas dat het weg is als je het benauwd krijgt of stikt.

En dat gebeurt ook bij oppervlaktetechnologie. Pas als er corrosie optreedt met als gevolg functie- uitval, dan beseft men dat oppervlaktetechnologie meer is dan de sluitpost op de begroting of een esthetisch verantwoorde kleur.

Dat de kennis over oppervlaktetechnologie in het algemeen heel klein is, heeft ook te maken met ons onderwijssysteem. Recent gaf Vereniging ION een gastcollege op een metaalopleiding. Daarbij bleek dat er in de opleiding van vier jaar slechts ĂŠĂŠn hoofdstuk aan oppervlaktetechnologie gewijd was.

Voor Nederland is een goede maakindustrie belangrijk en onze branche is belangrijk voor de maakindustrie. Vanuit die visie is gekozen voor een opzet die de noodzakelijke kennis beter toegankelijk zou maken voor de ontwikkeling van de bedrijven in de branche zelf, maar ook voor de herkenning en erkenning van de gebruikers van producten, machines, installaties, gebouwen en infrastructurele werken. Dit doen we collectief onder andere door de WEEK van de OPPERVLAKTETECHNOLOGIE. EGBERT STREMMELAAR Directeur Vereniging ION

• Hoofdleverancier metalliseerdraden • Metalliseermachines huur en koop • Reparatie en onderhoud metalliseermachines

Maar ook voor de individuele (applicatie) bedrijven is een belangrijke taak weggelegd. Op dit moment hebben we diverse projecten op het bureau liggen waar klanten vanuit kostenoogpunt om kwalitatief mindere oppervlaktebehandelingen vroegen. In deze gevallen is soms niet eens door de applicateur geageerd, maar ook zijn er voorbeelden waar wel de klantwens is gevolgd. Naar nu blijkt met kostbare consequenties van dien.

Als branche moeten we staan voor kwaliteit. Als er gevraagd wordt om een lagere corrosieklasse dan noodzakelijk, komt dit veelal voort uit de wens voor kostenreductie en onbekendheid met de materie.

Aan de branche dus om op te staan en niet (meer) mee te gaan in deze ontwikkeling. Uiteindelijk helpen we de klant alleen met een “state of the art� oppervlaktebehandeling. Vereniging ION staat achter U. O

Inhoud Algemeen

18 Milieuwetgeving in beweging De Omgevingswet komt eraan en voor iedereen, oppervlaktebehandelaars incluis, heeft dit gevolgen.

Deze omvangrijke stelselherziening is zo complex dat de minister vorig jaar moest toegeven dat de geplande ingangsdatum van 1 juli 2019 te ambitieus was. Het rijk richt de aandacht ook op klimaatverandering, milieuschade, het dreigende tekort aan grondstoffen en de milieugerelateerde gezondheidsproblemen. Inmiddels is er al een groot aantal pilots waardoor u nu met de voorlopers van deze wet kan worden geconfronteerd.

20 Vanuit het niets een

straalbedrijf starten Hoe zet je vanuit het niets een straalbedrijf op? Sterker nog, hoe zet je zo’n bedrijf op terwijl je een uitkering hebt wegens nekklachten?

Op die vragen kan Daniël Bulder antwoord geven. Hij heeft zijn straalbedrijf opgezet onder de naam De Straalzaak. Hoe ging dat in z’n werk en wat zijn de plannen voor de toekomst? We zochten hem op.

logische pijlers: materialen, analyses, verbindingen en oppervlaktebehandelingen.

34 Stof op de werkvloer:

een blinde vlek?

Op de werkvloer zijn we gewend van alles en nog wat te meten met het oog op de gewenste kwaliteit van de producten, de bescherming van de medewerkers en de vermindering van bedrijfsrisico’s. Grote kans dat we in onze branche een bepaalde problematiek over het hoofd zien: stof. Is dat wel terecht?

Toeleveranciers en Geassocieerden

30 Slijtage testen met natte

en droge scrub-testmachine Een jachtbouwer kreeg van zijn klanten klachten over slijtagesporen in de toplaag (coating) van hun jachten op de posities van de fenders (stootboeien). Het vermoeden bestond dat het fendermateriaal of de weekmakers daarin op de één of andere manier agressief waren voor de toplaag van het jacht. Twee verschillende banen van de schrobvastheidtester werden gebruikt om tegelijkertijd twee testen uit te voeren (nat en droog).

32 Rol van materialen en technieken

centraal op Materials 2018 Op de vakbeurs Materials 2018 gaat het over oplossingen op het gebied van corrosie, slijtage, hechting, lichtgewicht toepassingen en vermoeiing van materialen. Tijdens de vakbeurs en congres staan materialen en bijbehorende technieken centraal, evenals beter inzicht in een meer onderbouwde materiaalkeuze voor de gewenste toepassing. Ook dit jaar steunt de vakbeurs op vier

14

36 Mijn Mening 38 Buitenlandse Media 40 Grenzeloos

Stuurmechanisme voor constante verbetering dankzij metingen Iedereen weet: meten is weten. Maar wat ga je meten, waarmee, hoe vaak, wanneer? En hoe wordt er tijdig op afwijkingen gereageerd? Hoe kun je je bedrijfsprocessen sturen en tijdig ingrijpen? Voor een antwoord gingen we naar het bedrijf Nederlandse Anodising waar de meetprocedures de afgelopen jaren rigoureus zijn uitgebreid en aangescherpt. Meten resulteert daar in voorspellen. Wat kunnen we daarvan leren?

Puntjes op de i door examentraining Inhouse Control Medewerker Vorig najaar is op diverse plaatsen voor het eerst de examentraining Inhouse Control Medewerker gegeven, gevolgd door een examen. Het certificaat dat men hiermee kan behalen, is verplicht voor licentiehouders van Qualicoat, Qualisteelcoat of Qualanod.

Zij moeten minimaal één medewerker in dienst hebben die gekwalificeerd is om metingen uit te voeren voor het betreffende kwaliteitslabel. Hoog tijd dus om terug te blikken op die training.

43 Brancheregister

Bij de voorpagina: Het bedrijf Nederlandse Anodising heeft de afgelopen jaren de meetprocedures rigoureus uitgebreid en aangescherpt. En ook veel geïnvesteerd in de aanschaf van meetinstrumenten, analyse-apparatuur en in de aanstelling van nieuwe medewerkers die daar adequaat mee om weten te gaan. Het resultaat mag er ook wezen. Meten resulteert daar in voorspellen, alle bedrijfsprocessen zijn onder controle en het percentage afkeur is verwaarloosbaar.

26 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 5

Agenda

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Cursus Industriële Oppervlaktetechnieken start op 1 mei Zonder de juiste oppervlaktebehandeling zien veel metalen producten er na verloop van tijd niet meer uit of functioneren niet zoals vooraf was bedacht.

De redenen voor een oppervlaktebehandeling lopen uiteen van reinigen en verfraaien tot het verbeteren van mechanische en fysische eigenschappen als oppervlaktehardheid, slijtvastheid, tribologische eigenschappen, las- en soldeerbaarheid en het verbeteren van de elektrische (oppervlakte) geleiding of warmtegeleiding. Maar het kan ook gaan om bijvoorbeeld het aanbrengen van kleur voor signalerings- of psychologische doeleinden. De cursus Industriële Oppervlaktetechnieken bestaat uit acht cursusavonden is bestemd voor iedereen die keuzes moet maken en/of advies moet geven over een conservering, het uiterlijk van een metalen voorwerp of over de eigenschappen van een oppervlak.

APRIL O Hannover Messe 23 - 27 april, Hannover www.hannovermesse.de O Start klassikale cursus Anodiseren niveau 1 24 april www.vereniging-ion.nl

MEI O Start Cursus Industriële Oppervlaktetechnieken en Start klassikale cursus Poedercoaten niveau 1 1 mei www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Natlakken niveau 2 14 mei www.vereniging-ion.nl

O Start klassikale cursus Poedercoaten niveau 2 17 mei www.vereniging-ion.nl O Automotive Congress 2018 23 mei, Eindhoven www.mikrocentrum.nl O Algemene Ledenvergadering van Vereniging Qual.ION 24 mei www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Anodiseren niveau 2 30 mei www.vereniging-ion.nl O Materials 2018 30 - 31 mei, Veldhoven www.materials.nl

JUNI O Start klassikale cursus Chemisch Voorbehandelen niveau 1 5 juni www.vereniging-ion.nl O Vakbeurs Vision, Robotics & Motion 6 - 7 juni, Veldhoven www.mikrocentrum.nl O Informatiebijeenkomst ISO12944 14 juni, Delft www.vereniging-ion.nl O Bedrijfsbezoek FUJIFILM i.c.m.

Vakgroepvergaderingen Anodiseren en Galvaniseren 21 juni, Tilburg www.vereniging-ion.nl

Bedrijfsbezoek FUJIFILM i.c.m. Vakgroepvergaderingen Anodiseren en Galvaniseren Het bedrijfsbezoek aan FUJIFILM Manufacturing Europe wordt gecombineerd met de (gesloten) vakgroepvergaderingen Anodiseren en Galvaniseren. Dit bedrijf is één van de grootste productievestigingen van FUJIFILM buiten Japan. Het bedrijf produceert nu fotopapier, offsetplaten en membranen. Naast productie zijn er ook een researchcentrum en een open innovation hub waar alle innovaties van FUJIFILM worden getoond. Op 21 juni zijn er openbare rondleidingen in de open innovatie hub en in één van de productielijnen met continuprocessen als electrograining, anodiseren, sealen en coaten.

6 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

ION actueel nieuws

Lees meer nieuws op www.vereniging-ion.nl

Aangezien de verschijningsfrequentie van OT vanaf 2018 is teruggebracht naar acht vindt u het meest actuele nieuws op de website en in de Nieuwsbrief. Dat geldt zeker ook voor het ION-nieuws dat regelmatig geactualiseerd wordt. Op deze pagina wel een kort overzicht van dat nieuws. Door de QR-code te scannen, komt u op de website met het uitgebreide en meest actuele nieuws. Abonneer u op de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen binnen uw branche!

INSCHRIJVING ION BORGHARDT AWARD GEOPEND Op 11 april is tijdens de ION Dag voor de Ondernemer de inschrijving voor de innovatieprijs van de oppervlaktebehandelende branche, de ION Borghardt Award 2018, geopend. Alle bedrijven en studenten die innovaties in het domein oppervlaktetechnologie voor het voetlicht willen brengen, kunnen zich inschrijven. Op 11 april werd alvast het te winnen kunstwerk van Patrick Visser door de kunstenaar zelf onthuld. Het kunstwerk laat een uil zien die geen oppervlaktebehandeling heeft gehad. Voor de beste studenteninzending is een geldprijs van 500 euro beschikbaar. De voorzitter van de Stichting Borghardt Fonds heeft ook de jury van de ION Borghardt Award 2018: juryvoorzitter prof.dr.ir. Arjan Mol, hoogleraar Corrosietechnologie en Elektrochemie aan de TU Delft; ing. Carolien Nieuwland, projectleider bij Rijkswaterstaat Steunpunt Conserveringskennis en dr. Ann Brash, hoofd technologie bij Tata Steel Colors. De inschrijving sluit op 7 september. De genomineerden worden op 19 oktober bekendgemaakt. De bekendmaking van de winnaar(s) en de prijsuitreiking is op 13 november tijdens de openingsceremonie van de WOT2018.

EXTRA HAL SURFACE CAMPUS De voorbereidingen voor de WOT2018 zijn in volle gang en de animo om deel te nemen is groot. Om aan de wensen van de deelnemers tegemoet te komen, is de beschikbare evenementsvloer, de SURFACE Campus, vergroot. Hal 3 van de Brabanthallen is toegevoegd. Hiermee kan het Benelux-evenement verder groeien en zal het dus fors groter zijn dan de vorige editie. Tevens komt er een extra themaplein over coatings op composieten.

Het congresprogramma is al voor een belangrijk deel ingevuld. De Updatemiddag van de kwaliteitslabels Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod zal vrij toegankelijk zijn voor geïnteresseerden. O OP ZOEK NAAR MEETGEGEVENS “BLOOTSTELLING BIJ BADEN” Vereniging ION heeft eind vorig jaar de tool “veilige werkwijzen 5xbeter” voor leden beschikbaar gesteld. Voor een

veilige werkplek is de werkgever wettelijk verplicht de basisveiligheid op orde te hebben, alle gevaarlijke stoffen in het bedrijf te registreren en blootstellingsbeoordelingen/veilige werkwijzen in te voeren.

De tool 5xbeter voorziet niet in twee items die voor de branche wel relevant (kunnen) zijn: blootstellingen langer dan 1 uur en blootstelling aan CMR-stoffen. Met enkele vakgroepen is inmiddels een inventarisatie gestart over het aantal CMR-stoffen in de bedrijven. Dit blijken er niet veel te zijn, maar de aanwezige stoffen moeten wel beoordeeld worden volgens de methode op Inspectiefocus. Voor het bepalen van de blootstelling bij het werken met baden is met de Inspectie SZW uitvoerig gesproken. Om dit voor de Inspectie SZW inzichtelijk te maken, zoekt Vereniging ION bedrijven die metingen hebben verricht aan de baden. Daarmee kunnen we een meer adequate en preventieve aanpak realiseren. Als u uw medewerking

wilt verlenen, dan graag een bericht naar stremmelaar@vereniging-ion.nl. Uw medewerking wordt zeer gewaardeerd. O SAVE THE DATE: 14 JUNI 2018 INFORMATIEMIDDAG ISO12944 In de normcommissie Verfwaren is de afgelopen jaren druk meegeschreven aan de herziening van de ISO12944. Om de markt te informeren over de wijzigingen in deze norm en de consequenties daarvan is op donderdag 14 juni vanaf 12.30 uur bij NEN in Delft een informatiebijeenkomst. O Meer informatie over bovenstaande nieuwsberichten vindt u op de website.

Een QR-code scan je met een smartphone of iPad. Er zijn apps te downloaden om QR-codes te scannen, maar op nieuwe toestellen werkt de standaard camera-app als QR-scanner.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 7

Kort nieuws

Verf- en drukinktindustrie herkent zich niet in landelijke groeicijfers “Het Centraal Planbureau rapporteerde begin maart dat de economie dit jaar met 3,2 procent groeit”, sprak VVVFvoorzitter Guus Duray op de VVVF Jaardag van 27 maart 2018 in Sassenheim.

“Op diezelfde dag stond de directeur van het Centraal Planbureau, Laura van Geest, met een ingezonden brief in de Volkskrant. Ze maakte duidelijk dat die cijfers met nuance moeten worden gelezen. Daar kan ik me volledig in vinden.”

VVVF-voorzitter Guus Duray benadrukte dat landelijke groeicijfers niet overal worden gehaald, dat kan wisselen per sector: “Vorig jaar was er al een gedifferentieerd beeld in de verschillende sectoren van de verf- en drukinktindustrie. Dat is anno 2018 nog steeds het geval.” De VVVF-voor-

zitter pleitte dan ook voor meer nuance.

De drukinktfabrikanten werden vorig jaar, Europees gezien, geconfronteerd met omzetverlies. Binnen de verfindustrie in Nederland hadden de staalconservering en de scheepsbouw en -reparatie een vrij stabiel jaar. Meubellakken hadden daarentegen een goed jaar en sprongen er ook uit. De sector van autoreparatielakken toonde in 2017 een licht herstel, maar tijd voor gejubel is er nog steeds niet. “Deze sector mist nog steeds tientallen procenten in volume ten opzichte van 2008”, zei Guus Duray. “Datzelfde geldt voor het doehetzelf-segment en de bouw. Deze twee sectoren zijn nog niet hersteld van de crisis en het zijn in Nederland wel de grootste afzetmarkten van de verfindustrie.”

STAGNATIE “Ondanks alle economische groei liet het doehetzelf-segment in 2017 geen groei zien, maar zelfs een lichte daling. In de bouwsector was er wel een voorzichtige groei, maar het is de vraag hoe dat dit jaar uitvalt”, merkte de VVVF-voorzitter op.

Volgens ABN Amro is de bouw in 2017 in volume met 5,5 procent gegroeid en voor dit jaar wordt een groei van 4,5 procent verwacht. De reden voor die stagnatie is niet een afnemende vraag naar woningen of kantoren, maar een tekort aan arbeidskrachten. De bouw kan de groei niet bijbenen. De sector heeft te weinig personeel. O MEER INFORMATIE www.vvvf.nl

Railtechniek van Herwijnen-groep neemt Valdo Manutention over De Railtechniek van Herwijnen-groep heeft eind maart 2018 het Franse bedrijf Valdo Manutention overgenomen. Dat is een bedrijf dat, net zoals de Railtechniek van Herwijnengroep, gespecialiseerd is in transportbaansystemen. Sinds 1987 ontwerpt, produceert en levert Valdo diverse systemen in en buiten Frankrijk.

Valdo Manutention heeft 16 mensen in dienst en beschikt over een grote werkplaats en diverse montageteams. Zowel voor de klanten van Valdo als van Railtechniek van Herwijnen verandert er

8 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

niets. Zij worden door de vertrouwde medewerkers bediend. Met diverse filialen in Nederland, Frankrijk, Engeland, Duitsland, Italië en Moldavië is Railtechniek van Herwijnen B.V uitgegroeid tot één van de marktleiders op het gebied van interne transportsystemen.

Railtechniek levert aan diverse industrietakken, terwijl Valdo zich vooral richt op voedselindustrie, huishoudelijke apparaten en keramische industrieën. O MEER INFORMATIE www.railtechniek.nl

Internationaal toonaangevende vakbeurs voor industriĂŤle laktechniek 17 t/m 20 april 2018 Beurscomplex Karlsruhe, Duitsland

gratis ticketcode: OVT18

www.paintexpo.com samenwerkingspartner

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 9

Kort nieuws Ultradunne coating maakt gewoon glas slim In gebouwen gaat de meeste energie verloren door de ramen. Er bestaan momenteel wel slimme glazen ramen die elektronisch gekleurd kunnen worden om de warmte van de zon buiten te houden waarmee bespaard kan worden op kosten voor air conditioning. Maar voor deze elektronische oplossing is wel elektriciteit nodig. Onderzoekers in Australië van de RMIT University hebben nu een coating ontwikkeld waarmee bestaande ramen van gewoon glas slim kunnen worden gemaakt zonder dat hiervoor stroom nodig is.

Volgens de onderzoekers zal de nieuwe technologie een doorbraak kunnen betekenen in de gebouwde omgeving op het gebied van energiebesparing en het

creëren van temperatuur-responsieve gebouwen. De zelfregelende coating bestaat uit het relatief goedkope vanadiumdioxide die in een laag van 50-150 nanometer wordt aangebracht. Dat is ongeveer duizend keer dunner dan een menselijk haar.

Zonder dat er energie nodig is, reageert de coating direct op veranderingen in temperatuur. Bij een oppervlaktetemperatuur beneden 67 ºC fungeert vanadiumdioxide als isolator. Hierdoor kan de warmte niet via het glas naar buiten terwijl het volledige spectrum van zonlicht binnen kan treden. Bij temperaturen boven de 67 graden Celsius verandert het vanadiumoxide in een metaal dat de infraroodstraling van de zon buitenhoudt. Hierdoor wordt het mogelijk om slimme ramen te maken die de hitte zomers buiten houden en de warmte

binnen houden wanneer het afkoelt. Dit betekent dat een kamer bij lage temperaturen warmer blijft terwijl het kouder blijft bij hogere temperaturen. Verwarmingsen airconditioningssystemen hoeven hierdoor minder te werken. Eventueel kan het blokkerende effect van de coating met de hand worden uitgeschakeld met een dimschakelaar.

Waar tot voor kort speciale ingrepen nodig waren om de vanadiumdioxide-coating aan te brengen, kan deze nu redelijk snel en eenvoudig direct worden aangebracht.

Het team onderzoekers ontwikkelde hiervoor een speciale methode. O MEER INFORMATIE www.maakindustrie.nl/nieuws www.rmit.edu.au/news/all-news

Axalta wint marktleiderschapsprijs voor schadeherstelproducten Axalta Coating Systems heeft de Frost & Sullivan 2017 marktleiderschapsprijs ontvangen voor de automotive schadeherstel coatingindustrie, die de schadeherstelmerken Cromax®, Spies Hecker® en Standox® het bedrijf wereldwijd als de beste in zijn klasse erkennen.

“De schadeherstelactiviteiten en -merken van Axalta worden door autoschadebe-

10 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

drijven over de hele wereld erkend als de marktleider,” zei Joe McDougall, Executive vicepresident en president wereldwijde schadeherstel en Europa, het MiddenOosten en Afrika (EMEA) bij Axalta. “We werken er dagelijks hard aan om onszelf te verbeteren en geven onze klanten de hulpmiddelen die ze nodig hebben om te slagen.” Frost & Sullivan evalueert veel criteria bij het beoordelen van de kandidaten

voor de prijs, waaronder productkwaliteit, technologie, klantervaring, prestaties, merkbekendheid. Axalta heeft de prijs onder meer te danken aan hun focus op ecologische duurzaamheid, innovatieve trainingsmogelijkheden en producten die zijn ontworpen om de productiviteit van een autoschadebedrijf te stimuleren. O

Ad va 16 n .-1 20 ced 7.

5. 18 En 20 in gin 18 Ge ee , S nt rin g ta nd 21 7

FISCHERSCOPE® X-RAY XAN® 500 FLEXIBELE RÖNTGENFLUORESCENTIE MEETTECHNIEK VOOR DE MODERNE FABRIEK Eén toestel – drie toepassingsgebieden •

Het eerste mobiele röntgenfluorescentie-toestel, dat gelegeerde coatings, zoals b.v.

Zink-Nikkel, precies en betrouwbaar kan meten

•

Meet omvangrijke delen nauwkeurig en veilig uit de hand, dankzij de 3-punt-ondersteuning

•

Gepositioneerd in de meet-box, transformeert de XAN 500 in een volwaardig desktopinstrument voor metingen van kleine werkstukken

•

Geïntegreerd in een productieproces maakt de XAN 500 een100 % controle mogelijk T: +31 40 2482255

helmut-fischer.com

Coating Thickness

Material Analysis

Microhardness

Material Testing

300 redenen voor een perfect oppervlak SurfaceTechnology GERMANY 5 – 7 juni 2018 Stuttgart ▪ Duitsland surface-technology-germany.com

nu j e Koop ! ticket

Voorheen

De nieuwste materialen De nieuwste oplossingen In één beurs

HANNOVER CONSULTANCY B.V. ͊ ǁM n} ł̪ ƅnzz)` } ͊ ƠJng)̬ тΉΆ ΆΎ Ί ΌΏ Ή΅ ΋΅ ͊ ť ̬ тΉΆ ΆΎ ΊΌΏ ΉΆ ΈΆ ͊ Mg3nͰJ3͂g) J)}` g% ̪ nf

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 11

Kort nieuws

Grondstoffen als kobalt, lithium en antimoon zijn essentieel bij de productie van telefoons, windmolens of elektrische auto’s, maar hebben een beperkte beschikbaarheid. Bijvoorbeeld door mogelijke uitputting, maatschappelijke risico’s zoals slechte arbeidsomstandigheden of omdat de prijzen sterk beïnvloedbaar zijn. Er is behoefte aan inzicht in de leveringszekerheidsrisico’s van kritische grondstoffen en wat de ondernemer kan doen om deze risico’s te verminderen. Met de Grondstoffenscanner wil men hieraan tegemoetkomen.

www.grondstoffenscanner.nl.

Dit levert een factsheet op met specifieke karakteristieken van de grondstof. De ondernemer krijgt inzicht in de omvang van de wereldproductie, prijsfluctuaties, maar ook in risico’s, zoals exportrestricties, lage stabiliteit van bronlanden, milieu-impact en impact op biodiversiteit. Een uniek element van de scanner is het geboden handelingsperspectief. Hiermee kan de ondernemer tijdig in actie komen en op

zoek gaan naar duurzame alternatieven.

De Grondstoffenscanner kan ook een rol spelen bij de overgang naar een circulaire economie. Internationaal is er ook al interesse in de Grondstoffenscanner die uniek is in Europa. Duitsland en de Europese Commissie hebben interesse om aan te haken. O MEER INFORMATIE www.grondstoffenscanner.nl

De Grondstoffenscanner is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van EZK, Koninklijke Metaalunie en FME en is speciaal ontworpen voor bedrijven in de maakindustrie waarvoor de leveringszekerheid van kritische grondstoffen cruciaal is. Zeldzame aardmetalen komen in talloze producten voor. TNO heeft onderzocht welke grondstoffen in Nederland en Europa nodig zijn en waar deze vandaan komen. Deze tool komt tegemoet aan de behoefte van ondernemers om inzicht te krijgen in de leveringszekerheidsrisico’s van grondstoffen en wat zij hieraan kunnen doen. Ook kunnen ze zien welke zeldzame aardmetalen in hun producten zitten door te kijken op de website

Verhuizing IFO Nederland

Nieuwe algemeen directeur Weiss Technik

IFO Nederland, een kennisinstituut op het gebied van oppervlaktebehandeling van metaal, is per 1 april verhuisd naar Ondernemerswerf, Appelboogerd 2, 4003 BV Tiel.

De postbus is opgeheven, het telefoonnummer is vooralsnog hetzelfde. O

Sinds 1 maart 2018 is Kees Winkel de nieuwe algemeen directeur van Weiss Technik Nederland B.V.

MEER INFORMATIE www.ifo-nederland.nl info@ifo-nederland.nl

12 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

Hij heeft vele jaren ervaring in verschillende internationale senior managementposities, alsook uitgebreide kennis op het gebied van koel- & airconditioning systemen. Weiss Technik maakt testsystemen waarmee zij alle omgevingsinvloeden op

voorhand kunnen simuleren, bijvoorbeeld van temperatuur-, klimaat-, corrosie- tot aan gecombineerde stresstests. Ook bieden zij cleanroom- en contaimentoplossingen. O

MEER INFORMATIE www.weiss-technik.com/nl

EENVOUDIG GENIAAL

SMART SOLUTIONS

GAQ = 2 KEER SNELLER » Snel, 2 keer snellere handling vergeleken met de standaard GA kap » Kostenefficient » Ingebouwd ventiel, worden er in de oven niet afgeblazen

www.hangon.nl

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. Materialen

Engineering

Onderhoud & Inspectie

• Introductie Metaalkunde

• Workshop Lasnormen

• Inspectie- en Keuringstechnieken 2 en 3

• Introductie Corrosiebeheersing

• International Welding Technologist (IWT)

• International Welding Inspection Personnel (IWI-C)

• Corrosie en Corrosiebeheersing

• International Welding Engineer (IWE)

• Post-mbo Onderhoudstechniek

• Hogere Gieterijtechniek

• Procestechnologie voor Engineers

• Post-hbo Onderhoudstechnologie

• Metaalkunde

• Projectmanagement voor Engineers

• Post-hbo Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Voor alle cursussen en opleidingen geldt: naast individuele deelname behoort maatwerk voor meerdere medewerkers ook tot de mogelijkheden. Meer weten, ook over ons overig aanbod? Bel 088 481 88 88, of kijk op www.cvnt.nl

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 13

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Thema Meet- en Regeltechniek

Stuurmechanisme voor constante verbetering dankzij metingen Iedereen weet: meten is weten. Maar wat ga je meten, waarmee, hoe vaak, wanneer? En hoe wordt er tijdig op afwijkingen gereageerd? Voor een antwoord gingen we naar het bedrijf Nederlandse Anodising waar de meetprocedures de afgelopen jaren rigoureus zijn uitgebreid en aangescherpt.

Meten resulteert daar in voorspellen. Wat kunnen we daarvan leren?

Nederlandse Anodising bestaat al sinds 1936 en is het eerste anodiseerbedrijf in Nederland. Maar wat is geschiedenis nog waard tegenwoordig? Het had niet veel gescheeld of in 2009 was het doek gevallen voor het bedrijf. Maar vanuit een enorme achterstandsituatie is het bedrijf sterker dan ooit teruggekomen. Hoe? Door niets meer aan het toeval over te laten.

Anders gezegd: door te meten, te meten en nog eens te meten.

“In 2009 verloren we onze grootste klant die voor 40 procent van onze omzet zorgde. Die klant was al 36 jaar bij ons, maar het Amerikaanse moederbedrijf besloot de vestiging in Nederland te sluiten.

Toen kwam daar ook nog eens de crisis

Karim Luyendijk met zijn bedrijfsleider

14 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

overheen en draaiden we slechte cijfers.”

Dit zegt Karim Luyendijk, directeur van Nederlandse Anodising. De nieuwe situatie was aanleiding om ook eens heel goed naar de organisatie te kijken en daaruit bleek dat de werkwijze nogal van de oude stempel was. Er werd veel op het gevoel gedaan, op basis van jarenlange ervaring.

De overgrootvader van Karim heeft het bedrijf opgericht in 1936. In 2009 is Karim Luyendijk bij het bedrijf betrokken geraakt om de zaak onder de loep te nemen, aangezien zijn vader geen interesse had om het te reorganiseren. De nieuwe directeur werkte destijds als operations manager in Engeland bij een banketbakkerij met 900 man personeel en met zijn kinderen op

komst, sprak het hem wel aan om weer terug te komen naar Nederland. “De markt is de afgelopen jaren sterk veranderd, klanten hebben strengere kwaliteitseisen.

Om daaraan tegemoet te komen, moesten de werkwijzen aangepast worden, wat een grote investering in tijd en energie vergde.

De bedrijfsvoering moest grondig verbeterd worden, met constante aandacht voor metingen.”

OUDE METHODIEK In 2009 was het duidelijk dat er meer omzet moest komen. “Daarom hebben we eerst onze aandacht gevestigd op klanten in de buurt en ex-klanten om te proberen weer voor hen te gaan werken. Zij zeiden ons dat onze kwaliteit niet afdoende was gelet op hun normen, wat indirect betekende dat wij dus onze processen niet voldoende onder controle hadden. Om deze processen te optimaliseren, hebben we in samenwerking met klanten en leveranciers een analyse gedaan van de huidige en wenselijke situatie.”

Hieruit bleek dat de interne metingen niet volledig en voldoende frequent waren. Het was de gewoonte de metingen te laten uitvoeren door de leveranciers en alleen in probleemgevallen werden er intern controlemetingen gedaan. Duidelijk werd dat de metingen veel nauwkeuriger en

Een overzicht van de anodiseerbaden. meer planmatig ingezet moesten worden met een navenante terugkoppeling naar de processen. Maar gaandeweg werd duidelijk dat de organisatie moeite had om mee te bewegen in de nieuwe richting die Nederlandse Anodising had ingeslagen.

“We wilden dagelijks en wekelijks alles kunnen meten, volledige controle hebben over wat we doen, dat begrijpen en daar waar noodzakelijk leren van onze afwijking en/of fouten.”

MEETFREQUENTIE Van sommige medewerkers heeft men afscheid moeten nemen wegens de ommezwaai, maar momenteel is het bedrijf gegroeid van 16 naar 36 medewerkers en wordt er drie keer de omzet van vroeger gedraaid. “Dit bedrijf hebben we weten om te draaien, omdat we onze ervaringen uit onze nevenactiviteiten ook bij Nederlandse Anodising ingezet hebben. Ons andere bedrijf Esito Consulting specialiseert zich in het bouwen en implementeren van managementsystemen bij bedrijven”(zie kader). “We hebben een methodiek ontwikkeld die we bij meerdere klanten in Europa toepassen en dus ook bij Nederlandse Anodising. In hoofdlijnen komt het erop neer dat je eerst alle parameters moet vaststellen die je moet weten (KPI’s).

Dan moet je weten hoe je het kan meten

en zorgen dat je alle instrumenten in huis hebt om te kunnen meten (data & tools).

Daarna start je de meetfrequenties (short interval controls), deze zet je in het begin zo frequent mogelijk neer. Door analyse van deze informatie, kan je de frequentie van de afwijkingen inschatten en daarop de frequenties bijstellen, daar waar noodzakelijk.”

Hij vervolgt: “Metingen die we vroeger dagelijks deden, kunnen nu wekelijks gecontroleerd worden. Het belangrijkste is om bij verstoringen een gedegen probleemanalyse, bijvoorbeeld via een fishbone diagram, uit te werken zodat je beter kan analyseren waardoor afwijkingen zijn ontstaan. Hierna is het zaak het systeem te updaten zodat er een continue verbetering ontstaat. Eerst deden we metingen om de status van bijvoorbeeld de baden te weten, nu meten we om te controleren of we binnen de specificaties zitten.”

MINDER ZORGEN Om deze verbeteringen te kunnen waarborgen, is niet alleen veel meetapparatuur aangeschaft waaraan automatische vulsystemen zijn gekoppeld, maar zijn er ook nieuwe mensen bij gekomen die de noodzaak van de metingen onderschrijven alsmede adequaat op de cijfers kunnen reageren. Verder is er een laboratorium

ingericht waar een ervaren laborant de scepter zwaait. Er mag geen twijfel zijn over de meetresultaten; bij twijfel moet er altijd opnieuw gemeten worden.

“Het gaat erom dat het systeem op orde is en dat de organisatie zich altijd blijft verbeteren. We kunnen met de huidige techniek via onze mobiel de belangrijkste parameters zien en daarmee het proces controleren. Bij afwijkingen in de waterzuivering krijgen we zelfs sms’jes of een belletje. Met de juiste informatie kun je de organisatie op tijd bijsturen. Je kunt dan als bedrijf in control zijn waardoor je je minder zorgen hoeft te maken over ongewenste ontwikkelingen. De controle is nodig om aan de hoge klanteisen te voldoen, maar ook om dit als managementteam te blijven handhaven.”

A-LEVERANCIER “Veel van onze klanten hebben een ISO-certificering; wij liften eigenlijk door middel van hun audits hierop mee. Hierop hebben we ook ons interne kwaliteitssysteem ingericht. We hebben zo door de jaren heen veel nieuwe klanten gekregen met wie we gezamenlijk het concept van continu verbeteren van de processen hebben verwezenlijkt. Ondertussen zijn we voor bepaalde klanten hun A-leverancier geworden; vorig jaar heb ik bij enkele van

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 15

Een deel van het computerscherm met de scores van de paramaters van een bad. De twee horizontale gedeeltten geven de kerstvakantie weer.

Een deel van het laboratorium.

hen een afkeurpercentage gescoord van minder dan 0,1%. En dat met een leverbetrouwbaarheid van boven de 97,5% en een gemiddelde doorlooptijd van minder dan drie dagen. Dit was voorheen niet mogelijk.”

Nederlandse Anodising behandelt vooral machineonderdelen en plaatwerk voor klanten uit verschillende industrieën zoals de medische, automobiel-, voedsel- en defensie-industrie. Het bedrijf heeft een speciale afdeling waar kritisch machineonderdelen behandeld worden waarbij de maatvoering van groot belang is. “In ons ERP-systeem worden producten en procesmethodes vastgelegd, zodat we door duidelijke registratie van de meetresultaten een een gelijke waarde in onze processen kunnen bewaken en ook eerder geconstateerde problemen kunnen voorkomen. Zo’n aanpak is de enige manier om beter te worden. Standaard kwaliteitssystemen zullen niet zo diepgaand erop

ingaan; ons interne systeem biedt voor ons een duidelijker handvat.”

STUURMECHANISME De directeur geeft aan dat hij vanuit zijn consultancy-ervaring geleerd heeft dat je bij het sturen van een bedrijf een “stuur” moet hebben, net zoals bij een auto. “Bij veel bedrijven worden er veel cijfers en data vergaard, maar daarmee kun je alleen achteraf terugkijken. Dat is geen stuurinformatie, want je kunt er immers niets meer aan veranderen. De bedoeling is dat een bedrijf vooruit kan kijken en met een stuur, gaspedaal of rem, de controle kan behouden.”

Kortom: er zijn heel veel veranderingen geweest die volgens een bepaalde verandermethodiek zijn doorgevoerd. Luyendijk legt die methodiek op hoofdlijnen uit: “Eerst breng je alle processen (process mapping) in kaart, daarop bouw je de managementsystemen (brown paper ses-

MANAGEMENTSYSTEEM Een bedrijf waar Karim Luyendijk partner is, was ingehuurd door een grote vliegmaatschappij om een managementsysteem te ontwikkelen voor een e ciënter onderhoud aan vliegtuigmotoren. Als zo’n motor in elkaar gezet moest worden, had men de gewoonte om eerst alle 65.000 onderdelen van zo’n motor bij elkaar te zoeken. Als er dan bijvoorbeeld tien ontbraken, konden ze niet verder. Het systeem van Luyendijk komt er in hoofdlijnen op neer dat de vliegmaatschappij veel eerder in de gaten krijgt dat bepaalde onderdelen hoogstwaarschijnlijk niet op tijd geleverd gaan worden. Er is een meetsysteem

16 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

sies) en dan worden de procesparameters (KPI’s) bepaald, alsmede de meetinstrumenten en waar die moeten worden ingezet. Een overlegstructuur is nodig om de cijfers te bespreken, om acties te bepalen en wie deze gaat uitvoeren. Daarmee word je een bedrijf dat constant verbetert en niet langer alleen maar brandjes blust.

Alle medewerkers zorgen samen voor de verandering, niemand kan het alleen. Het is een inspanning van het gehele team!” O MEER INFORMATIE www.anodising.nl

Lees verder of reageer

ontwikkeld dat onder meer kijkt of leveranciers een bevestiging van de levertijd hebben gemaild. Via een dagelijkse meting wordt per motor bepaald welke leveranciersinformatie beschikbaar is en wordt daarop zo nodig actie ondernomen.

Bijvoorbeeld: leverancier bellen of een andere motor in de planning naar voren halen. Als een onderdeel zeven dagen onderweg is, kun je dus aan de hand van de mailbevestiging al een week van tevoren zien welke actie je moet ondernemen.

Werden er eerst 2,5 motor per week onderhouden, nu zijn dat er 4,7 per week. Karim Luyendijk: “Door een stuur te creëren, kun je tijdig anticiperen.”

MAVOM staat voor innovatie MAVOM onderzoekt, ontwikkelt, produceert en levert kostenbesparende, gebruiksvriendelijke en effectieve oppervlaktebehandelingsvloeistoffen voor hoogwaardige voorwerpen. Continu onderzoek leidt tot innovatieve producten en uitbreiding van het service-programma.

De MAVOM Legiobox neemt bijvoorbeeld activiteiten van klanten over door online monitoring en de kwaliteit van de procesbaden te prognotiseren. Innovaties die gebruikers ondersteunen bij hun kwaliteitsbewaking en dus het resultaat van het eindproduct verhogen.

MAVOM cleanbox

MAVOM labbox

MAVOM legiobox

www.mavom.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 17

Algemeen

Milieuwetgeving in beweging Het zal u niet zijn ontgaan dat de Omgevingswet eraan komt en dat dit voor iedereen, ook voor de oppervlaktebehandelaars, gevolgen heeft. Deze omvangrijke stelselherziening is zo complex dat de minister vorig jaar moest toegeven dat de geplande ingangsdatum van 1 juli 2019 te ambitieus was. De invoering staat nu gepland op 1 januari 2021. Inmiddels is er al een groot aantal pilots waardoor u nu met de voorlopers van deze wet kan worden geconfronteerd. Ook richt het rijk de aandacht op klimaatverandering, milieuschade, het dreigende tekort aan grondstoffen en de milieugerelateerde gezondheidsproblemen. Dit leidt steeds meer tot internationale afspraken en Europese wetgeving.

Dit artikel is een ingekorte versie van een veel langer artikel dat voor leden beschikbaar is via hun portal. Dit artikel bevat slechts een selectie van de voor de sector relevante wijzigingen van de milieuwet- en regelgeving in 2017. Ook wordt verwezen naar toekomstige ontwikkelingen die misschien nu al actie van u vereisen.

ENERGIE Van bedrijven wordt sinds jaar en dag verwacht dat zij alle energiemaatregelen treffen met een terugverdientijd van vijf jaar. Type B-bedrijven kunnen zich desgewenst beperken tot de implementatie van de aan het Activiteitenbesluit verbonden erkende maatregelen (bijlage 10 van de activiteitenregeling). Deze bedrijven moeten beseffen dat deze lijst ook in 2017 weer is aangevuld. De inmiddels getrainde toezichthouders zullen met name de bedrijven die niet deelnemen aan MJA beter gaan controleren. Daarvoor is inmiddels een groot aantal tools ontwikkeld.

Een tweede op stapel staande verandering is het verplichte energie C-label in 2023 voor kantoren met een oppervlakte van honderd vierkante meter of meer. Zoals het er nu uitziet, geldt de verplichting voor vrijwel alle kantoren in gebouwen die voor meer dan de helft een kantoorfunctie hebben.

18 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

De overgangstermijn voor (aard)gasgestookte ketelinstallaties met een thermisch vermogen van 1 MW of meer is per 1 januari 2017 verlopen. Sedertdien geldt voor deze installaties de aangescherpte emissie-eis van 70mg NOx/Nm3. Niet alle installateurs hebben hun klanten hierover tijdig geïnformeerd. Ook is niet in alle gevallen tijdig voldaan aan de verplichting om uiterlijk op 1 februari 2017 een emissiemeting uit te voeren waaruit blijkt dat aan de nieuwe norm wordt voldaan.

Verder blijken niet alle installateurs te kunnen voldoen aan de eisen die de wetgever aan een dergelijk meting stelt. Daarom is het raadzaam te controleren of uw bedrijf in bezit is van een dergelijke middelgrote ketelinstallatie en of de installateur in dat geval heeft gehandeld overeenkomstig de vereisten.

De wetswijziging van 1 januari 2018 regelt dat er in de toekomst emissie-eisen voor nog meer stookinstallaties gaan gelden, waaronder procesfornuizen. De termijn waarbinnen deze eisen van kracht worden, zijn gerelateerd aan het thermisch vermogen. Nieuwe installaties moeten al per 20 december 2018 hieraan voldoen. Ook de frequentie waarmee moet worden aangetoond dat aan de verplichtingen wordt voldaan, neemt door deze wetswijziging toe.

AFVAL In de strijd tegen de groeiende hoeveelheid afval, de plastic soep in de oceanen en het groeiende tekort aan grondstoffen, stimuleert de overheid de circulaire economie. Dit blijkt onder meer uit het onlangs van kracht geworden derde landelijke afvalbeheersplan (LAP 3) waarin overheidsdoelstellingen en diverse sectorplannen staan. Vergunningverleners moeten hiermee rekening houden bij het opstellen van een omgevingsvergunning milieu.

Eén van de paragrafen van het LAP gaat in op het scheiden van afval en is daarmee direct van invloed op de interpretatie van artikel 2.12 van het Activiteitenbesluit.

Zo vermeldt deze paragraaf: “Van een onevenredige belasting is sprake in het geval de kosten per ton voor de gescheiden LAP3 inzameling en afvoer van de betreffende afvalstof meer dan 45 euro hoger liggen dan de kosten per ton voor de inzameling en afvoer (transport en verwerking) van het ongescheiden (rest)afval”. En “Bedrijven moeten zelf aan het bevoegd gezag aantonen wanneer het voor hen niet redelijk is om bepaalde afvalstoffen te scheiden”.

Artikel 2.12 is van toepassing op type Bbedrijven. Bovenstaande uitgangspunten zijn vanaf nu leidend bij de controle op de naleving van dit voorschrift.

Het LAP bevat ook sectorplannen. Enkele hiervan betreffen afvalstromen die vrij kunnen komen bij oppervlaktebehandelaars. De inhoud van deze plannen zal eveneens van invloed zijn op de wijze waarop in de toekomst met dit afval moet worden omgegaan. Type C-inrichtingen hebben sinds 2016 te maken met immissie-eisen voor zeer zorgwekkende stoffen.

Deze mogen het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR) niet overschrijden. In september 2017 is de lijst met MTR-waarden aangevuld met onder meer waarden voor chroomtrioxide en chroomzuur.

GEVAARLIJKE STOFFEN REACH nadert een volgende implementatiefase die de bedrijven hard kan raken.

Op 31 mei 2018 moeten alle bestaande stoffen met een volume vanaf één ton per jaar zijn geregistreerd. ECHA gaf eind november 2017 aan dat nog ongeveer 60.000 stoffen niet zijn geregistreerd.

Omdat registratie duur is, kunnen toeleveranciers of fabrikanten besluiten componenten in mengsels met een lage omloopsnelheid niet te registreren. De levering van die mengsels stopt dan definitief per 1 juni 2018. Ook kan een toeleverancier besluiten de receptuur aan te passen, door een niet-geregistreerde component te vervangen door een andere component. Dit kan bij gebruikers tot kwaliteitsproblemen leiden, terwijl een gewijzigde samenstelling ook van invloed

Afval scheiden voor hergebruik.

kan zijn op de CLP-classificering. Of een gevaarlijke stof dan wel een component in een mengsel REACH-geregistreerd is, kan worden afgelezen uit het veiligheidsblad.

Controleer de veiligheidsbladen hierop en vraag bij twijfel een toelichting aan de toeleverancier!

BODEMSANERINGSPROJECTEN De Omgevingswet wordt geflankeerd door enkele aanvullingswetten, waaronder de Aanvullingswet bodem. Hierdoor worden

gemeenten in de toekomst het bevoegd gezag bij bodemverontreiniging en toezichthouder op de uitvoering van saneringsplannen. Gemeenten krijgen daarbij meer ruimte om binnen grenswaarden keuzes te maken met betrekking tot de bodemkwaliteit. Diverse omgevingsdiensten verzorgen de handhaving.

Omdat de bedrijvenregeling in 2024 afloopt en de overheid streeft naar een versnelde sanering van bedrijfsterreinen, is het besluit Financiële bepalingen bodemsanering en de bijbehorende regeling gewijzigd. Bedrijven die zich in 2008 voor deze regeling hebben aangemeld maar hierop nog geen beroep hebben gedaan, kunnen nu gebruik maken van deze versoepelde regels. O Tekst: Marjan Hillmann Het complete artikel met links naar achtergrondinformatie is voor leden benaderbaar via hun portal op de website.

Lees verder of reageer:

Alumet Anodiseren Installatie 17 energie.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 19

Algemeen

Vanuit het niets een straalbedrijf starten Hoe zet je vanuit het niets een straalbedrijf op? Sterker nog, hoe zet je zo’n bedrijf op terwijl je een uitkering hebt wegens nekklachten? Op die vragen kan Daniël Bulder antwoord geven. Hij heeft zijn straalbedrijf opgezet onder de naam De Straalzaak. Hoe ging dat in z’n werk en wat zijn de plannen voor de toekomst? We zochten hem op.

De Straalzaak is gevestigd in een bedrijvenwijk van Lelystad. Het pand en de inrichting weerspiegelen wat Daniël Bulder binnen zijn mogelijkheden kon realiseren: een hoge hal, niet al te groot, niet al te duur, maar wél voorzien van krachtstroom.

“Aanvankelijk ging ik voor twee straalcabines, één voor rvs en één voor metaal en hout. Maar dat bleek financieel onhaalbaar. Ik moest mijn plan dus aanpassen naar één straalcabine. Dan kom je voor het dilemma te staan: welk substraat kies je om te stralen? Hier in de omgeving zijn best veel rvs-bouwers, bijvoorbeeld voor de voedingsmiddelenindustrie. Daar is dus een markt. Maar toch ben ik voor metaal en hout gegaan. Hout, omdat dat voor mij verbonden is aan de mogelijkheid tot hergebruik; dat zie ik wel zitten. Daarnaast wil ik me richten op nichemarkten en niet zozeer op de industrie als markt.”

Voor Bulder was het opzetten van een straalbedrijf helemaal geen vanzelfsprekendheid. In zijn werkzame leven heeft hij verschillende soorten beroepen en functies uitgeoefend. Zo is hij tien jaar trambestuurder geweest in Amsterdam, waar hij opklom tot leidinggevende. Ook werkte hij als technisch adviseur bij diverse

20 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

bedrijven en gaf hij technische adviezen voor de afdeling pakketvloeren over leggen, lijmen, kleuren enzovoorts. In de crisisperiode werd het bedrijf uitgedund en raakte hij zijn baan kwijt. In die periode had hij al last van zijn nek, eigenlijk had hij daar al twintig jaar last van. En het werd steeds erger.

HERSTEL “Ik kreeg bijvoorbeeld tintelingen in mijn hand en liep scheef van de pijn. Na een gesprek met een neuroloog heb ik besloten om mij in 2013 te laten opereren. Tijdens die operatie is een tussenwervelschijf weggehaald en een blokje ertussen gezet, waardoor nu twee nekwervels aan elkaar vastzitten. Daarna begon een periode van voorzichtig revalideren. Ik heb korte tijd ander werk gedaan, maar liep al gauw te verrekken van de pijn. Duidelijk was: voor voldoende herstel moest ik vaak oefeningen doen en me laten begeleiden door een fysiotherapeut. Maar ik zat thuis en ik wilde weer iets gaan doen. Een vaste baan lag niet zo voor de hand, gezien mijn leeftijd en vanwege het feit dat ik geen specialisatie had opgebouwd.”

Hij vervolgt: “Mijn passie is mijn handen gebruiken, ik ben handig. Toen ik thuis

liep, werd ik een vaste klant bij kringloopwinkels. Daar zag ik heel veel materialen en meubels staan en bedacht dat het ideaal zou zijn als je die zou kunnen ‘zandstralen’; ik gebruikte toen dat woord nog. Ik dacht: wat heb je daarvoor nodig? Ik kwam bij allerlei vage websites, met allerlei informatie waar ik uiteindelijk niets aan had.

Toen ben ik gewoon eens gaan informeren bij een toeleverancier van straalmiddelen en zodoende kwam ik uiteindelijk terecht bij Sybrandy in Amersfoort. Zij konden heel goed met mij meedenken en zo zijn we een project ingegaan om te kijken of ik via een bedrijfsplan in aanmerking zou kunnen komen voor een BBZ-uitkering, zijnde een lening, van het zelfstandigenloket Flevoland.”

Dat bleek mogelijk, maar het maximaal te lenen bedrag van 35.000 euro was te weinig om een klein straalbedrijf op te zetten. Er moest immers niet alleen geïnvesteerd worden in machines en de huur, maar Bulder moest financieel ook de tijd krijgen om klanten aan te trekken.

Daarom is hij op zoek gegaan naar meer financiers, die hij uiteindelijk vond bij een particuliere investeerder - een relatie van hem - en bij Qredits. Deze laatste instel-

Daniel Bulder in zijn straalcabine.

ling richt zich op microfinanciering voor ondernemers, als aanvulling op het bedrag van het zelfstandigenloket. Intussen was er een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd, een geschikt pand gevonden en was ook duidelijk geworden welke machines daarin zouden komen te staan. Half januari kreeg Bulder de sleutel. Maar ook toen was hij er nog niet.

DUBBEL SPANNEND “Het pand moest zodanig ingericht worden dat ik ook daadwerkelijk met die ene straalcabine aan de slag kon. Er moest dus gesloopt, gesleept en gebouwd worden.

Gelukkig heb ik daarbij veel hulp gekregen van vrienden en van mijn overbuurman. Ik doe zelf ook veel, maar in mijn eentje had ik het niet gekund. Ik ben dan ook heel blij met alle hulp die ik heb gekregen. Half maart had ik mijn eerste straaldag. Het is dubbel spannend. Het stralen is voor mij helemaal nieuw, dus hoe voelt dat? Maar

ook: krijg ik voldoende klanten om de leningen terug te betalen? Al doende, krijg ik wel lol in het stralen. Je ziet het opknappen, je hebt meteen resultaat.”

In zijn straalcabine staat de body van een oude sportauto, zijn eerste concrete straalklus. Maar hij heeft ook al meerdere opdrachtbevestigingen op zak. “Ik heb een relatie van mij gebeld uit mijn tijd in de pakketvloerenbranche. Ik belde precies op het juiste moment, want hij was op zoek naar een andere manier om houten vloeren te bewerken. Het borstelen is namelijk best arbeidsintensief. Of ik misschien een goedkopere en mooiere oplossing had?

Bij Sybrandy ben ik toen wat voorbeelden gaan stralen, waarbij ik heb gekeken naar het beste straalmiddel, druk en hoek om tot het gewenste resultaat te komen. Het resultaat daarvan heeft hij aan een verkoper meegegeven, en dat is in de markt - zoals bij architecten - heel goed gevallen.

Wat ik doe, is glasparelstralen. Het mooie daarvan is dat je in één bewerking een splintervrij oppervlak krijgt.”

OPDRACHTBEVESTIGING Momenteel is Bulder aan het uitdokteren hoe hij het straalproces nog e ciënter kan inrichten. Met de hand stralen is geen optie. Hij denkt aan een trommelmotor met een frequentieregelaar en een transportband met een straalnozzle. Daarbij moeten de parameters, zoals afstand, hoek, druk en doorvoersnelheid, instelbaar zijn zodat je een recept repeterend kunt uitvoeren met als resultaat een constante kwaliteit.

“Ik wil daarover nader met Sybrandy overleggen. Het doel is een simpele, betaalbare en e ciënte oplossing. Die opdrachtbevestiging is heel mooi, maar ik heb er ook wel eens slapeloze nachten van, omdat ik de kwaliteit wil kunnen garanderen.

De uitvoering moet repeterend zijn. Het kan in de straalcabine en ik kan dat prima

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 21

zijn. Ik ben er eigenlijk van overtuigd dat je door anders te denken schijnbaar onoplosbare problemen op een of andere manier moet kunnen oplossen. De makkelijkste manier in mijn situatie zou zijn dat er in de toekomst meer ruimte komt voor nieuwe investeringen, zodat je het probleem kunt oplossen door een aparte cabine te bouwen. Maar voor een startende ondernemer is dat niet realistisch. Ook overweeg ik om handmatig poedercoaten erbij te gaan doen. Dat zou in deze ruimte mogelijk moeten zijn en vergt een minimale investering. Vooral voor meubeltjes zit daar best veel verdiencapaciteit. Daarmee kan ik mijn dienstenpakket verbreden.” O

alleen doen. Maar het zou ideaal zijn als dit proces in een gesloten kastje buiten de straalcabine kan worden uitgevoerd, en ik er iemand achter kan zetten die productie draait. Ik denk in oplossingen, bijvoorbeeld in praktische, realiseerbare oplossingen die het werk voor mij lichter en handiger maken. Ik heb nog steeds wel last van mijn nekblessure, maar het is beheersbaar.”

ANDERS DENKEN Kortom, ideeën en enthousiasme genoeg, maar het gaat om de realisering ervan.

“Het is mooi dat enkele klanten enthousiast zijn geworden, maar wat ik als startende ondernemer mis, is iemand waarmee ik kan sparren. Iemand met ervaring, die ook thuis is in de branche. Dat is nog wel een zoektocht. Zo wil ik met die ene straalcabine een zo breed mogelijk marktsegment kunnen bedienen. Rvs stralen is dus geen optie, vanwege het besmettingsgevaar.

Dat begrijp ik heel goed, maar ik ben ook eigenwijs. Stel nou dat ik de bedrijfsmix toch volledig zou kunnen filteren, zodat geen metaaldeeltjes achterblijven? Dus dat ik een honderd procent metaalvrije

Daniel Bulder: “Ik denk in praktische, realiseerbare oplossingen die het werk voor mij lichter en handiger maken.”

Lees verder of reageer: mix zou kunnen krijgen, hoe onmogelijk dat nu ook lijkt. Dan zou ik toch in één hal metaal en rvs kunnen stralen. Dat zie ik als een uitdaging.”

Hij besluit: “Ik merk dat ik bij Sybrandy vragen stel die voor hen heel verrassend

De eerste straalklus van Bulder: duidelijk is te zien welk gedeelte al gestraald is.

22 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

MEER INFORMATIE info@destraalzaak.nl 0320-337777

Vereniging ION

Coaten is geen exacte wetenschap In het blad ‘Bouwen met Staal’ nummer 260 stond een opiniestuk ‘Vuil of fout?’ waarin een schadeclaim bij een verfsysteem, dat onvoldoende zou zijn gereinigd, praktisch volledig wordt teruggelegd bij de verfleveranciers en applicateurs. Vereniging Qual.ION vindt dit een te eenzijdige voorstelling van zaken en heeft daartegen, bij monde van Egbert Stremmelaar, een repliekstuk geschreven. Hier een samenvatting van die tekst.

Als er met een conservering, de coating, ook maar iets mis is, wordt vaak de applicateur direct aangesproken. Maar deze is slechts één schakel in de keten en bovendien is coaten geen exacte wetenschap, maar een systeem van handelingen en processen dat op basis van vele jaren ervaring is verkregen. De kwaliteit van een coater kan dan ook worden geborgd via een licentie van Qualanod, Qualicoat en Qualisteelcoat (kwaliteitslabels). Om zo’n licentie te verkrijgen en te behouden, moet aan tal van eisen worden voldaan.

Conform specificatie worden dagelijks de processen door de coater gemeten en gerapporteerd. Regelmatig worden samples gemaakt voor archivering en/of testen. Meermaals per jaar wordt de coater door de notified body vanuit één van de kwaliteitslabels geïnspecteerd. Dit controlesysteem is erop gericht om kwaliteitsissues bij leveringen te voorkomen, maar ook om te kijken of de coater zijn licentie mag behouden. Een kopierapport van elke inspectie wordt geanonimiseerd naar een centrale database in Zürich gestuurd voor data-analyse. Op basis hiervan worden (potentiële) zwakke plekken opgespoord

wat tot verbeteringsvoorstellen leidt. Deze verschijnen vaak als een update in de technische specificatie. Jaarlijks worden de licentiehouders hierover bijgepraat. De technische specificatie is dus het resultaat van een iteratief verbeteringsproces over meer dan dertig jaar en inmiddels beschikbaar in bijna vijftig landen. Het coatingproces is dus best practice. Overigens worden ook grondstoffen en systemen getest en van een Qualicoat-nummer voorzien.

EXTERNE FACTOREN Zoals gezegd: de prestatie van een coating (levensduur) wordt bepaald door een systeem dat door vele ketenpartners en externe factoren beïnvloed kan worden.

Denk aan veranderde wet- en regelgeving en technologie, beschikbaarheid van grondstoffen, ander basismateriaal, esthetische wensen, kostprijs en gebrek aan onderhoud. De meeste van deze zaken heeft een applicateur niet in de hand.

Als een coater wordt aangesproken, zeker met kwaliteitslicentie, is alles gedocumenteerd. Met onafhankelijk onderzoek kan de kwaliteit van de uitvoering worden herbevestigd. Dit gebeurt ook regelmatig.

Vervolgens wordt beschouwd wie precies in gebreke is gebleven. De eerste partij die meestal niet kan aantonen dat de garantievoorwaarden goed zijn gehanteerd, zijn de gebouweigenaren. In bijna alle gevallen blijkt er geen onderhoud te zijn uitgevoerd. Dat ligt niet altijd aan de eigenaren, ook de aannemer voldoet regelmatig niet of onvoldoende aan zijn informatieplicht.

De auteurs van het artikel ‘Vuil of fout?’ trekken het nut van goed onderhoud in twijfel. Uit onze klachtenanalyse blijkt dat onderhoud wel degelijk een grote invloed heeft op de levensduur van de coating.

Met name een grote chloorbelasting (kuststreek) heeft een negatief effect. Ons advies: zoek in voorkomende gevallen een oplossing, geen schuldige. O Tekst: Egbert Stremmelaar Lees verder of reageer:

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 23

Trots op het werk Dit voorjaar is het gloednieuwe Stationsplein in Utrecht opgeleverd wat de nieuwe schakel vormt tussen Utrecht CS, Hoog Catharijne en de historische binnenstad. Het reuzendak bestaat uit 130 stalen modules en zeven enorme buiskolommen met een lengte van circa 21 meter, een diameter van 1300 mm en een gewicht van ruim 15 ton per stuk.

Deze zijn door Rotocoat thermisch verzinkt in het langste verzinkbad van Nederland in Heerhugowaard. De buiskolommen zijn in dubbeldip verzinkt: dus eerst is de ene helft van de buiskolom in het verzinkbad en daarna de andere helft.

De laagdikte van de buizen kwam uit op rond de 400 micrometer zink. Daarna zijn de buizen door Van Merksteijn van een natlaksysteem voorzien. De buitenzijde van de dakconstructie heeft een drielaags natlaksysteem met een droge laagdikte van 300 micrometer en de binnenzijde van deze dakconstructie heeft een tweelaags natlaksysteem met een droge laagdikte van 200 micrometer.

Foto Jaap van Peperstraten.

24 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 25

Vereniging ION

Thema Meet- en Regeltechniek

Puntjes op de i door examentraining Inhouse Control Medewerker Vorig najaar is op diverse plaatsen in Nederland voor het eerst de examentraining Inhouse Control Medewerker gegeven, gevolgd door een examen. Het certificaat dat men hiermee kan behalen is verplicht voor licentiehouders van Qualicoat, Qualisteelcoat of Qualanod. Zij moeten vanaf 1 januari 2018 minimaal één medewerker in dienst hebben die gekwalificeerd is om metingen uit te voeren voor het betreffende kwaliteitslabel. Hoog tijd dus om terug te blikken op die training en wel via een rondje langs de velden.

De examentraining is bedoeld voor medewerkers die in hun dagelijkse werk metingen met betrekking tot het kwaliteitslabel verrichten. In de regel hebben zij die metingen geleerd van een collega of een leverancier, maar is er nooit systematisch onderricht gegeven over de achtergronden van de metingen, het kalibreren van meetinstrumenten of hoe je een titratie hoort uit te voeren. Daarnaast hebben veel mensen in de loop der jaren zo hun eigen manier van werken ontwikkeld die wel eens kan afwijken van hoe het hoort. Bovendien biedt de training de gelegenheid om eens te sparren met medewerkers van andere bedrijven over hoe zij bepaalde problemen aanpakken. Het certificaat is bedoeld om als gecertificeerd bedrijf aan de nieuwste eisen van Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod te kunnen blijven voldoen.

ION had een cursusboek opgesteld dat de cursisten vooraf kregen toegestuurd.

De training zelf werd op twee avonden gegeven, met een week ertussen. Korte tijd daarna was er het examen, bestaande uit een theoriegedeelte en een proeve van bekwaamheid waarin vier metingen op de juiste wijze moesten worden uitgevoerd.

Bijvoorbeeld een titratie uitvoeren, een

26 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

pH-meting en een laagdiktemeting. Aan geslaagde deelnemers is vervolgens het certificaat uitgereikt.

Eén van de cursisten was Jinze van Berkel, werkvoorbereider/laborant bij Aldor. Hij vond de training reuze interessant, maar de inhoud over het algemeen oude wijn in nieuwe zakken. “Dat is niet negatief bedoeld. Als je je werk goed doet en ook het waarom begrijpt, zou de training eigenlijk niets nieuws moeten brengen. Toch was het interessant, omdat ik enkele nieuwe dingen heb gezien, je de laatste weetjes hoort en van andere mensen hoort hoe zij dingen aanpakken.”

AFSPIEGELING VAN DE PRAKTIJK Het nut van deze training staat volgens hem buiten kijf, gelet op de kwaliteit van het werk en de noodzaak om met kennis van zaken de inspecteur te woord te kunnen staan. “Het zou heel vervelend zijn als de inspecteur met iemand moet praten die niet begrijpt welke analyses nodig zijn.

Soms ontstaan er vakinhoudelijke discussies, maar dat zie ik alleen maar als verrijkend. Het cursusboek besloeg alle labels en vond ik interessant. Het mooie daarvan is dat alles nu een keertje overzichtelijk bij elkaar staat en ook nog eens helemaal

in het Nederlands. Wij hebben ook ISO en dus procedures op papier staan. Ik ben van plan om de procedures uit het cursusboek één op één over te nemen in onze procedures voor wat betreft de metingen.”

Jinze is met vlag en wimpel geslaagd.

“Maar ik was toch nerveus voor het examen, je wilt het toch goed doen. Ik vond het examen goed opgezet, maar het zou mooi zijn als je tijdens het examen je eigen apparatuur kunt gebruiken. Nu had ik een voor mij onbekende pH-meter.

Verder vond ik het praktijkexamen een goede afspiegeling van de praktijk en de daarvoor benodigde praktijkkennis. Het theoriegedeelte zou geen probleem moeten zijn voor iemand die het cursusboek goed bestudeerd had.”

FRIS OPHET NETVLIES Ook Roel Dijkman van Dijkman Coating heeft de training gevolgd. Hij vindt de training nuttig, zonder dat hij er veel nieuwe dingen leerde. En dat is maar goed ook.

“Als je er heel veel leerde, is er iets mis met het niveau waarop je werkt. De training zorgt ervoor dat bij iedereen de puntjes weer op de i staan en dat er strikt wordt gewerkt. Doordat iedereen door leveranciers of door collega’s is geïnstrueerd voor

de testen, ontwikkelt iedereen zijn eigen manier van werken. Gevolg is dat bijvoorbeeld badsterkten niet zo nauw worden genomen of een proefplaat die eigenlijk niet voldoet toch wordt goedgekeurd.

Iedereen die de examentraining heeft gedaan, heeft de juiste uitvoering van diverse metingen weer fris op het netvlies staan. Het cursusboek sluit naar mijn idee ook goed aan bij de training zoals die bedoeld is.”

buigtest

Dat de training voor de drie kwaliteitslabels tegelijk was, is volgens hem uit organisatorisch oogpunt wel te begrijpen, maar vakinhoudelijk niet. “De combinatie Qualicoat en Qualisteelcoat is nog wel te maken, maar Qualanod is zo specifiek dat hiervoor beter een aparte avond kan worden ingericht. Bij de praktijkavond in Tilburg gebeurde dit dan ook spontaan.”

Hij vindt dat de training op een leuke manier werd gegeven en ziet er geen

bezwaar in dat de docente van een apparatuurleverancier kwam. “Ik vind het alleen maar goed als die meewerkt aan een training of cursus, want hiermee investeren ze in de branche en laten ze hun betrokkenheid zien. Maar het moet geen reclamespotje worden en dat was hier zeker niet het geval. Zij hebben de benodigde kennis in huis en kunnen dit ook het beste overdragen.”

Test in het laboratorium.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 27

VERBETERING Ook Jacqueline Engbers, al twintig jaar kwaliteitsmedewerker/ procescontroleur bij Jonkman Coating, beschouwt de training als een goede gelegenheid om alle kennis weer eens op te frissen. “Jonkman Coating is al sinds 1991 Qualicoat gecertificeerd en ikzelf voer al twintig jaar alle testen en controles uit. Ik kan dan ook niet zeggen dat ik over Qualicoat veel nieuwe dingen heb gehoord, maar het was wel leuk om te zien hoe andere bedrijven met sommige dingen omgaan en om ideeën uit te wisselen. Je werd op een positieve manier geprikkeld om eens stil te staan bij sommige procedurestappen en uitgedaagd om de verdieping te zoeken. Verder ben ik blij met het cursusboek dat ook een heel makkelijk naslagwerk is en goed bruikbaar is als we een stagiaire hebben.”

Ook zij is zonder problemen door het examen gekomen, maar ze ziet wel ruimte voor verbetering. “Tijdens de training lag de focus met name op de praktijk, terwijl tijdens het examen juist ook de theorie belangrijk bleek. Terecht natuurlijk, maar de aandacht hiervoor was tijdens de training beperkt. Daarnaast zou het prettig zijn geweest als tijdens de training het instellen van de meetapparatuur voor de

28 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

mechanische testen was geoefend. Vooral omdat deze apparatuur lastig mee te nemen is en je dus tijdens het examen met onbekende apparatuur werkt. Tegelijkertijd was het leuk dat we met de nieuwste apparatuur konden werken. Het is altijd goed om nieuwe ontwikkelingen op dit gebied te volgen en mee te nemen in onze toekomstplannen. We gaan namelijk nieuw bouwen waarbij ook het nieuwe laboratorium zal worden voorzien van de nieuwste testapparatuur. Dat gaat nog één of twee stappen verder dan de Qualicoattesten.”

OEFENEN De docente van de training was Charlotte Koppenol, vertegenwoordiger bij TQC. Zij geeft regelmatig adviezen aan klanten over meetinstrumenten en nadat ze eens als gastdocente een les over meetinstrumenten had gegeven, werd ze voor deze training gevraagd. “In het begin was dat best wel spannend, want ik ben 26 jaar en sommige cursisten hebben meer dan 26 jaar werkervaring, wat een groot contrast zou kunnen zijn. Maar ik merkte dat iedereen de training als een soort opfriscursus bekeek die sowieso interessant kon zijn, omdat in de loop der jaren diverse normen

en standaarden zijn veranderd. En het bood een veilige omgeving om van andere bedrijven te horen hoe zij sommigen dingen aanpakken. Ik merkte wel dat de aanwezigheid van bepaalde personen de sfeer in de groep kon bepalen. Als er een paar tussen zaten die heel actief waren,

Kogelvalproef

kreeg je de hele groep mee. Er werden dan vragen gesteld, er kwamen discussies op gang en men wilde graag oefenen met de instrumenten. Maar in andere groepen werden nooit vragen gesteld en wilde men niet oefenen.”

Voor ieder onderdeel in de training had ze het betreffende meetinstrument meegenomen. Cursisten konden ook hun eigen meetinstrument meenemen. Na wat uitleg, kregen de deelnemers gelegenheid om te oefenen. Per avond werden ongeveer tien meetprocedures besproken.

“Er werd in de twee avonden ook veel informatie gegeven, maar ik vind dat als je tijdens de les goede aantekeningen maakt, het cursusboek goed bestudeert en meedoet met de oefeningen, dan zou je toch goed mee hebben kunnen komen ook al heb je geen ervaring. Dat zou ook een voordeel kunnen zijn, omdat je het dan in één keer goed aanleert. Nu werden tijdens de lessen de drie kwaliteitslabels behandeld, maar inhoudelijk zou je voor Qualanod beter een aparte cursusavond kunnen houden. Toch kan ik me voorstellen dat je dat vanwege de kosten niet doet.”

ZENUWEN Wat ze jammer vond, is dat enige aandacht

voor de interpretatie van de meting niet is meegenomen in de training. Dat is een bewuste keuze van de kwaliteitslabels zelf en ION heeft die keuze opgevolgd. “Toch kwam bij vrijwel ieder meetinstrument de vraag op wat de uitslag van de meting betekende, en omdat ik daar niet op kon ingaan, ontstond er juist vaak discussie.

Ook van sommige cursisten kreeg ik als feedback dat ze de interpretatie er graag bij hadden gezien. Verder vind ik het jammer dat er geen cursisten zijn ingegaan op mijn aanbod om voor de tweede les een half uurtje eerder te komen, zodat ze dan ongestoord met een meetinstrument konden oefenen. Als je meekijkt, lijkt het allemaal heel logisch totdat je het ineens zelf moet doen. Dan is het soms ineens een stuk moeilijker.”

Die indruk had Huub van der Leeuw, examinator en werkzaam bij TQC, ook bij de examens. “Het viel mij op dat sommige cursisten tijdens het praktijkexamen behoorlijk nerveus waren, terwijl ze eigenlijk metingen moesten doen die ze dagelijks doen. Het verbaasde me dat sommige cursisten toch niet slaagden voor die testen terwijl het om essentiële zaken gaat. We hadden ook tegen de cursisten gezegd dat ze gerust hun eigen apparaten

mee konden nemen want daar heb je ervaring mee. Alleen je kon het nu niet op de automatische piloot doen. Bij de kogelvalproefmeting moet je wel weten vanaf welk hoogte die kogel moet vallen. Dat staat ook in het cursusboek. Ook wordt van je verwacht dat je begrijpt hoe een meetinstrument functioneert en dus weet hoe je bijvoorbeeld een laagdiktemeter kalibreert. En als je een pH-meting doet, mag je niet vergeten om ook even naar de temperatuursensor te kijken. Als je niet begrijpt hoe de situatie in elkaar zit en gewoon maar wat doet, slaag je niet. Je moet alle vier de metingen goed doen.”

Het cursusboek gaat naar alle waarschijnlijkheid de wereldwijde standaard worden voor scholing en training op het gebied van kwaliteitsmetingen. O MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl Lees verder of reageer:

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 29

Toeleveranciers en Geassocieerden

Thema Meet- en Regeltechniek

Slijtage testen met natte en droge scrub-testmachine Een jachtbouwer kreeg van zijn klanten klachten over slijtagesporen in de toplaag (coating) van hun jachten op de posities van de fenders (stootboeien).

Het vermoeden bestond dat het fendermateriaal of de weekmakers daarin op de één of andere manier agressief waren voor de toplaag van het jacht.

Twee verschillende banen van de schrobvastheidtester werden gebruikt om tegelijkertijd twee testen uit te voeren (nat en droog).

De vraag van de jachtbouwer was om de slijtage van coatings veroorzaakt door fendermateriaal te testen en te kwantificeren. Fenders worden gebruikt om afstand te creëren tussen jacht en kade om lakschade te voorkomen. In antwoord op de vraag werd de AB6000 TQC natte en droge scrub-testmachine met dubbele baan en gereedschaphouders ingezet in combinatie met de AB5020-set gewichten ter verzwaring.

Twee verschillende banen van de schrobvastheid tester werden gebruikt om tegelijkertijd twee testen uit te voeren (nat en droog). Testpanelen, gecoat met de juiste toplaag, werden op de bodem van de scrubtester geplaatst. De gereedschapshouders waren elk uitgerust met testblokken van hetzelfde materiaal als waarvan de

30 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

fenders waren gemaakt. Een extra gewicht van 1000 gram gaf nog meer druk op de ondergrond die getest moest worden zodat de test nog realistischer uitgevoerd kon worden.

DUIDELIJK RESULTAAT Tegelijk met de droge test werd een test uitgevoerd met het doseren van zeewater (zout) met een snelheid van 0,2 ml per minuut. De slaglengte was ingesteld op 300 mm en de slagsnelheid op 30 slagen per minuut. Na tweeduizend slagen met zowel de natte als de droge test waren duidelijke tekenen van slijtage te zien.

Er werd aangetoond dat de natte test ernstiger resultaten liet zien dan de droge test. Meerdere testen hebben aangetoond dat de schrobvastheidtester inzetbaar is

om op een betrouwbare en kwalitatieve manier reproduceerbare resultaten te verkrijgen. Met de informatie uit de tests kon de jachtenbouwer in gesprek gaan met zowel de leverancier van de coating als de leverancier van de fenders om gezamenlijk tot een goede oplossing te komen. O

MEER INFORMATIE www.tqc.eu Lees verder of reageer:

Laat u inspireren over: • • • • • • •

Materiaalinnovaties Corrosie, slijtage en vermoeiing Recycling & Circulaire economie Materiaalkarakterisering Ontwerpsoftware Verbindingstechnieken Oppervlaktebehandelingen

Komt u ook?

6e editie Gratis toegang

Vakbeurs & Congres Woensdag 30 & donderdag 31 mei 2018 NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven

Voor iedere toepassing…

• Truck- en Carrosseriebouw • Speciale Voertuigen • Tankwagenbouw • Kipperbouw

• Landbouwmachines • Machinebouw • Restauratie • Enz. Enz.

www.materials.nl

Hét vakblad voor de professional in de oppervlaktetechnologie

… het ultieme applicatiesysteem Utrechtsestraatweg 224 • 3911 TX Rhenen • Holland • Tel. +31(0)318-472020 Fax +31(0)318-471911 • E-mail: info@mol-coatings.com • www.mol-coatings.com

Volg de actuele ontwikkelingen binnen uw vakgebied op www.vereniging-ion.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 31

Algemeen

Rol van materialen en technieken centraal op Materials 2018 Op de vakbeurs Materials 2018 gaat het over oplossingen op het gebied van corrosie, slijtage, hechting, lichtgewicht toepassingen en vermoeiing van materialen. Tijdens de zesde editie van deze vakbeurs en congres staan materialen en bijbehorende technieken centraal, evenals beter inzicht in een meer onderbouwde materiaalkeuze voor de gewenste toepassing. Ook dit jaar steunt de vakbeurs op vier logische pijlers: materialen, analyses, verbindingen en oppervlaktebehandelingen. Elk met een eigen zone op de beursvloer en elk met een eigen congresprogramma.

Materialen zijn de bouwstenen van alles wat we om ons heen zien. Een wereld van techniek speelt een rol bij de materiaalkeuze voor een bepaalde toepassing.

En voortdurend verschijnen er sterkere, goedkopere, lichtere of mooiere materialen met specifieke eigenschappen. Waar vroeger een voorwerp dikwijls uit één materiaal bestond, zijn er tegenwoordig steeds vaker ingewikkelde producten bestaande uit meerdere materialen.

Hierbij is verbindingstechnologie (lijmen, solderen, lassen of mechanisch verbinden) minstens zo belangrijk als de optimalisatie van de materialen waaruit een product gemaakt wordt. De grensvlakken en de verbinding tussen deze materialen, die bijvoorbeeld allemaal anders reageren op temperatuursverhoging, spelen een doorslaggevende rol. Vanzelfsprekend spelen ook oppervlaktetechnieken en materiaalanalyses een grote rol bij de duurzaamheid van materialen en hun toepassingen.

Dankzij verdergaande automatisering krijgen computersimulaties aan materialen steeds meer een ondersteunende rol bij experimentele metingen.

Kennisdeling en netwerken worden natuurlijk gestimuleerd op de beurs- en congresvloer. Op de zones van de vier pijlers

32 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

zijn onder meer live demo’s en kunnen bezoekers zelf aan de slag gaan. Bovendien krijgt elke zone een aparte lezingenzaal waarmee een brug wordt geslagen tussen wetenschap en concrete toepassing. De zesde editie heeft extra aandacht voor design waardoor speciale onderwerpen worden belicht zoals software, hergebruik, circulaire economie en biomimicry. Ook is er het Analyse Paviljoen waar innovatieve materiaalanalysetechnieken worden getoond. En er is het Materials Matchmaking 2018 waar u op een makkelijke manier in contact kan komen met potentieel nieuwe

partners. Denk aan materiaalspecialisten, productontwikkelaars en -ontwerpers, onderzoekers, OEM’s en toeleveranciers.

Uit een grote variëteit aan deelnemers uit diverse landen kan gekozen worden voor 30-minutengesprekken.

LEZINGENPROGRAMMA Voor de pijler Oppervlaktetechnieken is een speciaal lezingenprogramma samengesteld. Zo geeft dr. Patrick Cosemans op 30 mei een lezing over de inzetbaarheid van coatings voor het wegwerken van oppervlakteruwheid in additive manufactu-

ring. Aanleiding hiertoe is de toenemende vraag naar de productie van kleine series functionele AM-producten met een hogere en repeteerbare oppervlaktekwaliteit.

Voor veel producten vereist dit nog een manuele, arbeidsintensieve polijststap.

Verschillende technieken worden ontwikkeld om de oppervlakteruwheid op een meer economische manier weg te werken. In deze presentatie worden enkele resultaten getoond van een Europees onderzoeksproject waarin wordt onderzocht in welke mate coatings de typische oppervlakteruwheid vanuit het AM-proces kunnen elimineren en tegelijkertijd in het oppervlak de benodigde functionaliteiten kunnen integreren, zoals krasvastheid, UV-bescherming, chemische resistentie of watervastheid.

Op 31 mei zijn er voor ons vakgebied drie interessante events. Ir. Richard Bijlard geeft

KERNGEGEVENS MATERIALS 2018 Datum: Woensdag 30 mei en donderdag 31 mei, van 9.30 tot 17.00 uur Locatie: NH Conference Centre Koningshof in Veldhoven Organisatie: Mikrocentrum - 80 exposanten - 40 lezingen - Experience Areas met live demo’s - Gratis entree voor bezoekers

een lezing over het optisch meten van zeer moeilijke oppervlakken. Optische microscopie is nog steeds een van de meest gebruikte analysetechnieken. Een groot deel van de samples is echter te glad, ruw, reflecterend of lichtabsorberend of zelfs transparant en kan daardoor zeer moeilijk of helemaal niet optisch gemeten worden.

Een nieuwe technologie maakt het mogelijk om ook van dit soort moeilijke samples snel een bruikbare true-colour 3D-scan te maken, waaraan echt gemeten kan worden. Bijlard zal de technologie toelichten en een aantal voorbeelden van dergelijke metingen presenteren. Ook is er de lezing Hoe een functionaliteit toevoegen aan uw oppervlak van Mark Swinnen. Er komen vragen aan de orde als: kan ik mijn product easy-to-clean-maken? Bestaan er fotokatalytische coatings voor mijn toepassing?

Wie kan mij helpen bij de productie van een eerste prototype? Hoe integreer ik een coatinglijn in mijn productieproces? Aan de hand van enkele praktische cases wordt hier dieper op ingegaan. Verder geeft ION een presentatie op de Materials onder de titel Een overzicht van hedendaagse oppervlaktetechnieken.

en twee plenaire presentaties over de modernste productiemogelijkheden van composietmaterialen en -producten. ’s Middags zijn er twee werksessies over circulaire economie en composieten waarin mensen uit diverse geledingen gezamenlijk een PPS-project zullen opstarten over recycling van kunststoffen.

Tot slot is er het symposium SMART Materials @ Materials 2018 waar natuurlijk de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van slimme materialen centraal staan.

Deze materialen worden gekenmerkt door verandering van fysieke eigenschappen bij een externe stimulus. Meestal gaat het om materialen gebaseerd op keramiek of metalen, maar de laatste jaren komen er ook flexibele materialen beschikbaar die gebruikt kunnen worden in textiel of flexibele elektronica. Maar tegenwoordig worden er ook slimme materialen gebruikt in de vorm van dunne films waardoor toepassingen in geïntegreerde sensors beschikbaar komen. O MEER INFORMATIE www.materials.nl Lees verder of reageer:

WORKSHOPEN SYMPOSIUM Op 31 mei is ook de eendaagse workshop Circulaire Economie en Composieten. Deze workshop bestaat uit een ochtendsessie met twee plenaire presentaties over (ontwerp voor) recycling van kunststoffen

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 33

Algemeen

Thema Meet- en Regeltechniek

Stof op de werkvloer: een blinde vlek?

Op de werkvloer zijn we gewend van alles en nog wat te meten met het oog op de gewenste kwaliteit van de producten, de bescherming van de medewerkers en de vermindering van bedrijfsrisico’s. Grote kans dat we in onze branche een bepaalde problematiek over het hoofd zien: stof. In welk oppervlaktebehandelend bedrijf wordt er systematisch stof gemeten en is er beleid om de stofconcentraties beneden een bepaalde waarde te houden? Vingers opsteken graag.

In menig oppervlaktebehandelend bedrijf is stof geen gespreksonderwerp, terwijl we het wel vaak ruiken en/of zien. Is hier sprake van een blinde vlek? In een groot aantal bedrijven en bedrijfstakken is stof een dagelijks probleem. Denk aan staalproductiebedrijven, de voedingsmiddelenindustrie, zaadveredelingsbedrijven, houtindustrie, kledingindustrie, suikerfabrieken, onderzoeksinstellingen, intensieve veehouderijen, cementfabrieken, chemische fabrieken, farmaceutische bedrijven enzovoorts. In die bedrijven zijn er structurele maatregelen genomen om de stofproblematiek aan te pakken. Hoe zit dat bij ons?

In onze branche is het meten van stof op drie gebieden heel belangrijk: - gezondheidsbescherming van de medewerkers - voorkomen van stofexplosies - vermindering van stof op de geproduceerde producten.

In onze branche ontstaat stof op de werkvloer door typische werkzaamheden zoals poedercoaten, spuiten en stralen, maar ook door algemene bedrijfsactiviteiten zoals het openen van verpakkingen, rijdende heftrucks, draaiende machines, lasrook enzovoorts. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft wettelijk beleid geformuleerd over de blootstelling aan stof op de werkvloer. Algemeen geldt dat

34 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

blootstelling zoveel mogelijk voorkomen moet worden, werknemers voorgelicht moeten worden en dat passende maatregelen worden genomen.

AANPAK De vraag is nu hoe de branche hier in de praktijk mee omgaat. Feit is dat we in veel gevallen niet weten hoe het staat met de stofconcentraties op de werkvloer omdat er niet gemeten wordt. En er wordt niet gemeten omdat we stof als iets vanzelfsprekends ervaren en niemand vraagt naar de stofconcentraties, zelfs de inspecteur niet. Toch zou je je mogen afvragen of deze houding terecht is. Willen we de stofconcentratie wel weten?

Doordat er niet gemeten wordt, kan niemand zeggen hoe groot of klein het probleem is. Probleem is dat men stofexplosiegevaar niet als een urgent probleem ervaart, terwijl eventuele blootstellings-

schade bij werknemers pas na vele jaren merkbaar wordt. Wie zegt dat er over twintig jaar geen schadeclaims komen, omdat de werkgever niet heeft gemeten terwijl hij had kunnen weten dat gezondheidsrisico’s niet helemaal uit te sluiten zijn? Een eerste logische stap is de stofconcentratie te gaan meten op de werkvloer. Er zijn apparaten beschikbaar die op basis van vooraf ingestelde waarden continu de stofconcentratie meten. De Dumo bijvoorbeeld van het Finse bedrijf Sintrol heeft een alertfunctie en een alarmfunctie waaraan (automatisch) maatregelen kunnen worden gekoppeld, zoals meer ventilatie, verhoging van de afzuigcapaciteit of een stofmasker opzetten. Ook is het bruikbaar om het aantal stofdeeltjes op de eindproducten te verminderen. O Tekst Jaap van Peperstraten MEER INFORMATIE www.arboportaal.nl (wettelijk beleid van het Ministerie van SZW) www.sintrolproducts.com 032384899@skynet.be Lees verder of reageer:

Innovate today.

Inspire tomorrow.

IGP. FOR SURE. IGP Pulvertechnik AG CH-9500 Wil Telefon +41 71 9298111 www.igp-powder.com info@igp-powder.com A member of the DOLD GROUP

PaintExpo 2018

>01 3(;,5 < .9((. A0,5 >(; >, +6,5 Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

www.igp-future.com

Besuchen Sie uns am Stand 2517, in der Halle 2 17.– 20. April 2018, Karlsruhe

Eenvoudig Proceszekerheid – Wilt u ook Proces zeker spuiten?

Encore® HD Poeder spuitpistolen – maken gebruik van Dichtstroom techniek en zijn ontworpen voor een snelle en contaminatie vrije kwaliteitskleurwissel.

In kombinatie met de zelfreinigende gepatenteerde HDLV® Pompen, biedt dat U de flexibiliteit om korte en lange productie series efficiënt uit te voeren.

HDLV Pompen geven u de mogelijkheid 4.000 uur onderhoudsvrij te werken en waarborgen een continue kwaliteitsverhoging.

Ontdek meer en contacteer ons voor een uitleg. ics.eu@nordson.com | www.nordson.com/hdlv

Performance by design

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 35

Mijn mening De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen of op actuele ontwikkelingen in de branche om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren?

Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Garantieclaims afwimpelen door te wijzen op reiniging Het artikel ‘Mijn mening’ in het januarinummer over garantie roept bij senior adviseurs van het Centrum voor Onderzoek en Technisch advies (COT) een reactie op. Zij onderschrijven de tekst, maar willen graag de aandacht vestigen op een bijzonder aspect van garantie. Bij schades en claims wijzen verëeveranciers en applicateurs graag op het (benodigde?) reinigen van het systeem. Volgens Peter van der Spoel van het COT is het zeer de vraag of dat wel terecht is. Verbergen leveranciers zich achter reinigingsvoorschriften?

Verfleveranciers en applicateurs melden steevast dat de levensduur van een oppervlaktebehandeling negatief wordt beïnvloed door vuil en vocht, inwerking van zuren, zouten en andere agressieve stoffen. Voorschriften voor reinigingsmethodes/-frequenties en voorwaarden moeten vervolgens leiden tot het adequaat functioneren van de coating.

Regelmatig geven verschillende partijen, zoals beheerders, eigenaren en leveranciers, het COT opdracht om bij klachten een onafhankelijk oordeel te vellen over metalen die zijn behandeld met een beschermsysteem van bijvoorbeeld poedercoatings. Onze ervaring is dat poedercoatbedrijven c.q. leveranciers de klachten veelal direct afwimpelen door te zeggen dat er niet, onvoldoende, onjuist of met verkeerde middelen is gereinigd. De klacht wordt afgewezen en de eindgebruiker zit met de schade, alle (schriftelijke) garanties ten spijt.

VOORSCHRIFTEN Alle handleidingen, richtlijnen, informatie-, kenmerken- en productbladen van poedercoatleveranciers/-applicateurs en

36 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

brancheorganisaties, hanteren vrijwel identieke reinigingsvoorschriften met bijbehorende frequenties. Deze reinigingsfrequenties worden beïnvloed door de volgende vuilbelastende factoren.

Omgevingsfactoren • Ligging binnen 25 kilometer van de kust (zoutneerslag) • Ligging direct boven maaiveld (opspattend vuil) • Ligging boven water (condensvorming) • Stedelijk gebied (uitstoot verbrandingsgassen) • Industriële omgeving (uitstoot chemicaliën, rookgassen, ertsstof ) • Verkeersbelasting (zwavelverbindingen, stikstofverbindingen, stofdeeltjes van remvoering, ijzer- en koperdeeltjes van railverkeer) • Overdekte gebieden (geen beregening) • Bevuiling door dieren.

Gebruiksfactoren • Moeilijk bereikbaar voor doelmatige reiniging • Intensief gebruik (deuren).

Oriëntatiefactoren • Ongunstige ligging op de zon • Weinig beregening.

Omdat er nauwelijks situaties denkbaar zijn zonder minimaal één van de genoemde storingsfactoren is intensief reinigen geboden, grofweg twee- tot viermaal per jaar. En dat aantoonbaar. Als het reinigen niet bewezen kan worden, bijvoorbeeld via facturen van een erkend (industrieel) schoonmaakbedrijf met ‘geëigende middelen’, dan vervalt automatisch de garantie.

In de praktijk leveren deze voorschriften

en alle voorbehouden een veel gehanteerd middel op om onder zo’n beetje elke verantwoordelijkheid uit te komen. Nota bene: deze reinigingsvoorschriften zijn ooit, eind jaren tachtig, geadviseerd voor glans- en kleurbehoud van gepoedercoate onderdelen, dus vanuit een esthetische motivering. Nu worden ze echter gebruikt tegen elke kwalitatieve klacht, zoals onthechting, (filiforme) corrosie, barstvorming en minimale weerstand tegen beschadiging. Eén factor is zó opvallend dat we hem extra willen benadrukken: ‘moeilijk bereikbaar voor doelmatige reiniging’.

Kortom, moeilijk bereikbaar, reinig vaker.

ARGUMENTATIE Het COT onderzoekt jaarlijks gemiddeld honderd schadegevallen bij metalen objecten met een poedercoating. Een voorbeeld: in een gehele woonwijk verkleuren de helderblauwe balkonhekken in korte tijd paarsachtig. De coating blijkt bovendien een geringe weerstand te bezitten tegen mechanische beschadigingen. Bij een eenvoudige spottest conform de Qualicoat-specificaties blijkt de poedercoating volledig te verweken: klaarblijkelijk is tijdens de curing of de doorharding van de poedercoating iets niet goed gegaan. Volgens de leverancier is het product geleverd onder Qualicoatspecificaties en moet het voldoen.

Tijdens overleg met diverse projectpartners en deskundigen wordt - zoals te verwachten viel - het ‘niet-reinigen’ genoemd als één van de oorzaken. Ook wordt gewezen op een recente lekkage bij een chemische fabriek in de omgeving die de poedercoating zou hebben aangetast.

Dat is geen sterk argument. Bovendien vertoont het leuningwerk in een ‘gesloten’ trappenhuis dezelfde tekortkoming. Het

Verkleuring onder de noemer niet gereiGeen schade terwijl hekwerk sterk is vervuild

derde argument is dat de spottest niet op locatie mag worden uitgevoerd, maar uitsluitend vlak na applicatie, conform de Qualicoat-eisen. Tijdens een lange discussie hierover blijkt dat de test na productie niet is uitgevoerd.

Achteraf blijkt uit laboratoriumonderzoek met een deel van het leuningwerk in een oven bij 180 €C, dat de coating wel bestand is tegen de spottest, maar wederom duidelijk een kwalitatief gebrek bezit. Maar de claim is dan al ‘op alle fronten’ afgewezen vanwege ‘niet-gereinigd’ en ‘fabriekslekkage’. Eerlijkheidshalve moeten we melden dat de schade uiteindelijk wel is opgelost ten gunste van de claimende partij.

Deze casus is slechts een voorbeeld.

Zorgelijk is dat zelfs arbiters en rechters hebben vastgesteld dat de beheerder/ eindgebruiker zich niet heeft gehouden aan de reinigingsvoorschriften, waardoor de oorzaak van bijvoorbeeld totale onthechting (geen primer aangebracht) dus bij klager zelf kwam te liggen.

GEEN DRAAGVLAK Vanwege het hoge aantal gevallen van coatingschade met vervuiling als oorzaak, heeft het COT in 2016 een uitgebreid onderzoek voorgesteld om zin en onzin van bewijslast te valideren. Want nog steeds is niet onomstotelijk bewezen dat het niet-schoonmaken of -houden van een geconserveerd object, de technische

nigd terwijl verfsysteem niet is uitgehard.

levensduur van het verfsysteem zodanig aantast dat de beschermfunctie vroegtijdig faalt. Hoe reageert een systeem op de (lokale) invloeden? Het voorgestelde onafhankelijk onderzoek kost veel geld en moet zo breed mogelijk worden gedragen.

Het is veelzeggend dat vrijwel niemand van de leveranciers en applicateurs wil meedoen.

We willen in dit verband wijzen op een meerjarige buitenexpositie van twaalf zogeheten Ku(n)stwerken; twee op het Tata-terrein in IJmuiden en tien bij het TNO-terrein in Den Helder.* Na zestien jaar ongereinigde dienst vertonen ze, op een enkele na, allemaal gebreken door corrosie, die niet is veroorzaakt door vuil(ophoping), maar door andere oorzaken, zoals opzettelijk aangebrachte (oppervlakte)defecten en onjuiste detaillering en aansluitingen.

keer reinigen per jaar. En dan laten we de bereikbaarheid van de objecten en bijbehorende kosten nog buiten beschouwing.

Bij dit alles is het vreemd dat met de komst van nieuwe, verbeterde verfproducten het aantal voorwaarden verder toeneemt.

Kortom: veel schadegevallen zijn in de praktijk niet helemaal koosjer. Ons inziens onttrekt de garantieverstrekker zich hier aan haar verantwoordelijkheid. Maar een defect laat zich niet wegpoetsen. O *Zie het artikel ‘Te kust en te keur’ in: Bouwen met Staal 252, augustus 2016, pp 48-53.

Tekst Peter van der Spoel Voor extra foto’s of reactie plaatsen: (QR code) Lees verder of reageer:

VERANTWOORDELIJKHEID Naast reinigingsvoorschriften voor poedercoatings op metalen ondergronden, zien we die nu ook bij gewoon onderhoudsschilderwerk in de vastgoedsector.

Zie de ‘algemene garantievoorwaarden’ die met wat omwegen leiden naar de reinigingsvoorschriften. Om aan de garantievoorwaarden te voldoen, moet de eindgebruiker hoge kosten maken.

Bij een normaal stijlhekwerk bedragen de reinigingskosten al gauw € 2,50 tot € 3,50 per strekkende meter. Reken dat eens door voor een flatgebouw, maal drie

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 37

Buitenlandse media Noël Ruijters scant de buitenlandse bladen. De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek “Buitenlandse media”. Deze keer de maartnummers van het Journal für Oberflächentechnik en het European Coatings Journal.

AUTOMOBIELLAKKEN In beide bladen veel aandacht voor automobiellakken. In JOT gaat het hoofdartikel over lakken bij lage temperaturen. Dat heeft veel voordelen: het bespaart energie, de installatie kan compacter worden uitgevoerd en kunststof onderdelen kunnen in de lijn worden meegelakt. Dat laatste is voor autofabrikanten het belangrijkste.

Energiebesparing is secundair, omdat de terugwinning van energie tegenwoordig zo hoog is. Toch zet de “low-bake-technology” nog niet echt door.

Reden daarvoor is dat bij buitenspiegelbehuizingen (waarvoor hoogwaardige kunststoffen als Noryl worden gebruikt) en grotere onderdelen zoals bumpers (uit polypropyleen) de temperaturen bij het lakken niet boven 100oC mogen komen.

Dat betekent dat de producten geen voorbehandeling of grondlak kunnen krijgen, terwijl een KTL-systeem een temperatuur van 180oC nodig heeft. KTL-systemen met temperaturen beneden 130oC zijn op korte termijn niet binnen handbereik.

Bij BMW worden in Leipzig de i3 en i8 modellen, waarvan de carrosserie uit kunststof bestaat, gelakt. Daarvoor is geen KTL-systeem nodig. Ook de bouwers van luxe auto’s zoals Aston Martin, Rolls Royce en Lotus gebruiken installaties met lage temperaturen. Om kleurproblemen te voorkomen, lakken zij de opbouwdelen mee met het hoofdproces. Voor dat hoofdproces gebruiken ze een variant van autoreparatielakken.

38 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

CORROSIEBESCHERMING Zinklamellensystemen worden in de automobielindustrie reeds vele jaren toegepast. Groot voordeel zijn de geringe laagdiktes van 8 tot 12μ die bij lage vernettingstemperaturen toepasbaar zijn.

Bij de productie wordt bovendien geen waterstof geproduceerd, wat het gevaar van door waterstof geïnduceerde spanningsscheurcorrosie uitsluit. Ze worden gebruikt bij kleine onderdelen, zoals schroeven, maar ook bij grote onderdelen die aan grote belastingen en steenslag worden blootgesteld. Dörken heeft reeds lange tijd een systeem met hoge corrosiebescherming met tegelijkertijd goede optische eigenschappen. Naast ISO 9227 (zoutsproeitest) worden speciale tests uit de automobielbranche gebruikt, zoals de door Toyota ontwikkelde CCT-A (Cyclical Corrosion Test), de PV 1210 van Volkswagen en de L 467 van Ford. www.doerken-mks.de DUURZAAMHEID Het hoofditem op de agenda van CEPE (European Council of the Paint, Printing Ink and Artists Colours Industry) is TiO2, maar ook (de emissie van) micro-particles.

elektrolyten beschreven. Zure zink-nikkel baden zijn wat gemakkelijker dan alkalische. Ook bij zure zink-nikkelbaden is de legeringssamenstelling van groot belang.

Afwijkingen zijn direct zichtbaar in de glansgraad, optiek en passiveerkleur. Daarnaast is een optimale corrosiebescherming alleen bereikbaar binnen een bereik van 12-15 procent nikkel. Voor alkalische zinknikkelbaden zijn zink-, nikkel- hydroxideen carbonaat-waardes van belang.

Voor procesparameters en de eisen aan de installaties zie www.zvo.org.

SLIJPEN EN POLIJSTEN Een Slowaakse leverancier van aluminium hogedrukgietproducten investeerde in een nieuwe hal om producten met complexe geometrie geautomatiseerd te slijpen. SHL ontwikkelde de installatie van 35 meter lang, en bestaat uit 20 bewerkingszones. www.shl.ag Noël Ruijters is directeur van Bâton Adviesgroep. www.baton.nl

Lees verder of reageer GALVANO Bij zink-nikkel legeringen worden hoge eisen gesteld aan de procesbeheersing.

De werkgroep Zink-nikkel van het Zentralverband Oberflächentechnik heeft de specificaties van alkalische en zure

Moderne corrosietesten vragen om nieuwe technische oplossingen Corrosie veroorzaakt jaarlijks voor vele miljoenen euroâ&#x20AC;&#x2122;s schade aan voertuigen, maar bijvoorbeeld ook aan constructies in infrastructuur en bouw.

De nieuwste Cyclische Corrosie teststandaarden betekenen een grote stap voorwaarts ten opzichte van traditionele zoutsproeitesten en cyclische (nat/droog) testen. Deze moderne standaarden zorgen voor sterk verbeterde reproduceerbaarheid van testresultaten en een goede simulatie van de vele corrosiemechanismen die in praktijksituaties kunnen optreden.

Het is een bekend gegeven dat zoutsproeitesten een goed hulpmiddel kunnen zijn voor kwaliteitscontrole, maar geen accurate weergave vormen van de corrosie die optreedt in praktijktoepassingen van het eindproduct. Cyclische testen (met 100% RHen droge fasen) verkleinen dit probleem, maar dat gaat ten koste van de reproduceerbaarheid en herhaalbaarheid van de testen. De nieuwe standaarden zijn ontwikkeld voor een goede reproduceerbaarheid ĂŠn een betere replicatie van â&#x20AC;&#x153;real lifeâ&#x20AC;? corrosie. Dit vraagt echter om hoogwaardige corrosietesters, met uitgebreide technische mogelijkheden.

De Q-Fog CRH Cyclische Corrosie Tester is â&#x20AC;&#x2DC;s werelds eerste zoutsproeikast die hoogwaardige prestaties combineert met betaalbare prijzen.

Enkele van de belangrijke eigenschappen van de Q-Fog CRH zijn: â&#x20AC;˘ Accurate controle van relatieve luchtvochtigheid van droge conditieâ&#x20AC;&#x2122;s tot 100% om aan de meest veeleisende teststandaarden te kunnen voldoen â&#x20AC;˘ Gecontroleerde transitie van temperatuur en relatieve vochtigheid tussen de testfasen voor de best mogelijke herhaalbaarheid â&#x20AC;˘ Eenvoudig wisselen tussen zoutnevel en â&#x20AC;&#x201C;sproeisysteem voor een maximale veelzijdigheid â&#x20AC;˘ Zelfreinigende sproei-nozzles voorkomen verstoppingen en reduceren daarmee onderhoudstijd en -kosten â&#x20AC;˘ Goed toegankelijke techniek voor gemakkelijk en eenvoudig onderhoud â&#x20AC;˘ Precieze dosering van zoutoplossing voor betrouwbare â&#x20AC;&#x153;Mass Lossâ&#x20AC;? resultaten â&#x20AC;˘ Luchtkoeling en -droging zorgen voor stabiele condities in de testkamer, ook als de omgevingscondities â&#x20AC;˘ Uiterst degelijke constructie, ook geschikt voor zware lasten â&#x20AC;˘ Ondersteund door â&#x20AC;&#x2122;s werelds beste netwerk voor service en advies gedurende de gehele levensduur

44 R.I. Straat 33 4051 AP Ochten Tel. +31 344 655 556

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 39

Grenzeloos In deze rubriek een overzicht van nieuwe technologische ontwikkelingen in het buitenland. Het is een vervolg op de rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners, met nu een meer technische insteek. Het overzicht laat zien dat in vele landen op soms heel nieuwe manieren gezocht wordt naar verbeteringen in de oppervlaktebehandelingsprocessen.

Soms zit de oplossing in nieuwe technieken, soms blijken bestaande technieken uit andere werkvelden ineens verrassend bruikbaar voor onze branche. Ook gaat het om verbeterprojecten waarvoor partners in het buitenland worden gezocht (zeker ook in het MKB) om de onderzoeken te optimaliseren.

DEPOSITIEMETHODE VOOR BIOACTIEVE COATING VAN NATUURLIJK ANIONISCH POLYMEER, IN HET BIJZONDER ALGINAAT OF HYALURONAN, OP ELEMENTEN GEMAAKT VAN TITANIUMLEGERINGEN Poolse wetenschappers hebben een methode ontwikkeld voor de depositie van een bioactieve polymeer coating op componenten gemaakt van titaniumlegering voor biomedische toepassingen.

De toename in biocompatibiliteit en bioactiviteit van de biomaterialen wordt bereikt door elektroforetische depositie (EPD) van biopolymeer (alginaat, hyaluronan) coatings op het oppervlak ervan.

In de hedendaagse geneeskunde is elk bot te repareren of te vervangen. Maar elke implantatie brengt het risico met zich mee van afstoting van het implantaat door ontsteking of bijvoorbeeld metallosis. Daarom is het materiaal van de implantaten zo belangrijk. Titanium en zijn legeringen, met mechanische eigenschappen die vergelijkbaar zijn met menselijke botten - een laag gewicht en Youngs (elasticiteits) modulus, biologische inertie en goede corrosieweerstand - zijn uitstekende materialen voor biomedische toepassingen.

De toename in biocompatibiliteit en bioactiviteit van de metalen implantaten is bereikt door elektroforetische depositie (EPD) van biopolymeer (alginaat, hyaluronan) coatings op het oppervlak ervan.

Alginaat is een natuurlijk afbreekbaar polymeer gekenmerkt door een hoge biocompatibiliteit, bio-functionaliteit en nontoxiciteit. Hyaluronan vertoont specifiek hydrofiele, reologische en visco-elastische eigenschappen. Bovendien speelt het een belangrijke rol in talloze biologische processen, zoals embryogenese, stofwisseling van weefsels, ontstekings- en wondgene-

40 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

zingprocessen. Alginaat en hyaluronan zijn anionische polymeren en het EPD proces is uitgevoerd op anodische wijze, waarbij het bedekte substraat (implantaat) de anode is.

Pogingen om alginaat en hyaluronan coatings direct op het titaniumlegeringsoppervlak aan te brengen via anaforetische depositie, leverden geen bevredigende resultaten op door de aanwezigheid van een oxidefilm die op het anode oppervlak werd gevormd. De resistiviteit (soortelijke weerstand) van titaniumlegering bij 25°C is rond 1.013 ·m/cm2 en de conductiviteit (geleidbaarheid) van het substraat is erbarmelijk laag. De onderzoekers hebben daarom voorgesteld om, voorafgaand aan de alginaat of hyaluronan depositie, kataforetisch een dunne film van zinkoxide aan te brengen als tussenlaag; dit verbetert de conductiviteit en resulteert in een toename in de opbrengsten van het EPD-proces. Bij de EPD-methode kunnen de dikte, microstructuur en porositeit van

de coatings worden gecontroleerd, door het kiezen van de juiste parameters en chemische samenstelling van het elektrochemische bad.

De gevormde coating kan worden gebruikt in het medicatietoedieningssysteem. De verkregen coatings zouden kunnen worden verzadigd met breedspectrum antibiotica, die in 14 tot 21 dagen worden vrijgegeven en de groei van bacteriën en het ontstaan van ontstekingen – peri implantitis – beperken.

Biopolymeer coatingsystemen worden ook gebruikt in GTR (Guided Tissue Regeneration), om het herstel van parodontale weefselstructuren en alveolaire botregeneratie te beïnvloeden en de stabiliteit van implantaten te vergroten.

Voordelen en Innovaties De bedekte materialen zijn titaniumlegeringen met non-toxische legeringselementen (Mo, Zr, Nb) en mechanische eigenschappen die vergelijkbaar zijn met

menselijke botten. Daarbij hebben deze materialen een hoge corrosieweerstand dankzij de aanwezigheid van een oxidelaag van TiO2 op hun oppervlak. Deze factoren beïnvloeden echter de conductiviteit van de substraten en daarnaast is de e ciency van anionische polymeerdepositie erbarmelijk laag. Daarom wordt voorgesteld een binnenlaag aan te brengen die de conductiviteit van de substraten verbetert en de opbrengst van het depositieproces vergroot.

Elektroforetische depositie is een eenvoudig proces; het stelt geen hoge eisen aan apparatuur en de methode is niet duur.

Het grote voordeel is dat er geen beperkingen zijn voor de vorm van het te coaten object. Deze methode maakt het mogelijk de dikte, microstructuur en porositeit van de coatings te controleren door selectie van de juiste parameters.

Het bedrijf is op zoek naar samenwerkingspartners/bedrijven in de biomedische sector voor het uitvoeren van in-vivo studies of bedrijven die voor hun metaalproducten op zoek zijn naar polymere coatings. O Aanbod uit Polen Referentie: TOPL20161118001 Geldig tot 28-05-2018 OPTISCHE COMPONENTEN OF DIVERSE VORMEN GEMAAKT VAN ZEER UITEENLOPENDE SUBSTRAATMATERIALEN Een Litouwse producent van diverse optische coatings en optische lasercomponenten heeft ruime ervaring in het produceren van optische coatings en componenten.

Op dit moment richt het bedrijf zich voornamelijk op het produceren van metalen coatings, diëlektrische coatings, coatings op kristallen, verschillende coatings en optische eindcomponenten, evenals het opnieuw polijsten en opnieuw coaten van gebruikte optische componenten.

Het bedrijf maakt gebruik van verschillende technologieën voor het coaten van optische componenten, zoals resistieve thermische verdamping, elektronenbun-

del verdamping en magnetron sputteringdepositie, waarmee een spectrale range van 190 nm tot 12.000 nm kan worden bereikt, met substraatgroottes die uiteenlopen van 0,1 mm tot 500 mm in diameter.

De inzet van deze technologieën resulteert in de productie van de volgende optische componenten: - Metaalgecoate spiegels - Laser/non-lineaire kristallen met laag-verlies hoge-reflectiviteit (HR), antireflectie (AR), gedeeltelijk spiegel (partially mirror, PR), golflengte separator (W) en breedband anti-reflectie (BBAR) coatings, contactlagen en/of elektrodes - Optisch-glas substraten – recht, hol, bol, conisch, prisma etc. – met diëlektrische dunne-film coatings - Lasersysteem optische componenten, zoals diëlektrisch gecoate anti-reflectie ramen, hoge reflectie spiegels, variabele reflectiviteit spiegels, spectrale separators en filters De optische componenten of diverse vormen kunnen worden gemaakt van een groot scala aan substraten. Dankzij de expertise van het bedrijf op dit gebied is een snelle prototyping van optische coatings op maat mogelijk. Deze coatings kunnen worden gebruikt in een breed spectraal bereik tussen 190 nm en 14.000 nm en

worden toegepast op coatingoppervlakken tussen 0,1 mm en 500 mm in diameter.

Het Litouwse bedrijf is op zoek naar laserontwikkelaars en -fabrikanten, of andere bedrijven in de hightech optische sector, die de ontwikkelings- en productieexpertise van dit MKB-bedrijf in optische componentencoatings willen toepassen in hun eigen technologische projecten.

Ook is men op zoek naar bedrijven die willen samenwerken voor de ontwikkeling van specifieke geavanceerde optische systemen (waaronder optische coatings en componenten). O Aanbod uit Litouwen Referentie: TOLT20170831002 Geldig tot 20-09-2018

Als u geïnteresseerd bent in mogelijke samenwerking met één van bovenstaande projecten, kunt u het project onder invoering van het referentienummer vinden op www.enterpriseeuropenetwork.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 41

Nieuwe leden

Colofon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt acht maal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren.

REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

ALULOX Calandstraat 73 3125 BA Schiedam 010-230 83 41 info@alulox.nl www.alulox.nl Het bedrijf uit Schiedam bestaat sinds begin 2013 en is opgebouwd door specialisten op het gebied van anodiseren. Met deze solide basis van kennis en ruime ervaring denken zij graag met opdrachtgevers mee bij nieuwe of experimentele toepassingen. Anodiseren, hard anodiseren, passiveren, maar ook glasparelstralen zijn toepassingen binnen Alulox. Het bedrijf is ambitieus en wil op alle gebieden bijblijven, daarom heeft men zich aangesloten bij ION. DE STRAALZAAK Botter 28 8232KK, Lelystad www.destraalzaak.nl Een nieuwe eenmanszaak die zich richt op het stralen van metaal en hout. Er wordt gestart met een glasparelstraalcabine, na verloop van tijd wil men ook uitbreiden met het stralen van staal en autoonderdelen. Ook wordt er voorzichtig gedacht aan het uitvoeren van handmatig poedercoaten. De nieuwe straalcabine kan ook gehuurd worden door particulieren die zelf hun object willen stralen. Deze nieuwe onderneming pakt zijn zaken zorgvuldig aan en is daarom lid geworden van ION. Zie ook het artikel op pagina 20.

REALISATIE Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (ontwerp en opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

COMMUNICATIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Rob Koppenol (Jetvertising), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Jaap van Peperstraten (zelfst.), Santino Scherpenborg en Egbert Stremmelaar (vereniging ION).

REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@ vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief.

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Arthur Middendorp, arthur@jetvertising.nl. after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Chris Versteeg, Projekt C, www.projektc.nl DRUK PreVision, Eindhoven www.pre-vision.nl UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2018 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Wij heten deze leden van harte welkom binnen de vereniging!

42 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MAART 2018

Brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 /arthur@jetvertising.nl.

Kijk voor het volledige bedrijvenregister op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFZUIGINSTALLATIES

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

BEITSEN/PASSIVEREN

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Sir John b.v.

T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

CERTIFICERING

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE WSB Wagner Finishing Equipment b.v.

T. 030-241 41 55 verkoop@wsb-benelux.nl / www.wsb-benelux.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS

ANODEMANDEN (TITAAN)

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

TÜV Rheinland Nederland b.v.

T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Coatingsystemen Van der Lans T. +31(0)614306694 info@coatingsystemenvanderlans.nl www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFVALWATERBEHANDELINGINSTALLATIES

ANODEN (TITAAN)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 www.ct-technics.nl

Official Benelux dealer

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl MEPACO b.v.

T. 071-5892863

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

BAKKEN, KUNSTSTOF Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

CHEMISCH NIKKEL HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 43

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES)

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

GLASPARELSTRAALCABINES

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

HANGBAANSYSTEMEN

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF) FILTERS (OVERSPRAY)

DROOGAPPARATUUR

IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

FILTERS & POMPEN

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

HAKEN Me ag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

INDUSTRIËLE LUCHTBEHANDELING EN WARMTETERUGWINNING Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

INDUSTRIËLE REINIGING GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

FILTERS

HITTEBESTENDIGE EN NON-STICK COATINGS

Corode b.v.

T. +31 (0)411-685500 / T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

44 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

KUNSTSTOFLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

LAAGDIKTEMETERS

Helmut Fischer Meett. b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

CZL Tilburg b.v.

T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

METALLISEREN/SCHOOPEREN NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Hitachi Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

LAKSTRATEN

NATLAKSPUITAPPARATUUR

ONTLAKKEN (IN LOON)

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

ONTLAKKINGSOVENS/ THERMISCHE REINIGINGSOVENS Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

ONTVETTINGSINSTALLATIES

NAVERBRANDINGSINSTALLATIES Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

MOFFELOVENS

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Thermo-Clean Heusden-Zolder n.v.

T. 0032-13539060 Thermo-Clean Nederland b.v.

T. 0182 37 46 20

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

ONTVETTINGSMIDDELEN

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MARINE COATINGS / SCHEEPVAARTLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

NATLAKKEN (AFDEKMATERIALEN)

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN

ONTBRAMEN Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 45

Official Benelux dealer

REINIGINGSINSTALLATIES Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

POEDERSPUITCABINES HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO

SHOTPEENEN

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

EN LAKTECHNIEK MEPACO b.v.

T. 071-5892863

OVENS

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

POLIJSTEN SPUITCABINES T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN)

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

Corode b.v.

T. +31 (0)411-685500 / T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

PROTECTIVE COATINGS

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Unifour b.v.

T. +31 (0)315 641352 / F. +31 (0)351 641852 info@unifour.nl / www.unifour.nl

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

POEDERSPUITAPPARATUUR Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com 46 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

TANKS (KUNSTSTOF) M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

TECHNISCH ONDERZOEK

STRAALCABINES Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Airblast-Abrasives b.v.

T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

STRAALINSTALLATIES

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

TÜV Rheinland Nederland b.v.

T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

TRANSPORTSYSTEMEN

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

STRAALKASTEN

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / F. 0341-494114 info@wabrasives.nl www.wabrasives.nl / www.winoagroup.com

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

UV EN EBC LAK

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018 47

www.elacoatings.com VERDUURZAMEN VAN METAAL Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

BETROUWBAAR EN SNEL

Rotocoaten betrouwbaar en snel • one-stop-shopping • automatische orderverwerking • eigen transportdienst • één aanspreekpunt verkoop@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

WATERBEHANDELING

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS)

VERFSPUITAPPARATUUR MEPACO b.v.

T. 071-5892863

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

VERWERKING AFVALSTROMEN

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

WERPSTRALERS

VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 /arthur@jetvertising.nl.

Kijk voor het volledige bedrijvenregister op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

48 OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2018

IGP-DURA®face 5807 Surface-robust powder coating system for facade and metal construction – More abrasion resistant – More scratch resistant – Easier to clean

RO

Learn more about IGP-DURA ® face 5807 at: www.igp-powder.com

BU

S T S U R FA

IGP Benelux BV NL-8013 RW Zwolle Phone +31 38 4600695 www.igp-powder.com info.benelux@igp-powder.com A member of the DOLD GROUP

OUDE REIMER BV vertegenwoordigd o.a.:

035-646 0830 (gereedschapsafdeling)

|

ES

– Optimized flow

www.oudereimer.nl

C

Specialisten op het gebied van stralen & coaten Muilwijk Finishing

BELCO P.A.S. B.V.

Verkoop | Onderhoud | Service | Verhuur

TOGETHER WE MAKE IT WORK RIJKSSTRAATWEG 123 | 3316 EG | DORDRECHT | +31 (0) 78 613 9610