Oppervlaktetechnieken april 2019

Page 1

HĂŠt vakblad voor de professional in de oppervlaktetechnologie

Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

jaargang 63 nummer 3 april 2019

=669 ,32, )9(5*/, ,,5 6736::05. :7,*0(30:; 05 :7<0;(77(9(;<<9 +6:,,905:;(33(;0,: ,5 96)6;:

ief s u l Inc rn kate ish fin Euro terials Ma 19 20

12

Geavanceerde elektronenmicroscoop van grote betekenis voor oppervlaktetechnieken

*VU[HJ[ 7HPU[ 0[ +H =PUJPSHHU >* ,KL

;! -! ,! 0!

PUMV'WHPU[P[ US ^^^ WHPU[P[ US

39

#Ăł $ 4 @ > DĂł ? DĂł ?

=LH RRN SDJLQD

Verf in poedervorm gooit hoge ogen in de praktijk

ÍŠ

Ç

Axalta komt met Optimum poederlakken

“WE MAKE 8 THE INDUSTRIAL COATING PROCESS BETTER�

24

Ğƾ EĹ?

Nieuwe leermethode voor praktijkonderwijs gestart

38

Vrijstelling energiebelasting voor discontinu thermisch verzinken

VWUDDOPLGGHOHQ QO VWUDDOLQVWDOODWLHV QO

'ĹŻÄ‚ĹśĆ?ĹľÄžĆšÄžĆŒ

Ç Ç Ç Í˜ÄžĹŻÄ?ŽžÄžĆšÄžĆŒĎ°Ď´ĎŹÍ˜Ä?Žž

R (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

!

Ăł : @ D @

Het zal u niet zijn ontgaan dat het voorjaar hortend en stotend op gang is gekomen. Zo liep je in een T-shirt buiten en zo was je weer op zoek naar winterjas en handschoenen. De productie van dit nummer is in tijd op rolletjes verlopen, maar is qua inhoud erg breed ingestoken, een beetje hortend en stotend zo u wilt. Behalve een thema-artikel laat deze editie opnieuw de breedte van het werkveld zien zoals is af te lezen uit een slordige greep uit de onderwerpen: afval, onderwijs, energie(belasting), recycling, kleur en kleurbeleving, postprocessing, corrosie onder isolatie, verf in poedervorm en hoe de allernieuwste elektronenmicroscoop een compleet laboratorium vervangt. En dan hebben we nog het katern over Eurofinish-Materials 2019 met onder meer een inleidend artikel dat een goede weergave geeft van het congresprogramma. Mooi om te zien hoe materiaalkunde en oppervlaktetechniek elkaar ontmoeten in de lezingen en elkaar versterken.

nenmicroscoop te bieden heeft. De kansen die deze microscoop biedt voor de branche willen we natuurlijk uitgebreid over het voetlicht brengen. En natuurlijk bood het vraaggesprek met Marijke van Loon, een van de weinige kleurexperts in Nederland, mij ook inspiratie om met een nieuwe blik om me heen te kijken naar kleur en kleurbeleving. Het voorjaar biedt daartoe gelegenheid genoeg. Natuurlijk hoop ik dat u geïnspireerd raakt door de vele to the point artikelen over genoemde onderwerpen die u een handelingsperspectief bieden om uw onderneming en de te leveren kwaliteit verder te verbeteren. De ontwikkelingen in en buiten de branche die op ons werk van invloed zijn, vragen om alertheid en actie op een passende manier. Met deze editie hopen we daarin een rol te kunnen spelen. En zoals altijd heeft dit blad weer vier pagina’s met kort nieuws en wens ik u veel leesplezier! O

Anderzijds kun je zeggen dat deze editie precies doet waar een vakblad voor bedoeld is, namelijk diepgaand de relevante onderwerpen beschrijven die nu spelen in de branche. Niet ter lering en vermaak, maar ter lering en inspiratie. Persoonlijk raakte ik het meest geĂŻnspireerd door de ontmoeting met Wim Sloof van de TU Delft die niet uitgesproken raakte over de talrijke nieuwste snufjes die de nieuwste elektro(&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM S

>

‰ * %! +

d нϯϭ ͞ϏͿϭϲϭ ĎŽĎ° Ď°ĎŽ ϹϏ ÍŽ Ç Ç Ç Í˜ĹŹĹ?ŜƉŽžĆ‰ÄžĹśĆšÄžÄ?ŚŜĹ?ÄžĹŹÍ˜Ŝů

x

9HUWHJHQZRRUGLJHU YDQ =LQDFRU *ULOOR PHWDOOLVHHUGUDGHQ

x

9HUNRRS HQ YHUKXXU PHWDOOLVHHUPDFKLQHV

x

5HSDUDWLH HQ RQGHUKRXG YDQ PHWDOOLVHHUPDFKLQHV

x

9HUNRRS HQ RQGHUKRXG YDQ VWUDDOLQVWDOODWLHV

x

9HUNRRS HQ RQGHUKRXG YDQ YHUISRPSHQ

x

2SOHLGLQJ HQ LQVWUXFWLH

x

.ODQWHQ YDQ $0,7(&+ VWDDQ QLHW VWLO PDNHQ 0(7(56

)DKUHQKHLWVWUDDW a && +DUGHUZLMN a a ZZZ DPLWHFK QO a LQIR#DPLWHFK QO

Het is goed om te merken dat op zo’n dag de draaiboeken goed werken, de hulpverleners en de veiligheidsagenten hun rol kennen en dat na amper acht uur de verdachte al aangehouden kon worden. Er was bijzonder veel media-aandacht omdat de kwetsbaarheid van “gewone� mensen hier duidelijk zichtbaar werd. Bij ons was het in ieder geval zo dat sociale media veel gebruikt werd om te melden dat iemand (weer) veilig was. Die kwetsbaarheid lijkt veel minder duidelijk te zijn als het gaat over werken met gevaarlijke stoffen. De snelheid waarmee oorzaak en gevolg herkend worden, is natuurlijk veel lager, soms tot wel tientallen jaren, maar de impact is groter en de aantallen geraakten ook. Toch is er nauwelijks media-aandacht voor mensen die effecten ervaren met gevaarlijke stoffen, tenzij ze terecht of niet terecht met behoorlijke grote groepen de media zoeken met een zichtbaar ziektebeeld. EGBERT STREMMELAAR Directeur Vereniging ION

Er zijn gebeurtenissen die zo ingrijpend zijn dat de data waarop die plaatsvonden in het collectief geheugen zitten, en dat je jaren later nog steeds weet waar je was, en vaak zelfs nog waar je mee bezig was. Voor mij is bijvoorbeeld 11 september 2001 zo’n dag. Daar werd onlangs 18 maart 2019 aan toegevoegd. Een aanslag in Utrecht. Zo dichtbij dat zelfs bekenden direct betrokken waren en geraakt werden door de maatregelen die de overheid nam.

T (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

De overeenkomst tussen wapens en stoffen is dat de stof wel gevaarlijk kan zijn, maar dat het werken met die stoffen niet gevaarlijk hoeft te zijn. Het verkeerde gebruik is onveilig. Zo is chroom VI bij de treinen geen stoffenprobleem maar een werkgeversissue. Bij oppervlaktebehandelende bedrijven, waar in een (gesloten) gebouw professionals hun werk doen, kan veilig met gevaarlijke stoffen worden gewerkt. Hierbij opgemerkt dat gevaarlijke stoffen vaak productiestoffen zijn en niet in het eindproduct zitten. Veiligheid is dus te realiseren voor de mensen die ermee werken alsook voor de omgeving. Het is jammer dat dit, ook door beleidsmakers en media, maar weinig wordt gezien. Uw branchevereniging is er overigens volop mee bezig en beschikbaar om u te helpen, zodat ook voor uw bedrijf geldt #IKBENVEILIG. O

ó Vereniging ION

16 Nieuwe leermethode voor prak-

tijkonderwijs gestart met cursus In-house Control Medewerker Vereniging ION heeft onlangs de Beleidsvisie Vakgericht Opleiden uitgebracht dat uitgaat van een heel andere opzet van de cursussen. Het klassikale onderwijs ’s avonds in zaaltjes wordt (deels) vervangen door een online leeromgeving waar deelnemers in eigen tempo leren onder supervisie van een begeleider (docent). Daarmee gaat e-learning z’n beslag krijgen in een combinatie van leervormen (blended learning).

Algemeen

16 Corrosie onder isolatie:

hoge kosten en risico’s, weinig kennisuitwisseling Corrosie onder isolatie is één van de bekendste en omvangrijke faalmechanismen in de procesindustrie. Toch blijkt er veel onbekend te zijn. Door meer gebruik te maken van sectoroverschrijdende wetenschappelijke inzichten en door een intensieve uitwisseling van best practises, kunnen onderhoudskosten en omgevingsrisico’s omlaag.

22 Omgaan met afvalstoffen

Eind december 2017 werd het nieuwe Landelijke afvalbeheersplan van kracht, kortweg aangeduid met LAP 3. Meer dan voorheen richt dit plan zich op circulariteit. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het omgaan met zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) in afval. Wat betekent het voor onze branche?

40 Kleurkennis nogal bleekjes

in Nederland Als oppervlaktebehandelaars zijn

we weliswaar vaak met kleur bezig, maar in de regel wordt aan taak en functie van kleur niet zo veel aandacht besteed. Vereniging ION gaat vanaf dit jaar meer aandacht schenken aan kleur en zal hierbij ook gebruik maken van het netwerk van de Stichting Nederlands Kleur Instituut dat onlangs is opgericht. Hoog tijd dus om eens te rade te gaan bij een kleurexpert.

12

Elektrochemie en metallieke deklagen

39 Vrijstelling energiebelasting voor

discontinu thermisch verzinken Begin dit jaar hebben de Belastingdienst en Zinkinfo Benelux een afspraak gemaakt waardoor het discontinu thermisch verzinkproces voor een groot deel is vrijgesteld van energiebelasting. Dit is een mooie kostenbesparing, maar het ging niet vanzelf.

Organische deklagen

Geavanceerde elektronenmicroscoop van grote betekenis voor oppervlaktetechnieken Op de TU Delft staat sinds kort een zeer geavanceerde elektronenmicroscoop, waarmee je niet alleen oppervlakten kunt bekijken, maar ook materiaal kunt wegnemen en onder het oppervlak kunt kijken. Je kunt er complete 3D-reconstructies van materiaal mee maken op nanoschaal. En wat je vroeger in het laboratorium deed, kun je nu in de microscoop zelf doen.

24 Verf in poedervorm gooit hoge

ogen in de praktijk Een echtpaar dat een nieuwe verf uitvindt, daarmee indrukwekkende projecten uitvoert, een mooie prijs wint en in gesprek raakt met meerdere verfconcerns over verdere opschaling. In een notendop is dat de geschiedenis van RAW Paints: verf in poedervorm, oplosbaar met water. Deze verf heeft onder meer een uitstekende hechting op vochtige ondergronden. Wat is hun verhaal?

Postprocessing moet mee in de ontwikkeling van 3D-printen Er wordt de laatste jaren veel gezegd en geschreven over 3D-printen. Maar eigenlijk is er geen goed overzicht van wat nu de actuele ontwikkelingen en tendensen zijn. Voor oppervlaktebehandelaars is dat wél van belang, omdat we moeten anticiperen op de postprocessing. Over de stand van zaken, de ontwikkelingen en kansen, hadden we een gesprek met WillemJan van Loon.

29 Buitenlandse Media 40 Grenzeloos 43 Brancheregister

Bij de voorpagina: In de dagelijkse praktijk van de applicateur worden er allerlei metingen gedaan om de kwaliteit te borgen en om allerlei problemen te voorkomen. In dit themanummer staan we in het bijzonder stil bij een zeer geavanceerde elektronenmicroscoop waarmee je niet alleen oppervlakten kunt bekijken, maar ook daaronder. Ook voor onze branche zijn de mogelijkheden daarmee heel interessant. Dat neemt niet weg dat “eenvoudige” meetapparatuur in de dagelijkse praktijk tot in lengte van jaren nodig zal zijn.

18 (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM U

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Voorlichtings-/overlegmiddag autorisatie Chroom (VI) Over het besluit van de REACH-committee over de autorisatie van Chroomtrioxide (Chroom(VI)) zijn diverse vragen binnengekomen; vooral over het ‘wat nu’. Daarom organiseert Vereniging ION op 24 april vanaf 14.00 uur een extra voorlichtingsmiddag. In de maand april wordt het officiĂŤle besluit gepubliceerd en via uw toeleverancier moet u in kennis worden gesteld. Conform de procedure moet u voor 1 juli uw gebruik aanmelden bij ECHA via www.echa.europa.eu/nl/support/dossier-submission-tools/ reach-it/downstream-user-authorised-use. Hier vindt u ook een link naar een instructiefilmpje. De voorlichtingsmiddag zal een korte uiteenzetting van de procedure bieden en wordt vervolgens een soort van spreekuur.

& +

O Kick-off tweede versie NTA IFD-bouw beweegbare bruggen 17 april, Delft www.nen.nl O Voorlichtings-/overlegmiddag autorisatie Chroom (VI) 24 april, Nieuwegein www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Anodiseren niveau 2 25 april www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Afvalwaterbehandeling en Zuiveringstechnieken 29 april www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Anodiseren niveau 3 30 april www.vereniging-ion.nl

$

O Maritime Industry 2019 7 – 9 mei, Gorinchem www.booking.evenementenhal.nl/nl/ maritime-industry-2019/gorinchem O Start klassikale cursus Metalliseerder 8 mei www.vereniging-ion.nl

O Start klassikale cursus Chemisch Voorbehandelen niveau 2 21 mei www.vereniging-ion.nl

O Start klassikale cursus Straler 8 mei www.vereniging-ion.nl

O Galvano Golf Cup 24 - 26 mei, Sevenum www.galvanogolfcup.de

O Start klassikale cursus Natlakken niveau 2 9 mei www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Poedercoaten niveau 2 (Utrecht/Breukelen) 14 mei www.vereniging-ion.nl O Materials+Eurofinish 2019 15 - 16 mei, Leuven (Be) www.eurofinish.be www.materials.nl

Maritime Industry 2019 HĂŠt complete platform voor de gehele binnenvaart biedt een uitstekende gelegenheid om te netwerken. Er zijn 500 exposanten die samen de complete sector vormen voor de binnenvaart in de Benelux. Exposanten komen uit allerlei geledingen: machinebouw, reparatie, voortstuwing, aandrijving, installatietechniek, elektrotechnische installaties, veiligheid, communicatie, navigatie, scheepsonderdelen, haven, infrastructuur, brancheorganisaties, interieurbouw, dienstverlening, scheepsbouw en afbouw. Kortom: drie beursdagen voor kennis vergaren/delen en netwerken.

N (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

O Informatiemiddag herstructurering Europese normalisatie staalsector 16 mei, Delft www.nen.nl

)"%

O Algemene Ledenvergadering Vereniging Qual.ION 4 juni www.vereniging-ion.nl O ATEX & Process Safety congres 6 juni, Utrecht www.atexcongres.nl

(% D >

Lees meer nieuws op www.vereniging-ion.nl

Aangezien de verschijningsfrequentie van OT vanaf 2018 is teruggebracht naar acht vindt u het meest actuele nieuws op de website en in de Nieuwsbrief. Dat geldt zeker ook voor het ION-nieuws dat regelmatig geactualiseerd wordt. Op deze pagina wel een kort overzicht van dat nieuws. Door de QR-code* te scannen, komt u op de website met het uitgebreide en meest actuele nieuws. Abonneer u op de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen binnen uw branche! '" +F (% # # $ # * ( & *+ " ) Ăą # %( % Tijdens de Updatemiddag over Qualanod op de WOT in november 2018 besloten de licentiehouders dat er meer kennis verworven moest worden over kleur(verschillen). Een extra vergadering moest worden georganiseerd en die was er op 3 april. Deze begon met een interactieve presentatie van Mark Kotterink van de Stichting Nederlands Kleur Instituut (SNKI) over kleur, kleurbeleving, kleurmeting, kleurreproductie en kleurbeoordeling. Na een rondgang langs de bedrijven was de conclusie dat de anodiseurs ten aanzien van kleur vertrouwen op de reproduceerbaarheid van procesparameters en daarna vooral werken op de waarneming. Veel wordt vastgelegd in klantafspraken en er worden regelmatig monsters en proefstukken gemaakt. Tijdens de gesprekken bleek dat de reproduceerbaarheid van kleur een belangrijk thema is voor het industrieel anodiseren, maar ook dat er weinig bekend is over de wetenschappelijke onderbouwing en objectieve reproduceerbaarheid van kleur. Om een start te maken met het project Kleur in anodiseren is afgesproken dat we een aantal parameters zullen bepalen van naturel anodiseren. Qual. ION zal deze actie begeleiden. Daarnaast is afgesproken dat we ons eerst zullen richten op naturel, brons en goud (enkelvoudige kleuren). Het doel is om te komen tot een basisset meetgegevens die beoordelingen van kleur en kleurverschillen verbeteren. O

" !(( % Ăą & () # !(( *($ +((# # ++ % % ! + )* #( % Bij elk oppervlaktebehandelend bedrijf waar baden met gevaarlijke zijn, worden al veel maatregelen genomen om mens en omgeving te beschermen tegen blootstelling. Denk aan diverse soorten afdekkingen en afzuiging, zowel lokaal op het bad alsook in het bedrijf. Verder hebben de bedrijven vloeistofdichte vloeren, overloopkelders en gefilterde ventilatie. En zo nodig worden de direct aanwezigen voorzien van persoonlijke beschermingsmiddelen. Er gebeurt dus al veel, maar er is ook nog veel onduidelijk. Zo is met het speerpuntproject van de Inspectie SZW op het gebied van blootstelling aan Chroom(VI) bij een aantal bedrijven een voorverkenning gedaan. Geen van de bezochte bedrijven kon eenduidig aantonen dat de nieuwe grenswaarde

van 1Âľg/m3 nooit overschreden werd. De daarvoor benodigde metingen zijn kostbaar en tijdrovend. Daar komt bij dat elk bedrijf zijn eigen oplossing heeft om de blootstelling zo laag mogelijk te krijgen. Hoewel het effect van elke maatregel afzonderlijk wordt erkend, bestaat er geen overzicht van maatregelen en hun effecten. Hierdoor kan er dus ook geen veilige werkwijze worden bepaald. Chroom(VI) is de eerste (grote) stof waarvoor deze strikte grenswaarden zijn gaan gelden. Nog vele stoffen zullen volgen waaronder stoffen die we (veel) in de branche gebruiken. De beschikbaarheid en toelaatbaarheid van die stoffen is voorwaardelijk voor de bedrijfsvoering van de oppervlaktebehandelende bedrijven. Om te voorkomen dat we steeds achter de feiten aan blijven lopen, is Vereniging ION gestart met een gestructureerde inventarisatie die moet leiden tot een handboek

veilige werkwijzen. Vanwege het unieke karakter van dit onderzoek heeft Vereniging ION subsidies toegekend gekregen van in totaal bijna 200.000 euro. De rest moet door de bedrijven uit de branche worden opgebracht in tijd en in metingen. Als u ook wilt meedoen aan het project, kunt u zich aanmelden bij Vereniging ION. O $ % ( $ # Als u ook wilt meedoen aan het project, kunt u zich aanmelden bij Vereniging ION (030 - 630 03 90 of stremmelaar@ vereniging-ion.nl). Meer informatie over bovenstaande nieuwsberichten vindt u op de website. *Een QR-code scan je met een smartphone of iPad. Er zijn apps te downloaden om codes te scannen, op nieuwe toestellen werkt de standaard camera-app als QR-scanner. (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM O

* @

% @ ! > ! @:F > VeiligmetVerf.nl is per 1 april vernieuwd. Deze website biedt professionele gebruikers van verf-, lijm- en kitproducten de daarbij behorende veiligheidsinformatiebladen. Een frisse vormgeving en een heldere structuur zorgen voor een nog betere toegankelijkheid. Directeur VVVF Jaitske Feenstra is blij met de nieuwe online tool. “De site oogt aantrekkelijk en is gebouwd met eigentijdse, moderne software�, zegt ze. “Doel is dat veilig met producten wordt gewerkt.

Dat begint ook voor onze afnemers met het inwinnen van goede informatie over gezondheidsrisico’s en de voorzorgsmaatregelen die ze moeten nemen. Dus moet dat alles gemakkelijk vindbaar zijn. Wij vinden het belangrijk daaraan een grote bijdrage te leveren.� VeiligmetVerf.nl bevat een ruime database met veiligheidsinformatiebladen van zowel verfproducten, als van lijmen en kitten. Bij de eerste aankoop krijgen afnemers per e-mail een rechtstreekse link naar het bijbehorende veiligheidsinformatieblad; eventuele latere updates ontvangen ze automatisch. REACH

verplicht producenten/leveranciers tot het verstrekken van veiligheidsinformatiebladen. Verfleveranciers en ook leveranciers van lijmen en kitten gebruiken daarvoor ook VeiligmetVerf.nl. Professionele gebruikers van deze producten zijn verplicht de veiligheidsinformatiebladen door te lezen en hun personeel te instrueren. De informatie moet ook aanwezig zijn op de projectlocatie. Inspectie SZW controleert hier op tijdens haar inspecties. O $ % ( $ # www.veiligmetverf.nl

! > ? < @ ò ? << @ > ? @ @ : > Er zit te veel koper en zink in de Nederlandse wateren. Dat komt niet alleen door de veeteelt (die metalen worden vaak aan veevoer toegevoegd), maar ook door de pleziervaart waar antifouling verf vaak wordt toegepast om de boot of jacht vrij te houden van algen en schelpjes. Maar die koper- of zinkhoudende antifouling verf zit na enige tijd in het water. Die metalen fungeren als biociden en werken door hun giftigheid de aangroei van planten en algen tegen, maar zijn dus

ook schadelijk voor andere planten en dieren in het water. Volgens RIVM worden de normen voor de hoeveelheid koper en zink in het Nederlandse oppervlaktewater behoorlijk overschreden. AkzoNobel levert antifouling verven, maar verkoopt inmiddels ook een verf zonder biociden. Verder geeft het bedrijf aan dat ze al behoorlijk zijn teruggegaan in de hoeveelheid biociden en dat er achter de schermen hard wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe verfsystemen die veel minder schadelijk zijn voor planten en dieren in het water.

Op de HISWA-beurs dit voorjaar werden alternatieven voor antifoulings gepresenteerd. Een bedrijf biedt een apparaat aan dat geluidsgolven door de boot stuurt die mensen en dieren niet kunnen horen, maar waardoor algen en schelpjes niet aan de boot blijven hangen. Een andere oplossing is een soort fluweelachtige zwarte folie met veel kleine haartjes. Die stekeltjes voorkomen dat de aangroei bij de romp zelf kan komen en mosselen zich kunnen hechten. Er wordt nu een onafhankelijke test ontworpen om onafhankelijk aan te tonen dat die alternatieven werken. O

> ? ( < < @> ?? i= @ : @? Axalta Coating Systems introduceerde meer dan twintig jaar geleden zijn originele poederlakken met een fijntextuur afwerking (geraffineerde, fijne, zanderige oppervlaktebehandeling) voor toepassingen in de architectuur. Axalta lanceert nu Optimum, poederlakken in fijntextuur van de nieuwste generatie, de nieuwe SuperDurable voor architecturale toepassingen. Dankzij technische verbeteringen zijn de poederlakken eenvoudiger aan te brengen V (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

en wordt ook de productiviteit verhoogd. De poederlak dringt bovendien gemakkelijker door in moeilijk te bereiken hoeken en zorgt volgens Axalta voor een betere dekking met dezelfde hoeveelheid poeder. Dit leidt tot een zuiniger gebruik en een hogere lijnsnelheid in vergelijking met verschillende SuperDurable poederlakken op de markt. Het gecoate oppervlak wordt geapprecieerd wegens de gelijkmatige, fijne textuur en matte afwerking. Bijkomende pluspunten zijn de uitstekende UV-bestendigheid

en kras- en slijtvastheid. De Qualicoat klasse 2 en GSB Master gecertificeerde Optimum poederlakken in SuperDurablekwaliteit zijn momenteel leverbaar in 25 trendy, op RAL gebaseerde, kleuren. Dit aantal zal in de toekomst toenemen. O

$ % ( $ # www.axalta.com/powdercoatings-emea

Ñ ÎÁÔÒÓ ÀÄÒÓÇÄÓÈÂÒ Çâõáåú ðÞôíáÞë ëÞìâìíôçí éèðÝÞë Üèôíâçõ ìúìíÞæì ðâíá âçÜëÞôìÞÝ ìÜëôíÜá ëÞìâìíôçÜÞ ßèë ßÞðÞë îìôõÞ æôëäì ôçÝ õëÞôíÞë ìÞÜîëâíú ÅâçÝ èîí æèëÞ ôí ððð âõé éèðÝÞë Üèæ

ÈÆÏ ÏîåïÞëíÞÜáçâä ÀÆ %! Öâå ÒðâíóÞëåôçÝ ÏáèçÞ ~ # % %$ ððð âõé éèðÝÞë Üèæ

BU

C

RO

À æÞæÛÞë èß íáÞ ÃÎËÃ ÆÑÎÔÏ

ES

âçßè¨âõé éèðÝÞë Üèæ ST SU RF

A

7(5 29(51$0( $$1*(%2'(1

6WUDDO HQ SRHGHUFRDWEHGULMI 'H RQGHUQHPLQJ LV RSJHULFKW LQ HQ KHHIW MDDUOLMNV FD RSGUDFKWJHYHUV ZDDUYDQ HHQ JURRW DDQWDO DO MDUHQ UHSHWHUHQGH RSGUDFKWJHYHUV ]LMQ 'H RSGUDFKWJHYHUV NRPHQ QDJHQRHJ DOOHHQ XLW 1HGHUODQG +HW EHGULMI LV JHKXLVYHVW LQ HHQ LQGXVWULHHO EHGULMIVSDQG PHW FD P SURGXFWLHUXLPWH HQ FD P NDQWRRUUXLPWH 8LWEUHLGLQJVPRJHOLMNKHGHQ DDQZH]LJ *HOHJHQ LQ 1RRUG %UDEDQW PHW JRHGH YHUELQGLQJHQ RS GH OLMQ 5RWWHUGDP $QWZHUSHQ 'H RP]HW EHGUDDJW FD ¼ PHW HHQ EUXWRPDUJH YDQ FD

5HDFWLH RQGHU YHUPHOGLQJ YDQ SURILHOQXPPHU (06 6 ULFKWHQ DDQ

(06 0HUJHU $FTXLVLWLRQV 5LMWVHZHJ -. 35,16(1%((.

GH KHHU -DFN - 0 (HUHQV 0%$ 5$% WHOHIRRQ HPDLO M HHUHQV#HPV SDUWQHUV QO

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM M

* @

ƒ$ @ @ > @ ? = @ @ <> @ D „ @ @? @ „ Ondernemers moeten met een eenvoudige online tool risico’s voor werknemers zoals arbeidsomstandigheden en hygiĂŤne kunnen inventariseren en oplossen. Dat is ĂŠĂŠn van de voorgestelde maatregelen om ondernemen makkelijker te maken. Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (EZK), en Tamara van Ark, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben begin april de twee rapporten voor verbetering van regelgeving in het MKB in ontvangst genomen. Het gaat om het advies van de commissie-

Van Straalen voor de verbetering van regelgeving voor het MKB en het actieprogramma Maatwerkaanpak Winkelambacht 2.0 dat de staatssecretarissen kregen aangeboden. Staatssecretaris Keijzer (EZK): “Het oplossen van knelpunten in de regelgeving voor ondernemers is een speerpunt van het kabinet. Het is niet voor niets ook een belangrijk uitgangspunt in mijn MKB-Actieplan. Regels zijn nodig, maar we moeten deze altijd kritisch bekijken en zoveel mogelijk op maat maken. Deze adviezen van ondernemers zelf helpen hen en hun collega’s om van stapels papier af te komen. Waar mogelijk neem ik de voorgestelde maatregelen graag over.�

Staatssecretaris Van Ark (SZW): “Uitgangspunten is dat alle werknemers gezond en veilig hun werk kunnen doen. Een inventarisatie en analyse van mogelijke risico’s is daarbij een voorwaarde. Ook heldere regelgeving over arbeidsomstandigheden maakt registratie makkelijker. Zo kunnen ondernemers zich concentreren op ondernemen en daarmee op de veiligheid van hun werknemers en zijn ze minder tijd kwijt aan registreren.� O

$ % ( $ # www.rijksoverheid.nl/ezk

>

(% @ ( @ @ Op 10 april was er de ION Dag voor de Ondernemer die een originele opening kende, namelijk een bedrijfsbezoek aan het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum in Marknesse. Tijdens de rondleiding werd onder meer een bezoek gebracht aan de 3D Metal Printing machine en de akoestische windtunnel. Het bezoek aan de 3D Metal Printing machine maakte heel duidelijk waarom oppervlaktebehandeling van de producten daaruit om specifieke oplossingen vraagt. Daarna verhuisde het gezelschap naar de vergaderlocatie De Strandhoeve QP (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

in Baarlo voor de Algemene Leden Vergadering van Vereniging ION, gevolgd door een netwerklunch. De ION Dag voor de Ondernemer begon met de workshop: ‘Social Selling met LinkedIn’ van Djoea van Zanten van Make Marketing Magic. De manier van communiceren met klanten gaat tegenwoordig echt anders dan een generatie geleden. Nu moet je direct laten zien of en hoe jij hun probleem kunt oplossen. En communicatie met je klanten gaat steeds meer via sociale media zoals LinkedIn. Hij legde uit hoe je dat succesvol aanpakt. Ook was er een presentatie van Henk Kiela onder de uitdagende titel: De

industrie heeft nog geen robots nodig, gevolgd door een pitch die inging op de gevolgen van de snelle opmars van 3D Metal Printing voor de oppervlaktebehandelende branche (zie voor verdieping over dit onderwerp het artikel over postprocessing op pagina 18). De presentatie met een uitleg over het e-loket inzake de informatieplicht met betrekking tot energiebesparingsmaatregelen volgens de Wet Milieubeheer en de workshop: ‘Je hebt nooit genoeg goede leads’ maakten deze geslaagde dag compleet. O

@ > # @ : @ #ó @ Dó ! @ò ? RPQM ? Eind maart zijn uit de honderd deelnemende projecten aan de twaalfde editie van de tweejaarlijkse Benelux Trofee voor Thermisch Verzinken (BTTV) de genomineerden bekend gemaakt. Met deze wedstrijd wil Zinkinfo een staalkaart aan toepassingen van thermisch verzinken tonen. Vooral de lange levensduur en onderhoudsvriendelijkheid zijn belangrijke troeven van thermisch verzinken. Bovendien waarderen velen het mooie verouderingsproces van thermisch verzinkt staal. Naar aanleiding van ZEKER ZINK maakt de BTTV vanaf deze editie een onderscheid tussen drie categorieÍn: functioneel verzinken, esthetisch verzinken en duplexsystemen. Na rijp beraad kwam de jury tot de volgende nominaties:

# ( "% # (% + ! %* % 6 SN & () # %5 - Burgers’ Mangrove - Parkeergarage Brainport Industries Campus - SnowWorld # ( #ù # ù ! %* % 6 RV & () # %5 - Basisschool Lebbeke - Kaseco Rekkem - Paal 83 - Pompejus - Uitkijktoren Wellerlooi # ( "&+ # $ % 6 SN & () # %5 - Brainport Industries Campus Cluster 1 - Herbouw van de toren van het SintAmandscollege – K-Tower - Luifel Stationsplein Utrecht

Uit deze nominaties heeft de jury ĂŠĂŠn laureaat per categorie gekozen. De winnaars zullen bekend worden gemaakt tijdens de EGGA Assembly Party op 12 juni in het Felix Pakhuis in Antwerpen. Alle ingediende projecten komen ruim aan bod in een boek dat zal worden gepresenteerd tijdens de uitreiking. Zinkinfo vindt het daarnaast ontzettend belangrijk dat de bouwsector haar schouders zet onder de circulaire economie. Circulair bouwen moet gepromoot worden en om die reden zal er uit alle inzendingen ĂŠĂŠn project een Trofee voor circulair bouwen ontvangen. O $ % ( $ # www.zinkinfobenelux.com

$+ > @ DĂł ?

@ >> @ DĂł DĂł @ = ASML heeft voorgesteld om honderden ingenieurs beschikbaar te stellen om daarmee het tekort aan docenten in het technisch onderwijs te helpen oplossen. Het gaat volgens CEO Peter Wennink om alle onderwijsniveaus. Hij wil hiermee een steentje bijdragen aan de Kamermotie eind vorig jaar met een oproep tot betere samenwerking tussen het onderwijs en vakmensen uit het bedrijfsleven. Doel is om het steeds schrijnender wordende tekort aan technisch personeel aan te pakken. Daar zijn wel meer initiatieven voor en Wennink komt nu met een concreet voorstel om hier verder vorm te geven. “Ik denk dat we zo 500 ingenieurs kunnen vinden bij ASML die hieraan mee willen doenâ€?, zegt hij tegen Innovation Originals. Volgens hem sluit zijn aanbod goed aan

Peter Wennink - President & Chief Executive Officer ASML op het Techniekpact, een overeenkomst tussen ondernemersorganisatie FME, samenwerkingsverband 4TU en de Vereniging van Universiteiten. De drie onderwijsinstellingen streven naar een verbetering van aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector. FME voert naar eigen zeggen al langer

overleg met de ministeries van Onderwijs en van Economische Zaken. De belangenbehartiger van de technologische industrie stelt echter ook dat veel van haar leden tegen drempels aanlopen om het ‘hybride docentschap’ in praktijk te brengen. Wennink beaamt dat in hetzelfde interview. “Samen met FME en het ministerie van Onderwijs zijn we al met de uitwerking hiervan bezig. We gaan pilots draaien. Maar daarbij lopen we wel aan tegen de regels bij het ministerie: de mensen waar het om gaat, hebben bijvoorbeeld geen didactische bevoegdheid, dus dat is lastig. Maar dat moet toch op te lossen zijn als je het samen doet?â€? Hij denkt aan zoiets als een WBTO: Wet Bevordering Technologie Onderwijs naar analogie van de WBSO (“Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk). Onderwijsminister Van Engelshoven heeft vorig jaar al laten weten daar “welwillend tegenover te staanâ€?. O (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM QQ

Algemeen

Thema Meet- en regeltechnieken

Wim Sloof in de speciale ruimte waarin de elektronenmicroscoop staat opgesteld.

D @ > ? @ D@ D <

@ ? @ << @ > ? DĂł ?

Op de TU Delft staat sinds kort een zeer geavanceerde elektronenmicroscoop, waarmee je niet alleen oppervlakten kunt bekijken, maar ook materiaal kunt wegnemen en onder het oppervlak kunt kijken. Je kunt er complete 3D-reconstructies van materiaal mee maken op nanoschaal. Wat je vroeger in het laboratorium deed, kun je nu in de microscoop zelf doen. Alle reden dus om eens naar Delft af te reizen. De hoofdverantwoordelijke voor de aanschaf en toepassing van deze microscoop is doctor Wim Sloof van de faculteit Mechanical, Maritime and Materials Engineering (3mE). Hij is verantwoordelijk voor alle oppervlakteanalysetechnieken op 3mE. De microscoop heeft de naam ‘Helios G4 PFIB UXe’ en is ontwikkeld en geleverd door Thermo Fisher Scientific in Eindhoven. Dit bedrijf stond vroeger bekend als FEI ComQR (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

pany, maar werd in 2016 door Thermo Fisher Scientific overgenomen. In december vorig jaar is de microscoop geĂŻnstalleerd en momenteel is men, naast het uitvoeren van onderzoek, nog steeds bezig om alle mogelijkheden en toepassingen van het apparaat goed in de vingers te krijgen. Het valt dan ook niet mee om die allemaal te beschrijven, maar in dit artikel gaan we toch een poging wagen.

De geavanceerde elektronenmicroscoop, uitgerust met een ionenbundel, kost een slordige anderhalf miljoen euro. Daar mag je dan ook wel het ĂŠĂŠn en ander van verwachten. Wim Sloof vertelt dat het apparaat op 3mE ingezet zal worden door diverse onderzoeksgroepen die ook aan de investering hebben bijgedragen. “We hebben een onderzoeksgroep op het gebied van corrosie, een andere groep

kristalstructuur, als ook de oriĂŤntatie van kristallen. Elk kristal heeft zijn eigen oriĂŤntatie. Het bepalen van de chemische samenstelling en tegelijkertijd ook de kristalstructuur èn de oriĂŤntatie van de kristallen is van groot belang om de eigenschappen van een materiaal te definiĂŤren. Daarbij komt dat we met deze nieuwe microscoop aan de eigenschappen kunnen sleutelen, door allerlei manipulaties uit te voeren op microschaal. Op een relatief groot gebied van honderd micrometer kunnen we microstructuuronderzoek doen, waarbij we de hele structuur kunnen weergeven in drie dimensies.â€?

kijkt naar microstructuren van metalen, er is een groep precision microsystems engineering en een groep process and energy. Dit zijn allemaal groepen die veel materiaalanalyses op microschaal doen en graag voor onderzoek in drie dimensies naar materiaalstructuren willen kijken. Het generieke doel is het verder ontwikkelen dan wel optimaliseren van materiaaleigenschappen gericht op bepaalde toepassingen. We hebben nu als eerste in de Benelux dit apparaat en dat heeft vooral te maken met de vele mogelijkheden die het biedt.� $ # + # " #" % De vele mogelijkheden zijn ook zeer interessant voor oppervlaktebehandelaars. Er zijn twee soorten elektronenmicroscopen: de zogeheten transmissie microscoop en de scanning microscoop. In Delft is sprake van een scanning elektronenmicroscoop met daarbij een – zeer belangrijke – ionen-

bundel. Met de elektronenbundel van het apparaat ga je over het oppervlak van een preparaat. Dat levert een reflectie op en allerlei signalen die je kunt detecteren en weergeven in een beeld. Zo kun je bijna op nanometerschaal de structuur van een oppervlak bekijken. Met de ionenbundel kun je daarbij materiaal verwijderen door erin te snijden en er structuurtjes in maken. Laagje voor laagje kun je materiaal afpellen en analyseren, en in plaats van de gebruikelijke twee dimensies van een oppervlak kun je zodoende in drie dimensies naar materiaalstructuren kijken. “In een geavanceerde microscoop zitten altijd twee technieken. Ten eerste kun je met de elektronenbundel rĂśntgenstraling genereren waardoor je met rĂśntgen-microanalyses de chemische samenstelling van het materiaal kunt bepalen. Maar met de elektronenbundel kun je ook diffractiepatronen genereren en daaruit twee typen informatie halen: de identificatie van de

(% % "% + Hieruit komt heel veel kennis die je kunt gebruiken voor het bereiken dan wel verbeteren van gewenste materiaaleigenschappen. Dat kan ook nog eens snel gaan en met grote nauwkeurigheid. In de naam van de nieuwe microscoop zit de afkorting PFIB: Plasma Focused Ion Beam. Werd tot voor kort altijd Gallium gebruikt voor de ionenbundel, in het nieuwe apparaat is dat Xenon. Dit maakt de ionenbundel vele malen krachtiger, waardoor je niet alleen met een veel grotere snelheid in het materiaal kunt snijden, maar ook heel nauwkeurig fijne structuurtjes kunt maken, bijvoorbeeld een tandwieltje op microschaal. Daarnaast leent de microscoop zich heel goed voor het zeer lokaal uitvoeren van mechanische beproevingen in het materiaal. Wim Sloof: “We kunnen de structuur helemaal beschrijven, net als de chemische samenstelling in 3D, maar het materiaal is niet homogeen. De oriĂŤntatie van de kristallen is ook bepalend voor de materiaaleigenschappen, maar die oriĂŤntatie verschilt per richting en dat zou je eigenlijk ook willen beproeven. Je kunt wel een trekstaaf uit het materiaal in een trekbank stoppen en een macroscopisch beeld van de eigenschappen verkrijgen, maar je zou het ook lokaal willen weten. Nu kunnen we met de PFIB in de microscoop een trekstaaf maken van een geselecteerd kristal met een lengte van bijvoorbeeld 100 micrometer en dit oppakken met een soort ‘dunne naald’. Door het trekstaafje (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM QS

te belasten, kunnen we naar de plastische vervorming kijken. Dat kan ook door een pilaartje uit het materiaal te halen en daarop te gaan drukken. Zo kun je dus van plaats tot plaats in de microstructuur verschillende testen uitvoeren. Dankzij de ionenbundel kunnen wij deze proefstukjes in de microscoop maken en die daar meteen testen. Het laboratorium verplaatst zich dus naar de microscoop zelf.â€? + Ăą + % $ # + Een voor de branche oppervlaktetechnieken zeer interessant onderzoek met de Delftse elektronenmicroscoop is het werk aan zelfhelend materiaal zodra er scheurvorming optreedt. Een concreet toepassingsgebied vormen de thermal barrier coatings op schoepen van vliegtuigmotoren (zie ook het artikel Thermisch spuiten gooit hoge ogen bij vliegtuigonderdelen, in het maartnummer van dit jaar). In hoofdlijnen komt het erop neer deeltjes in een matrix van keramisch materiaal te stoppen die zich ‘opofferen’ door met zuurstof uit de atmosfeer te reageren op het moment dat er een scheur ontstaat. Zoals bekend, worden de schoepen voortdurend aan grote temperatuurverschillen blootgesteld, wat leidt tot scheurtjes in de coating die uiteindelijk delaminatie veroorzaken. In yttria gestabiliseerd zirconia coatings worden daarom molybdeendisilicide deeltjes ingebouwd die pas actief worden als er een scheur optreedt, met het doel de delaminatie uit te stellen en daarmee de levensduur van de coatings te verlengen. “Om het zelfhelende mechanisme te kunnen bestuderen, moet je eigenlijk de structuur van de keramiekhoudende deeltjes in drie dimensies gaan onderzoeken. Daarom

Uitsnijden met ionenbundel van een plakje met markering. hebben we een scheurtje in het materiaal aangebracht en vervolgens zijn we gaan waarnemen hoe de healing is uitgevoerd. Anders gezegd: we hebben onderzocht in hoeverre de scheur is gevuld met siliciumoxide dat gevormd wordt uit de molybdeendisilicide deeltjes en hoe dit siliciumoxide zich hecht aan de breukvlakken. De nieuwe microscoop leent zich heel goed voor het uitvoeren van dergelijk onderzoek.â€? Ăą Ăą# % & ( + $ Wim Sloof wijst op nog een ander interessant werkveld in de branche oppervlaktetechnieken en wel op het grensvlak van substraat en oppervlaktebehandeling. “Die interface is van nature eigenlijk een mismatch en is juist ĂŠĂŠn van de belangrijkste toepassingen van de microscoop, omdat delaminatie en scheurtjes precies daar

# % # + % Bij Tata Steel wordt nog een ander onderzoek uitgevoerd, gericht op het maken van staal dat zo sterk mogelijk is en tegelijkertijd zo vervormbaar mogelijk. Vooral de automobielindustrie is daarin geĂŻnteresseerd, onder meer voor de productie van motorkappen en portieren. Hiermee zou de auto lichter kunnen worden, wat leidt tot minder CO2-uitstoot. Die tegengestelde eisen aan het staal vereisen echter vrij complexe microstructuren die zich niet zo eenvoudig laten realiseren. Het gaat hier om ‘advanced high strength steels’ waaraan bepaalde legeringselementen moeten worden toegevoegd. Voor het maken van dergelijk staal wordt allereerst gewerkt met een modulair proces dat gesimuleerd wordt in de computer om de gewenste eigenschappen zo optimaal mogelijk te realiseren. Maar vervolgens moet het computermodel gevalideerd worden – en dat gebeurt in de Helios G4 PFIB UXe microscoop.

QT (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

vaak optreden. De voorbehandeling voor de eigenlijke applicatie is bepalend voor de hechting en mogelijke defecten aan de interface, en bepaalt dus of een coating succesvol is. Als er bijvoorbeeld delaminatie optreedt als gevolg van slechte hechting is de vraag: hoe komt dat? Dat is in het algemeen altijd heel lastig te analyseren. Naar de buitenkant van een coating kijken, helpt niet zoveel. Je kunt veel beter een dwarsdoorsnede maken en daarnaar kijken in een goede microscoop. Maar dan moet je maar net op de goede plek zitten. Met onze nieuwe microscoop kun je op de plek waar het hechtingsprobleem bestaat een snede maken of er plakjes uithalen en die gaan analyseren.� Deze aanpak staat ook centraal in onderzoek bij Tata Steel, gericht op de toepassing van PVD-zinkcoatings. Met deze innovatie kun je een zinkcoating op een veel lagere temperatuur aanbrengen dan met galvaniseren via een bad met vloeibaar zink. Echter, om een optimale hechting te bereiken, speelt de initiÍle kwaliteit van het oppervlak natuurlijk wel een rol. Omdat problemen altijd heel lokaal optreden, is het daarom erg handig om juist op die plek onder het oppervlak te kijken met een microscoop met een ionenbundel voor het maken van sneden en driedimensionale analyses. Het onderzoek richt zich nu op de juiste oppervlaktebe-

ontstaat een 3D-samenstellingsbeeld met atomaire resolutie. Het instrument waarmee dit mogelijk is, staat in Eindhoven.

Lift-out met de dunne naald van een plakje uit een preparaat. handeling van het staaloppervlak voor het aanbrengen van de PVD-zinkcoating om uiteindelijk een goede hechting te waarborgen. Maar deze techniek is behulpzaam voor allerlei soorten coatings en oppervlaktebehandelingen. #( & % % Een elektronenmicroscoop gecombineerd met een ionenbundel schept tal van mogelijkheden voor onderzoek gericht op materiaaleigenschappen en -toepassingen. Dit komt voornamelijk doordat je hiermee nieuwe structuren kunt creĂŤren, die nieuwe eigenschappen mogelijk maken: in ĂŠĂŠn handeling, met ĂŠĂŠn apparaat kun je allerlei manipulaties realiseren. “De hele keuken zit nu in de microscoopâ€?, zegt Wim Sloof. “We hebben hiermee drie grote toepassingsgebieden. We kunnen microstructuur analyseren in drie dimensies.

We kunnen in het materiaal structuren maken en die testen in de microscoop. En ten derde kunnen we twee aanvullende technieken uitvoeren. Zo kunnen we hier de preparaatvoorbereiding doen door heel dunne preparaatjes, lamellae genoemd, te produceren waarmee je in de transmissie elektronenmicroscoop echt op atomaire schaal kunt kijken naar de samenstelling en structuur.� Die transmissie elektronenmicroscoop, waarmee je dus op atomaire schaal bij heel fijne structuurtjes kunt zien hoe de samenstelling verandert op de interface, staat ook in Delft. Daarnaast kan men in Delft nu ook de voorbereiding doen voor de zogenoemde Atom Probe analyse, waarbij je een pilaartje maakt van een materiaal, die je vervolgens atoom voor atoom kunt afpellen en kunt reconstrueren naar de positie die het atoom in het tonnetje had. Zo

In de microscoop verticaal de elektronenbundel, rechts schuin de ionenbundel, er tussen in de da gasinjectie, het zwarte plaatje is het preparaat.

ù + + % "%% % + De Helios G4 PFIB UXe microscoop is uitgerust met uitgebreide software waarmee je allerlei handelingen kunt programmeren die nodig zijn om structuurtjes te maken. Je kunt het apparaat daardoor bijvoorbeeld verschillende opdrachten geven die ’s nachts worden uitgevoerd. Een ander bijzonder kenmerk van deze microscoop is de zogenoemde easy lift. Dat is een heel lange en dunne naald waarmee je een structuurtje kunt oppakken en ergens aan kunt vastzetten – met de ionenbundel – om er diverse testen mee te doen. Ook snijdt de ionenbundel op bepaalde plekken van het preparaat een kruis (coÜrdinaten) dat als referentiepunt fungeert en bovendien de machine learning bevordert. Kortom, een apparaat met allerlei faciliteiten, die erin resulteren dat je op ÊÊn dag veel en uiteenlopende testen kunt doen. O

$ % ( $ # www.mse.tudelft.nl www.thermofisher.com Lees verder of reageer

Microstructuur van een coating (MCrAlY) uitgesneden met de ionenbundel.

(&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM QU

Algemeen

Intersectorale werkgroep werkt via intensief onderzoek aan doordachte aanpak

@@ @ > _ ó ? @ D „ Z ?

> Corrosie onder isolatie is ÊÊn van de bekendste en omvangrijke faalmechanismen in de procesindustrie. Het is een grote kostenpost en een risico voor de omgeving. Toch blijkt er veel onbekend te zijn. Uiteraard heeft elk bedrijf zijn eigen (onderhouds)strategie, maar van kennisuitwisseling is (te) weinig sprake. Door meer gebruik te maken van sectoroverschrijdende wetenschappelijke inzichten en door een intensieve uitwisseling van best practises, kunnen onderhoudskosten en omgevingsrisico’s omlaag. Een procesinstallatie is een aaneenschakeling van mechanische componenten, tanks en leidingen waarmee een (eind)product wordt vervaardigd. Om een procesinstallatie te beschermen tegen degradatie, worden (beschermende) coatings aangebracht die soms ook een signaalfunctie hebben (kleur). Een coating bestaat uit een aantal (dek)lagen die elk een eigen functie hebben. De bescherming is optimaal als de geschikte coating volgens de juiste werkwijze in een gecontroleerde omgeving wordt aangebracht. Het aanbrengen van een coating kan in een bedrijfshal van een applicateur plaatsvinden. De hoogste kwaliteit is dan bereikbaar door bijvoorbeeld volgens Qualisteelcoat te coaten. Probleem van prefab-elementen is de kans op beschadigen tijdens transport. Door onzorgvuldig transport en tussenopslag kunnen de beschadigingen dermate groot zijn dat reparatie van de coating ter plaatse een grote klus wordt. Coatings kunnen ook op locatie worden aangebracht. Voor renovaties, groot onderhoud en uitbreidingen wordt daar normaliter voor gekozen. Grote zorg is dan het ontbreken van gecontroleerde QN (&& !+ *# # ù% * % & + RPQM

omgevingscondities. Het aanbrengen van de coating gebeurt dan vaak in de buitenlucht of in een tent en kan plekken betreffen die moeilijk bereikbaar zijn of waar de werkhouding niet optimaal is. Voor het vakmanschap van de medewerkers heeft de OCM (opleidingscommissie metaalconserveren) een curriculum opgesteld. De meeste (grote) opdrachtgevers vragen naar een persoonscertificering vakbekwaamheid metaalconserveren, waarvoor ION voor zowel natlakken als metalliseren trainingen en examens aanbiedt. (% Ăą(" ! % (+ # Isolatie wordt in de industriĂŤle omgeving ingezet om ongewenste koude- en warmteoverdracht te voorkomen. Daarnaast is de isolatie van hete leidingen en vaten ook een veiligheidsmaatregel tegen huidverbranding. Isolatie is alleen functioneel als het correct is aangebracht. Er mag bijvoorbeeld geen vochtophoping optreden in het isolatiemateriaal. De ommanteling van de isolatie moet dus mechanisch voldoende sterk en vochtwerend zijn; correct aangebrachte isolatie beschermt tegen weersinvloeden.

Corrosie onder isolatie treedt op wanneer aan coating en/of aan isolatie concessies worden gedaan. Een onjuiste materiaalkeuze, een niet-gesloten of gedegenereerde oppervlaktebehandeling of onjuiste montage van de isolatie kan tot corrosie onder isolatie leiden. Dit type corrosie is internationaal een onderkend fenomeen en wordt met CUI (Corrosion Under Insulation) aangeduid. Bij het onderhoud van isolatie staat CUI feitelijk centraal. Naast monitoring van de staat waarin isolatie zich bevindt, moeten asset owners aandacht hebben voor het sluipende gevaar van degradatie van de installaties als gevolg van corrosie. Met de aanwezigheid van een katalysator zoals chloor kan degradatie tot tien keer sneller gaan dan bij “normale� blootstelling aan weersinvloeden. Om corrosie waar te nemen, moet de isolatie worden verwijderd. Hierbij komen extra kosten zoals steigerbouw, demontage en montage van isolatie. In de beleving van veel asset owners staat er weinig tot niets tegenover deze extra kosten die voor Nederland worden becijferd op zes tot acht miljard euro per jaar.

Corrosie onder isolatie.

(% 単(" &+ 単# Toch kan en mag een asset owner zich niet aan de onderhoudsplicht onttrekken. In de wet zijn de verplichte maatregelen ten aanzien van de omgevingsveiligheid bepaald. Daarmee is een regelmatige inspectie van isolatie en coating een wettelijke eis, die is opgesteld in de richtlijnen vanuit het ministerie van EZK. Daarnaast is het conform het Activiteitenbesluit of de Omgevingsvergunning noodzakelijk dat energieverlies, dat optreedt door nietfunctionerende isolatiesystemen, wordt voorkomen en dat defecten worden verholpen. De asset owner heeft ook daarin een eigen verantwoordelijkheid waarop de wetgever controleert en handhaaft. Hier is nog wel een kleine escape. In de lijst met erkende maatregelen wordt gesproken over het al dan niet aanwezig zijn van isolatie. Isolatie die matig presteert blijft dan buiten beschouwing. Denk bijvoorbeeld aan een lage isolatiewaarde door vocht, beschadigde isolatie en onjuiste toepassingen. Maar los van alle verplichtingen op energiegebied geldt dat een regelmatige inspectie noodzakelijk is om zicht te krijgen op CUI.

Er zijn veel organisaties bezig met het fenomeen CUI. Niet alleen de asset owners, ook de toeleveranciers (aannemers/ montagebedrijven), productleveranciers (coatings-/isolatie-/testapparatuurleveranciers), brancheverenigingen en kenniscentra. Maar er wordt (te) weinig gedaan aan kennisuitwisseling en er is geen integrale aanpak. %# % ( % ( * Daarom heeft World Class Maintenance (WCM) een intersectorale werkgroep opgericht die de komende jaren intensief onderzoek gaat doen naar dit faalmechanisme. Niet alleen wordt dit mechanisme beter in kaart gebracht, ook wordt er gekeken naar technieken om de levensduur te verlengen, naar methoden die het menselijk gedrag kunnen be誰nvloeden, onderhoudsmodellen die het falen kunnen voorspellen, niet-destructieve meetmethoden en rapportagesystemen die inspecties en reparaties vastleggen. Deze intersectorale werkgroep bestaat uit een stuurgroep en uit drie subgroepen: de werkgroep Risk Based CUI-management, de werkgroep Coatings en de werkgroep

NDT (non destructive testing). Binnen de werkgroep Coatings (waaraan ION de voorzitter levert), wordt gekeken naar de best practises van de systeemkeuze (coatingsysteem), de effecten en interactie van de systeemkeuze, de vakbekwaamheid van de medewerkers, omgevingscondities en de optimale wijze van aanbrengen van de coating. De bedoeling is om eind 2019 een eerste tussenrapport op te leveren met best practises. O Een filmpje van WCM is te zien op YouTube: https://www.youtube.com/ watch?v=5YnQhQHCPHU Tekst: Egbert Stremmelaar $ % ( $ # www.vereniging-ion.nl Lees verder of reageer

(&& !+ *# # 単% * % & + RPQM QO

Algemeen

& <@ D ?? >

S 4<@

Er wordt de laatste jaren veel gezegd en geschreven over 3D-printen. Maar eigenlijk is er geen goed overzicht van wat nu de actuele ontwikkelingen en tendensen zijn. Voor oppervlaktebehandelaars is dat wĂŠl van belang, omdat we moeten anticiperen op de postprocessing, die bij succesvolle toepassing van 3D-printen alleen maar belangrijker wordt. Over de stand van zaken, de ontwikkelingen en kansen, hadden we een gesprek met Willem-Jan van Loon, van het bedrijf Beamler. Beamler is betrokken bij de workshops die in februari door Innovat.ION zijn georganiseerd om samen met MKB-bedrijven het EFRO-project 3D Metaalprinten in te vullen. In maart zal onder leiding van NLR, samen met TU Delft, Fraunhofer Project Center en Beamler de projectindiening worden voorbereid. Innovat.ION heeft er ook voor gezorgd dat een metaalproductiebedrijf in Flevoland een voucher ontving, waardoor het bedrijf, samen met eigen engineers, kan gaan onderzoeken waar de beste kansen liggen voor 3D Metaalprinten. De uitvoering wordt ter hand genomen door Innovat.ION en Beamler. Kun je je eerst even voorstellen aan onze lezers? “Mijn naam is Willem-Jan van Loon, oprichter van Beamler. Beamler is een Nederlands softwarebedrijf dat bedrijven de mogelijkheden biedt om hun volledige potentieel van 3D-printtechnologieĂŤn te ontsluiten, op een manier die hun productieproces verandert en de return on investment maximaliseert. Onze oplossingen zijn ontworpen voor bedrijven in verschillende stadia van de invoering van de technologie: van nieuwkomers die de mogelijkheden van 3D-printen moeten leren begrijpen, tot de meest ervaren QV (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

mensen die hun productiecapaciteit willen uitbreiden. De kern van ons bedrijf is een database voor industrieel 3D-printen, met gegevens over meer dan 1.000 soorten materialen, 650 types industriĂŤle machines en meer dan 450 printservicelocaties over de hele wereld. Met deze database bieden we een platform aan bedrijven die 3D-printen willen gebruiken en toegang willen krijgen tot een wereldwijde 3Dprintinfrastructuur.â€? Kun je wat vertellen over de huidige status van 3D-printen? “Als technologie is 3D-printen de laatste jaren enorm in beweging. Enkele van de grootste bedrijven hebben hun potentieel gerealiseerd en grote bedragen geĂŻnvesteerd in R&D. Dit heeft sterk bijgedragen aan de snelle evolutie van 3D-printtechnologieĂŤn en tegenwoordig is het mogelijk allerlei soorten materialen af te drukken; van metalen tot siliconen. Wat de metalen betreft: tegenwoordig kunnen onderdelen geprint worden met dezelfde of een hogere kwaliteit dan hun traditionele tegenhangers. Sterker, voor het 3D-printen in 2018 gebruikte 36% van de bedrijven metalen materialen.â€? Doordat er verschillende 3D-printprocessen zijn, bestaan er ook verschillende

CEO en Founder Willem-Jan van Loon. postprocessingsmogelijkheden. Je kunt zeggen dat de 3D-printtechnologieÍn zijn ondergebracht in zeven 3D-printprocessen. Die zeven processen zijn: • Binder jetting • Powder bed fusion • Material extrusion • Vat photopolymerization • Material jetting • Directed energy deposition • Sheet lamination.

Foto: Zachary Martyn DyeMansion DM60 (foto: DyeMansion)

Wat zijn momenteel de postprocessing stappen voor 3D-printen? “De meest gebruikte technologieën in de markt zijn op dit moment FDM (fused demosite modelling) wat valt onder het material extrusion process en SLS (selective laser sintering) wat onder powder bed fusion valt. Met nam deze polymeer-kant van 3D-printen is interessant om hier te belichten, omdat je hierbij de meeste vrijheid hebt voor postprocessing.” Kun je eerst wat vertellen over postprocessing van SLS polymeer? “Wanneer de onderdelen uit de bouwkamer van de machine komen, moeten ze eerst afkoelen voordat je kunt beginnen met de nabehandeling. De standaardvorm van afwerking is dat al het poeder met perslucht uit het onderdeel wordt verwijderd. Maar je kunt dit ook handmatig doen met behulp van een rijst- of koperen vezelborstel. Het oppervlak wordt ook wel gereinigd met plastic-korrelstralen om al het ongesinterde poeder dat aan het oppervlak kleeft te verwijderen. Deze afwerking is inherent ruw, vergelijkbaar met een medium-korrel schuurpapier. Andere mogelijke hulpmiddelen zijn schuurpapier – met elektrische schuurmachine is ook mogelijk –, precisiemes en tangen. Je kunt

ook kiezen voor vitropolish wanneer de 3D-print geen scherpe randen nodig heeft. Het zorgt voor een zeer goede gladheid. Daarna kun je je onderdelen verven of een ander soort coating aanbrengen om ze duurzamer of waterdicht te maken.” Wat is het verschil met postprocessing van FDM polymeer? “Het verschil tussen FDM en SLS-printen is dat je te maken hebt met lagen in de 3D-print. Hoe hoger de kwaliteit van de machine, des te minder je de lagen ziet in de 3D-print. Wanneer de 3D-print klaar is, moet je eerst de supportstructuur verwijderen. Dat kan op verschillende manieren. De meest voorkomende manier is het verwijderen met de hand. Je kunt wat ondersteunende gereedschappen gebruiken, zoals een tang of precisiemes. Meestal is het een simpel proces, maar wat je absoluut niet wilt, is het verkeerde plastic eraf halen of dat de lijnen van de 3D-print loskomen van elkaar. Vooral bij lange en dunne details komt dit vaak voor. Een tweede mogelijkheid is te kiezen voor een oplosbare drager van de support zoals PVA (oplosbaar in water) of HIPS (oplosbaar in d-limoneen). Het nadeel hiervan is dat gaten kunnen ontstaan wanneer je de verkeerde oplossing gebruikt. Om het

product dan weer compleet te maken, moeten die gaten worden opgevuld, wat een tijdrovend proces is. Na het verwijderen van de support, moet je nabehandelen. Eventuele gaten in de 3D-print moeten worden opgevuld, bijvoorbeeld met epoxyhars, autobody-filler of ABS- en acetonverbinding. Vervolgens moet de print worden gepolijst. Dit kan met de hand of met roterende elektrische gereedschappen. Bij dat laatste moet je er wel op letten dat er geen warmte vrijkomt die het object kan laten smelten. Andere technieken zijn bijvoorbeeld vapor smoothing of het gebruik van aceton, maar deze hebben als nadeel dat de tolerantie extreem afneemt. De chemische reactie tijdens dit proces is ook erg krachtig en kan ervoor zorgen dat verschillende prints breken. Vervolgens is de 3D-print klaar om een primer toe te passen en te schilderen of met andere materialen te bedekken.” Zijn er nieuwe machines nodig om de postprocessing-markt te betreden? “Postprocessing wordt naar mijn mening enorm onderschat en er liggen veel mogelijkheden, zeker ook op het gebied van het ontwikkelen van nieuwe postprocessing machines. Een voorbeeld is het bedrijf Dyemansion uit München. Dit jonge bedrijf (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM QM

Machines van Carbon.

heeft een technologie gevonden om de SLS 3D-prints veel meer waarde te geven, door een grotere hoeveelheid kleuren aan het proces toe te voegen.” Hun DM60 is een volledig geautomatiseerde kleurenmachine voor SLS-afdrukken. Met een kleurvolume van 60 liter is het apparaat bedoeld om gelijktijdig meerdere laser-sintersystemen te bedienen, en het automatiseringsproces omvat reiniging, zonder veel handarbeid. Voorbeelden van 3D-prints die zijn nabewerkt met de DM60-machine zijn consumentenproducten zoals zonnebrillen en sportschoenen. Met deze nabehandelingen wordt veel waarde toegevoegd. Welke markten zijn het meest interessant? “De grootste markten van 3D-printen volgens het Wolher-report – de meest betrouwbare bron – zijn de sectoren luchtvaart/automobiel, medisch/dental, consumentenelektronica en machinebouw. Elke industrie heeft specifieke redenen om te 3D-printen. Voor de luchtvaart en de automobielindustrie is dat bijvoorbeeld minder gewicht per geprint onderdeel, terwijl het in de medische en dental-industrie meer draait om maatwerk; denk aan protheses, bitjes of een geprinte schedel. De belangrijkste reden voor de machinebouw om te RP (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

3D-printen is om downtime te voorkomen. Bij consumentenelektronica gaat het ook om maatwerk van onderdelen, zoals de Adidas schoen.” Hoe kunnen oppervlaktebehandelende bedrijven toetreden tot de 3D-printmarkt? “Er zijn verschillende manieren om de markt te benaderen. De eerste mogelijkheid is het verkopen van je postprocessing product aan een 3D-printfabrikant. We zien immers dat er steeds meer totaaloplossingen worden aangeboden aan de markt. Dat betekent voor een machinebouwer bijvoorbeeld dat hij de machine verkoopt, met daarbij software en materiaal. Als je vervolgens ook een bepaalde postprocessing oplossing kunt aanbieden, kan dit interessant zijn. Een voorbeeld is Carbon3D uit Amerika. Naast hun machine verkopen ze een machine om de onderdelen na te behandelen. De Smart Part Washer-machine wast de 3Dprinten en maakt er series van. Een andere mogelijkheid is om samen te werken met een 3D-printservicebureau. Je kunt wellicht machines en diensten aanbieden op de werkvloer of je kunt in je huidige bedrijf een hoek inrichten die speciaal voor postprocessing van 3D-geprinte onderdelen is ingericht.”

Waar liggen kansen voor 3D-printen en postprocessing? “Complexe vormen zijn altijd lastiger na te behandelen. Het schoonmaken van deze onderdelen voor het aanbrengen van lak of verf is een uitdaging. Je ziet in de industrie dat onderdelen steeds complexer worden. Hierdoor wordt ook meer gevraagd van het postprocessing proces. Een andere trend is het 3D-printen van twee materialen door elkaar heen. We zien dit nog niet overal in de markt, maar wel bij de combinatie van rubberachtige (shore A30) en plastic (shore A90) materialen. Maar veel interessanter is bijvoorbeeld de combinatie plastic met metaal. Dit vraagt om een compleet andere manier van nabehandelen. Er valt dus nog veel pionierswerk te doen.” O

$ % ( $ # www.beamler.com Lees verder of reageer

SMART SOLUTIONS FOR INDUSTRIAL COATING

DIT IS HANGON HangOn is een partner die klanten helpt om slimme oplossingen te vinden voor ophangen, maskeren en handling om daarmee de productiviteit en de winstgevendheid in hun coating proces te vergroten. Wij ontwikkelen en produceren in eigen fabrieken en distribueren onze producten naar meer dan 40 landen over de hele wereld.

$EVROXXW EHWURXZEDDU =HOIV RQGHU ]ZDUH RPVWDQGLJKHGHQ '( 1,(8:( 006 Ũ ,163(&7,21 6(5,(

006 Ũ ,163(&7,21 ')7 GH QLHXZH VWDQGDDUG YRRU ODDJGLNWHPHWLQJ YDQ ]ZDUH FRUURVLH EHVFKHUPLQJ 0HHW ]RZHO RS VWDOHQ DOV DOXPLQLXPVXEVWUDWHQ PHW GH IOH[LEHOH GXEEHOH VRQGH *HKHHO LQ RYHUHHQVWHPPLQJ PHW LQWHU QDWLRQDOH QRUPHQ ZDDURQGHU 663& 3$ 0DDNW HONH LQVSHFWLH JHPDNNHOLMN PHW /(' WULOOLQJV HQ JHOXLGVVLJQDOHQ %HVWDQG WHJHQ VWRWHQ VWRI HQ ZDWHUVWUDOHQ ZZZ KHOPXW ILVFKHU FRP

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM RQ

Algemeen

(

: > ::

Op 28 december 2017 werd het nieuwe Landelijke afvalbeheersplan van kracht, kortweg aangeduid met LAP 3. Zoals de aanduiding al doet vermoeden, gingen aan dit plan twee eerdere plannen vooraf. Meer dan voorheen richt dit plan zich op circulariteit. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het omgaan met zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) in afval. De wetgever onderscheidt verschillende actoren in de afvalbeheerketen, te beginnen met de ontdoeners, die het afval eventueel zelf hergebruiken of verwerken maar meestal afgeven aan een inzamelaar of transporteur. Inzamelaars en/of transporteurs brengen het afval uiteindelijk naar een professionele verwerker. Oppervlaktebehandelaars ontdoen zich normaal gesproken van hun afval door afgifte. Bedrijven in het bezit van bijvoorbeeld een ONO-installatie (Ontgiften, Neutraliseren Ontwateren) worden echter beschouwd als bedrijven die zich tevens van afval ontdoen door verwerking. ! &+ Ăą# % % ( %# ( % Een ontdoener is een bedrijf waar het afval ontstaat. Van belang is in dat geval dat het afval op een juiste wijze wordt gescheiden en opgeslagen. PGS 15 is ook van toepassing op de opslag van gevaarlijk afval, zelfs op ongereinigde lege emballage waarin zich voorheen gevaarlijke stoffen bevonden. Alleen de opvangcapaciteit in geval van morsen of lekken kan bij lege emballage beperkt blijven. Van belang is ook dat het afval in geschikte emballage wordt bewaard en is voorzien van de juiste (veiligheids)etikettering. Veel bedrijven voldoen niet aan deze verplichting. De wijze waarop afvalstoffen gescheiden moeten worden gehouden, wordt bepaald RR (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

door bijlage 11 van het Activiteitenbesluit. Voor type B-inrichtingen zijn de uitzonderingen hierop geregeld in voorschrift 2.9 lid 4. Type C-inrichtingen moeten voor een soortgelijke uitzondering een verzoek indienen voor aanpassing van de omgevingsvergunning. Type B-bedrijven moeten daarnaast het niet-gevaarlijke afval gescheiden houden voor zover dat redelijkerwijs mogelijk is. Met het van kracht worden van LAP 3 bepaalt paragraaf B.3.5.2.1. van het LAP welke afvalstromen het tenminste betreft. (%# ( % (( # Bij afgifte aan een transporteur is het van belang na te gaan onder wiens verantwoordelijkheid het transport valt. Maakt een bedrijf gebruik van de diensten van een inzamelaar, dan gaat de verantwoordelijkheid voor het transport normaliter bij

de poort reeds over op de inzamelaar. Op de ontdoener rust dan nog wel de zorgplicht. Van welke dienst de ontdoener ook gebruik maakt: in alle gevallen is het van belang dat de bedrijven die verantwoordelijk zijn voor vervoer en/of inzameling voor de betreffende dienst geregistreerd staan op de VIHB-lijst. Hetzelfde geldt voor de diensten van een eventuele handelaar en/of bemiddelaar waarvan de ontdoener gebruik maakt. %"## # ( & % ( ! ) % Bedrijven die bijvoorbeeld vloeistoffen uit baden behandelen in een ONO-installatie ontdoen zich van deze vloeistoffen door “verwijdering�. Toezichthouders en vergunningverleners beschouwen dit als afvalverwerking, hetgeen, bij onvoldoende weerwoord, vervelende gevolgen kan

De filterpers als onderdeel van de afvalwaterzuivering.

hebben. Onderdeel C van bijlage 1 van het Besluit omgevingsrecht bepaalt dat bedrijven in categorieën worden ingedeeld. Afvalverwerkende bedrijven vallen onder categorie 28. In tegenstelling tot de mening van sommige toezichthouders en vergunningverleners is het echter niet zo dat aan alle bedrijven die afval verwerken categorie 28 moet worden toegekend. Er zijn tal van argumenten aan te voeren waaruit blijkt dat bedrijven die in categorie 28 vallen, bedrijven zijn die als hoofddoelstelling het verwerken van afval hebben. De hoofdactiviteit van oppervlaktebehandelaars is een andere, namelijk het bewerken van oppervlakken van materialen. Op deze activiteit is categorie 12 van toepassing. De behandeling van afvalwater is hier onlosmakelijk mee verbonden, hetgeen bijvoorbeeld ook uit de BREF blijkt (referentiedocumenten inzake Best Beschikbare Technieken). Er zijn veel redenen aan te voeren om de toekenning van categorie 28 te voorkomen. Alleen al het feit dat je als afvalverwerker te boek komt te staan, kan tot problemen leiden, vanwege de negatieve connotatie. Daarnaast neemt de administratieve last veelal toe en bestaat er een kans dat de activiteit niet bij het bestemmingsplan past. LAP 3 baseert zich op de Europese kaderrichtlijn afvalstoffen.

Hierin staat: “Inrichtingen of ondernemingen waarvan de activiteiten afvalstoffen voortbrengen, dienen niet te worden beschouwd als zijnde actief in afvalbeheer noch als vergunningplichtig voor de opslag van afvalstoffen voorafgaand aan inzameling.” Een bedrijf dat haar afvalwater behandelt in een ONO-installatie moet wellicht worden beschouwd als een afvalverwerker, maar is niet “actief in afvalbeheer”. Ook om deze reden is het niet logisch om categorie 28 van toepassing te verklaren.

Activiteitenregeling Scheiden van afval: www.wetten.overheid.nl/ BWBR0022830/2018-04-05#Bijlage11

#( &+ %% % Voor bedrijven als hierboven bedoeld, is het wel zinvol om kennis te nemen van eventuele relevante sectorplannen. In de sectorplannen is het beleid als beschreven in LAP 3 voor verschillende afvalstromen geconcretiseerd. Daarnaast bevatten de sectorplannen achtergrondinformatie over de afvalstof of de bijbehorende beheerstructuur. Sectorplannen vormen het toetsingskader bij vergunningverlening aan afvalverwerkende inrichtingen. O

VIHB registratie: www.ondernemersloket.niwo.nl/home/ publicatie/zoek-vihb-registraties

LAP 3: Scheiden van afval www.lap3.nl/publish/pages/121374/ lap3_b3_afvalscheiding_28_12_2017.pdf Sectorplannen www.lap3.nl/sectorplannen/ www.lap3.nl/sectorplannen/sectorplannen/afvalwater-baden/

Bijlage 1 BOR www.wetten.overheid.nl/BWBR0027464/ Lees verder of reageer

$ % ( $ # Activiteitenbesluit: www.wetten.overheid.nl/ BWBR0022762/2018-01-01#Hoofdstuk2_ Afdeling2.3 (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM RS

Organische deklagen

“Ons product heeft de potentie om heel groot te worden�

! @: < @ @ ó <@ ? =? Een echtpaar dat een nieuwe verf uitvindt, daarmee indrukwekkende projecten uitvoert, een mooie prijs wint en in gesprek raakt met meerdere verfconcerns over verdere opschaling. In een notendop is dat de geschiedenis van RAW Paints: verf in poedervorm, oplosbaar met water. Deze verf heeft onder meer een uitstekende hechting op vochtige ondergronden. Wat is het achterliggende verhaal? De basis van RAW Paints ligt op Curaçao, waar gedurende 15 jaar ene Paulus woonde. Hij handelde in diverse waren, waaronder waterhoudende verf die uit Venezuela in bootjes werd aangevoerd. In die tijd vroeg hij zich wel eens af wat de toegevoegde waarde van het water in de verf is, als je bedenkt dat je veel water aan het vervoeren bent en transportkosten moet betalen voor het volume. Op een goede dag besloot Paulus terug te keren naar Nederland. Daar ontmoette hij Willemijn Wortelboer aan wie hij zijn idee voor wateroplosbare verfpoeder vertelde. Zij moedigde hem aan het idee uit te werken. Als niet-chemicus was dat nog niet zo gemakkelijk, maar gelukkig had de vader van Willemijn een chemische achtergrond. En zo bestelde Paulus allerlei samples van verschillende componenten die nodig zouden kunnen zijn om verf te maken. Hij sloeg aan het experimenteren, RT (&& !+ *# # ù% * % & + RPQM

op zoek naar een formule die werkte. “En zo werd RAW Paints geborenâ€?, vertelt Willemijn Wortelboer. “Wat RAW Paints betreft, hebben we afgesproken dat Paulus verantwoordelijk is voor het product en de productie, en ik doe de marketing en sales.â€? Het zoeken naar de formule kwam hoofdzakelijk neer op het mengen van diverse droge componenten, daar water aan toevoegen, het geheel aanbrengen op een testtegel en kijken of de verf zou blijven hechten. Alle tegels met daarop een potentiĂŤle formule moesten ook de schrobtest ondergaan: onder de kraan met een schroevendraaier over het tegeltje krassen om te kijken of de verf zou houden. Op een mooie dag was daar tegel nummer 13, die de schrobtest doorstond. %# "" “We zijn die formule toen verder gaan uitwerken en uiteindelijk waren we in de

zomer van 2016 klaar: we hadden een product. Toen ben ik in mijn netwerk gaan zoeken naar een logische plek om het te gaan testen in de praktijk. Een contact bij de gemeente Zandvoort gaf ons de mogelijkheid om de opstaande betonnen randen langs de wandelboulevard met ons product te schilderen, over een lengte van 500 meter. Tegelijkertijd hebben we onze verf laten testen door TNO, omdat we zeker wilden weten dat we iets hadden wat we ook konden verkopen.� Uit het TNO-onderzoek bleek dat de ontwikkelde verf een klasse 1 verf is op hechting en UV-bestendigheid. Klasse nul is de top, klasse 1 is heel goed en klasse 5 is heel matig. In een weatherometer is de verf getest gedurende duizend uur, wat resulteerde in een garantieduur van vijf jaar op RAW Paints. Het vervolgdoel werd om meer praktijktesten te doen. En zo geschiedde. Enerzijds werden machines

aangeschaft om op grotere schaal te kunnen produceren, anderzijds werden in de buitenlucht ongeveer twintig schilderprojecten gedaan, waaronder woningen en allerlei kunstwerken in opdracht van overheden. Ook werden professionele schilders benaderd met de suggestie dat ze voor sommige projecten wellicht beter RAW Paints zouden kunnen gebruiken. Intussen was namelijk gebleken dat de verf heel geschikt is voor toepassing op vochtige ondergronden. ( &" # Willemijn Wortelboer: “Maar schilders zijn moeilijk te overtuigen van een nieuw product, ze zijn heel merktrouw. Toch waren we aan het groeien met onze verf. Die groei kreeg vorig jaar een enorme impuls toen we de Accenture Innovation Award 2018 wonnen in de categorie Klimaat. Uiteindelijk werden wij uit 122 genomineerden gekozen. De jury vond ons een mooie winnaar, maar stipte ook aan dat wij, gelet op het klimaat en de award, nu extra verplicht waren om met ons product te gaan groeien. Door die award is er een enorm mediacircus op gang gekomen en kwamen we ook in contact met grote verfbedrijven die in ons product geïnteresseerd zijn.” De klimaatwinst zit vooral in het feit dat er geen water vervoerd hoeft te worden tijdens het verftransport, dat de poederverf geen pesticiden bevat en VOS-vrij is, en dat bij de productie ervan ook geen water nodig is, iets wat bij normale verf wel het geval is. Ondertussen was ook gestart met productverbreding. Aanvankelijk was RAW

Paints uitsluitend ontwikkeld als muurverf voor buiten, heel geschikt voor (bak)steen en beton. Maar al snel bleek, zoals gezegd, dat de minerale verf heel geschikt was voor vochtige ondergronden. De reden is dat hij wordt geabsorbeerd door de ondergrond en tijdens het uitharden als een tweede huid op de gevel fungeert. Daardoor zal de verf bij een te hoge vochtigheidsgraad in de steen niet gaan afbladderen; hij zal dan gaan verpoederen. “De concurrentie kan voor deze toepassing op buitengevels slechts garantie geven op ondergronden tot een vochtigheidsgraad van 6% in de steen. Wij hebben een product ontwikkeld waarmee we een garantie geven tot een vochtigheidsgraad van maximaal 10%, en op een ander product geven we zelfs garantie tot maximaal 15%.” % ! Z $ (% ! % Door zijn eigenschappen kan de verf worden toegepast bij oude huizen, aan de kust, maar ook op kunstwerken van overheden. De verf blijft langer zitten; momenteel zijn er enkele projecten waarop de verf nu bijna drie jaar zonder problemen houdt. De toepassing op buitenmuren heeft vanuit de consument vervolgens ook de vraag opgeroepen naar een binnenverf met kleur. Die was er aanvankelijk niet, maar waarom niet geprobeerd om met pigmenten een kleur toe te voegen aan het droge poeder? Het viel niet mee om pigmenten te vinden die zich daarmee makkelijk lieten vermengen, maar uiteindelijk is RAW Paints uitgekomen bij gemalen steen en mineralen. Het resultaat is een palet aan kleuren die allemaal bij

elkaar passen en een interieurverf die, volgens mensen die hem hebben toegepast, een bepaalde zachte natuurlijke gloed als uitstraling heeft. Willemijn Wortelboer: “Van Thomas Rau is de uitspraak dat Philips geen lampen zou moeten leveren, maar licht. Die strekking geldt ook voor onze markt. We moeten geen verf leveren, maar goed geschilderde huizen. Het gaat om conservering: het gaat er niet om dat je verf levert die na één of twee jaar weer overgeschilderd moet worden, maar om een bescherming te leveren voor een periode van tien jaar. Als je nu terugkijkt op onze geschiedenis, kun je zeggen dat mijn man, mijn vader en ik vastberaden en eigenwijs waren en dat dat effect heeft gehad. Met het winnen van de Accenture Innovation Award in de categorie Klimaat gaan we impact maken op de markt van conservering. We zijn blij dat we een bewezen product hebben dat schaalbaar is: je kunt het over de hele wereld toepassen. Ons product heeft de potentie om heel groot te worden.” O

$ % ( $ # www.rawpaints.com www.innovation-awards.nl Lees verder of reageer

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM RU

#@ < Ăł @? Een beetje binnenvaartschip krijgt op het water met een vracht aan informatie te maken: vaardieptes en -breedtes, de loop van de watergang, de positie van andere schepen en communicatiemogelijkheden met allerlei partijen die voor een goede vaart belangrijk zijn. Vergeet het idee dat in het midden van een stuurhut een groot stuurwiel staat met daaromheen wat apparatuur in glimmend gelakte houten panelen. Besturen doe je nu met een joy stick terwijl je kalm een veelheid aan digitale informatie tot je neemt en verwerkt. Alle nautische apparatuur en communicatiemiddelen zit in consoles die bijna de hele breedte van de stuurhut

RN (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

vullen en ook nog eens tegen het plafond zijn genesteld. Die consoles worden tot en met de poedercoating gemaakt door Hieselaar in opdracht van hun klant Alphatron. Het substraat bestaat uit aluminium, de poedercoating is een enkel laags conservering met een dikte van 80 micrometer. De combinatie Alphatron/Hieselaar heeft de hele wereld als afzetmarkt met deze consoles. Ze lijken misschien eenvoudig, maar er zijn nog maar zeer weinig bedrijven die deze kwaliteit tegen aanvaardbare kosten kunnen bereiken. Voorwaar een prestatie om trots op te zijn!

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM RO

Master your process Wij helpen u met een goedlopende chemische he implementatie

Mavom Chemie produceert chemische oplossingen voor industriële toepassingen van OEM’s, coatingbedrijven en industriële dienstverleners. Steeds vaker treden wij hierbij op als Total Solution Provider, waarbij we klanten volledig ontzorgen bij het opzetten en controleren van een goedlopend en veilig proces. In ons eigen R&D lab ontwikkelen we (maat) producten voor de voorbehandeling van metalen, industriële reiniging en chemisch loonmengen. Deze leveren we direct uit voorraad in Nederland, België en via partners ook in andere EU-landen. Daarnaast vormen kennisdeling, preventieve advisering en veiligheids- en laboratoriumtrainingen een belangrijke toegevoegde waarde bij ons productportfolio. Mavom Chemie. De Som der Elementen.

www.mavom.nl

RV (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

Master your process

Eurofinish - Materials 2019

$ @

>? << @ > ? Dó ? = @ : ó4$ @ > Op 15 en 16 mei is er de vakbeurs met congres Eurofinish-Materials 2019 met een compleet overzicht van de gehele keten: van grondstof tot en met gerealiseerd product. In de Brabanthal in Leuven presenteren specialisten uit de gehele Benelux slimme oplossingen voor onder meer corrosie, slijtage, hechting, afwerking, reiniging en duurzaamheid. Er zijn 130 exposanten, vooraanstaande sprekers op een uitgebreid congresprogramma, een technische namiddag over metaalbescherming, diverse demo’s over praktijktoepassingen en een internationale Meet&Match. Voor het eerst in de Benelux vindt een vakbeurs plaats waar alle stappen binnen de waardeketen afgedekt worden. Van design, materiaalkeuze, tot analyse, het verbinden van materialen en oppervlaktebehandeling. Een goede kwaliteit van de producten vloeit vooruit uit een samenwerking tussen alle betrokken partijen. De exposanten tonen de innovaties uit de gehele keten. Het congresprogramma biedt vele lezingen die tal van actuele onderwerpen uit de wereld van materialen en oppervlaktetechnieken diepgaand behandelen. Op dag 1 is er onder meer een lezing van Benjamin Denayer van Sirris over het testen van 3D-geprinte componenten gelet op de garanties die afnemers vragen op de constante kwaliteit van de gemaakte producten. Kwaliteitsbewaking in de productie wordt dus belangrijker wat nieuwe uitdagingen oplevert voor de hele keten.

Ook is er een lezing van Oliver Tiedje van Fraunhofer IPA die ingaat op energieefficiency bij painting technologie. Diverse maatregelen zullen worden belicht om die efficiency te verhogen. En er is een lezing van Wouter Marchal van Uhasselt-IMOIMOMEC over analytische diensten via gekoppelde technieken voor innovatieve materialen en coatings. De focus is daarbij onder meer gericht op quick responsetijden, hoge flexibiliteit en interpretatieondersteuning voor, tijdens en na de karakterisering. Op de tweede dag is er een lezing van Ton Vandersteen van RĂśsler over post processing. De grote diversiteit in 3D-printing resulteert in een grote hoeveelheid mogelijk post processings-oplossingen. Hoe pak je dit slim aan? De lezing van Jan Lambrechts van LCS Adhesive Bonding gaat in op het spannende werkveld van lijmen en oppervlaktebehandeling. Waar liggen de

risico’s en hoe kun je die verkleinen? Welke strategie is handig? (&# $ + % ! # ù% * % De lezing PreCoat, een andere kijk op oppervlaktepreparatie voorafgaand aan het coatingproces van Roland van Meer van Ad Chemicals gaat over het verder verminderen van de kans op corrosie. Betere ontvetting, de waterbreektest en vervanging van oplosmiddelen zijn enkele onderwerpen. Ook is er een lezing van Ralf Greger van PlaToS Consulting over oppervlaktebehandeling van diverse materiaalsoorten met atmosferische plasmatechnologie. De processtappen en concrete toepassingen worden belicht. Johan Nieuwlands van Helmut Fischer Meettechniek gaat in op de vraag hoe je chemische nikkelcoatings meet. Een nauwkeurige meting en juiste meetme(&& !+ *# # ù% * % & + RPQM RM

Eurofinish - Materials 2019

thode zijn van groot belang vanwege de bijzondere eigenschappen van die coatings. De lezing van Marin Steenackers van ChemStream gaat over de vraag hoe je de hechting van UV-curable inkten en coatings kunt optimaliseren op substraten als kunststoffen, metalen en glas. De focus is hierbij gericht op hechting direct op het substraat met een minimalisering van de gebruikelijke voorbehandelingsstappen. Verder is er de lezing van Walter Lauwerens van Sirris over coatingtechnologie voor vezelversterkte polymeren. Oppervlaktebehandeling en coatingtechnologie voor die materialen worden steeds belangrijker door de groei van het aantal toepassingen en eisen, zoals brandwerendheid, ijsafstotend en inslagbestendig. # ñ% ñ % $ Ook is er een zogenoemde technische namiddag over metaalbescherming, georganiseerd door ATIPIC en VOM. Op die middag zijn er vijf lezingen in het Engels die diverse aspecten belichten. De lezing van Laetitia Piguet van Grolman Coatings Laboratory uit Frankrijk gaat over succesvolle toepassing van watergedragen anticorrosie coatings. Hoe bereik je dat? Tom Hauffmann van de VUB in België spreekt over binding en faalfactoren van SP (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

hybride interfaces. Santiago J. Garcia van de TU Delft behandelt het vraagstuk van het monitoren van corrosie en corrosiebescherming van onbehandeld en gecoat aluminium met behulp van een optischelektrochemisch instrumentarium. Peter Visser van Akzo-Nobel beschrijft de toepassing van chroomvrije coatings voor de bescherming van aluminium legeringen. Tot slot behandelt Gregory Delmas van Arkema COR uit Frankrijk de toepassing van nieuwe bindmiddelen met een zeer hoog gehalte aan vaste acrylaatpolyool deeltjes in een direct-to-metal twee componentensysteem met een laag gehalte aan vluchtige organische stoffen. $( Verder worden er diverse demo’s verzorgd over praktijktoepassingen van aansprekende technieken. Er is een demo over inktjettechnologie voor 3D-printing met een combinatie van meerdere snel verhardende UV-inkten voor de bouw van 3D-printobjecten laag na laag. Door de combinatie kunnen niet alleen verschillende kleuren, maar ook verschillende functionaliteiten worden ingebouwd in één en hetzelfde 3D-printing-object. Een andere demo gaat over het belang van straalwerk bij metaal- & betonverbindingen. Getoond

worden onder meer coating- of anticorrosie behandeling op het staal en het verwijderen van walshuid door wegslijpen of door stralen en diverse apparaten voor het meten van oppervlakteruwheid. Het voorkomen van pinholes staat centraal in een demo over ontgassing bij diverse oppervlaktebehandelingen. Tot slot presenteren diverse exposanten demo’s op het gebied van elektrochemisch polijsten van roestvast staal. Deze demo’s laten zien hoe je de oppervlakteruwheid kunt verlagen tot Ra-waarden van 0,8 (voedingsmiddelenindustrie) tot 0,4 of minder (farmaceutische industrie). Een glad oppervlak voorkomt dat verontreiniging zich vasthecht en daarmee aanslag, corrosie of groei van bacteriën veroorzaakt. Voor de internationaal georiënteerde ondernemers is er een internationale Meet&Match in samenwerking met de KvK en Enterprise Europe Network. O

$ % ( $ # www.materials.nl www.materials.nl/programma/seminarmetal-protection/ www.materials.nl/nieuws/demos-opeurofinish-materials/

(XURÈ´QLVK /HXYHQ %RRWK

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM SQ

Eurofinish - Materials 2019

.RQLFD 0LQROWD 6HQVLQJ qGH VWDQGDDUG LQ KHW PHWHQ YDQ NOHXU OLFKW HQ RSSHUYODNWH HLJHQVFKDSSHQ r (SPPUIFEFO [PBMT MFOHUF FO HFXJDIU [JKO HFNBLLFMJKL NFU FFO MJOJBBM PG XFFHTDIBBM UF NFUFO PNEBU EJU GZTJTDIF HSPOEFFOIFEFO [JKO )FU NFUFO WBO FFO LMFVS MJDIU FO PQQFSWMBLUF FJHFOTDIBQQFO JT FDIUFS BOEFST ,MFVS JT FFO XBBSHFOPNFO WFSTDIJKOTFM BGIBOLFMJKL WBO QFSDFQUJF IFU PCKFDU [FMG IFU PQQFSWMBL WBO IFU PCKFDU BMT PPL EF MJDIUCSPO EJF PQ IFU PCKFDU TDIJKOU )JFSEPPS LVOOFO FS WFSTDIJMMFO PQUSFEFO JO EF NBOJFS XBBSPQ JOEJWJEVFO LMFVS [JFO MJDIU FO PCKFDUFO FSWBSFO 0NEBU EF LXBMJUFJU WBO FFO QSPEVDU WFFMBM HFLPQQFME XPSEU BBO EF LMFVS FO PQQFSWMBLUFCFMFWJOH JT IFU WBO HSPPU CFMBOH PN EJU OBVXLFVSJH UF LVOOFO NFUFO FO CFXBLFO #JK ,POJDB .JOPMUB POUXFSQFO FO QSPEVDFSFO XJK JOTUSVNFOUFO PN LMFVS MJDIU FO PQQFSWMBLUF FJHFOTDIBQQFO UF NFUFO FO JO FFO NFFUCBSF NBOJFS VJU UF ESVLLFO PQ FFO[FMGEF

NBOJFS BMT FFO MJOJBBM XPSEU HFCSVJLU PN MFOHUF VJU UF ESVLLFO %F[F JOTUSVNFOUFO NBLFO IFU NPHFMJKL PN EF[F FJHFOTDIBQQFO PCKFDUJFG TOFM FO VJUFSTU FFOWPVEJH UF NFUFO 0Q EF XFSLWMPFS JO IFU MBCPSBUPSJVN PG JO IFU WFME UPFQBTCBBS 0O[F LMFVS FO MJDIU NFFUJOTUSVNFOUFO [JKO OBVXLFVSJH FO WPMMFEJH USBDFFSCBBS #PWFOEJFO DPSSFTQPOEFSFO EF NFFUHFHFWFOT HPFE NFU XFSFMEXJKEF TUBOEBBSEFO [PBMT EF $PNNJTTJPO *OUFSOBUJPOBMF EF M§cDMBJSBHF $*& ,POJDB .JOPMUB§T HFBWBODFFSEF LMFVS MJDIU FO PQQFSWMBLUF NFFUUFDIOPMPHJF IFMQU PO[F LMBOUFO PN EF QSPEVDUJF FGGJDJqOUJF UF WFSIPHFO FO IFU WFSNJOEFSU EF EPXOUJNF FO WFSTQJMMJOH WBO NBUFSJBBM 0OT BTTPSUJNFOU CJFEU PQMPTTJOHFO WPPS EF NFFTU VJUFFOMPQFOEF UPFQBTTJOHFO

(XURILQLVK 6WDQGQXPPHU .RQLFD 0LQROWD 6HQVLQJ (XURSH %9 .BSDPOJCBBO .3 /JFVXFHFJO

7 ( JOGP CFOFMVY!TFV LPOJDBNJOPMUB FV : XXX LPOJDBNJOPMUB FV NFBTVSJOH JOTUSVNFOUT %FDFOOJB WBO NBUFSJBMPHSBGJTDIF FSWBSJOH IFFGU HFSFTVMUFFSE JO EF POUXJLLFMJOH WBO BQQBSBUVVS XBBSNFF EF IPPHTU NPHFMJKLF QSFQBSFFSLXBMJUFJU XPSEFO HFDPNCJOFFSE NFU IPPHTUBBOEF HFCSVJLTWSJFOEFMJKLIFJE

4USVFST IFFGU BQQMJDBUJF MBCPSBUPSJB PWFS EF HFIFMF XFSFME XBBS EF NFFTU HFBWBODFFSEF NBUFSJBMPHSBGJTDIF BQQBSBUVVS TUBBU PQHFTUFME 0O[F BQQMJDBUJF TQFDJBMJTUFO [JKO FSPQ WPPSCFSFJE VX WSBHFO UF POUWBOHFO FO BEWJFT UF HFWFO JOEJFO V QSFQBSBUFO IFFGU XBBSWBO V )FU JT POT IPPGEEPFM PN PO[F DMJqOUFO WBO EF EF PQUJNBMF QSFQBSFFSNFUIPEF [PFLU FO FFO 4USVFST JT XFSFMEXJKE NBSLUMFJEFS BMT GBCSJLBOU CFTUF PQMPTTJOHFO WPPS IVO QSFQBSFFSQSPCMFNFO QSPDFEVSF WPPS V VJU UF XFSLFO WBO BQQBSBUVVS WFSCSVJLTNBUFSJBBM FO TFSWJDF UF WPPS[JFO 8F [JKO USPUT PQ IFU GFJU EBU EF[F WPPS IFU NBUFSJBMPHSBGJTDI TUSVDUVVSPOEFS[PFL PQMPTTJOHFO EF WSBBHTUVLLFO WBO WBOEBBH IFU 4USVFST TFSWJDFUFDIOJDJ [JKO IPPH PQHFMFJE FO EF BOBMZTF WBO WBTUF NBUFSJBMFO 8JK IPPGE CJFEFO FO UFHFMJKLFSUJKE EF JOWFTUFSJOHFO FO [JKO WBTUCFTMPUFO PN EJSFDUF FO UJKEJHF SJDIUFO POT PQ IFU POUXJLLFMFO GBCSJDFSFO WBO PO[F DMJqOUFO CFTDIFSNFO EPPS HPFE TFSWJDF UF CJFEFO ;JK XPSEFO IPPHXBBSEJH FO MFWFSFO WBO NBUFSJBMPHSBGJTDIF QSF SFLFOJOH UF IPVEFO NFU EF POUXJLLFMJOHFO JO HFTQFDJBMJTFFSE PQHFMFJE CJK PO[F 4USVFST QBSFFSPQMPTTJOHFO 4USVFST PNWBU FFO EF UPFLPNTU IPPGEWFTUJHJOHFO PQ SFHFMNBUJHF CBTJT %F WPMMFEJH BBOCPE WBO BQQBSBUVVS FO HFSFFETDIBQQFO FO GBDJMJUFJUFO [JKO EPPS WFSCSVJLTNBUFSJBMFO WPPS NBUFSJBMPHSBGJTDI .FU 4USVFST WFTUJHJOHFO FO EJTUSJCVUFVST JO NFFS 4USVFST HFTQFDJGJDFFSE FO HPFEHFLFVSE QSFQBSFSFO WBO POHFDPNQMJDFFSEF NBDIJOFT EBO MBOEFO WFS[FLFSFO XJK FFO XFSFME XJKEF NFU IBOECFEJFOJOH UPU BBO HFSBGGJOFFSEF CFTDIJLCBBSIFJE WBO PO[F TFSWJDF 0WFSBM UFS XFSFME HFFGU 4USVFST QSPGFTTJPOFMF DPNQVUFSHFTUVVSEF QSFQBSFFSPQMPTTJOHFO 4USVFST JT PQHFSJDIU EPPS )PMHFS ' 4USVFS JO DVSTVTTFO JO NBUFSJBMPHSBGJF XF OFNFO EFFM 7BO PPSTQSPOH FFO MFWFSBODJFS WBO JO TFNJOBST NFU MF[JOHFO PWFS EF OJFVXTUF %JU CFUSFGU NBDIJOFT FO WFSCSVJLTNBUFSJBMFO USBEJUJPOFMF MBCPSBUPSJVNBQQBSBUVVS 4USVFST POUXJLLFMJOHFO JO NBUFSJBMPHSBGJF FO FFO HSPPU WPPS EPPSTMJKQFO JOCFEEFO TMJKQFO FO QPMJKTUFO CFHPO [JDI WFSWPMHFOT UF TQFDJBMJTFSFO BBOUBM BOEFSF USBJOJOHTBSSBOHFNFOUFO FMFLUSPMZUJTDI FUTFO IBSEIFJE NFUFO FO CFFME JO BQQBSBUVVS WPPS IFU NBUFSJBMPHSBGJTDI WFSXFSLJOH WPPS POEFS BOEFSF MBT DPOUSPMF QSFQBSFSFO JO

6758(56 *PE+ 1HGHUODQG

&VSPGJOJTI

;PNFSEJKL " $5 .BBTTMVJT

6WDQG

SR (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

OFUIFSMBOET!TUSVFST EF XXX TUSVFST DPN

* @ ó > Dó % ( $ # (% @ :I Kom via de digitale nieuwsbrief van de Vereniging ION in contact met meer dan 2.500 beslissers die allen werkzaam zijn in de oppervlaktebehandelende industrie. 22 keer per jaar ontvangen zij de belangrijkste nieuwsitems uit de sector. ,QWHUHVVH" 9UDDJ GH PHGLDNDDUW DDQ %HO PHW $UWKXU 0LGGHQGRUS RI VWXXU HHQ H PDLO QDDU DUWKXU#MHWYHUWLVLQJ QO

($6< $&&(66 025( %86,1(66

+LJK 7HFK $VVHWV DQG &DSDELOLWLHV +KXLYN% ? LOX^ OSQOXKK\ `KX O[_SZWOX^ OX YP MKZKLSVS^SO]$

y 1OXO\OO\ OOX XSO_aO SXUYW]^OX]^\YYW y AO\U WO^ YZN\KMR^QO`O\] NSO UaKVS^OS^ OX NYY\VYYZ^STN Z\SY\S^OS^ QO`OX y @SXN ^YOQKXQ ^Y^ Q\YOSWK\U^OX dYKV] Q\YOXO ^OMRXYVYQSO OX V_MR^`KK\^ y ,\OXQ _a KKXLYN SX UKK\^ OX `O\RYYQ _a `S]SLSVS^OS^ @\KKQ%

? ROOP^ LORYOP^O KKX O[_SZWOX^ OX YP MKZKLSVS^SO]$ y 2__\ OOX`Y_NSQ O[_SZWOX^ OX YP MKZKLSVS^SO] dYXNO\ OOX SX`O]^O\SXQ ^O NYOX y ASX ^STN LST OOX dYOU^YMR^ XKK\ O[_SZWOX^ OX YP MKZKLSVS^SO] y :VKK^] _a SNOO SX NO WK\U^ YXNKXU] OOX QOaOSQO\NO U\ONSO^KKX`\KKQ

y @O\VSO] QOOX ^STN OX QOVN LST RO^ SXN_]^\SKVS]O\OX `KX _a Z\YN_M^SOZ\YMO]

8 YLQGW RQV RS VWDQGQXPPHU

8OOW MYX^KM^ WO^ YX] ZO\ WKSV YP ZO\ ^OVOPYYX OX aO VSMR^OX Q\KKQ YXdO KKXZKU ^YO$ 7KSV$ SXPY*S\O`S^KVS]O O_% :VK^PY\W$ aaa S\O`S^KVS]O XV " ! " YP # ! "

6XUIDFH 7UHDWPHQW 6ROXWLRQV

AIRBLAST

STRALEN º METALLISEREN º SPUITEN º STRAALMIDDEL º INSPECTIE

([WHQG \RXU UHDFK

([WHQG \RXU UHDFK ZLWK $JID /DEV $JID¶V RSHQ LQQRYDWLRQ SODWIRUP IRU PDWHULDOV DQG FRDWLQJV UHVHDUFK

2IIHULQJ LW¶V DGYDQFHG DQDO\WLFDO VHUYLFHV WR WKLUG SDUWLHV ‡PDWHULDOV DQDO\VLV DQG WHVWLQJ ‡FRQWDPLQDQW LGHQWLILFDWLRQ ‡WURXEOH VKRRWLQJ DQG IDLOXUH DQDO\VLV ‡KLJK WKURXJKSXW DQDO\WLFV ‡UH HQJLQHHULQJ DQG GHIRUPXODWLRQ

ZZZ DJID ODEV FRP

$LUEODVW %9 7 LQIR#DLUEODVW FRP ZZZ DLUEODVW FRP

$LUEODVW $EUDVLYHV %9 7 LQIR#DLUEODVW DEUDVLYHV FRP ZZZ DLUEODVW DEUDVLYHV FRP

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM SS

Eurofinish - Materials 2019

6WUDDOWHFKQLHN ,QWHUQDWLRQDO *URHS %F 4USBBMUFDIOJFL *OUFSOBUJPOBM (SPFQ POEFSEFFM WBO FFO GBNJMJFCFESJKG FO PQHFSJDIU JO JT TJOET WFMF EFDFOOJB FFO UPUBBM MFWFSBODJFS PQ IFU HFCJFE WBO TUSBBM UFDIOJTDIF PQMPTTJOHFO 4JOET EF TUBSU JO BDUJFG PQ EF /FEFSMBOETF NBSLU BMTNFEF BDUJFG PQ EJWFSTF FYQPSU NBSLUFO PQ IFU HFCJFE WBO POUXFSQ FO SFBMJTBUJF WBO TUSBBM WFSGTQVJU FO TIPUQFFOJOH BQQBSBUVVS 4JOET EF PQSJDIUJOH JO IFFGU 4USBBMUFDIOJFL *OUFSOBUJPOBM LBOUPSFO HFPQFOE JO #FMHJq %VJUTMBOE /PPSXFHFO 4MPWFOJq 4MPXBLJKF IFU 7FSFOJHEF ,POJOLSJKL FO ;XFEFO 7BOVJU EF MPLBMF LBOUPSFO XPSEU EF MPLBMF NBSLU CFXFSLU /BBTU EF MBOEFO XBBSJO EF 4USBBMUFDIOJFL *OUFSOBUJPOBM (SPFQ FJHFO LBOUPSFO IFFGU NBBLU EF HSPFQ HFCSVJL WBO FFO HSPPU OFUXFSL WBO BHFOUFO EJF FML FFO FJHFO SFHJP BGEFLLFO 6WUDDOWHFKQLHN ,QWHUQDWLRQDO % 9 *OOPWBUJFQBSL "" 0PTUFSIPVU

ST (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

8JK WPPS[JFO NFUBBMWFSXFSLFOEF CFESJKWFO CJOOFO WFSTDIJMMFOEF TFDUPSFO WBO EF NFFTU JOOPWBUJFWF PQMPTTJOHFO %BU EPFO XJK NFU FFO TUFSLF GPDVT PQ 3 % FO WBOVJU FFO [FFS GMFYJCFMF PSHBOJTBUJF 0O[F VJUFSTU CFLXBNF FOHJOFFST WFSEJFQFO [JDI WPMMFEJH JO FML TQFDJGJFL QSPCMFFN FO MFHHFO EF MBU EBBSCJK [FFS IPPH *O[JDIUFO EJF XF IFCCFO PQHFEBBO CJK FFSEFS PQHFMFWFSEF JOTUBMMBUJFT WFSXFSLFO XJK XBBS NPHFMJKL JO FFO OJFVX DPODFQU

%F IPPHXBBSEJHF JOTUBMMBUJFT WBO 4USBBMUFDIOJFL *OUFSOBUJPOBM ESBHFO CJK BBO FFO FGGJDJqOU TUBCJFM FO XJOTUHFWFOEFS QSPEVDUJFQSPDFT WBO PO[F LMBOUFO 4USBBMUFDIOJFL *OUFSOBUJPOBM SFBMJTFFSU FFO CFIFFSTCBSF HSPFJ EPPS HPFE POEFSOFNFSTDIBQ JO FFO ¤OP OPOTFOTF¥ DVMUVVS EJF CFUSPVXCBBSIFJE FO LMBOU UFWSFEFOIFJE PQ IFU IPPHTUF OJWFBV QMBBUTU

4USBBMUFDIOJFL *OUFSOBUJPOBM POUXFSQU POUXJLLFMU nO CPVXU DPNQMFUF JOTUBMMBUJFT WPPS TIPU QFFOJOH FO IJHI FOE TUSBBM UPFQBTTJOHFO %F[F XPSEFO ¦UVSOLFZ§ PQHFMFWFSE FO [JKO WPMMFEJH BGHFTUFNE PQ EF JOEJWJEVFMF XFOTFO WBO EF LMBOU 8BBS NPHFMJKL CFQFSLFO XJK IBOENBUJHF JOUFSWFOUJFT UPU FFO NJOJNVN SPCPUJTFSJOH QBTTFO XJK JO IPHF NBUF UPF &VSPGJOJTI

6WDQG

JOGP!TUSBBMUFDIOJFL OFU XXX TUSBBMUFDIOJFL OFU

,bmmbţ ƑƑƏ 1b7 bm1 mb1h;Ѵ ;Ѵ;1|uoѴ |;

ՓՓ m1u;-v; o u ruo7 1ঞ b|

! $ Ѵ;-7;u

,bmmbţ ƑƑƏ bv ;;m ;;u bmmo -|b; ; ;u0;|;ubm] -m 7; 0;h;m7; ;m ]; ;v|b]7; oou]-m];u ,bmmbţ ƑƐƏĺ ;| mb; ; u ,mŊ b ;Ѵ;h|uoѴ | 1ol0bm;;u| b|v|;h;m7; 1ouuovb;0;v1_;ul;m7; ;b];mv1_-rr;m -m ,bmmbţ ƑƐƏ l;| ;;m ;u0;|;u7 vru;b7;m7 ;ulo];mĺ b| u;v Ѵ|;;u| bm ;;m 0;|;u; Ѵ--]7bh|; vru;b7bm] ooh 0bf Ѵ-]; v|uool7b1_|_;b7 ];0b;7;mĺ ;m _olo];m; mbhh;Ѵbm0o -m ƐƑ Ŋ ƐƔѷ ou7| 0;u;bh| 0bmm;m ;;m 0u;;7 v|uool7b1_|_;b7v 0;u;bhĺ =_-mh;Ѵbfh -m 7; ;mv;m h-m ;u l;| ,bmmbţ ƑƑƏ ];ho ;m ou7;m | vv;m _;Ѵ7;u;ķ v;lbŊ_;Ѵ7;u; o= l-||; m;;uvѴ-];mĺ

! Ŋ =u;;

,bmmbţ ƑƑƏ bv vr;1b--Ѵ om| bhh;Ѵ7 oou _;| 7bu;1| ;u bmhŊmbhh;Ѵ;m -m ]b;|bf ;u bm _-m]Ŋ|o;r-vvbm];mĺ ;| ruo7 1|b;Ŋ0;ruo;=7; ruo1;v bv ]o;7];h; u7 7oou 7; u;lhѴ- bm7 v|ub;ĺ ;| mb; ; bmhŊmbhh;Ѵ ruo1;v bv b|;ul-|; ];v1_bh| oou l-vv-ruo7 1|b; l;| _oo] oѴ l; ;m oѴ7o;| --m 7; v|u;m]; ;bv;m -m oĺ-ĺ 7; b|]o;7Ŋ ;m - |olo|b ; l-uh|ĺ

& ҃ =u;;

|o|;1_ ĺ(ĺ ƳƒƐ ƒƏ ƑƓƏƖƐƏ o==b1;ĺmѴŠ-|o|;1_ĺ1ol ;m;Ѵ Ŋ ;v|b]bm]

-|o|;1_ĺ1ol (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM SU

Algemeen

( @ò ?

@ < > D

@Ăł

@ DED>

> In 2016 vertelde Prof. Michael Stacey (vakgroep architectuur van de Universiteit van Nottingham (UK)) al op het congres ‘Qualicoat 30 jaar’ in Londen dat 98% van het ooit geproduceerde aluminium nog steeds in actieve dienst is. Logisch, want aluminium is een licht en veelzijdig metaal dat zich gemakkelijk laat inzetten voor hergebruik. Maar goed hergebruik van aluminium vraagt wel meer aandacht in de keten om problemen in de gebruiksfase te voorkomen. Daarom is een breed opgezet onderzoek gestart. In het kader van circulaire economie is hergebruik van aluminium wenselijk, maar ook energetisch is het een goede oplossing. Vraagt het maken van aluminium nog redelijk veel energie, voor het geschikt maken voor hergebruik van aluminium is maar vijf procent van de oorspronkelijke hoeveelheid energie nodig. Daarmee is aluminium ook in het kader van duurzaamheid en reductie van de C02-footprint een zeer bruikbaar metaal. Bij het maken van aluminium producten (platen, extrusies, bewerkte onderdelen) ontstaat een huid. Voordat de oppervlaktebehandeling van aluminium kan beginnen, moet die huid verwijderd worden. Dat gebeurt met een beitsproces. Het ontstane (blanke) metaal is dan voldoende homogeen voor een kwalitatief goede oppervlaktebehandeling. Nu blijkt bij het toepassen van gerecycled aluminium het onderliggende metaal veel

minder homogeen te zijn dan verwacht. Uiteraard kun je de juiste legering samenstellen waarbij de legeringselementen in de juiste verhouding aanwezig zijn waardoor de legering dus geheel binnen de specificatie kan vallen. Maar dat zegt nog niet zoveel over de homogeniteit. Legeringselementen kunnen ‘klonteren’ en deze ‘klonten’ kunnen ook aan het oppervlak optreden. Daarmee kunnen ze ook de coating beĂŻnvloeden, denk aan hechting (organische coating) of kleur (anodiseerlaag). Dit is ook met beitsen niet te verhelpen. * # % Ăą# ( % ( * Omdat er nog onvoldoende bekend is van de mechanismen en dus ook van de oplossingen, is de werkgroep Aluminium van Qualicoat gevraagd hiernaar te kijken. Vereniging Qual.ION maakt deel uit van deze werkgroep. Omdat het probleem veel

breder is dan alleen de werkingssfeer van Qualicoat, wordt het onderzoek breder uitgevoerd. Zo zijn onder andere ook de extrudeurs, de systeemleveranciers, het Aluminium Centrum, European Aluminium, Estal, CETS, diverse universiteiten en Vereniging ION betrokken. Laatstgenoemde is hier heel actief en doet daar waar nodig aanvullend onderzoek om voor haar leden tot een goed inzicht in de materie te komen. Hoewel het onderzoek primair op de mechanismen is gericht, komen er ook complexe juridische aspecten aan de orde en mogelijk zelfs ketenzaken. Immers: “wie is verantwoordelijk als de coating niet goed is?� en “hoe kan een coater borgen dat het te behandelen materiaal goed is?� Via de gebruikelijke kanalen zal Vereniging ION u op de hoogte houden, maar mocht u aluminiumorders verwerken of claims krijgen waarbij mogelijk het besproken mechanisme aan de orde is, dan horen we dat graag. Die informatie kan dan worden meegenomen in het lopende onderzoek en mogelijk bijdragen aan een verbeterde oppervlaktebehandeling op gerecycled aluminium in de toekomst. O $ % ( $ # www.vereniging-ion.nl Lees verder of reageer

SN (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

LZgZaYl^_YZ hiVcYVVgY ^c [^c^h] deadhh^c\Zc CIH ;^c^h] ^h Vah dcYZgYZZa kVc YZ CIH" <gdje ZZc iddcVVc\ZkZcYZ heZX^Va^hi de ]Zi \ZW^ZY kVc kddgWZ]VcYZaZc! cViaV``Zc! edZYZgXdViZc Zc WZYgj``Zc kVc bZiVaZc Zc `jchihid[ egdYjXiZc# ZZZ QWV ILQLVK QO $FFHOHUDWLQJ \RXU EXVLQHVV

>01 3(;,5 < .9((. A0,5 >(; >, +6,5 Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties. Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

176 )LQLVK

ZZZ VWUXHUV FRP

6WUXHUV ¥ D :RUOG /HDGHU 6LQFH

0DWHULDORJUDSKLF VROXWLRQV DQG KDUGQHVV WHVWLQJ IRU DOO LQGXVWULHV DQG QHHGV $XWRPRWLYH $HURVSDFH (OHFWURQLFV 0DQXIDFWXULQJ 7UDLQLQJV :RUNVKRSV

6758(56 *PE+ 1HGHUODQG =RPHUGLMN $ &7 0DDVVOXLV ZZZ VWUXHUV FRP 0DLO QHWKHUODQGV#VWUXHUV GH

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM SO

Vereniging ION

% > @ ó @ <@ ? =? @ = @ D @ 4ó @ > $ @? @ Vereniging ION heeft onlangs de Beleidsvisie Vakgericht Opleiden uitgebracht. Dit luidt een heel andere opzet van de cursussen in. Het klassikale onderwijs ’s avonds in zaaltjes wordt (deels) vervangen door een online leeromgeving waar deelnemers in eigen tempo leren onder supervisie van een begeleider (docent). Daarmee gaat e-learning z’n beslag krijgen in een combinatie van leervormen (blended learning). Het blended learning-concept gaat er vanuit dat de deelnemer zoveel mogelijk online leert wat kan. Hiervoor wordt een digitale leeromgeving via internet (e-learning) ingericht die op elk moment beschikbaar is. Vervolgens gaat de deelnemer in ÊÊn of meerdere (praktijk)lessen aan de slag om het geleerde in opdrachten en casussen onder leiding van een docent uit te werken. De cursussen worden afgesloten met een examen, waarin zowel theorie als praktijk worden getoetst. Met het blended learning-concept verwacht Vereniging ION te kunnen voldoen aan de verwachtingen en wensen van werknemers en werkgevers. Enerzijds door een modern en up-to-date cursusaanbod te ontwikkelen en anderzijds door de effectiviteit en efficiÍntie van de cursus te verhogen. Bij klassikale cursussen moeten alle deelnemers evenveel tijd besteden aan de cursus door de ingeplande lessen.

Bij e-learning kunnen deelnemers beter in eigen tempo leren en net zo veel tijd aan de cursus besteden als nodig is. Deelnemers die snel leren besteden daardoor minder tijd aan de cursus en visa versa. Daarbij komt ook dat de cursisten minder hoeven te reizen. %4Ăą(" (%# (+ $ * De cursus In-house Control Medewerker is als eerste beschikbaar via de nieuwe leermethode, blended learning. De theorie zal aangeboden worden via e-learning en de praktijk zal op een vooraf geplande datum op locatie plaatsvinden. De kwaliteit, duurzaamheid en levensduur van objecten is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de conservering. Vanuit de verplichtingen die voortkomen uit het kwaliteitslabels Qualanod, Qualicoat en Qualisteelcoat moet elke medewerker die testen uitvoert, geschoold zijn voor deze taak. Goed opge-

Het gebruik van meetinstrumenten. Foto Baril SV (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

leide medewerkers met kennis van zaken die beschikken over de juiste vaardigheden is een must om de kwaliteitsmetingen op de juiste wijze uit te voeren. In eerste instantie is de cursus In-house Control Medewerker ontworpen om aan de eisen te voldoen die aan kwaliteitsmedewerkers van de kwaliteitslabels worden gesteld. Ook voor kwaliteitsmedewerkers van niet-labelhouders is deze cursus een prima gelegenheid om de vaardigheden en kwaliteit van het werk te verbeteren. De cursus is dus geschikt voor alle medewerkers die kwaliteitsmetingen uitvoeren (uitvoerenden) en voor de medewerkers die deze werkzaamheden direct op de werkvloer aansturen. Deelnemen aan de cursus kan op elk moment door in te schrijven via de betreffende link op de website waarna u toegang krijgt tot de digitale leeromgeving. De praktijkdag voor de cursus In-house Control Medewerker staat gepland op woensdag 12 juni 2019. Wacht dus niet te lang met uzelf of uw medewerkers hiervoor op te geven. In het juninummer van OT zal dieper op cursussen en opleidingen worden ingegaan. O $ % ( $ # Meer informatie en aanmelding (ook voor de andere cursussen van Vereniging ION): www.vereniging-ion.nl/ opleidingen/opleidingsoverzicht

Elektrochemie en Metallieke deklagen

!@ = >> @ > @ D ó @ Dó @ò ?

Begin dit jaar hebben de Belastingdienst en Zinkinfo Benelux een afspraak gemaakt waardoor het discontinu thermisch verzinkproces voor een groot deel is vrijgesteld van energiebelasting. Dit is een mooie kostenbesparing. Maar het ging niet vanzelf. Vrijstellingen voor energiebelasting zijn Europees geregeld. Richtlijn 2003/96 EG, bedoeld voor harmonisatie van Europese belastingen, somt redenen voor vrijstellingen op. Daarin staat onder meer dat metallurgische processen zijn vrijgesteld van energiebelasting. In Nederland waren tot 2017 alleen vrijstellingen voor elektriciteit in de wet opgenomen. Na veel getouwtrek bleek de discriminatie op energiedrager niet meer houdbaar. Op 1 januari 2017 is de wet aangaande energiebelastingen (de Wet belastingen op Milieugrondslag) aangepast. Vanaf dat moment is ook vrijstelling mogelijk voor processen met aardgas als energiedrager. Een aantal verzinkerijen zag in die verruiming een mogelijkheid om vrijstelling van energiebelasting aan te vragen. De argumentatie hiervoor is relatief eenvoudig. Discontinu thermisch verzinken is een metallurgisch proces. Het gesmolten zink gaat door middel van diffusie een legering aan met de buitenste laag van het staal. De legeringslagen zijn ook nog eens

harder dan het basismateriaal waardoor discontinu thermisch verzinkt staal een hogere slijtvastheid heeft. De zinksmelt wordt gelegeerd aan de pan. Er wordt periodiek een aantal componenten aangevuld. Lange tijd heeft de Belastingdienst de argumenten van de deelnemers van Zinkinfo Benelux afgewezen. De Belastingdienst beoordeelde verzinken wel als een metallurgisch proces, maar verklaarde dat het niet voorkwam in de in de wet genoemde limitatieve lijst. Zinkinfo Benelux vond dat verzinken wel degelijk was vrijgesteld en wel op twee van de drie in de wet genoemde punten, namelijk het maken van metalen in primaire vorm en het harden. ! " Ăą# ( ! + Na veel bewegingen die leken op een vertragingstactiek van de Belastingdienst, is na aandringen van de brancheorganisatie besloten tot overleg voordat er veel geld en menskracht gestoken ging worden in een juridisch getouwtrek. Het laatste over-

leg met de Belastingdienst bleek uitermate vruchtbaar. Begin dit jaar is besloten een deel van het discontinu thermisch verzinkproces vrij te stellen van energiebelasting. Het betreft enkel de energie die gebruikt wordt in de zinkpan en daarvan slechts 80%. De Belastingdienst was van mening dat veel staal dat wordt ondergedompeld in het vloeibaar zink wordt opgewarmd zonder dat hier enige metallurgie in plaatsvindt. Samen met de verzinkerijen is een deel van het opwarmen van het staal als niet vrij te stellen energie te beschouwen. De afspraken tussen Zinkinfo Benelux en de Belastingdienst zijn vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst. De regeling is voor de komende jaren, maar ook is afgesproken dat het met terugwerkende kracht kan worden toegepast tot de datum waarop de wet is gewijzigd: 1 januari 2017. Door de bemoeienissen van de branche Zinkinfo Benelux is dit resultaat behaald. O $ % ( $ # www.zinkinfobenelux.com (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM SM

Algemeen

*> @?

> > ?= % @>

Als oppervlaktebehandelaars zijn we weliswaar vaak met kleur bezig, maar in de regel wordt aan taak en functie van kleur niet zo veel aandacht besteed. We kijken er met technische ogen naar. Vereniging ION gaat vanaf dit jaar meer aandacht schenken aan kleur en zal hierbij ook gebruik maken van het netwerk van de Stichting Nederlands Kleur Instituut dat onlangs is opgericht. Hoog tijd dus om eens wat langer bij kleur stil te staan; daarvoor gingen we te rade bij een kleurexpert. Marijke van Loon is 35 jaar geleden begonnen zich te specialiseren op het gebied van kleur. Als docent creatieve vakken ontwikkelde zij een liefde voor kleur. Ze begon daarover diverse cursussen te volgen, onder meer van een Zwitserse professor in kleur en bij een professor uit Rusland. Momenteel is zij aangesloten bij het AIC, een wereldwijd orgaan op het gebied van kleurkennis en kleuronderzoek en heeft zij zich verder gespecialiseerd in de psychologie van kleur. Sinds 1993 werkt zij als zelfstandig kleurexpert. Zij ziet kleur als iets wat een wezenlijke (maar vaak niet direct opgemerkte) invloed heeft op mensen die er mee in aanraking komen. En dat betekent dat er heel zorgvuldig en doordacht met kleur omgegaan moet

Veel visueel geluid TP (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

worden. “De hele dag geeft kleur ons informatie, zowel bewust als onbewust. Kleur beĂŻnvloedt onze stemming en gedrag, of je dat nu wilt of niet. Ik werk vanuit het idee dat kleur visueel geluid is. Het is er altijd, hoewel je je daar niet altijd bewust van bent.

van de beleving daarvan is heel belangrijk. Ik vind dat als iemand de omgeving voor een ander bepaalt, die persoon ook, in dit opzicht, verantwoordelijk is voor het welbevinden van de doelgroep en daar dus heel zorgvuldig mee moet omgaan. En dus kennis van kleurbeleving moet hebben.�

Net als bij geluid is er bij kleur sprake van een harmonie en een ritme. Hoe werken die? Hoe kun je daarvan gebruik maken? Bij de bepaling van een kleurstelling op een locatie moet je je altijd afvragen welke doelgroep of doelgroepen daar komen of zijn. Mensen op school, kantoor, in een ziekenhuis, buiten op straat beleven hun omgeving heel verschillend. Kennis hebben van de psychologie van kleur en

*+ " _ # * % "% # Van Loon vindt dat kleur een taak en functie heeft. Op een basisschool moeten kinderen zich veilig en thuis voelen en docenten er goed les kunnen geven. Een kinderdagverblijf moet kinderen een omgeving bieden waar ze rustig kunnen spelen zonder al te veel prikkels. In een ziekenhuis heb je te maken met de doelgroepen patiĂŤnten, bezoekers en personeel.

Weinig visueel geluid

Ritmische reeks

Aritmische reeks

Marijke van Loon Voor allen moet er een prettige omgeving gecreĂŤerd worden. Dat betekent niet dat je alles wit kunt schilderen en zomaar ergens een plant kunt neerzetten. Er moet met behulp van kleur een omgeving gecreĂŤerd worden waar patiĂŤnten zich prettig voelen zodat ze sneller herstellen, waar personeel zich prettig voelt - wat leidt tot minder ziekteverzuim - en waar bezoekers graag komen omdat ze de omgeving als prettig en menswaardig ervaren. Dit betekent overigens niet dat je overal in het ziekenhuis dezelfde kleurstelling moet hebben. Je kunt per afdeling variĂŤren, maar de uitdaging is wel om overal aan de drie groepen tegemoet te komen. “Kleur is geen doel op zich, maar een middel om een doel te bereiken. Kleur is

visuele communicatie en doet iets met de beleving van een omgeving. Die wereld en de technische wereld om een kleur aan te brengen vullen elkaar aan, sterker nog: hebben elkaar nodig. Als ik voor een oppervlak een kleur bepaal, maar het verschiet in de praktijk, ga ik er niet op de juiste manier mee om. Andersom moet je soms vaststellen dat een kleur er technisch gezien wel goed op zit, maar in de beleving dramatisch is. Dat is dus ook niet de juiste manier. In 2010 heb ik onderzoek gedaan naar kleurbeleving en de psychologie van kleur. Daaruit bleek onder meer dat mannen en vrouwen, verdeeld over de leeftijden, vrijwel gelijk reageerden op diverse kleurvoorbeelden. Op het gebied van kleurstellingen, bijvoorbeeld disharmonische composities gaf men geen eenduidige antwoorden. Die kennis pas ik in de praktijk toe bij het maken van een kleurplan voor een locatie.â€? " # $ # * + " ( $ % Zij stelt vast dat je in diverse Europese landen hoogleraar in kleur kunt worden, maar in Nederland kun je slechts met moeite een cursus vinden op het gebied van kleur. Ze ziet graag dat hier een bewustwordingsproces op gang komt op het gebied van kleur. “Ik weet zeker dat als we verstandig met kleur zouden omgaan we miljoenen euro’s kunnen besparen. In de zorg bijvoorbeeld heb je dan minder ziekteverzuim en worden patiĂŤnten eerder

beter. Kijk ook naar het belang van kleur op locaties waar demente bejaarden verblijven. Met de juiste kleurstelling kunnen zij hun omgeving beter begrijpen, krijgen ze vaker bezoek en werkt het personeel er graag. Als de bewoners meer bezoek krijgen, zijn de bewoners blij en wordt het personeel ontlast. Dit leidt weer tot meer werkplezier en minder ziekteverzuim. En in andere ruimten met andere doelgroepen zou veel bewuster met het begrip kleurtemperatuur (gevoelstemperatuur) omgegaan moet worden. Dit kan twee tot drie graden schelen in de gevoelstemperatuur en dus in de stookkosten.� Marijke van Loon pleit dan ook voor een veel bewustere omgang met kleur. “Op veel locaties in de openbare ruimte is bijvoorbeeld niet goed nagedacht over kleur, waardoor mensen er de weg niet kunnen vinden. Met een goede kleurstelling kun je bereiken dat mensen haast vanzelf de goede kant oplopen. In een heel langwerpig ontworpen ziekenhuis in Zwolle zou je denken dat iedereen makkelijk de weg kan vinden, maar overal staan gastvrouwen, vrijwilligers, om mensen de weg te wijzen. Dat is toch raar? Ik heb enkele jaren geleden de Kleuracademie voor bouwkunde opgericht waar ik allerlei korte cursussen aanbied voor heel specifieke doelgroepen. De deelnemers reageren zonder uitzondering enthousiast op de lesstof. Prima, maar ik vind dat kleur een verplichte module zou moeten zijn aan de bouwkundige academies.� In komende edities van OT zal opnieuw aandacht worden besteed aan kleur, omdat dit steeds vaker een onderwerp wordt bij orderuitvoering, schadeclaims en reparaties. Ook de Stichting Nederlands Kleur Instituut zal dan aan de orde komen. O

Harmonie

Disharmonie

$ % ( $ # www.marijkevanloon.nl www.aic-color.org (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM TQ

Vereniging ION

@ @ > @ ?

Ăą4 @ Elke vijf jaar is er een verplichte evaluatie door de EU van het REACH-autorisatieproces. De uitkomsten daarvan en de reactie van de industrie werden gepresenteerd tijdens een congres in Brussel op 18 maart. Vereniging ION is lid van de Europese koepel van oppervlaktetechnologieverenigingen en was namens de CETS aanwezig. REACH als wetgeving is primair bedoeld om SVHC- en CMR-stoffen te vervangen door intrinsiek veilige alternatieven. In de praktijk zijn veel stoffen niet, of niet eenvoudig, te vervangen. Dan kan als alternatief een gecontroleerd gebruik worden toegestaan: een autorisatie. Wel dient het gebruik dan veilig voor mens en omgeving te kunnen plaatsvinden. Het congres in Brussel ging over de toekomst van de REACH-autorisatie. De conclusie van die dag was vooral dat REACH bereikt waarvoor het is bedoeld. Er vindt daar waar mogelijk substitutie plaats en er wordt daar waar nodig veiliger gewerkt. Wel kent deze veelomvattende wetgeving nog veel uitvoeringsproblemen. Er was immers nog niet eerder zoiets als REACH, dus er was geen voorbeeld. Lopende het parcours moest en moet het parcours aangepast worden. Met name de uitvoeringsproblemen komen op de werkvloer tot uiting. Een bedrijf moet tegenwoordig

veel kennis hebben van de betreffende stoffen, de meest veilige wijze van werken daarmee, de effecten van de stoffen op mens, milieu en product, de mogelijk beschikbare alternatieven en de bijdrage die de stof heeft voor de productieketen. Al die aspecten moet het bedrijfsleven nog meer in de vingers krijgen. % ( $ # In onze branche worden traditioneel veel SVHC- en CMR-stoffen gebruikt. Vereniging ION heeft als uitgangspunt “vervangen als het kan, en autoriseren als het moet en veilig kan�. Hiermee willen we bereiken dat de producten uit de maakindustrie, die de branche van een oppervlaktebehandeling voorziet, in Nederland behandeld kunnen blijven. Immers, het maken van producten en die voorzien van een oppervlaktebehandeling ligt om diverse redenen fysiek heel dicht bij elkaar. Een eventueel verbannen van de oppervlaktebehandeling is dus

een verbannen van de maakindustrie. Ook de overheid realiseert zich dat en weet dat omzichtig handelen voorwaardelijk is om de maakindustrie in Nederland te behouden. Maar tegelijkertijd wil men toch de benodigde innovatie stimuleren. De informatie die de overheid hiervoor nodig heeft vanuit de oppervlaktebehandelende branche wordt op nationaal en internationaal niveau verzorgd door Vereniging ION. Maar ook de informatie die een oppervlaktebehandelend bedrijf nodig heeft om de continuĂŻteit te waarborgen, wordt door Vereniging ION toegankelijk gemaakt en geduid. De informatie over dit congres is voor leden te vinden in het ledengedeelte (extranet) van de website. In dat gedeelte vindt u een verslag van de dag, alsmede alle presentaties die daar gegeven zijn. Maar veel belangrijker nog zijn de acties die Vereniging ION uitzet, ook die in de komende tijd, die mede het gevolg zijn van de implementatie van REACH en daarmee ook van deze congresdag. Dus bij vragen kunt u Vereniging ION bellen of mailen. O

$ % ( $ # www.vereniging-ion.nl De link naar de informatie in het ledengedeelte is: www.vereniging-ion.nl/ toekomst-reach-autorisatie-congresbrussel-18-maart-2019-0 TR (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

>

NoĂŤl Ruijters scant de buitenlandse bladen. De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek “Buitenlandse mediaâ€?. Deze keer het maartnummer van het Journal fĂźr Oberflächentechnik:

" # % Ăą In de auto-industrie krijgt de fabriek van de toekomst te maken met een grotere productmix en kleinere series. Veel van de 1,7 miljoen robots die wereldwijd operationeel zijn, zijn echter nog niet met elkaar verbonden, waardoor waardevolle informatie verloren gaat. Fouten in de primer, lak of sealing worden daardoor vaak pas aan het eind van het proces bij de eindkeuring ontdekt. De “Ability Connected Atomizer RB 1000iâ€? voor lakrobots van ABB beschikt over sensoren, die tijdens het sprayen met monsterherkenning via machine learning de kwaliteit beoordelen, om afwijkingen sneller vast te stellen. De kwaliteit wordt hoger, de hoeveelheid afval bij kleurwisselingen met 75% verminderd en het luchtverbruik met 20%. O www.abb.de/robotics &( + ** % Walter Th. Hennecke GmbH uit Etscheid werd geconfronteerd met handlingsproblemen en bijkomende schades bij het uitbesteden van lakwerk. Daar kwamen grote logistieke inspanningen bij, met name bij grote, zware producten. Het bedrijf koos voor de compacte installatie Jumbo-coat van de firma Meeh voor een nieuwe, eigen productiefaciliteit. De installatie omvat een wascabine om te ontvetten/fosfateren en passiveren met een wasautomaat voor onderdelen tot 1.000 mm breedte

en handmatig geleide waslans voor grote onderdelen tot 2.500 mm. breedte. In de nieuwe installatie kunnen werkstukken van 5.000 x 2.500 x 2.500 mm en 1.000 kilo verwerkt worden. Het transportsysteem en afwatering zijn heel bijzonder. O www.jumbo-coat.de. !(( ù % + % Hoe beter de alternatieven voor Chroom (VI) en voorbehandeling met zware metalen worden voor medewerkers en milieu, des te kwetsbaarder worden ze voor een versterkte groei van micro-organismen. Dat komt door de vergrote inzet van sterk verminderde concentraties ten opzichte van de klassieke geel-chromatering. Zijn bij chromateerbaden geleidingswaarden van enkele duizenden ¾S/cm gebruikelijk, bij chroomvrije toepassing liggen die meestal tussen 100 en 500 ¾S/cm., waardoor de baden meer als een zouthoudend proceswater werken. Verder liggen de pH-waardes niet meer in het zure bereik, maar meer in zwak-zuur tot bijna neutraal. Bovendien bevatten de nieuwe alternatieven meestal organische polymeerverbindingen, die voor een betere lakhechting zorgen, maar samen met buffersubstanties ook als voedingsstoffen voor ziektekiemen kunnen dienen. Deze ziektekiemen treden in de regel niet op in het procesbad, maar in het spoelen ervóór of erna. De verlaging van de temperatuur tot

onder 50°C is een andere belangrijke oorzaak. In combinatie met biologisch afbreekbare tensiden, fosfaatbestanddelen van de reiniger alsmede afgewassen natieve oliÍn ontstaat een bioreactor. Het probleem wordt verder versterkt door de wens voor steeds langere standtijden van de baden. Nieuwe voorbehandelingen die bij lagere zoutconcentraties worden ingezet, zijn dus minder bactericide of fungicide en zijn gevoeliger voor micro-organismen. Watertemperatuur, waterkwaliteit, frequentie van spoelwaterwisseling, invoer van vervuilde stoffen en vooral de reinheid van de installatie zijn van invloed. De chroomvrije alternatieven leveren de voedingsstoffen voor de micro-organismen. Bij processen die microbiologisch risico lopen, proberen de leveranciers vaak om door de inzet van fosfaatvrij producten de voedingsstoffen voor micro-organismen te verminderen. O www.alufinish.de www.chemetal.com www.kluthe.com www.haugchemie.de NoÍl Ruijters is directeur van Bâton Adviesgroep. www.baton.nl

(&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM TS

@ ò > In deze rubriek een overzicht van nieuwe technologische ontwikkelingen in het buitenland. Het is een vervolg op de rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners, met nu een meer technische insteek. Het overzicht laat zien dat in vele landen op soms heel nieuwe manieren gezocht wordt naar verbeteringen in de oppervlaktebehandelingsprocessen. Soms zit de oplossing in nieuwe technieken, soms blijken bestaande technieken uit andere werkvelden ineens verrassend bruikbaar voor onze branche. Ook gaat het om verbeterprojecten waarvoor partners in het buitenland worden gezocht (zeker ook in het MKB) om de onderzoeken te optimaliseren. *(" #$( ù & + $ 4 && # !(( ( && !+ *# ù % + % ! % $ # + % % ($ ù #( & % % ( !(( (&& !+ *# % % % (&& !+ *# # ! % Een Italiaans bedrijf heeft een innovatief draagbaar koud (40° C) atmosferisch plasma-apparaat ontwikkeld voor oppervlaktebehandeling van materialen. Het is op zoek naar bedrijven die geïnteresseerd zijn in oppervlaktereiniging en behandeling van materialen van metaal of polymeer in biomedische toepassingen of in verbetering van de lakbaarheid, bedrukbaarheid, hechting en binding tussen ongelijksoortige materialen van hun producten. Het bedrijf heeft een plasmajet-apparaat voor atmosferische druk ontwikkeld en geoctrooieerd dat de ionisatie van een edelgas (Argon) mogelijk maakt door een hoog voltage toe te passen in de buurt van het kanaal waar het gas stroomt. Om een koud en efficiÍnt plasma te garanderen, is een tweede voeding in het radiofrequentieregime gekoppeld om het plasma op een koude (40° C) en homogene

manier te ondersteunen, waardoor een hoge dichtheid van actieve soorten bij kamertemperatuur wordt gegarandeerd: vrije ionen, radicalen en elektronen. Dankzij een speciaal kanaal voor dampen en aerosolentransport maakt het de plasmapolymerisatie en depositie van functionele en beschermende coatings mogelijk. Daardoor is dit plasma-apparaat toepasbaar in verschillende sectoren, van biomedische tot industriÍle productie, ten behoeve van oppervlaktereiniging en oppervlakteactivering om problemen op te lossen met betrekking tot lakbaarheid, bedrukbaarheid, hechting en binding tussen ongelijksoortige materialen. Er is succesvol onderzoek gedaan naar de adhesieverbetering van een materiaaloppervlak ( metaal of polymeer) vóór het spuitgieten van een tweede polymeermateriaal en naar de adhesieverbetering in vezelversterkte composieten. Dit plasma-apparaat kan ook worden gemonteerd als plasmamodule in verschillende 3D-printers, een additief hybride productiesysteem dat in staat is om het polymeerfilament tijdens de laagvoor-laag-depositie te functionaliseren.

Voordelen en innovaties Koude atmosferische plasmastralen maken het werken met temperatuurgevoelige substraten mogelijk en voorkomen schade dankzij de maximale temperatuur van 40° C die wordt gegenereerd op het oppervlak. Papier, zijde, biopolymeren (zoals PCL, PLA) maar ook huid in biomedische toepassingen kunnen worden behandeld. Dankzij de mogelijkheid om een coating in open lucht aan te brengen en de geringe afmeting van de apparatuur zijn behandelingen te realiseren in bestaande productielijnen. Men zoekt bedrijven die geïnteresseerd zijn in het gebruik van dergelijke apparatuur voor een commerciÍle overeenkomst met technische assistentie. O Aanbieding uit: ItaliÍ Referentie: TOIT20190226001 Geldig tot: 29-02-2020 + % % # !(( + ** % % ( # % Een wetenschappelijk onderzoeksinstituut in Singapore heeft een zelfreinigend additief voor lakken en coatings ontwikkeld met behulp van gedoteerd titaniumdioxide (TiO2). Het heeft een breed responsspectrum met zowel het UV-licht als zichtbaar lichtbereik. Het additief is bedoeld voor beschermende lakken en coatings die worden gebruikt voor de buiten- en binnenkant van gebouwen. Het additief is ontwikkeld met gedoteerd TiO2 als basismateriaal, dat het zelfreinigend vermogen bevordert en werkzaam is bij een breed spectrum aan zonlicht. Deze kenmerken verbeteren de producteigenschappen en voordelen van de gebruikte lakken en coatings. Voordelen en innovaties Het additief reageert niet alleen op UV-licht maar ook op het zichtbare licht-

TT (&& !+ *# # Ăą% * % & + RPQM

spectrum en kan gemakkelijk worden aangebracht op verschillende oppervlakken door te schilderen of spuiten. Het additief helpt bij het verwijderen van verontreinigende deeltjes die op bouwoppervlakken worden afgezet, zodat het esthetische uiterlijk van gebouwen behouden blijft. Een ander voordeel is dat het additief gemakkelijk kan worden opgenomen in lakken en coatings op waterbasis. Het ontwikkelde zelfreinigende additief bevordert ook de functionaliteit van lakken en coatings die worden gebruikt aan de buiten- en binnenkant van gebouwen, op glaspanelen en diverse andere oppervlakken. Dankzij de zelfreinigende eigenschappen kan worden bespaard op onderhoud (tijd, kosten en mankracht). Het instituut wil een licentieovereenkomst aangaan met partners om het ontwikkelde additief te testen op haalbaarheid en levensvatbaarheid in de buitenlucht. Het instituut is ook geïnteresseerd in het valideren van het gebruik van het additief voor potentiële aangroeiwerende eigenschappen. O Aanbieding uit: Singapore Referentie: TOSG20190123001 Geldig tot: 26-02-2020. * $ ñ ( $"+ % % (& $ # !(( ( # % $ # ! % % ñ && % !(( % #( Een Baskisch MKB-bedrijf dat op maat gemaakte keramische & cermet-formuleringen ontwerpt en produceert, biedt antifouling en corrosiebestendige coatings voor zeewater warmtewisselaars, hogetemperatuur omgevingen zoals boilers voor stroomopwekking en voor offshore maritieme machines. Dit MKB-bedrijf heeft een technologie ontwikkeld die veel betere resultaten oplevert dan conventionele coatings gesinterd op lage temperaturen. Corrosie en fouling zijn de belangrijkste problemen voor zowel zeewater-warmtewisselaars als hoge-temperatuur omgevingen. Het Baskische bedrijf heeft als resultaat van verschillende R&D-projecten een nieuwe keramische coating ontwikkeld met een hoge thermische weerstand en eigenschappen die verstopping/

dichtslibben tegengaan. In het algemeen heeft deze keramische coating zeer goede eigenschappen. Een van de meest veelbelovende eigenschappen is de uitstekende chemische weerstand in vergelijking tot glasachtige conventionele coatings gesinterd op lage temperaturen, als ook de hoge thermische weerstand. De damptemperatuur in boilers kan op dit punt 650° C (1200° F) bereiken, stoom 300° C (572° F) en voor een metalen oppervlak wordt dit berekend op bijna 500° C (932° F). De coating is zeer geschikt in bijvoorbeeld sterk abrasieve en hete omgevingen en voor ruwe olie-boilers waar de coating weerstand moet bieden tegen aantasting door vanadaten. Oliedampen in deze vanadaatrijke omgevingen kunnen eveneens temperaturen tot wel 700ºC (1300ºF) bereiken en een metalen oppervlak wordt berekend op 550ºC (1000ºF). Voordelen en innovaties De ontwikkelde technologie, die reeds is getest, biedt de volgende verbeteringen in efficiency van installaties: • Veel hogere levensverwachting voor de buizen • Omdat as niet blijft kleven aan de buizen kan schoon ‘schudden’ worden beperkt zo niet voorkomen, thermische efficiency

zal constanter blijven omdat er geen asisolatielaag aangroeit, althans niet zoals nu het geval is, en mogelijk kan de stoomtemperatuur worden verhoogd waardoor de turbine-efficiency wordt vergroot. Deze coating is ook succesvol toegepast voor het coaten van thermokoppelbuizen gemaakt van AISI 310 met een langere levensduur. De gezochte partner dient een MKB-bedrijf te zijn dat werkzaam is als leverancier voor raffinaderijen, elektriciteitscentrales (inclusief waste-to-energy, oftewel afvalenergie) of offshore windinstallaties. De rol van deze partner wordt het verstrekken van de specificaties en/of eisen van het product waarin de coating toegepast gaat worden op basis van eindapplicatie. O Aanbieding uit: Spanje Referentie: TOES20180510001 Geldig tot: 06-12-2019

Als u geïnteresseerd bent in mogelijke samenwerking met één van bovenstaande projecten, kunt u het project onder invoering van het referentienummer vinden op www.enterpriseeuropenetwork.nl

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM TU

% >

> :

Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt acht maal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur). REALISATIE Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (ontwerp en opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

% (( ) # + % W (% ! % ! Andorraweg 6, port 1149 4389 PG Ritthem (Vlissingen-Oost) Tel. 0118-479122 info@denooijer-straalbedrijf.nl www.overlasko.nl De Nooijer straalbedrijf is een onderdeel van Overlasko Konstruktie bv. Zij zijn actief in snijden, lassen, walsen en zetten van constructies, verspaning, montage en natuurlijk stralen en conserveren. Binnenkort komt daar ook metalliseren bij met door ION gecertificeerde medewerkers. ! ($ ù $ # + * % ! Dukaat 5 8305 BC Emmeloord Tel. +31(0)527 638 530 info@vecomach.nl www.vecomach.nl Vecomach Metaalbewerking in Emmeloord is totaalleverancier van maakdelen aan OEM-ers. Zij ontwerpen en produceren maakdelen voor machines voor de agrarische sector, de voedingsmiddelenindustrie, de bouwwereld, de verpakkingsindustrie en voor andere industriÍle bedrijven. Met een complete service inclusief poedercoaten bedienen zij hun klanten. Om bij te blijven en de kwaliteit verder te verhogen heeft Vecomach zich aangesloten bij ION. & ( & * ! & ** % $ # + % Waardsedijk Oost 8 3417 XJ Montfoort Tel. 0348 – 71 25 14 info@profipack.nl www.profipack.nl Verpakkingsmaterialen voor de industrie, dat is wat Profipack levert. Profipack is als klein bedrijf begonnen met wat opslag in een boerenschuur. Inmiddels zit Profipack Verpakkingsmaterialen centraal gevestigd in Montfoort met 2500 vierkante meter aan opslagruimte en meer dan 3.500 unieke producten. Om dicht bij de klanten te staan, zijn zij lid geworden van ION. Zo krijgen ze meer feeling met de oppervlaktebehandelende industrie. Wij heten deze leden van harte welkom binnen de vereniging! TN (&& !+ *# # ù% * % & + RPQM

COMMUNICATIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Rob Koppenol (Jetvertising), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Jaap van Peperstraten (zelfst.), Santino Scherpenborg en Egbert Stremmelaar (vereniging ION). REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: â‚Ź 89,50, digitaal abonnement: â‚Ź 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@ vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief. ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Arthur Middendorp, arthur@jetvertising.nl. after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Chris Versteeg, Projekt C, www.projektc.nl DRUK PreVision, Eindhoven www.pre-vision.nl UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2019 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

@

Dó @ @ Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 / arthur@jetvertising.nl. Kijk voor alle ION leden op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

ANODEMANDEN (TITAAN)

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

AFVALWATERBEHANDELINGINSTALLATIES

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

CHEMISCH NIKKEL

ANODEN (TITAAN)

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-2620788 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS

Suez Water n.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 contact.water.nl@suez.com / www.suez.com www.water-benelux.com www.suez-afvalwaterverwerking.nl

AFZUIGINSTALLATIES

Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Sir John b.v. T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

WSB Wagner Finishing Equipment b.v. T. 030-241 41 55 verkoop@wsb-benelux.nl / www.wsb-benelux.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

BEITSEN/PASSIVEREN Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

Emotech b.v. T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

DROOGAPPARATUUR

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 www.ct-technics.nl

IST Benelux b.v. T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM TO

@

Dó @ @ ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

KLEUR, LICHT- EN OPPERVLAKTEMETING Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 info@hendor.com / www.hendor.com

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 www.rasco-clemco.nl

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES, PAINTSTOP)

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

HANGBAANSYSTEMEN

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF)

Konica Minolta Sensing Europe b.v T. 030-2481193 info.benelux@seu.konicaminolta.eu / www. konicaminolta.eu/measuring-instruments

KUNSTSTOFLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

LAAGDIKTEMETERS

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

FILTERS (OVERSPRAY)

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HITTEBESTENDIGE EN NON-STICK COATINGS

GLASPARELSTRAALCABINES Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

FILTERS & POMPEN

Apeq Wiwa b.v. T. 078-6139610 info@apeqwiwa.nl / www.apeqwiwa.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Corode T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

INDUSTRIËLE REINIGING

Helmut Fischer Meett. b.v. Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Hitachi Instruments T. 0162-320633 info@verlab.nl / www.verlab.nl

LAKSTRATEN Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

HAKEN Mefiag Filters & Pumps b.v. Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 mefiagbv@onececo.com / www.mefiag.com

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

TV (&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

NATLAKSPUITAPPARATUUR Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

METALLISEREN/SCHOOPEREN

MOFFELOVENS

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Apeq Wiwa b.v. T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Belco Paint and Air Supplies b.v. T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Q-Fin Quality Finishing Machines Ontbramen, slijpen en afronden T. 0497-581018 info@q-fin.nl / www.q-fin.nl

Muilwijk Finishing

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ONTLAKKEN (IN LOON)

Emotech b.v. T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 www.rasco-clemco.nl

Wiltec b.v. T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS

NATLAKKEN (AFDEKMATERIALEN)

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl

MEPACO b.v. T. 071-5892863

OVENS

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

EN LAKTECHNIEK

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

NANO COATINGS / KERAMISCHE COATINGS

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO

Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

ONTBRAMEN / ONTBRAAMMACHINES

Belco P.A.S. B.V. Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Thermo-Clean Heusden-Zolder n.v. T. 0032-13539060 Thermo-Clean Nederland b.v. T. 0182 37 46 20

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

ONTVETTINGSMIDDELEN

MacDermid b.v. / Enthone b.v. T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Unifour b.v. T. +31 (0)315 641352 info@unifour.nl / www.unifour.nl Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM TM

@

Dรณ @ @ Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+32 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Official Benelux dealer

Rรถsler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN) C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Corode T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

PROTECTIVE COATINGS MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

POEDERCOATINSTALLATIES

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 info@wagnersystemen.nl www.wagnersystemen.nl

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 interpon.benelux@akzonobel.com www.akzonobel.com/powder

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

STRAALAPPARATUUR

Belco P.A.S. B.V. Belco Paint and Air Supplies b.v. T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

SHOTPEENEN

POEDERSPUITCABINES Indufinish b.v. T. +31(0)591-630003 / F. +31(0)591-632398 www.indufinish.com / info@indufinish.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

POEDERSPUITAPPARATUUR

Holtrop & Jansma b.v. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Muilwijk Finishing Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

STRAALCABINES Rรถsler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

SPUITCABINES

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

POLIJSTEN

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALINSTALLATIES

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

UP (&& !+ *# # รฑ% * % & + RPQM

STRAALKASTEN

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

VERPAKKINGSMATERIALEN

Belco P.A.S. B.V. Belco Paint and Air Supplies b.v. T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

MEPACO b.v. T. 071-5892863

TRANSPORTSYSTEMEN Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

VERFSPUITAPPARATUUR Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Emotech b.v. T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Profipack Verpakkingsmaterialen b.v. T. 0348-712514 info@profipack.nl / www.profipack.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR Airblast-Abrasives b.v. T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

Apeq Wiwa b.v. T. 078-6139610 info@apeqwiwa.nl / www.apeqwiwa.nl

Apeq Wiwa b.v. T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Belco P.A.S. B.V. Belco Paint and Air Supplies b.v. T. 0167-524557 info@belcopas.nl

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Muilwijk Finishing M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Muilwijk Finishing Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Wiltec b.v. T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

UV EN EBC LAK Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com www.elacoatings.com VERDUURZAMEN VAN METAAL

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / 06-53788457 info@wabrasives.nl www.wabrasives.com

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 www.rasco-clemco.nl

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+32 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

(&& !+ *# # ñ% * % & + RPQM UQ

@

DĂł @ @ VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES

WATERBEHANDELING

DAN LOSSE HAKEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS)

MEPACO b.v. T. 071-5892863

30 KEER SNELLER

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

VERWERKING AFVALSTROMEN

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-26207 88 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

Suez Water n.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 contact.water.nl@suez.com / www.suez.com www.water-benelux.com www.suez-afvalwaterverwerking.nl

RĂśsler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

WERPSTRALERS Suez Water n.v. T. 077-3231231 / F. 077-3231230 contact.water.nl@suez.com / www.suez.com www.water-benelux.com www.suez-afvalwaterverwerking.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Airblast b.v. T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

@

DĂł @ @ Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 / arthur@jetvertising.nl. Kijk voor alle ION leden op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

50% KOSTEN VERLAGING De kosten van ophangen en maskeren bedragen ongeveer 2 - 4 % van de totale coating kosten. Het gebruik van HangOn methodes kan deze kosten verlagen tot wel 50%.

ď?Ľ-ď?­ď?Ąď?Šď?Ź info@hangon.nl www.hangon.nl UR (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

3URWHFWLRQ XSJUDGHG

6SHFLDDOFKHPLH YRRU GH LQGXVWULsOH UHLQLJLQJ YDQ RQGHUGHOHQ HQ YRRU GH JDOYDQRWHFKQLHN „ 9HUZLMGHUHQ YDQ ODVUHVWDQWHQ ROLsQ YHWWHQ HQ SLJPHQWVWRIIHQ YRRU KHW JDOYDQLVHUHQ „ 5HLQLJHQ YRRU KHW RSEUHQJHQ YDQ HHQ PXOWL PHWDDO FRQYHUVLHODDJ PHW GH EHVWH FRUURVLHZHHUVWDQG „ 'ULHZDDUGLJ GHFRUDWLHI YHUFKURPHQ YDQ KHHO ZLW WRW KHHO GRQNHU „ 3DVVLYHULQJHQ HQ GLNNH ODDJ SDVVLYHULQJHQ YRRU DOOH DSSOLFDWLHV HQ NOHXUHQ PHW HQ ]RQGHU NREDOW 6XU7HF %HQHOX[ % 9 0ROHQZHJ $ 7HO -5 5HXYHU )D[ ZZZ VXUWHF FRP KHK#VXUWHFEHQHOX[ FRP

Specialisten op het gebied van straal- en spuitapparatuur

Together we make it work!

V E R K OOP ONDE R HO U D S E R V IC E V E R HUUR

Rijksstraatweg 123, 3316 EG Dordrecht E-mail: info@apeqwiwa.nl

+31 (0)78 613 9610 WWW.APEQWIWA.NL

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.