Oppervlaktetechnieken augustus 2014

18 21

Co-makership of koehandel

Overname Sybrandy door Airblast Group schetst opmars China

Hoe corrosie ontstaat en wat het kost

Overleg maakt het verschil (3)

Vereniging ION en Ybusinessmedia helpen u met internetmarketing

7-8 | 58 e jaargang | juli-augustus 2014

Het vakblad voor de professional

13

26

32

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 1

P O E D E R C O AT I N G S

Al 30 jaar innovatief!

Binnenkort…

Colour & Design Experience, diverse coating innovaties en meer!

MEERWAARDE VOOR U!  Kwaliteits-poedercoatings  Snelle betrouwbare levering  Ondersteuning en expertise

2 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

 Duurzame innovaties  Nieuwste trends  Sample service

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie) Redactieteam: Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur), Edward Uittenbroek (redactiecoach) realisatie Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot), Chris Versteeg (opmaak), Chris Berenbak (journalistiek binnenland), Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Jan Oonk (technische journalistiek binnenland), Jaap van Peperstraten (journalistiek binnenland), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50 Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%.

Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www.oppervlaktetechnieken. com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2014 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Mickey Mouse op een vliegtuig van het Canadese WestJetin waarmee Walt Disneyfans in stijl naar hun favoriete amusementspark kunnen reizen. Het motief moet vier of vijf jaar meegaan, dus werd voor lak gekozen:een sneldrogende High Solid polyurethan met een kleur- en glansstabiele blanke High Solid polyurethanlak. Het toestel mocht maar vier weken buiten bedrijf zijn, dus werkten 26 vakkrachten uit vier landen drie weken lang klokje rond aan het project. Ook deze stilte was dus schijn.

Leeswijzer

De stilte die maar schijn bleek Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur oppervlaktetechnieken

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Jan Westerveld (Kluthe Benelux), Adrie Winkelaar (CTC Consult)

Zo veranderlijk als het zomerweer was, zo stil leek het in de wereld van de oppervlaktetechnieken. Slechts af en toe kwam er een persbericht binnen, veel door de redactie verzonden mails eindigden in een automatisch antwoord met de boodschap dat men tijdelijk niet z’n post was.

Toch was deze stilte niets meer dan schijn. In onze sector is het nooit stil, zoals uit de vele opmerkelijke berichten blijkt die de redactie voor de rubriek Kort Nieuws uit binnen- en buitenland heeft verzameld. Ook de rubriek Gespot laat de levendigheid, innovatievermogen en veelzijdigheid van de sector zien. En wat te denken van de heuse primeur die alleen in dit blad is te lezen: Sybrandy, fabrikant van installaties voor stralen, spuiten, metalliseren en stofafzuiging, is overgenomen door Airblast bv dat op zijn beurt onder Chinese vlag koers zet naar verdere bedrijfsuitbreiding wereldwijd. Een Europees distributiecentrum voor staalstraalmiddelen binnenkort in Nederland is daarvan één van de eerste tekenen. U leest er alles over op bladzijde 26.

Verder besteden we aandacht aan veel technologisch hoogstaande artikelen zoals een uitgebreid en diepgaand artikel over de voordelen van nanotechnologie voor oppervlaktebewerking. En we besteden aandacht aan het belang van ketensamenwerking in de wereld van oppervlaktebehandeling dat tot veel kostenbesparing kan leiden en we staan stil bij aanhoudende pogingen om de markt op te leiden, zodat misverstanden voorkomen worden en er later geen gelazer is bij de oplevering.

Kortom, we zijn er trots op dat we in dit nummer weer veel belangwekkend nieuws en interessante achtergrondverhalen kunnen presenteren! ●

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 3

Column “Oerlikon cascaded plasmaspuitpistolen besparen procestijd en kosten” TriplexPro™ en SinplexPro™

Gegarandeerd goed!!

De ION Technodag was een succes. Goede sprekers, goede discussies, goed voorbereid en goede deelnemers. Uiteraard kan Vereniging ION vooraf niet garanderen dat zo’n dag een succes wordt. Hooguit kunnen de ingrediënten aangedragen worden voor het beste resultaat. Net als Louis van Gaal, die ook niet vooraf kon garanderen dat zijn jongens het gewenste resultaat op het WK in Brazilië zouden behalen.

TriplexPro: Tot 400% hogere capaciteit ten opzichte van conventionele spuitpistolen en ongeëvenaarde stabiliteit.

SinplexPro: Geeft uw bestaande systeem een enorme efficiëntie impuls.

Welke versie is geschikt voor u?

www.oerlikon.com/metco

NIEUW! Als het uw persoonlijke, of uw bedrijfsmissie is, om het milieu zo gering mogelijk te belasten, dan is er de nieuwe ESKACLEANNATURE Reeks.

Haug Chemie biedt een breed palet aan producten voor industriële reiniging en onderhoud. Ontwikkeld en geproduceerd in Sinsheim – Duitsland, geheel in eigen beheer.

Zo houden wij grip op de kwaliteit!

Het Haug Chemie Reinigings-assortiment omvat onder andere: Lak- en Reinigingsverdunners, Koudontvetters, Hoge Druk Reinigers, Alkalische Reingers, Ultrasoonreinigers, Lakverwijderaars en meer.

Haug Chemie gaat verder en heeft poducten die met extra aandacht voor mens en milieu zijn ontwikkeld. Zo is er naast de biologischafbreekbare ESKAPON-E serie, de ESKAPON-N Serie neutraalreinigers. Neutraalreinigers zijn veilig in gebruik, en ideaal bij het werken met kwetsbare en kostbare oppervlakken.

ESKACLEAN-NATURE is een breed inzetbare serie Industriereinigers, vervaardigd uit herwinbare Grondstoffen. Geschikt voor zowel manueel gebruik met HD-apparatuur en schrobmachines als in industriële wasinstallaties en sproeitunnels.

Is de optimalisering van uw productieproces uw missie, of heeft u een vraag over reiniging, voorbehandeling of andere zaken in uw productieproces, dan staan wij u voor u klaar. Haug Chemie heeft in 50 Jaar een brede en specialistische kennis opgebouwd. Hierdoor kunnen wij voor iedere vraag een passend antwoord vinden.

HAUG CHEMIE ALS HET SCHOON MOET ZIJN Voor Nederland: Paul Siebelhoff T +31(0)642 333 660 Voor België: Peter Heymans T+32(0)478 254 693 Bezoek onze website: www.haughemie.be

4 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

Van de ION-bedrijven wordt echter wel gevraagd garanties af te geven op hun kwaliteit. Met welk systeem er ook gewerkt wordt, garanties worden steeds meer verlangd.

En dat terwijl er heel veel parameters zijn, die lang niet altijd door de applicateur beïnvloedbaar of te voorspellen zijn.

Rik van Thiel | Voorzitter vereniging ION (Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland)

Revolutionair plasmaspuitproces verbetering

Met de OGOS - grote opdrachtgevers - is afgesproken dat in ieder geval vijf jaar garantie, al dan niet verzekerd, gegeven zal moeten worden. Dat is niet niks en vergt gedegen voorbereidend werk en een goed systeem, waarmee de kwaliteit gegarandeerd kan worden.

Onze bedrijven moeten ook gegarandeerd veilig werken. Dat is voor de eigen werknemers en voor de omgeving van groot belang. Ook hier weer werken met een goed systeem, waarmee de garantie aan werknemers en omgeving gegeven kan worden.

De diverse ISO-managementsystemen, de NEN EN 1090 en de Vereniging Qual.ION als master licentiehouder voor Qualicoat, Qualanod en Qualisteelcoat, geven ons iets in handen waarmee wij garanties durven af te geven. Het kost tijd en energie om op intelligente wijze alle systemen in de bedrijven te integreren. Vereniging ION wil u er graag bij helpen, zodat u het maximaal haalbare resultaat kunt behalen in de markt.

Ik wens u een gegarandeerd succes! ●

26

Inhoud kort nieuws In de nieuwsrubriek deze keer: - Aan alles merk je dat de spanning voor de Surface toeneemt. In Kort Nieuws hierover twee berichten - Fried Kaanen nieuwe voorzitter Koninklijke Metaalunie - Jury ION Borghardt Award 2014 bekend - Vereniging ION-cursussen op de schop!

- Branchebarometer: Oppervlaktebehandelaars in juni veel positiever dan in mei - Nieuwe data ALV Vereniging ION en sectorvergaderingen AOD en AEMD - Oplassen met een laser

organische deklagen Overname Sybrandy door Airblast schetst opmars China Een primeur in deze OT: het in Amersfoort gevestigde bedrijf Sybrandy is overgenomen door de Airblast Group dat op zijn beurt in 2012 is verkocht aan het Chinese Shandong Kai Tai. Ineens gaat er nu nog veel meer op wereldschaal gedacht worden. Een voorbeeld daarvan is dat er eind dit jaar in Nederland een distributiecentrum van staalstraalmiddelen komt, dat gericht is op de Europese markt.

De kracht van klein Er wordt al lang gesproken over nanotechnologie, maar wat zijn de voordelen daarvan voor oppervlaktebehandelingen?

Welke hobbels liggen er op de weg naar implementatie? Wat is er op dit moment allemaal al mogelijk? Op al deze vragen kwam een antwoord tijdens de workshop nanotechnologie, die beginjuni plaatsvond bij het FHI.

28

18 Overleg maakt het verschil (3) Als je heel veel vragen uit de markt krijgt over de mogelijkheden van je procesvoering, is het wellicht verstandiger om die in breder verband te behandelen en te beantwoorden.

Daarom organiseerde The Coatinc Company presentaties over hun processen die vooral bedoeld zijn voor opdrachtgevers, constructeurs en architecten, zodat er meer begrip ontstaat voor de ins and outs van een bepaalde oppervlaktetechniek. Wat voor kennis is er op zo’n bijeenkomst te halen?

Elektrochemie & Metallieke Deklagen

algemeen 32 Co-makership of koehandel Krijg meer inzicht in en grip op de kosten van je toeleveranciers om zelf je marge te vergroten. Dit was het uitgangspunt van de presentatie Kostenmanagement in de keten door Koen Jansen van NEVI Purspective. Grip op je inkoopkosten zijn van groot belang, want de totale omzet binnen de industrie bestaat voor ongeveer 60-75% uit inkoop. Maar in de presentatie geen woord over ontwerpoptimalisatie. Alsof daar geen kosten mee te besparen zijn!

34 Gespot Een combinatie van de voormalige onregelmatig verschijnende subrubrieken Gelezen, Gezien, en Gehoord, met samenvattingen uit de vakliteratuur, besprekingen van televisieuitzendingen of losse congreslezingen, als aanjager voor het volgende evenement of inspelend op het thema van die maand.

36 36 Op zoek naar samenwerkingspartners Partnerverzoeken van het Enterprise Europe Network

42 42 Brancheregister Alle belangrijke leveranciers op een rij, ingedeeld naar specialisme.

22 Goud in handen (3) De één na laatste aflevering uit het onlangs volledig geredigeerde Handboek Galvanotechniek bevat een aflvering over allerlei aspecten die te maken hebben met de inzet van galvanische deklagen.

Bij de voorpagina: strak in de lak. De brug spiegelt zelfs op de motorkap van deze Rolls Royce Corniche II. Degelijk coatingwerk bespaart vervangingskosten, scheelt tussentijdse (gedeeltelijke) buitengebruikstelling, maakt producten verkoopbaar, en draagt bij aan de veiligheid. Meer over corrosiekosten: zie de Kennisgever over kosten van corrosie op pagina 23.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 5

EVENEMENTENHAL HARDENBERG 2, 3 en 4 september 2014

Dé vakbeurs voor de technische industriële branche

Dé vakbeurs voor de verspanende en niet-verspanende industrie

Dé vakbeurs die alle logistieke processen met elkaar verbindt

we s eu u Ni alog t ca

SMART SOLUTIONS

Vraag uw e-tickets aan via onderstaande gegevens: WWW.EVENEMENTENHAL.NL/TMV-HB CODE 6140172453

FOR INDUSTRIAL COATING www.hangon.co

DIT IS HANGON HangOn biedt zijn klanten slimme oplossingen voor ophanging, maskering en handling.

Wij ontwikkelen en produceren zelf en leveren in meer dan 40 landen.

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

6 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg T 0523 - 28 98 98 I www.evenementenhal.nl E hardenberg@evenementenhal.nl

Agenda

september

● Cursus Anodiseren Startavond van de ION-cursus (voorheen VOMcursus) op twee niveaus, regio Amsterdam en/of regio Eindhoven, 2 september www.vereniging-ION.nl

Studiemiddag van de Nederlandse Vereniging van Verftechnici NVVT 30 september, Nieuwegein www.NVVT-Nederland.nl

OKTOBER

● Cursus Basiskennis Oppervlaktebehandeling van Metalen Startavond van de ION-cursus 4 september www.vereniging-ion.nl

● Surface 2014 totaalbeurs voor oppervlaktetechniek Georganiseerd door de Vereniging ION en 2XPO 7-9 oktober, Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch

● Uitreiking ION Borghardt Award In aanwezigheid van drs. G.M. Landheer (directeur Topsectoren en Industriebeleid, Ministerie van Economische zaken) op de Surface.

7 oktober

● ALV Vereniging Qual.ION ALV Vereniging Qual.ION (alleen voor licentiehouders Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod).

9 september (16.00-19.00 uur)

● Sectorvergadering Applicateurs Organische Deklagen (alleen voor leden ION) 8 oktober (9.30-11.00 uur)

● ZVO Oberflächentage Galvanocongres van de Zentallverband Oberflächentechnik 18-19 september, Düsseldorf/Neuss (D) www.ZVO.org

● Sectorvergadering Applicateurs Elektrochemische & Metallieke Deklagen (alleen voor leden ION) 9 oktober (9.30-11.00 uur)

● TIV Hardenberg Technisch Industriële Vakbeurs Hardenberg, 2-4 september www.Evenementenhal.nl

● Eurocoat Expo Beurs en congres over laktechnologie 23-25 september, Port de Versailles, Parijs www.Eurocoat-Expo.com ● Kunststoffen Vakbeurs en congres, Veldhoven 24-25 september ● Novel Biocide Technology Congres van congresorganisator Vincentz Network 29-30 september, Düsseldorf (D) www.European-Coatings.com/events ● Studiemiddag NVVT: Selectie van ETCC voordrachten

● Energievakbeurs 7-9 oktober, ’s-Hertogenbosch

NOVEMBER

● ALV Vereniging ION (alleen voor leden ION) 13 november (9.00-10.00 uur) ● Dag van de Oppervlaktetechnologie Congres van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION 13 november www.vereniging-ION.nl ● Constructeursdag 2014 18 november, Utrecht

.

7-9 oktober: Surface 2014 totaalbeurs voor oppervlaktetechniek Surface 2014, de grootste specialistische vakbeurs voor oppervlaktetechnieken van materialen in de Benelux. De beurs toont nieuwe mogelijkheden voor de oppervlaktebehandeling van onder meer staal, rvs, aluminium, hout, kunststof, glas, keramiek en overige metalen. Naast de 175 exposanten komt ook de inspirerende expositie ‘Future Skins’ naar Den Bosch.

Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. www.surfacevakbeurs.nl

13 november ALV Vereniging ION De Algemene Ledenvergaderingen van de Vereniging ION zijn voortaan gekoppeld aan de ION Technodag en de ION Dag van de Oppervlaktetechnologie. Na een bezoek aan de eerstvolgende ALV (van 09.00-10.00 uur, alleen voor leden ION) kan aansluitend de Dag van de Oppervlaktetechnologie bezocht worden. www.vereniging-ION.nl

● Studiemiddag NVVT Studiemiddag van de Nederlandse Vereniging van Verftechnici NVVT 25 november, Nieuwegein www.NVVT -Nederland.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 7

kort Nieuws Nieuwe CEO voor Hauzer Techno Coating Per 1 juli is Jeroen Landsbergen de nieuwe CEO van IHI Hauzer Techno Coating. Hij is de opvolger van Thomas Krug. “Onze plasmatechnologie om harde coatings te produceren voor de gereedschaps- en automobielindustrie heeft veel potentieel”, zegt Jeroen. “Veel industrieën zouden de functionaliteiten van onze coatings kunnen gebruiken en ons doel is dan ook om onze expertise te delen en de technologie voor meer toepassingen betaalbaar te maken.”

De tien jaar dat Thomas Krug Hauzer’s CEO was, werden gekarakteriseerd door verandering en groei. “In 2008 zijn we deel uit gaan maken van de Japanse IHI Group”, zegt Thomas, “wat zicht gaf op nieuwe markten en ons voorzag van nieuwe kansen en uitdagingen. We groeiden van 16 miljoen omzet naar 35 miljoen, terwijl ons medewerkersbestand van 60 naar 120 verdubbelde. Ik ben heel blij dat ik gedurende dit decennium heb kunnen samenwerken met een hooggekwalificeerd team en zeer competente klanten.” Voor de komende twee jaar zal Thomas deel blijven uitmaken van de adviesraad van Hauzer.

Jeroen Landsbergen kwam in 2004 bij Hauzer als product manager decoratieve applicaties. In 2008 werd hij lid van de directie als CCO. “In mijn nieuwe rol als CEO zal ik de weg blijven volgen die zo herkenbaar is voor Hauzer: gefocust op technologie en samenwerking”, verklaart Jeroen.

“Onze plasma-technologie om harde coatings te produceren, draagt bij aan de groene wereld van de toekomst. De coatings verminderen slijtage, verlengen de levensduur van componenten, gereedschappen en decoratieve producten en ze verminderen wrijving. In automotoren betekent dit minder brandstofverbruik en daardoor ook minder CO2 uitstoot, op gereedschappen betekent dit een tien keer langere levensduur.”

Jeroen Landsbergen, CEO van IHI Hauzer Techno Coating B.V.

Over Hauzer Techno Coating -IHI Group IHI Hauzer Techno Coating bv, de plasmacoating-expert met competence centres in Nederland, China en Japan, ontwikkelt plasmacoating-technologie en levert vacuüm machines om deze coatings aan te brengen. Het hoofdkantoor is gevestigd in Venlo. Plasmacoatings voegen functionaliteiten, zoals hardheid en gladheid, toe aan metalen en plastic producten. De harde coatings worden aangebracht met Physical Vapour Deposition (PVD) en Plasma Assisted Chemical Vapour Deposition (PACVD) technologie. ●

Meer informatie www.hauzer.nl

EUROFINISH 2015: Oppervlaktebehandeling uniek en origineel verpakt!

Op 10 en 11 juni 2015 staat de Brabanthal te Leuven volledig in het teken van oppervlaktebehandeling! De 11de editie van deze vakbeurs wordt meer dan een verzameling van technologie. Het is een bijeenkomst van gelijkgestemde ondernemers, een knooppunt voor netwerking, een inspiratiebron voor de toekomst en een kweekplaats van nieuwe ideeën. De beurs slaat goed aan.

Heel wat bedrijven hebben hun deelname al bevestigd.

Een nieuw concept EXHIBIT LOUNGE: het beste van twee werelden! EUROFINISH combineert de traditionele beurs met een trendy netwerking lounge evenement. De exposant geniet van instapklare standen met full service. Elke bezoeker is VIP. Hij krijgt gerichte informatie over surface engineering en geniet van free catering, netwerkmomenten en professionele seminaries

8 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

en dit in een gezellige en comfortabele lounge omgeving.

Kennisoverdracht: kruisbestuiver voor innovatie!

Het nieuwste van coatingtechnieken staat op EUROFINISH. Marktdrijfveren zijn nieuwe materialen, duurzame deklagen en productietechnieken en dit in een wereldmarkt waar technologie en economie hand in hand gaan.

Geef business een boost!

Op EUROFINISH wordt zichtbaar hoe iedere speler in oppervlaktebehandeling meebouwt aan het fabriceren van marktconforme producten en toepassingen, en dit in een steeds sneller tempo. Het is een unieke kans om kennis en ervaring uit te wisselen met vooruitstrevende ondernemers. ●

Meer informatie Plaats: Brabanthal Brabantlaan 1 3001 Leuven, België Data en openingsuren: Woensdag 10/06/2015: 12u - 20u Donderdag 11/06/2015: 12u - 20u Toegangsprijs: 40 € per persoon De toegang is gratis voor VIP-bezoekers (via uitnodiging van exposant) en na voorregistratie op www.eurofinish.be.

Beurscatalogus is gratis verkrijgbaar aan de ingang. www.eurofinish.be

Fried Kaanen nieuwe voorzitter Koninklijke Metaalunie De Bondsraad, de algemene ledenvergadering van Koninklijke Metaalunie, heeft Godfried (Fried) Kaanen benoemd tot nieuwe voorzitter van de vereniging. Kaanen (59) is directeur-eigenaar van de bedrijven Bosch Scharnieren en Metaal én Quick Response Software, beide in Doetinchem.

Kaanen volgt op 1 september Michaël van Straalen op als voorzitter. Van Straalen bekleedde deze functie vanaf 2007 en is vanaf november 2013 voorzitter van MKB-Nederland.

Dat laatste was de reden voor Metaalunie op zoek te gaan naar een nieuwe voorzitter. Met de heer Kaanen heeft de metaalsector wéér een echte MKB-metaal ondernemer als boegbeeld.

Kaanen maakt op dit moment deel uit van de Bondsraad namens het district Gelre en is bestuurslid van VNO-NCW Achterhoek met de portefeuille industriebeleid en innovatie. Hij studeerde aan Nijenrode en behaalde een Masters Degree in Business Administration aan de University of Puget Sound in de Verenigde Staten.

Met zijn bedrijf Bosch Scharnieren begon hij in 2007 als eerste in Nederland met Quick Response Manufacturing (QRM). Het bedrijf werd daarvoor vorig jaar beloond als districtswinnaar

Gelre van de Metaalunie Smart Solution Award.

Het bedrijf is een echt mkb-metaalbedrijf met dertig man personeel. De voorzitterswissel vindt plaats tijdens een speciale bijeenkomst op 18 september 2014, waarbij ook de Metaalunie New Business Award uitgereikt wordt.

Koninklijke Metaalunie is met ruim 13.000 leden de grootste ondernemersorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf in de metaal.

De leden hebben samen een omzet van 22 miljard euro en bieden werkgelegenheid aan ruim 150.000 mensen.

Vereniging ION-cursussen op de schop!

Door medewerkers op te leiden en als bedrijf blijvend te leren, kan een onderneming zich continu ontwikkelen in een veranderende omgeving. Goed opgeleid personeel is één van de belangrijkste succesfactoren om dit mogelijk te maken. Investeren in medewerkers is investeren in de organisatie. Het is de ambitie van de Vereniging ION om ook in de toekomst herkend en erkend te worden als het opleidingsinstituut van vakgerichte praktijkopleidingen op het gebied van oppervlaktebehandelingen.

Om te voorzien in kwaliteitsborging van het cursusaanbod heeft de Vereniging ION ervoor gekozen kwaliteitscriteria op te stellen waaraan een goede cursus dient te voldoen en volgens welke de goede docent werkt. De kwaliteitscriteria waaraan de opleidingen dienen te voldoen worden bepaald door de vraag uit de markt. Om

de vraag van de markt te verwoorden, is er een Advies Commissie Scholing en Opleiding. Deze commissie draagt zorg voor de juiste input aan de cursuscoördinator van het verenigingsbureau en is samengesteld uit vakmensen uit de praktijk.

Om aan te kunnen geven wat ION-opleidingen in de praktijk waard zijn en waarmee het kan worden vergeleken wordt gewerkt aan kwalificatie van de opleidingen volgens het Nationaal Coördinatie Punt NLQF. NLQF is een raamwerk voor inschaling van alle mogelijke kwalificaties.

Van basiseducatie tot doctoraat, en van bedrijfsopleiding tot meerjarige avondstudie. NLQF maakt hiermee door de overheid gereguleerde kwalificaties en private kwalificaties met elkaar vergelijkbaar. Een NLQF-inschaling vertelt niet zozeer iets over de geleverde studie-inspanning of studie-inhoud, maar over wat iemand kan en

weet als een bepaald leerproces is afgerond.

De opleidingen van de Vereniging ION worden voor aanvang van de cursussen in de cursusperiode 2014-2015 volledig geactualiseerd en aangepast aan de nieuwe huisstijl. Op dit moment worden de cursussen Anodiseren niveau 1,2 en 3 grondig onder handen genomen en wordt de cursus Factory Process Contol/ Implementatie NEN EN 1090 ontwikkeld, zodat deze in september van start kunnen gaan.

Ook de overige cursussen zullen allemaal voor aanvang worden geactualiseerd om er voor te zorgen dat uw mensen er klaar voor zijn om hun waardevolle bijdrage aan uw onderneming te leveren. Voor meer informatie kunt u onze website raadplegen (www.vereniging-ion.nl) of contact opnemen met het cursussecretariaat van de Vereniging ION op 030-6300390 of secretariaat@vereniging-ion.nl.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 9

kort Nieuws Oppervlaktebehandelaars in juli vrijwel even positief als in juni Situatie in de Oppervlaktebehandeling in juli wel veel beter dan de totale industrie Nieuwegein, 11 augustus 2014 Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (i.s.m. MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in juli vrijwel even positief als in juni zijn over de groei in de branche: indexscore 62,4 versus 63,9 . De branche ontwikkelde zich in juli wel veel beter dan de totale Nederlandse industrie ( 53,5 , wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten).

Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Op-

pervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei.

De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (i.s.m. MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in juli ten opzichte van juni zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers veel minder positief • De levertijd van de leveranciers is langer

• De voorraden eindproduct nemen flink af • Over de werkgelegenheid denkt men veel positiever.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen af volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken m.b.t de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in juli veel beter dan in de totale industrie • Het orderniveau is veel beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink hoger • Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel positiever.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief hoger dan in de totale industrie. ●

Meer informatie

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via http:// www.formdesk.nl/vom/abonnee . Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen meld u dan gratis aan via http:// www.formdesk.nl/vom/pers.

Beurs parts2clean vestigt bezoekersrecord Weliswaar was de parts2clean 2013 nog maar acht maanden geleden georganiseerd, maar parts2clean 2014 van eind juni lokte een record aantal bezoeker naar Stuttgart. Bijna 11.000 bezoekers kwamen op de beurs af die nu voor het eerst tegelijk georganiseerd was met de internationale beurs O & S voor oppervlaktebehandeling en coatings.

Parts2clean is de internationale beurs voor industrie-onderdelen en oppervlaktereiniging. De synergie van deze beurzen werd op prijs gesteld, zowel door de bezoekers als door de standhouders. Beide groepen waren ook erg tevreden over het hoge niveau van kennisuitwisseling en de exposanten waren tevreden over de beslissingsbevoegdheid bij veel bezoekers. Meer dan de helft van de bezoekers kwam naar de beurs met vergaande investeringsplannen in gedachten.

10 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

Maar liefst 62 procent van de bezoekers aan O & S bezochten ook parts2clean. En als alleen naar parts2clean 2014 gekeken wordt, blijkt dat daar toch nog bijna 8.500 bezoekers of afkwamen, zo’n 70 procent van parts2clean 2013. Daarvan kwam 21 procent van de bezoekers uit andere landen dan Duitsland. De volgende beurs in Duitsland op het gebied van oppervlaktetechnieken is de Surface Technologiebeurs, als onderdeel van de Hannover Messe over industriële technologie van 13 tot 17 april 2015. De volgende parts2clean wordt weer een “solo”optreden van 9 tot en met 11 juni 2015. ●

Meer informatie www.parts2clean.de

Oplassen met een laser Metallisation heeft een nieuw lasercladsyteem gelanceerd: MET-CLAD. Lasercladding is een proces dat valt onder de zogeheten ‘hard-facing’ oplossingen en kan gebruikt worden om de corrosiebestendigheid te verhogen, slijtage te verminderen of inslagbestendigheid te verbeteren van metallische componenten. Het gaat om een toepassing met een hoge dichtheid, metallurgisch gebonden en vrijwel zuivere deklaag.

Eén van de grote voordelen van lasercladding is de uitstekende beheersing van de hitte-inbreng naar de ondergrond en het coatingmateriaal.

Dit maakt een neerslag van een tweefasen metaalmatrixcomposietstructuur mogelijk. Hierdoor kan de coating van zachter materiaal zijn met een lager smeltpunt (de matrix), waarin een meer slijtvast materiaal van een hoger smeltpunt is opgenomen. Het matrix-materiaal is doorgaans een op nikkel gebaseerde legering die taai en ductiel is en een hoge inslagbestendigheid oplevert van het oppervlak, dat ook nog eens goed bestand is tegen slijtage bij verhoogde temperaturem. De versterkende harde fase is doorgaans een wolfraam-carbide, maar het kan ook titaniumcarbide of chromiumcarbide zijn. De nauwkeurige beheersing van de hitte-inbreng maakt voor de matrix een complete smelting, legering en binding mogelijk met de ondergrond. De carbide-deeltjes smelten niet en worden gelijkmatig verspreid door de matrix. Het resultaat hiervan is een coating met een zeer sterke stijtage- en inslagbestendigheid.

De olie- en gasindustrie gebruikt lasercladding gewoonlijk voor veel processen, zoals olieraffinarderijen, klepventielen en hydraulische

stangen. Ook de staalindustrie gebruikt lasercladding bij (hoge temperatuur) rollenbanen, kool- en ertsvermalers en slijtplaten. Verder hebben enkele andere industrieën, zoals de automotive en energievoorziening, toepassingen voor lasercladding. De coatingmaterialen zijn net zo divers al de toepassingen en omvatten Cobalt 6, WC/Ni, NiCrMo and FeCrB.

Gezamenlijke ontwikkeling De ontwikkeling van het Metallisation MET-CLAD-systeem is het resultaat van een samenwerking met LASE uit Zuid-Wales die gespecialiseerd is in lasercladding. Metallisation, gespecialiseerd in machinebouw, biedt lasercladsystemen en technische ondersteuning aan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de uitgebreide kennis en ervaring van LASE. Metallisation heeft het eerste MET-CLAD-systeem aan de fabriek van LASE geleverd, waar het suc-

HVOF Thermal Spray PTA Lasercladding

cesvol is geïntegreerd in de produtieopstelling.

Het nieuwe systeem is ook flexibel genoeg om naar de klant gebracht te worden, wanneer het te bekleden component te groot is om naar de fabriek in Zuid-Wales te brengen.

Het lasercladproces maakt gebruik van een hoogvermogen laserstraal met een precisiefocus, om een strak gecontroleerd smeltbad te creëren waarin een metallisch poeder wordt toegepast. Het poeder wordt aangevoerd door een stroom van inert dekgas dat coaxiaal door de laserstraal wordt geblazen. De van nature hoge precisie van de laserstraal maakt volledige bekleding met een hoge dichtheid mogelijk waarbij een minimale verdunning en een perfect metallurgische binding optreedt.

Het lasercladproces produceert een coating van een hoger zuiverheidsniveau dan andere traditionele hard facing oplasprocessen. De coating-eigenschappen en de hoge zuiverheidsgraad maximaliseren de levensduur van de componenten en minimaliseren de uitval daarvan. De zeer lage hitte-input van de laserstraal minimaliseert vervorming en levert een verfijnde microstructuur op. Dankzij het hoge niveau van precisie en beheersing maakt lasercladding kosteneffectieve toepassing mogelijk van hoge legeringen om een veelheid aan engineering-onderwerpen aan te pakken. ●

Hittebron Vlam (vloeistof of gas) Electric arc

Laserbeam

Laagdikte (gangbaar)

0.05 - 1mm

0.5 - 5mm

0.2 - 2mm

Gangbare neerslagsnelheden

≤ 5 kg/u

≤ 10 kg/u

≤ 5kg/u

Opmenging met het substraat

0

5-15%

≤ 5%

Hechtingsmechanisme

Mechanisch

Metallurgisch

Metallurgisch

Hechtsterkte

≤ 80 MPa

≤ 800 MPa

≤ 800 MPa

Hitte-inbreng

Laag-midden

Hoog

Laag-midden

Porositeit

≤ 1%

< 0.1%

< 0.1%

Meer informatie

Relatieve kapitaallasten

Midden

Laag

Hoog

Relatieve proceskosten

Hoog

Midden-laag

Laag

Metallisation Stuart Milton, Sales Director www.metallisation.com

Stuart Milton, Sales Director Metallisation

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 11

kort Nieuws Opening van de Surface door drs. G.M. Landheer (Ministerie EZ) Op 7 oktober 2014 start de Surface. Drie dagen lang zullen in de Brabanthallen in Den Bosch de spotlights staan op de belangrijke industrietak oppervlaktetechnieken. De beurs zal dit jaar veel belevingselementen kennen, er is aandacht voor wet- en regelgeving, worden kansen belicht en er is een gevuld sprekersprogramma (www.surfacevakbeurs.nl).

Verder is er veel ruimte voor ontmoeten. De focus zal liggen op innovatie, marktwaarde en ketensamenwerking. Reden genoeg om voor de opening

van dit belangrijke event te zoeken naar iemand die al deze gebieden bij elkaar brengt. We zijn daarom blij dat drs. G.M. (Guido) Landheer, directeur Topsectoren en Industriebeleid van het Ministerie van Economische zaken, heeft toegezegd deze taak op zich te willen nemen. Naast de formele openingshandelingen zal Landheer ook zijn licht laten schijnen op het topsectoren- en industriebeleid in Nederland en zal hij aanwezig zijn bij de uitreiking van de ION Borghardt Award. ●

Vereniging ION neemt zitting in Orgalime Task Force Substances Belangenbehartiging is één van de speerpunten van de Vereniging ION. Vandaar dat regelmatig Den Haag en Brussel worden aangedaan. IONleden krijgen daar waar zinvol via de e-mail een update van de relevante bezoeken. Tot op heden was één van de meest gestructureerde mogelijkheden tot beïnvloeding van toekomsti-

ge wetgeving, namelijk via Orgalime (Europese koepel waar KMU en FME/CWM lid van zijn) geen optie. Immers: de branche was te gefragmenteerd en te klein om bij Orgalime aan te schuiven. Door de huidige schaalgrootte van de Vereniging ION en de goede samenwerking met de KMU, is de Vereniging ION nu wel deelnemer

(advertentie)

12 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

geworden in de Task Force Substances. Een belangrijke stap voorwaarts in de mogelijkheden voor belangenbehartiging ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Vereniging ION en MYbusinessmedia helpen u met uw internetmarketing Iedere dag gebruiken miljoenen mensen in Nederland het internet. Onderzoek wijst uit dat Google.nl door 93% van de internetgebruikers wordt ingezet als zoekmachine. Niet alleen privé, maar zeker ook zakelijk! Het belang van internetmarketing is met de groei van het internet behoorlijk toegenomen.

Kortom: eigenlijk zou iedere organisatie internetmarketing moeten inzetten voor het genereren van meer en betere leads. Dit begint met een goede zichtbaarheid van een website in Google.

Vereniging ION ziet het belang van internetmarketing en de goede zichtbaarheid van websites

van haar leden. Daarom hebben wij besloten u hierbij van dienst te zijn. We zijn op zoek gegaan naar een partner die specialistische kennis heeft op dit gebied, bewezen resultaten kan laten zien én geen onbekende is in de branche.

De keuze is gevallen op MYbusinessmedia.

De Vereniging ION en MYbusinessmedia zijn inmiddels volop aan de slag met het nodige voorwerk en we verwachten dat in september de eerste leden hier de resultaten van ontvangen in de vorm van een gratis websitescan die wij u toezenden. U krijgt hierbij snel inzicht in uw website en hoe u meer zichtbaarheid en kwalitatief bezoek kunt genereren uit zoekmachines.

Vereniging ION biedt u daarnaast de mogelijkheid deze scan geheel kosteloos en vrijblijvend tijdens een persoonlijk consult met een expert te bespreken. Over het ‘hoe en wanneer’ hoort u meer wanneer u uw webscan ontvangt. Ook is tijdens de Surface een consultant aanwezig op de Vereniging ION-stand.

MYbusinessmedia is één van de vier grootste multimediale uitgeverijen in Nederland, die zich gespecialiseerd heeft in Search Engine Marketing. Het eigen online netwerk van vakgerelateerde nieuwssites trekt maandelijks meer dan drie miljoen pageviews en 500.000 unieke bezoekers. ●

Expo Future Skins naar Surface 2014 ‘A product is as good as its skin.’ Oppervlaktebehandeling maakt materialen geschikt voor hun toepassing en geeft meerwaarde zoals duurzaamheid, uitstraling, slijtvastheid, een extra functionaliteit en een betere verkoopbaarheid. Het vakgebied krijgt alle aandacht op Surface 2014, de grootste vakbeurs voor oppervlaktetechniek in de Benelux, die plaatsvindt van 7 tot en met 9 oktober in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch.

De beurs toont nieuwe mogelijkheden voor de oppervlaktebehandeling van onder meer staal, rvs, aluminium, hout, kunststof, glas, keramiek en overige metalen. Naast de 175 exposanten komt ook de inspirerende expositie ‘Future Skins’ naar Den Bosch. Hier zijn 150 nieuwe innovatieve oppervlakte-materialen, speciale objecten en het interactieve Material Discovery te zien.

Innovaties op ‘Future Skins’ ‘Future Skins’ is samengesteld door Materia, het leidend ‘global network’ op het gebied van innovatieve materialen die creatieve professionals verbindt met de industrie. De nadruk van deze expositie ligt vanzelfsprekend op het oppervlak. ‘Future Skins’ geeft met haar 150 materiaalsamples, afkomstig uit alle delen van de wereld en branchevreemde toepassingen, inzicht in innovatieve materialen met een nieuwe oppervlaktebehandeling. Materialen kunnen

via innovatie steeds meer presteren, waaronder beschermen, ademen, verleiden, responderen, absorberen, reguleren en milieuvriendelijk zijn.

Het oppervlak als grens tussen twee werelden met zoveel functies.

objecten te zien zijn, en het interactieve Material Discovery, waar men zelf met een macrocamera in detail materialen op een scherm kan onderzoeken. ●

De expositie toont nieuwe technieken en oplossingen in de vorm van 2,5D print, een structuur gemaakt via de ‘2,5D printtechniek’, MetaFuse, een nanocrystallijne metaal/polymeer hybride die zeer sterk en zeer lichtgewicht is, of Sibuglas, een PMMA met een zeer decoratief glansuiterlijk. Verder ook nog de 3D geprinte structuren van Elkeslasi en de photochrome, electrochrome en thermochrome coatings die reageren op de veranderende omgeving. Naast de materiaalsamples zal een aantal bijzondere

Meer informatie Surface 2014 is een initiatief van de Vereniging ION, Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland, en vindt plaats van 7 tot en met 9 oktober in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. De beurs is geopend op dinsdag en woensdag van 10.00 - 18.00 uur en op donderdag van 10.00 - 17.00 uur. Bezoekers kunnen tegelijkertijd de naastgelegen vakbeurs Energie bezoeken. www.surfacevakbeurs.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 13

kort Nieuws Klaar voor een slijtvaste toekomst Op 7 april heeft Sietzema Techniek zijn intrek genomen in het nieuwe bedrijfspand aan De Werf 42 te Gorredijk. Met een verdubbeling qua bedrijfsvloer oppervlak (van zo’n 1000m2) is Sietzema Techniek klaar voor de toekomst.

Sietzema Techniek is een familiebedrijf dat zich de laatste jaren heeft gespecialiseerd in onder andere het aanbrengen van slijtvaste oppervlaktecoatings. Door de groei van afgelopen jaren werd het pand aan de Wetterkant in Gorredijk te klein. Tijd voor een nieuw pand dat op dit moment al volledig in gebruik is en de verbetering binnen het proces is duidelijk merkbaar. De nieuwe omgeving past goed bij de visie van het bedrijf, waardoor zij de klanten nog beter van dienst kunnen zijn. Korte lijnen, een deskundig advies en oplossingsgericht denken, zijn volgens Siebe Sietzema de sleutelwoorden tot succes. ‘We denken met de klant mee, en adviseren vanaf het begin tot het eind, vanaf de engineering tot en met service en onderhoud.’

Naast een nieuw pand heeft Sietzema Techniek ook in nieuwe apparatuur geïnvesteerd. De nieuwste investering is een HP-HVOF installatie van de laatste generatie. HP-HVOF staat voor High Pressure – High Velocity Oxygen Fuel. Dit systeem gebruikt zeer hoge drukken en snelheden om coating materialen aan de brengen. De gas snelheden kunnen oplopen tot 2200 m/s.

Hierdoor ontstaat een coating die zeer dicht is

met een hoge hechtsterkte. Toepassingen zijn slijtgevoelige onderdelen waar hoge eisen aan worden gesteld.

Er wordt ook gewerkt aan de certificering op het gebied van thermisch spuiten. Het certificeren vindt plaats door de GTS (Gemeinshaft Thermisch Spritzen e.V.). ‘We vinden het belangrijk om naast ons lidmaatschap bij VTS (Vereniging

Thermisch Spuiten) aan de kwaliteitsnormen te voldoen en dit te kunnen verantwoorden naar onze klanten’, aldus Siebe Sietzema. ●

Meer informatie www.sietzematechniek.nl

Turbo TM -de nieuwe serie pompen voor hoogvacuüm van Busch Busch heeft een nieuwe productlijn voor het hoogvacuüm-segment op de markt gebracht: de turbomoleculaire vacuümpomp Turbo TM. Busch biedt deze nieuwe vacuümpompen in drie uitvoeringen aan, van 1080 tot 2200 l/s.

De serie Turbo TM, die speciaal is ontwikkeld voor industriële hoogvacuüm-toepassingen, bereikt een einddruk van >1 x 10-10 hPa (mbar).

De voor hoge zuigvolumes, dan wel voor gasdoorvoer ontworpen Turbo TM is ook geschikt voor het transporteren van lichte gassen zonder bedrijfsmiddelen dankzij de geoptimaliseerde compressie. Zelfs door zeer hoge belasting en ongewenste gastoestroming worden de hoge zuigprestaties niet aangetast. De Turbo TM kan

14 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

in elke gewenste stand worden gemonteerd en toegepast. Het compacte ontwerp combineert een hoge pompcapaciteit met minimale afmetingen. De aandrijf- en besturingseenheid is volledig ingebouwd in het pomphuis.

Aansluitingen voor beschermings- en spoelgas zijn standaard aanwezig. Een speciale turbodrag maakt een hoger voorvacuüm en derhalve kleinere voorpompen mogelijk. Turbo TM vacuümpompen zijn onderhoudsvrij. De zwaar belastbare keramische lagers verhogen de levensduur tot meer dan 200.000 bedrijfsuren. ●

Meer informatie www.busch.nl/busch

De Turbo TM 1600 A is de middelgrote uitvoering van de nieuwe serie Turbo TM turbomoleculaire vacuümpompen van Busch

Qual.ION formeel opgericht Op 16 juli is bij de notaris formeel de akte van oprichting van de Vereniging Qual.ION getekend. Opnieuw een mijlpaal in de ontwikkeling van de branchevereniging. Qual.ION wordt de masterlicentiehouder voor Nederland van de kwaliteitslabels Qualicoat, Qualanod en Qualisteelcoat en is een aparte vereniging binnen Vereniging ION. Door deze aparte entiteit kan er meer focus zijn voor het ontwikkelen van de kwaliteitslabels

en het uitdragen van de meerwaarde voor de gebruiker van de producten die gerealiseerd zijn onder het regime van het kwaliteitslabel. De ALV voor Qual.ION is gepland op 9 september om 16.00 uur te Nieuwegein en is uitsluitend toegankelijk voor licentiehouders Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod. ●

Mikrocentrum en Vereniging ION gaan samenwerken Recent hebben Mikrocentrum en de Vereniging ION afgesproken ook formeel meer te gaan samenwerken. Beide entiteiten hebben een belangrijke positie in cursussen en opleidingen, thema-events en beurzen. In de praktijk blijken de activiteiten goed op elkaar aan te sluiten. Zo heeft het Mikrocentrum een aantal cursussen op het gebied van materiaalkunde die zinvol kunnen zijn voor de Vereniging ION-leden. Indien ION-leden zich inschrijven bij het Mikrocentrum voor een cursus, en aangeven dat zij ION-lid zijn,

dan ontvangen zij een korting op de cursusprijs.

Omgekeerd zal het Mikrocentrum de cursussen en opleidingen van de Vereniging ION in haar programma opnemen.

Verder heeft ION in april al deelgenomen aan het Materials Event 2014 te Veldhoven. Een positieve ervaring. Op haar beurt zal het Mikrocentrum aanwezig zijn op de Surface in oktober te ’s Hertogenbosch.

Door de samenwerking met het Mikrocentrum is de Vereniging ION nu ook deelnemer aan het High Tech Platform. Dit betekent voor de Vereniging ION en haar leden een grotere exposure in de high tech wereld. Voor leden die actief zijn of actief willen zijn in de (high tech) machinebouw een belangrijke meerwaarde. ●

Meer informatie Vereniging ION www.vereniging-ion.nl

Nieuwe brochure Vereniging ION Vanaf januari zijn er al veel bezoeken afgelegd door medewerkers van het verenigingsbureau. Steeds bleek weer dat er (te) weinig bekend is van wat de Vereniging ION allemaal doet voor de branche. Dat was voor een belangrijk deel te wijten aan het onvolledig communiceren met de (potentiële) leden. Om dat in de toekomst beter te doen, is een nieuwe brochure ontwikkeld. Deze brochure is reeds in juli aan alle

leden gestuurd. Uiteraard is een PDF op de website te vinden, maar als u graag een hard copy ontvangt, stuur dan alstublieft even een mailtje naar henraat@vereniging-ion.nl. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Jury ION Borghardt Award 2014 bekend Tot 7 september kunt u zich inschrijven voor de ION Borghardt Award 2014. De thema’s waar dit jaar de aandacht op gelegd wordt, zijn “ketenoptimalisatie” en ”innovatief bij markintroductie”. Een uitgebreide beschrijving, criteria en inschrijfformulier vindt u op www.vereniging-ion.nl.

Om de inzendingen te beoordelen, is een deskundige jury samengesteld. De jury bestaat uit: Dr. Ir. Arjan Mol (voorzitter); universitair hoofddocent afdeling Technische Materiaalwetenschappen, Metals Processing, MPMP, Corrosie-

technologie en Elektrochemie bij de TU Delft.

Drs. Hans Dijkhuis; directeur QPI (Quality Process Improvement) bij ASML Veldhoven.

Dr. Lene Hviid; general manager IRD Materials & Corrosion bij Shell Global Solutions International Amsterdam. De commissie die verantwoordelijk is voor een goede organisatie staat onder leiding van: Dr. Ir. Hans van der Weijde; afdelings- en programma-manager Packaging bij Tatasteel, Voorzitter van de sectie corrosie bij de Bond voor Materialenkennis en bestuurslid bij KP-OT (Kennis Platform Oppervlakte Tech-

nologie). De prijsuitreiking is aansluitend aan de openingsceremonie van de Surface op 7 oktober. ●

Meer informatie Vereniging ION www.vereniging-ion.nl Yvette Henraat 030 – 630 03 90 henraat@vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 15

kort Nieuws Nieuwe data ALV Vereniging ION en sectorvergaderingen AOD en AEMD In de Vereniging ION wordt veel nadruk gelegd op de sectoren. Immers, daar worden vergelijkbare technieken gebruikt en zijn de economische, sociale en technologische uitdagingen benoembaar op uitvoeringsniveau.

De resultante daarvan is, dat de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging ION vooral een vergadering is waar een aantal (wettelijke) verenigingszaken afgehandeld moeten worden en waar de verenigingsvisie getoetst wordt bij de leden. Een korte en vooral zakelijke vergadering. Om de tijdsbelasting zo laag mogelijk te houden en toch iedereen de gelegenheid te geven aanwezig te zijn, heeft het ION-bestuur

besloten om de Algemene Ledenvergadering voortaan te koppelen aan de ION Technodag (dit jaar gehouden in juni ) en de ION Dag van de Oppervlaktetechnologie (gepland in november).

Dit heeft als consequentie dat de eerstvolgende Algemene Ledenvergadering van de Vereniging ION wordt gehouden op donderdag 13 november van 09.00-10.00 uur. Het programma van de Dag van de Oppervlaktetechnologie vangt aansluitend aan en zal verder de gehele dag duren. U kunt dus alleen naar de Algemene Ledenvergadering komen of alleen naar de themadag, maar een combinatie van beide is wellicht wel zo effectief voor het meebepalen

van de richting van de vereniging, het opdoen van kennis en inspiratie en het netwerken.

Verder is besloten dat de sectorvergaderingen Applicateurs Organische Deklagen (AOD) gehouden zal worden woensdag 8 oktober van 9.30-11.00 uur en de sectorvergadering Applicateurs Elektrochemische en Metallieke Deklagen (AEMD) op donderdag 9 oktober van 9.30-11.00 uur. De plaats wordt de Surface (Brabanthallen ’s-Hertogenbosch) zodat u voor de beursdrukte kunt aanrijden en aansluitend de beurs kunt bezoeken. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Brug van staal meest duurzame keus In opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is een onafhankelijk studie naar materialen voor verkeersbruggen uitgevoerd. Uit dit onderzoek komt staal als beste uit de vergelijking.

Aanmerkelijk beter dan beton en twee keer zo duurzaam als kunststof composiet. De lage milieuvoetafdruk van staal is met name te danken

aan de uitstekende recycling-eigenschappen en het lage gewicht. Dit onderzoek bevestigt in belangrijke mate de LCA-conclusies die voor metalen gevelelementen en –kozijnen door de VMRG in samenwerking met onder andere Vereniging ION zijn gevonden. Voor de branche een mooie opsteker.

Rotocoat NEN-EN 1090 gecertificeerd Rotocoat was al Qualisteelcoat gecertificeerd en is nu ook NEN-EN-1090 gecertificeerd.

Hiermee is Rotocoat het eerste oppervlaktebehandelingbedrijf in Nederland dat voor zowel thermisch verzinken als poedercoaten is gecertificeerd conform de eisen van de CE-markering die zijn vastgelegd in de NENEN 1090. Rotocoat is hiermee klaar voor de invoering van deze CE-markering die vanaf 1 juli 2014 van toepassing is op alle onderdelen van dragende staalconstructies.

In voorbereiding op de invoering van de CEmarkering hebben de meeste staalconstructiebedrijven het afgelopen jaar hun organisatie en werkwijze aangepast en hun Factory Production Control (FPC) systeem NEN-EN 1090 laten certificeren. Omdat oppervlaktebehandeling van staal een belangrijk onderdeel is van het FPCsysteem, heeft Rotocoat als eerste in Nederland de bedrijfsprocessen bij al haar verzinkerijen

16 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

NEN-EN-1090 gecertificeerd. Bij deze certificering heeft het IFO (Institut Für Oberflächentechnik GmbH) vastgesteld dat de kwaliteit van de mensen, de productiemiddelen, de locaties en het productiecontroleproces voldoen aan de richtlijnen van NEN-EN 1090.

Omdat Rotocoat ook Qualisteelcoat gecertificeerd is en hiermee ook voor het poedercoaten voldoet aan NEN-EN 1090, hoeven de klanten van Rotocoat het proces van thermisch verzinken en poedercoaten niet te beschrijven of te auditen. Het certificaat is te downloaden op de website en kan op verzoek worden toegezonden. ●

Meer informatie www.Rotocoat.nl

Vele ontwikkelingen in oppervlaktetechniek op Surface 2014 Oppervlaktebehandeling van materialen wordt toegepast om producten meerwaarde te geven zoals een langere levensduur, een betere verkoopbaarheid of extra functionaliteit. Het vakgebied is continu in ontwikkeling, zoals de toepassing van nanotechnologie, 3D printing, lean productie management, smart coatings en inspelen op regelgeving met betrekking tot het werken met gevaarlijke stoffen (Reach), Chroom 6 en NEN-EN 1090. Deze ontwikkelingen komen uitgebreid aan bod op Surface 2014, de grootste specialistische vakbeurs voor oppervlaktetechnieken van materialen in de Benelux, die plaatsvindt van 7 tot en met 9 oktober in de Brabanthallen in ’sHertogenbosch.

hoe op kwaliteit beoordeeld en gestuurd kan worden. Surface Solutions toont concrete voorbeelden van uiteenlopende oppervlaktebehandelingen per thema gerangschikt, zoals lage footprint, onderhoudsvriendelijk, slijtvast, corrosiewerend, hittebestendig, hygiënisch, hechting en intelligente lagen.

Op de beurs staan beleving, innovatie en informatie centraal. Op de expositie over bewust kleurgebruik (effect van kleur op gedrag, veranderen kleur a.g.v. lichtintensiteit) en het SurfaceLab kan de bezoeker zelf ervaren wat nieuwe mogelijkheden voor producten kunnen betekenen. Met behulp van al dan niet zelf mee te nemen samples kan men ook inzicht krijgen

Enkele voorberelden daarvan zijn een sealing die rvs-bevestigingsartikelen gemakkelijk doet monteren, een reinigingsmiddel dat zelfs bij keramiek tot diep in de poriën binnendringt (onder meer voor de levensmiddelenindustrie), plasma-reiniging voor betere hechting en een nieuwe coating bestand tegen grote temperatuurwisselingen.

De innovatie-expositie van de ION Borghardt Award toont vooruitstrevende oplossingen van industriële oppervlaktetechnieken waarbij ‘ketenoptimalisatie’ en ‘meerwaarde innovatie voor de markt’ belangrijke criteria zijn. Er zijn themapleinen voor ‘reiniging als kwaliteitsverhoging’ en precisietechniek. Tussen het aanbod van de ongeveer 200 exposanten is veel nieuws te vinden.

Surface 2014 biedt uiteindelijke opdrachtgevers (OEM’ers) en de branche een volledig overzicht van de oppervlaktebehandelingen van materialen zoals kunststof, staal, hout, RVS, zink, titaan, glas, beton, aluminium en keramiek. Bedrijven op het gebied van onder andere anodiseren, galvanotechniek, warmtebehandeling, vlakleppen, thermisch verzinken, duplex behandelingen, thermisch spuiten, opdamptechnieken, etsen, coaten, folietechnieken en chemisch etsen exposeren hun specialisme. Daarnaast presenteren toeleveranciers van grondstoffen, installaties en hulpmiddelen zich.

Surface 2014 is een initiatief van ION, de Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland, in samenwerking met een adviescommissie bestaande uit vertegenwoordigers van onder meer FOCWA, M2i, Zinkinfo Benelux, VVVF, Stichting BNK, BNO,OGOS, BvM, OnderhoudNLen VMRG. ●

Meer informatie www.surfacevakbeurs.nl

Aldor geeft kleur aan Philharmonie de Paris In Parijs wordt op dit moment druk gebouwd aan een philharmonisch concertgebouw.

Het zogenaamde Philharmonie de Paris is een gebouw van de bekende architect Jean Nouvel in het 21e arrondissement van Parijs. Het gebouw omvat onder andere een symfoniezaal met een ongeëvenaarde akoestiek, plus acht repetitiezalen. Architect Jean Nouvel heeft zich laten inspireren door Escher, de tekening ‘’Dag en Nacht’’, om een unieke uitstraling te creëren.

Aldor bv uit Weert heeft de opdracht gekregen voor het anodiseren van de dak- en gevelelementen van dit gebouw. Aldor heeft het project weten te verkrijgen middels een speciale anodiseertechniek waardoor 100% UV-resistente grijstinten op aluminium te verkrijgen zijn. De door Aldor geanodiseerde vogelvormen zijn kleurecht en corrosiebestendig, noodzakelijk in het agressieve luchtmilieu aan de noordoostelijke rondweg in Parijs. De dak- en gevelelementen omvatten meer dan honderdduizend vogels in zeven verschillende vormen en vier verschillende grijstinten die na montage een verrassende samenstelling van kleinere en grotere vogels laten zien. De opening van het Philharmonie de Paris staat gepland voor begin 2015. ●

Meer informatie In september, Thema Surface, verschijnt een artikel naar aanleiding van dit prestigieuze project. Aldor is op de Surface Vakbeurs (7-9 oktober, Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch) aanwezig op stand 545. www.Aldorbv.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 17

Organische Deklagen

Tijdens de rondleiding werde de ins en outs van poedercoaten uit de doeken gedaan

Infosessies van The Coatinc Company voor de markt

Overleg maakt het verschil (3) Als je heel veel vragen uit de markt krijgt over de mogelijkheden van je procesvoering, is het wellicht verstandiger om die in breder verband te behandelen en te beantwoorden. Daarom organiseerde The Coatinc Company dit voorjaar in enkele vestigingen presentaties over de processen die ze uitvoeren. Deze bijeenkomsten zijn vooral bedoeld voor opdrachtgevers, constructeurs en architecten, zodat er meer begrip ontstaat voor de ins and outs van een bepaalde oppervlaktetechniek. Begin mei deed Coatinc De Meern z’n deuren open voor haar relaties die meer kennis wilden opdoen van poedercoating.

Uitgangspunt bij deze presentaties is dat er veel misverstanden en problemen voorkomen kunnen worden wanneer de oppervlaktebehandelaar en de klant in het voortraject heel helder hebben wat kan en wat niet kan en welke maatstaven de verzinker en de poedercoater hanteren. De presentaties moeten bijdragen aan het voorkomen van problemen tijdens of

18 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

na de oppervlaktebehandeling. Daarom zijn bij Coatinc eerst alle verkopers bijgepraat met kennis die zij in hun contacten met klanten moeten gebruiken. Die kennis betreft dan niet alleen de zaken op het gebied van het behandelen, maar ook bijvoorbeeld op het gebied van constructieve mogelijkheden. Daarna was het de beurt aan de klanten zelf. “We willen onze kennis overdra-

gen naar de markt en onze klanten”, zegt Guus Habraken, directeur van Coatinc De Meern. “Een aantal klanten heeft bij ons ook die vraag om meer informatie neergelegd. Zij weten dat je problemen in het eindtraject kunt voorkomen door op voorhand goede afspraken te maken met ons en met hun opdrachtgever.”

Op de presentatie bij Coatinc in De Meern

Handmatig poedercoaten voor die delen die voor de installatie moeilijk te bereiken zijn

waren zo’n 35 klanten afgekomen. In De Meern is poedercoaten op een thermisch verzinkte ondergrond met een maximale lengte van 14.500 mm de specialiteit. En dan het liefst poedercoaten in een twee-laagssysteem. “Wij zien die combinatie als een heel goede methode om de invloed van het binnenmilieu, maar vooral van het buitenmilieu, te minimaliseren”, zegt Guus Habraken. “Zout, vuil en vocht zijn beruchte aantasters van de beschermlaag op het metaal. Ook koperdeeltjes kunnen vanwege hun kathodische werking die invloed hebben.

Die deeltjes zijn bijvoorbeeld afkomstig van de bovenleidingen van treinen en trams”.

600.000 vierkante meter Poederlak is niet alleen een goede en milieuvriendelijke beschermingsmethode tegen invloeden van buitenaf, maar er kan ook voor gekozen worden om esthetische reden (om een gebouw een bijzonder aanzien te geven) of vanwege de signaalfunctie van kleur (verkeersborden bijvoorbeeld). Guus Habraken: “Ons onderbewustzijn reageert op kleur en dat kan onze stemming beïnvloeden. Een gebouw of een brug her en der een enkele kleur geven, kan al een groot verschil maken in hoe wij dat object beleven.” In De Meern behandelen ze vooral constructiewerk, hek- en leuningwerk, lichtmasten geveldragers en fietsenrekken. Ook zijn ze heel actief in de kassenbouw. In totaal behandelen ze zo’n 600.000 vierkante meter per

jaar. Het poedercoaten wordt vaak in twee lagen uitgevoerd met verschillende eigenschappen: een epoxy primer en een eindlaag (polyester) in kleur. De primer moet vooral een goede hechting naar alle kanten hebben, biedt een goede kantendekking, maar is minder UV-bestendig.

De eindlaag is juist wel UV-bestendig, maar is minder damp- en vochtbestendig. De primer moet wel afgestemd zijn op de ontgassing

De meest uiteenlopende vragen uit de markt Het einde van de PowerPoint-presentatie bestond uit een behandeling van allerlei vragen die The Coatinc Company uit de markt krijgt en van de misverstanden die regelmatig ontstaan.

Bijvoorbeeld over zoiets eenvoudigs als de berekening van het aantal vierkante meters. Bij een hekwerk bijvoorbeeld is daar soms al veel onduidelijkheid over, die ook regelmatig leidt

Coatinc Company wil meer kennisoverdracht om discussie met opdrachtgever in de eindfase te voorkomen van de thermisch verzinkte ondergrond. De epoxyprimer moet zich daartoe openen en daarna ook weer keurig sluiten. Eindlagen zijn verkrijgbaar in verschillende glansgraden, UVeigenschappen, hardheden, hittebestendigheid en ook in anti-graffiti.

In sommige gevallen wordt er gepoedercoat in drie lagen: twee keer de primer gevolgd door de polyester eindlaag. Dat gebeurt bij toepassingen in zwaardere klimaten als zeeklimaat, zwembaden en bij zware industrie of wanneer er specifieke garantiestellingen verlangd worden bij klimaatklasse C3, C4 en C5.

tot discussie achteraf met de klant. “Om dit te voorkomen, hebben we richtlijnen opgesteld voor onze klanten”, zegt Guus Habraken. “De klant kan dit ook gebruiken in zijn contacten met de opdrachtgever.”

En komen vragen uit de markt waar een doorgewinterde poedercoater weinig mee kan, bijvoorbeeld: “Ik heb 800 meter hekwerk” of: “Ik heb 25 ton constructiewerk: wat kost dat?” Dat zijn heel lastige vragen, laat Gerd de Lathauwer, sales manager van Coatinc De Meern, weten. “Dit soort vragen zijn niet te beantwoorden voordat je goed antwoord krijgt op de vragen die ze

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 19

Regelmatig worden er lantaarnpalen gepoedercoat.

oproepen. Wedervragen zijn bijvoorbeeld: is het één opdracht? In welk klimaatklassen valt het product? Zit er ook gehoekt materiaal bij, wat zijn de afmetingen? Hoe zijn de materialen afgewerkt? In hoeveel leveringen wordt het product geleverd, enzovoorts.”

The Coatinc Company ziet het als haar rol om de klanten te helpen bij het beantwoorden van dergelijke vragen. “Je kunt niet zomaar iets roepen over de telefoon. Het is veel beter als je een soort spoorboekje aan de opdrachtgever kunt geven waarin allerlei vragen in een bepaalde volgorde staan. Als die goed beantwoord worden, kunnen wij een prijs opgeven.

Met dit traject willen we voorkomen dat op het einde iemand de rekening gepresenteerd

poedercoaten” . Deze posters zijn altijd gratis te verkrijgen bij alle vestigingen van The Coatinc Company.

Geen fouten maken Vervolgens was het tijd voor de rondleiding in het bedrijf zelf. “Wij zijn een looncoater die met de klant mee wil denken”, zegt Gerd de Lathauwer, terwijl we door de productie lopen met overal bewegende objecten om ons heen die onder handen genomen worden. “Wij voeren erg vaak grotere projecten uit met grotere volumes maar ook de kleinere werken zijn bij ons van harte welkom. We willen een zo’n groot mogelijke toegevoegde waarde creëren samen met onze klant. We hebben veel verschillende

Klanten van The Coatinc Company zien hun wens om bredere informatie gehonoreerd krijgt van het slechte voorbereiden. We willen jullie met deze procedure verzekeren van een goede afloop. Daarom zeggen wij: als jullie ondersteuning nodig hebben, bel ons dan.” Om de klant te ondersteunen zijn er twee posters ontworpen. Een voor “Doordacht vervaardigen en construeren voor thermisch verzinken” en “vierkante meters calculatie-methodiek voor

20 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

objecten die in de chemische voorbehandeling met zeswaardig chroom behandeld worden.

Dit mogen we nog gebruiken tot 2016. We gaan tot die tijd niet overstappen op een ander middel. We zoeken wel naar een alternatief, zoals driewaardig chroom, maar de werking van zeswaardig chroom is enorm goed. Dat middel dwingt ons wel om goed om te springen met

de eventuele gevolgen op milieugebied. Om schade te voorkomen hanteren we de strengste normen op het gebied van veiligheid. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de waterzuivering.

Terwijl we onder de horizontale lantaarnpalen doorlopen richting de oven, legt Gerd de Lathauwer uit dat de gehele installatie ongeveer 14.000 vierkante meter per week verwerkt.

“Deze installatie maakt het ons mogelijk tegen scherpe tarieven de markt in te gaan. Maar dat betekent ook dat er geen marges zijn om fouten te maken. Dus we moeten heel slim het werk aanpakken om iets over te houden aan het eind van de rit. Daarom maken we er veel werk van om het logistieke proces en de informatievoorziening te optimaliseren.”

Uit het enthousiasme van de bezoekers bleek dat er een grote behoefte bestaat aan de informatie die op die avond gedeelde werd. The Coatinc Company zal dan ook doorgaan met informatiesessies. ●

Meer informatie www.coatinc.com Dit verhaal is het laatste artikel in een serie van drie over informatiesessies. De twee eerdere artikelen verschenen dit jaar in januari en maart (Overleg maakt het verschil,1 en 2).

elektrochemie & metallieke deklagen

Hoe corrosie ontstaat en wat het allemaal kost The Coatinc Company wil behalve het werk uitvoeren ook de markt opleiden met als doel dat er minder misverstanden met opdrachtgevers ontstaan en er effectiever gewerkt kan worden. Voor een beter begrip van het ontstaan en de betekenis van corrosie heeft het bedrijf een aantal aspecten op een rijtje gezet.

De permanente “vijand” in onze branche is corrosie. De aan corrosiegerelateerde schade in Nederland bedraagt jaarlijks zo’n 17 miljard euro.

In de meeste gevallen zijn een corrosieve atmosfeer (hoge luchtvochtigheid of aerosols) en corrosieve vloeistoffen (zout water, chemische verbindingen) de corrosie in de hand werkende factoren. In enkele gevallen treedt corrosie ook op door de vorming van een galvanisch element (stroom tussen verschillende metalen bij aanwezigheid van een elektrolyt).

Naast deze twee hoofdtypes zijn er nog talrijke andere oorzaken voor corrosie: beginnend bij faseverschillen respectievelijk fasegrensvlakken of concentratieverschillen in gaten, spleten, afzettingen of deeltjes tot aan statische en dynamische trekbelastingen. Maar ook door direct contact van verschillende metalen tot aan de absorptie van waterstof, fase-insluitingen en ontbrekende homogeniteiten in het materiaal.

De optimale omstandigheid voor atmosferische corrosie is een vochtfilm (regen, dauw, condens of hygroscopische zouten – dus elektrolyten) op het metaaloppervlak. Het vervolgens intredende mechanisme is hetzelfde als in elektrochemische oplossingen – zuurstof moet natuurlijk wel altijd goede toegang hebben.

Dunne vloeistoflagen bieden daarom optimale voorwaarden voor corrosie. Ook een relatieve luchtvochtigheid van 80% en een temperatuur boven 0°C bevorderen corrosie. Tenslotte is

de corrosiesnelheid afhankelijk van de duur van de bevochtiging en de pH-waarde van de vochtfilm. Typische corrosieversnellers zijn een verhoogde temperatuur en verhoogde zuurgraden en oxidatiemiddelen. Daarom moet juist in combinatie met reactieve luchtverontreinigingen in de atmosfeer (SO2, NOx etc.) en/of hygroscopische zouten ook bij een luchtvochtigheid van duidelijk minder dan 80% rekening worden gehouden met een hogere corrosiegraad en –snelheid. Verder is het microklimaat (spleten, open ruimtes achter gevels, tunnels ...) een corrosieversneller, want juist opkomende concentratie van schadelijke stoffen (hoofdzakelijk chloride) leidt tot meer corrosiviteit. Corrosie is met al zijn oorzaken en gevolgen een dagelijks fenomeen: een permanent risico. Daarom is regelmatige controle op corrosie van groot belang.

De door corrosie veroorzaakte macro-economische schade bedraagt in de industrielanden één tot in twee cijfers geschreven percentage van het bruto binnenlands product. Corrosie is een risico voor iedereen: het verlaagt de levenskwaliteit, kan de openbare veiligheid benadelen en in het ergste geval leiden tot milieu- en gezondheidsschade (belastingen door vrijkomende zware metalen). Ook de publieke infrastructuur ondervindt de gevolgen ervan. Duidelijke tekenen zijn bijvoorbeeld de significant toegenomen saneringen van aangebrachte stalen

wapeningen die door externe invloeden, zoals lucht- en watervervuiling, diverse organische en anorganische verbindingen en microbiologische processen, beschadigd raken.

Corrosie veroorzaakt directe en indirecte schadekosten. De directie schadekosten zijn onder meer: - Arbeidstijden voor een objectontwerp dat rekening houdt met adequate corrosiebescherming - Kosten voor toeslagstoffen die bijvoorbeeld beton tegen chemische invloeden beschermen - Kosten voor coatings die tegen corrosie beschermen Indirecte corrosieschadekosten: - Productie-uitval door corrosieschades die bedrijfsstoringen, materiële schade of zelfs stillegging van installaties tijdens reparaties tot gevolg hebben - Andere kosten die optreden door de blokkering van een object, bijvoorbeeld brandstofkosten bij een omleiding vanwege een afgesloten brug. ●

Meer informatie www.coatinc.com

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 21

elektrochemie & metallieke deklagen

Sierchroom op stoelframes.

Ontwerpers en uitbesteders zijn koning te rijk na het ontdekken van de mogelijkheden en het voorkomen van nodeloze kosten

Goud in handen (3) In de serie constructieve wenken, gebaseerd op het onlangs volledig geredigeerde uitgebrachte Handboek Galvanotechniek, gaan we deze keer in op de verantwoorde keuze van het materiaal. In januari was al te lezen over constructieve wenken voor het thermisch verzinken, waarop ook in de juni-editie is doorgegaan. Het Handboek Galvanotechniek bevat een schat aan waardevolle kennis voor ontwerpers, productontwikkelaars, uitbesteders en galvanotechnici.

Keuze van voorbehandeling Het eindresultaat van een galvanische deklaag wordt in hoge mate bepaald door de oppervlaktegesteldheid van het grondmateriaal. Verontreinigingen, metaaloxiden (roest, walshuid) en vreemde stoffen (koolstof, silicium) moeten verwijderd worden om een goede hechting en een kwalitatief goede galvanische deklaag te kunnen realiseren.

22 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

Mechanische bewerkingen kunnen tot gevolg hebben dat vreemde metalen zich in het oppervlak vastzetten en dat werkt corrosie in de hand.

Door het kiezen van een geschikte beitsbehandeling kunnen deze vreemde metaaldeeltjes van het oppervlak verwijderd worden. Door een mechanische voorbewerking of door elektrolytisch polijsten, kan de corrosievastheid van de deklaag worden verbeterd – want hoe gladder het oppervlak is en hoe minder fouten

het materiaaloppervlak bevat, des te minder poriën zal de aangebrachte deklaag bevatten en des te geringer is de kans op corrosie. De voorbehandeling heeft grote invloed op het decoratieve uiterlijk van de deklaag. Zo kan met een geschikte voorbewerking en/of voorbehandeling het gewenste uiterlijk van het oppervlak worden voorbereid. Besparingen op de oppervlaktekwaliteit van het materiaal en/of de galvanische voorbehandeling, leiden vaak tot

de constatering: ‘Goedkoop is Duurkoop’. Welke voorbehandeling het te galvaniseren oppervlak moet krijgen op basis van oppervlaktegesteldheid en materiaaleigenschappen, blijft daarom een zaak van zorgvuldige overweging.

Mechanische voorbewerkingen Mechanische voorbewerkingen hebben tot doel het: a) verbeteren van de ruwheid: verkleinen (polijsten), vergroten (matteren), oriënteren (zijdeglans); b) verwijderen van oxidehuid, walshuid; c) reinigen van een lasnaad; d) aanbrengen van drukspanningen; e) afronden van scherpe kanten (afbramen).

De volgende materiaaloppervlakte-eigenschappen zijn met genoemde mechanische voorbewerkingen te bereiken: Decoratief uiterlijk - strak - satijnachtig - egaalmat - glanzend Functionele eigenschappen - hechtingsondergrond voor lakken; - verhoging van de oppervlakteruwheid (met als doel verhoging van de wrijvingscoëfficiënt); - verlaging van de oppervlakteruwheid en/ of verbetering van de gladheid (met als doel minder aanhechting van verontreinigingen en lagere wrijvingscoëfficiënt); - aanbrengen van drukspanningen (tegen spanningscorrosie).

Galvanotechnische geschiktheid - reiniging (in plaats van chemisch reinigen); - activering (in plaats van beitsen); - hechtingsondergrond voor galvanische deklagen; - decoratieve ondergrond voor bepaalde decoratieve galvanische deklagen;

Thermische voorbehandelingen Warmtebehandeling wordt toegepast indien er kans is op waterstofbrosheid of spanningscorrosie. Deze kunnen optreden bij materialen met hoge treksterkte, materialen die gehard zijn, en materialen met eigenspanningen, indien deze materialen onder duurbelasting komen te staan (zie ook paragraaf 5.2.3 Mechanische eigenschappen).

Keuze van galvanische deklaag Het oppervlak van een artikel is voor een groot deel bepalend voor zijn waarde, niet alleen vanwege de uiterlijke aspecten, maar ook omdat duurzaamheid en functionaliteit voornamelijk van dat oppervlak afhankelijk zijn.

Galvanische deklagen worden het meest toegepast ter verfraaiing van gebruiksartikelen. Het decoratieve uiterlijk bepaalt vaak het marktsucces. Weerstand tegen corrosie is daarbij een vanzelfsprekende kwaliteitseis, die slechts zelden nauwkeurig wordt omschreven, maar die eigenlijk de belangrijkste eis is, dikwijls ook bij functionele toepassingen. Bij de functionele, technische deklagen zijn uiteraard de gebruiksomstandigheden bepalend voor de keuze, maar bij de kwaliteitsbeoordeling worden decoratieve aspecten meestal mee in beschouwing genomen. Indeling deklaagkeuzen op basis van: - het decoratieve uiterlijk; - de functionele eigenschappen; - de corrosie-omstandigheden van de omgeving. leder deklaagmetaal heeft zijn eigen specifieke eigenschappen. Deze eigenschappen laten zich bovendien nog modificeren door de keuze van het galvanisch proces, van de procesparameters en de samenstelling van de elektrolyt-oplossing, door legeringen met andere metalen of nietmetalen (bijvoorbeeld antimoon), door combinaties van deklagen (meerlagensystemen), door inbouw van vaste deeltjes (composietlagen), en ook door thermische, chemische en mechanische nabehandelingen. Meestal gaat het om een galvanische deklaag die een combinatie van oppervlakte-eigenschappen moet bezitten.

De grote verscheidenheid aan galvanische deklagen, met daarbij nog de zeer vele specifieke toepassingen, waarover in verspreide technische publicaties is geschreven, maakt het bijna onmogelijk een compleet beeld te vormen van de toepassingen van galvanische deklagen.

Deklaagkeuze opbasis van decoratief uiterlijk Een decoratief uiterlijk is min of meer een relatief begrip. Het is smaak-afhankelijk en daarmee modegevoelig. Toch blijft bijvoorbeeld een diepglanzende chroomlaag of een warmglanzende messinglaag zijn aantrekkingskracht behouden. Ook in de kunst zullen decoratieve galvanische deklagen steeds een rol blijven spelen, zoals brons, zilver, goud, allerlei ‘antiek’ uitziende galvanische deklagen en vele metaalkleuringen. Vooral combinaties van messing en van satijn- of zijdeglansachtig nikkel of chroom tegen donkere matte bekledingen geven

een fraai effect. Antraciet-getint nikkel kan in bepaalde combinaties met textiel in etalages zeer decoratief zijn. Chemisch antiek-zwart gekleurd nikkel doet het goed op verlichtingsornamenten. Diepzwart chroom wordt veel toegepast op onderdelen van motoren (onder andere uitlaten). Terwijl nikkel heel licht geel getint en chroom heel licht blauw getint lijkt door interferentie van daglicht, geeft tin-nikkel (een vervanger van chroom) een heel licht roze getinte interferentie.

Koper en goud zijn de enige metalen met een ‘eigen’ kleur. De koperkleur kan via messing- of bronskleuren gevarieerd worden tot wit, door het gehalte aan zink, respectievelijk tin, te verhogen. Koper en messing laten zich met allerlei procedés chemisch kleuren (brons, patina, enzovoort). Goud laat zich, door middel van legering met diverse metalen, in een wijd gevarieerd gamma van kleuren aanbrengen van lichtgeel tot donkeroranje. Zilver heeft een warm witglanzend uiterlijk en geeft evenals goud een duur en chic aanzien. Zilver is overigens niet aanloopbestendig en moet daarom voorzien worden van een aanloopbestendige toplaag of laklaag. Hoogglans zink wordt veel toegepast als goedkopere vervanger van nikkel-chroom bij allerlei gebruiksartikelen. Zwart gepassiveerde zinklagen, mangaanfosfaatlagen en zwarte oxidelagen hebben eveneens een ‘bijkomende’, decoratieve functie.

Belangrijkste toepassingsgebieden van decoratieve galvanische deklagen zijn de - auto-industrie; - meubelindustrie; - rijwielindustrie; - sanitairindustrie; - metaalverwerkende industrie; - sieradenindustrie; - elektrotechnische industrie; - brilmonturenindustrie; - fijnmechanische industrie; - verlichtingsindustrie; - industrie voor huishoudelijke artikelen; - etalage- en winkelinterieurindustrie.

Deklaagkeuze opbasis van functionele eigenschappen Galvanische deklagen kunnen functionele eigenschappen aan een materiaaloppervlak toevoegen. Dat kunnen zijn: - mechanische eigenschappen als hardheid, slijtvastheid, smeereigenschappen, glij-eigenschappen; - fysische eigenschappen als elektrische geleidbaarheid, contactweerstand, warmtegeleidbaarheid;

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 23

- chemische eigenschappen als bestendigheid tegen zuren, logen, schoonmaaken desinfecteringsmiddelen.

Maar ook voor bijzondere, technische doeleinden worden galvanische deklagen ingezet, bijvoorbeeld voor het aanbrengen van: - lagen van voldoende dikte voor het weer op maat brengen van versleten onderdelen (reconditioning); - een hechtingsondergrond voor lakken of rubber; - een capillaire ondergrond voor smeerdoeleinden; - een slijpvlak voor het slijpen van zeer harde materialen.

De belangrijkste technische toepassingen van functionele galvanische deklagen zijn: - lagermaterialen; - harde slijtvaste oppervlakken; - connectortechniek; - soldeeroppervlakken; - oppervlakken met tribologische eigenschappen.

Deklagen van goud, zilver, koper, tin en hun legeringen worden gebruikt bij lagers. Voor harde, slijtvaste oppervlakken met glij-eigenschappen worden hardchroom, autokatalytisch nikkel, composieten, hardnikkel en hardgeanodiseerd aluminium toegepast. In de connectortechniek worden koper, edelmetalen en hun legeringen toegepast. Voor soldeeroppervlakken worden voornamelijk tin en tin-legeringen gebruikt.

De belangrijkste toepassingsgebieden van functionele galvanische deklagen zijn de - auto-industrie; - machinebouw; - elektrotechnische industrie; - grafische industrie; - elektronische industrie; - vliegtuigindustrie; - optische industrie; - defensie-industrie.

Deklaagkeuze in samenhang met de corrosie-omstandigheden van de omgeving Corrosie is een aantasting van het materiaal door chemische of elektrochemische reactie met zijn omgeving. Corrosie is een verschijnsel waarin tal van factoren kunnen meespelen.

Deze factoren worden bepaald door het materiaal, zijn directe omgeving en/of de klimatologische omstandigheden. De corrosie-facetten bij de keuze van de vorm en het materiaal, kwamen reeds ter sprake in de paragrafen over

24 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

corrosiepreventie (4.1.4 en 4.2.5). Bij de corrosiebestrijding van materialen met een galvanische deklaag kunnen de volgende maatregelen worden overwogen.

1. Het toepassen van een geschikt materiaal ter voorkoming van fouten in de galvanische deklaag: a) zo goed mogelijke kwaliteit qua homogeniteit van samenstelling en structuur, qua dichtheid van structuur, bij gewalste materialen geen scheurtjes, poriënclusters, insluitsels en dubbelingen, en bij gietstukken geen aangiet- en aanvloeifouten, kerfen krimpscheurtjes en gietgallen; b) zo glad mogelijk materiaaloppervlak.

2. Het ontwerpen van een geschikte vorm voor corrosiewering: a) geen spleten, nauwe openingen enzovoort; b) onderhoudsvriendelijk ontwerpen.

3. Een goede uitvoering van materiaalbewerkingen, waaronder het spanningsvrij gloeien van het materiaal en schadevrij en schoonmaken van het oppervlak.

4. Het toepassen van corrosiewerende deklagen: a) de keuze van het juiste deklaagmetaal ten opzichte van de geldende milieuomstandigheden; b) dikke deklagen of dubbellagen om zoveel mogelijk poriën te elimineren; c) het afdekken van de deklaag met aanloopbestendige edele toplaag of conversielaag.

5. Het toepassen van conserveringsmiddelen of inhibitoren en het schoonhouden van het oppervlak.

6. Het aanbrengen van isolatie bij samenstellingen van twee verschillende metalen voorkomt contactcorrosie.

7. Het tegengaan van het bij het corrosieproces optredende elektronencircuit in het metaal, door kathodische bescherming.

Door droge lucht met een relatieve vochtigheidsgraad van minder dan 50% worden de meeste metalen vrijwel niet aangetast. Bij een relatieve vochtigheid van meer dan 50% of bij condensvorming komt het corrosieproces op gang. De corrosieproducten die hierbij kunnen ontstaan, vormen in veel gevallen een compacte, goed hechtende en ondoordringbare dunne huid op het materiaaloppervlak, waardoor het corrosieproces wordt afgeremd.

Bij ijzer en magnesium vormen zich echter juist poreuze, hygroscopische oxidelagen, die het corrosieproces zelfs versnellen. De beschermende oxidelagen zijn echter niet bestendig in een niet-oxiderend, zuur milieu. Aluminium, zink en

tin zijn amfoteer, zodat de oxiden van deze metalen ook in alkalisch milieu kunnen oplossen.

Na het oplossen van de oxidehuid hangt het er nog maar van af of het corrosieproces zich voort zal zetten. Nikkel, tin en koper zijn bijvoorbeeld redelijk zuurbestendig, terwijl nikkel, zink en tin bestendig zijn in niet te sterk alkalisch milieu.

Het corrosieproces met vocht en zuurstof wordt versneld door stoffen en omstandig-heden als: - de aanwezigheid van zure gassen in de lucht, zoals zwaveldioxide, zwaveltrioxide, zoutzuur, salpeterzuur, azijnzuur en kooldioxide, die de beschermende oxidehuid aantasten; - de aanwezigheid van zwavelverbindingen in de lucht, zoals zwaveldioxide, zwaveltrioxide en zwavelwaterstof; enkele metalen hebben een grotere affiniteit voor zwavel dan voor zuurstof (zilver wordt wel door zwavel, maar niet door zuurstof aangetast); - de aanwezigheid van chloriden in zeelucht en, in geringere mate, in industrie- en stadslucht; chloriden bevorderen in sterke mate de elektronenoverdracht tijdens het corrosieproces; - contact met andere metalen, die eveneens in contact staan met vochtige lucht, waardoor grote potentiaalverschillen kunnen optreden; het minst edele metaal gaat daarbij het eerst in oplossing.

Naast atmosferische corrosiefactoren hebben de potentialen van galvanische deklagen, ten opzichte van hun omgeving, een beslissende invloed op het corrosieproces. De beschermende werking van corrosiebestendige galvanische deklagen berust op de verschillen van deze potentialen. Er zijn twee principes: - In het ene geval is de deklaag onedeler dan het grondmateriaal, en gaat de deklaag het eerst in oplossing. Eventueel aanwezige poriën in de deklaag geven geen corrosie van de ondergrond te zien en alleen de laagdikte en de passiviteit van de galvanische deklaag zijn dan bepalend voor de corrosiebestendigheid en dus voor de levensduur van het artikel. De belangrijkste vertegenwoordiger van deze groep is zink.

- In het andere geval is de deklaag edeler dan het grondmateriaal. Bij deze bedekkingen gaat het vooral om het porie- en scheurvrij zijn. De dikte van de deklaag heeft in zoverre een vertragende invloed op de corrosie, dat bij dikkere lagen het aantal poriën en scheurtjes, die doorlopen tot het grondmetaal, afneemt. Wordt door een porie, scheurtje of beschadiging van de deklaag het grondmateriaal blootgelegd, dan gaat het onedeler grondmateriaal corroderen. Ook voor deze

goede corrosiebestendigheid. In buitenklimaat moet voor voldoende corrosiewering een dubbelnikkellaag met microgescheurd chroom worden aangebracht. De normen betreffende de galvanische deklagen geven een indeling in corrosieklassen en daarop aansluitende versnelde corrosietesten. In de normen van galvanische deklagen worden ook poriëntesten aangegeven. Deze poriëntesten geven aan waar corrosie zal gaan optreden. Ze zijn eenvoudiger en sneller uit te voeren dan de versnelde corrosietesten.

Keuze van galvanische nabehandelingen

Combinatie van galvanisch hardgoud en chemisch goud. groep geldt dat de passiviteit van het oppervlak medebepalend is voor de levensduur van het artikel.De meest voorkomende vertegenwoordigers van deze groep zijn nikkel en chroom.

Galvanische deklagen moeten vaak van een aanloopbestendige toplaag worden voorzien.

Onder een aanloopbestendige deklaag wordt verstaan: een metaallaag die niet dof wordt en/ of niet verkleurt. Chroom, rhodium, goud en zijn legeringen, en palladium-nikkel-legering zijn aanloop-bestendige toplagen. Een toplaag kan het uiterlijk van de onderliggende deklaag beïnvloeden. Nikkel en chroom vormen zelf een oxidehuid, die zeer passief en voldoende dicht is. Nikkel verliest daarbij zijn glans en wordt daarom meestal van een chroomtoplaag voorzien. Zinkdeklagen vormen aan de lucht een oxidehuid, die het oppervlak een mat uiterlijk geeft. Met chromateren wordt de oxidehuid omgezet in een chromaatconversielaag, die een op chroom gelijkende glans en een hogere corrosiebestendigheid heeft. Naarmate de conversielaag meer chromaten bevat, verandert de kleur en neemt de corrosiebestendigheid

toe. De chromaatlaag blijkt uiterst effectief te zijn tegen corrosie, ook in de buitenatmosfeer.

Het gebruik van chromaatlagen is door milieumaatregelen zeer sterk beperkt. Als vervanging zijn er nu chromaatvrije (maar nog niet geheel chroomvrije) conversielagen mogelijk die eenzelfde bescherming verlenen.

De corrosiebestendigheid van elektrolytische zinkbedekkingen is de laatste jaren bovendien nog aanzienlijk verbeterd door legering met nikkel en kobalt. Deze zinkdeklagen, met sterk verbeterde corrosiebestendigheid, blijken te kunnen voldoen aan de verscherpte corrosieeisen in de automobielindustrie.

Nikkelbedekkingen zijn zeer corrosiebestendig, maar niet aanloopbestendig en worden daarom vaak verchroomd. Anders dan bij het passiveren van zink, wordt de corrosiebestendigheid van de nikkellaag door het verchromen niet verbeterd. Voor normaal binnenklimaat is een nikkel-chroomlaag of nikkellaag van 12 tot 20 micrometer dikte voldoende corrosiewerend, ook als er poriën in de nikkel- en chroomlaag voorkomen. Nikkel- en nikkel-chroomlagen op messing-grondmateriaal geven een zeer

Nabehandelingen houden nauw verband met de oppervlakte-eisen waaraan een galvanische deklaag moet voldoen. We onderscheiden de volgende nabehandelingen: - het elektrolytisch aanbrengen van een toplaag, zoals bijvoorbeeld chroom en rhodium; - het chemisch aanbrengen van conversielagen, zoals fosfateren, chromateren, passiveren, sealen en metaalkleuren (onder andere bronzen, patineren); - het aanbrengen van conserveringslagen door middel van lakken, inoliën, invetten, in de was zetten; - het aanbrengen van kleurlagen door middel van inkleuren; - het toepassen van warmtebehandelingen, zoals waterstofarm gloeien, ontspannen, uitharden (autokatalytisch nikkel), diffusiegloeien (vorming van legeringen met een bepaalde samenstelling, bestaande uit twee deklaagmetalen of verbetering van de hechting door diffusie van deklaagmetaal in het grondmetaal).

Thermische nabehandelingen Functionele eigenschappen, zoals hardheid en slijtvastheid, kunnen bij chemisch nikkel en chemisch composietnikkel worden verbeterd door warmtebehandeling. Met ontspannen kunnen trekspanningen uit de elektrolytische deklaag worden verwijderd. Met waterstofarm gloeien kan waterstofbrosheid worden voorkomen of opgeheven. Met diffusiegloeien kan van een meerlaagsysteem of met het grondmateriaal een legering worden gevormd. ●

Meer informatie Deel 1 verscheen in maart, deel 2 in juni, www.oppervlaktetechnieken.com/archief.

Het Handboek Galvanotechniek is voor € 15,00 te verkrijgen door het via info@ngo-sbg.nl op te vragen.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 25

toeleveranciers

Conglomeraat van elkaar aanvullende bedrijven vergroot de omzet en werkgelegenheid

Overname Sybrandy door Airblast Group schetst opmars China Sommige bedrijven in de sector kunnen ineens meer mogelijkheden tot expansie krijgen wanneer ze onderdeel worden van een grotere groep van bedrijven. Dat is gebeurd bij het in Amersfoort gevestigde bedrijf Sybrandy dat is overgenomen door de Airblast Group dat op zijn beurt in 2012 verkocht is aan het Chinese Shandong Kai Tai. Ineens gaat er nu nog veel meer op wereldschaal gedacht worden.

Sybrandy is zeer bekend in de markt als ontwerper en fabrikant van installaties voor stralen, spuiten, metalliseren en stofafzuiging. De Airblast Group is juist bekend als een wereldwijde organisatie die sterk is in de verkoop van straalen verfspuitapparatuur en van straalmiddelen.

In december 2012 heeft de eigenaar van Airblast, Cees Bekink, zijn gehele bedrijf verkocht aan het Chinese bedrijf Kai Tai. Dat bedrijf leverde al apparatuur aan de Airblast-vestigingen.

Boven de Airblast-vestigingen staat nu de in Nederland gevestigde holding AB-Techno bv dat een rol speelt in de verdere expansieplannen van Kai Tai. Cees Bekink is lid van het managementteam van AB-Techno en blijft voorlopig verbonden aan Airblast. “Ik ben verantwoordelijk voor het goed overbrengen van de Airblast-bedrijven naar de nieuwe eigenaar en ik geef adviezen aan Kai Tai over bedrijven die interessant zouden kunnen zijn om te kopen. Met Sybrandy hebben wij vanuit Airblast al ongeveer 30 jaar een goede relatie. Wij verkopen de Sybrandy-installaties op de internationale markt. Nu Sybrandy onderdeel is van AB Techno zijn er nog veel meer verkoop-

26 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

kanalen beschikbaar via de Airblast-vestigingen en onafhankelijke distributeurs.”

Willen op alle werelddelen gevestigd zijn De Airblast Group had wereldwijd al zeven verkoopkantoren, zoals in Heerhugowaard, Dubai, Qatar, Saoedi-Arabië, Maleisië, India en Singapore. Deze verkoopkantoren zijn er nog steeds, sterker nog: ze zullen worden uitgebreid. Onlangs nog werden naast Shanghai ook twee vestigingen in Australië aan de reeks toegevoegd. Cees Bekink: “In Australië willen we de nummer 1 worden op het gebied van oppervlaktetechnieken. Ik zie daar goede kansen voor. Op alle werelddelen willen wij gevestigd zijn en daarmee zijn we al aardig op weg. We richten ons nu op Noord- en Zuid-Amerika.

Alle bedrijven die AB Techno/Kai Tai koopt, moeten aanvullend zijn op de bedrijven die al in de groep zitten. Alle expansie zal onder de naam Airblast plaatsvinden, omdat deze naam wereldwijd bekend is.” Marcel Timmerman, directeur van Sybrandy: “De Chinezen zijn ook geïnteresseerd in het verwerven van westerse technieken om daarmee de eigen producten

te verbeteren. Sybrandy levert state of the art-producten middels eigen fabricage en engineering, bijvoorbeeld automatische straalen spuitsystemen. Daarnaast kunnen we ook specialistische maatwerkproducten maken.

Door de verkoop van Sybrandy aan AB Techno/ Kai Tai is er nu veel meer kans op het vergroten van het marktaandeel door de toegang tot alle verkoopkanalen waardoor de omzet en de werkgelegenheid zal stijgen. Daarnaast zijn de grootschalige inkoopactiviteiten van de Airblast Group voor ons ook interessant.”

Distributiecentrum van staalstraalmiddelen in Nederland Kai Tai is in China sinds 2001 één van de voornaamste producenten van staalstraalmiddel, aanvankelijk alleen voor de binnenlandse markt.

Na vijf jaar waren ze marktleider op het gebied van staalstraalmiddelen. Daarnaast produceert Kai Tai sinds ongeveer 2008 ook werpstraalmachines. Momenteel zijn ze op dat gebied de nummer 1 in China. In totaal telt het bedrijf nu ongeveer 1850 personeelsleden in China. Met de bedrijven van de Airblast Group opgeteld, heeft het bedrijf nu een omzet van tussen de

Cees Bekink (l) en Marcel Timmerman: “De benadering van de Chinezen is heel anders: ze kopen strategisch bepaalde bedrijven om die samen te smeden tot een logisch geheel.”

250 en 350 miljoen euro per jaar. Cees Bekink: “Alle expansie-activiteiten in Europa worden ingezet door de holding AB-Techno in Nederland.

Dat deze in Nederland zit, is voor de Chinezen voordeliger, omdat het vanuit Nederland veel makkelijker is om bedrijven te kopen en in te richten dan vanuit China. Door de overname van Sybrandy en de Airblast Group komt er eind dit jaar in Nederland een distributiecentrum van staalstraalmiddelen, dat gericht is op de Europese markt. Dat is een vrij grote markt en wij verwachten daar zelf veel van. Er zijn nu redelijk veel bedrijven op dat gebied die moeite hebben om het hoofd (financieel) boven water te houden, maar wij hebben dat probleem niet.”

Hij wijst er op dat de Chinese aanpak bij de ontwikkeling van bedrijfsconglomeraten anders is dan de Amerikaanse aanpak van een aantal jaar geleden. “De Amerikanen hebben geprobeerd markten te veroveren door in korte tijd veel bedrijven te kopen. Dit was voornamelijk gericht op het naar de beurs brengen van deze bedrijven op korte termijn. Het management bemoeide zich nauwelijks met de bedrijfsvoering. De benadering van de Chinezen is heel anders. Ze kopen strategisch bepaalde bedrijven om die samen te smeden tot een logisch geheel. De aangekochte bedrijven moeten op het gebied van technologie, kennis, producten en geografie elkaar goed aanvullen.”

Familiebanden Hij vervolgt: “Ze zijn juist wel geïnteresseerd in het wel en wee van de bedrijven en de

Stoffilterunits door Sybrandy gefabriceerd

mensen die er achter zitten. Ik ervaar het als familiebanden. Er wordt vanuit een goed gevoel gehandeld en het geeft mij een prettig gevoel om op zo’n manier met hen te kunnen samenwerken. Ik heb de Airblast-Group verkocht; als het mij niet zou bevallen, zou ik er niet meer bij zitten. Dan zat ik op mijn boot. Omdat het op een sympathieke manier gebeurt, vind ik het leuk om met mijn 40-jarige ervaring in de oppervlaktebehandeling deel te nemen aan de voortgaande expansie.”

Marcel Timmerman: “Ik merk dat er vooral gedacht wordt in partnerschip in de brede zin van het woord. Alles is gericht op samenwerking en het ondersteunen van elkaar. Er zijn heel goede contacten onderling. Daardoor worden we samen heel sterk. Sybrandy is door de overname onverminderd zelfstandig gebleven. De samenwerking tast ook niet onze autonomie aan. Wij blijven door het leven gaan als Sybrandy en niet als een Kai Tai-bedrijf. Ik zie alleen maar voordelen, ook intern op het vlak van personeelsontwikkeling en opleiding.”

Scholingscentra Hij vervolgt: “Sybrandy kun je zien als de techniekleverancier binnen de groep. Door de grotere financiële slagkracht, als gevolg van hogere omzet door de grotere afzetmarkt, verwacht ik meer stappen te kunnen maken, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie.

Daar zullen de andere bedrijven binnen de groep ook van profiteren. Ook betekent het

dat we nog meer aandacht zullen geven aan de opleiding van ons personeel. We stuurden onze medewerkers al lange tijd naar cursussen om zich verder te ontwikkelen, maar de opleidingen zullen nu ook op hoger niveau gevolgd gaan worden. Inhoudelijk meer gericht op technologie-ontwikkeling en op verkoop.

Ook dit bevordert weer de innovatie.” Hij wijst er op dat bij alle bedrijven die onder de hoede van Kai Tai vallen, het personeelsbestand alleen maar is uitgebreid. “En dat verwacht ik hier ook.

We hebben nu 23 medewerkers en ik verwacht eerst een voorzichtige uitbreiding met enkele mensen voor de engineering en verkoop. We streven naar een behoorlijke omzetvergroting.”

Cees Bekink: “Het voordeel van China blijft de grootte van alles. Als die grootte ook ondersteund wordt door voldoende kapitaal kun je scholingscentra opzetten, zoals we nu ook al doen in het Midden-Oosten en in India. In Dubai bijvoorbeeld komt een trainingsschool voor stralers en coaters waar ze gedurende één tot twee weken intensief kennis nemen van allerlei facetten van oppervlaktebewerking. Daardoor kunnen zij beter werken, maar ook een beter advies geven omtrent benodigde apparatuur.

Wij denken dat dit leidt tot een grotere vraag naar apparatuur die wij kunnen leveren. Ook in Europa willen we scholingscentra opzetten.” ●

Meer informatie www.airblast.com www.sybrandy.nl

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 27

toeleveranciers

Nanotechnologie boekt terreinwinst in oppervlaktebehandelende industrie

De kracht van klein Wat zijn de voordelen van nanotechnologie voor oppervlaktebewerking?

Welke hobbels liggen er op de weg naar implementatie? Wat is er op dit moment allemaal al mogelijk? Op al deze vragen kwam een antwoord tijdens de workshop nanotechnologie, die begin juni plaatsvond bij het FHI (FHI, federatie van technologiebranches) in Leusden.

René van Schaik, Industry Manager Functional Coatings Europe bij Enthone, kwam in de openingspresentatie van de middag meteen tot de kern. Volgens Van Schaik is nanochemie één van de meest veelbelovende technologieën van dit moment. Het principe van nano is kleiner, sneller en effectiever. De minuscule omvang van nanodeeltjes is ook gelijk de kracht: hoe kleiner de deeltjes, hoe groter het gezamenlijke oppervlak en dus hoe efficiënter de uiteindelijke eigenschappen tot hun recht kunnen komen Als eerste voorbeeld haalt Van Schaik de halfgelei-

28 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

derindustrie aan met de fabricage van computerchips en wafers. “Die zijn steeds kleiner aan het worden. Er zitten bijvoorbeeld hele kleine openingen in (nanometer diep en breed), waar we laag voor laag op nanodikte koper moeten electroplaten”, aldus Van Schaik. “Dit soort technieken betekent natuurlijk ook dat we onze chemische processen erop moeten aanpassen.

Dat heeft met name betrekking op de kwaliteit van de grondstoffen en het additief systeem wat nodig is om de gewenste resultaten te krijgen.”

Nanotechnologie speelt een steeds belangrij-

tekst Armand van Wijck, Aurora Science Communications

Surfix: het gepatroneerde glasplaatje met waterdamp dat Luc Scheres liet rondgaan tijdens zijn presentatie. (Foto: Surfix)

kere rol in de oppervlaktebehandeling. Coatings worden corrosiewerend gemaakt met behulp van nanotechnieken. Of nanodeeltjes kunnen een materiaal bijvoorbeeld een gewenste hardheid of elektrische eigenschappen geven.

Het maakt daarnaast zelfhelende materialen mogelijk of een antibacteriële werking. “Bijvoorbeeld oppervlakken geïmpregneerd met titaniumoxide. Die reageren met zonlicht waardoor ze een oppervlak kunnen reinigen”, weet Van Schaik. “Maar persoonlijk vind ik de mooiste toepassing de intelligente materialen. Dat zijn

Een onderzoeker bij een spatial ALD-reactor. Bij spatial ALD wordt het te behandelen oppervlak onder de gasinjecties door gedraaid, terwijl de gasinjecties (TMA en water) op een vaste plek boven het oppervlak blijven hangen. Hierdoor is het mogelijk om meerdere monolagen per seconde aan te brengen (het versnelt dus het ALD-principe). Foto’s: TNO

materialen die zich door nano-eigenschappen kunnen aanpassen aan een veranderende omgeving. Zoals slimme polymeren die veranderen bij een bepaalde zuurgraad of vochtigheid.”

Topje van de ijsberg In de galvano-industrie staan een hoop toepassingen nog in de kinderschoenen, maar de know-how en product-infrastructuur zijn er volgens Van Schaik al. “Met extra inzet kunnen we de chemie en productielijntechnologie al omwerken en de inzet van nanotechnologie mogelijk maken.” Depositie van nano-aluminium voor het repareren en onderhouden van leidingen in nucleaire faciliteiten is zo’n voorbeeld.

Deze Electrosleeve-methode wint steeds meer terrein en zit momenteel in een fase net voor de grootschalige technologische toepassing.

nog maar het topje van de ijsberg. En het is in dit stadium steeds de terugkerende vraag in hoeverre de markt of eindgebruiker er al klaar voor is. Want ook de klanten zullen hun productielijntechnologie en specificaties dus moeten aanpassen.”

Lab-on-a-chip Luc Scheres, CEO van Surfix, sprak in detail over chemische oppervlaktemodificatie. Dat is

een nanotechnologie waarin het bedrijf zich heeft gespecialiseerd en coatings mee maakt voor onder meer lab-on-a-chip-toepassingen.

“Ik vergelijk deze techniek altijd met een moleculair hoogpolig tapijt. De moleculen die we aanbrengen zitten chemisch gebonden als fibertjes op een substraat”, begint Scheres. “De dikte van zo’n moleculair laagje is maar 1 tot 5 nanometer. Aan de bovenkant ervan kunnen we allerlei mooie trucjes doen.” Ondertussen laat

Van Schaik gaat nog even door: het vernikkelen van plastics, dankzij het beïnvloeden van de plastic nanostructuur met pulse electroplating, of nanodispersietechnieken die de hardheid, soldeerbaarheid of glij-eigenschappen van een materiaal verbeteren. De mogelijkheden lijken eindeloos, maar er zitten nog een paar addertjes onder het gras. Van Schaik: “Nanotechnologie is momenteel nog erg duur en er is veel wat we nog niet weten. We zien waarschijnlijk alleen

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 29

Links: Een waterdruppel op een printbord. Er is hier dus ook een coating afgezet op de binnenkant van het stuk elektronica, namelijk op het printboard zelf.

Je ziet hier hoe een druppel op het printboard blijft staan, als waterdruppel en niet als opengelopen druppel. Ofwel een waterresistent printboard.

Rechts: Een waterdruppel op de (gecoate) batterij van een iPhone (zelfde idee).

Foto’s: TNO

hij een glasplaatje rondgaan met daarop een coating van anderhalve nanometer. Als je op het glasplaatje blaast, verschijnt door de condens het logo van Surfix.

Scheres: “Onze markt zit echt in de nanohoek.

We werken nagenoeg alleen maar met kleine substraatjes en microchips zoals voor lab-ona-chip-toepassingen.” De lab-on-a-chip is een samenvoeging van bijvoorbeeld biosensoren met microfluidica: er zitten microscopisch kleine kanaaltjes op de chip waar een vloeistof doorheen kan lopen. Op de biosensor brengt Surfix coatings aan, waarop vervolgens weer een antilichaam gezet kan worden. Het antilichaam is een biologisch herkenningselement dat een ziektekiem dat bij dat antilichaam hoort, kan opsporen wanneer dat op de biosensor komt.

Triggered assembly Surfix coat de chips met behulp van zogenaamde triggered assembly. “We beginnen met een substraat waarop we de moleculen een chemische binding laten vormen. Wanneer alle moleculen dan netjes naast elkaar zitten, krijg je dus zo’n moleculair hoogpolig tapijt”, legt Scheres uit. “De moleculen reageren niet vanzelf, we moeten er energie instoppen om ze chemisch te laten binden. Dat betekent dat als we er lokaal energie instoppen, we bepaalde patroontjes kunnen maken, zoals ons logo op het glasplaatje.” De moleculen reageren niet met elkaar, waardoor er geen clustering plaatsvindt en er een egale deklaag ontstaat.

Daarnaast is selectief modificeren ook mogelijk, waarbij men kan afstellen welk materiaal met welk soort molecuul reageert.

Tevens laat het grote gebruiksvermogen van de precursor de kracht van nanotechnologie

30 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

zien. “Onze precursor reageert niet met lucht of vocht, daardoor blijft het onbeperkt houdbaar.

We begonnen in 2011 met 200 ml van onze precursor. Diezelfde hoeveelheid precursor hebben we nu min of meer nog steeds, want met die inhoud kunnen we een oppervlakte gelijk aan 250 voetbalvelden coaten met een nanolaagje”, aldus Scheres.

Kippenmest Een veelgevraagde eigenschap voor (bio)sensoren is eiwitafstotendheid (antifouling). Indien onderzoekers bijvoorbeeld bloed testen, dan zitten er allerlei eiwitten in het bloed. Zonder coating zouden die eiwitten aan de sensor gaan plakken, terwijl het juist de bedoeling is dat alleen de ziektekiemen uit het bloed moeten blijven plakken. Dit laatste gebeurt dankzij antilichamen die Surfix bovenop het moleculaire antifouling laagje zet.

De techniek is op een grote verscheidenheid van chips toepasbaar en inzetbaar voor meer dan alleen bloedonderzoek. Planten kunnen er ook mee gecontroleerd worden op ziektes, door een moleculair laagje aan te brengen waarop bijvoorbeeld specifieke peptiden kunnen hechten. “En we hebben ook gewerkt met kippenmest”, vertelt Scheres. “We konden met een daarvoor aangepaste biosensor heel goed campylobacter bacteriën detecteren die daar in zaten.” Volgens Scheres is de techniek daarnaast, afhankelijk van de toepassing, ook schaalbaar. “Maar dan moet je wel denken aan batch-processen.”

thoden uit het lab van Philips is opdampen in een vacuümsysteem. Hiermee kan men in een vacuümkamer bijvoorbeeld aluminium verdampen en laten neerslaan op een substraat. “Dit is een eenvoudige techniek waarmee je zowel organisch materiaal als metalen kunt aanbrengen”, licht Nellissen toe. “We kunnen dit doen middels opwarmen via weerstandsverhitting of met behulp van een elektronenbundel dat het aan te brengen materiaal doet verdampen.”

Atoomlaagdikte

Deze methoden zijn prima geschikt om bijvoorbeeld piëzomateriaal mee te metalliseren.

“Alleen is het directioneel. Door de lage druk rond de 10-6 millibar zal een molecuul zonder een ander molecuul tegen te komen op het substraat neerslaan. Dit heeft soms voordelen, maar het gevolg is een vrij slechte stapbedekking”, aldus Nellissen. Dit staat lijnrecht tegenover de meest precieze depositiemethode: atomic layer deposition (ALD). De dikte van een oppervlaktelaag kan met ALD exact op een gewenst aantal atoomlagen bepaald worden (zie kader).

Nellissen: “De stapbedekking is met deze methode extreem goed. Zelfs op smalle poriën van bijvoorbeeld wafers kunnen we hiermee mooie egale lagen siliciumoxide van maar 50nm dik maken.” Een nuttige techniek dus voor de halfgeleiderindustrie. Maar er is naast het aanbrengen van slijtvaste of di-elektrische lagen volgens Nellissen nog veel meer mogelijk met een techniek als ALD. Optische coatings zoals interferentiefilters bijvoorbeeld, die materialen een specifieke brekingsindex geven. Silicium zonnecellen en schermen voor mobiele telefoons behoren ook tot de mogelijkheden.

Ton Nellissen, projectleider bij Philips Innovation Services, gaf tijdens de middag wat meer toelichting op een aantal veelbelovende nanodepositiemethoden. Eén van de depositieme-

De productiekosten zijn sterk afhankelijk van het te deponeren materiaal en de omvang van het substraat, maar de apparatuur die er voor

troleerd proces, dus de hoeveelheid benodigde chemicaliën zijn gering. Na behandeling is drogen overbodig, wat weer energie bespaart.

Tot binnenin doordringen

nodig is, is altijd erg duur. Om de kosten wat te drukken, werkt Phillips de helft van de tijd met de apparatuur voor derden, waaronder ook midden- en kleinbedrijven.

Twee miljoen headsets Het laatste praktijkvoorbeeld van de middag laat zien dat nanotechnologie schaalbaar en kostenefficiënt kan zijn. Het Belgische MKB Europlasma werkte aan een lagedruk plasmatechniek waarmee hun klant Plantronics momenteel twee miljoen headsets per jaar coat.

R&D-manager Eva Rogge vertelt dat het twintig jaar oude Europlasma zich in de beginjaren enkel ontfermde over de machinebouw en machineverkoop voor lagedruk plasmatechnologie. “Over de jaren heen begonnen we meer en meer onze eigen producten en coatings te ontwikkelen. Inmiddels bieden we enkel een totaalpakket aan: zowel de chemicaliën als de machines en processen.” Europlasma heeft zich dus gespecialiseerd in het kunstmatig opwekken van plasma onder lage druk.

Rogge: “We plaatsen de te behandelen stukken in een vacuümkamer waarvan we de druk omlaag brengen. Daardoor kunnen we heel gecontroleerd een procesgas inbrengen en de reactie op het te coaten voorwerp controleren.”

Naast kleine elektronica-onderdelen worden met deze techniek ook automotive plastics of rollen textiel behandeld. Europlasma heeft kleine kamers van 50 liter voor de kleinere stukken, maar maakt kamers tot 12.000 liter voor roll-to-roll behandelingen in de textielindustrie.

“Het belangrijkste onderdeel van het systeem is de vacuümkamer, waar het hele proces plaatsvindt”, legt Rogge uit. “In die kamer brengen we elektroden aan die het plasma genereren.

We hebben een pomp om de druk te reduceren en een monomeer aanvoersysteem brengt het procesgas in de kamer.” Eén van de redenen waarom Europlasma met lagedruk plasma is gaan werken, is volgens Rogge dat het een relatief milieuvriendelijke techniek is. De systemen gebruiken geen water en hoeven dus ook geen afvalwater af te voeren. Het is een uiterst gecon-

“De coatings die we in de regel afzetten zijn 150 tot 250 nanometer dik, maar dunner kan uiteraard ook”, aldus Rogge. Het is daarbij belangrijk dat de coating de driedimensionale structuur van het oppervlak volgt. Met plasma gaat dat volgens Rogge heel goed, omdat op deze manier de chemie gecontroleerd afgezet wordt in de vorm van een polymere coating. De coating wordt niet alleen afgezet op de buitenkant van een oppervlak, maar het plasma dringt zelfs door tot binnenin de structuur van een te behandelen open cel. “Dat is het grote voordeel ten opzichte van conventionele spuitprocessen.

Voor elektronica hebben we zo nanocoatings ontwikkeld die we op 3D-printborden afzetten.

Ze maken de printborden vloeistofafstotend en beschermen tegen corrosie.”

Electronicaproducent Plantronics kwam bij Europlasma om draadloze headsets te coaten. Die moeten beschermd zijn tegen water, zweet en slijtage. Europlasma testte verschillende typen coatings op corrosiewerendheid, waterafstotendheid en zweetresistentie. Uiteindelijk kregen de elektronica-onderdelen van de headsets aan de buitenkant en aan de binnenkant een fluorcoating. Nanotechnologie of in ieder geval lagedruk-plasmatechnologie hoeft volgens Rogge helemaal niet duur te zijn. De apparatuur is niet goedkoop, maar doordat het proces gecontroleerd is, zijn er minder chemicaliën nodig, minder energie en in dit geval is er ook geen afvalwater. Rogge: “Dat drukt de kosten zodanig dat het competitief is met andere technologieën. De totaalprijs komt lager uit dan die van traditionele dip of spuitbehandelingen.” ●

Atomic Layer Deposition

Meer informatie

In een conventionele, vacuüm ALD-reactor wordt vanuit twee gasvormige precursoren – die om en om worden toegelaten in de reactor – een dunne laag op een oppervlak opgebouwd.

Bijvoorbeeld ALD van aluminiumoxide uit de precursoren trimethylaluminum (Al2(CH3)6, TMA) en water. Hierbij komt er als eerste gasvormig TMA in de reactor. Het substraatoppervlak reageert met dit gas, waarbij methaan als bijproduct ontstaat en het aluminiumrestant aan het oppervlak adsorbeert. Wanneer het oppervlak verzadigd is, wordt het restgas (wat niet gereageerd heeft met TMA en reactieproducten) weggepompt, zodat er alleen een atoomlaag geadsorbeerd TMA op het oppervlak overblijft. In stap twee wordt gasvormig water in de reactor gebracht. Het water reageert met het geadsorbeerde aluminiumrestant op het oppervlak, waarbij de overige methylgroepen wegreageren en zo een monolaag aluminiumoxide overblijft. Het water dat niet heeft gereageerd, wordt wederom weggepompt. Door alles tussentijds weg te pompen, komen de twee uitgangsstoffen niet met elkaar in aanraking in de gasfase en zijn de twee halfreacties zelflimiterend. (zie ook Vakblad Oppervlaktetechnieken, april 2013: In rap tempo atoomlagen aanbrengen).

Vakblad Oppervlaktetechnieken, april 2013: In rap tempo atoomlagen aanbrengen Nanofix, filmpjes van labtesten waterresistentie: http://www.youtube.com/ watch?v=wo8agejfpBE ION organiseerde de workshop samen met MinacNed, de branchevereniging voor MicroNanoTechnologie. Dankzij de steun van het Ministerie van Economische Zaken kon de workshop gratis worden aangeboden aan MKB-bedrijven in het kader van het topsectorenbeleid voor High Tech Systemen en Materialen.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 31

algemeen

Beurzen bieden gelegenheid tot kennisoverdracht en voor het houden van discussiefora.

Presentatie over kostenmanagement negeert grote belang van ketensamenwerking

Co-makership of koehandel Krijg meer inzicht in en grip op de kosten van je toeleveranciers om zelf je marge te vergroten. Dit was het uitgangspunt van de presentatie Kostenmanagement in de keten door Koen Jansen van NEVI Purspective. Deze presentatie vond plaats tijdens de European Subcontracting and Engineering Fair ESEF 2014 in de Jaarbeurs Utrecht. Grip op je inkoopkosten zijn van groot belang, want de totale omzet binnen de industrie bestaat voor ongeveer 60-75% uit inkoop. Maar in de presentatie geen woord over ontwerpoptimalisatie. Alsof daar geen kosten mee te besparen zijn!

Purspective is een onderdeel van NEVI, de vak- en beroepsvereniging van inkopers met ongeveer 600 leden. De NEVI verzorgt onder meer de maandelijkse inkoopmanagers index PMI. Koen Jansen wees op het grote belang van het beheersen van de kosten in de keten. Uit

32 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

onderzoek was immers gebleken dat de meest succesvolle bedrijven veel uitbesteden, maar de toegevoegde waarde bij zichzelf houden.

En succesvol wil zeggen: ketenmanagement als markant onderdeel van de bedrijfsstrategie erkend. Het zijn immers niet de bedrijven die

concurreren, maar de ketens die concurreren.

Hele keten effectiever maken Omdat de meeste kosten van een product in de toeleveringsketen zitten (60-75%), is daar ook de meeste winst te halen. En is het dus zinvol

De aanpalende TechniShow bood weer gelegenheid de vaardigheden te tonen met de Vakkanjerwedstrijden. Additive Manufacturing (3D-printen van bijvoorbeeld tijdelijke vervangingsonderdelen of producten) ontbrak uiteraard niet. Het 3D-printen is volop in opmars, trekt jongeren de techniek in, en zal ongetwijfeld het inkooplandschap drastisch veranderen.

Kip met de gouden eieren Lezing: “Kostenmanagement in de keten” Spreker: Koen Jansen, Purspective/NEVI, www.NEVI.nl Evenement: European Subcontracting and Engineering Fair ESEF 2014 in de Jaarbeurs Utrecht, 12-15 maart 2014 Organisatie: VNU Exhibitions, www.

VNUexhibitions.com Volgend evenement: op 18 september houdt de vakorganisatie voor inkopers NEVI de masterclass Businessgedreven Inkoop, te Vught, van 9:00-17:00 u.

om daar te zoeken naar kansen voor kostenbesparing en beheersing van de risico’s. Dit in de vorm van ketenmanagement. Dit betekent onder meer zoeken naar kritische (zwakke) plekken in de toeleveringsketen en inzicht krijgen in de kosten van je leveranciers. Als je bijvoorbeeld weet dat de olieprijs maar anderhalve procent uitmaakt van de prijs van je leverancier, maar die verhoogt de prijs met tien procent en verwijst daarbij naar de stijgende olieprijs, dan weet je dat er iets niet klopt. Dan wordt het tijd om eens bij de leverancier op de koffie te gaan.

Kortom, als je inzicht hebt in wat een product zou moeten kosten bij inkoop, sta je sterker in de onderhandelingen, wat ten goede komt aan de continuïteit van je bedrijf. Als iedere partij in de keten dit doet, wordt de hele keten effectiever, zo is de verwachting. Volgens Koen Jansen heeft ieder product dezelfde eenvoudige kostenopbouw: - direct materiaal; - direct loon; - productieoverhead; - algemene-, verkoop- en administratiekosten; - winst voor belasting.

Maar het is wel jammer dat hij de kip met de gouden eieren over het hoofd ziet als het gaat om kostenbesparing via ketenmanagement.

Immers: in de wereld van oppervlaktebehandeling zijn er veel voorbeelden van ketensamenwerking die leiden tot kostenbesparing.

Dit kan bijvoorbeeld bereikt worden door co-makership gericht op ontwerpoptimalisatie.

Door meteen bij het ontwerp samen te werken en slimmigheidjes toe te passen, worden er verderop in de keten kosten bespaard. Ook het rechtstreeks doorleveren van het product vanaf de endafwerking zoals de oppervlaktetechniek en montage naar het verkooppunt is daar een voorbeeld van. Verder leidt een goede afstemming tussen leverancier en oppervlaktebehandelaar ook vaak tot kostenbesparing.

Bijvoorbeeld door producten niet verregaand gemonteerd aan te leveren, wat de oppervlaktebehandeling zou bemoeilijken. Ook een zo vroeg mogelijke afstemming over de wijze van

coaten doet de kosten dalen. Kortom: inkopers hebben wellicht de neiging om in de markt te shoppen naar dat ene goedkope deklaagje, maar zien daarbij over het hoofd dat door op een andere manier naar de productie in de keten te kijken, er veel meer kosten bespaard kunnen worden. Inkopers zouden er goed aan doen om ketensamenwerking een nadrukkelijke plek te geven in ketenmanagement en niet louter naar de prijzen van de toeleveranciers te kijken.

De hele sector van oppervlaktetechnieken kan hiervan profiteren, omdat er effectiever gewerkt wordt. Dit maakt de sector sterker ten opzichte van andere technieken. ●

Meer informatie www.MFN.li

Vakblad Oppervlaktetechnieken heeft nog even contact opgenomen met spreker Koen Jansen van de inkopersorganisatie NEVI over het missen van de co-makershipgedachte, en met de vraag of kennisontwikkeling zoals duale opleidingen en cursussen of het bijwonen van vakdagen bij deze benadering niet juist bestraft wordt. Zijn reactie: “Het doet me goed te zien dat de grote meerwaarde van dieper kijken naar de waardeketen en het vroegtijdig betrekken van leveranciers wordt onderkend. Dit onderschrijf ik ten zeerste, het ‘oude’ inkopen op laagste prijs is niet meer van deze tijd. Kijkend naar leveranciers kan Inkoop kijken naar Waarde, Kosten en Risico’s. In mijn presentatie heb ik een belangrijk aspect op de Kosten-as uitgelicht, namelijk ‘Should Cost analyses’. Doel van deze methode is niet om leveranciers tot lagere prijzen te dwingen, maar juist om samen met een leverancier een kostenstructuur inzichtelijk te maken en om daar (gezamenlijk) op te sturen. Met die leveranciers waar je als organisatie een lange-termijn relatie mee hebt, zou je een stap verder moeten gaan en samen analyseren waar de kostendrivers zijn in de keten en hoe gezamenlijk maximale waarde kan worden gecreëerd. Gezien de focus van de presentatie is dit laatste aspect niet nadrukkelijk aan bod gekomen, maar goed te zien dat dit in bovenstaand artikel alsnog aan bod komt.”

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 33

Gespot Sinds januari 2014 brengt vakblad Oppervlaktetechnieken de rubriek Gespot, een combinatie van de voormalige onregelmatig verschijnende subrubrieken Gelezen, Gezien, en Gehoord, met samenvattingen uit de vakliteratuur, besprekingen van televisieuitzendingen of losse congreslezingen, als aanjager voor het volgende evenement of inspelend op het thema van die maand. Met korte verwijzingen kan de lezer zich snel oriënteren. En als een titel, congres, televisieserie of webstek vaak naar voren komt, weet de lezer waar hij/zij voortaan terecht kan voor het rechtstreekse en volledige verhaal. Het beste blijft natuurlijk: zelf abonneren op de in deze rubriek aanbevolen collega-vakbladen en de evenementen bezoeken waar de vakgenoten samenkomen.

(afbeeldingen hebben geen rechtstreekse relatie met het partnerverzoek - red.)

ASB ontwikkelt cold spray 3D print-en laktechnologie ASB Industries in Barberton (Ohio, VS) heeft een geavanceerd high pressure cold spray-systeem met aanverwante apparatuur ontwikkeld en gepatenteerd, dat 3D-printen en 3D-lakken mogelijk maakt. In dit systeem worden metaalpoeders bij hoge snelheden op deelvlakken gespoten, om de oppervlakte te repareren en het onderdeel naar zijn oorspronkelijke afmetingen te herstellen. Toepassingen kunnen ook de productie van nieuwe onderdelen omvatten, waarbij het verwijderen van giet- of bulkmateriaal niet nodig is.

Deze nieuwe onderdelen kunnen desgewenst ook worden opgeknapt met behulp van de cold spray-technologie. Het gespoten metaalpoeder bindt zich aan het bestaande deel voor naadloze reparaties die meerdere malen

34 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

kunnen worden herhaald. Het proces maakt het mogelijk om onderdelen te herstellen met behulp van materialen die de eigenschappen van het originele onderdeel zelf weerspiegelen en erin opgaan, waardoor de werkbare levensduur van het onderdeel met jaren of decennia wordt verlengd. ASB ontwikkelt al geavanceerde oppervlaktetechnologie sinds 1946. Het bedrijf biedt een scala van uitgebreide, kosteneffectieve industriële coatingoplossingen die klanten in staat stellen om de operationele efficiëntie te verbeteren en de onderhoudskosten te verlagen.

Naast complete diensten voor thermal spray en cold spray ontwerpt, ontwikkelt en vervaardigt ASB ook hoogwaardige cold spray-technologie voor 3D lak- en 3D print-toepassingen.

De 3D print- en 3D-laktechnologie van ASB is bruikbaar in een breed scala van markten.

Het bedrijf heeft high pressure cold spraytechnologie en R&D-ondersteuning geleverd aan enkele van ’s werelds grootste OEM’s en industrievernieuwers. Cold spray wordt gebruikt voor het repareren en opknappen van componenten voor onder meer lucht- en ruimtevaartapplicaties, de olie- en gasindustrie, elektronica en de medische sector. Het proces wordt ook gebruikt om objecten en andere componenten van sputter-apparatuur, die wordt gebruikt voor de productie van plasmascherm-televisies, smartphones en dergelijke apparaten, succesvol te herstellen. ●

Meer informatie www.asminternational.org/news/industry/-/ journal_content/56/10192/16765945/NEWS

In stijl naar Disneyworld Florida Op Youtube is een filmpje te zien over het coaten van een Boeing 737-800 verkeersvliegtuig van het Canadese WestJetin een fraai Disney-motief. Het betreft de lijnvlucht Calgary-Florida, waarmee Disneyfans in stijl naar hun favoriete amusementspark kunnen reizen. Westjet vliegt al tien jaar op Disneyland en werkt veel met het park samen.

Voor dit project werd ook met lakproducent Mankiewicz samengewerkt, de coating komt uit Hamburg.

Er kwamen 36 kleuren aan te pas. Folie was geen optie: bij een dergelijke omvang zou dat

erg duur zijn en ze zouden hun kleurintensiteit te snel verliezen. Daar komt het risico van onthechting en slijtage nog bij. Het motief moet vier of vijf jaar meegaan, dus werd voor lak gekozen:een sneldrogende High Solid polyurethan met een kleur- en glansstabiele blanke High Solid polyurethanlak. Het toestel mocht maar vier weken buiten bedrijf zijn, dus werkten 26 vakkrachten uit vier landen drie weken lang klokje rond aan het project. De hoeveelheid afplakwerk was natuurlijk veel groter dan gebruikelijk. Het lastigst was het kleurverloop. Door steeds iets van een andere kleur bij te mengen werd dit effect bereikt. Beide vliegtuighelften

zijn identiek (maar gespiegeld), op één verschilletje na. Dat wordt niet prijsgegeven… het is dus een zoekplaatje, “zoek de verschillen”.

De gebruikte lak weegt minder dan wat gangbaar is, hetgeen resulteert in brandstofbesparing . Vakkrant Besser Lackieren berichtte overigens in de editie van 16 mei over het project. ●

Meer informatie www.youtube.com/watch?v=_4CRF8_Hcac aviation@mankiewicz.com

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 35

Op zoek naar samenwerkingspartners

Het Enterprise Europe Network, actief in 44 landen, is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op commercieel, onderzoeks- en technologiegebied. Sinds kort valt Enterprise Europe Network onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, waarin AgentschapNL opgegaan is. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Meer informatie Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777.

Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn tel.: 088-602 52 99 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hieronder volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke.

De verstrijkdata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

36 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

Nieuwe coatings voor fotovoltaïsche cellen Aanbieding uit Verenigd Koninkrijk, Referentie: TOUK20130815010, geldig tot 09-09-2014

Samenvatting

halfgeleiderlagen te weerstaan. De technologie kent een hoge doorvoersnelheid en kan een harde dunne-laagcoating op veel verschillende soorten materiaal afzetten: polymeren, keramiek, glas, staal, enzovoort. De ontwikkelaar is op zoek naar een geschikte productiepartner die dit naar de markt brengt, onder licentie of onder een commerciële overeenkomst met technische ondersteuning.

Een universiteit in het noordwesten van Engeland heeft een dunne-laag-coatingproces ontwikkeld dat een duurzame transparante geleidende oxidecoating kan afzetten op fotovoltaïsche cellen. De ontwikkelaar is op zoek naar geschikte fabrikanten wier producten schone oppervlakken moeten hebben, om deze technologie onder licentie of onder een commerciële overeenkomst met technische ondersteuning te implementeren.

Stadium van ontwikkeling

Beschrijving partnerverzoek

Beschikbaar voor demonstratie, geheime knowhow.

Dunne-laagmodules vormen een klein percentage van de totale fotovoltaïsche markt, maar de groei van het dunne-laagsegment zal naar verwachting hoger zijn dan 30%. Van de drie soorten fotovoltaïsche dunne-laagtechnologie gebruiken twee soorten transparante geleidende oxides (transparent conductive oxides , TCO) als de eerste laag van het fotovoltaïsche apparaat. TCO-coatings moeten duurzaam genoeg zijn om de downstream-processen die worden gebruikt voor de afzetting van de

Marktapplicatiekernwoorden Overige industriële producten (niet elders geclassificeerd).

Gewenste samenwerkingsvorm Licentieovereenkomst, commerciële overeenkomst met technische ondersteuning. De ideale partner zou een fabrikant van procesmachines met hoog volume voor fotovoltaïsche cellen zijn. ●

High-power impulse magnetron sputtering (HiPIMS) voor dunne-laagcoatingsen Aanbieding uit Zweden, Referentie: TOSE20130718001, geldig tot 06-09-2014

Samenvatting Een Zweeds MKB heeft een high-power impulse magnetron sputtering (HiPIMS) technologie voor de depositie van dunne lagen ontwikkeld.

De technologie maakt nieuwe en uitstekende dunne-laagoplossingen, bij voorkeur in de volgende gebieden: - Diamond Like Carbon (DLC) coatings; - Indium Tin Oxide (ITO) coatings; - Barrièrecoatings; - Harde coatings.

Het bedrijf is op zoek naar een licentieovereenkomst, productieovereenkomst, onderzoekssamenwerkingsovereenkomst en/of een joint venture.

Beschrijving partnerverzoek Sinds het vroegste begin van de ontwikkeling en innovatie van dunne lagen biedt het bedrijf high-end coatingrecepten en de benodigde

hardware. De technologie genaamd HiPIMS (high-power impulse magnetron sputtering) is een dunne-laag-depositietechniek met behulp van standaardmagnetrons naast gepulste plasmaontladingen.

Een direct voordeel van de HiPIMS-techniek is dat de hoge mate van ionisatie van het depositiemateriaal de groei van gladde en dichte lagen mogelijk maakt, zowel elementair als reactief afgezet. Ze maakt ook de sturing van fasesamenstelling en microstructuur en van mechanische en optische eigenschappen mogelijk. HiPIMS leidt bovendien tot verbeterde laaghechting en maakt de afzetting van uniforme lagen op complexe substraten mogelijk, bij een verlaagde depositietemperatuur.

Stadium van ontwikkeling

Marktapplicatiekernwoorden - Chirurgische instrumenten en apparatuur; - Coatings en lijmen; - Speciality-metalen (inclusief processen voor het werken met metalen); - Machinewerktuigen, andere metaalbewerkingsapparatuur (met uitzondering van numerieke besturing); - Industriële diensten.

Gewenste samenwerkingsvorm Licentieovereenkomst, productieovereenkomst, joint venture-overeenkomst, onderzoekssamenwerkingsovereenkomst. Type partner gezocht: industrie of universiteit. Specifiek werkterrein van de partner: fabrikant die dunne-laagdepositietechnieken gebruikt. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: de technologie gebruiken en implementeren. ●

Reeds op de markt, patenten toegekend.

Dunne silicium-nitridelaag met lage spanning voor MEMS Aanbieding uit Denemarken, Referentie: TODK20130821001, geldig tot 10-09-2014

Samenvatting Een Deense universiteit heeft uitgebreide kennis opgedaan binnen dunne silicium-nitridelagen met lage spanning, die essentieel is voor de ontwikkeling van micro-elektromechanische systemen (MEMS). De coatings kunnen op maat van de klant worden ontworpen om aan specifieke eisen te voldoen, zoals spanningsniveau, dikte, brekingsindex en extinctiecoëfficiënt, die volledig kunnen worden gedocumenteerd. De universiteit is geïnteresseerd in R&D-, commerciële en technische samenwerking met vooral industriële partners.

Beschrijving partnerverzoek Bij de ontwikkeling van micro-elektromechanische systemen (MEMS) speelt de capaciteit om homogene dunne silicium-nitridelagen met lage spanning op siliciumsubstraten te produceren een essentiële rol.

De Deense universiteit heeft uitgebreide kennis opgedaan binnen de productie en de fijn-

afstemming van deze specifieke dunne-laagcoatings. De universiteit biedt een combinatie van uitgebreide R&D-competenties en industriële coatingapparatuur, die geschikt is voor depositie op 4 inch silicium-wafers door low-pressure chemical vapor deposition (LPCVD). De universiteit is geïnteresseerd in R&D, pilot- of grootschalige productie (tot 60 wafers per run).

Bovendien heeft de universiteit de mogelijkheid om de fysische eigenschappen van de afgezette silicium-nitridelaag te documenteren, bijvoorbeeld spanningsniveau, dikte, brekingsindex en extinctiecoëfficiënt.

Daarnaast zijn combinaties met siliciumdioxide (SiO2) dunne lagen op 4 inch wafers mogelijk, thermisch opgegroeid door droge of natte oxidatie.

Marktapplicatiekernwoorden - Speciality-/prestatiematerialen: producenten en fabrikanten; - Halfgeleidende materialen (bijvoorbeeld silicium-wafers).

Gewenste samenwerkingsvorm Productieovereenkomst, commerciële overeenkomst met technische ondersteuning, technische samenwerkingsovereenkomst, onderzoekssamenwerkingsovereenkomst. Type partner gezocht: industrie of onderzoeksorganisaties. Specifiek werkterrein van de partner: micro-elektromechanische systemen. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: implementatie van de technologie of gezamenlijke ontwikkeling naar nieuwe toepassingen van silicium-nitride met lage spanning. ●

Stadium van ontwikkeling Beschikbaar voor demonstratie, geheime knowhow.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 37

Zelfreinigende dunne-laagtechnologie Aanbieding uit Verenigd Koninkrijk, Referentie: TOUK20130815008, geldig tot 10-09-2014

Samenvatting Een onderzoeker van een universiteit in het noordwesten van Engeland heeft een dunnelaagcoating ontwikkeld die tot zelfreiniging in staat is onder daglichtomstandigheden. De ontwikkelaar zoekt geschikte partners om deze ontwikkeling toe te passen op hun gefabriceerde oppervlakken, onder licentie.

Beschrijving partnerverzoek De dunne-laag-coatingtechnologie met hoge doorvoersnelheid kan het oppervlak wijzigen onder invloed van ultraviolet licht. Aldus triggert het UV in normaal daglicht veranderingen

in de oppervlakte-energie en organische oxidatie van het gecoate oppervlak. Het resultaat is een oppervlak dat zeer gemakkelijk te reinigen is en effectief zichzelf reinigt. Deze ontwikkeling kan vooral interessant zijn voor producenten van apparatuur met roestvastalen oppervlakken of glasproducten in de voedingsmiddelenindustrie of medische instrumentatie.

De ontwikkelaar is op zoek naar het in licentie geven van de technologie aan een geschikte productiepartner die dit naar de markt brengt.

Stadium van ontwikkeling

Marktapplicatiekernwoorden - Overig medisch/gezondheid-gerelateerd (niet elders geclassificeerd); - Overige industriële producten (niet elders geclassificeerd).

Gewenste samenwerkingsvorm Licentieovereenkomst. De ideale partner is een fabrikant van platte oppervlakken die worden gebruikt in de voedselbereiding en medicinale sectoren, om de ontwikkelde coating toe te passen en in hun product op de markt te brengen, onder een licentie-overeenkomst. ●

Beschikbaar voor demonstratie, copyright.

Nieuwe thermische barrièrecoating Aanbieding uit Verenigd Koninkrijk, Referentie: TOUK20130815007, geldig tot 09-09-2014

Samenvatting Een universiteit in het noordwesten van Engeland heeft een nieuwe thermische barrièrecoating ontwikkeld waarvan de voordelen zijn: goedkope productiemethode die minder energie gebruikt en hogere niveaus van mechanische sterkte en een grotere hechting geeft.

De ontwikkelaar is op zoek naar een geschikte partner voor de commercialisering, evaluatie en opschaling naar een productie-installatie onder een joint venture of licentie.

Beschrijving partnerverzoek Hoge temperaturen en complexe werkende

onderdelen gaan meestal niet goed samen. Een lid van de universiteit heeft bijgedragen aan het oplossen van enkele van de problemen door het ontwikkelen van een dichte thermische barrièrelaag, bestaande uit een mengsel van relatief grove deeltjes en nano-deeltjes. In ruwe omgevingen biedt deze dichte coating bescherming en isolatie aan bijzonder complexe vormen, zoals metallische en/of 3D-vormige turbinebladen, verbrandingsinstallatiedelen, buis- en nozzle-geleidingsschoepen. Daarom is dit materiaal vooral van belang voor de vliegtuigmotorensector en de energieopwekking. Meer dan de momenteel beschikbare

Uitlaat van een straalmotor (F-111 bommenwerper), Imperial War Museum te Duxford, Engeland.

(Foto: Coating Kennis Transfer, Gouda)

oplossingen biedt de coating langere thermische levenscycli, superieure weerstand tegen erosie, grotere mechanische sterkte en gladdere oppervlakteafwerking, en wordt zij geproduceerd bij een lagere sintertemperatuur.

Een demonstratie-proeffabriek is gebouwd.

De ontwikkelaar is op zoek naar een geschikte partner om het systeem te evalueren, naar een productieprocesniveau te tillen en op de markt te brengen.

Stadium van ontwikkeling Beschikbaar voor demonstratie, geheime knowhow.

Marktapplicatiekernwoorden Machinewerktuigen, andere metaalbewerkingsapparatuur (met uitzondering van numerieke besturing).

Gewenste samenwerkingsvorm De ideale partner is bekend met de productie van sinterapparatuur en de toepassing op complexe onderdelen. De partner moet kennis hebben van en bekend zijn met het sinteren en/ of coaten van complexe onderdelen, idealiter productieapparatuur, om het voornoemde te bereiken. De rol van de partner zou zijn om het bestaande prototype-ontwerp naar productieniveau te brengen, dit ontwerp op doeltreffendheid te evalueren voor complexe onderdelen die in hoge-temperatuuromgevingen moeten presteren, en op de markt te brengen. ●

38 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

Voorbehandelen zonder zware metalen? www.ct-technics.nl

de Kunst van continuïteit

technics b.v.

ontlakken • reinigen • oppervlakte-behandeling

C&T adv210x74mm.indd 2

24-10-11- Week 43 09:22

Totaaloplossingen in lagedruk verfspuitapparatuur

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

CAP Industrial Telefoon: (010) 437 47 37 E-mail: info@cap-industrial.nl

info@hatwee.be

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 39

Een nieuwe dunne-laagtechnologie die kleur kan veranderen Aanbieding uit Verenigd Koninkrijk, Referentie: TOUK20130815002, geldig tot 09-09-2014

Samenvatting

Voordelen zijn: van toepassing op grote oppervlakken, hoge duurzaamheid en lange actieve levensduur, binnen het bereik van thermische en solaire reactie.

Een universiteit in het noordwesten van Engeland heeft een dunne-laagcoating ontwikkeld die in staat is om kleur- en/of solaire eigenschappen te veranderen bij verhitting. De ontwikkelaar is op zoek naar geschikte fabrikanten wier producten warmtegevoelige reacties moeten bezitten, om de technologie in licentie te brengen of een commerciële overeenkomst met technische ondersteuning aan te gaan.

Stadium van ontwikkeling Beschikbaar voor demonstratie, patenten toegekend.

Marktapplicatiekernwoorden - Gerelateerd aan energiebesparing; - Gerelateerd aan overige constructie- en bouwproducten.

Beschrijving partnerverzoek De dunne-laag-coatingtechnologie met hoge doorvoersnelheid kan een harde dunne laag neerslaan die thermochroom (kleuraanpassend –red.) reageert wanneer er warmte aan wordt toegevoerd, waarvan de temperatuur dus wordt verhoogd of wordt omgekeerd naar koeling. Deze ontwikkeling is met name interessant voor producenten van glas voor ramen, tegels of panelen waarvan de kleur of solaire deflectie/absorptie te veranderen zouden zijn bij verwarming of koeling door de zon en weersomstandigheden. Zo zou de behoefte aan binnenjaloezieën of gordijnen worden verminderd wanneer de coating zou worden

Kleuromslagmok: de donkere thermochrome topcoating wordt transparant bij verwarming en het onderliggende opdruk wordt zichtbaar. aangebracht op vensterglas. De ontwikkelaar is op zoek naar een geschikte productiepartner om de technologie in licentie te geven en naar de markt te brengen.

Gewenste samenwerkingsvorm Licentieovereenkomst, commerciële overeenkomst met technische ondersteuning.

Gezocht wordt een machines producerend of verwerkend bedrijf om het proces op te pakken, als pilot naar de markt te brengen en daarna volledig op te schalen naar productie. ●

Innovaties en voordelen van de aanbieding Innovaties zijn: de reikwijdte van de materialen waarop de coating kan worden toegepast.

Anti-vingerafdruk-coatingoplossingen voor consumententoepassingen verzoek uit Verenigde Staten, Referentie: TRUS20130801001, geldig tot 27-08-2014

Samenvatting In opdracht van een Amerikaanse, wereldwijd opererende fabrikant van speciale materialen, werkt RTI aan de identificatie van opkomende technologieën die meer dan bij de huidige coatingoplossingen een aanzienlijke verbetering mogelijk kunnen maken van anti-vingerafdruken gemakkelijk te reinigen oppervlakken voor consumententoepassingen. Ideale oplossingen zullen industrieel worden toegepast, optisch helder zijn, compatibel met glassubstraten en duurzaam bij herhaalde reinigingen, in vergelijking met traditionele gefluoreerde coatings.

Beschrijving partnerverzoek Specifieke anti-vingerafdrukcoatings vereisen meerdere veegbewegingen om vlekken te

40 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014

verwijderen. De opdrachtgever hoopt een industrieel toepasbare coatingtechnologie te verwerven die slechts één veegbeweging of minder zou vereisen om verontreinigingen te verwijderen, terwijl de coating optisch helder blijft voor gebruik op glas- en/of polycarbonaatoppervlakken.

Technische specificaties - Eén veegbeweging of minder om vingerafdrukken te verwijderen; - Optisch helder; - Compatibel met glas en/of polycarbonaat; - Duurzaamheid van meer dan 2.000 cycli van staalwol # 0000 abrasietest; - Wrijvingscoëfficient < 0.04.

Marktapplicatiekernwoorden - Overige elektronica-gerelateerde apparatuur; - Coatings en lijmen.

Gewenste samenwerkingsvorm Licentieovereenkomst, productieovereenkomst, onderzoekssamenwerkingsovereenkomst. Type partner gezocht: industrie, universiteit of onderzoeksorganisatie, actief op het specifieke vakgebied van coatingonderzoek en -ontwikkeling.

De opdrachtgever hoopt de coatingtechnologie rechtstreeks te licentiëren of verwerven van de ontwikkelaar. ●

Terugblik Een oplosmiddelvrije koolstofcoatingmethode bij kamertemperatuur voor batterijelektrodematerialen Aanbieding uit Spanje, Referentie: TOES20131004004, geldig tot 18-10-2014

Column

zomer Zomer in Nederland: warm, winderig, en wateroverlast hier en daar. Veranderlijk was zo’n beetje het meest gebruikte woord in de weersverwachtingen. Goed weer voor de zeilers en surfers, maar je zag ook regelmatig mensen lopen in een korte broek met een paraplu stevig in de hand. De blik af en toe argwanend omhoog. En als

Samenvatting

het geen paraplu was, dan was het wel een ijsje dat men

Een Spaanse publieke onderzoeksorganisatie heeft een alternatief koolstofcoatingproces ontwikkeld dat generiek toepasbaar is op elk elektrode-actief materiaal. De methode opent de mogelijkheid voor de optimalisatie van elektrochemische prestaties in een veelheid van elektrodematerialen die niet kunnen worden gecoat volgens de klassieke methode. Industriële partners worden gezocht om de bestaande knowhow door middel van een patent-licentieovereenkomst te benutten.

verbouwereerd vasthield terwijl de eerste regendruppels

Koolstofcoating op batterij-elektrode-actieve materiaalpoeders is een gangbare praktijk om hun elektronische geleiding en de batterij-levensduur te verbeteren, door nevenreacties (dat wil zeggen: degradatie van het actieve materiaaloppervlak en elektrolytontbinding) te beperken.

De klassieke coating wordt nog verkregen door chemische methoden, gevolgd door thermolyse bij hoge temperaturen (circa 700°C), die bepaalde materialen kunnen ontbinden of doen afnemen. Deze route is kostbaar en energieverslindend en kan moeilijk zijn op te schalen.

De alternatieve methode is gebaseerd op fysische afzetting van koolstof, uitgevoerd bij kamertemperatuur onder droge omstandigheden, waarmee de bovengenoemde beperkingen dus worden vermeden. Bovendien maakt het de eenvoudige realisatie mogelijk van een homogene conforme coating met nauwkeurige beheersing van de laagdikte.

Stadium van ontwikkeling Beschikbaar voor demonstratie, patent(en) aangevraagd maar nog niet toegekend.

Marktapplicatiekernwoorden

Zo veranderlijk het zomerweer was, zo onveranderlijk intens was het om dit nummer te mogen maken. Zoals iedereen inmiddels wel weet, hebben we straks in oktober de Surface en daarom volgende maand een dikke beursbijlage. Wat dáár allemaal niet in staat! Maar ja, voor nu moesten we dat nog even voor ons houden terwijl mijn journalistieke bloed juist de primeurs direct met gulle hand wil rondstrooien.

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur oppervlaktetechnieken

Beschrijving partnerverzoek

er op vielen.

Natuurlijk draaiden veel bedrijven op halve kracht en werd de lancering van noviteiten nog even uitgesteld. Wat had het voor zin iets nieuws te melden als de helft van de geïnteresseerden op het strand lag? Een stilte voor de storm begon hoorbaar te worden.

Mijn ervaren redactiecoach liet me weten dat iedere editie van OT zijn eigen charme heeft en dat dat ook gold voor augustus. Nu het nummer klaar is, moet ik hem gelijk geven, maar het doorschuiven van artikelen omdat ze beter in een volgend themanummer passen, zal denk ik nooit een grote hobby van me worden, hoe logisch de redenen van het doorschuiven ook zijn.

Dus: het was weer een belevenis om dit nummer te mogen maken. En nu jullie weer terug zijn van vakantie, is het mijn beurt om mijn mail op de autoreply te zetten voor een korte vakantie. Nu maar hopen dat het weer dat me te wachten staat onveranderlijk mooi is. ● oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

- Batterijen; - Speciality-/prestatiematerialen: producenten en fabrikanten.

Gewenste samenwerkingsvorm Licentieovereenkomst. Type partner gezocht: industriële partner.

Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: exploitatie van de technologie door middel van een patent-licentieovereenkomst.

Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2014 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

afvoer gevaarlijk afval

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

afzuiginstallaties

anodiseer (ophangrekken)

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

bakken, kunststof

Industrihängare K AB T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 www.industrihangare.com order@industrihangare.se

brandwerende / brandvertragende coatings

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

beitsen/passiveren www.emotech.nl tel: 053-4301500

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

anodemanden (titaan) Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

Ploum Engineering T. 0412-630097 / F. 0412-645019 www.ploumengineering.nl info@ploumengineering.nl

anoden (titaan)

adviesbureaus energiebesparing

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-2620788, F. 010-2620201 www.magneto.nl

Haug Chemie Benelux b.v.b.a.

T. 06-4233 3660 info@haugchemie.be / www.haugchemie.be

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

anodezakken

Van Beek Ingenieurs BV T. 026-3127000, F. 026-3515117 info@vanbeek.com / www.vanbeek.com

Afvalwaterbehandelinginstallaties

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

Sir John b.v.

T. 0182-396931 F. 0182-396937 info@sir-john.nl, www.sir-john.nl De Veer Plating Supplies - Den Bosch T. 06 5433 8904 www.deveerps.nl

anodiseren (afdekmaterialen)

HangOn B.V. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

anodiseer (installaties) EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

beschermkapjes, pluggen, tape

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

chemicaliën/ opp. behandeling

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Haug Chemie Benelux b.v.b.a.

T. 06-4233 3660 info@haugchemie.be / www.haugchemie.be

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 info@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Kluthe Benelux BV T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, F.:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen

filters

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

chemisch nikkel

filters (andreae, columbus industries)

galvanotechniek, installaties

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

coatinginstallaties service & onderhoud

hangbaansystemen

www.emotech.nl tel: 053-4301500

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

hardchroom baden (kunststof)

glasparelstraalcabines M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

filters & pompen

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161, F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hechtingstechniek

Corode T. 0411 - 68 55 0 www.emotech.nl tel: 053-4301500

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Mefiag Filters & Pumps B.V. Heerenveen T. 0513-630230, F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

T. 0497-339384 F. 0497-381593 info@hendor.com www.hendor.com

elektrostatisch poederspuiten, installaties

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688, F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

elektrostatisch natlakken

Hittebestendige en non-stick coatings Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Droogapparatuur

IST Benelux bv T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

haken

galvano automaten Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, F.:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

industriële luchtbehandeling en warmteterugwinning

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

industriële reiniging

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

galvanotechniek, glansmiddelen

Industrihängare K AB T. +46 371511685 F. +46 37114996 www.industrihangare.com order@industrihangare.se

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

Maan Group T. 0572 355 333, F. 0572 364 498 r.klein@maangroup.nl /www.maangroup.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

Haug Chemie Benelux b.v.b.a.

T. 06-4233 3660 info@haugchemie.be / www.haugchemie.be

laagdiktemeters

Kluthe Benelux BV tel: +31 (0)172-516 000, F.: +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

kleur & glans

Gullimex B.V. T. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. BV Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255, F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022, F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633, F.0162-322907 info@verlab.nl www.verlab.nl

lakstraten

metaal oppervlaktebehandeling

CZL Tilburg BV T. 013-5703370, F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Surface Treatment Ned. Maasbracht, T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

moffelovens

natlakspuitapparatuur

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl www.emotech.nl tel: 053-4301500

naverbrandingsinstallaties

Gullimex B.V. T. 074-2657788 T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

kleurenwaaiers Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties esent r p r u e kl aaiers w & n kaarte or Ral ook vo

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

www.emotech.nl tel: 053-4301500 SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu / www.slf.eu

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

natlak Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

natlakken (afdekmaterialen)

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Kunststoflakken

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

marine coatings / Scheepvaartlakken Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

ontbramen Industrihängare K AB T. +46 371511685, F. +46 37114996 www.industrihangare.com order@industrihangare.se Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 info@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Thermo-Clean N.V.België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, F.:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl Industrihängare K AB T. +46 371511685, F. +46 37114996 www.industrihangare.com order@industrihangare.se Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

MEPACO B.V. T. 071-5892863

poederspuitapparatuur

poedercoating (afdekmaterialen)

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, F.:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl Industrihängare K AB T. +46 371511685, F. +46 37114996 www.industrihangare.com order@industrihangare.se

poederspuitcabines

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

poederlakken/ poedercoatings

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51, F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Schröder Plating Service T. 0546-681170, F. 0546-681003

ovens

ontvettingsmiddelen

TIGER Coatings Belgium bvba T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377, F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ontvettingsinstallaties

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

www.emotech.nl T. 053-4301500

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662, F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Teodur BV T. +32 13539095, F. +32 13539080 powdercoating@bel.dupont.com www.coatingsolutions.dupont.com

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

poederspuitinstallaties

www.emotech.nl tel: 053-4301500

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

pompen (magnetisch aangedreven) Corode T. 0411-685500

protective coatings

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Holtrop & Jansma B.V. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalinstallaties

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek BV T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

shotpeenen

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 www.petsonpaints.com / info@petsonpaints.com

Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

pvd coatings SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu Dekracoat T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl www.dekracoat.nl

reinigingsinstallaties

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl / www.kermad.nl

straalcabines

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

spuitcabines Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Vacuümstraalapparatuur T. 078-6418050, F. 078-6418059 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu www.emotech.nl tel: 053-4301500

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210, F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenbv@online.nl

T. +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

temperatuurregistratie & analyse Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com Gullimex B.V. T. 074-2657788

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

titaan (bevestigings-) materialen

MEPACO B.V. T. 071-5892863

straalkasten Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener www.rotocoat.nl / info@rotocoat.nl

verhuizingen van coatinginstallaties

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

verfspuitapparatuur

transportsystemen CAP Industrial B.V. tel- 010-4374737, F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl www.emotech.nl tel: 053-4301500 Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Twee-componenten apparatuur

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

UV en EBC Lak

straalmiddelen

stralen (afdekmaterialen)

tel +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

B ESCHER MI NG EN K L E U R

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal

tanks (kunststof)

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

MEPACO B.V. T. 071-5892863

verwarmingselementen

Corode T. 0411-685500 Eurogrit B.V., Papendrecht T. 078-6546770, F. 078-6449494 info@eurogrit.com / www.eurogrit.com

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

verwarmingselementen (teflon)

Corode T. 0411-685500

verwerking afvalstromen

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

werpstralers

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht Nederland T. +31 (0)180 645 281 / F. +31 (0)180 645 282

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

voorbehandelingsinstallaties

waterbehandeling

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

BWT Nederland B.V. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

www.emotech.nl tel: 053-4301500

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Eurowater BV T. 088-0005000 www.eurowater.nl Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl Lubron Waterbehandeling BV T. 0162-426931 www.lubron.eu

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

tel: +32 9218 7180 / F.: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl