Oppervlaktetechnieken mei 2016 by Jetvertising b.v.

28 16

Betere kwaliteit dankzij handmatige reinigingscabine

Pre-anodiseren: onbekend, maar niet onbemind

EfficiĂŤnte reiniging met nieuwe BvL Geyser

Flinke groei van laserreinigen verwacht

Open brief Chroom(VI) aan competent bodies en bevoegd gezag

05 | 60 e jaargang | mei 2016

Het vakblad voor de professional Thema IndustriĂŤle reiniging en voorbehandeling

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 1

Toonaangevend in Verfspuit – en Straalapparatuur

Industriële lage druk verfspuitapparatuur

Industriële hoge druk verfspuitappartuur

Straalapparatuur

Bekijk onze assortiment op www.rasco-clemco.nl of vraag onze catalogus aan! 2 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

RASCO B.V. & CLEMCO B.V. T (010) 43 70 166 E info@rasco-clemco.nl W www.rasco-clemco.nl

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur). realisatie Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief. advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Als bedrijf kun je soms heel lang bezig zijn met het vinden van een oplossing voor een lastig probleem. Ze zijn er zelfs voor op hun kop gaan staan, zeggen ze bij Ferro Techniek. Het probleem was het vrijhouden van een bepaald contactpunt op een verwarmingsplaatje zodat er niets van de daaropvolgende email op zou komen. Jarenlang waren er twee man bezig met maskeren totdat de lasertechniek in beeld kwam.

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Adrie Winkelaar (CTC Consult)

Ontsluieren Het werk aan een themanummer Industriële reiniging & Voorbehandeling maakte vooral duidelijk dat er op dit vlak nog flinke vernieuwingen op de stoep staan. Zoals de toepassing van het pre-anodiseren dat in Nederland nog niet gedaan wordt maar wel hoge ogen gooit, methoden om de groei van micro-organismen tegen te gaan en natuurlijk het pilot project waar Aalderink binnenkort mee begint. Naar verluidt gaat het daar om een geheel nieuw type chemische voorbehandeling dat voor niets minder dan een omwenteling zal zorgen. Natuurlijk lichten we alvast een tipje van de sluier. Van het pre-anodiseren gaan we sowieso meer horen, want er is een IONwerkgroep pre-anodiseren opgericht die onlangs voor de tweede keer bij elkaar is gekomen. En we belichten tamelijk uitgebreid de diverse toepassingen van het laserreinigen, een techniek waarvoor je wel diep in de buidel moet tasten voor de aanschaf ervan, maar dat tot grote operationele winst kan leiden door de zeer precieze werking en hoge snelheid waarmee het werk gedaan wordt. Om dat te zien, zijn we naar een bedrijf geweest waar het laserreinigen succesvol wordt ingezet om te decoaten. Ook zijn we naar Drachten geweest om de ins and outs te vernemen van een nieuwe installatie voor het handmatig chemisch voorbehandelen. Pluspunten: betere kwaliteit en kostenbeheersing en meer flexibiliteit.

Maar er zijn ook genoeg niet-themagerelateerde artikelen die zeer interessant zijn, zoals een kennismakingsinterview met de kunstenaar die het schilderij maakt voor de winnaar van ION Borghardt Award. Ook zijn we (opnieuw) bij de spoorbrug bij Muiderberg geweest om eens uitgebreid kennis te nemen van de toegepaste zinkschoopering, zowel in fabriekshal als op de plek naast de A1 waar de brugdelen aan elkaar werden verbonden. En we publiceren in aangepaste vorm een artikel over thermische deklagen dat eerder in de Constructeur is verschenen. Ook dit artikel heeft als doel om via een eenduidige beschrijving van vaktermen misverstanden te voorkomen tussen constructeur en opdrachtgevers enerzijds en applicateurs anderzijds. En in deze uitgave hebben we weer vijf pagina’s met korte nieuwsberichten over een grote diversiteit aan actuele onderwerpen die voor de applicateur van belang zijn. Ik wens u weer veel leesplezier! ●

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 3

Column

Airblast-Abrasives Straalmiddelen Metallisch High carbon steel shot High carbon steel grit Low carbon steel shot Gietijzergrit RVS straalmiddelen Draadkorrel

Niet-metallisch Corund bruin Corund wit

Oorzaak en gevolg Als je op een 80km/h-weg met een snelheid rijdt van 90km/h en vervolgens door een agent staande wordt gehouden, is zijn uitspraak: “u overtreedt de wet en krijgt daarvoor een sanctie opgelegd”. De reden dat die sanctie opgelegd wordt, is vooral het feit dat als je deze niet betaalt, het systeem erachter dermate krachtig is dat de gevolgen van het niet-betalen erger zijn dan wel betalen. Nooit wordt ter discussie gesteld dat de genoemde grens van 80km/h ook maar een door mensen gestelde (arbitraire) grens is, en dat er waarschijnlijk geen enkele reden is om 80km/h te kiezen boven een andere willekeurige grens als 64, 72, 78, 86 of 94km/h. Het grote voordeel, en waarschijnlijk ook de reden van acceptatie, is dat er geregeld wordt dat er op de betreffende weg geen al te grote verschillen in snelheden zijn, en dat derhalve de doorstroming beter is. Met andere woorden, wetten zijn geen natuurkundig verschijnsel, maar een bedenksel van mensen en ordenen het systeem.

Glasparel Aluminium silicaat / Slakken grit

Airblast-Abrasives B.V. - Postbus 9334 - 1800 GH Alkmaar Tel.: 072 5715569 - Fax: 072 5714340 info@airblast-abrasives.com - www.airblast-abrasives.com

ElectroPass III Electrolytisch Passiveren

Een doorbraak in decoratief drie-waardig chroom plating MacDermid Enthone ElectroPass IIITM is een passiveer systeem voor driewaardig chroom plating. Het geeft een sterke verbetering van de corrosie-eigenschappen van stalen onderdelen die voorzien zijn van een nikkel en chroomlaag vanuit een TriMac III, Envirochrome of MaCrome drie-waardig chroomproces. ElectroPass III geeft corrosiewaarden op dun vernikkelde onderdelen die vergelijkbaar of zelfs beter zijn, dan zeswaardig chroom passiveringen Wilt U meer weten? Contact: benelux@macdermid.com Ontdek hoe uw onderdelen kunnen voldoen aan automobiel, sanitair, meubelindustrie of uw lokale normen, zonder gebruik te maken van zeswaardig chroom.

KENMERKEN

• Sterke verbetering van de corrosiebestendigheid van stalen onderdelen die voorzien zijn van een nikkel, en driewaardig chroom bedekking

• Oplossing is vrij van zeswaardig chroom • Past in de meeste nikkel-chroom plating machines • Geschikt voor alle MacDermid decoratieve drie-waardig chroombaden

4 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

Om de risico’s van SVHC-stoffen te beheersen, is door mensen al enkele tientallen jaren geleden bedacht dat er een systeem moest komen die het beheer en het gebruik van SVHC-stoffen ging ordenen. REACH werd de wet die daarvoor in stelling werd gebracht. Echter, door de complexiteit van de materie werd de aanvankelijke toch wel eenvoudige doelstelling in een structuur gegoten die je nu enorm groot en log kan noemen. Er werden bureaus ingericht voor het organiseren en commissies ingesteld om te begeleiden en helpdesks om te leren en te ondersteunen. En na het ontwikkelen van REACH zitten we nu in de implementatiefase. Helaas blijkt deze wetgeving volledig te zijn doorgeschoten. Met in het achterhoofd alles te willen regelen, is een gedrocht ontstaan die niet meer in staat lijkt te zijn om het systeem te ordenen maar het systeem doodslaat. Veel meer lijkt het er inmiddels op dat de samenleving bestaat om REACH te dienen dan andersom. Dit kunnen en mogen we niet accepteren, want dat heeft grote welvaartsconsequenties. Ook REACH moet een wet zijn die een middel is om ervoor te zorgen dat we zo veilig mogelijk en milieuvriendelijk als mogelijk werken binnen de context van ons economisch ecosysteem. Een wet kan en mag nooit een doel op zich zijn. ●

egbert stremmelaar | directeur Vereniging ION

Garnet

Inhoud ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

ALGEMEEN 31 Nieuwe voorbehandeling

20 Metalliseren spoorbrug logistiek hoogstandje De verplaatsing van de nieuwe spoorbrug bij Muiderberg over de A1 begin deze maand was groot nieuws. Dat was ook geen wonder, want deze brug is de komende decennia een herkenningspunt van heb-ik-jou-daar. Zoals bij veel bruggen het geval is, is ook deze brug geschoopeerd. We staan uitgebreid stil bij het uitgevoerde proces.

Pre-anodiseren: onbekend, maar niet onbemind Een in Nederland behoorlijk onbekende vorm van voorbehandeling is pre-anodiseren. Dat is nogal vreemd, omdat de resultaten van pre-anodisatie ronduit indrukwekkend zijn. Ook is het zeer waardevol, omdat het geldt als een zeer bruikbaar alternatief voor Chroom VI. Maar wat is pre-anodiseren precies en waarom doen wij dat in Nederland (nog) niet? Voor het antwoord gingen we naar Alural in België.

Flinke groei van laserreinigen verwacht Van de talrijke reinigingstechnieken in de voorbehandeling wordt maar zelden gebruikgemaakt van laserreinigen. De vraag is of dat terecht is. De precieze werking van deze techniek kan bij sommige toepassingen grote voordelen bieden. Het met grote precisie reinigen en decoaten zijn enkele waardevolle toepassingen.

23 Micro-organismen in de KTL-installatie bestrijden Om milieubeschermende redenen worden zware metalen en vluchtige organische oplosmiddelen steeds meer uit dompelbaden verbannen. Door het ontbreken van deze stoffen worden de dompelbaden steeds gevoeliger voor het ontstaan van micro-organismen, zoals schimmels en bacteriën. Hun groei is niet dubbel zo snel en zelfs niet kwadratisch, maar logaritmisch snel. Maar daar is wat tegen te doen, zo valt te lezen.

organische deklagen 26 Betere kwaliteit dankzij handmatige reinigingscabine Een aparte reinigingscabine voor louter handmatig reinigen in de voorbehandeling kom je niet vaak tegen. Bij Kooistra Poedercoating in Drachten staat nu zo’n installatie te glimmen van nieuwheid. Na een zorgvuldig voortraject kan hiermee de gewenste kwaliteit en flexibiliteit worden bereikt.

zorgt voor omwenteling Bij Aalderink zijn straks de eerste tekenen zichtbaar van een technologie die voor niets minder dan een omwenteling zal zorgen in de voorbehandeling. Weliswaar zijn de pilotprojecten in Duitsland nog niet afgerond, maar ziet het er wel veelbelovend uit. Vandaar dat we graag een tipje van de sluier oplichten.

32 “Deze opdracht beschouw ik als een fantastische uitdaging” De winnaar van de ION Borghardt Award ontvangt onder meer een kunstwerk. Deze keer is het kunstwerk een schilderij, gemaakt door kunstenaar Marcel Bastiaans. Om een indruk van hem te krijgen, gingen we naar zijn atelier in Oirschot. Daar troffen we een kunstenaar die wereldwijd exposeert en een aanstekelijke verklaring heeft voor zijn succes.

34 Grote verscheidenheid thermische deklagen Op initiatief van ION zijn vorig jaar zes artikelen over diverse oppervlaktebehandelingen gepubliceerd in vaktijdschrift de Constructeur. Dit om misverstanden bij de opdrachtverstrekking en -opvolging te voorkomen. In dit tweede artikel wordt ingegaan op metaaldeklagen die in vloeibare of plasmatoestand worden aangebracht door dompeling of diffusie.

38 Kennisgever 39 Mijn Mening 40 EEN 43 Brancheregister

Bij de voorpagina: Een verticale poedercoatinstallatie zie je niet vaak. Toch liepen we daar in Lummen tegenaan in de vestiging van Alural. In plaats van dat lange stukken overdwars de poedercoatcabine en oven ingaan, gebeurt dat dus verticaal. De profielen hangen, de poedercoatpistolen leggen een flinke afstand af. En er wordt in Lummen ook al een beetje nagedacht over een verticale anodisatielijn. Bij de laatste uitbreiding is al een ruimte in de grond uitgespaard met een diepte van acht meter!

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 5

> 2 4e 6. 0 0 00 ex edi 0 po ti e be s zo an ek ten er s >

Meer oog voor oppervlaktebehandeling van materialen

Dit is uw kans! Laat zien waar uw oplossingen voor staan ION, Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland, organiseert Surface 2016, dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek. Een ambitieus vervolg op de succesvolle voorgaande edities. Oppervlaktebehandeling geeft producten op velerlei manieren meerwaarde. Dat mag gezien worden! De beurs heeft ijzersterke troeven zoals de hoge waardering en specifieke interesse van de bezoekers en de ondersteuning door tal van brancheverenigingen. Surface is de one-stop-shop voor oppervlaktetechniek

met unieke exposities, side-events, themapleinen en zo’n 200 toeleveranciers en applicateurs. Ontmoet uw doelgroepen op Surface 2016. Verzeker u nu van uw standplaats. Bel Rob Lindenbergh van 2XPO B.V. telnr. +31 73 629 39 39 of stuur een e-mail naar info@surfacevakbeurs.nl. Voor meer informatie zie ook www.surfacevakbeurs.nl. Surface maakt deel uit van de week van de oppervlaktetechnologie.

Surface 2016. Alles behalve oppervlakkig.

In samenwerking met:

6 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

www.surfacevakbeurs.nl

4 t/m 6 oktober Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch

Agenda

mei ● Parts2clean 31 mei - 02 juni, Stuttgart www.parts2clean.de

JUNI ● Sluitingsdatum Nationale Staalprijs 1 juni www.nationalestaalprijs.nl ● Vision, Robotics & Mechatronics Event/ Photonics Event 2016 1 - 2 juni, Veldhoven www.mikrocentrum.nl ● Jaarvergadering en studiemiddag Nederlandse Vereniging van Verftechnici 7 juni, Nieuwegein www.materialenkennis.nl ● Themabijeenkomst ‘Energie-Efficiency Plan’ 8 juni, Nieuwegein www.vereniging-ion.nl ● Klassikale cursus Chemisch Voorbehandelen niveau 2 8 juni www.vereniging-ion.nl

● Graphene Conference 9 juni, Eindhoven www.mikrocentrum.nl

Themabijeenkomst ‘Energie-Efficiency Plan’

● Klassikale cursus Constructieschilder 16 juni www.vereniging-ion.nl

Bedrijven uit de oppervlaktebehandelende industrie, die deelnemen aan de Meerjarenafspraken (MJA) Energie-efficiency, moeten dit jaar hun nieuwe plan indienen voor de periode 2017 – 2020. Voor het opstellen van de plannen kan onder bepaalde voorwaarden subsidie worden aangevraagd bij RVO. Tot op heden zijn er nog maar acht aanvragen uit de oppervlaktebehandelende industrie ontvangen. In samenwerking met RVO organiseert ION op 8 juni een informatiemiddag. Daar is onder meer aandacht voor het verloop van de subsidieaanvragen, het EEP-project en welke generieke ondersteuning beschikbaar is. Deelnemen? Meld u dan snel aan via e-mail aan henraat@vereniging-ion.nl.

● Challenging glass 16 - 17 juni, Gent www.challengingglass.com

REACH-voorlichtingsmiddag ‘Begin op tijd’

● Week van de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie 13 - 17 juni, hele land www.weekvanderie.nl ● Grafeenweek 2016 13 - 17 juni, Warschau www.graphene-flagship.eu/grapheneweek-2016

● REACH-voorlichtingsmiddag ‘Begin op tijd’ 17 juni, Bilthoven. www.vereniging-ion.nl ● Verdiepingscursus Robotveiligheid 20 juni, Eindhoven www.mikrocentrum.nl

De REACH en CLP Helpdesk van het RIVM organiseert de voorlichtingsmiddag ‘Begin op tijd’. Alle stoffen met een volume vanaf één ton per jaar moeten worden geregistreerd. De deadline hiervoor is 31 mei 2018. Registreren kost tijd, daarom moet u nu beginnen. Anders loopt u het risico dat u uw stof niet meer kan gebruiken. Het samenstellen van een goed registratiedossier vraagt om een goede planning, voorbereiding en samenwerking. Deze bijeenkomst helpt u op weg. Potentiële registranten kunnen zich aanmelden met een speciale aanmeldingsmodule die benaderbaar is vanaf de ION-website.

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 7

kort Nieuws Week van de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie Het Steunpunt RI&E organiseert van 13 tot en met 17 juni de Week van de RisicoInventarisatie en -Evaluatie (RI&E). Doel van deze week is extra aandacht te vragen voor veilig en gezond werken. Ondernemers die aandacht hebben voor hun werknemers blijken meer tevreden medewerkers te hebben. Bovendien is de productiviteit in deze bedrijven hoger. Aandacht zit hem ook in het zorgen voor een veilige, prettige en gezonde werkplek. Tijdens de Week van de RI&E is er extra aandacht voor het belang van een goed zicht op de veiligheids- en gezondheidsrisicoâ&#x20AC;&#x2122;s in een organisatie. Via een brede campagne worden ondernemers bewust gemaakt van het belang van Risico-Inventarisatie en -Evaluatie. Via verschillende activiteiten worden ondernemers aangespoord om in deze week ook echt aan de slag te gaan met deze inventarisatie of de bestaande inventarisatie weer eens op te pakken.

Gezocht: Goede praktijkvoorbeelden Tijdens eerder gehouden supportersbijeenkomst gaven verschillende supporters aan dat er veel goede voorbeelden zijn over de toegevoegde waarde van de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie voor bedrijven. Steunpunt RI&E wil daarom graag goede voorbeelden op de web-

site publiceren. De activiteitenagenda bestaat uit workshops, telefonische consulten, advies op locatie en gratis uitvoering en toetsing van de inventarisatie-instrumenten. â&#x2014;?

Meer informatie www.weekvanderie.nl

(advertentie)

LEERING.NL/REINIGINGSTECHNIEK

Aandacht voor reinigingstechniek

EXPERTISE IN METAALBEWERKING ULTRASOON-, SPROEIWAS-, HANDMATIG REINIGEN

LEE16003 Corporate advertentie Reiniger (Oppervlaktetechniek)_185x132.indd 1

8 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

08-02-16 15:14

Studiemiddag over additieven De Nederlandse Vereniging van Verftechnici organiseert op 7 juni een studiemiddag over de invloed van additieven. Er is met name aandacht voor de speciale eigenschappen van additieven en hoe die uitpakken in coatings. Sprekers van enkele grote producenten van additieven zullen diverse eigenschappen en toepassingen van diverse soorten additieven belichten. ●

Meer informatie www.materialenkennis.nl

Axalta viert 150 jaar met grote investeringen

Organisatie WOT2016 op schema

Axalta Coating Systems gaat verder investeren in de poederlakkenfabriek in Montbrison, Frankrijk, om de productiecapaciteit in aanzienlijke mate te verbeteren. Door middel van slimme automatisering en een verbeterde productietechnologie op de gebonden metaallaklijnen wordt de doorstroom in de fabriek aangepakt om de efficiëntie, de productiviteit en de algemene kwaliteit te verbeteren.

Er wordt door veel partijen flink doorgewerkt aan de organisatie van de Week van de Oppervlaktetechnologie (WOT2016) waarin de vakbeurs Surface en het Oppervlaktetechnologiecongres centraal staan. Het programma wordt steeds meer ingevuld met sprekers van naam en faam. Op 26 mei is de adviescommissie weer bij elkaar geweest voor de verdere detaillering en begin juni verschijnt het concept van het congresprogramma op de website. De Surface en het Oppervlaktetechnologiecongres vinden van 4 tot en met 6 oktober plaats in de Brabanthallen in Den Bosch. ●

“De upgrades van de gebonden metaallakproductielijnen zullen bijdragen tot een hogere kwaliteit van onze poederlakken”, aldus Michael Cash, voorzitter Industrial Coatings bij Axalta. “Ze zullen ook zorgen voor minstens een verdubbeling van onze productiecapaciteit in dit groeiende marktsegment.” Alesta mikt op heel wat verschillende industriële toepassingen, van antigraffitilakken tot metaallakken. De investering in Montbrison is één van een hele reeks besluiten die Axalta de afgelopen twee jaar heeft genomen om de productie van zijn lakken over de hele wereld uit te breiden en te verbeteren. ●

Meer informatie www.surfacevakbeurs.nl

Meer informatie www.axaltacs.com www.powder.axaltacs.com

Kosten en opbrengsten van REACH

REACH is bedoeld om het gebruik van SVHCstoffen (Substances of Very High Concern) te beperken. Een ongecontroleerd gebruik of (langdurige) blootstelling is bij deze stoffen onwenselijk, omdat dat schadelijke gevolgen kan hebben voor mens en milieu. Maar veel stoffen kunnen goed en veilig verwerkt worden zonder een gevaar te zijn voor de mens of haar omgeving. Inmiddels worden de consequenties van REACH steeds duidelijker, en lijkt REACH steeds meer op een (te) groot en zwaar instrument. In bredere kring vraag men zich af of REACH wel het goede instrument is. Of we niet beter af zijn met een REACH light variant of zoals nu voor nikkel wordt uitgewerkt, de RMO’s (Risk Management Options). Vereniging ION heeft (net als de meeste Europese organisaties) een duaal standpunt met als uitgangspunt dat daar waar het kan, er (veilige) substituten gebruikt moeten worden.

Echter, daar waar er (nog) geen aanvaardbare oplossingen voorhanden zijn, en waar de stof veilig gebruikt of toegepast kan worden, zou het gebruik met een sterk vereenvoudigde procedure (t.o.v. de REACH-procedure) toegestaan moeten worden. In april 2016 bracht de ECHA (European Chemicals Agency) een rapport naar buiten waarin de kosten en de opbrengsten van REACH werden gekwantificeerd. ECHA kwam met de conclusie dat de totale kosten van REACH in Europa ongeveer € 290 miljoen zijn, terwijl de voordelen in de gezondheidskosten € 700 miljoen zouden zijn. Volgens ECHA zou REACH dus ongeveer drie maal zoveel opleveren als het kost. Maar alleen al in Nederland worden de kosten voor het introduceren van REACH becijferd op ongeveer 500 miljoen euro. Dit blijkt uit onderzoek door Panteia in opdracht van het Ministerie van I&M. Daarbij blijken er, voor zover Vereniging ION bekend, over de gezondheidsvoordelen in

Nederland in het geheel geen cijfers te bestaan. Ook wordt geen rekening gehouden met het feit dat diverse (consumenten)producten, die met chemicaliën worden behandeld, worden geïmporteerd van buiten de EU en dus geen gezondheidsvoordeel op zullen leveren. Dus kloppen die getallen wel? Zelf lijkt ECHA ook wat voorbehouden te willen maken. Zie hiervoor de disclaimer op pagina 2 van het rapport. CETS (de Europese koepelorganisatie oppervlaktebehandelende bedrijven, waar ook Vereniging ION lid van is) heeft na bestudering van het document zo haar twijfels en heeft een reactie geschreven. De conclusie hiervan is dat het rapport van ECHA op zijn minst erg eenzijdig is en uitgaat van niet-onderbouwde getallen. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 9

kort Nieuws Open brief Chroom(VI) aan competent bodies en bevoegd gezag Eén van de Chroom(VI)-consortia, CTACSub, heeft de Europese brancheorganisaties gevraagd om de autorisatieaanvraag van CTACSub actief te ondersteunen. Tijdens een vergadering in Brussel op 26 januari 2016 is dit verzoek door de brancheorganisaties unaniem afgewezen. De reden is terug te lezen in onze publicatie op de website van ION. De door Vereniging ION verwoorde positie geldt eigenlijk voor alle brancheorganisaties. De diverse Europese brancheorganisaties hebben aangegeven dat een algemeen verbod op Chroom(VI) niet in het belang is van de Europese maakindustrie als geheel en de industrieel oppervlaktebehandelende branche

in het bijzonder. Het uitgangspunt is dat er veilig gewerkt moet worden met SVHC-stoffen, maar dat door generieke verboden er geen werkgelegenheid naar buiten de EU gedrukt mag worden, die beter binnen de EU uitgevoerd kan worden. Wij hanteren daarom generiek de stelling: vervangen als het kan, maar autoriseren waar nodig om de maakindustrie in Europa sterk te houden. Het overleg tussen de diverse Europese organisaties en CTACSub heeft geresulteerd in een open brief, die de komende weken in de Europese landen aan het bevoegd gezag en de zogenaamde competent bodies ter hand zal worden gesteld. Deze brief is in eerste instantie nog ondertekend door 13 organisaties, maar de steunbetui-

gingen blijven binnenkomen. De verwachting is dat uiteindelijk circa 25 Europese (koepel) organisaties daadwerkelijk de brief onderschrijven. De reden dat niet gewacht wordt op het moment dat alle steunbetuigingen (en logo’s en handtekeningen) binnen zijn, is dat in juni de eerste voorstellen van ECHA worden verwacht. De brief moet dan reeds op de diverse bureaus liggen. Er zal dus wel een tweede en mogelijk zelfs een derde versie van de brief komen. Echter Vereniging ION zal deze niet meer publiceren op de website, omdat de tekst inhoudelijk onveranderd blijft. Overigens hebben ook diverse landenorganisaties zich achter het initiatief geschaard en een entiteit als de VDMA (Vertritt den Maschinenbau und den Anlagenbau) uit Duitsland. ●

Efficiënte reiniging met nieuwe BvL Geyser De hogedrukinstallatie type Geyser van BvL Oberflächentechnik GmbH verwijdert spanen, bramen en zelfs zware verontreinigingen door middel van een hogedruksysteem met een roterend meerstraals sproeisysteem. Een tegen indringend water beschermde robot zorgt voor een efficiënte handling van de onderdelen. De robottechnologie maakt een flexibel systeem mogelijk wat eenvoudig aan de onderdelen kan worden aangepast. Het reinigingsproces zelf is milieuvriendelijk en is speciaal ontwikkeld voor gecompliceerde onderdelen met bijvoorbeeld

10 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

kleine boringen en moeilijk bereikbare plaatsen. Het ontbramen vindt plaats door middel van een hogedruk waterstraal (200 tot 3000 bar afhankelijk van de toepassing), uit speciale nozzles met meerdere roterende sproeiers of met enkelvoudige sproeilanzen die heel nauwkeurig langs het onderdeel gaan. Terwijl het onderdeel wordt gereinigd en ontbraamd, worden de lege onderdeeldragers separaat gereinigd in een in de Geyser geïntegreerde wasinstallatie. Na het ontbramen en reinigen wordt het onderdeel teruggeplaatst op de eveneens gereinigde

productdrager zodat het onderdeel ook schoon kan blijven. Door de compacte bouwwijze in een container kan de Geyser in een lijn worden geïntegreerd. De machines zijn geheel vervaardigd van rvs, worden optimaal op elkaar afgestemd en kunnen naar wens worden aangepast. ●

Meer informatie www.bvlgroup.de www.deploegtechniek.nl

Chroom (VI): Weg ermee! Chroom (VI) alternatieven:

Milieuvriendelijke, automatische behandeling van componenten Machines voor fosfateren | reinigen | ontvetten | ontlakken

Directe vervanging hexavalente chroomtoepassingen Geheel chroomvrij of op basis van chroom (III)

Hoogwaardige kwaliteit: AD Chemicals Chroom (VI) alternatieven voldoen aan of overtreffen marktstandaarden, zoals: Qualicoat, Qualisteelcoat, GSB, MIL

Substraten: (Gegalvaniseerd) Staal Aluminium U koopt niet alleen een machine maarâ&#x20AC;Ś een complete oplossing!

AD Chemicals is a part of AD International +31 (0) 167 526 900

Ontwerp - Machines - Chemie - Service

adinternationalbv.com

www.metalas.com

Neem direct contact op via chemicals@adinternationalbv.com

SMART SOLUTIONS

UV voor 3 dimensionale objecten

FOR INDUSTRIAL COATING

DE HANGON MANIER VAN BESCHERMING 1

Slim en handig te gebruiken producten ter bescherming van gecoate oppervlakken 1 Afstand houder - rubber / ML

UV op een robot arm

2 Afstand houder - antislip / MLF 3 Afstand houder - kurk / DKK

UV en UV-LED installaties voor industriele toepassingen

4 Beschermnet / NS 3

6 Elastische banden / GGB

IST Benelux B.V.

www.ist-uv.nl info@bnl.ist-uv.com

5 Beschermingstape / TST

Neem voor meer informatie contact met ons op! www.hangon.co

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 11

kort Nieuws Factsheet over hardanodiseren beschikbaar Omdat de term hard-anodiseren geen eenduidig begrip is, heeft de Vakgroep Anodiseren van Vereniging ION een factsheet ontwikkeld, die ook voor de klanten van de leden goed leesbaar is. In deze factsheet wordt op eenvoudige wijze de verschillende processen en de te verwachten resultaten beschreven. De factsheet is te downloaden van de website.●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Nieuwe website REACH-CLP Helpdesk Sinds 1 januari 2016 is er de website www. chemischestoffengoedgeregeld.nl. Hier vindt u als ondernemer de informatie die u nodig heeft om te kunnen voldoen aan REACH en CLP. Per chemische stof, mengsel of voorwerp kunt u eenvoudig achterhalen welke wettelijke verplichtingen er zijn op basis van de Europese REACH- en CLP-verordeningen én de relevante Nederlandse Arbo-wetgeving. De complexe regelgeving is vertaald in een heldere webdialoog. U geeft antwoord op vragen over: - uw rol in de keten; - hoeveel u produceert, importeert, mengt, vervoert, verwerkt of verbruikt; - hoe gevaarlijk een stof is. Na maximaal acht clicks weet u wat u moet doen! U krijgt actiepunten en een stappenplan toegesneden op uw situatie. Als u die uitvoert, voldoet u in belangrijke mate aan de wettelijke verplichtingen voor REACH en CLP. ●

Meer informatie www.chemischestoffengoedgeregeld.nl

12 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

Economische schade Chroom(VI)-autorisatie FME, Koninklijke Metaalunie en Vereniging ION maken zich grote zorgen dat besluitvorming van de Europese Commissie met betrekking tot Chroom(VI)-verbindingen leidt tot forse economische schade en banenverlies in Nederland. Europese REACH-regelgeving verplicht bedrijven, die werken met Chroom(VI)-verbindingen, autorisatie aan te vragen. De Europese Commissie moet eind 2016 besluiten of dit de komende vier, zeven of twaalf jaar toegestaan blijft. Voor de technologische industrie zijn Chroom(VI)verbindingen onmisbaar. Bedrijven willen lange termijn zekerheid en zullen bij te korte termijnen investeringen uitstellen of verplaatsen naar landen buiten de Europese Unie. FME, Koninklijke Metaalunie en Vereniging ION laten bureau Panteia nu economisch onderzoek doen. Robert van Beek, FME: ”Als de industrie de chemische behandeling met behulp van Chroom(VI) niet meer mag uitvoeren in Europa, verplaatst het werk zich naar andere landen. Dit kan omdat import van eindproducten (zoals een verchroomde badkamerkraan) toegestaan blijft. Dit rapport moet de Europese Commissie en de Nederlandse regering een feitelijk beeld geven van de economische impact, als de industrie wordt geconfronteerd met hele korte autorisatietermijnen”. De drie branches hebben enkele groepen bedrijven geïdentificeerd die bedreigd worden door de Europese REACH-regels. Het gaat om: de oppervlaktebehandelende industrie, bedrijven die producten maken met behulp van Chroom(VI) en bedrijven die producten maken waar Chroom(VI)-verbindingen voor zijn gebruikt. Het gaat om: machines (slijtvastheid) en producten in de automotive , elektronica-, luchtvaart-, ruimtevaart- en defensie-industrie.

Jos van de Werken, Koninklijke Metaalunie: ”Vaak weten bedrijven zelf niet hoe afhankelijk ze zijn van Chroom(VI). Chroom(VI) reageert chemisch door tot Chroom(III) of metallisch chroom dat niet meer schadelijk is. Chroom zit niet alleen op een fietsbel, maar ook in tal van componenten en onderdelen in high tech producten”. Egbert Stremmelaar, Vereniging ION: ”Ik zie nu al diverse cases van bedrijven die investeringen uitstellen of uitvoeren in andere landen. Een termijn van slechts vier jaar is een fopspeen. De aanvraag duurt twee jaar en de besluitvorming bedraagt 18 maanden. Klanten willen die onzekerheid niet. We hebben als standpunt dat Chroom(VI) moet worden vervangen zodra het kan, maar dat autorisatie moet worden verleend in situaties waar het moet.” De branches willen het onderzoek in juni afronden om zodoende op tijd klaar te zijn voor Europese besluitvorming: ”De industrie heeft de afgelopen jaren vrijwel alle technische argumenten uitgewisseld en gedeeld met het Europese Chemieagentschap (ECHA) en anderen. Het is nu tijd om ook de argumenten van economische schade en verlies aan werkgelegenheid onder de aandacht te brengen”. De drie branches roepen bedrijven op die een bijdrage willen leveren aan het onderzoek of vragen hebben zich te melden. ●

Meer informatie Egbert Stremmelaar Vereniging ION 030 – 630 03 90 www.vereniging-ion.nl

T R A NS PO RT S YS T E M E N V OOR OPPERV L A K T E T E CH N I E K

op g n gi st ! i in e Re ijn b z

Water treft High Tech. We ontwikkelen en produceren toekomstbestendige installaties voor het reinigen van industriele onderdelen.

Uw systeempartner voor industriele reiniging â&#x20AC;&#x201C; al meer dan 25 jaar. Dealer in de Benelux : De Ploeg Techniek B.V. â&#x20AC;&#x201C; Helmond www.deploegtechniek.nl

Recente Projecten: Koninklijke Gazelle NV Renson Ventilation NV Koninklijke Auping BV Rotocoat Heerhugowaard BV -

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties. Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

Wereldwijde standaard in finish oplossingen NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl NTS Finish

Accelerating your business

www.hollandmineraal.nl

www.bvl-group.de

Koelenhofstraat 13 - 4004 JR - Tiel - Tel. 0344-616363 - info@railtechniek.nl - www.railtechniek.nl

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 13

kort Nieuws Oppervlaktebehandelaars in april minder positief dan in maart Situatie in de Oppervlaktebehandeling in april wel veel beter dan de totale industrie Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in april minder positief dan in maart zijn over de groei in de branche: indexscore 62,8 versus 65,3. De branche ontwikkelde zich in april wel veel beter dan de totale Nederlandse industrie (52,6; dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei. De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in april ten opzichte van maart zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers positiever • De levertijd van de leveranciers is veel korter • De voorraden eindproduct zijn vrijwel hetzelfde • Over de werkgelegenheid denkt men veel minder positief. De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen toe volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand.

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in april veel beter dan in de totale industrie • Het orderniveau is veel beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink hoger • Over de werkgelegenheid denken de inkopers vrijwel hetzelfde.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink hoger dan in de totale industrie. ● Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www. formdesk.nl/ion/abonnee. Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen, meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ ion/pers.

Jury ION Borghardt Award bekend De stichting ION Borghardt Award is een separate entiteit, die alleen bestaat om een onafhankelijk positie te hebben ten opzichte van de oppervlaktebehandelende branche. De stichting organiseert elke twee jaar een innovatie Award voor de meest innovatieve ontwikkeling ten behoeve van de oppervlaktebehandelende industrie. Ook wordt er een geldprijs uitgereikt aan de student met het meest innovatieve idee. De voorzitter van het stichtingsbestuur is dr. ir. Hans van der Weijde, programmamanager Packaging bij Tata Steel Europe.

worden gevraagd. Voor de editie 2016 bestaat de jury uit de volgende drie personen: - Voorzitter: dr. ir. Arjan Mol, Universitair Hoofddocent Corrosietechnologie en Elektrochemie, afdeling Technische Materiaalwetenschappen aan de TU Delft. - Dr. ir. Johan Zijp, Manager Central Laboratory bij DAF Trucks Eindhoven. - De heer Veli Görür, Category Manager bij Lely Industries Maassluis. ●

Elke editie wordt er een jury benoemd die raakvlakken heeft met de aandachtsvelden die in de betreffende editie van de ION Borghardt Award

Meer informatie

14 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

www.vereniging-ion.nl/ion-borghardt-award-2016

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 15

Elektrochemie en

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING EN VOORBEHANDELING

metallieke deklagen

Pre-anodiseren: onbekend, maar niet onbemind Een in Nederland behoorlijk onbekende vorm van voorbehandeling is pre-anodiseren. Dat is nogal vreemd, omdat de resultaten van pre-anodisatie ronduit indrukwekkend zijn. Pre-anodiseren is des te meer waardevol, omdat het geldt als een zeer bruikbaar alternatief voor Chroom VI. Maar wat is pre-anodiseren precies en waarom doen wij dat in Nederland (nog) niet? Voor het antwoord gingen we naar Alural in België, waar men pre-anodisatie al meer dan tien jaar succesvol toepast.

De ALURAL GROUP in België heeft meerdere vestigingen. In de vestiging in Willebroek loopt de coating van lengtes tot acht meter over een horizontale of verticale coatinglijn; kleine onderdelen worden op een dedicated lijn verwerkt. Daarnaast biedt Alural vanuit Tisselt eveneens knip- en zetwerk aan. In de vestiging in Lummen beschikt het bedrijf over een anodisatielijn en over twee poedercoatlijnen, waarvan er één verticaal is. Directeur Niko Bonnyns laat al snel weten dat hij gedurende de acht jaar dat hij actief is bij Alural, op het vlak van pre-anodisatie nog nul corrosieklachten heeft gehad. Per jaar wordt er in Lummen tussen de 200.000 en 250.000 vierkante meter gepre-anodiseerd, op een totaal van drie miljoen vierkante meter coatwerk. Het percentage met pre-anodisatie behandelde producten is aan het stijgen, een trend die naar verwachting van Bonnyns de komende tijd zal doorzetten. Alle reden dus om eens goed naar deze techniek te kijken. “In de pre-anodisatie zagen we de afgelopen jaren een jaarlijkse volumestijging van ongeveer tien procent. Dit komt doordat pre-anodiseren een stabiel en robuust systeem is, dat producten met topkwaliteit aflevert die met name geschikt zijn voor agressieve of sterk corrosieve omgevingen. Voor die milieus beschouw ik preanodiseren als de meest robuuste voorbehandeling als het gaat om corrosiebescherming. Je werkt vanuit een conversielaag, tussen de vijf en acht micrometer dik, bestaande uit aluminium-

16 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

oxide dat zeer inert is. Aluminiumoxide is zeer sterk. Omdat je niet sealt, hou je een zeer open en poreuze structuur, die een zeer goede hechting garandeert als je kort na de pre-anodisatie gaat coaten.”

Hiermee raakt hij een kernpunt voor succesvolle toepassing van pre-anodiseren. Je kunt dat alleen doen als je zowel een pre-anodisatielijn als een poedercoatlijn onder één dak hebt. En dan moet je het poedercoaten binnen afzienbare

Niko Bonnyns: “Pre-anodisatie zal naar verwachting sterk groeien.”

tijd na de pre-anodisatie doen. GSB en Qualicoat schrijven voor dat er maximaal 16 uur tussen mag zitten. Alural streeft ernaar dat binnen twaalf uur te doen. Het uitvoeren van het hele proces onder één dak binnen afzienbare tijd is nodig met het oog op de zeer goede hechting van de poedercoatlaag. Dat betekent dat alle stappen in het gehele proces in de operationele planning goed op elkaar afgestemd moeten zijn.

ALURAL GROUP De ALURAL GROUP in België bestaat sinds 30 jaar. Het concern richt zich voor de volle honderd procent op aluminium. Ongeveer 90 procent van de producten die Alural behandelt, is bestemd voor de bouw. De afnemers gebruiken de producten in België, maar een onbekend deel wordt geëxporteerd naar andere landen. In de twee vestigingen werken in totaal 270 medewerkers. De grootste vestiging staat in Lummen en omvat een nieuwe horizontale laklijn (2010), een gloednieuwe, ultramoderne verticale laklijn (2011) en een volledig vernieuwde anodisatielijn (2013). In dat laatste jaar is ook een diepe put ingericht, met het oog op de eventuele toepassing van verticaal anodiseren in de toekomst.

Conform Qualicoat Bonnyns: “In grote lijnen ziet het proces er als volgt uit: Eerst ontvetten, dan beitsen en daarna spoelen, gevolgd door het ‘gewone’ anodiseren - met dit verschil dat de laagdikte een fractie minder is, namelijk vijf tot acht micrometer - waarna er weer heel goed gespoeld moet worden en niet geseald. Hierdoor krijg je een heel robuuste aluminiumoxide conversielaag die zeer inert is. Het grote verschil met anodiseren is dus de dunnere laag en het niet sealen om de poreusheid te behouden. Verder is goed spoelen heel belangrijk. Dit proces is conform de eisen van GSB en Qualicoat, wat natuurlijk noodzakelijk is als je het proces gecertificeerd wilt krijgen.” Na het spoelen volgt het drogen, waarna de producten naar de poedercoatafdeling gaan. Als de aluminiumproducten volgens het

beschreven proces zijn behandeld, geeft Alural een garantie van tien jaar voor toepassing in agressieve milieus. Die milieus zijn bijvoorbeeld aan zee, in gebieden met zware industrie en in zwembaden. GSB benoemt pre-anodiseren als sea proof plus en bij de normontwikkeling binnen Qualicoat wordt er over nagedacht om het pre-anodiseren ook te koppelen aan de C5 corrosieklasse. Daarnaast wordt het preanodiseren gezien als een goed alternatief voor voorbehandelingsprocessen met Chroom VI.

Onder controle Nog meer redenen dus om de toepassing te onderzoeken. Sinds enkele maanden is er bij ION een werkgroep Pre-anodiseren die dit oppakt. Zie het kader voor meer informatie daarover. “In theorie is de toepassing van pre-anodiseren niet

zo moeilijk. Maar wat heel belangrijk is, is dat je elke processtap zeer goed onder controle hebt. Zo moet je de laagdikte heel goed bewaken en erop letten dat geen enkele molecuul van de chemie nog aanwezig is als je gaat drogen. Het belang van goed spoelen kan niet overschat worden, omdat een achtergebleven verontreiniging direct in het coatingproces opduikt. Ook moet de stap waarin de geanodiseerde profielen overgebracht worden naar de coatinglijn op gecontroleerde wijze gebeuren, waarbij het tijdsaspect belangrijk is. We hebben de afgelopen jaren heel wat ervaring opgebouwd. Ik zit in de ION-werkgroep Pre-anodiseren en wil mijn kennis en ervaring inzetten voor verdere toepassing van de technologie.” Bedrijven die nu het één (anodiseren) of het ander (poedercoaten) doen, zullen kennis over het

Anodisatielijn van Alural in Lummen

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 17

Gepoedercoate profielen komen van de verticale installatie af.

andere proces moeten verwerven, willen ze preanodiseren succesvol kunnen inzetten. Maar ze moeten natuurlijk ook in staat zijn om beide processen onder één dak uit te voeren. In veel bestaande bedrijven zal dat niet zo gemakkelijk zijn. Onderdeel van de totale installatie is dan ook een goed functionerende waterzuivering die in samenspraak met de chemicaliënleverancier is afgesteld op de processen. Omdat Alural zowel anodiseert als poedercoat, was er natuurlijk al een waterzuivering aanwezig. De reststroom van de waterhuishouding verandert een beetje als je gaat pre-anodiseren, maar dat

is goed op te lossen.

Keuzeproces “Pre-anodiseren is een Chroom VI-vrije voorbehandelingstechniek. In die zin staat preanodiseren dus naast de klassieke chemische alternatieven voor Chroom VI. Sinds 2010 hebben wij eveneens ervaring met chemische Chroom VI-vrije voorbehandeling en we hebben daarmee tot nu toe nog nooit problemen gehad. We geven zelfs een garantie van tien jaar, omdat wij de technologie op een correcte wijze toepassen.” “Belangrijk is na te gaan in

ION-werkgroep Pre-anodiseren gaat uitdaging aan Vereniging ION wil in de discussie over het vervangen van Chroom VI een platform zijn waar alle relevante alternatieven bespreekbaar zijn. Pre-anodiseren wordt gezien als één van de alternatieven voor het voorbehandelen van aluminium. Het is (nog) niet bewezen dat het beter of slechter is dan chemisch voorbehandelen. Op de website van ION staat een document waarin dat beschreven wordt (www.vereniging-ion.nl/sites/vereniging-ion.nl/files/files/Pre-anodiseren%20als%20voorbehandeling.pdf ). In de Qualicoat-specificaties wordt pre-anodiseren wel genoemd, maar daarbij wordt verwacht dat er op één locatie, onder één dak, binnen 16 uur gecoat wordt. Dit is voor Nederland niet haalbaar. Omdat dit in veel landen een probleem is, is binnen Qualicoat een werkgroep ingericht die aan het onderzoeken is of verruiming van deze regels invloed heeft op de kwaliteit, en wat eventuele voorzorgen zijn om - zonder aan kwaliteit in te boeten - pre-anodiseren binnen niet-geïntegreerde bedrijven toch mogelijk te maken. Binnen ION is een werkgroep Pre-anodiseren geïnstalleerd, omdat daar vraag naar was vanuit verschillende hoeken. Deze werkgroep sluit aan bij de werkgroep binnen Qualicoat. Nederland heeft geen historie in pre-anodiseren, maar in Japan bijvoorbeeld wordt het wel vaak toegepast. Aangezien verondersteld mag worden dat de sterk corrosieve milieus daar niet afwijken van die in Nederland, is dat op z’n minst opvallend te noemen.

18 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

welk milieu het gebouw met de aluminium profielen komt te staan; dat vragen we altijd. We maken immers altijd een scherp onderscheid in het milieu waarin de producten terecht zullen komen: pre-anodiseren voor agressieve milieus, en een goede conversielaag met Qualicoat gekeurde producten in niet-agressieve milieus. Door dit onderscheid kun je goed werk leveren. Wij hebben voor dit keuzeproces een matrix opgesteld die de klant duidelijk maakt welke oppervlaktebehandeling je in welke situatie moet kiezen. Mijn voornaamste boodschap is dat je met de bouwheer echt moet nagaan wat de vereisten zijn van een gebouw, waar het komt te staan en welke risico’s daarmee gepaard gaan. En dan het juiste product kiezen.” Tot slot wijst Bonnyns op een mogelijke ontwikkeling die in de (nabije) toekomst haar intrede kan doen. Het bedrijf Trevisan heeft een technologie op de markt gebracht onder de naam FOX. Die bestaat voornamelijk uit een verticale anodisatielijn. Het gaat om baden met een diepte van acht meter. “Het is een behoorlijk complex systeem, dat ook nog duur is. Momenteel bestaan er wereldwijd slechts vijf van deze systemen, maar ik verwacht dat wanneer de volumes substantieel toenemen, dit weleens de volgende grote sprong voor ons zou kunnen zijn.” ●

www.alural.be/nl

EUROGRIT WORDT SIBELCO EUROPE NIEUWE UITSTRALING NVERANDERD UW VERTROUWDE LEVERANCIER VAN HOOGWAARDIGE STRAALMIDDELEN VOOR OPPERVLAKTEBEHANDELING Eurogrit BV maakt sinds 1985 deel uit van de Sibelco Groep. Sibelco is één van de grootste producenten van industriële mineralen ter wereld met 200 vestigingen in 41 verschillende landen. De laatste jaren is Eurogrit meer en meer geïntegreerd in de Sibelco organisatie. In het licht van onze internationale groeistrategie, op basis van sterke lokale aanwezigheid, is een eenduidige naam en uitstraling van onze vestigingen in de verschillende Europese landen van groot belang. Daarom zijn wij vanaf heden in al onze externe communicatie herkenbaar als Sibelco Europe. De naam Eurogrit zal blijven bestaan als merknaam voor ons assortiment straalmiddelen. Belangrijker is dat voor u als klant de kwaliteit van onze producten en onze service minimaal op gelijk niveau blijft. Sibelco Europe r www.eurogrit.c

Papendrech www.sibelco tel

s.eurogrit@sibelco.com

Oppervlaktetechnieken

www.rosler.nl Wij zijn uw betrouwbare partner voor het leveren en onderhouden van systemen voor industriële reiniging. Buiten productreiniging zijn wij ook gespecialiseerd in

ontbramen

polijsten

slijpen Lees meer over deze reinigingsinstallatie op onze website.

stralen

Industrial Cleaning las naden reinigen

Elektrochemie en metallieke deklagen

Metalliseren spoorbrug logistiek hoogstandje De verplaatsing van de nieuwe spoorbrug bij Muiderberg over de A1 begin deze maand was groot nieuws. Dat was ook geen wonder, want deze brug is de komende decennia een herkenningspunt van heb-ik-jou-daar. Zoals bij veel bruggen het geval is, is ook deze brug geschoopeerd. Vorige maand hebben we in de rubriek Trots op het werk al een tipje van de sluier opgelicht over hoe dat gegaan is. Nu staan we uitgebreid stil bij het uitgevoerde proces. De spoorbrug is één van de grootste bruggen in Nederland met een lengte van 255 meter, een breedte van 17 meter, een hoogte van 55 meter en een gewicht van 8400 ton, ongeveer net zo zwaar als de Eiffeltoren. Voor oppervlaktebehandelaars is het totale oppervlak ook van belang: 20.000 vierkante meter. De nieuwe spoorbrug is nodig omdat de A1 bij Muiderberg verbreed wordt van twee keer drie naar twee keer vijf rijstroken. Onder de huidige betonnen brug kan de A1 niet uitbreiden. Uniek is dat de nieuwe brug geen tussensteunpunten heeft. Bij de verbrede A1 is daar te weinig ruimte voor tussen de rijstroken. In een treinvrije periode

20 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

van vier dagen in augustus wordt de oude spoorbrug gesloopt en de nieuwe spoorbrug op z’n plaats geschoven. De brug is gemaakt door het Belgische bedrijf Victor Buyck Steel Construction. Dit bedrijf tekende voor de constructie en de conservering, hoewel het schooperen voor het grootste deel is uitbesteed aan een onderaannemer. Na de fabricage in Eeklo en Gent zijn de onderdelen van de brug met speciaal vervoer naar Muiderberg gebracht. Ter plekke moesten de onderdelen in elkaar worden gezet en de uiteinden ook gemetalliseerd. En wel zo dat je de diverse onderdelen niet meer van elkaar kunt onderscheiden

foto’s Victor Buyck Steel Construction

De spoorbrug ten tijde dat er in de witte hokjes zinkschooperen werd toegepast bij de uiteinden van de onderdelen.

en voldaan wordt aan de door ProRail vereiste kwaliteit. Met het werk is begin 2014 gestart.

Uitdagingen Ben Cools werkt als projectdirecteur bij Victor Buyck Steel Construction en was bij de hele bouw en conservering van de brug betrokken. Het Belgische bedrijf heeft veel ervaring met de bouw van (spoor)bruggen. De spoorbrug bij Muiderberg is “alleen maar” bijzonder vanwege de grootte en hoogte en vanwege de logistieke uitdaging. “Er zijn niet echt opvallende innovatieve systemen toegepast”, zegt Ben Cools. “De hele conservering is zoals die vaker op brug-

Blank gestraalde staalplaten.

gen wordt toegepast. Er waren natuurlijk wel uitdagingen, zoals het schooperen ter plekke en het werken op zulke hoogte.” Eerst maar eens bij het begin beginnen. Het staal van de brug is voor het grootste deel constructiestaal S460 en voor een klein deel S355. De stalen platen, afkomstig van een walserij, zijn eerst gestraald en vervolgens gesneden om ze de juiste vorm te geven. Daarna zijn ze gelast en opnieuw gestraald. De eerste straling, met shot, is niet uitgevoerd met het oog op de conservering, maar om het werk van de lassers makkelijker te maken. Het straalmiddel van de tweede stra-

Ben Cools: “Wij zijn trots op deze brug.”

ling bestond uit grit, oftewel ruwere deeltjes. Er is gestraald tot Sa 2,5. Vervolgens is er een zinkschoopeerlaag aangebracht van 150 micrometer gevolgd door een sealer om de poriën te dichten. De sealer bestaat uit hetzelfde materiaal als de tussenlaag, maar is meer verdund met thinner. Vervolgens is er een tussenlaag aangebracht van 75 micrometer en tot slot een eindlaag van 125 micrometer die de brug de kleur geeft en beschermt tegen omgevingsinvloeden. De hoofdligger is zwart en de boog witgrijs. De samenstelling van de draad die verspoten werd is 85% zink en 15% aluminium.

Het construeren van de staalplaten in de juiste vorm.

Stofexplosie Ben Cools: “Het zinkschooperen hebben we uitbesteed, omdat dat ons beter uitkwam gelet op ons andere werk. Het proces ziet er verschrikkelijk uit: het maakt gigantisch veel lawaai en er is een steekvlam van enkele meters lang. Duidelijk is dat de mensen die dat werk doen de juiste beschermingsmiddelen moeten dragen, maar ook de juiste opleiding gevolgd moeten hebben. En doordat je met heel fijn metaalstof te maken hebt, moet er een heel gespecialiseerde afzuiginstallatie zijn zodat er geen kans kan bestaan op stofexplosie. Een

Bij de uiteinden van de brugdelen werd een doordachte behandeling uitgevoerd met het oog op de gewenste kwaliteit.

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 21

Het installeren van de speciale voertuigen voor de verplaatsing is voltooid.

adequaat filtersysteem in de afzuiginstallatie is heel belangrijk. In totaal is er denk ik ongeveer 20 ton zinklegering aangebracht.” Na het schooperen en aanbrengen van de verflagen van alle brugdelen moesten die naar het assemblageterrein in Muiderberg worden vervoerd. De meeste onderdelen gingen per speciale vrachtwagen, maar de allergrootste en zwaarste onderdelen, de zogenaamde booggeboortes, zijn eerst over het water naar een losplaats bij de Hollandse brug in Almere gevaren en vervolgens naar de bouwplaats gereden met speciaal vervoer. Toen moest ter plekke, op de plaatsen waar de onderdelen aan elkaar zijn gelast, dezelfde conservering worden toegepast die bestond uit dezelfde werkzaamheden. Het enige verschil was dat het straalmiddel na het stralen niet kon worden opgevangen en hergebruikt. In een werkplaats heb je daarvoor een vloer met roosters en opvangbak, maar dat was ter plekke niet te doen. Het straalmiddel bij Muiderberg bestond uit smeltslakken. “Voor de conservering ter plekke werden

22 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

steigers gebouwd zodat we erbij konden. Op de steigers werd krimpfolie toegepast om met slecht weer door te kunnen werken. Ook werden de ruimtes van verlichting voorzien en meestal verwarmd. Eerst zijn de brugdelen aan elkaar gelast en daarna zijn de uiteinden opnieuw gestraald en de verschillende zinkschoopeerlagen aangebracht op precies dezelfde manier als in de werkplaats. De conservering moest natuurlijk dezelfde kwaliteit hebben als die in de werkplaats is bereikt. We hebben dat gedaan door de verschillende lagen van het conserveringssysteem aan de uiteindes niet op dezelfde plaats te laten stoppen.”

Kwaliteit Dit vereist enige uitleg. Aan de uiteinden waren de brugdelen op de laatste 30 centimeter blank, dus alleen gestraald. De eerste laag is op 30 centimeter van het eind gestopt. De volgende laag is op 30 centimeter van het eind van de eerste laag gestopt. De daaropvolgende laag is gestopt op 30 centimeter van het eind van de laag

eronder. Als er twee brugdelen tegen elkaar werden gelast, kon je de uiteinden beschouwen als een soort getrapte V-vorm. “Als je ter plekke gaat metalliseren wil je dat de continuïteit van de metallisatielaag gehandhaafd blijft bij de uiteinden. Dat lukt niet als je bij alle lagen op hetzelfde punt zou stoppen. Door de getrapte V-vorm kun je die continuïteit wel bereiken. Al met al is het hele project op de gestelde datum in de vereiste kwaliteit opgeleverd. Onderweg waren er wel enkele onvoorziene omstandigheden. Zo gebruikten we op de bouwplaats krimpfolie om het conserveringswerk te vergemakkelijken. Krimpfolie is wel heel sterk, maar op een hoogte van 50 meter waait het wel snel kapot. Als het eenmaal gescheurd is, krijg je het nooit meer goed. We moesten de krimpfolie regelmatig opnieuw aanbrengen. Maar vanzelfsprekend zijn we trots op deze brug.” ●

Meer informatie www.victorbuyck.be

Elektrochemie en

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING EN VOORBEHANDELING

Tekst Gerard Rutjes, ION-docent

metallieke deklagen

Micro-organismen in de KTL-installatie bestrijden Om milieubeschermende redenen worden zware metalen en vluchtige organische oplosmiddelen steeds meer uit dompelbaden verbannen. Door het ontbreken van deze stoffen worden de dompelbaden steeds gevoeliger voor het ontstaan van micro-organismen, zoals schimmels en bacteriën. Als bacterieen schimmelgroei in een installatie is begonnen, groeit het snel. Dit komt door de gunstige situatie als fosfaat- en salpeterverbindingen, bekend als kunstmeststoffen. De groei is niet dubbel zo snel en zelfs niet kwadratisch, maar logaritmisch snel.

In een recente uitgave van Besser Lackieren wordt ingegaan op de factoren die de groei van micro-organismen bevorderen dan wel tegengaan. Micro-organismen tasten bijna alle in het milieu voorkomende materialen aan. Ze hechten zich aan een oppervlak en vormen door groei een dunne biofilm. In korte tijd kan dit uitgroeien tot een zichtbare laag. Maar zelfs de dunste onzichtbare plek veroorzaakt kwaliteitsgebreken. Gedemineraliseerd water met minder dan 5 micro S/cm weerstand kan tussen de 103 en 105 kiemen bevatten die bacterieen schimmelgroei veroorzaken. Bij gunstige omstandigheden en temperatuur zijn deze koloniën al snel zichtbaar. Dip slide is een methode om micro-organismen met behulp van vergelijkende foto’s aan te tonen. Er is ook een nauwkeurige verdunningsmethode, maar deze kan alleen in een laboratorium door speciaal geschoold personeel worden gedaan. Bij de KTL-voorbehandeling gebeurt het ontvetten bijna altijd kiemvrij. Temperaturen van boven de 600C en het gebruik van emulsies en oppervlaktespanningverlagende middelen verhinderen de groei van bacterie en schimmel. Na het ontvetten komt spoelen. Bij het activeren van het substraat groeien vaak eencellige bacteriën (gisten) en schimmels. Het daarop volgende zinkfosfateren is over het algemeen weer kiemvrij. Men moet wel het goede desinfecteermiddel gebruiken, anders kan het de zinkfosfateerlaag sterk nadelig beïnvloeden. Duitse wetenschappers hebben een middel ontwikkeld dat bij dompelbaden en sproei-installaties de ontwikkeling van micro-organismen nagenoeg opheft. (www.imunell.de).

Met KTL behandelde producten In het KTL-bad is de kathode van de anode gescheiden door een semipermeabele wand. In het bad zet de lak zich op het metaal in het kathodische gedeelte, terwijl de afvalstoffen zich in het anodische gedeelte verzamelen. Die afvalproducten zijn hoofdzakelijk kleine organische zuren, bijvoorbeeld azijnzuur of salpeterzuur. Zware metalen zoals lood zijn compleet uit de KTL-lak verdwenen en de vluchtige organische stoffen komen nog maar mondjesmaat voor. Om deze redenen kunnen bacteriën de lak als voedingsbron gebruiken. De stijgende groei kan door verschillende parameters worden waargenomen. Bijvoorbeeld door de daling van de pH-waarde en de toename van de ATP-waarden (Adenosintrifosfaat). Een toename van deze waarden geeft dus aan dat er bacteriën aanwezig zijn. Deze bacteriën tasten de lak in het KTL-bad aan, er komen zuren vrij en de pH-waarde daalt meetbaar.

Door de semipermeabele wand in het KTL-bad verzamelt het afval zich aan de anodiseerzijde, omdat het een andere lading heeft dan de gebruikte dompellak. Door het zure milieu rondom de anode groeien daar de microorganismen zeer snel. Deze moeten regelmatig bestreden worden. Door na de wekelijkse reiniging van het bad een desinfecteermiddel toe te voegen, blijken schimmels en bacteriën ook in een zuur milieu niet te groeien. Uit onderzoek blijkt dat het bad dan kiemvrij blijft. ●

Uit Besser Lackieren nr. 21 18.12.2015 Dipl.-Ing. Ulrich Grajecki (GmbH & Co.) KG, Bargteheide Dr. Dietmar R. Schmalz, drschmalz@imunell.de

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 23

Trots op het werk Het Eemhuis in Amersfoort herbergt een regionaal archief, een stadsbibliotheek, een kunstschool en een tentoonstellingsruimte dan wel kunsthal. Het ontwerp van de hand van Neutelings Riedijk Architecten maakt gebruik van aluminium composiet panelen in AluNatur Bright Brushed. Euramax, gespecialiseerd in coil coating, heeft de AluNatur range ontwikkeld om een passend antwoord te geven op de toegenomen vraag naar coatings die de natuurlijke schoonheid van het aluminium onderstrepen. Een serie (semi-) transparante clearcoats, al dan niet op geborsteld aluminium, creĂŤert een uitzonderlijk pallet aan natuurlijke kleuren. Op het Eemhuis draagt de volledig transparante clearcoat op geborsteld aluminium in sterke mate bij aan de zeer eigentijdse en natuurlijk uitstraling van het gebouw. Foto Euramax

24 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 25

organische

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING EN VOORBEHANDELING

foto’s Emotech

deklagen

Betere kwaliteit dankzij handmatige reinigingscabine Een aparte reinigingscabine voor louter handmatig reinigen in de voorbehandeling kom je niet vaak tegen. Bij Kooistra Poedercoating in Drachten staat nu een dergelijke installatie te glimmen van nieuwheid. Zowel Kooistra zelf als de leverancier van de installatie heeft hier veel van geleerd. Na een zorgvuldig voortraject is er nu een reinigingscabine voor handmatig reinigen waarmee de gewenste kwaliteit en flexibiliteit kan worden bereikt.

Volgend jaar bestaat Kooistra Poedercoating dertig jaar; het bedrijf is een loonbedrijf dat allerlei producten van diverse opdrachtgevers behandelt. Voor het poedercoaten beschikt het bedrijf al geruime tijd over een automatische poedercoatinstallatie met een snelkleurwisselsysteem. Daarnaast is er in 2009 een handcoatinginstallatie geplaatst met een handmatig bediende spuitcabine en een kameroven met een hangbaan. De onlangs geïnstalleerde reinigingscabine is een aanvulling op die installatie. Sjoerd Kooistra: “Ons probleem was dat wij een deel van de voorbehandeling moesten uitbesteden, omdat de te behandelen producten qua afmetingen niet pasten in de voorbehandeling van de automatische installatie of daar niet geschikt voor waren. We kregen steeds vaker producten met een groter formaat aangeboden die we wel in de spuitcabine en moffel/ kameroven konden verwerken, maar niet in de voorbehandeling. Dat werd dus uitbesteed. Op een gegeven moment werd dat te veel. Ongeveer twee jaar geleden hebben we besloten dat er wat moest gebeuren.” De nadelen van het uitbesteden waren logistieke problemen, een lange doorlooptijd en een ongunstige prijstechnische uitkomst. Door niet uit te besteden, ondervang je dat en heb je ook de controle op het hele productieproces in eigen hand waardoor je veel risico’s uitsluit. Sjoerd Kooistra: “Via beurzen en dergelijke zijn we ons gaan oriënteren op de mogelijkheden

26 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

en hebben we bij een aantal partijen voorstellen opgevraagd. Voor ons was het heel belangrijk dat de lay-out van de nieuwe reinigingscabine qua afmetingen moest passen bij de huidige handlijn. Dezelfde producten die ook in de handspuitcabine en in de kameroven verwerkt worden, moesten ook passen in de nieuwe cabine. Verder keken we naar de prijs, maar ook naar de bestendigheid van de toegepaste materialen (pompen en dergelijke) in de cabine tegen de te gebruiken chemicaliën.”

vloeistoffen worden teruggepompt naar elk bad en hoe alle besturingsfuncties regelbaar zijn via het touch panel. Daarna zijn we aan de slag gegaan met het ontwerp. Bij Kooistra werden ook de medewerkers erbij betrokken die in de cabine zouden gaan werken. Al met al heeft dit geresulteerd in een vlekkeloze bouw van de cabine in korte tijd. In januari dit jaar ging de cabine in bedrijf, kinderziektes zijn tot nu toe uitgebleven.”

Korte lijntjes

De cabine telt vier fases voor de handmatige reiniging: beitsen, ontvetten/ fosfateren, passiveren en spoelen met demiwater. Hiermee is een grote variatie aan voorbehandelingen (processtappen) beschikbaar waardoor veel verschillende substraten behandeld kunnen worden, van aluminium tot staal, en van verzinkt staal tot rvs. Na elke fase wordt er gespoeld met demiwater. Elke fase wordt afzonderlijk gebruikt. Dit is van belang vanwege het automatische terugwinsysteem van de gebruikte chemicaliën. Die worden opgevangen, gefilterd en weer teruggeleid naar de opslagtanks die zich buiten de cabine bevinden. Het beitsen ontvettingsbad hebben elektrische verwarmingselementen. Als er niet gespoten wordt, vindt er alleen recirculatie plaats om bezinksel te voorkomen. Het gewenste reinigingsproces wordt geactiveerd met een druk op de knop bij de spuitlansen. De medewerkers die het werk doen, zijn

Die chemicaliën zijn beitsmiddelen, ontvettingsmiddelen, fosfateringsmiddelen en chroomvrije passiveermiddelen. Op zoek naar een leverancier die de gewenste reinigingscabine kon leveren, kwam Kooistra uit bij Emotech. Dat was niet geheel toevallig, want Emotech is bij Kooistra al 25 jaar de huisleverancier van de complete automatische coatinginstallatie en de handbediende coatinginstallatie. “Maar voor ons was de gewenste reinigingscabine met de genoemde specificaties ook iets nieuws”, zegt Tim Thedinga van Emotech. Hij vervolgt: “Doordat we al zo lang de huisleverancier zijn, waren de lijntjes mooi kort. In het voortraject hebben we goed onderzocht hoe we de cabine zo konden inrichten dat Kooistra er weer jaren mee vooruit kan. Hiervoor hebben we goed gekeken naar de materialen die we wilden gebruiken, de wijze waarop verspoten

Automatische besturing

De handmatige reinigingscabine.

intern opgeleid door Emotech en chemicaliënleverancier Chemetall. Chemetall heeft zich vooral gericht op het aangeven van de benodigde behandeltijden van de verschillende fases om bij diverse substraten het gewenste effect te bereiken. Thedinga: “De opleiding die wij hebben verzorgd, was voornamelijk gericht op de besturing. Naast deze reinigingscabine is ook een nieuwe schakelkast met touch panel geïnstalleerd die onderdeel is van de automatische besturing. In de besturing is een nieuwe besturingsfunctie geïmplementeerd voor de bestaande wissels van de transportbaan. Tot voor kort moesten alle wissels in het transportsysteem handmatig omgezet worden om de producten de gewenste routing te laten volgen. Dat vereiste altijd enige handigheid. Nu verspringen door een simpele druk op de knop alle wissels automatisch in de gewenste positie waardoor enorm bespaard wordt op de doorvoertijd van het product. Hiermee is een

De vier opslagtanks naast de reinigingscabine.

handmatige coatinglijn ontstaan met een hoge mate van flexibiliteit.

Betere kwaliteit Sjoerd Kooistra: “We beschikken nu over een heel moderne installatie die tegemoetkomt aan de huidige marktvraag. Wij kunnen nu een nog betere en constantere kwaliteit leveren. Ook hoeven we veel minder uit te besteden en hebben we dus geen logistieke problemen meer. Wij richten ons echt op kwaliteit. Niet alleen dat de behandeling moet kloppen, maar we letten ook erg op het visuele aspect. Wij kunnen een volledig stofvrij eindproduct leveren. Dit bereiken wij door gebruik van de allernieuwste apparatuur, heel goed opgeleide mensen en een honderd procent kwaliteitscontrole. Daarnaast is de flexibiliteit gigantisch toegenomen. Flexibiliteit met zeer korte doorlooptijden is tegenwoordig een absolute eis om klanten goed te kunnen bedienen. Waren we vroeger vooral regionaal bezig, tegenwoordig weet men

De vier spuitlansen gekoppeld aan de benodigde tanks.

ons vanuit heel Nederland goed te vinden.” Tim Thedinga: “Wat wij geleerd hebben van dit traject, is dat wanneer je iets nieuws gaat ontwikkelen je zeker de tijd moet nemen in het voortraject om alles goed uit te zoeken. En dus niet eerder aan de bouw moet beginnen voordat je zeker weet dat alles klopt. Daar hebben we veel energie ingestoken. Ook is de hiervoor ontwikkelde automatische wisselbesturing zeker iets dat we ook bij bestaande en nieuwe klanten kunnen aanbieden. “Handmatig bediende wissels in het transportsysteem hinderen de doorstroomtijd van het productieproces. Een simpele druk op de knop waarbij de wissels ineens in de juiste positie komen te staan, heeft zich inmiddels bewezen als een enorme stap vooruit.” ●

Meer informatie www.kooistrapoedercoating.nl www.emotech.nl

Touch panel voor de bediening van de installatie.

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 27

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING EN VOORBEHANDELING

algemeen

Flinke groei van laserreinigen verwacht In de branche worden talrijke reinigingstechnieken toegepast in de voorbehandeling, maar daarbij wordt maar zelden gebruikgemaakt van laserreinigen. De vraag is of dat terecht is. Zeker is dat de laserreinigingstechniek nogal onbekend is in de branche en de toepassing ervan niet voor elke voorbehandeling geschikt is. De precieze werking van de techniek kan echter bij sommige toepassingen grote voordelen bieden. Tijd dus om ons te verdiepen in het laserreinigen. Voor een nadere kennismaking gingen we naar Summa Surface, een bedrijf in Oisterwijk dat een Duitse producent van machines en apparaten voor laserreinigen vertegenwoordigt, en naar Ferro Techniek, een bedrijf waar die techniek wordt toegepast. Ons eerste bezoek is aan Summa Surface, waar Thijs Carlier de scepter zwaait. Summa Surface vertegenwoordigt in de Benelux verschillende precisie oppervlaktebehandelingstechnieken van diverse bedrijven. Voor dit artikel richten we ons echter op de lasertechniek, waarvoor de machines en apparaten geleverd worden door SLCR Lasertechnik GmbH uit Düren in Duitsland. Dat bedrijf is sinds halverwege de jaren ‘90 actief met het aanbieden van technische oplossingen voor laserreinigen, decoaten, markeren, opruwen en activeren. “Summa Surface vertegenwoordigt in de Bene-

28 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

lux drie Duitse bedrijven en een Deens bedrijf, die ieder hun eigen specialisatie hebben”, zegt Thijs Carlier. “SLCR staat voor Selective Laser Coating Removal. Dat beschrijft precies wat wij doen: het selectief verwijderen van materiaallagen middels lasertechnologie, zonder het basismateriaal van het product aan te tasten. SLCR is wereldwijd actief en richt zich volledig op het laserreinigen en de verschillende toepassingen daarvan. Het gaat bijvoorbeeld om het reinigen van transportbanden en matrijzen, of het verwijderen van roest. Maar ook in de bandenindustrie wordt de technologie ingezet, voor het - volledig geautomatiseerd - reinigen en enigszins opruwen van de binnenzijde van autobanden. Dat is nodig, zodat zich daar bijvoorbeeld sensoren of run-flat foam beter kunnen hechten. “Daarnaast is het decoaten, dus het selectief

wegnemen van een coatinglaag, ook een belangrijke tak van sport bij SLCR. Verder wordt de lasertechniek ingezet om oppervlakken te reinigen en eventueel te activeren, als voorbewerking van verbindingstechnieken, zoals lijmen en lassen.”

Maskeren onnodig Het decoaten gebeurt momenteel vaak met stralen, maar daar kleven ook nadelen aan. Het stralen gaat in de regel gepaard met veel lawaai, stofontwikkeling, er zijn allerlei media nodig die opgevangen moeten worden, enzovoorts. Dit resulteert in hoge operationele kosten. Laserreinigen daarentegen, is een schoon en droog proces. Het is vooral interessant bij precisiewerk, waarbij (lokaal) een laag verwijderd moet worden zonder het basismateriaal te beschadigen. Met lasertechniek is maskeren niet nodig.

De lasermachine bij een klant: Ferro Techniek.

Het verwarmingsplaatje in de lasermachine.

“Als je gaat stralen, moet je vaak bepaalde delen maskeren, wat het nodige werk en risico’s met zich meebrengt. Maar soms werkt stralen beter en sneller dan laserreinigen, zoals bij heel grote oppervlakken en waar het niet zo nauw luistert qua oppervlaktestructuur. Verder kan de lasertechniek worden ingezet bij het markeren. Momenteel werken we bijvoorbeeld voor een klant die hekwerken produceert, die zij in-house coaten. Het is van belang dat men de productiedetails kan naslaan, bijvoorbeeld bij een defect product. Daarom willen ze voor de traceerbaarheid een markering aanbrengen in de coating. Dat kan door een laserstation in de productielijn te installeren. De klant wil die markering dus niet in het basismateriaal, maar enkel in de coating. De laser voldoet perfect aan dergelijke nauwkeurige eisen.” De laser werkt tot op tien micrometer nauwkeurig. Daarom kan bijvoorbeeld ongewenste aanhechting verwijderd worden, zonder dat het basismateriaal wordt geraakt of aangetast. En het aanbrengen van een markering (bijvoorbeeld een barcode of een logo) in de coating of in het basismateriaal, is dus ook mogelijk. Carlier wijst verder op een ander winstpunt van de lasertechniek: deze is vrij gemakkelijk te integreren in een bestaande of nieuwe productielijn.

die transportbanden hechten zich suiker, zout, vetten en andere ongewenste restanten, die verwijderd moeten worden. Ook moet worden voorkomen dat er opnieuw aangroei plaatsvindt. Met een laserstation in de productielijn is dat te bereiken. Maar dat betekent niet dat die laserstations als zoete broodjes de winkel uitvliegen. Voordat er een maatwerk machine wordt besteld, is er een heel traject afgelegd van vaak minimaal een jaar.”

rekenen. Aan de hand van de behandeltijd op A4-formaat, is het puur een kwestie van opschalen van de laserbron om te voldoen aan de gestelde takttijden in de productielijn van de klant. Vervolgens wordt de gewenste handling besproken. SLCR levert namelijk niet alleen de laser, maar biedt een totaalconcept aan: SLCR verzorgt de complete in-line handling. In samenspraak met de klant wordt het totaalconcept afgestemd.

Lasertechniek is immers bij veel bedrijven nog onbekend, dus moet men eerst overtuigd worden. Na het eerste klantencontact duurt het vaak enkele maanden voordat een potentiële klant een proefbewerking laat uitvoeren. Dan gaan er proefsamples naar SLCR in Düren, net over de grens bij Heerlen. Na die eerste test volgt een tweede test, waarbij de klant aanwezig is. Zo kan hij de lasertechniek van dichtbij aanschouwen en de SLCR-organisatie beter leren kennen. Als duidelijk is dat de techniek het gewenste resultaat oplevert op proefsamples van A4-formaat, wordt het tijd om te gaan

Handlasers

Geen zoete broodjes

“Als we op dit punt zijn aangekomen, bezoeken we de productielocatie van de klant om te bepalen waar de laser in de productielijn geplaatst kan worden. Tevens beoordelen we omgevingsfactoren, zoals de omgevingstemperatuur, vochtigheidsgraad, enzovoorts. De aanschaf van een laserstation is zeker niet goedkoop. Beneden de 100.000 euro gaat het waarschijnlijk niet lukken. Maar door de verwachte besparingen is zo’n investering in de productielijn toch voor veel bedrijven interessant. Immers, de operationele kosten van de lasers zijn zeer laag:

Het verdraaien van de plaatjes gaat razendsnel.

“De lasertechniek van SLCR wordt breed in de industrie toegepast. Enkele sectoren die eruit springen, zijn de vliegtuigindustrie, de automobielindustrie en de voedselverwerkende industrie. Bij de laatste gaat het vaak om het reinigen van transportbanden en matrijzen. Aan

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 29

Een voorbeeld van een stickertje dat gebruikt werd om te maskeren. Het plaatje is overigens niet het besproken plaatje voor de melkopschuimer.

De witte puntjes op de schijven vormen de E-fast.dot waar het om gaat.

slechts enkele euro’s per uur. Onlangs hebben we bijvoorbeeld een laserstation geplaatst bij een bedrijf voor het reinigen van een transportband van circa honderd meter lang en 3,5 meter breed. Doordat die band altijd vervuild raakte, moest de productie regelmatig stilgezet worden om de transportband te reinigen met borstel en water onder hogedruk. Stilstand kost geld. Daarnaast moest de complete band om de zes maanden vervangen worden als gevolg van deze conventionele reinigingstechnieken, wat aanzienlijke kosten met zich meebracht. Dat bedrijf kon gemakkelijk uitrekenen hoe snel ze de investering terugverdiend zouden hebben.”

er een specifieke deklaag van email overheen. Het tussenproduct behoeft echter een contactpunt voor elektronica, dat dus vrij moet zijn van email. Het maskeren met een stickertje was zeer arbeidsonvriendelijk, maar men slaagde er tot 2010 niet in om een economisch verantwoord alternatief te vinden. Ruud Gries: “Het grote voordeel van de lasertechniek is dat zij heel precies op de juiste plek de juiste hoeveelheid email verwijdert in enkele seconden. Het gelaserde contactpunt moest daarbij niet een rechte uitsnede hebben in de dikte, maar een talud, om verderop in het proces de kwaliteit bij het zeefdrukken van de verwarmingsbanen te kunnen waarborgen. Dit hebben we gerealiseerd door de machine trapsgewijs tot op enkele micrometers nauwkeurig een steeds kleiner laagje email te laten weghalen en precies te laten stoppen bij de zilverlaag. Dat deed het apparaat in enkele seconden, inclusief de rotatie en translatie van de elementen in de machine. Toen konden we echt massaproductie gaan draaien. We hebben er per jaar tussen de anderhalf tot twee miljoen plaatjes mee gemaakt. De aanschaf van de machine was wel kostbaar, maar de operationele kosten waren laag. We konden de investering binnen een redelijke termijn terugverdienen.” ●

“Naast laserstations bieden we ook handlasers aan. We zien dat de behoefte aan handlasers, en de interesse ervoor, toeneemt. Daarom gaat SLCR de komende maanden de handlasers compacter, lichter en meer gebruiksvriendelijk maken. Bij laser wordt natuurlijk altijd met een bepaalde brandpuntafstand gewerkt. Er wordt nu aan een oplossing gewerkt waardoor de ideale afstand van de kop ten opzichte van het product gemakkelijker bereikt en gehandhaafd kan worden.” Blijft de vraag hoe looncoaters deze lasertechniek kunnen inzetten. Carlier wijst op een geïntegreerd bedrijf waar onder meer dekseltjes worden geproduceerd die onderweg een coating krijgen. De dekseltjes zitten op een houder, die bij iedere coatinglaag daar ook een beetje van mee krijgt. De oplossing is om in de lijn een laserkop te installeren die de coating op de houders verwijdert. Een andere mogelijkheid

30 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

voor looncoaters is de inzet van een laserstation voor het zeer precies decoaten. Daardoor is maskeren, waar altijd veel tijd mee gemoeid is, niet meer nodig. Daarnaast zorgt de lasertechniek voor een veel scherpere overgang van wel en niet gecoat oppervlak.

Precisie decoaten Hoog tijd natuurlijk om bij een klant te kijken hoe dit werkt. Daarvoor gingen we naar Ferro Techniek in Gaanderen. Dit bedrijf heeft een lasermachine aangeschaft voor het heel precies decoaten, zo vertelt Ruud Gries, R&D-manager bij Ferro Techniek. “Toen ik in 2010 Thijs tegenkwam op de Surface was ik heel blij dat ik kennis kon maken met de lasertechnologie. Wij zaten namelijk met het probleem dat we voor een bepaald verwarmingselement in een melkopschuimer een zogenoemde E-fast® dotvrij moesten hebben van email, voor elektronische contactering. Dat deden we door er handmatig een stickertje op te plakken, dat er even later in het proces weer af moest. Voor dit maskeren had ik continu twee man nodig, die onvermijdelijk regelmatig een fout maakten. Een bijkomend nadeel was de ergonomie; met een pincet moest men circa 1.000 stickertjes per uur verwijderen aan de transportband. Je kunt begrijpen dat de medewerkers hier helemaal simpel van werden.” Het verwarmingselement wordt uit een blank stukje rvs opgebouwd met een eerste laag email, waarna via zeefdrukken een zilveren laag wordt opgezet, de E-fast laag. Vervolgens komt

Meer informatie www.summa-surface.nl/machines/slcr www.slcr.de www.ferrotechniek.com

THEMA INDUSTRIËLE REINIGING EN VOORBEHANDELING

algemeen

Nieuwe voorbehandeling zorgt voor omwenteling In het dorpje Westerhaar ten noorden van Almelo zijn straks de eerste tekenen zichtbaar van wat voor niets minder dan een omwenteling zal zorgen in de voorbehandeling. Dit zegt Gerrit Aalderink, één van de directeuren van het familiebedrijf Aalderink. Weliswaar zijn de pilotprojecten in Duitsland nog niet afgerond, maar het is wel een uitstekend onderwerp voor dit themanummer. Vandaar dat we graag een tipje van de sluier willen oplichten. “Het is geen KTL, maar het is een broertje of zusje er van”, zo begint Gerrit Aalderink. “Er is momenteel nog geen naam voor, maar het is een behandeling die makkelijk 800 of 1.000 uur zoutsproeitest kan doorstaan en het wordt op een andere manier gedaan dan KTL. Het is fosfaatvrij, zinkvrij, verwarming van baden is niet nodig en het heeft een uitstekende corrosiewering. Ook is het heel milieuvriendelijk. Je kunt het gebruiken als voorbehandeling, maar ook meteen als eindlaag. Het is, net als KTL, niet UVbestendig, maar is uitstekend toepasbaar voor alles wat binnenin machines zit en alles wat bij een interieur hoort, zoals (kantoor) meubilair. Er zijn heel veel toepassingen voor.” Er zijn nog meer voordelen: “Bij KTL heb je een voorbehandelingsreeks van twaalf tot dertien baden. Met de nieuwe chemische technologie, heb je slechts drie baden in de voorbehandeling nodig. Dat scheelt dus een heleboel energie, temeer daar het proces op kamertemperatuur wordt uitgevoerd. In totaal heb je zes baden nodig: ontvetting, spoelbad, een demispoelbad, dan de behandeling met chemicaliën en daarna twee demispoelbaden. Tot slot gaan de producten in een oven om uit te moffelen. Je kunt het dan meteen als eindlaag gebruiken, maar als je het een kleurtje wil geven, is poedercoaten een logisch vervolg. Dan fungeert de nieuwe technologie als voorbehandeling.”

Vierde poot Aalderink treft nu voorbereidingen in het bedrijf om er in de zomervakantie mee aan de slag te gaan in de vorm van een pilotproject. In Duitsland zijn al twee van die projecten uitgevoerd. De nieuwe technologie moet de vierde poot worden van Aalderink, naast het zinkfosfateren

Gerhard en Gerrit Aalderink voor de baden die voor de nieuwe technologie ingericht gaan worden. met KTL, het aluminium zirkoniseren en ijzerfosfateren als voorbehandeling. “We zien de nieuwe technologie als een heel goede aanvulling op onze bestaande voorbehandeling. Zowel stalen als aluminium producten kunnen we ermee behandelen. De vorm en afmetingen zijn niet zo belangrijk, als het maar te dompelen is. Je haalt met de nieuwe technologie niet het niveau van KTL, maar voor heel veel toepassingen is dat ook niet nodig.” Toepassingen ziet Aalderink vooral in onderdelen van machines, metalen delen van bureaus, van tafels en stoelen, complete metalen kasten, en metalen onderdelen voor elektronische apparaten zoals computers en telefoons. “De automobielindustrie wil en zal ook altijd blijven

zinkfosfateren en KTL, want dat is verreweg de beste voorbehandeling die er is. Dat blijft zo, maar tussen het allerbeste en bijna niks zit een groot grijs gebied. Daar past dit perfect in, omdat het een goede kwaliteit biedt met een heel goede corrosiewering, terwijl het veel sneller en goedkoper geproduceerd kan worden. Dit is echt een heel nieuwe techniek en kan voor een omwenteling zorgen.” In latere edities van OT, wanneer de pilotprojecten in Duitsland zijn geëvalueerd, zullen we de technologie meer uitgebreid beschrijven. ●

Meer informatie www.aalderink-coating.nl

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 31

algemeen

Marcel Bastiaans, maker ION Borghardt Award:

“Deze opdracht beschouw ik als een fantastische uitdaging” Op 1 mei is de inschrijving voor de ION Borghardt Award geopend. De winnaar van die award ontvangt onder meer een kunstwerk. Deze keer is het kunstwerk een schilderij, gemaakt door kunstenaar Marcel Bastiaans. Om een indruk van hem te krijgen, gingen we naar zijn atelier in Oirschot. Daar troffen we een kunstenaar die wereldwijd exposeert en een aanstekelijke verklaring heeft voor zijn succes.

“Tja, ik ben strontverwend. Al toen ik zes was, vond ik tekenen en schilderen erg leuk. Op de lagere school kreeg ik al opdrachten om mooie dingen te maken en dat ging op de middelbare school gewoon door. Maar toen ik daarvan afkwam, wist ik niet eens dat kunstschilder een beroep was en dat je daarvan überhaupt kon leven. Ik tekende en schilderde gewoon omdat ik het leuk vond, maar had geen idee dat je daarvoor een opleiding kon volgen. Dat werd uiteindelijk de Academie voor Industriële Vormgeving, de huidige Design Academy. Daar heb ik het één en ander bijgeleerd. Ik heb daar drie dingen naast elkaar gedaan: schilderen, illustreren en ontwerpen. Die drie dingen vond ik ook leuk en ik heb daar ook altijd succes mee gehad.” Na de Academie heeft Marcel gedurende zes jaar een dag in de week college gegeven aan de Universiteit van Aken. “Ook erg leuk om te doen, maar ik merkte wel dat mijn werk niet bij die ene dag per week bleef. Studenten vroegen begeleiding, er moest vergaderd worden en zo kwamen er nog wel wat werkzaamheden bij. Op een gegeven moment vroeg ik me serieus af wat ik nou echt leuk vond, en dat was schilderen. Ik ben toen gestopt met het illustreren en ontwerpen, maar ook met mijn werk voor de Universiteit van Aken.”

32 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

Thunderbirds Toch heeft hij het sleutelen aan dingen niet helemaal afgezworen, getuige een glimmende Ducati in een hoek van zijn atelier. “Het sleutelen aan motorfietsen is één van mijn hobby’s. Ik hou ervan om geanodiseerde spulletjes te kopen en er mooie glimmende dingen van aluminium op te schroeven. Dat is ook niet zo’n wonder, want als klein jongetje zat ik ook vaak te knutselen, dingetjes te ontwerpen en voertuigen van de Thunderbirds na te bouwen. Toen vorig jaar de vereniging ION bij me kwam met de vraag of

ik het kunstwerk voor de ION Borghardt Award wilde maken, had ik nog nooit van ION gehoord. Maar ik vond het wel een mooie uitdaging om een schilderij te maken binnen hun wensen.” Dat roept de vraag op of een vrije kunstenaar überhaupt wel opdrachten kan aanvaarden waaraan wensen en voorwaarden zijn gekoppeld. Marcel heeft daar geen enkele moeite mee. “Ik zie dat gewoon als een mooie uitdaging. Normaal gesproken werk ik nogal groot met flinke uithalen, maar dit werk moest niet al te groot zijn en bij voorkeur een gezicht of

Marcel Bastiaans in zijn atelier.

een hoofd voorstellen. Ook was er de wens dat er onderdelen in het schilderij zitten die een oppervlaktebehandeling hebben ondergaan en dat het op een bepaalde tijd klaar is. Je zou dan kunnen besluiten dat je met al die voorwaarden niet uit de voeten kunt, maar je kunt ook besluiten dat léuk te vinden en als een uitdaging te beschouwen. Dan wórdt het ook leuk en een uitdaging om iets te maken in relatief korte tijd waar ik toch een goed gevoel bij heb. Ik kan alleen maar iets maken als ik er zelf helemaal achter sta.”

Tijd is een besluit Volgende maand bevat OT een foto van het kunstwerk en vertelt Marcel over de achtergrond en de betekenis ervan. Nu lichten we slechts een tipje van de sluier op, maar maken we vooral kennis met de opvattingen van de kunstenaar. En die opvattingen geven stof tot nadenken. “Vaak zonder dat we het beseffen, geven we vorm aan ons leven door de besluiten die we bewust of onbewust nemen. Wat ik bijvoorbeeld geweldig vind, is wanneer je iets ontdekt of verzint, een fantastisch idee krijgt, en dan ook aan het creëren slaat. Dat vind ik fantastisch. Maar vaak komen we door de dagelijkse drukte niet toe aan het laten ontstaan van ideeën. We zeggen dat we daarvoor geen

tijd hebben. Maar dat besluit je zelf. Je bent je eigen restrictie.” Hij vervolgt: “Einstein zegt dat je wel tijd hebt, dat je je eigen dam bouwt. Op het moment dat je zegt dat je geen tijd hebt, besluit je dat je geen tijd hebt en heb je dus geen tijd. Maar tijd is echt een illusie, het is een besluit. Ook geen tijd hebben, is een besluit. Op een soortgelijke manier denken we over geld. We denken vaak dat we eerst geld moeten hebben, om dan die dingen te kunnen doen die we leuk vinden. Maar het is andersom: ga die dingen doen, die je leuk vindt om te doen en dan komt de geldcreatie vanzelf. Ga ook niet kijken naar waar je goed in bent, om daarmee je geld te verdienen, maar kijk naar wat je het leukst vindt om te doen. Daar ben je namelijk nog veel beter in. Door positief te zijn, schep je positieve resultaten. Door negatief te zijn, schep je negatieve resultaten.”

boent: als beide personen het naar hun zin hebben, dan is het bedrijf en alles wat het bedrijf produceert goud. Je ziet dat bijvoorbeeld bij spraakmakende bedrijven als Apple en Tesla. Van de nieuwste Tesla zijn op voorhand al meer dan 115.000 exemplaren verkocht! De topman heeft een visie en omdat hij zó in zijn visie gelooft, kan hij het ook uitstralen en overbrengen, waardoor andere mensen enthousiast worden.” Op het moment dat u dit leest, woont en werkt Marcel Bastiaans voor een half jaar in New York. “Ik heb al zo’n twaalf keer geëxposeerd in New York en op een gegeven moment dacht ik: waarom ga ik er niet schilderen? Ik ga er compleet blanco naartoe. Ik neem ook geen spullen mee, geen verf, geen penselen, niets. Ik laat me verrassen. Ik besluit elke dag te beginnen als een kind van zes: compleet blanco. Wees maar verwonderd. Ik verheug me op de dag door te besluiten dat het een leuke dag is.” ●

Compleet blanco Dat geldt niet alleen voor personen, maar ook voor bedrijven. “Als een bedrijf een product maakt waar echt helemaal de ziel ingelegd wordt, waar alle medewerkers in geloven en waar alle medewerkers op de plek zitten die ze leuk vinden, dan is dat een gouden situatie. Of je nou achter de directietafel zit of de vloer

Meer informatie www.marcelbastiaans.com

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 33

algemeen

Grote verscheidenheid thermische deklagen Op initiatief van ION zijn vorig jaar zes artikelen over diverse oppervlaktebehandelingen gepubliceerd in vaktijdschrift de Constructeur. Dit om aan ontwerpers en constructeurs kennis te verstrekken over allerlei aspecten van oppervlaktebehandelingen, zodat zij daar bij de keuzes in hun werk rekening mee kunnen houden - en om misverstanden bij de opdrachtverstrekking en -opvolging te voorkomen. Deze artikelen worden, ingekort en ietwat aangepast, ook gepubliceerd in Oppervlaktetechnieken. In dit tweede artikel wordt ingegaan op metaaldeklagen die in vloeibare of plasmatoestand worden aangebracht door dompeling of diffusie. In het streven naar kwaliteit is de samenwerking tussen constructeur en applicateur essentieel. Maar in de praktijk ontstaan nogal eens misverstanden als een constructeur of ontwerper in de tekening voorschrijft dat een voorwerp ‘verzinkt’ moet worden. Als niet met de juiste term of eis omschreven wordt wat er wordt verwacht, kan dit tot verwarring en schade leiden. Om te voorkomen dat de eindgebruiker met de negatieve gevolgen wordt opgezadeld, moet duidelijk

34 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

worden aangegeven welke applicatiemethode wordt bedoeld.

Thermische (dompel)deklagen Onder thermische dompeldeklagen verstaan we deklagen die je verkrijgt door onderdompeling van het te bedekken materiaal in een gesmolten metaal. De bekendste processen uit deze groep zijn thermisch verzinken en thermisch vertinnen.

Thermisch verzinken Thermisch verzinken, het dompelen in gesmolten zink of een zinklegering, is een bewerking die vrijwel uitsluitend op staal wordt toegepast. Een enkele keer wordt gietijzer thermisch verzinkt. Zink heeft een smeltpunt van 419,5°C en het onderdompelen in gesmolten zink vindt meestal plaats bij temperaturen tussen 445 en 465°C. Andere (onjuiste) namen, die voor deze bewerking ook wel worden gebruikt,

Proces Eigenschap

Thermisch verzinken

Zinkspuiten

Elektrolytisch verzinken

Sherardiseren

Mechanisch verzinken

Zinkstofrijke grondverf

Laagdikte

50 - 200 μm

30 - 100 μm

5 - 40 μm

15 - 25 μm

5 - 80 μm

20 - 70 μm

Laagdiktebeheersing

moeilijk

matig

Goed

goed

Goed

matig

Verwarming bij applicatie

tot 465 °C

tot 100 °C

Geen

tot 410 °C

Geen

geen

Hechting

zeer goed

goed

Goed

zeer goed

Goed

goed

Stootvastheid

goed

matig

Goed

matig

goed

Vervormbaarheid

slecht

Goed

slecht

Matig

matig

Legeringslaag

nee

Nee

ja (uitsluitend)

Nee

nee

Poreusheid

niet

wel

Niet

weinig

Corrosiewering *)

zeer goed

goed

matig

Goed

goed

Afmetingen (m)

afh. van badafmetingen

geen beperking

afh. van badafmetingen

afh. van installatie

geen beperking

Schroefdraad

Centrifugeren

ongeschikt

geschikt

zeer geschikt

weinig geschikt

Reparatie

zinkverf en legeringsstaaf; moeilijk

zinkverf; zeer moeilijk

niet mogelijk

met zinkverf

Verfhechting

slecht; voorbehandeling nodig

goed

slecht; voorbehandeling nodig

Goed

goed

Uiterlijk

zilverkleurig tot mat grijs

grijs

zilverkleurig

donkergrijs

mat zilvergrijs

grijs

Slijtvastheid

goed

matig

Goed

Matig

matig

Norm

NEN-EN-ISO 1461; NEN-EN-ISO 14713-2

NEN-EN-ISO 2063

NEN-EN-ISO 2081:2009

NEN-EN-ISO 13811

NEN-EN-ISO 12683

NEN-EN-ISO 12944

*) is afhankelijk van voldoende laagdikte! Tabel 1. Vergelijking verzinkmethoden

zijn galvaniseren, vuurverzinken, dompelbadverzinken of volbadverzinken. Maar de enige genormaliseerde naam, die je bij voorkeur moet gebruiken om verwarring te voorkomen, is thermisch verzinken. Naast het thermisch verzinken zijn er nog diverse andere manieren om een zinklaag aan te brengen. In de afgebeelde tabel zijn de meest voorkomende methoden en de belangrijkste verschillen weergegeven. Bij thermisch verzinken krijg je een gesloten zinklaag, met een laagdikte van circa 45-200 micrometer, maar de laag kan veel dikker zijn. Deze laagdikte is groot ten opzichte van bijvoorbeeld elektrolytisch aangebracht zink. Dit is erg belangrijk, want zink beschermt staal door zijn opofferende werking. Als er veel zink aanwezig is, kan deze opofferende werking lange tijd duren en je krijgt dan een langdurige bescherming. De levensduur van een thermische zinklaag is afhankelijk van de laagdikte en de corrosiesnelheid ter plaatse. In het grootste deel van Nederland varieert de corrosiesnelheid van zink van 0,7 tot 2,1 micrometer/jaar (gemiddeld 1,2 micrometer/jaar). Met een laagdikte van 85

Droog verzinken

micrometer betekent dit een minimum levensduur van ± 40 jaar (gemiddeld ± 70 jaar). Maar er is ook een nadeel. Door de hoge temperatuur van het zinkbad kunnen voorwerpen die daar gevoelig voor zijn, gaan trekken. Deze vormveranderingen zijn soms erg storend. Daarom moet je hier rekening mee houden, met name bij de detaillering van de constructie.

Voorbehandeling Alleen stalen werkstukken, die helemaal schoon zijn, kunnen thermisch verzinkt worden. Er mag geen vuil, vet, roest, hamerslag, gloeihuid of walshuid op het oppervlak aanwezig zijn. Daarom worden er diverse reinigingsmethoden ingezet. Voor het verwijderen van roest, gloei- en walshuid wordt gebeitst, in Europa hoofdzakelijk in zoutzuur. Nadat het oppervlak goed is gereinigd, wordt meteen een vloeimiddel aangebracht om een goede hechting van het zink op het staal mogelijk te maken. Ook bij andere thermische processen, zoals solderen, wordt vloeimiddel gebruikt.

Verzinkprocessen Bij het thermisch verzinken onderscheiden we verschillende processen, zoals discontinu verzinken, nat verzinken, droog verzinken, centrifuge verzinken en continu verzinken. Bij het discontinu thermisch verzinken worden gerede producten of halffabricaten batchgewijs verzinkt. Bij het droog thermisch verzinken worden de voorwerpen in een oplossing van vloeimiddel gedompeld of ermee bespoten, daarna gedroogd en in gedroogde toestand in het zinkbad gebracht. Bij nat verzinken bestaat het zinkbad uit twee gedeelten, die van elkaar gescheiden zijn door een verticaal schot, dat door het oppervlak van het gesmolten zink steekt, maar niet tot de bodem reikt. Op het ene deel van het zinkbad drijft een laag gesmolten flux, het andere deel wordt zo schoon mogelijk gehouden. De voorwerpen worden door het gesmolten vloeimiddel in het zink gedompeld. Ze gaan dan onder het schot door en worden door het schone zinkoppervlak naar boven gehaald. Het resultaat van droog verzinken en nat verzinken is gelijk. Nat verzinken wordt hoofd-

Nat verzinken

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 35

zakelijk toegepast op kleinere voorwerpen. Het centrifuge verzinken is een speciale manier van discontinu thermisch verzinken en wordt vooral toegepast op kleinere onderdelen en producten met schroefdraad. De producten worden in korven verzinkt en direct na het zinkbad gecentrifugeerd, waardoor het overtollige zink eraf geslingerd wordt en onder meer het schroefdraad gangbaar blijft. Continu verzinken wordt in speciaal daarvoor ingerichte fabrieken uitgevoerd, voornamelijk op plaatmateriaal en draad, maar ook op buis. Continu thermisch verzinkte staalplaat wordt Sendzimir plaat genoemd. De voorbehandelingsreeks is vaak anders dan bij enkelstuk verzinken.

Opbouw van de zinklaag De zinklaag, die bij thermisch verzinken op staal ontstaat, bestaat alleen voor het bovengedeelte uit zuiver zink. Daaronder bevinden zich enige zink-ijzer legeringslagen. De zinklaag is taai, maar de zink-ijzer legeringslagen zijn bros. Daarom kan thermisch verzinkt staal over het algemeen niet worden vervormd, tenzij de legeringslaag zeer dun is. Dit is het geval wanneer de verzinkbewerking snel verloopt, zoals bij continu verzinken.

Thermische zinklaag Sendzimir materiaal laat in het algemeen wel enige vervorming toe. De verhouding tussen zink-ijzer legeringslaag en zuiver zink wordt ook bepaald door de samenstelling van het zinkbad en de eigenschappen van het staal. Het zinkbad bestaat meestal niet uit zuiver zink. Er zit ook een beetje ijzer in, afkomstig van de wand van de zinkpan en van de verzinkte voorwerpen. Na verloop van tijd gaat het ijzer zich als een

Schroefdraad zeer geschikt voor sheradiseren.

36 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

zink-ijzer legering uitscheiden als naaldvormige kristallen, zogenaamd hardzink, dat regelmatig door uitscheppen moet worden verwijderd. Een belangrijke toevoeging aan thermische zinkbaden is aluminium. Aluminium remt de reactie tussen gesmolten zink en ijzer, waardoor de legeringslaag dunner blijft. Voor dit doel wordt de laatste tijd ook nikkel, tin en bismut aan het zinkbad toegevoegd. Behalve door het aluminiumgehalte in het zinkbad, wordt de dikte van de legeringslaag beïnvloed door de staalsamenstelling. Naast koolstof heeft vooral silicium (en in mindere mate fosfor) een grote invloed. Een siliciumgehalte in het staal van 0,03 – 0,12% en > 0,23 % veroorzaakt een dikkere legeringslaag. Is echter veel silicium aanwezig, dan kan een zeer dikke legeringslaag ontstaan, waarop geen zuivere zinklaag ontstaat. We spreken dan van grijze, doorgegroeide zinklagen, die wel 400 micrometer dik kunnen zijn. Bij het continu thermisch verzinken worden naast zuiver zink (Sendzimir) ook diverse zinklegeringen met aluminium en/of magnesium toegepast. Meer gedetailleerde informatie is terug te vinden in de NEN-EN-ISO 14713-2.

Thermisch vertinnen Thermisch vertinnen werd vroeger op grote schaal gebruikt voor het vervaardigen van blik: dat is thermisch vertinde, dunne staalplaat. Blik wordt momenteel echter vrijwel uitsluitend langs elektrolytische weg vervaardigd. Daarbij krijg je een dunnere (goedkopere) tinlaag. Thermisch vertinnen van staal wordt toegepast voor allerlei voorwerpen, vooral voorwerpen die met levensmiddelen in aanraking komen. Toch neemt ook hier het toepassingsgebied af. Na de vertinde stalen melkbussen kwamen de alu-

minium melkbussen en tegenwoordig worden algemeen gekoelde, roestvaststalen melktanks gebruikt. Belangrijk is het vertinnen van koperen voorwerpen, zoals draad, buis, kookgerei en vooral warmtewisselaars voor airconditioning apparatuur. De lamellenblokken die daarin voorkomen, worden vaak samengesteld uit koperen buis, waarop koperen lamellen worden geschoven. Door thermisch vertinnen krijg je niet alleen een goede corrosieweerstand, maar bovendien wordt een volledige verbinding tussen de lamellen en de buis verkregen, waardoor een goede warmteoverdracht ontstaat.

Thermisch aluminiseren Het dompelen van staal in gesmolten aluminium is een proces dat in Nederland niet wordt toegepast. Er is wel geïmporteerde staalplaat in de handel, die met een thermisch aangebracht aluminium laag is bedekt. Thermisch aangebrachte aluminiumlagen geven aan staal een goede weerstand tegen oxidatie bij hoge temperaturen en tegen de invloed van verbrandingsgassen. Toepassingen van dit materiaal vind je daarom in rookgaskanalen, bij uitlaatsystemen voor auto’s, ovenonderdelen, enzovoort.

Diffusielagen van metalen Wanneer je twee metalen met elkaar in contact brengt en deze metalen verhit tot een temperatuur die nog beneden het smeltpunt ligt van het laagst smeltende metaal, kunnen zich atomen van beide metalen met elkaar vermengen. We spreken dan van diffusie van het ene metaal in het andere en omgekeerd. Er zijn diverse diffusieprocessen bekend. Sommige daarvan zijn gewenst, omdat daarmee geschikte dif-

Zink-nikkel legering blank gepassiveerd op hydrauliek manifolds.

fusielagen kunnen worden verkregen, andere zijn ongewenst.

Sherardiseren Het diffunderen van zink in een stalen ondergrond wordt sherardiseren genoemd. Bij dit proces worden stalen voorwerpen samen met zinkpoeder en zand- of korundkorrels in een gesloten trommel gebracht, en verhit tot een temperatuur juist onder het smeltpunt van zink, hoger dan 350°C. De trommel, meestal uitgevoerd als een draaiend retort, moet geheel gesloten zijn om oxidatie van het zink te voorkomen. In tegenstelling tot andere verzinkmethoden kunnen complexe vormen uit verenstaal, hogesterkte staal, gietijzer, smeedmetaal en sintermetaal gesherardiseerd worden. Het metaal wordt vooraf door staalstralen gereinigd. Sherardiseerlagen zijn grijs en stroef en ze geven een goede corrosiewering, vergelijkbaar met andere zinkbedekkingen. Sherardiseren wordt behalve voor bevestigingsmateriaal en machineonderdelen toegepast in bruggen- en mijnbouw voor tandwielen, harpsluitingen, borgpennen en assen en voor giet- en smeedwerk in speciale legeringen.

Slimmer ontwerpen ketensamenwerking Er is nog veel te winnen in de samenwerking tussen ontwerpers en verzinkers: bij een verkeerd ontwerp is direct de veiligheid van de verzinkers in het geding. Maar bovendien worden de eindkwaliteit en een efficiënte productie sterk beïnvloed door het ontwerp van de te verzinken werkstukken. Vochtinsluitingen kunnen tot explosies van het werkstuk leiden, omdat dit in de zinkpan snel wordt verhit tot

boven de 460°C. Daar moeten ontwerpers van te verzinken producten of halffabricaten dus wel rekening mee houden. Ook helpt het soms enorm in de productie-efficiëntie als de ontwerper al rekening houdt met het ophangen van de werkstukken aan de traversen van de bovenloopkranen. Zo kan in de keten veel gedaan worden aan veiligheid en kostenbeheersing. Rekenen we de materiaalselectie mee, dan is er vaak winst te boeken wat betreft de zinkkwaliteit. Voor de constructeur zijn bij het samenstellen van de te verzinken onderdelen en constructies, de onderstaande punten van belang. Om ervoor te zorgen dat de onderdelen en constructies goed kunnen worden verzinkt, moet rekening worden gehouden met gewicht, afmeting, vormen van onderdelen en constructies, zoals: • maximaal gewicht • maximale afmetingen lengte x breedte x diepte (=hoogte) • mogelijkheid van dubbeldip of een kanteldompeling • eenvoudige en/of efficiënte vormgeving. Om te voorkomen dat onderdelen en constructies tijdens het dompelen in het vloeibare zink van ca. 450 °C (of 550 °C) vervormen, is het noodzakelijk te denken aan: • zoveel mogelijk symmetrisch ontwerpen; het waar mogelijk toepassen van gelijke materiaaldikten • de grootte van wals-, vervormings- en richtspanningen (hoe minder spanning, hoe beter!) • een voldoende grootte van de in- en uitstroomopeningen, alsmede van de door-

stroom- en ontluchtingsopeningen • een juiste samenstelling en lasvolgorde • de stijfheid van de constructie • het aanbrengen van verstijvingsstrippen bij grote open constructies en dunne platen.

CE-markering Tot slot: De Europese Unie wil de handel tussen de EU-landen bevorderen door uniforme eisen te stellen. Dit betekent dat de ontwerper een conformiteitsverklaring moet afgeven die in principe geldt voor alle constructies en onderdelen van het werk. De oppervlaktebehandeling heeft geen invloed op de conformiteitsverklaring, maar als er gaten geboord moeten worden, moet dat op de tekening worden aangepast. Gaten die niet op de tekening staan, terwijl het bedrijf verklaart conform de verklaring te werken, kunnen tot grote problemen leiden. Dus ook hier geldt dat intensief vooroverleg wenselijk is. Een ander probleem zijn herstelwerkzaamheden. Als een lasje loslaat, kunnen verzinkers dat tegenwoordig niet meer herstellen. Reparatie mag alleen door gecertificeerde lassers worden uitgevoerd. Het werkstuk kan in dat geval niet mee in de oppervlaktebehandeling en moet eerst hersteld worden door het lasbedrijf. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl www.zinkinfobenelux.com

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 37

Kennisgever

algemeen

Oppervlaktecoating en haar toepassingen The Coatinc Company wil behalve het werk uitvoeren ook de markt opleiden, zodat er minder misverstanden met opdrachtgevers ontstaan en er efficiënter gewerkt kan worden. Daartoe heeft het bedrijf een lijst met 17 Kennisgevers opgesteld. Voor een beter begrip van hoe coating aangebracht kan worden voor, heeft het bedrijf een aantal aspecten op een rijtje gezet in deze Kennisgever nummer 8. Voorbehandelingen Alle oppervlaktetechnieken vereisen een voorbehandeling van het substraatoppervlak. Deze is wederom afhankelijk van meerdere factoren, bijvoorbeeld de aard en samenstelling van het basismateriaal (metalen, non-ferro metalen enzovoorts), de aard en intensiteit van de verontreinigingen (storende, scheidende lagen) en zogenaamde storende zone door de bewerking zelf. De voorbehandeling gebeurt bijvoorbeeld door middel van reinigen, ontvetten, beitsen, etsen of het vormen van conversielagen (fosfateren of andere chemisch-thermische processen).

Aanbrengen van de oppervlaktecoating Het opbrengen van materiaal met gedefinieerde eigenschappen op het substraat (materiaal) en

38 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

het tot stand brengen van een verband dat de gedefinieerde eigenschappen zoals een mechanisch gedrag (stevigheid en taaiheid) vertoont, noemt men applicatie. De aangebrachte materiaallaag voldoet aan specifieke eigenschappen die boven de mechanische eigenschappen uitgaan zoals corrosie- en slijtagegedrag, krachtoverbrenging (wrijvingscoëfficiënten in de staalbouw) tot aan optische en esthetische eisen. Voorwaarde voor de schepping van functionerende en functionele verbanden is een toereikende hechting van de aangebrachte laag. Die geldt vooral bij het optreden van mechanische spanningen zoals door thermische uitzetting. Men maakt onderscheid tussen drie verschillende laagtypes: metaalachtige lagen, niet-metalen organische lagen, en niet-metalen anorganische lagen.

Metaallagen Metalen lagen laten zich door ECD (elektrochemische metaalafscheiding) realiseren, door scheiding van metalen lagen vanuit de gasfase of ook door smeltdompelen (één van de oudste technieken voor metalen toplagen, bijvoorbeeld thermisch verzinken, vertinnen of aluminiseren), door metaalspuiten (thermisch spuiten, vlamboogspuiten, plasmaspuiten), door plateren (walsplateren, explosief plateren) of door chemische-thermische processen (aluminiseren, verchromen, sherardiseren). Processen voor niet-metalen, organische lagen: Deze lagen zijn realiseerbaar met natlakken/ natcoaten en poederlakken/poedercoaten. ●

Meer informatie www.coatinc.com

Mijn mening De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen of op actuele ontwikkelingen in de branche om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren? Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Aarden, aarden, en nog eens aarden Statische elektriciteit is bittere ernst! Het fenomeen is de meesten wel bekend: een geladen voorwerp dat zich ontlaadt, zal een schok veroorzaken bij diegene die te dicht in de buurt komt. Leuk spelletje. Echter, indien de omgeving waarin deze ontlading zich voordoet brandbare gassen, damp, nevel of stof bevat, kunnen de gevolgen catastrofaal zijn. Met de ATEX-richtlijnen (ATmosphères EXplosibles) tracht men aan de hand van zone-indelingen de situaties op de werkvloer in te delen. In elke zone kan men dan de installaties zodanig bouwen, dat de risico’s op explosies worden beperkt. Of u aan de ATEX moet voldoen, hangt vooral af van de aard en hoeveelheid gevaarlijke producten die men opslaat. De IEC 60097-32-1 (Explosive atmospheres – Part 32-1: Electrostatic hazards – Guidance) is bedoeld om ontwerpers en gebruikers te helpen het risico op elektrostatische ontladingen in deze explosiegevaarlijke ATEXomgevingen te beperken. Deze richtlijn bevat een aantal procesbeschrijvingen die statische elektriciteit kunnen opwekken, biedt voorbeelden van welke maatregelen genomen kunnen worden zodat minder statische elektriciteit wordt gegenereerd en opgeslagen, en beschrijft hoe moet worden geaard en doorgelust. Op het vlak van statische elektriciteit is de rode draad: aarden, aarden, en nog eens aarden. In essentie is ‘elektrostatische aarding’ het aanbrengen van een elektrisch geleidende verbinding met een zeer lage weerstandswaarde tussen een object en de algemene massa van de aarde. Het object is dan gevrijwaard van elektrostatische oplading. Als criterium wordt in vrijwel elke richtlijn gevraagd een weerstand <10 ohm tot stand te brengen met een geverifieerde aarde. Er bestaan enkele uitzonderingen, zoals geleidende plastics, waarbij hogere weerstandswaarden kunnen worden gehanteerd. Het belang van de juiste aardingsklemmen en kabel wordt in de industrie nog al te vaak serieus onderschat. Om een verbinding <10 ohm tot stand te kunnen brengen, penetreren goede aardingsklemmen met scherpe punten doorheen coatings en vervuiling. Ze behouden hun grijpkracht, blijven stevig zitten op voorwerpen, en zijn vervaardigd uit de juiste materialen. Enkel zo zal u de richtlijnen kunnen handhaven en kunnen streven naar meer veiligheid. Aardingssystemen kunnen verbindingen controleren om u meer zekerheid te bieden. Zij onderbreken processen indien er iets mis is met de aarding, en/of vertellen dit aan de gebruiker. Gebruikt u deze niet, kies

dan voor ijzersterke soepel staaldraad als aardingskabel, waardoor de kans dat een verbinding wegvalt tot een minimum wordt beperkt. Uiteraard gaat dit alles gepaard met investeringen, waarvan het nut niet altijd wordt ingezien. In vele bedrijven, groot en klein, en in alle sectoren van de industrie, bespaart men op de kwaliteit van statische aardingen. Uitspraken zoals “Wij werken al honderd jaar zo” of “Bij ons is dit anders hoor, omdat…” zijn schering en inslag. Nochtans zijn deze investeringen direct gerelateerd aan veiligheid. U zal meer die ene uitzondering zijn waarbij datgene gebeurt dat u niet meer in de hand heeft. Brand en/of explosies gaan echter niet enkel gepaard met onherstelbaar menselijk leed. Maar u lijdt ook productieverlies en materiële schade. Om nog maar te zwijgen van uw imago, wanneer u telkens opnieuw kunt uitleggen waarom u al honderd jaar zo werkt? Of waarom u anders werkte dan de richtlijnen voorschrijven? ●

Ben Van Tichelen ATHEX Industrial Suppliers. www.athex.eu

Oppervlaktetechnieken april Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 39

Op zoek naar samenwerkingspartners Oppervlakte-functionalisering met patronen via atmosferische-druk plasmatechnologie Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Aanbod uit Duitsland, REFERENTIE TODE20150511001, GELDIG TOT 05-07-2016

SAMENVATTING Een Duits onderzoeksinstituut heeft een manier ontwikkeld om plasma printen toe te passen, en daarmee zeer veelzijdige oppervlakteeigenschappen te creëren, bijvoorbeeld voor biomedische toepassingen of downstream lokale metallisatie, inclusief printplaten, RFID (radio-frequency identification) antennes of biosensorproductie. Het instituut zoekt onderzoeksinstituten die geïnteresseerd zijn in onderzoekssamenwerkingsovereenkomsten voor de gezamenlijke verdere ontwikkeling van de uitvinding.

Meer informatie

BESCHRIJVING

Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

De technologie die het Duitse onderzoeksinstituut heeft ontwikkeld, maakt toepassing van plasma printen voor het creëren van zeer veelzijdige oppervlakte-eigenschappen mogelijk. De atmosferische-druk plasma’s kunnen met atmosferische druk zelfs in zeer kleine volumes, met afmetingen van slechts een paar micrometer, worden gecreëerd, waardoor lokale functionalisering van oppervlakken mogelijk is. Bij contact van een gestructureerd diëlektricum met het substraat dat plasma-geprint moet worden, worden tijdelijk holtes gevormd, en in deze holtes ontwikkelt zich het plasma. Met deze methode is niet alleen gebiedsselectieve modificatie van oppervlakken mogelijk, maar ook gestructureerde afzetting van de coating of functionalisering. Een brede range van functionele groepen kan op het substraat worden geprint. Plasma printen kan niet alleen geïmplementeerd worden in batch

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

modus (stapelbewerking), maar ook continu in rol-naar-rol processen. Als partner voor de verdere ontwikkeling worden onderzoeksinstituten gezocht die actief zijn in de hiervoor genoemde gebieden.

GEZOCHTE PARTNER Onderzoeksorganisaties voor een onderzoekssamenwerkingsovereenkomst. Behandeling en coating van materialen, oppervlaktebehandelingstechnologieën, biosensor of verwante gebieden. Co-ontwikkeling van het product, bijdrage aan het genoemde gebied, ideeën voor nieuwe aanpakken.

VOORDELEN EN INNOVATIES Plasma printen maakt het mogelijk structuren met uiteenlopende geometrieën te genereren, bijvoorbeeld een reeks plekken met oppervlakte-eigenschappen zoals hydrofiliciteit, hydrofobiciteit of met een specifieke chemische functionalisering.

OVERIGE VOORDELEN - Patronen-oppervlaktemodificatie zonder lithografie of laser - Biocompatibele oppervlaktemodificatie voor diverse applicaties - Koppeling van biomoleculen - Directe substraatbinding bij lage temperaturen - Lokale metallisatie - Korte behandelingstijden (seconden) - Vacuüm niet nodig. ●

Diffusie-en metallisatietechnologie gebaseerd op smeltbare en vloeibare metaaloplossingen en daarvoor bestemde apparatuur voor verkoop aanbod uit uit Rusland, referentie TORU20150122002, geldig tot 7 juli 2016

SAMENVATTING Een kleine Russisch innovatief bedrijf heeft een productietechnologie ontwikkeld voor de diffusie van nikkel-koper, nikkel-chroom en titanium coatings op staal, harde legeringen en ijzer. Deze technologie bevordert de slijtvastheid, corrosiebestendigheid en hittebestendigheid van machineonderdelen, gereedschap van staal en harde legeringen, compressie-mallen en persen. Het bedrijf zoekt partners om een productieovereenkomst en technische samenwerking mee aan te gaan.

Beschrijving Bij technologieën voor vacuüm stofvorming (fysische dampdepositie) en chemische afzetting uit een gasfase (chemische dampdepositie) die al op de markt zijn, zijn de coatings ongelijkmatig en in het bezit van een beperkte elementenstructuur. Het coatingproces verloopt moeizaam en valt niet te combineren met thermische verwerking. De door het bedrijf ontwikkelde diffusieve doteringstechniek is eenvoudig en zorgt voor een lange isotherme levensduur van een product met een diffuse coating van smeltbare metalen. Het product van het bedrijf is een diffuse coating op producten van klanten. De belangrijkste voordelen van de nieuwe technologie zijn een grotere efficiëntie van het gereedschap, een vermindering van de corrosiesnelheid met een factor duizend, gelijkmatige coatings op producten met wat voor vorm dan ook, de coating diffundeert met de bovenste laag van een product en voorkomt schilferen. Bovendien is er sprake van zuinig materiaalgebruik doordat omsmelten mogelijk is. Mallen van chroom en mallen met een coating van diffuus titanium zijn onderworpen aan een test om de efficiëntie van deze nieuwe technologie aan te tonen. Het oppervlak van de mallen van chroom begon na 560 keer persen af te schilferen. De mallen die zijn gemaakt met behulp van de nieuwe diffusietechnologie vertoonden na 2530 persen nog geen enkele scheur. Ook is carbid getest, dat tijdens het snijden een zwakke duurzaamheid bleek te hebben. Een ander opvallend kenmerk van deze

nieuwe technologie is dat de weerstand van snijplaten met een diffuse nikkel-koper coating ruim twee keer zo sterk is. De coating verbetert de belangrijkste operationele kenmerken van de componenten en instrumenten die gebruikt worden in de productie.

Gezochte partner Technische samenwerking en/of productieovereenkomst. Het bedrijf zoekt een industriële organisatie voor het testen en de invoering van de technologie. Het bedrijf moet ervaring hebben met het uitvoeren van experimenten in een industriële omgeving. Als de invoering van de technologie succesvol verloopt, biedt het bedrijf de partner exclusieve voorwaarden voor het gebruik van de technologie.

Voordelen en innovaties Het innovatieve karakter van het project schuilt in de ontwikkeling van een diffusie- en metallisatietechnologie gebaseerd op vloeibare en smeltbare metaaloplossingen gecombineerd met plastische vervorming van het oppervlak. Dit levert een substantiële toename op van de operationele eigenschappen van structureel staal, gereedschapsstaal en harde legeringen .

van hetzelfde materiaal zonder deklaag ; verbetering van de operationele kenmerken van machineonderdelen en mechanismen met een hoge cyclische en dynamische belasting die beïnvloed worden door een vijandige omgeving , verlenging van de levensduur van gereedschap. 2. Zuinig energieverbruik en vermindering van de materiaalkosten bij het metallisatieproces; de combinatie van het coatingproces met warmtebehandelingsprocessen, de mogelijkheid tot hergebruik. 3. Verbeterde kwaliteit van de bewerkte oppervlakken (vergeleken met dezelfde onbewerkte oppervlakken) door herstel van kleine defecten zoals scheuren en een afname van de ruwheid. De oppervlaktelagen van het behandelde product worden versterkt;. 4. Bij vervorming van het product treedt geen schilfering op; bij hetzelfde product zonder coating is dat wel het geval. Ideaal voor het coaten van dunne producten en producten met de meest complexe vormen. ●

Belangrijkste voordelen 1. Een vijf tot tien keer zo grote efficiency van producten in vergelijking met producten

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 41

Terugblik Column

Aanbod uit Tsjechië, referentie TOCZ20150407001, GELDIG TOT 07-07-2016

SAMENVATTING Een Tsjechisch bedrijf heeft een hoogactieve foto-katalytische en zelfreinigende coating ontwikkeld, gebaseerd op een actieve foto-katalytische activiteit van titaniumdioxide (TiO2) -nanodeeltjes en anorganische bindmiddelen. De foto-katalytische coating schakelt schadelijke moleculen uit zoals kankerverwekkende, virale en bacteriële moleculen. Bovendien helpt het de luchtkwaliteit te verbeteren. Gezocht worden verffabrikanten die geïnteresseerd zijn in een licentieovereenkomst.

Beschrijving: Titaniumdioxide (TiO2) wordt vaak toegepast in producten als papier, verven, plastics enzovoorts. Aan het gebruik is geen enkel gezondheidsrisico verbonden. Gebleken is dat TiO2-nanodeeltjes interessant zijn voor toepassing in foto-katalytisch materiaal voor zuivering van de leefomgeving. Een Tsjechisch bedrijf heeft met gebruikmaking van deze eigenschap een hoogactieve foto-katalytische en zelfreinigende coating ontwikkeld. Het is ook een zeer efficiënte luchtzuiveraar. Na toepassing van de fotokatalytische suspensie op behandeld oppervlak (muren, bouwmateriaal, façades, daken, hout), ontstaat een dunne film. Deze film schakelt diverse soorten schadelijke moleculen uit en zuivert de lucht. Het reinigingsproces wordt geactiveerd door UVlicht. Op plekken waar een tekort aan daglicht is, (zoals in binnenruimtes) is kunstmatige UV-A-verlichting nodig. De hoogactieve foto-katalytische coating kan binnen worden toegepast (in woningen, ziekenhuizen, biolaboratoria, veehouderijen en fabrieksgebouwen) en op oppervlakken buiten in een stedelijke omgeving.

Gezochte partner Gezocht worden verffabrikanten voor de productie van hoogactieve foto-katalytische coating via een licentieovereenkomst.

Voordelen en innovaties: In vergelijking met de eerste generatie foto-katalytische coating is de nieuwe hoogactieve foto-katalytische coating honderd keer efficiënter in het vernietigen van schadelijke moleculen. (advertentie)

Onze comfortzone Door positief te zijn, schep je positieve resultaten. Door negatief te zijn, schep je negatieve resultaten, zo liet kunstenaar Marcel Bastiaans in het interview met hem weten. En: doe die dingen die je leuk vindt om te doen en dan komt de geldcreatie vanzelf! Uitspraken waar we over na mogen denken. Ze doen een appèl aan eenieder om anders te denken. Om dingen om te draaien. Maar dat valt niet mee, gezien de stevige grip die de macht der gewoonte op ons heeft. Morgen gaan we weer hetzelfde doen als vandaag. Waarom eigenlijk? Is dat wel zo verstandig? Waarom zetten we zo moeilijk een stap buiten onze comfortzone, terwijl we toch vaag wel het gevoel hebben dat onze huidige handelswijze niet voor een doorbraak zal zorgen? Als dat wel zo zou zijn, hadden we die doorbraak allang bereikt. Er zijn voorbeelden genoeg van mensen en bedrijven die uit hun comfortzone zijn gestapt, een ongewis avontuur zijn begonnen en grote successen hebben geboekt. Hoe dan ook: als je niet verandert, dwingen markten en wetten je wel tot verandering (kijk bijvoorbeeld naar Chroom VI). Hoe eerder en beter je daarop inspeelt, hoe sneller de inspanning beloond wordt. Kijk bijvoorbeeld naar het artikel over het chroomvrij preanodiseren door Alural in het Belgische Lummen: daar hadden ze de afgelopen jaren een jaarlijkse volumestijging van ongeveer tien procent in het preanodiseren. Veel bedrijven zouden hun geluk niet opkunnen bij een dergelijk groeipercentage. Toch is er maar een enkel bedrijf in Nederland dat erover denkt die technologie te gaan toepassen (SAPA).

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Hoogactieve en zelfreinigende foto-katalytische coating om de luchtkwaliteit te verbeteren

Een stap buiten de comfortzone kunnen we komende tijd gaan zien bij Aalderink waar ze dus binnenkort starten met een pilotproject voor een geheel nieuwe voorbehandeling. Daarvoor moet je wel investeren, maar daar kunnen straks de vruchten van geplukt worden. Bij Aalderink benadrukken ze dat ondernemen betekent dat je nooit stil mag blijven staan. Als ondernemer moet je per definitie vooruitkijken naar nieuwe toepassingen en markten. En behoefte aan verbetering heeft een klant altijd. Al voordat ze met het pilotproject zijn begonnen, hebben ze al een klant die er heel erg geïnteresseerd in is. ●

oppervlaktetechnieken@ ellemmi.nl

42 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

anoden (titaan)

beschermkapjes, pluggen, tape

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

anodiseer (ophangrekken)

MEPACO b.v. T. 071-5892863 Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

bakken, kunststof

Afvalwaterbehandelinginstallaties

EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

afvoer gevaarlijk afval

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

brandwerende / brandvertragende coatings C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HAWKING The green technology supply house

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

Official Benelux dealer

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

beitsen/passiveren Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

chemicaliën/ opp. behandeling

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Certificering

afzuiginstallaties

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl Sir John b.v. T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl TÜV Rheinland Nederland b.v. T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

anodemanden (titaan)

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 43

coatinginstallaties service & onderhoud

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

filters (overspray)

glasparelstraalcabines

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

filters & pompen

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl

IST Benelux b.v. T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

elektrostatisch poederspuiten, installaties

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hittebestendige en non-stick coatings

Corode T. 0411 - 68 55 0

Droogapparatuur

hardchroom baden (kunststof)

Mefiag Filters & Pumps b.v. Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

galvanotechniek, glansmiddelen

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

haken

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Official Benelux dealer

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

elektrostatisch natlakken

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

industriĂŤle luchtbehandeling en warmteterugwinning C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

filters (andreae, columbus industries)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

44 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

Chemetall b.v. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING

filters

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

industriĂŤle reiniging

The green technology supply house

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

galvanotechniek, installaties

hangbaansystemen

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Kluthe Benelux b.v. T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

kleur & glans

lakstraten

Metalliseren/Schooperen M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Admesy b.v. Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

kleurenwaaiers Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl Amitech b.v. T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

naverbrandingsinstallaties

moffelovens Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

marine coatings / Scheepvaartlakken

KTL/ATL lakken

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

natlakken (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Kunststoflakken

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

laagdiktemeters

Helmut Fischer Meett. b.v. Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

metaal oppervlaktebehandeling

CZL Tilburg b.v. T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

ontbramen

natlakspuitapparatuur

Nordson Benelux b.v. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Pyrox b.v.b.a. T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 45

ontvettingsinstallaties

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

ontvettingsmiddelen

Enthone b.v. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

poederlakken/ poedercoatings MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

pompen (magnetisch aangedreven) Corode T. 0411-685500

MEPACO b.v. T. 071-5892863

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

ovens

protective coatings

HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v. T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

MacDermid Benelux b.v. T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux b.v. T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

46 | Oppervlaktetechnieken mei 2016

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

poederspuitapparatuur

pvd coatings

poedercoating (afdekmaterialen)

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v. T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

MSP Systems b.v. T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Nordson Benelux b.v. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

reinigingsinstallaties

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

poederspuitcabines

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

shotpeenen

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

spuitcabines

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalinstallaties

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenop@gmail.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Holtrop & Jansma b.v. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Straal- en conserveringsinstallaties

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

straalcabines

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Magistor b.v. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

stralen (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

straalkasten

Holland Mineraal b.v. T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Airblast-Abrasives b.v. T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalmiddelen

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HangOn b.v. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

tanks (kunststof)

Rösler Benelux b.v. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939 T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

technisch onderzoek

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

TÜV Rheinland Nederland b.v. T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Oppervlaktetechnieken mei 2016 | 47

titaan (bevestigings-) materialen

verhuizingen van coatinginstallaties

MEPACO b.v. T. 071-5892863

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

transportsystemen

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Railtechniek van Herwijnen b.v. T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

verfspuitapparatuur

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Twee-componenten apparatuur

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

voorbehandelingsinstallaties

werpstralers

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Emotech b.v. T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Kaltenbach Benelux b.v. T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Energy Partners Systems b.v. T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Leering Hengelo b.v. T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Glasbeek Finish b.v. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

waterbehandeling

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

BWT Nederland b.v. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

UV en EBC Lak

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v. T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal

Wiltec b.v. T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

MEPACO b.v. T. 071-5892863

verwarmingselementen

EnviroChemie b.v. T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

MAGNETO Special Anodes b.v. T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Corode T. 0411-685500 B ESCHERM ING EN KLEUR

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener verkoop@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

verwarmingselementen (teflon) Corode T. 0411-685500

48 | Oppervlaktetechnieken mei 2016