Oppervlaktetechnieken november 2013

oppervlaktetechnieken het vakblad voor de oppervlaktebehandelende industrieĂŤn

11

57e jaargang november 2013 www.vom.nl

2 december: Duurzame Corrosie

(VOM / Mikrocentrum / Bond voor Materialenkennis)

30 januari: IIR-congres Bruggen & Viaducten 12-13 februari: IIR-congres Coatings & Corrosie

Terugblik VOM Ledenvergadering 14 november 2x Presentatie richtlijn Poeder- en natlak op zink Corrosiebestrijding bij windmolens op zee Nabeschouwingen: Eurofinish Gent, VOM Dag van de Oppervlaktetechnologie

oppervlaktetechnieken november 2013

1

General Metal Finishing

Functioneel Chroom Fumetrol® 21 LF 2 – meest recente PFOS-vrije Nevelonderdrukker

PFOS-vrij

PFC-vrij*

PFC-vrij**

Fumetrol® 21 LF 2 is de nieuwste generatie PFOS- en PFC-vrije*, laagschuimende, permanente nevelonderdrukker voor hardchroom en decoratieve verchroomprocessen.

Met Fumetrol® 21 LF 2 introduceert Atotech de opvolger van het bekende en gevestigde product Fumetrol® 21 LF. Kenmerken en voordelen ▪ PFOS-vrije formulering ▪ PFC*-vrije formulering ▪ PFT**-vrije formulering ▪ Uitstekende werking met geringe schuimvorming ▪ Breed werkvenster * PFC = Perfluorinated Compound ** PFT = Perfluorinated Tenside

Atotech Nederland B.V. Postbus 255 • 3454 ZM De Meern • Nederland • www.atotech.com Tel. +31 30 240 90 10 • Fax +31 30 240 90 20

2

oppervlaktetechnieken november 2013

colofon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen.

Officieel orgaan van de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen (VOM). Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie) Redactieteam: E.J.D. Uittenbroek (hoofdredacteur), A.C. van der Leer (redacteur/vertaler). realisatie E.J.D. Uittenbroek (technische journalistiek buitenland en binnenland), A.C. van der Leer (redacteur/vertaler), C. Versteeg (opmaak), C. Berenbak (journalistiek binnenland), D. Driesenaar (journalistiek binnenland) J. Oonk (technische journalistiek binnenland), A. van Wijck (technische journalistiek binnenland). redactieadviesraad H. Bosveld (VOM), P. ter Haar (VOM) P. Meijwaard (VOM), C. Nieuwland (Rijkswaterstaat), G. Rutjes (ROC van Twente), A. Winkelaar (CTC Consult). redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070 – 399 00 00, fax 070 – 390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50 Buitenland: € 87,50 Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%.

Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging dient schriftelijk te geschieden voor 1 november van de lopende jaargang. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u sturen naar het redactieadres onder vermelding van het abonneenummer.

Adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vom.nl. advertentieverkoop Jetvertising bv Rijswijk tel. 070 - 399 00 00, fax 070 - 390 24 88 Vincent IJff: Vincent@Jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl ontwerp en opmaak Chris Versteeg, Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, www.vom.nl copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever VOM en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Beste Leden van de VOM, We zijn al weer in de laatste periode van het jaar terechtgekomen.

De maand waarin traditiegetrouw de Dag van de Oppervlaktetechnologie plaatsvindt en dit jaar ook een zeer belangrijke Algemene Ledenvergadering.

De ledenvergadering is vooral belangrijk omdat de VOM dan daadwerkelijk zal gaan vervellen naar de organisatie die tijdens de Algemene Ledenvergadering van juni van dit jaar al is afgespiegeld. Een vereniging die het huis gaat vormen voor de oppervlaktebehandelende industrie en ruimte biedt voor meerdere sectoren in de oppervlaktebehandeling.

Op zeer korte termijn hoop ik dat ik de vereniging een nieuwe directeur en een nieuwe voorzitter kan voorstellen. Deze twee mensen kunnen de vereniging verder brengen op het spoor dat we nu zijn ingezet.

In de achter ons liggende periode is er veel aandacht van het bestuur uitgegaan naar de inrichting van de nieuwe vereniging.

Dit is helaas ten koste gegaan van de noodzakelijke communicatie naar de leden. In de komende tijd hopen we dit goed te maken.

Om die reden is er ook contact gelegd met een gerenommeerd communicatiebureau dat de vereniging hierin gaat ondersteunen.

Direct na afloop van de Eurofinish is de opstart van de SURFACE 2014 gedaan. In oktober van 2014 zijn we met onze beurs weer te gast in de Brabanthallen en we hopen dat de ruimte die ons ter beschikking is gesteld eigenlijk al na een korte periode van voorinschrijving te klein zal zijn. Het zou geweldig zijn als de nieuwe organisatie dan haar leden mag ontmoeten in de praktisch uitverkochte Brabanthallen. Wij zien u daar graag.

Philippe Dupont voorzitter VOM

oppervlaktetechnieken november 2013

3

Producent en ontwikkelaar van chemische oppervlaktebehandelingsproducten MAVOM is sinds 1938 een begrip in de markt van de chemische oppervlaktebehandeling. Onze sterke marktpositie in de huidige markt hebben we te danken aan de in 75 jaar opgebouwde ervaring en expertise in ons vakgebied.

Onze kracht ligt onder andere in een constante productontwikkeling en een eigen laboratorium waar kwaliteitscontroles en serviceactiviteiten worden uitgevoerd.

Hierdoor kunnen wij onze klanten technische ondersteuning en oplossingen op maat aanbieden.

MAVOM b.v.

Postbus 5 - 2400 AA Alphen a/d Rijn Tel. 0172-436361 - Fax. 0172-420310 info@mavom.nl - www.mavom.nl

4

oppervlaktetechnieken november 2013

MAVOM n.v.

Molenberglei 14 - 2627 Schelle Tel. 03 880 07 60 - Fax. 03 880 07 80 info@mavom.be - www.mavom.be

inhoud november 2013

16 1+1 › 2

20 Meer met minder (1)

Duplex-systemen danken hun marktpositie aan de robuuste bescherming die ze bieden en aan de brede waaier van kleuren. Tijdens vakbeurs Eurofinish Gent en de VOM Dag van de Oppervlaktetechnologie werd de nieuwe Richtlijn ’Poeder- en natlak op zink’ gepresenteerd. In duplo dus, want dat geeft meer dan het dubbele effect.

Het jaarlijkse congres VOM Dag van de Oppervlaktetechnologie stond ook dit jaar weer in het teken van de waarde van oppervlaktetechnieken voor productrealisatie, esthetica en technische verduurzaming. Dat deze drie eigenlijk in elkaar overlopen, blijkt onder meer uit schaarstevraagstukken en de uitfasering van potentieel schadelijke maar erg nuttige stoffen.

26 In het spoor van het innovatietraject (I) Jan Oonk, Oonk Tekstbureau voor Industrie en Techniek Ook dit jaar was Eurofinish Gent (23 en 24 oktober) bij uitstek weer een vakbeurs voor technische fijnproevers.

Traditiegetrouw had een vakjury weer een innovatietraject uitgestippeld om alvast de meest aansprekende vernieuwingen onder de aandacht te brengen. Uw vakblad Oppervlaktetechnieken volgde het innovatiespoor.

32 4 Ingrediënten voor Corrosie Op 3 oktober hield de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen VOM België een technische middag over oppervlaktebehandelingen bij offshore windmolens. Plaats van handelen was Smulders Projects Belgium te Hoboken, bij Antwerpen. Patrick Plessers, NACE Certified Level 3 inspector, verzorgde een lezing.

8 VOM-nieuws

Hengelo was toen een van de begeleiders van de studie die aan het rapport voorafging. In de nieuwe fabriek worden energiezuinige technieken toegepast.

Diverse berichtgeving van het secretariaat.

24 Kort nieuws Diverse berichtgeving uit de markt.

38 Op zoek naar samenwerkingspartners

34 Bloed, zweet en tranen (II)

De Nederlandse Vereniging van Verf Technici NVVT vierde op 17 september in dierentuin Artis haar 80-jarige bestaan. Voordat het dierenrijk in al zijn kleurenpracht werd bewonderd, kwamen drie tijdperken aan bod die de verfindustrie hebben gemaakt tot wat zij moet worden: het verleden, het heden en de toekomst.

In deze vaste rubriek een bloemlezing van partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van het Enterprise Europe Network NL.

42 Terugblik: Uitbodemen: mission impossible

De maandelijkse column van hoofdredacteur Edward Uittenbroek.

Bij de voorpagina 36 Besparing bij afzuiging

Theo van Oossanen, To Improve bv In april 2009 heeft de brancheorganisatie NGO-SGB, financieel ondersteund door Agentschap NL, een rapport ‘Energie optimaal galvanobedrijf’ laten opstellen. Robin Smit van Galvano

Technische dag over oppervlaktetechniek in de offshore windindustrie van VOM België. Gastheer was Smulders Projects te Hoboken, Antwerpen, die ook de locatie zal zijn voor de bedrijfsexcursie van het IIR-congres van 12 en 13 februari in Hangar 26 te Antwerpen: Corrosie & Coatings.

oppervlaktetechnieken november 2013

5

> 2 3e 7. 00 0 0 ex e d i 0 po t i e be s zo an e k te er n s >

Meer oog voor oppervlaktebehandeling van materialen

Dit is uw kans!

Vergroot uw omzet op dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek.

VOM, de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, organiseert Surface 2014, dé vakbeurs voor oppervlaktetechniek. Een ambitieus vervolg op de succesvolle voorgaande edities. Oppervlaktebehandeling geeft producten meerwaarde. Dat moet gezien worden.

De beurs heeft ijzersterke troeven. Een hoge waardering en de specifieke interesse van meer dan zevenduizend bezoekers, de ondersteuning door tal van branches, de inspirerende exposities en het indrukwekkende

deelnemersveld met ruim 200 toeleveranciers en applicateurs uit binnen- en buitenland.

Ontmoet uw doelgroepen op Surface 2014. Verzeker u nu van uw standplaats. De voorgaande edities waren al maanden voordien volgeboekt. Bel Rob Lindenbergh van 2XPO C.V. telnr. +31 73 629 39 39 of stuur een e-mail naar info@surfacevakbeurs.nl. Voor meer info zie ook www.surfacevakbeurs.nl

Surface 2014. Alles behalve oppervlakkig.

In samenwerking met:

7 t/m 9 oktober Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch 6

oppervlaktetechnieken november 2013

agenda DECEMBER Duurzame corrosie Themabijeenkomst van de VOM, Mikrocentrum en Bond voor Materialenkennis, zie ook de aankondiging in de rubriek VOM-nieuws.

2 december, Nieuwegein > www.Materialenkennis.nl > www.Mikrocentrum.nl > www.VOM.nl Waterborne Coatings Network over watergedragen lakken Congres van congresorganisator Vincentz Network 3-4 december, Düsseldorf (D) > www.European-Coatings.com/events Praktijkgerichte Training Corrosiemanagement Tweedaagse cursus van het Institute for International Research IIR 5-6 december, Amsterdam > www.IIR.nl/trainingcorrosie VOM Jaarafsluiting Ledenbijeenkomst van de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen 12 december > www.VOM.nl

Aanbevolen door de redactie Een initiatief van de Bond van Materialenkennis verdient hier een etalageplaats: www.Materiaaltechnologie.nl. Iedereen die een materiaalgerelateerd evenement organiseert, kan op deze nieuwe website eerst nagaan of er al iets in de buurt en/ of in die maand georganiseerd wordt, en dat dan ontwijken. Inlogcodes zijn vrij opvraagbaar, zodat het eigen evenement vervolgens toegevoegd kan worden. Van harte aanbevolen!

VOM jaarafsluiting met Ledenvergadering en stemming over de nieuwe statuten 12 december www.VOM.nl Themabijeenkomst Lean Manufacturing 17 december, Nieuwegein (Metaalunie) www.VOM.nl/agenda

Januari NVVT Studiemiddag Technische middag van de Nederlandse Vereniging van Verf Technici 28 januari, Nieuwegein > www.NVVT-Nederland.nl

Risicogestuurd beheer en onderhoud van bruggen en viaducten Congres van het Institute for International Research IIR 30 januari, Amersfoort > www.IIR.nl/bruggen

FEBRUARI Corrosie & Coatings Congres van het Institute for International Research 12-13 februari, havengebied Antwerpen > www.IIR.nl/corrosie

Kijk verder vooruit op www.oppervlaktetechnieken.com

IIR-conferentie Corrosie & Coatings 2014 12 en 13 februari in de haven van Antwerpen, met Excursie naar Smulders Projects Belgium.

Corrosie: een onontkoombaar en hardnekkig probleem dat menig bedrijf duur kan komen te staan. Met de kennis van nu en de techniek van morgen is er veel aan te doen. Onnodige kosten kunnen worden voorkomen en betrouwbare installaties gegarandeerd, onder meer door: - voldoende inzicht in de levensduur en onderhoudskosten van een installatie; - kennis van de nieuwste coatings, de toepassing van kunststof en het gedrag van materialen; - kennis en capaciteit om corrosie en risico’s in kaart te brengen en te beheersen.

De negende editie van de IIR-conferentie Corrosie & Coatings is dé ontmoetingsplek voor industrie- en corrosieprofessionals in de Benelux. In 2014 wordt de tweedaagse conferentie in een nieuw jasje gestoken: - Dynamisch en interactief: corrosie- en coatingexperts samen op het podium in gesprek over de belangrijkste thema’s en vraagstukken van dit moment.

- Deel ideeën met de kenniscommissie: laat de jarenlange kennis en kunde

niet verloren gaan. Leg ideeën om de kennis in de markt te borgen voor aan een deskundig panel van corrosieexperts.

- Thematafels: kies thema’s en vergaar kennis over de laatste ontwikkelingen in materialen, monitoring-, inspectie- en behandelingsmethodes en -technieken.

- Internationale samenwerkingsverbanden: corrosie is een wereldwijd probleem. Onderzoek, kennis en ervaring zijn ook juist over de grens te vinden. IIR Industry werkt samen met EFC, NACE en andere partners binnen en buiten de Benelux om een nog breder draagvlak te creëren.

- Excursie en praktijkcases: hoor de praktijkervaringen van onder meer MME Group, Engiplast, BAM, Ballast Nedam, het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, en ga mee naar Smulders Projects in Hoboken.

Meer informatie en aanmelding Institute for International Research (IIR) Kabelweg 37 1014 BA Amsterdam www.iir.nl/corrosie

oppervlaktetechnieken november 2013

7

vom nieuws Metaal-breed akkoord met Inspectie SZW over implementatie veilig werken gevaarlijke stoffen Brancheorganisaties Koninklijke Metaalunie, VOM, FME, Focwa, VVVF en OnderhoudNL hebben met de Inspectie SZW overeenstemming bereikt over de wijze waarop bedrijfsleven en inspectie toe gaan werken naar een veilige methode van werken voor gevaarlijke stoffen.

Het plan omvat een register voor gevaarlijke stoffen die worden toegepast in de metaalbewerkende en de oppervlaktebehandelende bedrijven. In het register worden de meest gebruikte producten ingedeeld in groepen. Voor de groepen worden veilige werkinstructies opgesteld. De Metaalunie en de VOM zijn van mening dat hiermee 80% van de problematiek is opgelost. De overige 20% zal door middel van maat-

werkoplossingen worden aangepakt en kan via de Verbetercoaches van 5xbeter tot een oplossing worden gebracht.

Ook de Inspectie SZW kan zich vinden in deze werkwijze en is bereid om de handhaving op deze punten aan te passen.

De Inspectie gaat daarom niet specifiek op grenswaarden handhaven, maar op de noodzakelijke maatregelen ten behoeve van veilige werkmethoden.

Koninklijke Metaalunie is met ruim 13.000 leden de grootste ondernemersorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf in de metaal. De leden hebben samen een omzet van 22 miljard euro en bieden werkgelegenheid aan ruim 150.000 mensen.

advertentie

8

oppervlaktetechnieken november 2013

De Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen (VOM) is dĂŠ brancheorganisatie voor eenieder die actief is in de oppervlaktebehandelende industrie: loonbedrijven, (toe)leveranciers, geĂŻntegreerde bedrijven. Er zijn op dit moment 331 bedrijven lid van de VOM.

Meer informatie - Jos van de Werken, beleidssecretaris Arbo en Techniek Metaalunie, 030-6053344, werken@metaalunie.nl; - Paul ter Haar, directeur VOM, 030-6300390, haar@vom.nl.

Built for performance.

Grote successen vereisen de juiste focus. Daarom richten wij ons bij Axalta Coating Systems – voorheen bekend als DuPont Performance Coatings – voor honderd procent op de wetenschap en technologie achter onze coatings. Na 145 jaar vol innovaties zijn wij nog altijd even geïnspireerd om het steeds beter te doen, met nog beter presterende producten.

Gedreven door passie en ambitie, leggen we de lat voortdurend hoger om onze klanten een nog mooiere toekomst te bieden.

Kijk voor meer informatie op axaltacoatingsystems.com

Axalta en Axalta Coating Systems zijn handelsmerken of geregistreerde handelsmerken van Axalta Coating Systems, LLC en alle gelieerde ondernemingen. © 2013, Axalta Coating Systems, LLC en alle gelieerde ondernemingen.

Alle rechten voorbehouden.

oppervlaktetechnieken november 2013

9

vom nieuws VOM BrancheBarometer oktober Uit de laatste meting van de VOM BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in oktober minder positief dan in september zijn over de groei in de branche: indexscore 54,6 versus 56,5.

De branche ontwikkelde zich in oktober wel vrijwel hetzelfde als de totale Nederlandse industrie (54,4, wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan worden geconcludeerd dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei.

De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de VOM is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in oktober ten opzichte van september zijn over deze componenten de volgende conclusies te trekken: - De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich minder positief ten opzichte van vorige maand; - Over de orders denken de inkopers vrijwel hetzelfde; - De levertijd van de leveranciers is veel korter; - De voorraden eindproduct nemen toe; - Over de werkgelegenheid denkt men vrijwel hetzelfde.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen volgens de inkopers af ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken over de verschillende aspecten in de afgelopen maand: - Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in oktober beter dan in de totale industrie; - Het orderniveau is beter;

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

- De levertijden van de leveranciers zijn veel langer; - De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn lager; - Over de werkgelegenheid denken de inkopers minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief vrijwel hetzelfde als in de totale industrie.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld u aan via www.formdesk.nl/vom/abonnee.

Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen, meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/vom/pers.

Color Coating kiest voor kwaliteit Recentelijk heeft Color Coating uit Apeldoorn het kwaliteitslabel Qualicoat behaald. Dit staat voor aantoonbare beheersing van het proces van poedercoaten op aluminium gecombineerd met een controle op de eindproducten.

Dit gebeurt zowel in huis bij de coater zelf als door een extern inspectiebureau dat tevens meermalen per jaar een audit uitvoert.

Qualicoat is een internationaal keurmerk dat door veel klanten in de architectuurmarkt gevraagd wordt. De VISEM, Vereniging Industriële Spuit- en Moffelbedrijven, is in Nederland licentiebeheerder en is verheugd dat Color Coating de stap heeft gezet dit certificaat te willen halen. “Het is een bewuste keuze voor kwaliteit waarbij je ook wilt aantonen dat je aan bepaalde specificaties voldoet en dat je het proces onder controle hebt. Er zijn veel bedrijven die beweren dat ze kwaliteit leveren, maar lang niet iedereen kan dat ook bewijzen,” aldus Pauline Meijwaard, branchemanager van de VISEM. Zij had de eer om het Qualicoat-certificaat officieel te mogen overhandigen aan de directeur en mede-eigenaar van Color Coating, Dirk Verzijl. meer informatie www.colorcoating.nl www.visem.nl

10

oppervlaktetechnieken november 2013

Laagdikte meetinstrumenten FMP10-40 serie De Basis modellen FMP 10-20 met 1-2 applicaties worden aangevuld door de flexibele en door de gebruiker zelf in te richten topklasse FMP30-40 instrumenten met tot wel 100 applicaties.

Totaaloplossingen in Verfspuit- en Straalapparatuur

Kenmerken • Niet destructieve laagdiktemeting volgens de magneetinductieve en/ of wervelstroom methode. B.v. verf op alle metalen ondergronden, anodiseerlagen op aluminium, zink op staal en koper op plastic dragers.

• Groot en helder grafisch display in een volledig nieuwe, duurzame en schokbestendige behuizing.

• Gebruiksvriendelijk menu met veelzijdige evaluatie mogelijkheden.

• USB communicatie met PC, FMP 30-40 ook met printer.

• Brede selectie van meetsondes met innovatieve sonde technologie, voor hogere nauwkeurigheid en ruimer meetbereik.

Neem gerust contact op. Wij helpen u graagbij het oplossen van uw meet vraagstukken.

Helmut Fischer Meettechniek B.V. Tarasconweg 10, 5627 GB Eindhoven Tel. +31 (0)40 248 22 55, www.helmutfischer.nl, info@helmutfischer.nl

Rasco - Clemco Telefoon: (010) 437 01 66 E-mail: info@rasco-clemco.nl

Coating Thickness

Material Analysis

Microhardness

Material Testing

Complete solutions in surface treatment

FMP10-40_Anzeige_viertel_holl_2.0indd.indd 1

11.10.2013 10:25:52

Uw producten verdienen een optimale behandeling. Profiteer van de know-how en technische voorsprong van Glasbeek Finish op het gebied van oppervlaktebehandelingstechnieken. Al meer dan 100 jaar zijn wij toonaangevend in de ontwikkeling en productie van innovatieve systemen zoals:

• SPROEITUNNELS • BADENREEKSEN • WATERBEHANDELING • DROOGOVENS • POEDERCABINES • SPUITAPPARATUUR

• NATLAKCABINES • LAKDOMPELBADEN • MOFFELOVENS • KAMEROVENS • TRANSPORTSYSTEMEN • TURN-KEY SYSTEMEN

Glasbeek Finish B.V., Noordkade 20, 2741 EV, Postbus 19, 2740 AA, Waddinxveen - Holland Tel. + 31-(0)182 - 322 422, Fax + 31-(0)182 - 611 193 E-mail: info@glasbeekfinish.nl, Internet: www.glasbeekfinish.nl

oppervlaktetechnieken november 2013

11

vom nieuws Themabijeenkomst, 2 december, Nieuwegein Duurzame corrosie Voor metalen is corrosie een van de belangrijkste maar vaak wat minder (be-) grijpbare oorzaken van achteruitgang en degradatie. Om uw kennis van corrosie en gerelateerde degradatie te vergroten, organiseren de Bond voor Materialenkennis, Mikrocentrum en de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen (VOM) de themadag ‘Duurzame corrosie’.

Grip op corrosie Vanuit de theorie worden de diverse vormen van corrosie toegelicht en verklaard.

Bezoekers leren bovendien hoe corrosie voorkomen of bestreden kan worden. De dag wordt afgesloten met enkele praktijkcases en rondetafeldiscussies.

Persoonlijk advies Deelnemers kunnen gerust voorwerpen of uitgewerkte voorbeelden meenemen. De organisatie zorgt voor een aantal experts die hun vraag ter plekke behandelen.

Programma 12.30-13.00 uur Ontvangst 13.00-13.15 uur Opening door dagvoorzitter Dr. ir. D.H. van der Weijde, corrosie-expert en lid van de Studiekern Corrosie 13.15-13.45 uur Algemene uitgangpunten corrosie Dr. ir. D.H. van der Weijde Corrosie is een ongewenste elektrochemische aantasting van metalen. Alleen al zo’n beginzinnetje is complex en de onderliggende mechanismen zijn nog ingewikkelder. Toch zijn corrosie en het voorkomen daarvan belangrijk. In een algemene introductie wordt de achtergrond van corrosie toegankelijk gemaakt.

13.45-14.15 uur Uitleg corrosiemechanismen op hoofdlijnen Dr. ir. D.H. van der Weijde Corrosie is in de praktijk niet één simpel fenomeen. De achtergronden die in de voorgaande lezing zijn uitgelegd, komen op diverse manieren tot uiting in verschillende mechanismen. Deze zijn wel op hoofdlijnen

12

oppervlaktetechnieken november 2013

in te delen en worden daarmee herkenbaar en begrijpbaar.

15.15-15.45 uur Pauze

14.15-14.45 uur Corrosie van aluminium Dr. ir. A. Mol, voorzitter van de Steering Advisory Committee van de European Federation of Corrosion, Technische Universiteit Delft Aluminium vormt in veel situaties vanzelf een uitstekende beschermende laag. Maar juist door dit gedrag zijn de corrosiemechanismen op aluminium net even anders.

Arjan Mol zal dit verder uitdiepen om juist ook voor aluminium de achtergrond en mechanismen helder te krijgen.

15.45-16.15 uur Parallel MKB-praktijkcases Jeroen Heijneman, General Sales Manager, Bodycote Hardiff bv Met aandacht voor corrosie van roestvast staal door Bodycote.

14.45-15.15 uur Beschermingsmechanismen Dr. ir. A. Mol en Dr. ir. D.H. van der Weijde Vanuit een begrip van de achtergrond van corrosie en de onderliggende mechanismen is het mogelijk om door te stappen naar beschermingsmechanismen. Niet alle methoden kunnen in korte tijd in detail worden behandeld, maar beschermingsmethoden zijn eenvoudig te groeperen – waarna de gebruiker in staat moet zijn om zijn specifieke situatie in te kunnen passen in de hoofdgroepen.

15.45-16.15 uur Parallel MKB-praktijkcase VOM 16.15-17.15 uur Rondetafeldiscussies Aan de hand van stellingen of meegebrachte voorwerpen kunnen de bezoekers aan de experts en vakgenoten die aan de diverse tafels zitten vragen voorleggen.

17.15-17.20 uur Afsluiting door dagvoorzitter 17.20-18.00 uur Netwerkborrel Meer informatie www.Materialenkennis.nl www.Mikrocentrum.nl www.VOM.nl

Ha

Ni

eu m ws On .i.v. voo r ww vert 1 ok Belg w. ege tob ië: Inp nw er las oo co rdi .be gin g:

ng

www.hangon.co voor ophangen en maskeren bij poedercoaten en natlakken!

www.kika.nl Giro 8118

HangOn B.V. www.hangon.co Songertweg 16 info@hangon.co NL-5961 NG Horst sales@hangon.co Tel. 0031 (0) 77 39 99 630

Qualis

met

teelco

label

at

Superieure corrosiewering

Corrosiewering met Alesta® Hoogwaardige Epoxy Primers

EUROLACKE beschikt over een breed gamma aan corrosiewerende primers op basis van de HDC (High Density Crosslinking) technologie. Superieure corrosiewering (C5-I lang volgens ISO 12944) wordt bereikt door de zeer hoge oppervlakte dichtheid en uitstekende hechting. De primers zijn breed inzetbaar, uitstekend overlakbaar met zowel poedercoa-

Uitstekende (intercoat) hechting In het primergamma vele mogelijkheden Zeer duurzaam / milieuvriendelijk

ting of indien gewenst natlak; bijzonder stoot en slagvast en harden uit bij lage temperaturen (energie besparing). Wij informeren u graag over de diverse mogelijkheden.

De Riemsdijk 4 - Tiel

Tel.: 0344 – 620662

www.eurolacke.nl

info@eurolacke.nl

oppervlaktetechnieken november 2013

13

vom nieuws ALV VOM van 14 november, een korte impressie Na een zeer geslaagde en goed bezochte Dag van de Oppervlaktetechnologie volgde nog een Algemene Ledenvergadering van de VOM. Hoewel ook daar de opkomst niet slecht genoemd mag worden, kwamen we niet aan de vereiste twee derde meerderheid van het aantal leden om een beslissing te kunnen nemen over de voorliggende statutenwijziging.

De statuten zijn wel op hoofdlijnen doorgenomen en behoudens enkele kritische vragen, met name over de sectorindeling, kreeg de voorzitter de indruk dat de aanwezigen ingestemd zouden hebben. Of dat ook echt gaat gebeuren, zal blijken op 12 december: dan vindt een tweede ALV over ditzelfde onderwerp plaats, waar een gewone meerderheid van stemmen van de aanwezigen genoeg is om een beslissing te nemen.

Het voorziene financiële resultaat van dit jaar is min 72.000 euro, waarvan ongeveer de helft komt door de kosten voor het oprichten van de nieuwe vereniging en de andere helft door een negatief resultaat

14

oppervlaktetechnieken november 2013

ten opzichte van de begroting van opleidingen en het vakblad.

Verder werd een toelichting gegeven op de ontwikkelingen rondom de nieuwe organisatie. De kans is groot dat de nieuwe vereniging met de Koninklijke Metaalunie gaat samenwerken als backbone (ruggensteun voor belangenbehartiging) en daar ook kantoor blijft houden. De nieuwe vereniging zal eigen personeel in dienst nemen. Directeur Paul ter Haar en branchemanager Pauline Meijwaard zullen de organisatie verlaten en Au Lee van Ee zal geen secretariële ondersteuning meer leveren. Hans Bosveld en Santino Scherpenborg hebben een contract getekend voor de nieuwe organisatie en Yvette Henraat zal vanuit de Metaalunie in ieder geval het komende jaar de secretariële ondersteuning verzorgen. Er worden momenteel gesprekken gevoerd met kandidaten voor de directeursfunctie.

Het goede nieuws is dat er een uitstekende kandidaat is voor het voorzitterschap van de nieuwe vereniging: de heer Rik van

Thiel, momenteel onder andere ook voorzitter Samenwerkende Nederlandse Staalbouw SNS en adviseur voor verschillende bedrijven. Hij heeft een goede staat van dienst en grote affiniteit met oppervlaktebehandeling. Hij kan één dag per week voor de VOM aan de slag en krijgt daar een vergoeding voor. Er is een communicatiebureau in de arm genomen om de nieuwe naam te verzinnen en deze in de markt te introduceren. Verder zal het zich buigen over een nieuwe huisstijl en een communicatieplan maken. Naar verwachting is 12 december de nieuwe naam bekend. Tot slot is Paul ter Haar heel hartelijk bedankt voor zijn inspanningen de afgelopen jaren en werd een cadeau overhandigd. Omdat hij per 1 december stopt, zal hij niet meer bij de volgende ALV zijn.

Wellicht ten overvloede: alle VOM-leden worden van harte uitgenodigd voor de ALV van 12 december. Deze zal op een bijzondere locatie plaatsvinden, die binnenkort bekend wordt gemaakt.

Voorbehandelen zonder zware metalen? www.ct-technics.nl

de Kunst van continuïteit

technics b.v.

ontlakken • reinigen • oppervlakte-behandeling

C&T adv210x74mm.indd 2

24-10-11- Week 43 09:22

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks allesondercontrole.com

Corode

Datapaq.

Temperatuurprofiling.

Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

NL 074 265 77 88 BE 053 80 97 54

4AdvOppT90x64_Datapaq_NW.indd 1

STRAALMEESTER® 06-06-13 13:51

De krachtige combinatie het nieuwe veilige straalteam van Straaltechniek International

Ergonomische bediening en razendsnel!

Een onverslaanbare combinatie: de Straalmeester® straalhelm en Straalmeester® ketel.

Straalmeester® SINew: een volledig vernieuwde straalhelm. Beter zicht dankzij het grote kijkvenster. Volgt de hoofdbewegingen soepel en rust comfortabel op het hoofd.

Standaard met beschermende cape.

Straalmeester® straalketels, ongeëvenaarde kwaliteit: de bronzen vulkegel garandeert een hermetische afdichting. Pneumatisch gestuurde hoofdluchtkraan zonder drukverlies en regelbare straalmiddelkraan om de grit/luchtverhouding in te stellen, onthoudt ook na onderbreking de ingestelde dosering.

STRAALMEESTER®

dé manier van stralen.

KETEL

LMEES AA

www.straaltechniek.net

R® TE

STR

Nr.1 oppervlaktetechnieken november 2013

15

Duplex-presentatie: tweemaal de volle laag

1+1 > 2

Duplex-systemen danken hun marktpositie aan de robuuste bescherming die ze bieden aan stalen werkstukken, waarbij een brede waaier aan kleuren beschikbaar is om in het omgevingsconcept in te passen. Tijdens de Eurofinish Gent en de Dag van de Oppervlaktetechnologie van de VOM werd de nieuwe Richtlijn ’Poeder- en natlak op zink’ gepresenteerd. In duplo dus, want dat geeft meer dan het dubbele effect.

Duplex-systemen worden ingezet bij zwaar belaste omgevingen waar kleur voorgeschreven wordt om esthetische redenen, signaalfunctie enzovoort. De duplex-bescherming is ‘synergetisch’, dat wil zeggen dat de onderliggende zinklaag onderroest voorkomt terwijl de organische toplaag, dus een poeder- of natlak, het afnemen van de zinklaagdikte voorkomt. Ook bij een kras of andere kleine beschadiging zal het staal niet snel gaan corroderen en de deklaag eraf drukken, want zink offert zich op ten gunste van het vrijgekomen staal.Overigens gaat de nieuwe praktijkrichtlijn over meer dan alleen duplex-systemen.

Guus Schmittmann van Zinkinfo Benelux

en Pauline Meijwaard van de Vereniging Industriële Spuit- en Moffelbedrijven VISEM gaven een kort overzicht van de voorgeschiedenis (zie kadertekst), de wijze van samenwerking, de praktijkrichtlijn zelf en de vernieuwingen ervan ten opzichte van de eerdere Kwaliteitseis en normen.

Samenwerking Branchemanager Pauline Meijwaard van de Vereniging Industriële Spuit- en Moffelbedrijven VISEM toonde een filmpje over samenwerking. Althans over de moeilijkheid van samenwerken als er niemand in de buurt is, totdat er iemand bij komt die hetzelfde wil bereiken. “Zo zijn we ongeveer begonnen, iedereen deed

Guus Schmittmann (Zinkinfo Benelux) en Pauline Meijwaard (VISEM) presenteerden tijdens de seminars van de Eurofinish Gent de duplex-richtlijn.

16

oppervlaktetechnieken november 2013

zijn eigen ding en had zijn vakgebied en mening. En daar zit je dan met verzinkers, natlakkers, poedercoaters, kortom VOM’mers van verschillende pluimage.

Het is uiteindelijk gelukt en ik vind dat we er trots op kunnen zijn. Het is uniek, zo’n breed gedragen document waarvan iedereen zegt: ‘hier kúnnen we iets mee.’”

Onderwerpen die in de richtlijn aan de orde komen, zijn onder meer eisen aan de constructie, aan de zinklaag, het deklaaggereed maken, dus het verwijderen van scherpe zinkranden en dergelijke. Nieuw aan de richtlijn is dat hij geldt voor discontinu thermisch verzinkt, continu thermisch verzinkt, gesherardiseerd en zink-

Enkele belangrijke onderwerpen die in de Richtlijn Poeder- en Natlak op Zink aan de orde komen, zijn de constructie, eisen aan de zinklaag en het deklaaggereed maken van het verzinkte materiaal.

gespoten (gemetalliseerd) staal dat van een organische deklaag voorzien wordt.

De vroegere Kwaliteitseisen van de VISEM en de Stichting Doelmatig Verzinken beperkten zich nog tot thermisch verzinken als metallische basislaag.

Drie esthetische niveaus Op een raffinaderij worden natuurlijk andere eisen gesteld en wat er visueel storend is, dat verschilt per situatie. Er zijn drie afwerkingsniveaus: laag esthetisch, standaard en hoog esthetisch. Bij ‘laag esthetisch’ is alleen niet toegestaan wat schadelijk is voor de conservering.

Bij ‘standaard’ moeten storende oneffenheden gladgemaakt worden. Wat storend is, daar is een wereld van verschil tussen per waarnemer. “Een richtlijn is vooral een gesprekshulpmiddel, je moet met elkaar in gesprek. Een esthetische storing is niet concreet te maken. Ik misbruik mijn vrouw daar altijd voor. Ze weet wat voor werk ik doe, is redelijk kritisch. Als het mijn vrouw direct op zou vallen is het storend. Maar het is en blijft een subjectieve beoordeling,” verwees Schmittmann naar zijn eigen inspectiepraktijk. “Bij ‘hoog esthetisch’ moet alles zo glad mogelijk.

Maar door schuren en slijpen aan je zinklaag slijp je ook wel eens erdoorheen en voldoe je niet meer aan de norm. Soms is de esthetica belangrijker dan conserveren en soms andersom, die keuze moet dan gemaakt worden. Vandaar deze drie niveaus.” Daarnaast zijn er vier productgroepen, en per groep kan men kiezen uit twee van de drie niveaus.

Geen werkvoorschrift Voor het illustreren van het belang van de voorbehandeling had Pauline Meijwaard een filmpje over het hygiënisch melken van koeien geselecteerd.

De uier moet dan goed voorbehandeld zijn, zelfs in de meest letterlijke zin. “Het is geen werkvoorschrift: we zeggen wel dat je je gemetalliseerde ondergrond niet hoeft voor te behandelen, maar dan moet je wel direct gaan coaten. Als een systeem gekozen is, gaan de verzinker en coater het aanbrengen, daar zeggen we niets over. Hoe en met welke apparatuur, dat is de expertise, de kunst en het vakgebied van die verzinker en coater, dat moet je vooral daar laten. De controle, productafname, en het overeenkomen wat wel en niet goed is, dat valt weer wél onder de richtlijn.”

Productgroep

Laag esthetisch Standaard Hoog esthetisch

Sierhekwerken, balkonhekwerken, leuningen, balusters Industrieel hekwerk, trappen, straatmeubilair, kolommen en buizen Samengestelde constructies met kop- en voetplaten Profielen zoals IPE, HEA, UNP, en dikwandige buizen + toepasbaar

+ ++

+

++

++

+

++ +

++ meest toegepast

Corrosiebelastingsklassen In de richtlijn is een overzicht met voorbeelden van coatingsystemen te vinden.

“De diverse beschikbare poedercoatings en natlakken op de vier metaaldeklagen zou een theoretische hoeveelheid systemen en combinaties opleveren die je niet in een boek kunt neerzetten. Dus hebben we de meest voorkomende systemen benoemd,” verklaarde Schmittmann de tabel met deklaagsystemen per corrosiebelastingsklasse. “De corrosieklassen zijn heel belangrijk. Welk systeem je gaat toepassen, hangt heel sterk af van de omgeving.

Het is belangrijk dat je van tevoren weet in welke omgeving het product gebruikt wordt. Er is steeds een definitie gegeven van de C-klasse, en er wordt uitgegaan van verfsystemen die in principe meer dan vijftien jaar meegaan.” Meijwaard ondersteunde de toelichting: “Dan gaat het dus om de levensduurverwachting. We hebben de meest voorkomende systemen in de tabel gezet, we zeggen uitdrukkelijk dat dit geen uitputtende lijst is.”

Inspectie Een filmpje gaf een voorbeeld van een woninginspectie waarbij de inspecteur niet bepaald zachtzinnig te werk ging, maar gelukkig naderhand aanbood de schade op bestelling te kunnen herstellen. Schmittmann: “Als ik iets destructiefs moet doen, vraag ik altijd even of ik mag snijden. Het zal je maar gebeuren dat ze zeggen: ‘maar dát ga je dus even oplossen’. En daar hébben we hem weer: is een bepaalde afwijking nou storend of niet storend? Kunnen we dat niet anders

omschrijven…? Daar zijn we herhaaldelijk op teruggekomen. Als u dat anders wilt formuleren, houden we ons aanbevolen.”

Objectiever is de laagdiktecontrole. “Met wat voor apparatuur en wat voor eisen je de laagdikte gaat controleren, hebben we in de Richtlijn gezet, en hoe je de hechting moet beoordelen. Ook over poriedichtheid kun je afspraken maken. Van natlak of poedercoating op een verzinkte ondergrond is niet zeker dat hij altijd porievrij is. Mogen ze doorlopen tot de ondergrond… worden ze niet als storend ervaren… En als je het wilt controleren met een porietester moet je vooraf afspreken hoeveel je accepteert. De uitharding van moffellak wordt getest volgens voorschrift van de leverancier van de coating.”

Geen systeemkeuring In tegenstelling tot de oude Kwaliteitseisen is er geen systeemkeuring omschreven. Schmittmann: “Ten eerste zijn er andere systeemkeuringen zoals Qualisteelcoat en GSB waarin dat geregeld is. Daarnaast is er een praktische reden: natlak en poedercoatsysteem bestaan in een tamelijk brede variatie. Nu hebben we een pagina of dertig, anders waren we minstens op het dubbele uitgekomen!

En het bleek in de praktijk dat er soms opdrachtgevers waren die achteraf tegen poedercoaten of natlak zeggen: ‘er staat in kwaliteitseisen dat er een systeemkeuring moet gebeuren. Wil je dat nú nog even doen?’ Dat is een niet-praktische zaak. Dus hebben we verwezen naar Qualisteelcoat en het GSB-keurmerk.”

>

oppervlaktetechnieken november 2013

17

Pauline Meijwaard onderstreepte het belang van samenwerking in de keten, waarbij de Richtlijn een nuttig communicatiedocument is.

> Een heel belangrijk punt werd ten slotte nog aangesneden: over het opleveren en hoe je het na ingebruikname moet onderhouden. “We zien vaak dat iets er na jaren niet goed meer bij staat, maar bij de staalconstructeur was dan weinig aandacht voor onderhoud. Terwijl bij alles wat je koopt onderhoud genoemd wordt. In de richtlijn hebben we dus vastgelegd dát er gereinigd wordt en hoe vaak, zodat de klant zich ervan bewust is dat er gereinigd moet worden na de ingebruikname.”

Coaters moeten doorvragen Na de presentatie in Utrecht meldde een coatinginstallatiebouwer die zelf opdrachtgever was voor het laten coaten van

Tatarataaaa…En daar is hij dan: de nieuwe Richtlijn! Een flitsend filmpje met praktijkbeelden en tromgeroffel onthulde de nieuwe praktijkrichtlijn.

die installaties, dat hem nooit gevraagd wordt waar het te coaten materiaal nou opgesteld wordt of hoe het belast zal worden. “Moet ik aan mijn verzinker doorgeven of het esthetisch verzinkt moet zijn en hoe, of gaat de applicateur dat zijn klant vragen?” Schmittmann en Meijwaard stelden dat beide zouden moeten.

Meijwaard: “Ik zou het als opdrachtgever zeker melden en als coater zou ik het ook vragen. Het gaat mis waar iets anders verwacht wordt dan er geleverd wordt.”

Schmittmann: “Het is een hulpmiddel om verwachtingen over en weer te managen.” “Ons is nooit gevraagd waarvoor we het gecoate staal gaan gebruiken,” wist de vragensteller daarop te melden.

Kwaliteitseis, Richtlijn, Norm Een historisch overzicht gaf aan hoe lang de term ‘duplex’ al in de markt gezet wordt, in eerste instantie vooral vanuit de verzinkerijwereld. Schmittmann, zelf al tientallen jaren actief in de oppervlaktetechniek: “Het begon in de jaren zestig, met de toenmalige directeur van de Stichting Doelmatig Verzinken Jan van Eijnsbergen.

Hij is begonnen vast te leggen hoe je het beste verf op zink kunt zetten. In 1983 leidde dat uiteindelijk tot de Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 5254. In 1992 volgden de VISEM Kwaliteitseisen voor Natlak en Poedercoating op Thermisch Verzinkt en Gesherardiseerd Staal. In 2003 volgde de Nederlandse norm NEN 5254 voor natlak en poederlak. Dat was eigenlijk een kopie. In 2005-2008 werd gewerkt aan de herziene VISEM-kwaliteitseisen voor alleen poederlak, want er werd steeds minder natlak gebruikt in VISEM-kringen. In 2008 volgde de NEN EN 15773 voor alleen poederlak, want niet alle landen in Europa konden akkoord gaan voor natlak. Dit is allemaal nog voor thermisch verzinkt staal,” lichtte Schmittmann toe.

“In 2012 kwam er een nieuw gezamenlijk initiatief, om een wat ruimer document te maken, voor natlak en poedercoating en liefst op meerdere zinklagen. Eind 2013 zou dat klaar moeten zijn.” Tijdens de presentatie in Gent kon iemand uit de zaal zich een Belgische Praktijkrichtlijn BPR 1197 herinneren uit 1997. Schmittmann meldde dat dat bij de tweede presentatie in Utrecht zeker genoemd zou worden, waarin hij werd bijgevallen door zijn Vlaamse collega bij Zinkinfo Benelux Bruno Dursin: “Dit is een try-out”. En inderdaad: in Utrecht zat hij bij de opsomming.

18

oppervlaktetechnieken november 2013

Meijwaard opperde dat de poedercoaters daarin dan nog wat meer aangemoedigd moeten worden.

Een coatingtechnicus die bij een staalconserveerder werkt, uitte zijn twijfels over de reinigingsvoorschriften die de opdrachtgever zou moeten accepteren.

“Twee of drie keer per jaar je constructie reinigen, dat krijg ik er bij mijn klanten nooit doorheen.” Schmittmann lichtte toe dat dit een zaak is die je in je garantiesysteem als eis kunt stellen, het is geen verplichting uit hoofde van de Richtlijn.

“Het is aan de applicateur zelf of hij dat in zijn garantievoorwaarden opneemt.”

Een poederlakspecialist viel hem bij dat je een auto ook moet reinigen. “Een hekwerk hoef je ineens niet te reinigen, want dan moet de lak vuilafstotend zijn, maar van een auto vinden we het normaal.”

Duurzaamheid troef Na een filmpje over ritsen op de snelweg, als beeld van hoe de doorstroom vlotter gaat als iedereen rekening met elkaar houdt en samenwerkt, gaf Meijwaard nog als aanmoediging mee: “Draag het uit, geef het aan zoveel mogelijk mensen in de markt. Dan gaan we een hartstikke mooie, kleurrijke toekomst tegemoet.” “En duurzaam!” voegde Schmittmann nog toe.

Meer informatie De Richtlijn is verkrijgbaar bij alle partijen die eraan hebben meegewerkt: VISEM, Zinkinfo Benelux, Onderhoud NL, VOM België en VOM Nederland. www.OnderhoudNL.nl www.VISEM.nl www.VOM.be www.VOM.nl www.ZinkinfoBenelux.com

Eurogrit verzet bergen... als het om straalmiddel gaat!

Wanneer het gaat om het leveren van kwalitatief hoogwaardig straalmiddel, verzet Eurogrit bergen. Eurogrit biedt de hoogste kwaliteit, de beste service en de kortste levertijden.

Voor meer informatie bezoek onze website: www.eurogrit.com, of bel 078 6546770.

Eurogrit levert alle soorten straalmiddel voor éénmalig en meermalig gebruik.

Over de gehele wereld...

Noordhoek 7, 3351 LD Papendrecht • P.O. Box 184, 3350 AD Papendrecht • The Netherlands • Tel.: 078 6546770 Fax: 078 6449494 • info@eurogrit.com • www.eurogrit.com

Haug Chemie Benelux bedankt u hierbij voor uw bezoek aan onze stand op de Euro Finish 2013 en uw interesse voor ons nieuwe nano-fosfateer product ESKAPHOR Z-2000 C.

Voor meer informatie kunt u mailen naar info@haugchemie.be of telefonisch contact opnemen met een van onze team-leden.

Van links, naar rechts het Haug Chemie Benelux team.

Bert van der Krieken Paul Siebelhoff Rüdiger Münch Jeroen Verlinden

Zaakvoerder, Milieu,Techniek R&D Sales & Marketing + 32(0) 478 272 173 Hoofd Laboratorium, R&D Service & Techniek. +32(0) 474 221 511

www.haugchemie.de oppervlaktetechnieken november 2013

19

Op vakinhoudelijke netwerkgelegenheden als de Dag van de Oppervlaktetechnologie kun je in de kristallen bol van de toekomst kijken

VOM Dag van de Oppervlaktetechnologie onderstreept de waarde aan het oppervlak

Meer met minder (1)

Het jaarlijkse congres VOM Dag van de Oppervlaktetechnologie stond ook dit jaar weer in het teken van de waarde van oppervlaktetechnieken voor productrealisatie, esthetica en technische verduurzaming.

Dat deze drie eigenlijk in elkaar overlopen, blijkt niet alleen uit zonneceltechnologie, waarvoor depositietechnieken het maakproces zijn, maar ook uit bijvoorbeeld schaarstevraagstukken vanwege de geopolitieke situatie van de beschikbaarheid van grondstoffen en de uitfasering van potentieel schadelijke maar erg nuttige stoffen. Ofwel: alles heeft met alles te maken.

Dagvoorzitter Hans van der Weijde, programmamanager bij Tata Steel R&D, werd onbedoeld de hofleverancier van het congres, aangezien hij behalve zijn eigen openingslezing als invaller ook een lezing over recycling zou geven, waarop in deel 2 wordt teruggekomen. Het VOM-congres is de opvolger van de TPA-dag van het succesvolle Innovatiegericht Onderzoeks Programma (IOP) Oppervlaktetechnologie. Op deze TPA-dag werden academische ontwikkelingen met de industrie besproken.

In de loop van de jaren kwam daar langzaam wat meer industriële bijdrage bij.

Met het aflopen van het IOP nam de VOM dit congres over als ideale etalage voor de breedte van het vakgebied. De Mereveld te Utrecht was volledig volgeboekt, late aanmelders moesten teleurgesteld worden.

More with less De titel ‘More with less’ vatte de uitdaging samen waarvoor de materiaalverwerkende ketens staan. Stoffen worden van

20

oppervlaktetechnieken november 2013

overheidswege uitgefaseerd (REACH), raken schaars of onregelmatig in hun toelevering door geopolitieke ontwikkelingen, en sowieso moet er efficiënt geproduceerd

Op de laatste drie ging hij nader in. “Hebben onze branches wel in beeld wat de bedreigingen en risico´s zijn? Dat is de uitdaging. Veel innovaties die we bij Ta-

“Hebben onze branches wel in beeld wat de bedreigingen en risico´s zijn?” worden. Bovendien: wat niet aangebracht is, hoeft later ook niet gescheiden verwerkt te worden. Van der Weijde zette achtereenvolgens wat punten uiteen die wel wat minder of juist wat meer mogen.

Minder: grondstofgebruik Het gebruik van grondstoffen zal veranderen, “in de industrie en zeker in de oppervlaktetechniek. De chemicaliënwetgeving REACH, de beschikbaarheid, de publieke opinie en de opkomst van responsible sourcing maken dat noodzakelijk.”

tasteel in gang zetten, hebben hun achtergrond in dit soort zaken. Die drijven een deel van onze ontwikkelagenda.”

Minder: beschikbaarheid “Grondstoffen raken nog niet op, maar de continue beschikbaarheid wordt wel een bedreiging. Of je moet een flinke voorraad aanleggen, maar dat verhoogt de kosten of geeft onzekerheid in je marketing: het kan onzekerheid geven bij je klantenbasis, ook als je denkt dat je dat kunt zekerstellen. En het heeft een prijsopdrijvend ef-

Met de afnemende beschikbaarheid van grondstoffen is de vraag: hoe doen we meer met minder?

Oppervlaktetechnieken kunnen aanzienlijke grondstofbesparingen opleveren door laagwaardiger bulkmateriaal te gebruiken en van een hoogwaardige deklaag te voorzien.

fect.” Ontwikkelingen buiten het eigen vakgebied kunnen het verbruik van een materiaal heel snel doen groeien, waardoor voorspellingen veranderen. “Anderen gaan je bulkmaterialen dan gebruiken, bijvoorbeeld zeldzame aardmetalen en gewone metalen. Tin en palladium bijvoorbeeld. In Nederland wordt ongeveer 1,5 miljoen vierkante meter elektrolytisch vertind. Er is voor ongeveer dertig jaar tin beschikbaar, maar de productie van elektronica is de hoofdverbruiker. In een Amerikaans tempo maken we die ‘dertig jaar’ overigens in vijftien jaar op. Dan kan er wel weer productie bij komen, in Engeland zijn er bijvoorbeeld stilstaande tinmijnen, maar je kunt nu al zien dat het op een te voorspellen termijn schaarser wordt. De prijs was 15 jaar terug nog 3.000 dollar per ton, later 35.000, nu weer ‘lager’ op 20.000 dollar per ton. Maar de verwachting is dat dit nooit meer lager wordt Bij verpakkingstaal, dat is vertind blik, moeten we echt opletten: klanten kunnen ook aluminium nemen of plastics als de balans in de prijs te veel verschuift.”

Waterstofeconomie en galvanogrondstoffen Palladium is een ander voorbeeld. Dit wordt onder andere gebruikt in de productie en omzetting van waterstof. Als dit ineens veel gevraagd wordt vanwege bijvoorbeeld een doorbraak in de toepassing van brandstofcellen zal de beschikbaarheid afnemen. Maar het wordt ook gebruikt voor het kiemen van platinglagen op plastics, een van de toepassingen in onze branche. Er is een redelijk grote wereldvoorraad, maar het ligt niet op

élke hoek van de straat.” En zo was de link naar de galvanotechniek ook maar weer gemaakt.

ook op Nu.nl, die het publiceren zonder aanvullende informatie. Dit soort dingen kunnen snel omrollen.”

Minder: de publieke opinie

Minder: responsible sourcing

Een duidelijke waarschuwing was gelegen in wat wel genoemd wordt “maatschappelijke duurzaamheid”, ofwel de wenselijkheid en algemene aanvaarding van een bepaalde activiteit. “Dat kan nog sterker zijn dan wetgeving. Belangengroepen vind je vooral in relatie tot milieu en gezondheid. BPA, ofwel bisphenol A waarmee je epoxy maakt en weekmakers in epoxyfenollakken, is een voorbeeld. Het zat ook in babyflesjes van transparante plastics. In hoge dosering heeft het echter oestrogene effecten. In alle toepassingen zit men ver binnen veilige, toegestane marges, daar is veel studie naar geweest en de limieten zijn zelfs naar boven bijgesteld. Maar in Amerika is door een lobby BPA uit producten met voedselcontact gebannen. Het zit ook in lakken voor verpakkingsmaterialen. Zweden heeft eerder na publieke druk geprobeerd het te verbieden, dat mocht niet van de EU. In Frankrijk begon een van de presidentskandidaten over de stof, de ander kon niet achterblijven, en vanaf volgend jaar moeten alle verpakkingen van babyvoeding ’BPA-vrij’ zijn. Dat vereist een hele herontwikkeling van deze lakken en hun toepassingen

Het is niet alleen de publieke opinie maar ook de politieke beschikbaarheid die de mogelijkheden beperkt. “De tinmarkt bijvoorbeeld: Amerika betrekt alleen tin waar responsible gesourced wordt, dat is wat hun betreft vooral Peru, maar bijvoorbeeld niet Congo en Indonesië. Europa gaat veel op recycle-tin zitten. En ‘politieke’ beschikbaarheid zie je terug in de zeldzame aardmetalen die vrijwel alleen uit China komen,” verwees Van der Weijde naar de afhankelijkheid die er dan is ten opzichte van een enkel land.

Een ander voorbeeld zijn nanodeeltjes.

Zinkoxide en ceriumoxide, die ook in oppervlaktetechniek worden gebruikt, zouden in plantjes groei belemmeren. Een berichtje daarover stond op internet. Drie weken geleden stond het echter ineens

Als zijstap noemde hij nog het gegeven dat producten die met in Europa uitgefaseerde stoffen gemaakt zijn, wel kant en klaar geïmporteerd kunnen worden. De VOM zou dus moeten helpen zorgen voor een level playing field, bijvoorbeeld voor zeswaardig chroom als voorbehandeling bij coatingsystemen.

Meer: differentiëren Mede om de import door buitenlandse concurrenten voor te blijven, zullen Nederlandse bedrijven meer servicegericht moeten worden en winnen op leversnelheid en nabijheid. Ook productdifferentiatie draagt daaraan bij, de kwaliteit zal ook van Chinese producten toenemen.

“Technisch gezien zijn installaties die ze daar bouwen vaak zelfs beter dan wat we in Europa hebben staan.” Performance, Garanties en Complexere Producten gaf >

oppervlaktetechnieken november 2013

21

Hans van der Weijde, programmamanager bij Tata Steel R&D ontvangt van afzwaaiend VOM-directeur Paul ter Haar een blijk van waardering, in houten en glazen verpakkingsmateriaal.

22

> Van der Weijde als steekwoorden voor succesvol concurreren op een internationaal speelveld waar Nederland onderdeel van is.

ook naar steeds dunnere bescherming: je hoeft alles niet met dikke pindakaas dicht te smeren als een dunne laag dezelfde functie heeft.”

Ook op garanties kun je differentiëren.

“Met een miljoen ton bekleed staal voor dak en wandpanelen in de bouw zijn we marktleider op de Engelse markt, door dertig tot veertig jaar garantie te geven ook op de buitentoepassing. Dat zijn belangrijke margeverhogende eigenschappen! Dat moet nu onder REACH herontwikkeld worden, de vraag is dan: kun je dat geven? Maar risicomijdend gedrag bij inkopers en architecten die gewoon garantie willen, is een duidelijke kans in de markt.”

Met ‘meer complexere producten’ bedoelde hij meerdere eigenschappen combineren. “Zoals anticorrosie en self cleaning, of deco en antibacterieel, voor slagerijen en operatiekamers. Of deco plus geïntegreerde zonnecellen als een geheel, dan heb je geen paneel meer op je dak. En anticorrosief met warmtereflectie bij elkaar, om de airco te verdringen.”

Diffusielagen worden bijvoorbeeld gebruikt in brandstofcellen: een nikkelchroomlaag op een type 304 roestvast staal kan het de eigenschappen van een type 904 geven aan het oppervlak. “Met een nikkel-chroom-peper-en-zout-coating erop,” hield Van der Weijde het recept nog een beetje geheim, “gevolgd door een gloeibehandeling, krijg je een 904-opper-

De toekomst Een van de ontwikkelingen van de toekomst is het integreren van OLEDs en PV in producten. “Dan moet je echt kennis hebben, niet alleen van je product maar

“Risicomijdend gedrag bij inkopers en architecten die gewoon garantie willen, is een kans.” vlak op een veel goedkoper substraat. En op verzinkte draad voor de Indiase markt, die daar gebruikt wordt voor hekjes en in de wijnbouw, die we een heel dunne silaancoating geven, dat scheelt een factor twee in de levensduur.”

Het goede voorbeeld: doorbraakonderzoek

Kunststofbekleed staal

Tatasteel heeft diverse ontwikkelingen lopen, zoals dunnere lagen met goede bescherming, die van 120 gram zink naar 70 gram magnesium-zink per vierkante meter zijn gegaan. “Dat heeft wel een complexere structuur, dus we moeten meer studie doen naar bijvoorbeeld de intermetallics. Maar we zijn dat soort onderzoek al gewend, ook bij andere lagen zoals tin. Voor diffusielagen werken we

Voor verpakkingsstaal heeft Tata een gegarandeerd BPA-vrije coating ontwikkeld. Daarmee greep van der Weijde nog even terug op het eerdere voorbeeld. “PET is de meest pure kunstsof daarvoor: daar kan niks uit komen. Dus we hebben nu twintig micrometer PET-bekleed verpakkingsstaal.” Een ander ei van Columbus wilde hij ook nog wel delen: “Met natuurlijke klei, hydrocalciet, met een slimme

oppervlaktetechnieken november 2013

warmtebehandeling, kun je andere ionen inbouwen die chloriden afvangen, om corrosie te verhinderen, of een verbeterde functionaliteit bereiken. Met wat polyamide erin krijg je een matte coating, door deze hardere deeltjes erin is-ie krasvast. In de bouw is dat wel handig. Zeker tijdens montage ontstaan de meeste defecten.”

ook van je markt. De functie, de werking en produceerbaarheid, dus de opschaalbaarheid, want dat is soms een extra bottleneck. Voor alles heb je knowledge nodig,” onderstreepte hij onbewust het internationale gehalte van deze zeer toepasselijke openingslezing op de VOM Dag van de Oppervlaktetechnologie. De toon was gezet voor een dag vol duurzame ideeën.

Meer informatie De Dag van de Oppervlaktetechnologie wordt jaarlijks gehouden, in oktober of november.

De komende edities zal vakblad Oppervlaktetechnieken nog diverse lezingen in beeld brengen. www.VOM.nl

Cronus

Spectrometer & Colorimeter in one The Cronus is a combined spectrometer and colorimeter in one package. It therefore combines the strengths of both instrument types.

Highlights: • High stability • High speed measurement • Long term stability for inline measurement • Compact and robust design

www.admesy.com

inspectie instrumenten

Accuraat, herhaalbaar en sneller dan ooit.

Hendor BV Leemskuilen 15 5531 NK Bladel tel 0497 339 389 fax 0497 381 593

i

info@hendor.com www.hendor.com

ELCOMETER 456

L A A G D I K T E M E T E R

PUMPS

a division of hendor bv Leemskuilen 15 5531 NK Bladel tel 0497 339 389 fax 0497 381 593

bofilpumps@bofil.nl www.bofil.nl

De Elcometer 456 laagdiktemeter met de nieuwe Ultra / Scan sonde meet met een snelheid van 140+ metingen per minuut zonder de sonde of coating te beschadigen.

Makkelijk metingen overzetten via Bluetooth naar Elcomaster 2.0 Mobile of PC voor direct professioneel rapporteren.

www.elcometer.com

Quarter Page Elcometer 456 Scan Probe - Dutch.indd 1

oppervlaktetechnieken november 2013

23

10/09/2013 13:44:22

kort nieuws Multinal Group start samenwerking met Feek Feek uit Muiden - producent van exclusief foammeubilair en innovatieve ‘tailor-made furniture’ concepten – is vanaf 1 november een samenwerking aangegaan met chemisch technisch dienstverlener Multinal Group.

Feek heeft hiertoe besloten na het succesvol afronden van de testfase door Multinal Group. Behalve de aanwezige kennis en ervaring van Multinal Group op het gebied van coaten, moest de samenwerkende partij voor Feek betrouwbaar en flexibel zijn en snel kunnen schakelen. Met de samenwerking stelt Feek haar productie en het leveren van de gestelde kwaliteiteisen veilig.

Feek is een eigentijds bedrijf dat ‘tailor-made furniture’ aanbiedt.

Feek is met name actief in de meubel-, interieur- en bouwsector en onderscheidt zich door het leveren van unieke, op maat gemaakte designs. De meubels zijn leverbaar in elke gewenste afmeting en RAL-, Sikkens- of NCS-kleur. Daarnaast zijn de meubels eenvoudig verplaatsbaar en onderhouds- en kindvriendelijk. Feek levert het foam op maat aan, waarna Multinal Group de primer en de uiteindelijke gekleurde coating verzorgt tot het daadwerkelijke eindproduct. Met het aangaan van het samenwerkingsverband voegt Multinal Group een nieuwe behandeling toe aan haar leveringspakket, namelijk het coaten van foam. Multinal Group verstevigt met de toevoeging van het coaten van foam haar nationale en internationale positie als belangrijke speler op het gebied van galvanische en chemische oppervlaktebehandelingen.

Multinal Group is actief binnen industrieel reinigen, kunststof metallisseren en metaaloppervlaktebehandelingen zoals beitsen en passiveren, elektrolytisch polijsten, verzinken, verchromen, vernikkelen, vergulden en poedercoaten. Multinal Group opereert wereldwijd en heeft nationaal inmiddels vestigingen in Almere, Amsterdam, Coevorden, Duivendrecht, Hoogezand, Maassluis, Ridderkerk, Weesp (2) en Zoeterwoude. De nieuwe activiteit wordt toegevoegd aan de vestiging in Weesp.

Meer informatie www.multinal.com www.feek.nl

Gecoate poef zoals gedemonstreerd op de vakbeurs Europort.

Samenwerking Instituut voor Oppervlaktetechniek en Coating Kennis Transfer

Het Instituut voor Oppervlaktetechniek, de Nederlandse vestiging van het Institut für Oberflächentechnik te Culemborg, en kennisoverdrachtsbureau Coating Kennis Transfer uit Gouda gaan een samenwerking aan om het brede vakgebied van de oppervlaktetechnieken optimaal te bedienen. Het IvO richt zich

24

oppervlaktetechnieken november 2013

vooral op keuringen en inspecties, CKT is vooral bekend van publicaties en onderwijs. De synergiemogelijkheden liggen dus voor de hand. Beiden zijn bovendien in de maintenancesector actief, waar de instandhouding van technische installaties en de bijbehorende corrosievraagstukken een steeds groter economisch belang krijgen. De intentieverklaring werd deze zomer getekend, en zal in 2014 uitgevoerd worden.

Meer informatie www.IfO-Nederland.nl www.CoatingKennisTransfer.com

GT14_ANZ_B_Oppervlaktetechnieken_NL_90X132_Layout 1 06.11.13 11:17 Seite

GrindTec Natuurlijk gebruikt u AD Precoat Cr-Free omdat u mens en milieu er een zeer belangrijke dienst mee bewijst. Mocht u nog twijfelen aan de kwaliteit, houd dan in gedachten dat er inmiddels ruim 60 (!) miljoen vierkante meter aluminium probleemloos mee is voorbehandeld. AD Precoat Cr-Free is Qualicoat A-021 gecertificeerd en is geschikt voor dompel-, sproei- en coilcoat installaties.

Wereldwijd leidende beurs voor slijptechniek

19 - 22 maart • 9 - 18 uur Messe Augsburg Duitsland www.grindtec.de Het uitgebreide marktoverzicht met alle toonaangevende aanbieders

AD Chemicals BV | Markweg Zuid 27 | 4794 SN Heijningen www.adinternationalbv.com | info@adchemicals.com

Organisator: AFAG Messen und Ausstellungen GmbH • Augsburg Germany • Tel +49 (0)821 - 5 89 82 - 390 • grindtec@afag.de

groene polyester afdekschijfjes met grip

oppervlaktetechnieken november 2013

25

Als er veel uitgestald is, blijven bezoekers makkelijk even hangen.

Eurofinish 2013: Leasen van spuitapparatuur in plaats van wachten op een bank

In het spoor van het innovatietraject (I)

Ook dit jaar was de Eurofinish (die plaatsvond op 23 en 24 oktober in Flanders Expo te Gent) bij uitstek weer een vakbeurs voor technische fijnproevers. Traditiegetrouw had een vakjury weer een innovatietraject uitgestippeld (ditmaal met maar liefst zestien exposanten) om alvast de meest aansprekende vernieuwingen onder de aandacht te brengen. Uw vakblad Oppervlaktetechnieken volgde het innovatiespoor.

26

oppervlaktetechnieken november 2013

Geen kwestie van techniek en geen onderdeel van de innovatieroute, maar desondanks toch een innovatieve doorbraak, is de leaseconstructie die WSB heeft ontwikkeld. Zo wordt klanten de mogelijkheid gegeven om de nieuwste technologie in huis te halen zonder een hoge investeringslast. “In de huidige situatie is het moeilijk om investeringen te doen, onder meer vanwege de terughoudendheid van banken. Noodgedwongen blijven veel lakverwerkende bedrijven daarom handmatig mengen, met alle risico’s op kleurverschillen, uithardingsproblemen en hoge afvalpercentages die dat met zich meebrengt. Terwijl de markt juist steeds hogere eisen stelt en een beheerst proces met een maximaal rendement een voorwaarde is voor klanten,” zo schetste directeur Huub Kluijtmans de praktijk.

Die spagaat was voor WSB aanleiding om in samenwerking met een internationale leasemaatschappij een constructie te ontwikkelen waarbij haar klanten

leasecontracten af kunnen sluiten tussen bedragen van 1.000 en 100.000 euro.

“Een automatische 2K-spuitinstallatie ter waarde van circa 20.000 euro kan nu voor een vaste maandlast van 580 euro over 36 maanden worden geïnstalleerd,” rekende Kluijtmans voor. “Terwijl je vanaf dag één toch de kwaliteit kunt leveren die de klant vraagt.” WSB is op 1 oktober gestart met de leaseregeling en ten tijde van de Eurofinish waren er al 16 contracten afgesloten.

Geen koudlas meer dankzij Seal Inox coating Een interessante innovatie is de Seal Inox coating die Duroc in Antwerpen heeft ontwikkeld en waarmee (dankzij de sterk verlaagde wrijvingscoëfficiënt van 0,09 – 0,14) het probleem van koudlas bij haar RVS-bevestigingsmiddelen effectief wordt geëlimineerd. Koudlas ontstaat als gevolg van adhesie tussen twee glijvlakken en vooral RVS-materialen zijn gevoelig voor

Deelnemers die er alle tien keer bij waren, kregen een ereplakkaat voor de stand.

Hier Duroc, die coatings aanbrengt tegen het koudlassen van RVS-bouten.

het fenomeen. Het treedt met name op bij bevestigingsmiddelen waar sprake is van een intensief contact tussen bout en moer.

Directeur sales Martijn Wirken liet ter plekke een filmpje zien op YouTube waarbij na behandeling met Seal Inox de moer zelfs nog eenvoudig is aan te brengen over een beschadigde schroefdraad.

Het gaat bij Seal Inox om een met PTFE geïntegreerde epoxyverbinding (dus vetvrij), die wordt aangebracht in laagdiktes van 3 tot 5 µm en in een oven wordt gepolymeriseerd. De standaardkleur is zilvergrijs, maar ook transparant en matzwart behoren tot de mogelijkheden. De coating wordt inmiddels ook uitgebreid toegepast op houtschroeven. “De lage wrijvingscoëfficiënt zorgt ervoor dat zelfborende schroeven rechtstreeks in het hout aangebracht kunnen worden, zonder voorboren,” aldus Wirken. Bij gebruik van een accuschroefmachine kan het aantal boringen volgens zijn informatie worden opgerekt van 500 tot meer dan 1.500, voordat de accu herladen moet worden.

Snelwisselsysteem voor hoogrotatie-klokverstuiver Reiter heeft het afgelopen jaar een nieuwe versie op de markt gebracht van de Center Bell elektrostatische hoogrotatieklokverstuiver. Bij dit verstuivingsprincipe worden de lakdruppeltjes op de rand van een parabolische klok weggeslingerd, waarbij de rotatiefrequentie kan oplopen tot 50.000 min-1. Versterkt door elektrostatische effecten levert dat volgens sales engineer Olav Topff van de Beneluxvestiging in Bocholt (B) een fijnere en

Een keur van tasters bij de bekende oranje meetinstrumenten van Elcometer.

homogenere laknevel op met een hoger overdrachtsrendement in vergelijking met luchtverstuivers. Nieuw is met name het snelwisselsysteem waarmee de Center Bell is uitgerust. “Met behulp van vier schroeven op een adaptor is de verstuiver nu binnen twee minuten te vervangen, zonder dat er allerlei slangen en kabels losgekoppeld moeten worden,” legde hij uit. Dat scheelt volgens hem aanzienlijk in de ‘downtime’ van een installatie en omdat de slangen in adaptor en verstuiver direct aansluiten, zijn ook problemen met vervuiling uitgesloten.

Gladde en hydrofobe RVS-oppervlakken in één procesgang Phibo Industries in Ronse (B) heeft in de vorm van het Sublimotion-proces een nieuwe methode geïntroduceerd voor het conditioneren van RVS-oppervlakken, als alternatief voor of aanvulling op bestaande technieken als beitsen, borstelen en glasparelen. Het gaat om een behandeling met een waterige suspensie die minerale microdeeltjes bevat, die met een bepaald debiet onder lage druk op het oppervlak worden gespoten, meer wilde business development manager Pieter Haers er in deze fase niet over kwijt. “Het is een groen en veilig proces, zonder enige chemische additieven,” voegde hij er nog wel aan toe.

In één procesgang (een voorbehandeling is niet nodig) wordt een uitermate homogeen en glad oppervlak bereikt met een ruwheid tussen Ra 0,3 en 0,5 µm, met een hydrofoob karakter. Zaken die met name binnen de voedingsmiddelenindustrie van belang zijn in verband met de hygiënische aspecten (minder aanhechting van

bacteriën en schimmels) en een betere en minder frequente reiniging. Vandaar dat het Sublimotion-proces zich in eerste instantie heeft toegespitst op RVS, maar inmiddels worden ook proeven uitgevoerd op aluminium en koperlegeringen.

PU-coating met fosfordeeltjes zorgt voor licht in de duisternis Sinds kort biedt Lakkerij Vandereyt in Heusden-Zolder (B) de mogelijkheid om producten te voorzien van zelfoplichtende coatings, zodat deze in situaties waarin sprake is van lichtuitval tijdelijk zelf als lichtbron kunnen functioneren. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de fosforiserende eigenschappen van fosfordeeltjes die aan een transparante 2K PU-coating zijn toegevoegd. De producten worden op de gangbare wijze voorzien van een primer (bij voorkeur wit vanwege de goede reflectie van het fluorescentielicht) en een poederlak- of natlakcoating. Daaroverheen wordt dan de transparante fosforhoudende coating aangebracht met een laagdikte van circa 50 µm, waarbij de concentratie aan fosfordeeltjes bepalend is voor de lichtintensiteit. “Mocht er sprake zijn van lichtuitval, dan blijft de coating dankzij de fosforiserende eigenschappen van het fosfor nog zo’n dertig minuten oplichten,” aldus commercieel manager Daniel Charpentier. Dat verhoogt de veiligheid in geval van noodsituaties en hij ziet dan ook vooral toepassingsmogelijkheden voor deze fosforlak bij producten als schakelborden, bedieningspanelen, traptreden, markeringen van vluchtroutes en nooduitgangen en dergelijke.

>

oppervlaktetechnieken november 2013

27

Op de stand van VOM België was een EHBB-paketje te verkrijgen: Eerste Hulp Bij Beslissingen.

Antibacteriële en slijtvaste coating voor medische apparatuur Onder de naam Balinit Medical heeft Oerlikon Balzers een antibacteriële coating ontwikkeld, waarmee met name allerhande medische apparatuur wordt behandeld.

Dat varieert van chirurgische apparaten tot orthopedische instrumenten en tandartsgereedschap. Het gaat om een TiNAgcoating, blijkt uit de uitleg van sales engineer Louis Tegelaers van de Beneluxvestiging in Sint-Truiden (B). De zilverdeeltjes in het submicron-bereik zijn daarbij verdeeld over de hele TiN-matrix. “Het aanwezige zilver zorgt ervoor dat 99,96 procent van de bacteriën wordt geëlimineerd,” aldus zijn informatie. De coating, waarbij de antibacteriële eigenschappen zijn gecombineerd met de slijtvastheid van de bestaande Balinit-coatings, wordt inmiddels ook toegepast bij trauma-implantaten als pennen, schroeven en bussen, die na een aantal weken weer uit het lichaam worden verwijderd.

Decoratieve en functionele coatings van zwart chemisch nikkel Zwart chemisch nikkel is oorspronkelijk ontwikkeld als alternatief voor zwart chroom. Bij zwart chemisch nikkel wordt bovenop de hoog-fosfor-nikkellaag een tweede chemisch-nikkellaag met een ander fosforgehalte aangebracht die zich goed laat zwarten. Kanigen in Genk (B) is erin geslaagd om voor deze zowel functionele als decoratieve matzwarte coating toepassingen te ontwikkelen binnen de optische sfeer. “Zonder irisatie en met een hoge warmtebestendigheid,” somde tech-

28

oppervlaktetechnieken november 2013

Een demootje lasnabehandeling bij Sir John.

nical sales manager Mark Decker op als andere kenmerken van de coating. Bovendien is ze homogeen en uniform, zodat de maatnauwkeurigheid blijft gegarandeerd.

Naast toepassingen binnen de optische en lasertechniek noemde hij een aantal voorbeelden in de elektromechanische sfeer, zoals drukknoppen en behuizingen (voor een noodrem onder andere), waarbij naast de decoratieve aspecten ook het contrast met de omgeving van belang is. Vooral de Franse markt is volgens Decker geïnteresseerd. De fosforhoudende nikkellaag biedt tevens een hoge corrosieweerstand, wat de coating in combinatie met de optische eigenschappen ook interessant maakt voor militaire toepassingen.

Vervangingsfilter dat snel omgewisseld kan worden Sinds juli 2013 brengt Wiltec in Uden het PC-Pack vervangingsfilter van Columbus Industries voor de opvang van overspray binnen de Benelux op de markt. “Gewoon uitpakken en inzetten,” noemde adviseur Kurt Hoerée het voordeel van de PC-Pack ten opzichte van de alternatieve boxfilters, die door de operators eerst in elkaar moeten worden gevouwen. “Vooral bij frequente wisselingen bespaart dat heel veel tijd.” Bovendien goedkoper en met een betere luchtdoorstroming. De PC-Pack bestaat uit een kartonnen doos waarin verschillende filterlagen met honingraatstructuur overlappend zijn aangebracht, van grof naar fijn. Dat garandeert volgens Hoerée een gelijkmatige luchtdoorstroming, ook als sprake is van een hoge vervuilingsgraad. Het resultaat is een aan-

zienlijk langere standtijd (de PC-Pack kan zo’n 60 kg/m2 aan overspray opvangen) en dat betekent dus minder vervangingskosten. Tevens zorgen de fijnere achterlagen ervoor dat er minder overspray door het filter heen gaat (hogere efficiency), waardoor eventuele nafilters of kanalen minder vaak vervangen of schoongemaakt hoeven te worden.

Sandtex structuurcoatings in low-bake-uitvoering Nieuw in het programma van ProtechOxyplast in Gent-Mendonk (B) is dat de Sandtex-structuurcoatings nu, dankzij ‘een vernieuwde chemie’, verkrijgbaar zijn in een low-bake-uitvoering. Dat betekent dat ze in 10 minuten bij 160ºC uitgehard kunnen worden in plaats van 180ºC voorheen. Twintig kleuren zijn standaard uit voorraad leverbaar. Ook nieuw, dat wil zeggen voor de Europese markt, is Velvacoat, een gamma van gladde en matte coatings met fluweelachtige uitstraling en hoge krasvastheid. De combinatie van esthetische uitstraling en krasvastheid gooit volgens development manager Bernard de Ruelle met name hoge ogen in de sfeer van meubilair en winkelinrichtingen. Die krasvastheid is mede te danken aan de gladde microstructuur van het oppervlak en aan de lage wrijvingscoëfficiënt.

Multi-compound primer combineert positieve eigenschappen HaTwee in Lichtervelde (B) bracht op de Eurofinish haar nieuwe Superprim multicompound primer onder de aandacht.

Multi-compound wil zeggen dat de primer

is opgebouwd uit meerdere componenten die elk voor zich een van de noodzakelijke eisen van een primer voor zijn rekening neemt. Deze primer heeft een lage viscositeit (gunstig voor de verwerking en de ontgassing), maar vloeit desondanks niet weg. Die laatste eigenschap zorgt volgens hem voor een aanzienlijk betere kantendekking in vergelijking met de traditionele epoxy-primers. Andere aspecten waarop Superprim zich positief onderscheidt zijn met name de betere hechting en de overbake-resistentie. Ook na 30 minuten op 220ºC geeft de primer nog een goede hechting, zelfs in gasgestookte moffelovens, zodat er bij onverwachte productiestops niet direct problemen ontstaan. Als belangrijk element noemde salesmanager Eric Roeland ook dat de primer selectief is afgemalen en maximaal 5 procent aan poederdeeltjes onder 5 µm bevat. “Dat betekent dat meer vierkante meters per kilo primer bedekt kunnen worden,” meldde hij als winstpunt. “Uit proeven is gebleken dat dit al gauw 10 procent of meer kan schelen. In een markt waar klanten vaak alleen naar prijs kijken is dat een belangrijke wijsheid.”

SAP-coating blijft reversibel vocht reguleren SAP’s (super absorberende polymeren, ook bekend als hydrogels) worden vooral op de markt gebracht in de vorm van poeders en als zodanig verwerkt in producten of coatings om de gewenste waterabsorptie te bereiken. Bijvoorbeeld in een PVC-coating om glasvezelkabels te beschermen tegen de invloeden van vocht. Door ChemStream in Edegem (B) is echter een water-

gedragen coating ontwikkeld die zelf, na UV-uitharding, superabsorberend is en die nu onder de naam Blockdrop op de markt wordt gebracht. “Waar in de traditionele coatings alleen de SAP-deeltjes opzwellen en daarbij uit de coating kunnen breken, blijft bij Blockdrop de vorm behouden omdat de hele coating opzwelt,” noemde ontwikkelaar Els Mannekens als essentieel voordeel. De Blockdrop-coating is dan ook eindeloos reversibel en krimpt na droging terug in zijn oorspronkelijke vorm. Door te spelen met de bouwstenen van de eencomponentcoating kan een absorptievermogen worden bereikt dat varieert tussen 10 tot 500 keer het eigen gewicht van de coating. Interessante mogelijkheden liggen er volgens Mannekens ook binnen de sfeer van de landbouw in droge gebieden.

“Bij droogte kan het opgenomen vocht gecontroleerd worden vrijgegeven, eventueel in combinatie met meststoffen.”

Ergonomisch spuitpistool met verhoogd rendement Nieuw in het programma van WSB Finishing Equipment zijn de Wagner GM 5000 elektrostatische spuitpistolen, verkrijgbaar in zowel AirCoat (Airless met luchtondersteuning) als luchtverstuivende uitvoering. De oplading van de verf vindt daarbij plaats met behulp van een externe voedingskast in plaats van een turbine in het pistool. Dat heeft volgens directeur Huub Kluijtmans twee belangrijke voordelen. In de eerste plaats kan het pistool veel lichter worden uitgevoerd, terwijl ook met een veel lagere verstuivingsdruk kan worden volstaan. “Hoe lager de luchtdruk, hoe hoger het spuitrendement door

minder overspray”, legde hij uit. De vooraf ingestelde spanning (van 0 tot 80 kV) kan direct via het pistool worden geselecteerd, zodat over het hele oppervlak (ook in hoeken) een goede en homogene bedekking kan worden bereikt. Door een verbeterde isolatie van slangen en pistolen wordt voorkomen dat de spanning wegvloeit.

Bijzonder kenmerk van de Wagner elektrostatische AirCoat spuitpistolen is daarbij dat de spuitnozzle kan worden omgedraaid, zodat eventuele verstoppingen weggespoten kunnen worden.

Nieuw is ook een speciale Airless spuitapplicatie voor het verwerken van 2K brandwerende coatings. Omdat deze niet verdund mogen worden in verband met de brandwerende eigenschappen, is de Jaguar 75-150 IceBraeker pomp uitgevoerd met een doorstroomverwarmer. “Het resultaat is fantastisch,” aldus Kluijtmans. < Tekst: Jan Oonk, Oonk Tekstbureau voor Industrie en Techniek Foto’s: Edward Uittenbroek, Coating Kennis Transfer Meer informatie www.duroc.com www.elcometer.com www.hatwee.be www.kanigen.eu www.lakkerijvandereyt.be www.oerlikon.com www.phibo.be www.protechpowder.com www.reiter-oft.de www.vom.be www.wiltec.nl www.wsb-wagner.eu

De voorbeelden die CZL Tilburg toonde varieerden van een 500 kilo zwaar scheepsschroefblad van een baggerschip, waarvan de randen met wolfraamcarbide slijtvast gemaakt waren, tot thermisch gespoten onderdeeltjes in de vitrine. oppervlaktetechnieken november 2013

29

Seminar VOM België over Oppervlaktetechnieken in de offshore windenergie bij Smulders Antwerpen

4 Ingrediënten voor corrosie Op 3 oktober hield de Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen VOM België een technische middag over oppervlaktebehandelingen bij offshore windmolens.

Plaats van handelen was Smulders Projects Belgium te Hoboken, bij Antwerpen. Het zal tevens de bezoeklocatie zijn van het congres Coatings & Corrosie van het Institute for International Research IIR. Als inleiding op het Thema Corrosie volgt hieronder de lezing van Patrick Plessers, NACE Certified Level 3 inspector.

Wie zelf ook het Coating Inspector Programme heeft gevolgd, zelfs al op level 1, bij de National Association of Corrosion Engineers, weet dat je voor corrosie vier ingrediënten nodig hebt. Natte corrosie is een elektrochemisch proces waarbij een elektronenstroom optreedt en het metaal oxideert. Een probate methode hiertegen is een anode op een schip aan te brengen.

De oorsprong van de elektronen wordt dan veranderd: in plaats van het schip wordt dit de anode. Hierdoor zal het staal zelf niet corroderen, wat het normaal juist versneld zou doen vanwege de nabijheid van een bronzen schroef in zout water. De anodeblokken, die meestal van zink gemaakt zijn, offeren zich op ten gunste van het staal. Tijdens de rondleiding was her

en der te zien waar de anodeblokken aan de stalen constructies bevestigd zitten, en de broodjes zink lagen ook panklaar op pallets. Ook zonder brons of andere hogere metaalsoorten zal staal gaan corroderen, dat komt dan doordat het oppervlak van nature een lappendeken is van kleine anodische en kathodische plekjes.

Verdere groei voor Smulders groep verzekerd Op 28 juni 2013 werd een overeenkomst getekend waarbij, onder voorbehoud van het vervullen van een aantal opschortende voorwaarden, de divisie ‘Métal’ van Eiffage zich engageerde om de kernbedrijven van de Smulders Group over te nemen.

Op 25 september werd aan alle voorwaarden voldaan, waardoor Eiffage sinds die dag hoofdaandeelhouder is geworden van de Smulders Group.

Deze overname is goed nieuws voor de continuïteit van de activiteiten (200 miljoen omzet verwacht in 2013 ) en de tewerkstelling (770 medewerkers) binnen Iemants (Arendonk), Willems (Balen), Smulders (Hoboken) in België, Smulders (Helmond) in Nederland en Spomasz (Zary) in Polen. Immers, de huidige activiteiten van deze vijf bedrijven worden integraal voortgezet, en meer dan dat zelfs: dankzij de inbreng van Eiffage is de verdere groei in de huidige markten verzekerd. Door de ondersteuning van deze grote marktspeler is de Smulders Group nog beter in staat snel te reageren op de kansen in de markten en verder te professionaliseren. Grotere offshore contracten liggen nu binnen de mogelijkheden.

30

oppervlaktetechnieken november 2013

Voor Eiffage is dit de belangrijkste overname sinds 2008. Met deze overname versterkt Eiffage daadwerkelijk zijn positie op de offshore energiemarkt en vooral in de windenergie, een sector waarin de Smulders Groep een toonaangevende speler is. Deze overname geeft de divisie ‘Métal’ van de Eiffage Groep eveneens de kans om zijn traditionele activiteiten in de offshore energie en ‘high grade construction’ verder te ontwikkelen op internationaal vlak, in het bijzonder in Noord-Europa.

Als vierde grootste Europese groep op het terrein van Gebouwen, Openbare Werken en Concessies heeft Eiffage zijn activiteiten verdeeld over vijf bedrijfstakken: constructie, civiele werken, energie, metaal en concessies. Dankzij de ervaring van zo’n 70.000 medewerkers realiseerde Eiffage in 2012 een omzet van meer dan 14 miljard euro, waarvan 15% buiten Frankrijk.

De divisie ‘Métal’ zelf kan rekenen op de expertise van 5.000 medewerkers en realiseerde in 2012 een omzet van ongeveer 900 miljoen. www.Smulders-Projects.com

In groepjes werden de deelnemers over het terrein en door de immense hallen geleid.

Corrosie onvoorspelbaar

Plaatselijke microklimaten

Coating-inspecteur Patrick Plessers had de terechte titel ‘Corrosie en zeewater, een korte introductie’ gegeven, want je praat probleemloos een collegejaar vol over corrosie. “Wat is het mechanisme en hoe voorkom je het?” zo kwam hij tot de kern.

Er zijn vier dingen nodig voor corrosie: een anode, een kathode, een elektronengeleidend pad en een elektrolyt. Corrosie als elektrochemisch proces (er is ook hogetemperatuurcorrosie waar geen vocht aan te pas komt – red.) houdt een elektronenverlies in van de corroderende metaal, dat blootgesteld is aan een bepaald vocht: de elektrolyt. “De zuurstof reguleert de corrosie. Maar er zijn allerlei andere factoren die meespelen: temperatuur, zuurstof, zoutgehalte, zuurgraad, watersnelheid en biologie, en ze beïnvloeden elkaar ook. De afhankelijkheden zijn bovendien óók variabel. Er zijn dus verschillende corrosiesnelheden. Dat maakt het moeilijker voorspelbaar. En er zijn seizoensinvloeden.

Als er meer plankton is in de lente, heb je meer fotosynthese en dus meer zuurstof.”

Vervolgens toonde Plessers een schematische weergave van een windturbine met de vijf microklimaten die elk hun aandachtspunten hebben. “Het hoogste deel heeft alleen te maken met de atmosfeer.

Waar spetters zeewater kunnen komen, heet het de splash zone. Waar de golfslag is, spreken we van tidal zone. Dan is er het gedeelte dat constant onder water staat, en een deel van de constructie staat in de bodem: subsoil. Modder geeft vrij weinig corrosie, want daar is weinig zuurstof. Je verliest bijvoorbeeld vijftien micrometer wanddikte per jaar, dus wat doe je: je doet niks. De wanddikte is zeven of tien centimeter, dus dat gaat driehonderd jaar goed. Halverwege heb je nog steeds meer dan honderd jaar. Uitzondering vormen estuaria, dus waar een rivier in zee komt.

Dan zijn er rioolwater, zwavel, zwavelreducerende bacteriën. Die zijn een probleem voor rioolwaterzuiveraars, want ze vormen zwavelzuur.”

Waar het staal continu onder water is, zal de wanddikteafname van kaal staal

35-75 micrometer per jaar bedragen. Er is relatief weinig zuurstof, maar wel wat aangroei. “Het roesten wordt daardoor afgeremd. En er zijn kalkafzettingen, de zeeën zijn oververzadigd met calcium, door absorptie van CO2. Ook die afzetting vertraagt de corrosie. Je kunt het coaten, maar wat je meestal ook doet is anodes aanbrengen: veel opofferingsanodes.”

In de getijdezone gebeurt iets bijzonders: er is veel minder corrosie, je gaat naar de 35 micrometer materiaalafname van kaal staal per jaar. “Die zone is een kathode ten opzichte van de andere. Er is ook maritieme aangroei van mossels, en zo dus ook minder corrosie.” Anderzijds kan onder afzettingen weer een heel corrosiebevorderend milieu ontstaan, en zo weet je dus nooit waar je aan toe bent met dit degradatiemechanisme.

Wisselend zoute en steeds minder alkalische zee In de splash zone heb je water plus chloride: “een erg sterke elektrolyt. Alles is aanwezig om heel veel corrosie te hebben: >

oppervlaktetechnieken november 2013

31

> je verliest per jaar wel 80 tot 170 micrometer dikte van een ongecoate staalplaat.

Dat is de fundamentele reden dat de oppervlaktebehandeling die we straks zullen zien zo zwaar is,” verwees Plessers alvast naar de rondleiding. “De voorbehandeling, het verwijderen van het zout van het oppervlak, de keuze van verfsystemen enzovoort: hoger in de mast is er atmosferische corrosie door de chloriden in de lucht: 35 micrometer wanddikteafname per jaar als het niet gecoat zou zijn.”

Dat was nog maar het zuurstofgehalte en de hoogte/diepte. Zoutconcentraties zijn ook weer een factor. “Gemiddeld zit je bij zeewater op 3,45 massaprocenten, maar het varieert van 3,2 tot 3,6 of 3,7 ongeveer.

Een RVS 316 heeft een hogere corrosiesnelheid in een zoutere omgeving. De pH is 7,5-8,5, er is namelijk CO2 in het water geabsorbeerd. Helaas verzuren de oceanen heel langzaam. Maar dat heeft een geringe invloed op corrosie,” relativeerde hij deze indirecte invloedsfactor.

Conserveren met gekwalificeerd personeel In de splash zone is er meer zuurstof: er wordt meer zuurstof meegenomen uit de

Patrick Plessers maakte een complex onderwerp inzichtelijk, maar benadrukte wel dat er van voorspelbaarheid geen sprake kan zijn.

lucht, maar er is minder biofouling. “Corrosie wordt dus vertraagd en versneld, er is niks voorspelbaars aan. Een sterkere stroming aan de bodem geef meer langsschurend zand, dan worden de beschermende lagen ook meer verwijderd.”

Geen wonder dat in de toelichting op de

navolgende rondleiding benadrukt werd dat stralers en coaters bij Smulders Projects gecertificeerd moeten zijn. Je laat niet zomaar iemand aan je constructie lassen, dat snapt iedereen. Maar conserveren is voor de sterkte op termijn minstens zo belangrijk. Om over het vraagstuk van de corrosiebestendigheid van lassen maar te zwijgen… Maar daar worden dan zogeheten stripe coatings op gezet: ‘voorzetten’ van grondlak met de bokkenpoot. Kortom: staalconservering voor gevorderden, en alles gecontroleerd door NACE Level 2 en Level 3 inspecteurs. Want om nou op zee nog even langs te komen met het spuitpistool… <

Meer informatie Over de technische bijeenkomsten van VOM België:

www.VOM.be over Smulders Projects: www.Smulders-Projects.com

Een scheepswerf is een ideale plaats om grote constructies te bouwen.

32

oppervlaktetechnieken november 2013

Wie het bedrijf en de werkzaamheden ook eens wil bezichtigen, kan zich aanmelden voor het congres van het Institute for International Research IIR dat op 12 en 13 februari 2014 te Antwerpen gehouden wordt. www.IIR.nl/corrosie

Innovatieve metaalvoorbehandeling met Decorrodal ®

Decorr od ® Dunnela al ZT-serie ag tech nologie

Kenmerken: • Fosfaatvrij • Vanaf kamertemperatuur toepasbaar • Goede lakhechting • Minimale slibvorming • Nano keramisch Kluthe Benelux BV Postbus 312 • 2400 AH Alphen aan den Rijn NL T +31 (0)172 51 60 00 • F +31 (0)172 43 94 94 E info@kluthe.nl • I www.kluthe.nl

HET VAKBLAD VOOR DE OPPERVLAKTEBEHANDELENDE INDUSTRIE¨N

OFFICIEEL ORGAAN VAN DE VERENIGING VOOR OPPERVLAKTETECHNIEKEN

Wilt u adverteren of wilt u worden opgenomen in het brancheregister?

Neem contact op met Vincent IJff van Jetvertising b.v.

Telefoon: 070 399 00 00 E-mail: vincent@jetvertising.nl

11x per jaar ca. 10.000 lezers oppervlaktetechnieken november 2013

33

80 jaar NVVT: het verleden van verf

Bloed, zweet en tranen (II) De Nederlandse Vereniging van Verf Technici NVVT vierde op beestachtige wijze het 80-jarige bestaan: op 17 september in dierentuin Artis te Amsterdam. Voordat het dierenrijk in al zijn kleurenpracht bewonderd werd, kwamen drie tijdperken aan bod die de verfindustrie hebben gemaakt tot wat het moet worden: het verleden, het heden en de toekomst. Vakblad Oppervlaktetechnieken wijdt er een drieluik aan, dat treffenderwijze het slotakkoord heeft in december, Thema Visie, met de lezing van de verffabriekenkoepel VVVF. Ook de geschiedenislezing keek vooruit. “Wij werken in een raamwerk dat steeds smaller wordt: het milieu.”

Het gloedvolle betoog van molenaar Piet kempenaar, waarvan het eerste deel in de oktobereditie is weergegeven, had nog wat bijzondere tips uit de categorie “don’t try this at home.” Want verf maken, dat kun je ook zelf…

Verfmolenaar Piet Kempenaar hield op het NVVT-jubileum een gloedvol betoog met tal van tips voor thuis.

Gewoon doen “Twee jaar terug had ik een stof genaamd ‘serracolla’, dat is was met lijm. Na opdrogen is het niet meer waterafdunbaar, dus ik ben daar verf van gaan gaan maken.

Met wat bijenwas erin en soda erbij begint het te bruisen. En ziedaar: je hebt een bak witte zalf.” De voorbeelden om thuis eens te proberen rolden achter elkaar uit zijn mouwen. “Met caseïne ga je naar de Romeinse tijd. Spijkolie met caseïne meng je tot een saus en je hebt een systeem van het Byzantijnse tijdperk. Je kan je huis schilderen met eigengemaakte verf,” ging de verfmolenaar even tegen het belang van de aanwezige verfontwikkelaars in.

“Met gebluste kalk kun je wat leuks doen.

Caseïne, zeg maar zuurvrije kaaspoeder, ruikt ook een beetje naar Zwitserse kaas of schimmel met zweetvoeten,” werd wederom in geuren en kleuren voorgespiegeld. “Dat heb ik buiten, en na een paar jaar is er niets aan te zien.” Het recept werd probleemloos prijsgegeven.

“Kaaspoeder in koud water strooien, 50 op 250 ml water, en ammoniumcarbonaat erbij – dus ammoniak. Als je neus verstopt

34

oppervlaktetechnieken november 2013

zit: even inhaleren, alles is meteen weg.

Je slijmvliezen ook,” gaf hij er nog een medische tip bij die vooral werd opgepakt onder de noemer ‘lachen is gezond’.

Menselijk substraat Ook terpentijn kon niet onvermeld blijven. “Het is goed voor het milieu maar niet goed voor de mensen. Om dat op te lossen doe je het in volumedelen een-op-

drie in een kous en hangt die boven een pot. Dan heb je vernis, en kun je je schutting of muur van verf voorzien. ‘Kan dat wel’ zegt u misschien, dat zou ik maar gewoon doen!”

De oudste vorm van beschildering heeft volgens Kempenaar het menselijk lichaam als ondergrond. “Denk maar aan de kleurfeesten in India. En nu met tattoos. Er is níks veranderd! Eens was er

Na de lezingen over onder meer de oertijd van de verfbereiding gingen de verftechnici terug naar de natuur.

een tattooworkshopman uit Parijs die mijn hele winkel leeghaalde en zakken cadmiumrood meenam,” wekte hij de verbazing en gegrinnik in de zaal. “Ik heb daar even mee gezeten. Dat blijkt in de verbrandingsoven heel gevaarlijk, maar in bloed gebeurt er niks mee. Wij hebben elk jaar de Warenwet over de vloer en de brandweer en het IJkwezen. Volgens de warenwet is het poeder redelijk onschadelijk, maar in de verbrandingsoven krijg je er dioxine van.”

Aan kunstenaars iets nuttigs leren Terug naar het werkpaard en de cash cow van de verfmolen: krijt. “Overal zit krijt in, miljarden kilo’s, van wasmiddel tot cosmetica. Ik bestel 25 ton en een vrachtwagen op een dekschuit komt het lossen: leve het ambacht. Dat wordt leeggeschept en gedroogd in een waaihok, en dan gemalen en gezeefd tot 125 micrometer. Jullie denken als verfontwikkelaars nu aan baksteenformaten, maar de voetbalvelden klagen niet. Maar bij aardekleuren mag je niet te fijn malen,” werd er weer even basiskennis lak onderwezen. “Want de deel-

tjesgrootte bepaalt ook de glans, je kan een pigment compleet doodmalen. Dat je niks aan schittering overhoudt.”

Toch hield Kempenaar even een blik op de toekomst. “Zijn we op de goede weg...

We opereren in een raam, dat raamwerk wordt steeds krapper, is het gevoel. De kennis is in deze zaal aanwezig om uit dat raam te ontsnappen en te komen tot betere verf en een grotere afzetmarkt.”

Kunstenaars zonder kleurenkennis?

Voor het vragenrondje was vervolgens eigenlijk geen tijd, maar er werden toch enkele brandende kwesties aangesneden. Een vraag werd gesteld door iemand die een verfworkshop in Verfmolen De Kat had gevolgd, waarbij de aanwezige kunstenaressen klaagden dat ze op de kunstacademie geen kleurenleer of verftechniek geleerd hadden. Als er zo nodig zoveel mensen kunstenaar willen worden terwijl we corrosietechnici en dergelijke te kort komen, kunnen die academici dan niet tenminste iets aanleren waardoor ze later nog óm te scholen zijn??? “Ja, aan het Sint Lukas te Boxtel liep je tegen de oplos-

middellucht aan vroeger. Maar nu doen ze niets meer aan het ambacht. We zijn ermee bezig en proberen als enige opleiding daar iets aan het ambacht te doen.

Niet dat iedereen verf moet gaan maken, maar je moet het eens gemaakt hebben op school, zodat ze weer gevoel voor verf hebben.” <

Meer informatie Deel I van dit artikel is in oktober verschenen, en in december, thema Visie, zal de voordracht van VVVF-voorzitter B. Berkel weergegeven worden. De toekomst van verf besproken aan de hand van de lezing van de TU Delft over zelfherstellende coatings komt in de subrubriek Gehoord nog aan de orde in een latere editie.

De Nederlandse Vereniging van Verftechnici houdt viermaal per jaar een Studiemiddag in Nieuwegein, en in het voorjaar een congres in Brecht (B) met zustervereniging ATIPIC. www.NVVT-Nederland.nl www.VerfmolendeKat.com

oppervlaktetechnieken november 2013

35

Energieoptimaal galvanobedrijf in de praktijk

Besparing bij afzuiging In april 2009 heeft de brancheorganisatie NGO-SGB, financieel ondersteund door Agentschap NL, een rapport ‘Energie optimaal galvanobedrijf’ laten opstellen. Robin Smit van Galvano Hengelo was toen een van de begeleiders van de studie die aan het rapport voorafging. In de oktobereditie van Oppervlaktetechnieken was te lezen dat Galvano Hengelo een nieuwe fabriek heeft geopend.

In dit artikel wordt nader ingegaan op de toegepaste, energiezuinige technieken.

Theo van Oossanen van To Improve was auteur van bovengenoemd rapport en verantwoordelijk voor het voorontwerp van de werktuigkundige installaties voor de nieuwbouw van Galvano Hengelo. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel van de beschreven besparingsopties bij Galvano Hengelo zijn toegepast.

Baden voorzien van automatische deksels In de nieuwbouw van Galvano Hengelo zijn vijf productielijnen opgesteld. In elk van deze lijnen zijn alle warme baden en zoutzuurbaden, die ook bij lage temperatuur veel damp afgeven, voorzien van automatische deksels. De deksels zijn strak uitgevoerd, waardoor zij het bad goed afdekken en de resterende openingen relatief klein zijn. Omdat de deksels niet hermetisch afsluiten, is er wel afzuiging nodig om het ontwijken van warme dampen te voorkomen. Als gevolg van verschillen in soortelijke massa van de damp onder de deksels en de omringende omgevingslucht heeft de damp de neiging door de spleet tussen twee deksels aan de

Figuur 1: Automatische deksels bij Galvano Hengelo.

36

oppervlaktetechnieken november 2013

bovenzijde van het bad te ontwijken (zie figuur 2). Door lucht onder het deksel weg te zuigen, ontstaat een lichte onderdruk onder het deksel die ervoor zorgt dat bij de opening voor de warenstang koude buitenlucht wordt aangezogen en dat er juist geen damp door de spleet aan de bovenzijde van de deksels ontwijkt. Een luchtsnelheid van 1 – 2 m/s in de opening van de warenstang zorgt voor voldoende onderdruk om het ontwijken van warme damp aan de bovenzijde te voorkomen.

Per bad is door toepassing van de deksels een afzuigdebiet van 50 – 100 m3/h nodig.

Zonder deksels zou per bad een afzuigdebiet van 1.000 – 2.000 m3/h nodig zijn geweest. De toepassing van deksels heeft ook grote invloed op het warmteverlies van de warme baden. Het warmteverlies van warme baden ontstaat vooral aan het vloeistofoppervlak als gevolg van verdamping en convectie. De verdamping is minder naarmate de concentratie van damp boven het bad hoger is. Bij goede inregeling van de afzuiging is de dampconcentratie boven het bad met deksels hoger dan zonder deksels. De temperatuur

Bovenaanzicht van lijn 3.

van de lucht/warme damp boven het bad is bij juiste inregeling met deksels ook hoger dan zonder deksels, waardoor ook de warmteafgifte via convectie afneemt. Het gemiddelde warmteverlies van de baden is in de nieuwbouw 25 tot 30% lager dan bij de oude productielijnen van Galvano Hengelo.

Push-pull voor koude baden Koude baden zijn niet voorzien van deksels. Bij koude baden is geen winst te behalen op badverwarming, waardoor investeren in deksels niet interessant was.

Om toch een effectieve afzuiging met een relatief laag afzuigdebiet te krijgen, werd een push-pullsysteem met door To Improve ontwikkelde push-buizen toegepast.

Bij push-pull wordt aan één zijde van het bad lucht toegevoerd; deze lucht blaast de dampen naar een aan de overzijde aangebrachte afzuigkoker. Door het toepassen van push-pull wordt het benodigde afzuigdebiet met circa 50% verminderd ten opzichte van ‘pull-pull’. De door To Improve ontwikkelde push-buis maakt gebruik van een ‘geleideschoep’ die zorgt voor een

Energieverbruiken

Figuur 2: Luchtstroming als gevolg van verschillen in soortelijke massa warme damp en koude omgevingslucht.

meer stabiele luchtstroming boven het badoppervlak. Bij de koude baden wordt met de toegepaste push-pulltechniek 350 m3/h.m tot 550 m3/h.m afgezogen. Bij pull-pull is 800 m3/h.m tot 1.200 m3/h.m gebruikelijk.

Ventilatiesysteem met warmteterugwinning Op de baden wordt veel lucht afgezogen.

Dit betekent dat er lucht toegevoerd moet worden om hoge onderdruk in de hal te voorkomen. Voor de hal is een ventilatiesysteem aangebracht met een nominale capaciteit van 60.000 m3/h. Met twee afzuigventilatoren wordt op de vijf productielijnen maximaal 2 x 30.000 m3/h afgezogen. De warmte in de afvoerlucht wordt met een zogenaamd twin-coilsysteem gebruikt voor het opwarmen van de toevoerlucht. De warmtewisselaar in de retourlucht is uitgevoerd in kunststof om corrosie te voorkomen.

Alle ventilatoren in het ventilatiesysteem zijn voorzien van een frequentieregelaar, waardoor luchthoeveelheden eenvoudig ingesteld kunnen worden. In de huidige situatie wordt tijdens productie gedraaid

op circa 70% van het nominale toerental, ’s nachts gaat dit terug naar 40%-50% van het nominale toerental. Het opgenomen vermogen van de ventilatoren is hierdoor overdag maar 35% van het nominale vermogen, ’s nachts loopt het terug naar circa 15% van het nominaal vermogen.

Samenvattend wordt er tijdens productie circa 45.000 m3/h afgezogen en ’s nachts 30.000 m3/h. In de oude situatie was het volume van de productiehal circa 50% van de nieuwe hal en werd tijdens productie 90.000 m3/h en ’s nachts 45.000 m3/h afgezogen. Daarbij geeft directeur Robin Smit aan dat de atmosfeer in de nieuwe productiehal beter is dan in de oude!

Textiele luchtkanalen, voorzien van kleine nozzles, zorgen voor inblaas van de toevoerlucht. Dit is een relatief goedkope oplossing om zonder sterke luchtbewegingen grote luchthoeveelheden in te kunnen blazen. Voor het inregelen van het luchtdebiet per afzuigkoker zijn smoorplaatjes in de aansluiting bij de afzuigkoker toegepast. Een smoorplaatje is goedkoper dan een inregelklep, terwijl het niet voor zal komen dat ingestelde kleppen onbedoeld versteld/ontregeld worden.

Figuur 3: Relatie verwarmingsvermogen versus gemiddelde buitentemperatuur.

Galvano Hengelo opende de nieuwe locatie onlangs feestelijk op 11 november. Al in april kon men op 100% produceren. Er zijn hierdoor al voldoende energieverbruiksgegevens bekend om een vergelijking met de oude locatie te kunnen maken.

Voor het gasverbruik is het verschil goed inzichtelijk te maken met een grafiek die het verband tussen geleverd verwarmingsvermogen en de buitentemperatuur aangeeft. In figuur 3 is te zien dat het minimumvermogen in de oudbouw circa 80 kW bedroeg. Dit vermogen was nodig om de baden op temperatuur te houden. Al onder een temperatuur van circa 18°C nam dit veelal toe tot 120 kW door warmteverbruik voor het opwarmen van ventilatielucht. Bij 0°C buitentemperatuur was circa 360 kW verwarmingsvermogen nodig.

In de nieuwbouw wordt circa 50 kW verwarmingsvermogen gebruikt voor badverwarming. Enkele 90°C-baden worden nu echter elektrisch verwarmd, omdat het cv-systeem een maximumtemperatuur heeft van circa 90°C. Deze warme baden vragen gemiddeld per week circa 15 kW verwarmingsvermogen, zodat het verwarmingsvermogen voor de baden in de nieuwbouw totaal circa 65 kW bedraagt.

Om de baden snel te kunnen opwarmen, is een veel groter verwarmingsvermogen, circa 300 kW warmwaterverwarming en 50 kW elektrische verwarming, geïnstalleerd. Het gemiddeld benodigde vermogen is circa 20% minder dan in de oudbouw, terwijl het badoppervlak met circa 10% is toegenomen. Het energieverbruik voor ruimteverwarming is in de nieuwe locatie veel lager dan in de oude locatie: de besparing bedraagt circa 50%. < Tekst en grafiek/schets: Theo van Oossanen, To Improve bv, foto’s: Galvano Hengelo

Meer informatie In edities januari 2012 (p. 28-30) en oktober 2012 (p. 32-35) was al te lezen over de energiebesparing met dampafvoer: www.

Oppervlaktetechnieken.com/archief. www.ToImprove.nu www.GalvanoHengelo.nl

oppervlaktetechnieken november 2013

37

Wederzijdse versterking door grensoverschrijdend samenwerken

Op zoek naar samenwerkingspartners Het Enterprise Europe Network, actief in 44 landen, is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op commercieel, onderzoeksen technologiegebied. In Nederland werken NL Innovatie, NL EVD Internationaal (onderdeel van Agentschap NL) en Syntens samen als Enterprise Europe Network NL. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Meer informatie Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-444 0 777.

Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn tel.: 088-602 52 99 tom.reijn@AgentschapNL.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl

Noot van de redactie: Hieronder volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke.

De verstrijkdata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

Coatingmaterialen op basis van polysilanen Verzoek uit Republiek Korea, Referentie: 13 KR 9A9D 3RSO, geldig tot 31-01-2014 Samenvatting Een Koreaans bedrijf is gespecialiseerd in de productie van chemische producten. Het bedrijf zoekt glascoatingmaterialen die het voordeel hebben van een hogetemperatuur-hittebestendigheid (zoals keramische hogetemperatuurverwerking) en waterdamp-doorlaatbaarheid. Het gewenste materiaal zal in de automobielindustrie worden gebruikt voor de coating van glasoppervlakken, wielen en motoren. Het bedrijf is op zoek naar een licentieovereenkomst of een technische samenwerking en productieovereenkomst.

Beschrijving partnerverzoek Door het vormen van de coatinglaag (met een dikte van minder dan een micrometer) op het metaal en polymeer zal de zwakheid van het bestaande metaal en polymeer (hittebestendig, zuurbestendig, bestand tegen vervuiling) worden opgelost.

38

oppervlaktetechnieken november 2013

Het materiaal zou de volgende functionaliteiten kunnen bevatten: - Maatvastheid: uitharding van polysilazaan-laag op een metaal- en glasoppervlak; - Uitstekende hechting op de meeste ondergronden, zoals glas, polycarbonaat, PMMA, PET, aluminium, staal, marmer, vernissen enzovoort; - Lage viscositeit en hoog vastestofgehalte laten verschillende soorten toepassingen toe, uitharding van kamertemperatuur tot 200 graden Celsius, laagdikte 0,3 tot 50 micrometer; - Vochtdamp-doorlaatbaarheid voor gas-barrièrecoatings is onder 106 WVTR (Water Vapour Transmission Rate: dampdoorlaatbaarheid – red.), mogelijke toepassingen omvatten verpakkingen en OLED-elektronica via UV-uitharding; - Geen probleem in milieu-opzicht.

Het bedrijf kan een marketingcampagne uitvoeren die vooral gericht is op de OostAziatische markt, inclusief de productie en merchandising van basale chemische producten (coating, hechting), en kan eventueel een synergie-effect op dit gebied creëren als een toekomstige zakenpart-

ner. Het bedrijf is momenteel aanjager van de R&D voor de volgende generatie coating- en hechtingsmaterialen.

Technische specificaties / specifieke technische vereisten - Silazaan-productietechnologie: ammonolyse-producten, die bestaan uit monomeer, oligomeer, polymeer in Si-N structuur in molecuul, moeten worden opgenomen in silazaan; - Si, N, H, C polymeren, bouwstenen voor geavanceerde materialen; - Producten zijn in de handel verkrijgbaar op industriële schaal; - Copolymeren maken aanpassing mogelijk aan de gewenste eindproducteigenschappen en uithardingsvoorwaarden.

Gewenste samenwerkingsvorm Type partner gezocht: universiteit, onderzoekscentrum, bedrijf. Specifiek werkterrein van de partner: productie van chemische materialen. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: overdracht van kennis over nieuwe grondstoffen.

Grijp uw kansen over de grens Wilt u uw product exporteren of uw innovatie vermarkten in het buitenland?

Zoekt u een distributeur, agent of toeleverancier? Zet dan net als de bedrijven uit de Praktijkvoorbeelden op www.agentschapnl.nl/EEN een samenwerkingsverzoek uit via het Enterprise Europe Network. Neem dan contact op met een van onze adviseurs via 088-6028060 of internationaal@info. agentschapnl.nl. Als u bijvoorbeeld op zoek bent naar een zakenpartner in de windenergie, kunt u rechtstreeks contact opnemen met Dirk Jan Hummel, Enterprise Europe Network adviseur bij Syntens via 088-4440139 of dirkjan. hummel@syntens.nl. En zo zijn er meer gespecialiseerde adviseurs.

Innovatieve nanodiamantcomposieten Aanbieding uit Israël, Referentie: 13 IL 80ER 3ROE, geldig tot 16-01-2014 Samenvatting Een Israëlisch MKB heeft innovatieve nanodiamant (ND) en verbindingen ontwikkeld, verkregen door een nieuw ontwikkeld proces van oppervlaktebehandeling. Voordeel ten opzichte van de bestaande processen is de mogelijkheid om volledige opsplitsing en enkelvoudige primaire deeltjes van gecontroleerde oppervlakte-eigenschappen te krijgen, teneinde een vooraf toegewezen interactie met de gekozen basismaterialen te bereiken. Het bedrijf zoekt toepassing van unieke ND-functies in polijstmiddel, coatings, smeermiddeladditieven, polymeerversterking, optische coatings, diverse katalysatoren, energieopslag en biomedisch onderzoek.

Beschrijving partnerverzoek Nanodiamant-poeder bezit unieke eigenschappen van diamanten zoals extreme hardheid en slijtweerstand, hoge thermische geleidbaarheid en elektrische weerstand, unieke optische en akoestische eigenschappen, hoge biocompatibiliteit, geringe afmetingen (4-5 nm) en een chemisch zeer actief oppervlak, dat op gecontroleerde wijze een gewenste interactie met moleculen van verschillende media en andere objecten mogelijk maakt. Deze interactie bepaalt het vermogen om buitengewone diamanteigenschappen over te dragen op basismaterialen, om hun functionele kenmerken te verbeteren en om nieuwe formuleringen te ontwikkelen die diverse problemen op een groot aantal gebieden oplossen. Het bedrijf is op zoek naar verschillende mogelijkheden om de

bestaande producten te commercialiseren: nanodiamant-poeders en suspensies, polijstsamenstellingen, additieven voor smeermiddelen, thermische verbindingen, CVD-precursoren, alsmede de ontwikkeling van geavanceerde nanodiamanttoepassingen op het gebied van thermisch beheer in vermogenselektronica, energieopslag, optische coatings, biosensoren, medicijn- en gen-afgiftesystemen en meer.

De eindgebruikers kunnen fabrikanten zijn van chemische producten voor de elektronica, laminaten voor zonnepanelen, wafers, halfgeleiders, batterijen en supercondensatoren, polymeren/plastics en smeermiddelen.

Industrieën: vooral chemische producten, halfgeleiders en energie.

De onderhavige uitvinding biedt een nieuwe benadering voor de productie van nanodiamant-composieten. Het bedrijf werd opgericht in 2009, en is momenteel betrokken bij initiële verkoop.

Innovatieve aspecten 1. Nanodiamanten met gespecificeerde oppervlaktechemie, -lading en -suspensies met gescheiden (volledig uitgesplitste) primaire deeltjes worden verkregen door: 2. Nieuwe technologie van gecontroleerde oppervlaktefunctionalisering voor het ontwerp van nieuwe nanodiamantgebaseerde producten.

De belangrijkste voordelen van het aanbod zijn: 1. De procesparameters zijn controleerbaar;

2. De technologie is schaalbaar; 3. Het product is van de hoogste zuiverheid; 4. Kostenefficiëntie (gemiddeld zullen de productkosten naar verwachting twee keer zo laag zijn als de huidige marktkosten).

Stadium van ontwikkeling Patent(en) aangevraagd maar nog niet toegekend.

Marktapplicatiekernwoorden - Fabrikanten van coatings en lijmen; - Smeermiddelen en functionele vloeistoffen; - Processen voor het bewerken van kunststoffen; - Polymeer (kunststof) materialen; - Plasticproducenten.

Gewenste samenwerkingsvorm Type partner gezocht: industrie, universiteit, onderzoeksorganisatie. Specifiek werkterrein van de partner: producenten van anti-wrijvingsadditieven voor smeermiddelen; producenten van chemicaliën voor de elektronische industrie; fabrikanten van smeermiddelen; fabrikanten van biosensoren. Taken die door de partner moeten worden uitgevoerd: het verbeteren van zijn producten door het gebruik van unieke kenmerken van nanodiamanten; gezamenlijke R&D en ontwikkeling van nieuwe nanodiamantgebaseerde producten; commercialisering van nano-diamantproducten.

oppervlaktetechnieken november 2013

39

Droge en milieuvriendelijke super-hydrofobe en super-oleofobe deklaag door atmosferisch plasma Aanbieding uit Luxemburg, Referentie: 13 LU 70DB 3RVQ, tot 10-02-2014 Samenvatting Super-hydrofobe coatings worden ontworpen om het oppervlak van een object te bedekken en zo vloeistof-afstotende oppervlakken te creëren. Een Luxemburgs onderzoekscentrum heeft een nieuwe technologie ontwikkeld die het super-amfifoob noemt, omdat dit unieke coatingproces de oppervlakteweerstand kan verminderen voor zowel water- als oliegebaseerde vloeistoffen. Licentie- en joint venture-overeenkomsten worden aangeboden, alsmede aanpassing aan specifieke behoeften.

Beschrijving partnerverzoek De voorgestelde technologie is gebaseerd op het gebruik van een atmosferisch plasmaproces DBD (Dielectric Barrier Discharge) en een niet-toxisch gefluoreerde vloeistofprecursor om een ultradunne, super-hydrofobe coating (op een nanoschaal) te verkrijgen. Het principe van plasma-polymerisatie van dergelijke precursors wordt perfect gestuurd en geoptimaliseerd. Depositiecondities stellen gebruikers dankzij de sessile drop method in staat waarden van de contacthoek met water te verkrijgen van 175°, die tot de hoogste waarden behoren die tot nu toe bereikt zijn.

Innovatieve aspecten De technologie, gebaseerd op een plasmaproces dat is voorgevormd bij atmosferische druk, biedt een waardevol alternatief voor bestaande super-hydrofobe processen die zowel meerstapsprocedures als zware omstandigheden betreffen. De meeste methoden die tegenwoordig door de industrie worden gebruikt, zijn duur en alleen toepasbaar op kleine schaal, vlakke oppervlakken of beperkte materialen. De ontwikkelde technologie verzekert een zeer snel, goedkoop en effectief proces om superhydrofobe/super-oleofobe oppervlakken voor grootschalige toepassing te creëren.

De innovatieve aspecten zijn: - Multisubstraat-coating: op vloeibare oppervlakken, polymeren, glas, metaal, papier, textiel, enzovoort;

40

oppervlaktetechnieken november 2013

- Hoge-prestatiecoating: minimale contacthoek van 150° voor water en 130° voor hexadecaan, substraat behandeld via het aangeboden proces resulteert in een (Sa) tussen 50 nm en 300 nm; - Droog proces: geen gebruik van oplosmiddelen; - Eénstapsproces met een hoge depositiegraad (100 nm per minuut); - Laag precursorverbruik en matig energieverbruik (in vergelijking met andere depositiemethoden), met een hoge depositieopbrengst (50%); - Milieuvriendelijk door het gebruik van MSDS-precursors (Material Safety Datasheet) en gassen, met de mogelijkheid om zowel gassen als precursors te recyclen; - Transparante coating: met behoud van esthetische en optische eigenschappen; - Lage productiekosten: door het gebruik van goedkope gassen en kostenbesparende precursors; - Thermische stabiliteit van de polymeermaterialen: tot 75°C met dezelfde prestaties en tot 250°C voor de thermische ontbinding van de coating.

Hydrofobe en super-hydrofobe materialen bestrijken een groot scala van toepassingen, maar de meest efficiënte voor de voorgestelde technologie zijn: - Zelfreinigende oppervlakken (bouwkun-

dige/technische glassoorten); - Condensatie- en ijsvormingsbeheersing (glassoorten, polymeren); - Hydro-bescherming (elektronicaonderdelen, papiervellen); - Waterdichte textielsoorten (technisch textiel, luxe textiel).

De technologie kreeg de Luxemburgse SECOLUX Award in 2012 voor haar toepasbaarheid in de bouwsector.

Stadium van ontwikkeling Patent(en) aangevraagd maar nog niet toegekend.

Marktapplicatiekernwoorden - Chemicaliën en materialen; - Fabrikanten van coatings en lijmen.

Gewenste samenwerkingsvorm Type partner gezocht: het onderzoekscentrum is momenteel op zoek naar partners of bedrijven die geïnteresseerd zijn in het gebruiken of commercialiseren van deze technologie voor de verschillende gebieden van het gebruik.

Exclusieve of niet-exclusieve licentiemogelijkheden worden overwogen.

Specifiek werkterrein van de partner: geen specifiek terrein. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: industriële implementatie van de technologie.

Innovatieve zuivere aluminiumcoating op bijvoorbeeld gegoten componenten Verzoek uit Denemarken, Referentie: 12 DK 20B3 3R1K, geldig tot 19-02-2014 Samenvatting Een Deens bedrijf dat met hoogwaardige decoratieve geanodiseerde aluminiumoppervlakken werkt, is geïnteresseerd in technologieën die het mogelijk zouden maken om een decoratief geanodiseerd oppervlak op bijvoorbeeld een gegoten aluminiumcomponent te maken.

Het belangrijkste idee is om het gegoten oppervlak te bedekken met een zuiver aluminium met een dikte van 10-20 micrometer – de technologie kan PVD zijn, maar goedkopere alternatieven zijn van het grootste belang. Bij voorkeur is de techniek bijna klaar voor de markt, maar het bedrijf is bereid om een aantal tests te doen.

Beschrijving partnerverzoek Aluminium gieten is een kosteneffectieve productiemethode voor driedimen-

sionale near-netshape componenten, maar aluminium-gegoten legeringen bevatten relatief grote hoeveelheden silicium- en/of koper-legeringselementen. Deze legeringselementen resulteren in een minder decoratief oppervlak na het anodiseren, hoewel de elementen in meer of mindere mate essentieel zijn voor het gietproces.

Het bedrijf is daarom geïnteresseerd in oppervlaktetechnologieën die een laag van ‘zuiver’ aluminium kunnen afzetten op het oppervlak van het gegoten onderdeel. Het bedrijf heeft al een aantal tests met PVDgecoate onderdelen gedaan – dit werkt tot op zekere hoogte, maar heeft een aantal beperkingen ten aanzien van de laagdikte, de prijs en het feit dat het een line of sight proces is (het te bedekken oppervlak moet zich in de baan van het op te brengen depositiemateriaal bevinden – red.).

Technische specificaties / specifieke technische vereisten - Coatingtechnologie om ‘zuiver’ aluminium op een gegoten onderdeel af te zetten; - Goede hechting noodzakelijk; - Laagdikte 10-20 micrometer; - Hoge-kwaliteitslaag wat betreft homogeniteit en zuiverheid om een hoogwaardige afwerking na het anodiseren te waarborgen.

Gewenste samenwerkingsvorm Type partner gezocht: industrie, universiteit of technische instituten. Specifiek werkterrein van de partner: oppervlaktebehandeling, coaten, galvaniseren. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: uitvoering of onderaanneming van het werk volgens de gespecificeerde behoeften.

Discussiesessie van Enterprise Europe Network (textielcoatings) tijdens de Eurofinish 2013.

oppervlaktetechnieken november 2013

41

terugblik

Op mijn bedrijfsjubileum ging het er heet aan toe. In thema Visie van december komen we met een verslag waarvan menigeen van kleur zal verschieten!

Uitbodemen: mission impossible In mijn strijd tegen de recessie ga ik tot de bódem! Sterker nog: ik kijk eronder om het beste aan het oppervlak boven te krijgen.

Dit werkt als volgt. Ik had, tussen alle materiaalkundige corrosiecolleges en aanverwante artikelen die ik produceer door, de waterkoker gesloopt door hem af en toe op een koudeschok te trakteren. Dan vul ik hem nog iets bij nadat ik hem helemaal leeggeschonken heb, want geduld om hem even te laten afkoelen is er niet bij natuurlijk. Dus na een paar keer boos sissen besloot het brave beestje dat-ie niet meer warm wilde lopen voor mijn heetgebakerde acties.

Maar hóé kom je zo gauw aan een waterkoker, want geld uitgeven doe je niet middenin een crisis.

Ik dacht terug aan de keren dat ik Mission Impossible gedaan had, toen ik nog jeugdleider was in de kerk. Je begint met bijvoorbeeld een paperclip, en moet die met wildvreemde mensen die je aanspreekt of bij wie je aanbelt omruilen tot je met hopelijk het duurste voorwerp terugkeert op het kamp. Ik eindigde eens met een barbecue (ga die maar eens in elkaar vouwen van een paperclip). Onderweg ook nog in een DAF YA-vrachtwagen gereden, zo’n Nederlands Indië-veteraan. Een ander groepje was in een radio-uitzending beland. Niet de zendmast meegekregen, nee, dan hadden ze wel gewonnen.

Maar hoe kom je met de hand op de knip aan een waterkoker als je niet op jeugdkamp bent?

Ik ben er ook nog eens kieskeurig mee: ik wil er voortaan eentje met een oppervlaktetechnisch geoptimaliseerd warmtewisselaarplaatje, die zodanig ontworpen en uitgevoerd is dat-ie een hoog energierendement heeft. Het bedrijf dat ze maakt, een koploper in emailleertechniek die ook warmtewisselaarplaten van energiecentrales emailleert, levert aan een ander Nederlands topmerk. Ik heb die emailleur een paar keer bezocht, en díé bodem wil ik erin! Net als met pizza’s: de bodem is de basis.

42

oppervlaktetechnieken november 2013

Maar die dingen kosten tweemaal zoveel als een gewone waterkoker, al verdien je dat in je stroombesparing en levensduur terug. Hoe te handelen?

Wij hielden een huisfeestje, met als cadeautip VVV-bonnen voor uitstapjes. Iedereen weet dat wij veel kamperen en fietsen: goed voor het coatingfotoarchief en zo pak ik de bedrijven en evenementen aan de randen van het land mee.

Dus in ruil voor een zak zouteloze chips en een paar flessen cola (ervaringstip: even de prik eraf schudden, dan hoeft niemand een derde glas) hadden we een stapeltje VVV-bonnen. We kenden een winkel die ze aanpakt, en die precies die oppervlaktetechnisch geoptimaliseerde tweemaal zo dure waterkokers heeft.

Zelfs met keuze, daartoe hadden we ons op internet nader georiënteerd. Grootste energiebesparing is trouwens dat je precies de juiste hoeveelheid kunt koken. Gedrag is vaak maatgevender dan techniek.

Dus niks geen shoppen op internet na gratis advies bij de winkelier gehaald te hebben. Net andersom. En wij feesten ons de crisis uit, zoals de regering ook wil. Want het was beregezellig op de lauwecolaparty. Volgende keer kook ik de prik eruit, hoeven ze zelfs geen twééde glas, en houd ik m’n kosten nóg lager.

Zo zie je maar weer: met wat coatingtechnische vakkennis kom je vanzelf op wat uitgekookte besparingsideeën!

Edward Uittenbroek Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl

Brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts d 330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar d 305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coatingindustrie

afzuiginstallaties

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net B & B Coating Techniek tel. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

anodemanden (titaan)

MEPACO B.V. tel. 071-5892863 Schröder Plating Service tel. 0546-681170, fax 0546-681003

bakken, kunststof

beitsen/passiveren

Chemetall B.V. Tel. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Sir John b.v. tel. 0182-396931 fax 0182-396937 info@sir-john.nl, www.sir-john.nl

adviesbureaus energiebesparing

Vecom Metal Treatment BV tel. 010-5930299, fax 010-5930225 vmt@vecom.nl, www.vecom.nl MAGNETO Special Anodes BV tel. 010-2620788, fax 010-2620201 www.magneto.nl

Van Beek Ingenieurs BV tel. 026-3127000, fax: 026-3515117 info@vanbeek.com, www.vanbeek.com

beschermkapjes, pluggen, tape

anodezakken

De Veer Plating Supplies - Den Bosch tel. 06 5433 8904, www.deveerps.nl

anodiseren (afdekmaterialen)

Afvalwaterbehandelinginstallaties EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com Ondeo Industrial Solutions BV tel. 077-3231231, fax 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.co

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, fax:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com

HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.co

brandwerende / brandvertragende coatings

afvoer gevaarlijk afval

Vecom Metal Treatment BV tel. 010-5930299, fax 010-5930225 vmt@vecom.nl, www.vecom.nl

Drent Techniek B.V. tel. 076-5017270, www.drenttechniek.nl

anodiseer (ophangrek.)

MEPACO B.V. tel. 071-5892863 Schröder Plating Service tel. 0546-681170, fax 0546-681003

C&T Technics tel. 0413-331083, fax 0413-331195 info@ct-technics.nl www.ct-technics.nl

Kluthe Benelux BV tel: +31 (0)172-516 000 fax: +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Mavom BV tel. 0172-436361, fax 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

chemisch / technisch reinigen

Vecom Metal Treatment BV tel. 010-5930299, fax 010-5930225 vmt@vecom.nl, www.vecom.nl

chemisch nikkel Enthone B.V. tel. (+31)73-6280111, fax (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. tel. 076-5021940, fax 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

coatinginstallaties service & onderhoud

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

anodiseer (installaties) EnviroChemie bv tel. +31 (0)23 542 69 13 fax. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Chemetall B.V. Tel. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Mavom BV tel. 0172-436361, fax 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

anoden (titaan) Ploum Engineering tel. 0412-630097 Fax 0412-645019 www.ploumengineering.nl info@ploumengineering.nl

chemicaliën/opp. beh.

C.K.B.Boxtel tel. 0411- 682939

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV tel. +31 (0)10 24 373 99 88 m. +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Renztech tel. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl

Droogapparatuur

IST Benelux bv tel. 055-5050014 www.ist-uv.nl, info@bnl.ist-uv.com

oppervlaktetechnieken oppervlaktetechniekennovember oktober 2013

43

elektrostatisch poederspuiten, installaties

MSP Systems BV tel. 053-4303937, www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland tel.030-2410688, fax.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

galvano automaten

Drent Techniek B.V. tel. 076-5017270, www.drenttechniek.nl

EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com

LBtec Indufinish BV tel. 0591-630003 www.lbtecindufinish.com

HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.co

galvanotechniek, glansmiddelen

elektrostatisch natlakken

Rasco Verfspuitapparatuur tel. 010-4370166, fax 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

WSB Finishing Equipment BV Utrecht: 030-2414155 Wolvertem: (+32) 02-2694675 www.wsb-wagner.eu

Enthone B.V. tel. (+31)73-6280111 fax (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. tel. 076-5021940, fax 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux BV tel: (077) 308 15 90, fax: (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com www.surtec.com

galvanotechniek, installaties

Filter Service Heerenveen tel. 0513-633900 fax 0513-633888 info@filterservice.nl www.filterservice.nl

Enthone B.V. tel. (+31)73-6280111 fax (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

glasparelstraalcabines

filters (andreae, columbus industries)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Holland Mineraal B.V. tel. 0570-621161 fax 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Wiltec BV tel. 0413-244444, fax 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

filters & pompen

Mavom BV tel. 0172-436361, fax 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

industriële en synergetische oppervlaktebehandeling op alle metalen

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

Railtechniek van Herwijnen b.v. tel. 0344-616363, fax. 0344-611072 info@railtechniek.nl www.railtechniek.nl

AHC Benelux B.V. tel. 040-2507607, fax 040-2512287 info.eindhoven@ahcbenelux.nl

keramisch parelen

hardchroom baden (kunststof)

filters

Magistor B.V. tel. 0548- 519401, fax 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

hangbaansystemen

Kluthe Benelux BV tel: +31 (0)172-516 000 fax: +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Corode tel. 0411 - 68 55 00

Enthone B.V. tel. (+31)73 62 80 111 fax (+31)73 62 19 283 www.enthone.nl

Vecom Metal Treatment BV tel: 040-2507607 vmt@vecom.nl, www.vecom.nl

kleur & glans

Hittebestendige en non-stick coatings Gullimex B.V. tel. 074-2657788

kleurenwaaiers Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV tel. +31 (0)10 24 373 99 88 m. +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

industriële luchtbehandeling en warmteterugwinning

Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

Kunststoflakken

industriële reiniging Mefiag Filters & Pumps B.V. Heerenveen tel. 0513-630230, fax 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Sybrandy B.V. Amersfoort tel.033-4545666, fax 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken

tel. 0497-339384 fax 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

44

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, fax:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

oppervlaktetechnieken november oktober 2013 2013

Chemetall B.V. Tel. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV tel. +31 (0)10 24 373 99 88 m. +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

laagdiktemeters

Gullimex B.V. tel. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. BV Tarasconweg 10, Eindhoven tel. 040-2482255, fax 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Verlab-Oxford Instruments tel. 0162-320633, fax.0162-322907 info@verlab.nl, www.verlab.nl

lakstraten

www.belmeko.be tel. +32 5083 1183

metaal oppervlaktebehandeling Paint It The Application Company tel: 0318-643 260, fax: 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl CZL Tilburg BV tel. 013-5703370, fax 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group Oppervlaktebehandelingen en industriële reiniging tel: 0294-466 687 fax: 0294-418 410 info@multinal.com, www.multinal.com

Rasco Verfspuitapparatuur tel. 010-4370166, fax 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Thermo-Clean N.V.België tel. 0032-13539060

ontvettingsinstallaties

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl WSB Finishing Equipment BV Utrecht: 030-2414155 Wolvertem: (+32) 02-2694675 www.wsb-wagner.eu Metalas Cleaning Systems BV tel. 010-4356036, fax 010-2340415 info@metalas.com, www.metalas.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht, tel. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

moffelovens

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV tel. 0413-244444, fax 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

naverbrandingsinstallaties

Rösler Benelux B.V. Tel. 0412-646600, fax. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com, www.rosler.nl

ontvettingsmiddelen www.emotech.nl / tel: 053-4301500 Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

natlak Renztech tel. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl Glasbeek Finish B.V. tel. +31 (0)182 612988 fax +31 (0)182 611193

Schaepman’s Lakfabrieken BV tel. 0384211345 / fax 03842210801 info@schaepman.nl www.schaepman.nl

natlakken (afdekmaterialen) Rippert Benelux B.V. Oslo 10 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 fax: +31 (0)180 645 282

lijmspuitapparatuur

EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com

marine coatings / Scheepvaartlakken

HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.com

natlakspuitapparatuur

MacDermid Benelux B.V. tel. 076-5021940, fax 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

www.renztech.nl

Rösler Benelux B.V. tel. 0412-646600, fax 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort tel.033-4545666, fax 033-4655561 www.sybrandy.nl

ontbramen WSB Finishing Equipment BV Utrecht: 030-2414155 Wolvertem: 02-2694675 www.wsb-wagner.eu

Enthone B.V. tel. (+31)73-6280111 fax (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Rösler Benelux B.V. Tel. 0412-646600, fax. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

Surtec Benelux BV tel: (077) 308 15 90 fax: (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com www.surtec.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, fax:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com

ontlakken (in loon)

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV tel. +31 (0)10 24 373 99 88 m. +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht tel. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

C&T Technics tel. 0413-331083, fax 0413-331195 info@ct-technics.nl, www.ct-technics.nl

HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.co

oppervlaktetechnieken oppervlaktetechniekennovember oktober 2013

45

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

MEPACO B.V. tel. 071-5892863 Schröder Plating Service tel. 0546-681170, fax 0546-681003

reinigingsinstallaties

Wagner Systemen Nederland tel.030-2410688, fax.030-2410765 info@wagnersystemen.nl EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems tel. 0344-620662, fax 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

poederspuitinstallaties

ovens

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl www.emotech.nl / tel: 053-4301500

www.belmeko.be tel. +32 5083 1183

Teodur BV tel. +32 13539095, fax +32 13539080 powdercoating@bel.dupont.com www.coatingsolutions.dupont.com LBtec Indufinish BV tel. 0591-630003 www.lbtecindufinish.com

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

TIGER Coatings Belgium bvba tel: +32(0)89700016 fax: +32(0)89567858 www.tiger-coatings.com

poederspuitapparatuur Glasbeek Finish B.V. tel. +31 (0)182 612988 fax +31 (0)182 611193

Rippert Benelux B.V. Oslo 10 2993 LD Barendrecht Nederland tel: +31 (0)180 645 281 fax: +31 (0)180 645 282

MSP Systems BV tel. 053-4303937, www.mspsystems.nl

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht tel. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

poedercoating (afdekmaterialen) Wagner Systemen Nederland tel.030-2410688, fax.030-2410765 info@wagnersystemen.nl Horsterweg 221, 5928 ND Venlo tel:077-3968149, fax:077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com

pompen (magnetisch aangedreven) Corode tel. 0411-685500

protective coatings

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV tel. +31 (0)10 24 373 99 88 m. +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

poederlakken/poedercoatings

AkzoNobel Powder Coatings Benelux tel: +32 (0)2 254 77 51 fax: +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

46

Rösler Benelux B.V. tel. 0412-646600, fax 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

spuitcabines PPG Protective & Marine Coatings Merken: Sigma Coatings en Amercoat Kopraweg 35, 1047 HA Amsterdam tel. 020-4075092, fax 020-4075059 infopcbenelux@ppg.com www.ppgpmc.com

www.belmeko.be tel. +32 50.83.11.83

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

Schaepman’s Lakfabrieken BV tel. 0384211345 / fax 03842210801 info@schaepman.nl www.schaepman.nl LBtec Indufinish BV tel. 0591-630003 www.lbtecindufinish.com

shotpeenen

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 www.petsonpaints.com info@petsonpaints.com

Glasbeek Finish B.V. tel. +31 (0)182 612988 fax +31 (0)182 611193 HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.co

Rösler Benelux B.V. Tel. 0412-646600, fax. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

poederspuitcabines

www.belmeko.be tel. +32 50.83.11.83

Metalas Cleaning Systems BV tel. 010-4356036, fax 010-2340415 info@metalas.com, www.metalas.com

Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

pvd coatings Glasbeek Finish B.V. tel. +31 (0)182 612988 fax +31 (0)182 611193

MSP Systems BV tel. 053-4303937, www.mspsystems.nl

oppervlaktetechnieken november oktober 2013 2013

Dekracoat tel. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

straalkasten Holtrop & Jansma B.V. Dokkum tel. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Clemco Straalapparatuur tel. 010-4370592, fax 010-4151491 www.rasco-clemco.nl Hevami Oppervlaktetechniek tel. 0413-376602 www.straalmiddelen.nl

Rippert Benelux B.V. Oslo 10 2993 LD Barendrecht Nederland tel: +31 (0)180 645 281 fax: +31 (0)180 645 282

Hevami Oppervlaktetechniek tel. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Vacuümstraalapparatuur tel. 078-6418050, fax 078-6418059 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Holland Mineraal B.V. tel. 0570-621161 / fax 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rösler Benelux B.V. tel. 0412-646600, fax. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

Micropeen Benelux B.V. Ridderkerk, tel. 0180-463300

Rösler Benelux B.V. tel. 0412-646600, fax 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

straalmiddelen

tel +32 9218 7180, fax +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Eurogrit B.V., Papendrecht tel. 078-6546770, fax 078-6449494 info@eurogrit.com, www.eurogrit.com

Holland Mineraal B.V. tel. 0570-621161, fax 0570-634336 www.hollandmineraal.nl SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Magistor B.V. tel. 0548- 519401, fax 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Rösler Benelux B.V. tel. 0412-646600, fax. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Sybrandy B.V. Amersfoort tel. 033-4545666, fax 033- 4655561 www.sybrandy.nl

tel. 0495 – 592 210 / fax. 0495 – 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenbv@online.nl

straalinstallaties tel: +32 9218 7180, fax: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

HangOn B.V. tel. 077-3999630, fax 077-3988419 info@hangon.co, www.hangon.co

C.K.B. Boxtel tel. 0411-682939

Drent Techniek B.V. tel. 076-5017270, www.drenttechniek.nl

LBtec Indufinish BV tel. 0591-630003 www.lbtecindufinish.com

temperatuurregistratie & analyse

Gullimex B.V. tel. 074-2657788

titaan (bevestigings-) materialen

MEPACO B.V. tel. 071-5892863

transportsystemen

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort tel.033-4545666, fax 033-4655561 www.sybrandy.nl

EPSI Europe BV tel.010-4150155, fax 010-4154099 ask-it@epsi-europe.com www.epsi-europe.com

tanks (kunststof) Sybrandy B.V. Amersfoort tel. 033-4545666, fax 033-4655561 www.sybrandy.nl

Wiltec BV tel. 0413-244444, fax 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

straalcabines

Holland Mineraal B.V. tel. 0570-621161, fax 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Holland Mineraal B.V. tel. 0570-621161 fax 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

stralen (afdekmaterialen)

Sybrandy B.V. Amersfoort tel. 033-4545666, fax 033- 4655561 www.sybrandy.nl Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland tel. 0341 563831, fax 0341 494114

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

Railtechniek van Herwijnen b.v. tel. 0344-616363, fax. 0344-611072 info@railtechniek.nl www.railtechniek.nl

twee-componenten apparatuur

WSB Finishing Equipment BV Utrecht: 030-2414155 Wolvertem: (+32) 02-2694675 www.wsb-wagner.eu

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek BV tel. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

oppervlaktetechnieken oppervlaktetechniekennovember oktober 2013

47

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV tel. 0413-244444, fax 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

Technospray Spuitapparatuur tel: 0168-382111, fax: 0168 380780 info@technospray.nl www.technospray.nl

UV en EBC Lak WSB Finishing Equipment BV Utrecht: 030-2414155 Wolvertem: 02-2694675 www.wsb-wagner.eu

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Ondeo Industrial Solutions BV tel. 077-3231231, fax 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

LBtec Indufinish BV tel. 0591-630003 www.lbtecindufinish.com

Wiltec BV tel. 0413-244444, fax 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs) www.coatinc.com, info-nl@coatinc.com The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet

Rippert Benelux B.V. Oslo 10 2993 LD Barendrecht Nederland tel: +31 (0)180 645 281 fax: +31 (0)180 645 282

MEPACO BV tel. 071-5892863

verwarmingselementen

Rösler Benelux B.V. tel. 0412-646600, fax. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

waterbehandeling

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

verwerking afvalstromen BWT Nederland B.V. tel. +31 (0)88 750 90 00 fax +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl Ondeo Industrial Solutions BV tel. 077-3231231, fax 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

voorbehandelingsinstallaties

Renztech tel. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl www.renztech.nl

EnviroChemie bv tel. +31 (0)23 542 69 13 fax. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

verfspuitapparatuur

CAP Industrial B.V. tel- 010-4374737, fax-010-2623190 info@cap-industrial.nl www.cap-industrial.nl

Paint It The Application Company tel: 0318-643 260, fax: 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur tel. 010-4370166, fax 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

oppervlaktetechnieken november oktober 2013 2013

Sybrandy B.V. Amersfoort tel.033-4545666, fax 033-4655561 www.sybrandy.nl

tel: +32 9218 7180, fax: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Eurowater BV tel. 088-0005000 www.eurowater.nl

www.belmeko.be tel. +32 50.83.11.83

48

Hevami Oppervlaktetechniek tel. 0413-376602 www.straalmachines.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Corode tel. 0411-685500

www.rotocoat.nl info@rotocoat.nl Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener

verhuizingen van coatinginstallaties

werpstralers

Corode tel. 0411-685500

verwarmingselementen (teflon) B E S CHERM ING EN KLEUR

MAGNETO Special Anodes BV tel. 010-26207 88, fax 010-2620201 www.magneto.nl

Glasbeek Finish B.V. tel. +31 (0)182 612988 fax +31 (0)182 611193

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV tel. +31 (0)10 24 373 99 88 m. +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal

Energy Partners Systems B.V. tel. 026-4720350, fax 026-4721507

www.emotech.nl / tel: 053-4301500

Lubron Waterbehandeling BV tel. 0162-426931, www.lubron.eu

VErEnIgIng Voor oppErVlakTETEchnIEkEn Van maTErIalEn Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaald u per jaar slechts € 330,-. Bijplaatsing van een logo in full color per jaar € 305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over het brancheregister of andere vormen van adverteren kunt u contact opnemen met:

Vincent IJff van Jetvertising Telefoon (070) 399 00 00 E-mail: vincent@jetvertising.nl Website: www.jetvertising.nl

jetvertising