Oppervlaktetechnieken november 2014

31

Kleurkennis vaak onvoldoende

Anodiseerbedrijf focust op kwaliteit

Kennisgever poedercoating

10

Afrondingsnorm r = 2 mm roept veel vragen op

ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling

11 | 58 e jaargang | november 2014

Het vakblad voor de professional

14

32

36

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 1

Producent en ontwikkelaar van chemische oppervlaktebehandelingsproducten MAVOM is sinds 1938 een begrip in de markt van de chemische oppervlaktebehandeling. Onze sterke marktpositie in de huidige markt hebben we te danken aan de in 75 jaar opgebouwde ervaring en expertise in ons vakgebied.

Onze kracht ligt onder andere in een constante productontwikkeling en een eigen laboratorium waar kwaliteitscontroles en serviceactiviteiten worden uitgevoerd.

Hierdoor kunnen wij onze klanten technische ondersteuning en oplossingen op maat aanbieden.

MAVOM b.v.

Postbus 5 - 2400 AA Alphen a/d Rijn Tel. 0172-436361 - Fax. 0172-420310 info@mavom.nl - www.mavom.nl MAVOM n.v.

Molenberglei 14 - 2627 Schelle Tel. 03 880 07 60 - Fax. 03 880 07 80 info@mavom.be - www.mavom.be 2 | Oppervlaktetechnieken november 2014

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie) Redactieteam: Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur), Edward Uittenbroek (redactiecoach) realisatie Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot; selectie rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners), Chris Versteeg (opmaak), Chris Berenbak (journalistiek binnenland), Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Jan Oonk (technische journalistiek binnenland), Jaap van Peperstraten (journalistiek binnenland), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50. Voor toezending naar een adres in het buitenland wordt een toeslag van € 54,00 per jaar in rekening gebracht. Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www. oppervlaktetechnieken.com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2014 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Al tientallen jaren wordt er gediscussieerd over het afronden van stalen constructies om een goede kantendekking te krijgen. De laatste tijd gaat het steeds vaker over de radius van 2 mm (r = 2 mm). Over de geldigheid en motivatie daarvan bestaat veel onduidelijkheid. Gelukkig is er ook regelmatig werk waarbij dat vraagstuk in het geheel niet speelt, zoals bij dit boomhekje: beter afgerond kan niet.

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Jan Westerveld (Kluthe Benelux), Adrie Winkelaar (CTC Consult)

Kennis, kennis en nog eens kennis Al tientallen jaren wordt er gesproken over de mate van afronding van hoeken (radius) om een goede kantendekking te krijgen. Nu wordt er veel gesproken over r = 2 mm, omdat dat daar veel onduidelijkheid over heerst. Daarom klom ik eens in de telefoon om veel vragen en meningen op te tekenen. Uiteindelijk blijkt het toch te gaan om een overeenkomst tussen opdrachtgever en leverancier. Het maken van goede afspraken vooraf kan een hoop narigheid voorkomen.

In onze sector voeren MKB-ondernemers de boventoon, maar hoe werkt een erg groot bedrijf op deze markt? Daarvoor ging ik eens op de koffie bij multinational Aalberts Industries waar CEO Wim Pelsma tekst en uitleg gaf over de indrukwekkende omzet (twee miljard euro per jaar) en het voortdurend overnemen van bedrijven. Hij doet het geheim van die aanpak uit de doeken.

Het gebrek aan kennis bij klanten duikt steeds vaker op als sleutelwoord in onze branche. Hoe ga je daarmee om? Kennisgebrek leidt regelmatig tot de noodzaak om verwachtingen van de klant bij te stellen of om informatie te geven over de (on-) mogelijkheden. Je kunt dit niet afdoen als een incident, er is sprake van een tendens.

Gelukkig zien steeds meer bedrijven dit als een uitdaging om er werk van te maken. In deze editie twee verhalen van bedrijven die laten zien hoe zij dit doen.

Treinmaatschappijen hebben steeds meer moeite om hun internationale reizen aan de man te brengen, omdat steeds meer mensen voor relatief korte afstanden het vliegtuig pakken. Maar vliegen is weer nadelig voor het milieu. Bij het terugdringen van die milieubelasting kunnen oppervlaktetechnieken een grote rol spelen. In deze editie een uitgebreid verhaal over de verschillende mogelijkheden.

En dan zijn er nog zes pagina’s met Kort Nieuwsberichten uit binnen- en buitenland die actuele feiten en ontwikkelingen in de branche weergeven, plus een rubriek Gespot met een overzicht van belangwekkende ontwikkelingen voor onze sector afkomstig uit andere media. En niet te vergeten opnieuw aandacht voor internationale samenwerkingsverzoeken. ●

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 3

Column

PRECOAT: Reeds 10 jaar ervaring in de markt, Qualicoat approval No. A-021 > 2500 uur corrosiebestendigheid

PRECOAT COLOR: Nieuwe ontwikkeling, chroomvrij met een kleur, Qualicoat approval No. A-096 > 2500 uur corrosiebestendigheid PRECOAT TVL:

Chroom 3 waardig alternatief met Qualicoat approval No. A-095 > 2500 uur corrosiebestendigheid

AD Chemicals is a part of AD International

adinternationalbv.com

Totaaloplossingen in lagedruk verfspuitapparatuur

Kennis onder het oppervlak “Steeds meer bedrijven realiseren zich dat ze snel moeten kunnen reageren op veranderingen in de markt. Bedrijven die actief bezig zijn met het managen van kennis, kunnen sneller anticiperen op veranderingen en zijn daarmee beter voorbereid op de toekomst. Kennismanagement levert niet alleen tijd en geld op, maar ook flexibiliteit, slagkracht én een belangrijke voorsprong op de concurrentie.” Aldus de diverse managementsites op internet.

Als lid van ION wil je uiteraard ook goed op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het vakgebied. De vereniging vervult op dit gebied een grote rol door regelmatig over relevante ontwikkelingen te publiceren op de website en verenigingsmedia. Maar ook door het verzamelen, ordenen, rubriceren en toegankelijk maken van bestaande kennis en informatie of door het stimuleren en faciliteren van kennisdeling tussen de leden en het opleiden van vakmensen. Op deze wijze is onze vereniging een lerende organisatie met leden die zich onderscheiden in de branche.

Jacques Schreuder | Branchesecretaris en opleidingscoördinator van de vereniging ION

Precoat-proces

Om invulling te kunnen blijven geven aan onze verenigingsdoelstellingen en de eisen van de markt, is innoverende kennis nodig. Voor het verenigingsbureau is het een hele krachttoer om met de “lean” bezetting alle informatie in haar eentje op de verschillende vakgebieden actueel te houden. Om het kenniscentrum van onze vereniging toch zoveel mogelijk te voorzien van relevante informatie, is het idee ontstaan om gebruik te gaan maken van “Crowdsourcing”. Crowdsourcing is de laatste jaren trending en wordt gebruikt om een ontwikkeling aan te geven waarin organisaties gebruik maken van een groep individuen om nieuws of een product verder te verspreiden, denk aan een vorm van Wikipedia.

Mogelijk dat we aan het kenniscentrum op onze website (http://vereniging-ion.nl/kenniscentrum) deze functionaliteit kunnen toevoegen, zodat we onder leiding van een moderator kennisgedreven informatie met elkaar kunnen gaan delen.

Vindt u het belangrijk dat we als branche, door samen te werken, voorop blijven lopen, dan zal dit ook van u een inspanning vergen …… Ik hoor graag van u.

Waar krachten worden gebundeld, vermenigvuldigt kennis zich.

CAP Industrial Telefoon: (010) 437 47 37 E-mail: info@cap-industrial.nl

4 | Oppervlaktetechnieken november 2014

14

Inhoud algemeen

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

18 Cursus chemisch voorbehandelen Het chemisch voorbehandelen neemt in het werk van oppervlaktebehandelaars een enigszins tegenstrijdige positie in. Om een goed eindresultaat te krijgen, is dat werk erg belangrijk, maar velen zien het als een noodzakelijk kwaad.

32 Anodiseerbedrijf focust op kwaliteit Als je niet groot bent, moet je iets doen waarmee je je onderscheidt van je concurrenten. Dat geldt voor ATM Heerhugowaard, dat zich met slechts vijf personeelsleden richt op het maatvast anodiseren en passiveren van aluminium en rvs.

24 Kennisverspreiding

Veel vragen bij afrondingsnorm r = 2 mm In het werkveld is veel te doen over radius 2 mm waarnaar vaak verwezen wordt bij het afronden van stalen constructies. Is het een algemene eis of norm? Is het overal haalbaar? Is het wel betaalbaar? Prijzen wij ons als Europa daarmee niet uit de markt?

Hoog tijd om daar eens goed in te duiken en helderheid te scheppen.

Ondanks uitdagende markten goed presteren Groot zijn, kansen zien en grijpen en blijven investeren zijn enkele kernwoorden om Aalberts Industries te omschrijven. De multinational valt op door de positieve bedrijfsresultaten, maar ook door het regelmatig overnemen van andere bedrijven. Het geheim? “Snel en alert reageren; kwaliteit en service tellen steeds meer.�

als dagelijkse kost Veel bedrijven merken dat er kennis weglekt bij hun klanten. Dit bemoeilijkt het maken van optimale producten voor een goede prijs. Wat hiertegen te doen? Een middel hiertoe is kennisverspreiding. Een bedrijf dat hier al langer mee werkt, is Sapa.

26 De klant bij de hand nemen Ook Chromin Maastricht ziet zich geconfronteerd met het weglekken van kennis bij klanten, met name op het gebied van materialen. Hoe ga je hiermee om? Cursussen, seminars en het ter beschikking stellen van het laboratorium vormen het antwoord.

28 Luchtvaart en milieu De luchtvaart vergt aanzienlijke hoeveelheden van de steeds beperktere oliereserves en produceert tegelijk grote hoeveelheden kooldioxide. Daarom wordt ervoor gepleit de milieubelasting door de luchtvaart terug te dringen.

Oppervlaktetechnieken kunnen daarbij van groot belang zijn.

34 Goud in handen (4) Opnieuw een aflevering uit het onlangs volledig geredigeerde Handboek Galavaotechniek, ditmaal over metaalconversielagen.

toeleveranciers 36 Kleurkennis vaak onvoldoende Over kleur denkt men pas na als er problemen mee ontstaan. Maar dan ben je te laat. Hoe zit het met de kennis en het bewustzijn over kleur in de wereld van oppervlaktetechnieken? Een portret van het Nederlands Kleuren Centrum.

algemeen 38 Op zoek naar samenwerkingspartners Partnerverzoeken van het Enterprise Europe Network.

42 Brancheregister

organische deklagen 31 Kennisgever poedercoaten The Coatinc Company wil behalve het werk uitvoeren ook de markt opleiden met als doel dat er minder misverstanden met opdrachtgevers ontstaan en er effectiever gewerkt kan worden. Voor een beter begrip van het poedercoaten, in aansluiting op het thermisch verzinken, heeft het bedrijf een aantal aspecten op een rijtje gezet.

20

Bij de voorpagina: Je kunt kennis verspreiden via folders, website en klassikale opstellingen, maar vaak kan dit ook heel goed door op de werkvloer praktijkgerichte informatie te geven.

Er zijn behoorlijk wat bedrijven die dergelijke rondleidingen regelmatig organiseren. In deze editie komen zowel SAPA als Chromin Maastricht aan het woord over kennisverspreiding.

Dit houdt onder meer verband met het weglekken van kennis bij klanten.

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 5

General Metal Finishing

Technologie voor de oplossingen van morgen Welkom in onze wereld van oppervlaktetechnologie

Implementatie van innovatieve technologieën en nieuwe milieuverantwoorde productoplossingen is het hoofddoel van Atotech. Perfect passende productieconcepten voor General Metal Finishing. De productportfolio van Atotech bevat chemie voor alle productfasen van schoonmaken en voorbehandelen tot aan uiteindelijk sealen en passiveren. Alle perfect in evenwicht voor een naadloze workflow.

Onze productreeks beslaat technologieën voor het hele spectrum van general metal finishing: ▪ Voorbehandeling ▪ Decoratieve coatings ▪ Galvaniseren van plastic ▪ Corrosiewerende coatings (Galvanische en zinklamellen coatings) ▪ Slijtagewerende coatings (Functioneel chroom en chemisch nikkel) ▪ Functionele coating voor de electronische industrie ▪ Laktechnische ondersteunende technologie ▪ Productietechnologie en veel meer….

Atotech Nederland B.V. Postbus 255 · 3454 ZM De Meern · Nederland · www.atotech.com Tel. +31 (0)30 240 90 10 · Fax +31 (0)30 240 90 20

6 | Oppervlaktetechnieken november 2014

Agenda

NOVEMBER

● Praktijkgerichte training corrosiemanagement Tweedaagse training van het Institute for International Research IIR, 24-25 november, Coengebouw, Amsterdam www.IIR.nl/industry

DECEMBER

● Flexibele Productie Automatisering 2 december, Nieuwegein ● SATA event WSB: German engineering, Dutch support 8 december, Utrecht

● Oberflächentechnik für Kunststoffprodukte Congres van het Institut für Kunststoffverarbeitung over plasma-oppervlaktebehandeling, diagnose, analyse en kwaliteitsbepaling.

26-27 november, Aken www.ikv-aachen.de/plasma

● Biobased materials for industrial coatings Congres van Vincentz Network 8 - 9 december, Düsseldorf (D) www.European-Coatings.de/events

● Studiemiddag NVVT Studiemiddag van de Nederlandse Vereniging van Verftechnici NVVT 25 november, Nieuwegein www.NVVT-Nederland.nl

● Belang van harde coatings in de praktijk Lezingenavond van de Vereniging voor Warmtebehandelingstechniek.

11 december, Brecht (B). www.materialenkennis.nl

● Bijeenkomst Studiekern Corrosie 26 november, Amersfoort www.studiekern-corrosie.nl

● NVDO Infracongres, thema schaalvergroting Jaarlijks congres over infrabeheer van de Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud.

Netwerkgelegenheid om met opdrachtgevers van conserveerwerk in contact te komen.

16 december, Veldhoven www.NVDO.nl

● Staalbouwdag 2014 (B) Evenement van Infosteel met lezingen, de Staalexpo en de Staalwedstrijd.

27 november, Zaventem www.infosteel.be

● Machine Vision 9 december, Hardenberg

27 november Staalbouwdag De Staalbouwdag is een unieke gelegenheid om je staalkennis bij te schaven en om je te laten inspireren door de projecten van de Staalbouwwedstrijd plus prijsuitreiking daarvan. Je ontmoet er belangrijke actoren uit de sector en kan op de StaalExpo de nieuwste producten ontdekken.

De dag wordt georganiseerd door Infosteel, VLAMEF is partner bij de Staalbouwdag.

European Coating Seminars van Vincentz Network in Amsterdam Op 11 en 12 december houdt Vincentz Network weer enkele seminars in Amsterdam. Nieuw zijn Functional Coatings en Design of Experiments.

11 december: Functional Coatings Understanding Easy to Clean Design of experiments 12 december: Anticorrosive Coatings Fundamentals of Marine Coatings Dispersion: theory and practice of in Coatings production www.European-Coatings.com/ events/seminars

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 7

kort Nieuws Aalberts Industries boekt verdere vooruitgang In het derde kwartaal van 2014 is van Aalberts Industries zowel de omzet als het resultaat toegenomen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar en is er autonome groei gerealiseerd in de beide activiteiten, Industrial Services en Flow Control. Flamco is per 1 juli 2014 geconsolideerd en Impreglon met ingang van 1 oktober 2014. Beide ondernemingen dragen direct bij aan de winst per aandeel.

De marktomstandigheden voor Building Installations in Europa bleven ook in het derde kwartaal in de meeste landen uitdagend. In Noord-Amerika was sprake van een goede ontwikkeling. De focus blijft liggen op verkoop van specifieke productlijnen met groeiperspectief, continue verbetering van de marketing- en verkoopaanpak door intensievere samenwerking en implementatie van de vele efficiency-

projecten. In het business-segment Climate Control was sprake van een goede omzet- en resultaatgroei ten opzichte van vorig jaar. De bundeling van de distributie- en verkoopactiviteiten is voortgezet. Tevens is de afgelopen maanden gestart met samenwerkingsprojecten tussen Flamco en de andere activiteiten binnen Climate Control. Het in de eerste helft van 2014 overgenomen Nexus Valve liet een goede ontwikkeling zien en is inmiddels gestart met de verkoop van Europese producten die het systeemportfolio in Noord-Amerika versterken.

Industrial Controls realiseerde een goed derde kwartaal met een toename in omzet en resultaat. Met name de industriële markten in NoordAmerika en Europa en de markt voor bier en softdrink deden het goed. De activiteiten in de stadsverwarmings- en olie- en gasmarkt waren op een goed niveau. De halfgeleideractiviteiten bleven op hetzelfde orderniveau als het vorige

kwartaal; wel werden enkele orders doorgeschoven naar de komende maanden. Binnen het segment Industrial Services bleven omzet en orders in de Duitse automobielindustrie en machinebouw op een goed en stabiel niveau.

De Franse markt voor automobielindustrie en metaalelektro was uitdagend. In Polen en China was een stijgende lijn zichtbaar ten opzichte van het eerste halfjaar. De activiteiten in de turbine- en vliegtuigindustrie en de olie- en gasmarkt kenden een goede ontwikkeling van omzet en resultaat. De focus blijft liggen op een continue versterking van de marktposities en het realiseren van duurzame winstgevende groei. Door deze focus, de goede orderpositie en de sterke motivatie om de vele verbeterplannen tot een positief resultaat te brengen, is de verwachting dat verdere vooruitgang zal worden geboekt in 2014 en de jaren daarna.

Zie ook het artikel op pagina 20. ●

Dealer van ultrasoon-reinigingsapparatuur Sinds kort heeft Leering Hengelo haar assortiment reinigingsapparatuur uitgebreid met het merk Novatec, waarvoor zij het dealerschap voor de Benelux en Noord-Duitsland heeft verworven. De firma Novatec in Italië is fabrikant van standaard-ultrasoonapparatuur, maar ook van complete (klantspecifieke) installaties. Bouw van de installatie, de generator, piëzoelementen en de programmering worden in eigen beheer uitgevoerd.

Door daarnaast het geschiktste reinigingsmiddel aan te bieden, levert

8 | Oppervlaktetechnieken november 2014

het bedrijf een totaaloplossing. Leering Hengelo is al actief in de reinigingstechniek, beschikt over diverse reinigingslijnen en heeft de nodige expertise en ervaring op het gebied van reinigen, reinigingsmiddelen en automatisering. In combinatie met de service die door de eigen monteurs ter plekke wordt geleverd, heeft dit geresulteerd in het nieuwe dealerschap. ●

Winnaar rolmodellenwedstrijd Women in Technology Natascha Schuttinga is de winnaar geworden van de rolmodellenwedstrijd Women in Technology van Dosign Engineering. “Ik had het absoluut niet verwacht. Al die andere deelnemers waren ook slimme en prachtige dames met boeiende banen in de techniek. Ik ben echt onwijs trots.”

De 39-jarige Haagse geeft als Department Manager Environmental Ma-

nagement and Sustainability bij Tebodin direct leiding aan acht collega’s.

Met haar inschrijving voor Women in Technology wilde ze een statement maken. “Ik vind dat je moet kunnen zijn wie je bent. Als rolmodel van Dosign hoop ik jonge meiden ervan te overtuigen om een studie en baan in de techniek te kiezen. Als vrouw in een mannenwereld kijk ik namelijk nét wat anders tegen bedrijfsprocessen aan. Dan zie ik juist kansen in plaats van problemen. En kijk waar het is geëindigd!” ●

Belona investeert in Inlinerless Module Linerless labels, etiketten zonder schutblad, zijn er al sinds eind jaren ’90. Ondanks de voordelen is het product nooit definitief een succes geworden. De laatste vijf jaar ontwikkelde Maan Engineering de ‘Inlinerless Module’ om kwalitatief linerless materiaal op een efficiënte manier te produceren.

Maan heeft contacten met meerdere (internationale) partijen over de mogelijkheden van de nieuwe module. Etikettendrukkerij Belona bv is de eerste partij die in de module heeft geïnvesteerd en introduceerde het nieuwe label op de vakbeurs Macropak in Utrecht. Het bedrijf start begin 2015 met de productie.

Het basisidee van de nieuwe module is dat hij kan worden ingezet als uitbreiding van een bestaand drukproces. De labeldrukker bedrukt onbehandeld papier met zijn bestaande apparatuur en voert dit materiaal direct door in de Inli-

nerless Module. In de module wordt het papier aan de bovenzijde voorzien van een releasecoating en aan de onderzijde van een hotmeltcoating. Maan Engineering heeft ruim vijftien jaar ervaring met het roll-to-roll aanbrengen van precieze en stabiele coatinglagen. Door samen te werken met gerenomeerde toeleveranciers van release-coatings en hotmelt-lijmen, kon de Inlinerless Module worden gerealiseerd.

Eén van de redenen dat het linerless label tot 2014 geen succesvol product werd, was de misvatting in de markt dat dergelijke labels moeilijk zijn aan te brengen of eerst moeten worden afgesneden. Onder andere Contact Prijs-codeerapparatuur bv levert al tien jaar linerless dispensers van het Deense merk HM Systems op de Nederlandse markt. Deze high-speed dispensers, die met name worden ingezet voor logistieke processen, zijn sinds kort ook beschikbaar voor het labelen van (consu-

menten)verpakking. Daarnaast zijn bedrijven als Digi en Ishida de laatste maanden op de markt gekomen met linerless dispensers.

Linerless labels kunnen worden toegepast voor skinpack, C-labeling en als weegschaaletiketten, maar door de grote diversiteit aan linerless dispensers behoren ook andere labels tot de mogelijkheden. De voordelen van linerless labels zijn onder meer: geen afval van linermateriaal, meer labels op een rol, minder rolwisselingen in het etiketteerproces en transportvoordelen.

Daarnaast kunnen linerless labels door de dispenser op iedere gewenste lengte worden gesneden, afhankelijk van de hoeveelheid informatie op het label. ●

Meer informatie www.inlinerless.nl www.belona.nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 9

kort Nieuws ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling september 2014 Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche Oppervlaktebehandeling in september vrijwel even positief als in augustus zijn over de groei in de branche: indexscore 56,2 versus 55,1. De branche ontwikkelde zich in september wel veel beter dan de totale Nederlandse industrie (52,2, wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten).

Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan worden geconcludeerd dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie algemeen) sprake is van groei.

De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de vereniging ION is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in september ten opzichte van augustus zijn over deze componenten de volgende conclusies te trekken: - De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich vrijwel hetzelfde ten opzichte van vorige maand.

- Over de orders denken de inkopers minder positief.

- De levertijd van de leveranciers is langer.

- De voorraden eindproduct zijn vrijwel hetzelfde.

- Over de werkgelegenheid denkt men veel positiever.

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn vrijwel hetzelfde volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken over de verschillende aspecten in de afgelopen maand: - Het productieniveau is in de oppervlaktebehandeling in september vrijwel hetzelfde als in de totale industrie.

- Het orderniveau is beter.

- De levertijden van de leveranciers zijn veel langer.

- De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn hoger.

- Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel positiever.

Bevel Mite®EBI-06 elektrische motor Beveltools is ’s werelds eerste en enige producent van de Bevel Mate® en Bevel Mite® frezen voor het afkanten en afronden van staal. Dit najaar introduceert Beveltools de Bevel Mite® EBI-06 elektrische motor die opvalt door zijn compacte design. Hierdoor is de motor uitstekend geschikt voor kleine ruimten, waarin werken met een afbraamschijf, lamelschijf of snijbrander moeilijk of onmogelijk is. De Bevel Mite® motor is een rechte Bevel-machine met een superlicht gewicht en variabel toerental. De Bevel Mite® is bedoeld voor het lichtere freeswerk tot een diepte van 6 mm. Voor het zwaardere freeswerk tot een diepte van 12 mm is er de Bevel Mate®. De frezen voor deze machines zijn verkrijgbaar in R2-, R3- en R4-radius voor afrondingen en in hoeken van 15, 22,5, 30, 37,5, 45 en 60 graden. Deze frezen zijn gemaakt met een hardheid 92 op de schaal van Rockwell en maken het afronden en afschuimen op staal snel en makkelijk. ●

10 | Oppervlaktetechnieken november 2014

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink hoger dan in de totale industrie.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. U kunt zich aanmelden via www. formdesk.nl/vom/abonnee. Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen, meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ vom/pers. ●

Zwarte zinklamellensystemen Atotech Zwarte zinklamellensystemen zijn zeer gewild in de industrie vanwege hun fraaie uiterlijk. Vooral de auto-industrie vraagt om geavanceerde zwarte coatingoplossingen. Een nieuwe standaard voor zwarte zinklamellencoatings werd ingesteld door de Volkswagen-specificatie TL180.

Vergeleken met de VW TL233 specificeert de TL180 hogere eisen voor corrosiebescherming, kleurstabiliteit, chemische weerstand en het loslaten van warmte.

De nieuw ontwikkelde zwarte organische toplaaglakken Techseal® Zwarte SV en Techseal® Black SL V zijn toegepast op Atotech’s toonaangevende zwarte basislaag Zintek® 300 B en de anorganische deklaag Zintek® Top: beide zinklamellensystemen zijn goedgekeurd door Volkswagen. Op dit moment zijn dit de enige goedgekeurde zinklamellensystemen volgens de TL180. ●

Standlocaties gewild op PaintExpo 2016 en 2017 Achttien maanden voor de opening van PaintExpo 2016 hebben al meer dan 175 bedrijven uit twaalf landen hun standlocaties gereserveerd. Ongeveer 50% van de gehele beursvloeroppervlakte van het voorgaande evenement in 2014 is inmiddels geboekt.

Na 2016 zal de internationale vakbeurs voor industriële coatingtechnologie voortaan worden gehouden in de oneven jaren, en ook de editie van april 2017 ligt op koers: ongeveer 80% van de bedrijven heeft besloten om beide jaren deel te nemen.

“Ook wijzelf waren verrast, en natuurlijk blij met de sterke vraag naar stands op dit vroege tijdstip. Het feit dat veel bedrijven voor beide jaren al standruimte hebben geboekt, is bijzonder bemoedigend”, aldus Jürgen Haussmann, managing director van beursorganisator FairFair GmbH. Vrijwel alle markt- en technologieleiders uit de verschillende gebieden van de industriële coatingtechnologieën behoren tot de 175 bedrijven die al zijn opgenomen in de exposantenlijst. De brede belangstelling blijkt ook uit de bezoekersaantallen van 2014, die met 14,2% stegen tot een totaal van 9.167. Iets meer dan

26% van de bezoekers kwam van buiten Duitsland, uit een totaal van zeventig landen.

“Het publiek is opnieuw professioneler en internationaler geworden, en nog meer bezoekers hebben PaintExpo bijgewoond. We kijken nu al uit naar PaintExpo 2016 “, meldt Martin Weidisch van J. Wagner GmbH, één van de bedrijven die al vloeroppervlakte hebben gereserveerd en dus kunnen profiteren van het volledige scala aan standruimte-opties. Dit geldt ook voor andere vroegboekers, zoals de Amerikaanse fabrikant van UV-LED-uithardingstechnologie Phoeson Technology Inc. en Lesta S.R.L. uit Italië, die beide voor het eerst in 2014 deelnamen.

Marktgericht, representatief, toekomstgericht aanbod “We verwachten ook een verdere groei van het aantal bezoekers in 2016”, zegt Jürgen Haussmann. Dit wijst op het feit dat de gebruikers in diverse sectoren wereldwijd worden geconfronteerd met verschillende, maar niettemin algemeen toenemende eisen. Deze omvatten hogere kwaliteit en hogere productiviteit en meer flexibiliteit en duurzaamheid.

Het beursprogramma omvat natlak- en

poedercoatingsystemen, applicatiesystemen en spuitpistolen, automatisering en transporttechniek, reiniging en voorbehandeling, drogen en uitharden, milieutechnologie, pneumatiek, persluchtvoorziening, waterzuivering, recycling en afvalverwijdering, accessoires, het meten en testen van technologie, kwaliteitszorg, ontlakken, job-shopcoating, diensten en technische literatuur. Ook stroomafwaartse processtappen zoals drukken en verpakken zijn vertegenwoordigd.

Hetzelfde programma zal worden getoond op de derde PaintExpo Eurasia, vakbeurs voor industriële coatingtechnologie in Istanbul van 15 tot en met de 17 oktober 2015. Deze Turkse variant wordt georganiseerd door FairFair GmbH en Artkim Fuarcilik. ●

Meer informatie www.paintexpo.de

NEN EN 1090 en QUAL.ION Met de inwerkingtreding van de NEN EN 1090 zijn de kwaliteitslabels weer in de belangstelling komen te staan. Met name het aantal licentiehouders voor Qualisteelcoat stijgt behoorlijk. Logisch als je bedenkt dat de NEN EN 1090 gaat over bouwen en dat alle constructieve delen van een gebouw nu onder dit regime vallen. Dat zal veelal staal zijn, maar het is niet beperkt tot staal. Ook aluminium constructiedelen vallen onder de NEN EN 1090.

Bij een analyse van de NEN EN 1090 ten opzichte van de kwaliteitslabels Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod blijkt dat deze labels met hun Factory Process Control, Production Process Control en Product Quality

Control ver boven het minimaal gevraagde kwaliteitsniveau van de NEN EN 1090 komt (alleen een Factory Process Control is gevraagd). Voor opdrachtgevers dus een stimulans om naar de labels te vragen. Echter, op het gebied van de HRM mist nog een aspect in de specificaties van de labels. Deze lacune wordt momenteel opgevangen door een aanvullende audit. Op initiatief van de Vereniging ION is dit onderwerp op de agenda gekomen van de Executive Committee’s van de diverse labels. Naar het zich nu laat aanzien zal in deze lacune in de volgende editie van de specificaties worden voorzien. In de nieuwe specificatie van Qualisteelcoat (ingangsdatum 1 januari 2015) verwachten we al dat deze HRM aspecten meegenomen zijn. ●

Visuele aanwezigheid bij het high tech platform Als onderdeel van de samenwerking van de Vereniging ION met het Mikrocentrum is een vitrine ingericht in het gebied waar het Mikrocentrum haar themadagen en cursussen organiseert. Een voorbeeld van veel technologieën is daar uitgestald, evenals een verwijzing naar de techno-

logieën die de Vereniging ION-leden aan kunnen bieden. Wij hopen met deze uitstalling de bewustwording aangaande oppervlaktebehandeling te triggeren van de deelnemers van een Mikrocentrum evenement. ●

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 11

kort Nieuws Formatie werkgroepen ‘niet-metalen ondergronden’en 3D metal printing Traditioneel zijn de leden van de Vereniging ION bezig met oppervlaktebehandelingen van metalen. Echter, door nieuwe technologieën komen er steeds meer mogelijkheden voor nietmetalen ondergronden, inclusief de metallieke deklagen voor deze ondergronden. Te denken valt aan composieten, glas en zelfs hout. Ook de recente editie van de vakbeurs Surface liet diverse nieuwe mogelijkheden zien. Enkele leden hebben aangegeven dat ze graag meer willen weten over wat die mogelijkheden dan zijn en

hoe ze daarmee in een marktbehoefte kunnen voorzien. Welke technologieën zijn beschikbaar.

Indien u ook één van die leden bent, en u wilt met dit initiatief meedoen, stuurt u dan even een mailtje met uw interessegebied naar het secretariaat, secretariaat@vereniging-ion.nl.

Daarnaast is er een relatief nieuwe ontwikkeling: het 3D metal printing. Een techniek die grote mogelijkheden lijkt te hebben en waarvoor diverse studieprojecten lopen. De aandacht gaat daarbij vooral uit naar het ge-

bruikte materiaal en naar de constructieregels.

Immers de manier van denken is geheel anders.

In plaats van uit een massief blok te halen wat je nodig hebt, wordt er nu gedacht in waar je nog materiaal hebt. De mogelijkheden lijken eindeloos, maar als het metalen deel klaar is, moet het nog wel een oppervlaktebehandeling krijgen. Iets waar nu nog niet voldoende de focus op ligt, maar wat beter wel nu al in de contractie-programmatuur mee kan worden genomen. ●

Recent geslaagden ION-cursussen Inspectie Staalconservering A.M. Schweig (Bilfinger Brabant Mobiel)

Galvanotechniek niveau 1 P.J.S. Pauwels (Possehl Electronics Nederland)

Poedercoaten niveau 2 M.M. Bartelings, A. ben Brahim, M.N. el Hajjioui, T. Hoogkamer, M. Ilbrink, A. Kobs, A.J. Skowronek, D.E. Surpris, B. Warmerdam (Kverneland Group)

Galvanotechniek niveau 2 S. Romano, H.J.A. Swennen (Thomas Regout International) ●

Het belang van algemene verkoopen leveringsvoorwaarden In de Algemene Voorwaarden zijn allerlei bepalingen opgenomen waarop u als aanbieder of leverancier, als dat nodig is, kunt terugvallen. Zij zorgen er voor dat uw positie sterker is dan wanneer u geen afspraken maakt. In dat geval gelden namelijk de wettelijke regels. Die zijn voor u als aanbieder of leverancier vaak nadelig.

Een belangrijk voorbeeld daarvan is uw aansprakelijkheid. Wat aansprakelijkheid betreft, verkeert u als leverancier op grond van de wet in een (veel) ongunstiger positie dan uw klant.

Wanneer u hierover niets afspreekt met uw klant, bent u als leverancier namelijk aanspra-

kelijk voor alle schade die kan ontstaan als u uw verplichtingen niet nakomt (ook voor ‘gevolgschades’). Uw klant kan dus voor alle schades een vergoeding van u vorderen. Om deze ‘scheve’ verhouding in de aansprakelijkheid te compenseren, kunt u uw aansprakelijkheid contractueel beperken. Door gebruik te maken van de ION Algemene Voorwaarden. Omdat het gebruik van de Algemene Voorwaarden de rechten van uw klant beperkt, heeft de wetgever aan dit gebruik enkele strenge eisen gesteld.

Om er voor te zorgen dat u een beroep op de Algemene Voorwaarden kunt doen, is het belangrijk dat u aan deze eisen voldoet.

De Vereniging ION organiseert in samenwerking met de Samenwerkende Nederlandse Staalbouw (SNS) daarom voor u een themabijeenkomst om u te informeren over dit thema. ●

meer informatie Themabijeenkomst “Algemene voorwaarden in de praktijk”, locatie: Gebouw Koninklijke Metaalunie, Einsteinbaan 1, Nieuwegein Datum: 9 december 2014, 16.30-20.30 uur.

Inloop vanaf 16.00 uur en voor een broodje wordt gezorgd.

Aanmelden via www.vereniging-ion.nl.

Deelname is voor Vereniging ION-leden gratis, voor niet-leden 45 euro.

Technodag biedt goede kijk op toekomst Op de ION Dag van de Oppervlaktetechnologie op 13 november, met ruim 130 aanwezigen, werd een heldere blik op de toekomst gegeven van technologieën op het vlak van oppervlaktetechnieken.

12 | Oppervlaktetechnieken november 2014

Elcometer draagbare glansmeter De nieuwe Elcometer 480 glansmeter met één, twee en drie meethoeken past in de ontwikkeling op het gebied van glansmeting met draagbare meters. Deze glansmeter heeft onder meer een menugestuurd kleurenscherm, een USB & Bluetooth® aansluiting voor mobiele Android- en iPhone-toestellen en kan statistieken en grafische voorstellingen weergeven.

Belangrijkste kenmerken: - Glans, waas en % reflectie meten met één apparaat - Toonaangevende herhaalbaarheid, reproduceerbaarheid en inter-instrument consensus - Herleidbaar tot BAM-standaarden voor volledige herleidbaarheid - Kan wel 40.000 metingen opslaan in 2000 alfanumerieke groepen.

De meter kan via USB of Bluetooth® verbonden

worden met een iPhone of Android-toestel, zodat gegevens direct geanalyseerd kunnen worden voor het opstellen van rapporten. Elke meter is compatibel met ElcoMaster gegevensbeheersoftware waardoor glansmetingen gecombineerd kunnen worden met andere be-

langrijke parameters zoals laagdikte, hechting, klimaatwaarden en oventemperatuurprofielen. ●

Meer informatie www.elcometer480.com

Vakgroep keramische deklagen en behandeling RVS gaan starten Binnenkort zullen we met twee nieuwe vakgroepen gaan starten. Indien u denkt daarbij aan te willen sluiten, dan is het gewenst om dat aan het secretariaat aan te geven, secretariaat@vereniging-ion.nl. U ontvangt dan binnenkort een uitnodiging en ontvangt de relevante stukken. Keramische deklagen: onder deze verzamelnaam zullen we voorlopig alle deklagen samenbrengen die niet onder galvaniseren, anodiseren en thermisch ver-

zinken vallen. Hieronder vallen technieken als PVD, CVD en (laser)cladden, maar ook bijvoorbeeld vlamspuiten. Behandeling rvs: er komen naast passiveren steeds meer behandelingen voor rvs beschikbaar. Voor een aantal leden een reden om met deze vakgroep aan de slag te willen. Wat kan er nog meer en waar liggen de kansen? ●

Belangenbehartiging, zeswaardig chroom en aanpassingen in CETS Een belangrijk aandachtspunt van de Vereniging ION is de belangenbehartiging.

Er wordt veel energie gestoken in REACH, normen en standaards, de Omgevingswet en diverse andere onderdelen van wet- en regelgeving die de branche momenteel al raken of die binnenkort tot (mogelijke) beperkingen gaan leiden. Maar ook de MJA zal een vervolg krijgen die de branche zal beïnvloeden.

Leden krijgen tijdig bericht en updates.

Ook op Europees niveau betekent dit dat organisaties anders gaan werken. Bijvoorbeeld de CETS (Europese koepelorganisatie voor op-

pervlaktetechnieken) waar de Vereniging ION deel van uitmaakt. CETS was tot voor kort over technologieën georganiseerd. In de praktijk waren echter de onderwerpen wet- en regelgeving en standaards & normen dominant. Daarom zal met ingang van 1 januari 2015 de organisatie aangepast worden om nog slagvaardiger te kunnen optreden. In de nieuwe opzet zullen er binnen CETS twee secties ontstaan. Dit zijn de Regulatory Affairs Section (wet- en regelgeving) en de Technical & Standards Section (techniek, standaards en normen).

Begin november is ook de vergadering van ESTAL geweest. Ook hier is REACH één van de

belangrijkste aandachtspunten.

Overigens kunt u op diverse plaatsen publicaties van en interviews met de Vereniging ION zijn tegengekomen. Ook is de Vereniging ION diverse keren geraadpleegd voor achtergrondinformatie. Reden was de publicatie van gebruik van zeswaardig chroom bij defensie. Omdat dit een specifieke casus is, zal de Vereniging ION geen waardeoordeel geven over deze affaire.

Echter over het (zo veilig mogelijk) gebruik van zeswaardig chroom en de consequenties van het wel of niet gebruiken van zeswaardig chroom kan de Vereniging ION wel een toelichting geven. ●

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 13

algemeen

Goede afspraken tussen klant en leverancier zijn erg belangrijk

Afrondingsnorm r= 2 mm roept veel vragen op In het werkveld is veel te doen over radius 2 mm (r = 2 mm) waarnaar vaak verwezen wordt bij het afronden van stalen constructies. Is het een algemene eis of norm? Is het overal haalbaar? Is het wel betaalbaar? Prijzen wij ons als Europa niet uit de markt als r =2 mm overal geldt? Kortom: veel vragen en onrust. Tijd om hier eens dieper in te duiken.

Een sleutelwoord in dit verhaal is kantendekking. De oorzaak van de problematiek ligt in het simpele feit dat coating de neiging heeft zich aan de kanten terug te trekken, waardoor de laagdikte daar afneemt met alle gevolgen van dien. Tijdens de vloeifase van de coating zal die proberen om een zo klein mogelijk oppervlak te creëren. De bolvorm die hieruit ontstaat, veroorzaakt de terugtrekkende beweging aan de kanten. Het is te vergelijken met het bijvullen van water in een glas dat al tot aan de rand toe vol is. Het water gaat bol staan en aan de rand zit niets. Om bij gecoate producten aan de kanten toch voldoende bescherming tegen atmosferische invloeden te hebben, is het zaak voldoende aandacht aan de kantendekking te besteden. Dit kan voor een groot deel worden bereikt door afronding van de kanten, zodat de laagdikte daar gelijk zal zijn aan die van de rest van het oppervlak. Althans, dat is de theorie en door die toe te passen zou het probleem opgelost moeten zijn. Maar bij veel betrokkenen

14 | Oppervlaktetechnieken november 2014

is het onduidelijk wanneer je moet afronden en op basis van welke wet of norm. En hoe zit het met de aansprakelijkheid als je het niet doet?

Het afronden is immers een tijdrovend proces en tijd is geld. Feit is dat er diverse normen zijn die hierover gaan, maar ook dat de applicateur en klant de vrijheid hebben daarvan af te wijken.

Kostenaspect Iemand die al een tijdje kampt met de onduidelijkheid omtrent de radius is Michel van Heeswijk, directeur van HEVAMI, een leverancier van machines voor stralen, ontbramen, schuren en afronden. “Ik vraag me af waar die norm vandaan komt. Is het achter een bureau bedacht of het gevolg van diepgaand onderzoek? Wat zijn de argumenten voor deze norm en geldt die voor iedereen die zich met voorbewerking en coating bezighoudt? Waarom 2 mm? Is 1 mm ook genoeg? Als overal geldt r = 2 mm dan gaat dit erg veel geld kosten, omdat je veel materiaal

weghaalt en de schuurlamellen hierdoor veel eerder slijten. En geldt die norm ook voor stralen en schuren?” Hij denkt dat er te weinig is nagedacht over het kostenaspect en dat we ons in Europa uit de markt prijzen als r = 2 mm overal geldt, zeker wanneer het afronden handmatig uitgevoerd moet worden in die situaties dat machinale bewerking onmogelijk is. “Bovendien is onduidelijk welke kwaliteit geldt bij het handmatig afronden. Ook produceer je daarbij vaak bramen waarop niemand zit te wachten.

Om goed af te ronden moet je eerst goed ontbramen, omdat anders de lamellenborstels van de afrondingsmachines eerst alle energie nodig hebben om de braam te verwijderen voor zover dit überhaupt hiermee lukt.”

Verschil van inzicht Ook een concurrent van HEVAMI, Lissmac, zit op dit vlak niet stil. Tijdens de FDP-bijeenkomst ‘Ontbramen en scherpe kanten’ in oktober verklaarde Stefan Krummenauer van Lissmac

Trappen, hekwerken en geperforeerde plaat hebben bijna altijd scherpe kanten.

dat het bedrijf met een lakproducent heeft uitgezocht hoeveel radius nu werkelijk nodig is.

Uit testen blijkt dat bij natlakken een radius van 1,5 mm voldoende is. Een grotere radius heeft geen effect meer op de kwaliteit van de coating en is dus overbodig. Voor poederlakken ligt de grens al bij 0,5 mm. Een grotere radius is zinloos, volgens Krummenauer. Kortom: behoorlijk wat onduidelijkheid omtrent de geldigheid en motivatie van r = 2 mm bij het afronden. Een

rondgang langs diverse instanties maakt duidelijk dat er diverse normen bestaan voor het afronden, die bovendien niet overal even helder zijn. Iemand die hier wellicht meer helderheid over kan geven, is Pauline Meijwaard van IFO Nederland. Zij verwijst naar de kwaliteitseisen van de VISEM (sinds vorig jaar met een aantal andere verenigingen samengegaan in de vereniging ION) en van de VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) en naar de

figuur 1: De meest rechtse afronding toont een goede afronding.

ISO-normen 8501-3 en 12944. “In het algemeen kun je zeggen dat het niet altijd duidelijk is welke norm gehanteerd wordt. Daarnaast blijkt een norm in de praktijk vaak niet zo handig en wordt ervan afgeweken. En er zijn gevallen waar r = 2 mm niet mogelijk is, zoals bij platen die dunner zijn dan 2 mm.Van belang is wat klant en leverancier afspreken. Zij kunnen afspreken wat ze willen, maar voor een goede kantendekking is afronding vereist. Als de coater aangeeft volgens een bepaalde norm of richtlijn te coaten, wordt de klant verondersteld en gevraagd het materiaal op de juiste manier aan te leveren. Als de klant een kleinere radius wil of zelfs helemaal geen, kan de applicateur aangeven dan geen garantie te kunnen geven.

Als de klant dan zegt: doe het toch maar en dat ook op papier wil zetten, heeft de coater geen enkele aansprakelijkheid meer.� Zij wijst er verder op dat de CE-keur niet geldt voor de applicateur, want die levert geen product maar een dienst. Als het gaat om constructiedelen

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 15

Knip-, zaag-, laseren lasranden

Rotor lamellenborstels afronden 2 mm, foto HEVAMI

voor de bouw is degene die het product op de markt brengt verplicht met CE-keur te leveren en dientengevolge te voldoen aan de eisen van de EN 1090 waarin ook eisen voor oppervlaktebehandeling zijn meegenomen. In de EN 1090 wordt daarvoor onder andere verwezen naar de ISO 1944 en de ISO 8501.

Berekening In de VMRG-eisen staan afrondingseisen voor metalen ramen. Daarin staat een minimale afrondingseis van een halve millimeter. De VISEM noemt dat volstrekt onvoldoende en onderbouwt dat via een berekening. Bij een afrondingsstraal van 0,5 mm bedraagt de laagdikte op de scherpe kant niet meer dan 20-25 procent van de laagdikte op de vlakken. Bij een laagdikte van 60 micrometer betekent dit 12 tot 15 micrometer op de scherpe kant. Dit vindt de VISEM volstrekt onvoldoende. Daarom wordt er minimaal een tweelagensysteem aangeraden bij het poedercoaten. Daarbij geeft de eerste laag zoveel extra afronding dat dan op de scherpe kant 50% van de totale laagdikte gehaald wordt. Bij een laagdikte van 2 x 50 micrometer is er dan in elk geval 50 micrometer laagdikte op de scherpe kant. Ook vindt de VISEM dat bij randen met een afrondingstraal kleiner dan 1,5 mm de laagdikte duidelijk afneemt.

Dan is er de NEN-EN-ISO-norm 8501-3. Daarin staat een belangrijk overzicht, namelijk de tabel 1, Imperfections and preparation grades: - P1 staat voor lichte voorbehandeling: dan wordt geen of minimale voorbehandeling nodig geacht voor het toepassen van een

16 | Oppervlaktetechnieken november 2014

verfsysteem.

- P2 staat voor grondige voorbehandeling: dan zijn de meeste tekortkomingen verholpen.

- P3 staat voor zeer grondige voorbehandeling: het oppervlak is vrij van visueel waarneembare tekortkomingen.

De opdrachtgever geeft van tevoren bij het sluiten van de overeenkomst de P-klasse aan waarin de staalconstructie moet worden afgeleverd.

Afgerond snijwerk Rotor, foto HEVAMI

Ook is er de ISO-norm 12944 (dé norm voor natlakken). In deel 3 (annex D4 en D5) staat dat scherpe randen vermeden moeten worden en er onderscheid gemaakt moet worden in het ‘breken’ van de scherpe randen (chamfered edges) en het afronden van randen en kanten. Ook bevat die norm de volgende figuur (zie figuur 1) Tot slot is er de EN 1090 die niet van toepassing is op de applicateur, maar op de constructeur.

En zijn er PSPC-normen voor beschermende coatings die voor scheepswerven voorschrijven dat de platen die ze gebruiken in ballasttanks een radius van 2 mm moeten hebben. En er is een branchebrede Praktijkrichtlijn Poeder en natlak waarin staat: Om mechanische beschadigingen van de zinklaag te voorkomen en om voldoende laagdikte van de organische deklagen te verkrijgen, dienen knip-, zaag-, laser- en lasranden te worden afgerond tot minimaal r = 1 mm en bij voorkeur r = 2 mm. Bramen mogen niet voorkomen.

Overeenkomst De vraag is nu: hoe gaat de praktijk hiermee om? Marcel de Haan van verffabrikant PPG Coating wijst er op dat een goede oppervlaktevoorbehandeling essentieel is voor een goed eindresultaat en dat een goede afronding daar ook onder valt. De mate van afronden is afhankelijk van de klant. In de scheepsbouw bijvoorbeeld en in de offshore is de eis van 2 mm heel hard.

“Daar verwijst men naar de ISO-norm 12944. De

norm van 2 mm bestaat denk ik al heel lang, ik denk wel minstens vijftien jaar. Het staat zelfs al in de 0178-standaard van NACE uit 1978.”

Hij vervolgt: “Wij geven geen garantie af voor onze verf als de afronding op de hoeken niet goed is. Er moet gewoon afgerond worden op basis van de eerder vermelde standaarden.

Weliswaar is het de eigenaar die beslist, maar niemand gaat ergens schilderen terwijl de verf daar maar drie tot vijf jaar houdt. Soms wordt er verwezen naar de CE-keur, maar die heeft niets te maken met oppervlaktevoorbehandeling en dus ook niets met afronden. De CE-keur geldt bijvoorbeeld wel voor brandvertragende coatings.” Peter van der Spoel is projectleider buitendienst van COT, een onafhankelijke onderzoek- en adviesorganisatie voor de bouw en industrie. “Voor alles wat geconserveerd wordt, geldt dat de daaraan te stellen eisen overeengekomen moeten worden tussen klant en leverancier. Of bijvoorbeeld tussen de hoofdaannemer en onderaannemer. Daarbij kunnen normen behulpzaam zijn, en kunnen zij als bindend worden overeengekomen, maar die zijn op zich geen verplichting. De controle van de afspraken ligt bij die degene die het materiaal verwerkt. Het is dus de verantwoordelijkheid van de professionals, in dit geval de leverancier en niet een ‘onwetende klant’.”

Ervaringsgetal Hij wijst erop dat de norm van r = 2 mm geldt voor constructiestaal en niet voor platgewalst staal. Daarmee is een eventuele radius-problematiek bij dunne platen uit de wereld. “r = 2 mm is een ervaringsgetal. Door de jaren heen is gebleken dat bij die afronding er voldoende laagdikte blijft op de kanten. Ik verwacht niet dat we ons in Europa met die norm uit de markt prijzen. Nu al merk je dat wanneer er afgerond materiaal uit Oost-Europa komt, dat met de hand gecorrigeerd moet worden.”

Proefopstelling in Den Helder waar delen expres wel en expres niet zijn afgerond. Duidelijk waarneembaar is de corrosie op de niet afgeronde delen en het achterwege blijven van corrosie waar wel is afgerond. Foto: Peter van der Spoel.

Testen Adri van Gils, hoofd productie bij Jos van den Bersselaar Constructie bv, vindt de normen ondoenlijk en daarom past zijn bedrijf ze bijna nooit toe. “Als je een stalen balk hebt van twaalf meter lang en met acht hoeken, moet je dus honderd meter afronden onder r= 2 mm. Dat is niet te betalen. Dat doet geen enkele aannemer. Onlangs hebben we met een proefstuk een zoutsproeitest laten uitvoeren bij de Weertgroep te Stramproy. Bij een radius van 1, 1,5 en 2 mm was er geen verschil waar te nemen. Overal bleken de dekking en hechting voldoende. Alleen bij mechanische belasting (beschadigen) springt bij een radius van 1 en 1,5 mm de coating makkelijker van de zinklaag af.”

Carolien Nieuwland, projectleider RWS Steunpunt Conserveringskennis bij Rijkswaterstaat, verklaart dat normen in Nederland meestal niet verplicht zijn toe te passen, behalve wanneer ze bijvoorbeeld in wetgeving of het Bouwbesluit zijn opgenomen. “Het staat opdrachtgevers en bouwers vrij om een norm bindend voor te schrijven of toe te passen. De norm NENEN-ISO 8501-3 wordt door Rijkswaterstaat voorgeschreven, omdat onze ervaring leert dat de conservering op bijvoorbeeld bruggen daardoor een veel langere levensduur heeft en ons dus veel onderhoudskosten bespaart.

Roest ontstaat juist op slecht of niet afgeronde kanten van bijvoorbeeld flenzen. De norm

en de P3-klasse van behandeling zijn in onze nieuwbouwcontracten als eis opgenomen.

Dus er moet afgerond worden met r = 2 mm.

In de projecten van Rijkswaterstaat moet de opdrachtnemer zelf aantonen te voldoen aan de eis. Waar ik nog wel op wil wijzen, is dat het afronden moet worden gezien als de laatste stap van de fabricage en niet als de eerste stap van de voorbehandeling en applicatie. Feitelijk is dit dus de verantwoordelijkheid van de constructeur en niet van de applicateur, tenzij uitdrukkelijk anders is overeengekomen.” ●

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 17

algemeen

Cursus chemisch voorbehandelen Het chemisch voorbehandelen neemt in het werk van oppervlaktebehandelaars een enigszins tegenstrijdige positie in. Om een goed eindresultaat te krijgen, is dat werk erg belangrijk, maar velen zien het als een noodzakelijk kwaad. Men moet ontvetten, maar als het niet per se nodig was, sloegen veel mensen het liever over. Dat is de mening van Henk van Uden, ION-docent chemisch voorbehandelen.

“Sinds 1987 ben ik actief in het chemisch voorbehandelen van metalen. Dit omvat het adviseren en begeleiden van chemische processen voor zowel het poedercoaten en natlakken als het koud vervormen van metalen. Sinds die tijd heb ik de cursus zo tussen de 20 en 25 keer gegeven. Maar de laatste tijd is er minder aandacht voor. Velen beschouwen het onderwerp chemisch voorbehandelen als niet zo belangrijk.

Nu geef ik nog maar één keer per jaar de cursus.

Wat wellicht ook meespeelt, is dat de cursus niet zo bekend is… en onbekend maakt onbemind.”

Henk van Uden heeft de cursus chemisch voorbehandelen zelf geschreven. De cursus bestaat uit drie niveaus. Niveau 1 behandelt de kenmerken van chemisch voorbehandelen, niveau 2 de verschillende methoden en technieken en niveau 3 de kennis en vaardigheden die nodig zijn om mensen die het chemisch voorbehandelen uitvoeren, aan te sturen. Het eerste niveau bestaat uit twee contactmomenten van elk drie uur, het tweede niveau uit vijf contactmomenten en het derde niveau uit acht of negen contactmomenten.

Altijd wat extra’s De cursus is bedoeld voor operators en anderen in de chemische voorbehandeling, maar ook voor poedercoaters. De cursus wordt óf klas-

18 | Oppervlaktetechnieken november 2014

sikaal gegeven óf in een bedrijf op locatie; dat hangt af van het aanbod. Een klassikale cursus wordt gegeven zodra zich daarvoor minimaal zes of zeven mensen hebben aangemeld. “Ik probeer in de cursus altijd wat extra’s te geven.

Als bijvoorbeeld alle cursisten bij bedrijven werken die aangesloten zijn bij één en dezelfde leverancier, dan probeer ik een bezoek aan die leverancier te regelen met de vraag of we daar in het laboratorium bepaalde proefjes mogen doen.”

Ook probeert hij altijd praktijkvoorbeelden uit de directe omgeving van de cursisten te verwerken in de cursus. En behalve technische aspecten, komt ook het veilig werken nadrukkelijk aan bod. “Gelukkig gebeuren er weinig ongelukken bij het chemisch voorbehandelen, maar veiligheid is gebaat bij een alerte houding. Ik probeer de cursisten bewuster te maken van alle aspecten die met het chemisch voorbehandelen te maken hebben. Als iemand bijvoorbeeld ziet dat iets niet goed ontvet is, dan moet er meteen gestopt worden. Ga dan niet door, want dan ben je problemen aan het veroorzaken.”

Maar hij heeft sterk het gevoel dat de cursus ondergewaardeerd wordt. “Ik heb nu geen idee wanneer de eerstvolgende cursus is. Gelukkig ben ik niet de enige die deze cursus geeft. En

gelukkig doe ik daarnaast ook andere dingen.

Ik ben ook examinator poedercoaten en metaal conserveren, geef workshops en ik ben gecertificeerd assessor waarbij ik mensen als metaalconserveerder (straler, spuiter en constructieschilder) beoordeel via een hiervoor erkend EVC-verstrekker en JEP-persoonscertificering.” ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl info@vereniging-ion.nl www.udenquadraat.nl

Voorbehandelen zonder zware metalen? www.ct-technics.nl

de Kunst van continuïteit ontlakken • reinigen • oppervlakte-behandeling

C&T adv210x74mm.indd 2

technics b.v.

24-10-11- Week 43 09:22

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 19

algemeen

Aalberts Industries verwerft het ene bedrijf na het andere

Ondanks uitdagende markten goed presteren

Foto’s Aalberts Industries

Vacuümsolderen - Eindhoven

Groot zijn, kansen zien en grijpen en blijven investeren zijn enkele kernwoorden om Aalberts Industries te omschrijven. De multinational, met het hoofdkwartier in Langbroek, valt op door de positieve bedrijfsresultaten, maar ook door het regelmatig overnemen van andere bedrijven. Hierdoor wordt het bedrijf sterker en weet het meer klanten aan zich te binden. Het geheim? “Snel en alert reageren; kwaliteit en service tellen steeds meer.”

Wim Pelsma, sinds 2012 CEO (chief executive officer) van Aalberts Industries, nam de uitnodiging graag aan om meer over de strategie en ontwikkeling van het bedrijf te vertellen.

Een aspect valt op: de regelmatige overname van andere bedrijven. Bij elkaar heeft het nu ruim honderdvijftig productielocaties. Zo werd bijvoorbeeld in 2013 GF-Flamm-Metallspritz-

20 | Oppervlaktetechnieken november 2014

GmbH (“Flamm”) overgenomen en dit jaar Impreglon. Beide bedrijven zitten in Duitsland.

Flamm is gespecialiseerd in oppervlaktebehandeling door middel van thermisch spuit¬en.

Impreglon is wereldwijd actief op het gebied van oppervlaktebehandeling met 31 eigen productielocaties.

Kennelijk is Aalberts industries geïnteresseerd in bedrijven die aan oppervlaktebehandeling doen.

Wim Pelsma knikt. “De toegevoegde waarde van oppervlaktebehandeling aan een product is heel hoog. Je kunt een product met een machine maken, maar door de oppervlaktebehandeling daarna neemt de productwaarde flink

toe. Mooi voorbeeld daarvan betreft de ontwikkeling van een coating voor een voorvork van een motor. De buitenvork is van aluminium, die maakten wij al. Nu kregen we de vraag of we de binnenvork ook van staal konden maken.

Dat kon, maar daarvoor was wel een andere coating nodig die milieuvriendelijk moest zijn (afbreekbaar), bepaalde glij-eigenschappen moest hebben, tegen een bepaalde temperatuur kunnen bij het afremmen en een bepaalde hardheid hebben.”

Hoogwaardige technologieën Is het zo dat als jullie een mooi bedrijf tegenkomen ergens op de wereld die aansluit bij jullie bedrijfsactiviteiten dat jullie die dan willen overnemen?

“Ja, dat is correct. Impreglon is daar een heel mooie voorbeeld van. Dat bedrijf is met name actief in de marktsegmenten machinebouw, reparatie en revisie in after sales markten en beperkt actief in de automobielmarkt.

Ze gebruiken hoogwaardige technologieën voor de oppervlaktebehandelingen die onze bedrijfsactiviteiten zeer goed aanvullen.

Impreglon is bijvoorbeeld sterk op het gebied van oppervlaktebehandelingen gecombineerd met een polymeer, die slijtage tegengaat en de glij-eigenschappen van componenten verbetert. Daarnaast is het sterk op het gebied van thermische spuittechnologie voor het uitvoeren van partiële oppervlaktebehandelingen.”

Hij vervolgt: “Als het om oppervlaktebehandeling gaat, zijn wij bijvoorbeeld sterk in de automotive en in de luchtvaartindustrie. Voor Aerospace hebben wij een speciale coating ontwikkeld voor de vleugels van business jets. Geografisch gezien zitten wij met name in Europa en beperkt in de VS met warmtebehandeling. Impreglon zit ook in de VS, maar daarnaast in enkele Europese landen waarin wij niet zaten en is vertegenwoordigd in het Midden-Oosten, Australië en Noord-Amerika met oppervlaktebehandeling. Daarnaast is het bedrijf sterk in de after markets en heeft het een oppervlaktebehandelingstechnologie van meerlaags toepassingen. Dus geografisch, technologisch en markttechnisch versterkt het onze marktpositie.”

Kunt u dat meer uitleggen?

“Door de groei in de breedte kun je veel makkelijker op klantspecificatie produceren. Je kunt de klant langer van dienst zijn. Ook besteden we maar zelden iets uit. In principe doen we alles zelf. Verder kunnen wij door onze vier businesssegmenten makkelijk aan Cross-selling doen.

Dus dat er binnen en tussen de verschillende business-segmenten aan elkaar geleverd wordt.

Chemisch Nikkel (stroomloos vernikkelen) - Eschenbach

Andere business-segmenten profiteren dus van onze coating- en materialenkennis. De oppervlaktetechnieken bij ons hebben uitsluitend betrekking op hoogwaardige technische coatings. Poedercoaten en verzinken doen we niet, maar wel het vervaardigen van chemisch nikkel of zinknikkel of messing vernikkelde onderdelen voor de automotive en machinebouw.”

Goed in balans Terwijl Pelsma zit te praten, bladert hij door het oktobernummer van Oppervlaktetechnieken: “Mooi blad, ik ga hier een abonnement op nemen.”

Wim Pelsma, sinds 2012 CEO bij Aalberts Industries.

Voor wat betreft Cross-selling: heeft u daar een voorbeeld van?

“In het business-segment Industrial Controls praat je vaak over allerlei regelkleppen, zoals kogelkranen, die een bepaalde coating moeten hebben om aan allerlei eisen te voldoen.

Dan praten we over de olie- en gaswereld, gasleidingen en stadsverwarming. Ook voor het business-segment Climate control, dat zich richt op gebouwen die steeds efficiënter ingericht moeten worden op het gebied van waterstromen, energiegebruik en warmteontwikkeling, worden veel producten ingezet die een bepaalde coating moeten hebben. Door deze diversiteit blijft de onderneming in z’n geheel goed in balans wat een goede cash flow genereert dat ons in staat stelt om bedrijven over te nemen en investeringen te doen.”

Wat voor technische ontwikkelingen verwacht u binnenkort?

“Er lopen wereldwijd op lokale schaal zoveel ontwikkelingen dat daar niet eenvoudig antwoord op te geven is. Onze bedrijfsfilosofie is onder meer dat wij wereldwijd de operationele verantwoordelijkheid zo laag mogelijk willen neerleggen in de organisatie. We willen zo dicht mogelijk bij de eindgebruiker, onze klant zitten.

Impreglon deed dat bijvoorbeeld ook. Voor de toekomst hebben we wel een paar speerpunten. Eén daarvan is plasma nitriding, dit plasma nitreren van producten is een combinatie van warmtebehandeling en oppervlaktebehandeling om een product te harden en slijtvast te maken aan het oppervlak. Verder richten wij ons

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 21

Geanodiseerde onderdelen voor turbines van vliegtuigen.

vanuit Flamm op het thermisch spuiten. Ik verwacht dat Azië zich technologisch steeds meer zal ontwikkelen en daar willen we bij zijn ” Goldman Sachs heeft onlangs het koersdoel voor Aalberts Industries verhoogd van 29 euro naar 34 euro en plaatste het fonds ook op de favorietenlijst. Daar bent u zeker wel blij mee?

“Dat klopt, beter het koersdoel omhoog dan omlaag. Maar we moeten het wel waarmaken.

Volgens Goldman ziet de toekomst de komende drie jaar heel florissant voor ons uit met een groeiende winst en cash flow. Daarmee ben ik het niet oneens. We staan er goed voor. De eerste helft van dit jaar is het beste half jaar ooit met een omzetgroei van vier procent en een winstgroei van negen procent. Voor het jaar 2014 als geheel verwacht ik een verbetering ten opzichte van 2013 en dat geldt ook voor 2015.

En dat terwijl de markten niet fantastisch zijn.”

maatschappijen heel veel cijfers verzameld en berekend worden. Ondertussen werken we wel aan recycling van materialen en energiebesparing in de bedrijfsprocessen. Er wordt continu gestreefd naar efficiënter werken.”

Tot slot: de plannen voor de toekomst.

Wat zijn die?

“We willen graag verder uitbreiden in NoordAmerika, maar ook in het business segment Industrial Services waar oppervlaktebehandeling en warmtebehandeling onder vallen. De uitbreiding gaat niet vanzelf. Ja, dat is helemaal waar”, onderbreekt hij zichzelf terwijl hij met zijn vinger wijst op de kop van de Leeswijzer in het oktobernummer van dit vakblad: “‘Succes vraagt om voortdurende alertheid’. Dat is helemaal waar. Je moet alert zijn, allerlei signalen oppikken en daar continu op inspelen. Als je ziet dat iets niet loopt of de markt verandert, moet je

alert reageren. Doe je dat niet snel genoeg, doet een ander dat sneller en dan verlies je.”

Zijn kleine bedrijven kwetsbaar?

“Nee, dat denk ik niet. Maar wij zien als groep dat klanten een solide partner willen hebben met een degelijke achtergrond die kan en wil investeren. Veel klanten hebben ontdekt dat kleine bedrijven geen investeringen meer kunnen doen. Daardoor kunnen ze een technologie kwijtraken. Het is van groot belang om continu te blijven investeren om nieuwe producten, zoals coatings, te kunnen ontwikkelen. Investeringen, kwaliteit en service zijn enorm belangrijk.

Die laatste twee kernwoorden zijn door de crisis meer belangrijk geworden. Dat vind ik wel een positief iets van de crisis.” ●

Kleine bedrijven kwetsbaar?

In jullie jaarverslag kom je de term maatschappelijk verantwoord ondernemen niet tegen, wel staat er iets over verantwoord ondernemen.

Ook worden er nergens reductiestreefcijfers genoemd als het gaat om energiegebruik en de afvalstroom. Hoe zit dat?

“We gebruiken meestal de term responsible business. Ik denk niet dat het woordje maatschappelijk bewust is weggelaten. Dat er geen harde doelen in het jaarverslag staan, is iets waar we wel aan werken. In 2015 verwacht ik dat we daar beperkt over kunnen publiceren.

Daartoe moet op het niveau van de werk-

22 | Oppervlaktetechnieken november 2014

Kerngegevens Aalberts Industries De multinational Aalberts Industries had in 2013 een omzet van iets meer dan twee miljard euro, met een omzetgroei van drie procent. Het bedrijfsresultaat nam eveneens toe met drie procent. Er werd in 2013 voor 106 miljoen euro geïnvesteerd. Het bedrijf bestaat uit vier business-segmenten: Building Installations (Europa en VS), Climate Control, Industrial Control en Industrial Services. Onder dat laatste vallen oppervlaktebehandeling, warmtebehandeling en precisie stansen. Het aandeel Industrial Services in het geheel van de groep bedraagt zo’n 30 tot 35 procent. Oppervlakte- en warmtebehandeling nemen daarvan ongeveer de helft voor hun rekening. Het bedrijf telt wereldwijd ruim honderdvijftig productielocaties en ongeveer 13.000 werknemers. Het verwacht voor 2014 toenemende groei en ook voor 2015 zijn de verwachtingen positief.

BYK micro-gloss

De onovertroffen standaard voor glansmetingen.

SMART SOLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

NIEUWE SLIMME MASKERINGEN 1

2

HangOn verhoogt de efficiency van uw poedercoat proces en uw winstgevendheid.

Door slimme oplossingen bij het ophangen, maskeren en handling.

1 Drievoudige multiplug / GMU 2 Metrische pull pluggen / GDM H

3

DĂŠ oplossing voor elke glansmeting onder iedere hoek.

Snelle, professionele rapportage in Excel

Auto-diagnose garandeert langdurige stabiele kalibratie

10 jaar garantie op de LED-lichtbron

4

3 Buis pluggen / GBH 4 Flensplug / GKW 5 Geribbelde siliconen slang / SSR 6 Viervoudige flens plug / GDF F

5

6

web www.hangon.co

gullimex.com/byk

1828AdvOppvltechn_Microgl.indd 1

07-11-14 08:39

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 23

algemeen

Foto’s Sapa

Klanten werven door kennis weg te geven

Kennisverspreiding als dagelijkse kost Juiste en actuele kennis speelt een grote rol in de wereld van oppervlaktetechnieken. Maar de technologische ontwikkelingen gaan snel en veel bedrijven merken dat er kennis weglekt bij hun klanten. Dit bemoeilijkt het maken van optimale producten voor een goede prijs. Wat hiertegen te doen?

Een middel hiertoe is kennisverspreiding. Een bedrijf dat hier al langer mee werkt, is Sapa. Daar vinden ze kennisverspreiding noodzakelijk.

Het bedrijf werkt de kennisverspreiding op meerdere manieren uit. Allereerst is er de Profiel Academie. Dat is niet een gebouw met docenten en studenten, maar een bijeenkomst die twee keer per jaar op één van de vijf productielocaties in de Benelux georganiseerd wordt om kennis te delen. Elke keer zijn er zo’n twintig tot dertig ontwerpers aanwezig, afkomstig van klanten, ontwerpbureaus en andere geïnteresseerden, bijvoorbeeld docenten van hogescholen. Zo’n bijeenkomst wordt ieder voor- en najaar georganiseerd en duurt twee dagen, altijd op een donderdag en vrijdag. “Het concept van de Profiel Academie is ontwikkeld in Zweden in het jaar 1994”, zegt Rik Mertens, marketeer bij Sapa Extrusion Benelux.

“Sapa is het resultaat van meerdere fusies en wij organiseren de Profiel Academie hier in Nederland sinds een jaar of tien. Wij vinden kennisoverdracht erg belangrijk. Als mensen meer weten van wat er mogelijk is met aluminium profielen, gaan ze het vanzelf meer toepassen.

Wij willen hen met die bijeenkomsten inspireren tot nieuwe gebruiksmogelijkheden en toepassingen. Ook kunnen we daarmee gelegenheid geven tot netwerken.”

De Profiel Academie wordt iedere keer op een andere productielocatie georganiseerd. Er is altijd veel belangstelling voor. De komende editie in het voorjaar van 2015 begint alweer aardig vol te lopen. Een bijeenkomst heeft een afwisselend programma, waarin onder meer

24 | Oppervlaktetechnieken november 2014

aandacht wordt besteed aan het ontwerpen met aluminium, productietechnieken en oppervlaktebehandeling. De kennisoverdracht is een afwisseling van colleges, workshops en rondleidingen door de productielocatie waar de Academie plaatsvindt. De Academie wordt wereldwijd georganiseerd.

Handboek voor ontwerpers Mertens steekt niet onder stoelen of banken dat wanneer de ‘studenten’ aan de Academie

Rik Mertens: “Als mensen meer weten van wat er mogelijk is met aluminium profielen, gaan ze het vanzelf meer toepassen.”

meer ervaring opdoen met het ontwerpen met aluminium, hun producten daardoor beter worden en Sapa dus ook meer aluminium profielen verkoopt. Behalve het produceren van elk mogelijk aluminium profiel past het bedrijf enkele oppervlaktetechnieken toe: poedercoaten en anodiseren. Een tweede vorm van kennisdeling bestaat uit de gratis verspreiding van het Handboek voor ontwerpers. Dit handboek, waarvan de eerste versie verscheen in 1980, lag jarenlang opgestapeld in een kelder. Men wilde de kennis

Een voorbeeld van één van de vele aluminium profielen die Sapa produceert.

Ook kennisoverdracht tijdens de rondleiding door de productielocatie waar de Academie plaatsvindt. Foto’s SAPA. in dat boek juist niet aan Jan en alleman geven.

“Het beleid was: dit geven we alleen aan onze belangrijke klanten die we vertrouwen, want in het boek zit al onze kennis. Maar in 2008, toen de crisis begon, werd vanuit de marketingafdeling gezegd: die kelder gaat open en we gaan het boek kosteloos geven en toesturen aan iedereen die daarin geïnteresseerd is.” Deze koerswijziging had te maken met de terugloop in het aantal orders door de crisis. Door het boek gratis weg te geven, hoopte men nieuwe business te vinden. Een opzet die geslaagd is.

Maar ook studenten die een opleiding werktuigbouwkunde volgen of industrieel ontwerpen, krijgen het handboek gratis toegestuurd.

Inspiratieblog “De afgelopen jaren is het Handboek regelmatig geactualiseerd. De laatste druk heeft een oplage van bijna 40.000 exemplaren in elf talen. In het Handboek staat wat aluminium is, wat de eigenschappen ervan zijn en hoe het geproduceerd wordt. Het bevat ook enkele productvoorbeelden zoals lichtmasten, ramen en deuren voor de kassenbouw, het productieproces, ontwerpadvies, allerlei soorten verbindingen en profielen en oppervlaktebehandeling. Gedurende een Profiel Academie lopen we dit Handboek op een leuke manier door. Tegenwoordig staat het Handboek ook op onze website en is de inhoud ook beschikbaar via een app die verkrijgbaar is in de appstore van Google en Apple.”

Maar de Profiel Academie en het Handboek waren nog niet genoeg. Er moest iets komen waarmee het bedrijf meer op de actualiteit kon inspelen en mensen op een andere manier kon bereiken. Dat werd de inspiratieblog als onderdeel van de website. Deze maandelijkse blog bevat iedere keer een artikel over iets dat te maken heeft met ontwerpen met aluminium en bestaat sinds april dit jaar. Het is niet de bedoeling dat alleen Sapa-medewerkers die blog schrijven. Ook buitenstaanders, bijvoorbeeld uit de wereld van oppervlaktetechnieken, kunnen een artikel voor de blog aanleveren. Om makkelijk op de hoogte te blijven van alle aluminiumnieuws heeft het bedrijf een LinkedIn-pagina waarop bijna dagelijks een bericht gepost wordt dat met aluminium of met het ontwerpen daarmee te maken heeft. De pagina heeft inmiddels achthonderd volgers. Rik Mertens: “Belangrijk is dat wij met de klant meebewegen.

Momenteel zijn er steeds meer klanten die met kleine voorraden of zelfs voorraadloos werken.

Wij moeten op die ontwikkeling snel kunnen reageren. Daarom werken we er nu hard aan om onze leveringstijden te verkorten en ervoor te zorgen dat we flexibel zijn met onze extrusiepersen. Daarnaast merken we, vooral in de sfeer van oppervlaktebehandeling, dat klanten soms met vragen komen die niet aansluiten bij onze dienstverlening of die verraden dat de klant weinig ervaring heeft.”

Kennis met pensioen De kennisverspreiding komt ook voort uit de vaststelling dat er bij klanten steeds vaker kennis weglekt. Dit komt doordat er kennis met pensioen gaat en/of doordat nieuwe medewerkers bepaalde ervaringskennis missen. De kennisverspreiding sluit het aan bij de ontwikkeling dat mensen steeds vaker informatie zelf willen vinden. Ze gaan niet bellen, maar zoeken op internet naar een antwoord op hun vraag.

“Wij vinden het heel belangrijk dat onze klanten weten wat er mogelijk is met hun product en wat de effecten van bepaalde wensen en ideeën zijn op de kostprijs. Kennis moet je niet binnenshuis houden, maar juist delen en laten zien wat je kunt. Als jíj het niet doet, doet iemand anders het wel. Als je de klant kunt helpen met een technisch advies, heb je de order al voor de helft binnen. Het is niet meer zo dat klanten jou benaderen omdat ze denken dat jij de kennis hebt, maar doordat je het vertrouwen gewekt hebt dat je kunt doen waar de klant om vraagt.

Als de klant die overtuiging heeft, neemt die wel contact met ons op en – misschien nog veel belangrijker – zal hij of zij ons aanbevelen bij anderen. Dat is de filosofie van onze kennisdeling.” ●

Meer informatie www.sapaprofiles.com/nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 25

Foto’s Chromin Maastricht

algemeen

Weglekken kennis is reden tot zorg, maar creëert ook kansen

De klant bij de hand nemen Steeds meer bedrijven zien zich geconfronteerd met het weglekken van kennis bij klanten. Hoe ga je hiermee om?

Chromin Maastricht heeft daar wel een antwoord op.

Chromin is al geruime tijd een specialist op het gebied van diffusietechnieken waarbij een warmtebehandeling uitgevoerd wordt bij hoge temperaturen. Daarbij kunnen de materiaaleigenschappen en de daarmee gepaard gaande mechanische eigenschappen veranderen. Op zich is dat niet erg, als je maar weet wat er precies gebeurt en hoe je daar in het vervolg van de oppervlaktebehandeling mee om moet gaan. Om die kennis te hebben en bij te houden, is onder meer onderzoek nodig.

“Wij zien dat klant-bedrijven die tot voor kort zelf onderzoek deden dat steeds meer afstoten”, zegt Rob Jongbloed, technisch en commercieel manager bij Chromin Maastricht.

“Wij doen veel aan materiaalonderzoek en materiaalanalyse, onder meer in ons modern metallografisch laboratorium. Wij verrichten daar onderzoek, maar stellen dat lab ook steeds vaker aan derden ter beschikking. Dat heeft met het afstoten te maken, maar ook met het feit dat aan coatings steeds hogere eisen worden

Met de juiste kennis had men dit kunnen voorkomen.

26 | Oppervlaktetechnieken november 2014

gesteld. Verder doen wij heel makkelijk zaken met bedrijven over de grens. Sommige partijen moeten we duidelijk maken dat ze zelfs subsidie voor onderzoek kunnen krijgen als ze internationaal te werk gaan.”

Gebrek aan kennis Dat er bij klanten kennis weglekt, is ook te merken aan de kennisvragen die steeds meer aan Chromin gesteld worden en de problemen die Jongbloed aantreft. “Soms probeert men

Materiaalanalyse met behulp van de PMI-OES.

Een klant zei: “Het is toch een roestvaste kwaliteit, waarom heb ik dan corrosie?”

problemen in materiaalverandering als gevolg van de oppervlaktebehandeling op te lossen door te sleutelen aan de coating, terwijl daar de oplossing niet gevonden kan worden. Of men gaat doodleuk lassen aan een materiaal dat niet lasbaar is en is dan verbaasd over de problemen die daardoor ontstaan. Een gebrek aan kennis op het gebied van materialen zie je zowel bij grote als bij kleine bedrijven.”

En de vragen die hij krijgt, zijn heel verschillend.

“Bijvoorbeeld: hoe maak ik een juiste keuze als het gaat om materiaalsoort, hoe blijf ik bij de toepassingen binnen de relevante normen die ervoor gelden en hoe kan ik calamiteiten voorkomen? Vaak is kennis niet up-to-date en wil men vasthouden aan eerdere werkwijzen en toepassingen. Ook merken we regelmatig dat er nog oude normeringen gebruikt worden.

Onze antwoorden kunnen ertoe leiden dat er uiteindelijk voor een heel andere materiaalsoort gekozen wordt dan aanvankelijk de bedoeling was.”

Hij wijst erop dat een succesvol product staat of valt met de juiste materiaalkeuze. “Tegen-

woordig hoor je regelmatig de slogan: ‘Doe het in één keer goed’, maar als je de juiste materiaalkennis niet hebt, wordt dat heel moeilijk. De materiaalkennis is heel erg belangrijk, maar dat vakgebied leidt een beetje een armzalig bestaan. Daardoor krijgen wij het steeds drukker.

Voor onze portemonnee is dat niet erg, maar of het voor het vakgebied goed is?”

gestructureerde aanpak Tegelijkertijd heeft hij wel enig begrip voor het gebrek aan kennis. “De ontwikkelingen gaan zo snel. Iedere dag is er wel iets nieuws. We moeten de klant bij de hand nemen en steeds meer ondersteunen. Dat doen we onder meer door cursussen te organiseren en seminars bij onze klanten. Daar is dan een groep van twintig tot dertig mensen waaraan wij onze kennis overdragen op het gebied van materialen, warmtebehandeling en coating. De cursussen zijn gericht op specifieke onderwerpen, zoalsspecifieke onderwerpen. Enkele voorbeelden daarvan zijn: materiaaleigenschappen wijzigen door middel van warmtebehandelingen en

doelgerichte materiaalkeuze, van ontwerp tot product.”

Volgens Jongbloed zou het beter zijn als het weglekken van kennis op een hoger niveau, bijvoorbeeld binnen de brancheorganisatie, opgepakt zou worden. “Nu is iedereen op eigen houtje bezig, wij wisselen bijvoorbeeld op eigen initiatief ervaringen uit met concullega’s over kennisoverdracht en nemen contact op met staal- en materiaalleveranciers om meer duidelijkheid te krijgen over hoe sommige problemen ontstaan. Maar een meer gestructureerde aanpak zou niet misstaan. Binnen de Vereniging voor Warmtebehandelingstechniek en de Bond voor Materialenkennis, proberen we dit steeds meer op de agenda te krijgen. Ik denk dat er op nationaal niveau iets aan gedaan moet worden.” ●

Meer informatie rob.jongbloed@chromin.nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 27

Belang van oppervlaktetechniek voor de milieuvriendelijkheid van de luchtvaart

Luchtvaart en milieu

Tekst Dipl.-Ing. P. Winkel, Berlijn

algemeen

De wereldwijde luchtvaart vergt aanzienlijke hoeveelheden van de steeds beperktere oliereserves en produceert tegelijk grote hoeveelheden kooldioxide bij de verbranding.

Nu het er naar uitziet dat de grenzen van het op korte termijn realiseerbare zijn bereikt, staat het luchtverkeer in toenemende mate onder kritiek. Daarom wordt ervoor gepleit de milieubelasting door de luchtvaart terug te dringen.

Onze mondiale economie is gebaseerd op een snelle mobiliteit. Zowel grondstoffen als producten moeten in de kortst mogelijke tijd door de goedkoopst mogelijke fabrikant naar de productiefst mogelijke markt worden gebracht.

Het transport per schip vergt nog steeds relatief veel tijd; vrachtwagen of spoor zijn voor lange afstanden te langzaam. Zo blijft het luchtverkeer een essentieel vervoermiddel, met behulp waarvan tegenwoordig zelfs wagons worden

28 | Oppervlaktetechnieken november 2014

vervoerd. Het internationale toerisme van de rijke landen in combinatie met de gedeeltelijk sterk verminderde vliegtarieven heeft geleid tot meer luchtverkeer, waarvan een inperking ook de aantasting van private mobiliteit zou betekenen en daarom politiek moeilijk haalbaar zou zijn. Een reductie van het toerisme zou tegelijk ook negatief uitwerken op de economieĂŤn van sommige arme, maar toeristisch aantrekkelijke landen. Omdat het luchtverkeer niet meer weg

te denken is, worden manieren gezocht om zijn impact op het milieu zo laag mogelijk te maken. Een verhoging van belastingen vult de staatskassen, maar draagt nauwelijks bij aan de vermindering van de milieu-effecten. De ervaring leert dat dergelijke, met milieubescherming gemotiveerde belastinginkomsten ook worden gebruikt voor de sanering van de staatsschuld, maar niet om het milieu te ontlasten.

De bescherming tegen corrosie en erosie van mechanisch hoogbelaste vliegtuigonderdelen, zoals hier bij de Concorde, wordt bereikt dankzij coatings (hardchroomlagen en in toenemende mate HVOF-gspoten metaallagen). (Collectie: Technikmuseum Sinsheim)

Oppervlaktetechniek en milieubescherming De oppervlaktetechniek kan een belangrijke bijdrage leveren aan de vermindering van de milieubelastingen, hoewel dat zelden in de discussies wordt genoemd. Zelfs de aanzienlijke verbeteringen in het verleden zijn gedeeltelijk slechts mogelijk geweest dankzij oppervlaktetechnische maatregelen en moeten vervolgens niet alleen achteraf in herinnering worden geroepen. Ze moeten vooral motiveren tot verdere innovaties; de oppervlaktetechnische lobby moet echter de bijdrage van de oppervlaktetechniek aan de milieubescherming – ook in de luchtvaart – veel sterker dan ooit in het volle licht van de openbaarheid brengen. Op deze wijze krijgt de economische sector van de oppervlaktetechnologie eindelijk ook de erkenning en betekenis die daar als fundamentele sleuteltechnologie bij hoort.

In het verleden werd in de motoraandrijving aanzienlijke vooruitgang geboekt om brandstof te besparen, door de verbranding in zowel conventionele als moderne turbinemotoren te optimaliseren, en daarmee de uitstoot van kooldioxide als verbrandingsproduct te verminderen. Te denken is aan de zichtbare emissies van de eerste straalvliegtuigen, waarvan de grijs gekleurde wolken vooral bij de start voor iedereen zichtbaar het milieu belasten.

De bescherming van de legeringsoppervlakken van de vliegtuigromp wordt vaak nog bereikt door passivering met chromaat-houdende formuleringen. (Collectie: Deutsches Technikmuseum Berlin)

Besparing op het brandstofverbruik van de motoren heeft als bijkomend voordeel dat juist op langeafstandsvluchten minder reservebrandstof vervoerd hoeft te worden, waardoor dus een vermindering van het verbruik wordt gerealiseerd. Er kunnen echter ook langere afstanden zonder brandstofintensieve tussenstops worden afgelegd. Ook dit vermindert de kerosinebehoefte.

Elektronische besturing Naast het mechanisch ontwerp van de betreffende aandrijfelementen wordt vooral de elektronische besturing van het verbrandingsproces wezenlijk. Hiertoe zijn gevoelige sensoren belangrijk, maar vooral ook elektronische montages voor meting en besturing en de daarvoor benodigde componenten. Deze worden met behulp van oppervlaktetechnische processen vervaardigd. De elementen die vooral in de elektronica nodig zijn, vereisen vaak het gebruik van dure edelmetalen zoals zilver, goud, rhodium, palladium enzovoort. Intensief onderzoek en ontwikkeling hebben geleid tot een proces om deze edelmetaalcoatings selectief en materiaal- en kostenbesparend gedeeltelijk alleen op de functiepunten af te zetten en tegelijk een hoge productiekwaliteit en latere functiebetrouwbaarheid te waarborgen. De door gedeeltelijke afzetting mogelijk gemaakte

materiaal- en kostenbesparingen hebben weer geleid tot een goedkope productie, zodat dergelijke geoptimaliseerde instrumenten en besturingselementen in toenemende mate beschikbaar kwamen en daarmee op een brede basis voor de toepassing konden rekenen.

Afbeelding 1 toont een voorbeeld van een elektronische besturing zoals die voor helikopters wordt ingezet. Elektronische metingen leiden echter ook indirect tot ontlasting van het milieu: de alleen door middel van elektronische systemen mogelijk geworden metingen van atmosferische weersomstandigheden stellen de navigators in het vliegtuig of op de grond in staat ongunstige wind- of weerzones te omzeilen en daardoor weer grotere kerosinebehoefte te vermijden, met ontlasting van het milieu.

Veiligheid, slijtage, corrosie Een ander aspect is de vliegveiligheid. Elk ongeval leidt – behalve tot erg veel menselijk leed – tot nieuwe materiaalbehoefte, in het geval van catastrofes ook tot directe milieubelasting door olievervuiling op de grond of tot emissies door branden. Door de ontwikkeling van oppervlaktetechnische processen konden gewichts- en volumeverkleinende componenten worden ontwikkeld, die zonder grote extra belasting op het vliegtuig bijdroegen aan de veilige besturing. In het licht van het wereldwijd gegroeide

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 29

Op YouTube is een filmpje te vinden uit 2008 van KLM waarin in time-lapse, dus verspringende foto’s met tijdsinterval, een chromaatvrij coatingsysteem wordt aangebracht dat gewicht (en dus brandstof) bespaart: www. youtube.com/watch?v=3x53tlBBoJA (of zoeken op KLM environmentally friendly painting system). Een andere oppervlaktetechniek die energie bespaart, is de thermal barrier coating in de turbines, die de energiehuishouding van het verbrandingsproces verbetert. Er loopt in Nederland al enige tijd onderzoek naar het verder versterken van de zelfherstellende eigenschappen van deze isolatielaag, waarover in Oppervlaktetechnieken gerapporteerd is op basis van onder meer het congres Self Healing Materials te Gouda. Zie www.

Oppervlaktetechnieken.com van maart 2011, januari 2013 en februari 2014 (rubriek Gespot); www.Oppervlaktetechnieken.com/archief. De levensduur en breukveiligheid van de extreem wisselbelaste schoepenbladen (fanblades) wordt enorm verlengd door het inbrengen van drukspanning middels kogelstralen (shotpeenen), een techniek die ook voor turbines van energiecentrales wordt toegepast.

luchtverkeer is ook hierdoor het aantal ongevallen procentueel gestaag gedaald.

Juist ook de versterkte corrosie- en erosiespanningen die optreden bij hoge snelheden, zoals tegenwoordig in de luchtvaart grotendeels toegepast, worden door oppervlaktetechnische maatregelen geminimaliseerd. Coatings van uiteenlopende aard, door zowel lakken als metallische deklagen, verminderen de slijtage sterk. Dat daarbij ook als milieukritisch geclassificeerde systemen, zoals bijvoorbeeld hardchroom in het chassis (afbeelding 2) of chromaat om legeringsoppervlakken van het vliegtuiglichaam (afbeelding 3) te passiveren, tot zeer recent nog werden aanvaard als de optimale keuzemethode of in het bijzonder op militair gebied zelfs worden vereist, onderstreept het belang van oppervlaktechnische maatregelen voor de veiligheid. Inmiddels zijn chromaatvrije systemen sterk in opmars.

Speciale eigenschappen Recente bevindingen van bionica leiden tot oppervlakken met speciale eigenschappen die in de natuur bij sommige dieren tot niet eerder verwachte eigenschappen leiden. Het uit de laktechniek bekend geworden lotuseffect, dat door de selectieve oppervlaktestructuur in het microbereik resulteert in bijvoorbeeld vuilafstotende eigenschappen, heeft geleid tot nieuwe

30 | Oppervlaktetechnieken november 2014

inzichten die ook de aerodynamica van bewegende objecten zoals schepen en vliegtuigen kunnen beïnvloeden. Beïnvloeden betekent in dit geval: de stromingsweerstand verminderen en daarmee het brandstofverbruik verlagen.

Ook hier is sprake van een innovatiegebied dat de oppervlaktechniek in combinatie met de nanotechnologie opnieuw in beeld brengt.

Lufthansa maakte destijds bekend dat het voor de modernisering van haar vloot 170 nieuwe vliegtuigen met een waarde van circa 14 miljard euro ging bestellen, en niet alleen om het comfort voor de passagiers te verbeteren.

Ook om de brandstofefficiëntie te verhogen en daarmee de specifieke emissies van kooldioxide en andere gassen te reduceren, en om de geluidsoverlast te verminderen. De uitgangspunten voor dergelijke verbeteringen zijn terug te voeren op geoptimaliseerde meet- en besturingsprocessen, waarvan de onderdelen worden geproduceerd door oppervlaktetechnische processen. Al in het verleden konden door dergelijke maatregelen verbeteringen worden bereikt, zoals statistische gegevens van Lufthansa uitwezen.

Oppervlaktetechniek sleuteltechnologie De voorbeelden dienen het belang van oppervlaktetechniek in het kader van de luchtvaart

voor milieubescherming te tonen: - voor de politiek: verduidelijking van het belang van oppervlaktetechniek voor milieu en economie; - voor met name de oppervlaktetechnische toeleveringsbedrijven: argumentatie-ondersteuning tegen overdreven overheidseisen, bijvoorbeeld bij vergunningen; - voor oppervlaktetechnische vaklieden: versterking van het professionele bewustzijn dat zij bijdragen aan moderne, milieuontlastende technologie – in plaats van zich milieuvervuilers te voelen vanwege de procesgerelateerde omgang met schadelijke stoffen.

Oppervlaktetechniek is voor onze moderne technologie in het algemeen en natuurlijk ook voor de luchtvaartindustrie één van de belangrijkste sleuteltechnologieën, die indrukwekkende bijdragen aan milieu-ontlasting mogelijk heeft gemaakt en in de toekomst mogelijk zal maken. Het is wenselijk als dit aspect door een competente lobby sterker in het bewustzijn van zowel de politiek als het publiek zou worden gevestigd. ●

organische deklagen

Kennisgever poedercoating: bescherming en kleur The Coatinc Company wil behalve het werk uitvoeren ook de markt opleiden met als doel dat er minder misverstanden met opdrachtgevers ontstaan en er effectiever gewerkt kan worden. Voor een beter begrip van het poedercoaten, in aansluiting op het thermisch verzinken, heeft het bedrijf een aantal aspecten op een rijtje gezet.

Om een extra bescherming voor zwaarder belaste componenten te realiseren of om wensen met betrekking tot de kleur met een optimale corrosiebescherming te combineren, is de extra poedercoating in aansluiting op het thermische verzinken een geschikte keuzemogelijkheid.

Poedercoatingsystemen Bij poedercoating gaat het om een milieuvriendelijk en absoluut oplosmiddelenvrij coating-

proces waarbij minieme kunststofdeeltjes na het smelten en eventueel uitharden elektrisch opgeladen en verspoten worden. In een navolgend inbrandproces bij werkstuktemperaturen van 160 - 200 ° Celsius worden zij gesmolten en chemisch gebonden om een coating te vormen.

Alle metaaloppervlakken kunnen gecoat worden - bij voorkeur: staal, staal verzinkt, zinkspuitgietwerkstukken, gewalst en gegoten aluminium, magnesium.

Voorbehandeling Voor de kwaliteit van de coating is de voorbehandeling van doorslaggevend belang. Deze vindt mechanisch plaats, bijvoorbeeld door ontvetten, stralen, sweepen, of chemisch, bijvoorbeeld door beitsen of door de vorming van conversielagen (fosfateren & chromateren).

Aangebrachte poedertypes Voor poedercoating maakt men gebruik van duroplasten (de eigenlijke poederlakken), dus bindmiddelen zoals polyester, epoxideharsen, polyurethaan, acrylaatharsen of combinaties daarvan. En van thermoplasten en bindmiddelen zoals pvc, polyethyleen en thermoplastisch polyester.

Thermoplasten Thermoplasten smelten en blijven plastisch. Ze kunnen door temperatuurverhoging opnieuw vloeibaar worden gemaakt en hebben in tegenstelling tot duroplasten geen apart hardersysteem nodig. Hoofdtoepassingsgebied is het wervelsinterproces.

Duroplasten Duroplasten moeten bij de filmvorming uitharden en hebben na het smelten nog de tijd om de uitharding onder invloed van de inbrandtemperatuur af te sluiten. De uithardingsvoorwaarden moeten altijd volgens de grootste wanddikte gekozen worden, omdat daar de langste verhittingstijd noodzakelijk is. â—?

Meer informatie www.coatinc.com

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 31

Elektrochemie & metallieke deklagen

Producten gaan met de hand van bad tot bad

Anodiseerbedrijf focust op kwaliteit Als je niet groot bent, moet je iets doen waarmee je je onderscheidt van je concurrenten. Dat geldt voor ATM Heerhugowaard, dat zich met slechts vijf personeelsleden richt op het maatvast anodiseren en passiveren van aluminium en rvs. Alles gaat met de hand en wordt na ieder bad gecontroleerd.

ATM staat voor Anodiseer Technieken Moors.

Dat laatste woord betreft de achternaam van de oprichter van ATM. Momenteel is het Paul de Vries die er de scepter zwaait. Hij heeft de zaak enkele jaren geleden van zijn schoonvader overgenomen. De afgelopen jaren ging het door de crisis wel wat minder met ATM, maar hij heeft zijn medewerkers aan het werk kunnen houden. Nu wordt er voorzichtig gedacht aan uitbreiding.

Op de website en in de bedrijfsfolder meldt ATM trots dat het geen automaat of takelinstallatie heeft. Dat is minder vreemd dan het op het eerste gezicht lijkt. “Wij werken niet met batchprocessen waarbij in één keer veel producten tegelijk worden overgezet naar het volgende bad. Wij zetten ieder rek met producten met de hand door naar het volgende bad. Zodoende kunnen wij bij ieder bad een controle uitvoeren waarbij we onder meer kijken naar maatgaten en dichte gaatjes. Door ieder product apart te controleren per bad, controleren we de producten, de processen en onszelf.”

Deze werkwijze betekent dat de medewerkers scherp moeten zijn. Ze hebben ook een passende scholing gevolgd. Paul de Vries: “Drie medewerkers hebben we zelf opgeleid, eentje komt er bij Fokker vandaan en eentje van een collega van ons. Ze hebben allemaal de VOM-

32 | Oppervlaktetechnieken november 2014

opleiding Anodiseren gedaan. Om fouten te voorkomen, wordt er bewust samen gekeken hoe iets beter kan. Maar ik spreek ook regelmatig met collega-anodiseurs, bijvoorbeeld in de Vakgroep anodiseren. Het zijn wel mijn concurrenten, maar over het algemeen praten we wel goed met elkaar. Ieder bedrijf heeft een bepaalde eigen aanpak die niet gedeeld wordt, maar op badniveau worden er wel ervaringen uitgewisseld.”

Zeswaardig chroom Ongeveer negentig procent van alle producten die ATM behandelt, bestaat uit machineonderdelen. Maar ook gebruiksvoorwerpen, zoals schaatsten of fietsonderdelen, gaan regelmatig door de baden heen. De meeste klanten (machinefabrikanten) komen uit heel Nederland. ATM heeft niet de intentie om de grens over te gaan.

“We hebben een dusdanige naamsbekendheid dat ik uit het hele land aanvragen krijg van bedrijven. Sommige daarvan ken ik niet eens. Maar ja, zo veel anodiseurs zijn er niet in Nederland.”

Het voornaamste doel van het anodiseren is bescherming bieden tegen corrosie. Maar daarnaast brengt het bedrijf op veel producten een kleur aan. “Er is een ruime keuze in kleuren.

Soms wordt er om een kleur gevraagd om een onderscheid aan te brengen in het transport. Als

je weet dat alle rode onderdelen van de vrachtwagen moeten, schept dat veel duidelijkheid.

Of bedrijven willen producten in de kleur van de onderneming. En van ASML is er een constante vraag naar het elektrolytisch inkleuren van bepaalde onderdelen.” Maar hoe zit het met het chromateren van aluminium? Gebruikt het bedrijf daarvoor zeswaardig chroom? Paul de Vries schudt zijn hoofd. “Het chromateren doen we al jaren met driewaardig chroom. Daarmee behalen we heel goede resultaten en we gaan daar dus mee door. Er zijn wel alternatieven voor driewaardig chroom, maar ik heb daar nog geen resultaten van gezien die aanleiding geven om over te stappen. Daarnaast hebben wij afgelopen zomer ons passiveerproces voor rvs vernieuwd. Nu gebruiken we daarvoor citroenzuur. Daar ben ik erg tevreden over.”

Afvalwaterstroom In totaal heeft het bedrijf 29 baden. Na ieder procesbad volgt altijd een spoelbad. Anders gezegd: na ieder procesbad worden de producten eerst gespoeld voordat ze verder het proces ingaan. Hierdoor blijven de procesbaden zo lang mogelijk zuiver. De spoelbaden worden gevuld met bronwater dat op 29 meter diepte uit de grond onder het bedrijf wordt gehaald.

Maar het proces levert toch ook afvalwater op?

Geanodiseerde onderdelen in de droogstoof

Geanodiseerde onderdelen gereed om van de rekken te halen.

“We hebben geen problemen met afvalwater.

We proberen de afvalwaterstroom zo veel mogelijk te verminderen. Voor een gedeelte hergebruiken we het spoelwater en voor een ander deel reinigen we ons proces met zwavelzuur voordat wij het geneutraliseerd lozen op het riool. Dat neutraliseren gebeurt met natronloog waarmee we de pH-waarde omhoog brengen.

Die neutralisatie houden wij goed in de gaten.”

Iedere vrijdagmiddag worden alle spoelbaden geleegd om daarmee de badenlijn extra schoon te houden. Iedere maandag wordt de badenlijn opnieuw opgebouwd. “Wat bij ons altijd centraal staat, is het leveren van kwaliteit.

Dit door de badenlijn te bewaken, maar ook door producten bij binnenkomst goed te controleren, tijdens het proces en op het eind.

Grijs inkleuren van de anodiseerlaag.

Door het handmatig proces, hebben we ook veel controlemogelijkheden. Als er een fout wordt ontdekt, wordt meteen gezocht naar de oorzaak. Daarnaast wil ik de kwaliteit continu verbeteren en kijk ik naar mogelijkheden voor uitbreiding.”

Takelinstallatie Aan de achterkant van het bedrijf is ruimte voor uitbreiding, maar er wordt niet over één nacht ijs gegaan. “De markt en wijzelf moeten er wel klaar voor zijn. We willen extra processen doen, zoals maskeringen waar we nu mee bezig zijn en hardanodiseren dat we nog moeten zien in te passen. In de toekomst wil ik nog meer specialisatie in het anodiseren doorvoeren en zal de bedrijfsuitbreiding wel nodig zijn. Nu

behandelen wij in de regel alleen producten die niet zwaarder zijn dan acht kilo, omdat alles handmatig doorgetild moet worden in de veertien badwisselingen. Soms wordt daarvan afgeweken. Door de uitbreiding zullen we ook zware producten kunnen behandelen. Misschien komt daarvoor toch nog eens een grote takelinstallatie, maar die zal de producten wel op stuksniveau doorzetten. We gaan niet als in een batchproces alles in één keer doortakelen.

Daarmee zouden we onszelf verloochenen.” ●

Meer informatie www.atmheerhugowaard.nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 33

Elektrochemie & metallieke deklagen

Goud in handen (4) Opnieuw een aflevering uit het onlangs volledig geredigeerde Handboek Galavanotechniek, ditmaal over metaalconversielagen. Hierin worden diverse technieken en aspecten van conversiebehandeling beschreven.

Eerdere afleveringen uit dit boek verschenen in de edities van januari, juni en van juli-augustus van dit jaar.

‘Conversiebehandeling: chemisch of elektrochemisch proces om een deklaag (conversielaag) te verkrijgen bestaande uit een verbinding van het oppervlaktemetaal. Veel toegepaste conversielagen zijn bijvoorbeeld fosfaatlagen op staal. Opmerking: Anodiseren van aluminium en magnesium wordt, ofschoon het aan de definitie voldoet, gewoonlijk niet een conversiebehandeling genoemd.’ (vertaald uit ISO 2080) Conversielagen bestaan uit oxiden, chroomverbindingen, fosfaten of sulfiden. Ze zijn poreus en kunnen worden ingewreven met was, ingeolied of ingekleurd. De laagdikte is zeer gelijkmatig en geeft weinig of geen maatverandering. Ze vinden toepassing om functionele redenen (hechtingsondergrond voor lak, smerende of glij-eigenschappen) om decoratieve redenen (glans, mat, kleur) en om de corrosiebestendigheid (passiviteit). De corrosiebestendigheid in afnemende mate van conversielagen op staal is: - zink + groenpassiveerlaag; - zink + geelpassiveerlaag (iriserend); - zink + zwartpassiveerlaag; - zink + blauwpassiveerlaag; - zink + zinkfosfaatlaag; - mangaanfosfaatlaag; - zinkfosfaatlaag; - ijzerfosfaatlaag; - chemisch oxidelaag.

34 | Oppervlaktetechnieken november 2014

De corrosiebestendigheid in afnemende mate van conversielagen op aluminium is: - passiveerlaag; - fosfaatlaag; - chemisch oxidelaag.

zwarten van staal Zwarten van staal in combinatie met inoliën wordt toegepast bij motoronderdelen, die door gebruiksomstandigheden niet verzinkt of geverfd kunnen worden. Gezwart staal heeft door het grote absorptievermogen voor olie betere glij-eigenschappen en heeft een grotere weerstand tegen corrosie dan gewoon ijzer of staal. Gezwart staal wordt ook wel decoratief toegepast. Gezwart staal is echter niet geschikt voor toepassing in corrosieve omstandigheden.

Passiveren van roestvast staal Passiveren van roestvast staal wordt toegepast om de corrosiebeschermende oxidehuid weer te herstellen na mechanische bewerking. Aan het passiveren gaat een beitsbehandeling vooraf om het oppervlak te reinigen van eventuele vreemde metaaldeeltjes. Het beitsen en passiveren vinden meestal plaats in één bad.

Fosfateren Fosfateren wordt toegepast op ijzer en staal, zink, aluminium, magnesium, cadmium en hun

legeringen, alsmede op deklagen van deze metalen met als doel: - de corrosieweerstand te verbeteren (zonder aanvullende behandeling is de corrosieweerstand echter gering); - de hechting van organische deklagen te verbeteren; - het koudvervormen, zoals dieptrekken en vormpersen, te vergemakkelijken (toe te passen met een geschikt smeermiddel, zinkfosfaatlagen hebben de voorkeur); - de wrijving te verminderen (toe te passen met een geschikt smeermiddel); - de elektrische weerstand te vergroten (bij een contactdruk van 100 N/cm2 kan de weerstand tussen de 100 en 10.000 Ohm/cm2 liggen, zinkfosfaatlagen hebben de voorkeur).

De hoeveelheid aangebracht fosfaat wordt uitgedrukt in g/m2. Bij het fosfateerproces is de kans op waterstofbrosheid voor staalsoorten met een treksterkte vanaf 1.200 N/mm2 niet uit te sluiten.

Men onderscheidt de volgende typen van fosfaatlagen: - zinkfosfaat (ZnPh); - zinkcalciumfosfaat (ZnCaPh); - mangaanfosfaat (MnPh); - fosfaat van het grondmetaal (bijvoorbeeld ijzer FePh).

Tabel 5-2 Toepasbaarheid van conversielagen op diverse metalen (grondmetalen of deklagen)

Met passiveren wordt hier bedoeld het aanbrengen van een dichte oxidehuid. In dit boek wordt de term ‘passiveren’ voor het aanbrengen van chroomverbindingen op zinken cadmiumlagen vermeden om verwarring te voorkomen. In ISO 2080 wordt het gebruik van de term ‘passiveren’ voor het aanbrengen van chromaatlagen op zink en cadmium afgeraden. Chromateren en passiveren kunnen in diverse kleuren worden uitgevoerd. Behalve het brons-, antiek- en patinagroen kleuren is er nog een aantal minder toegepaste metaalkleuringen bekend.

Zinkfosfateren van staal en verzinkt staal Zinkfosfaatlagen hebben een grauw uiterlijk en worden als corrosiebestendige hechtingsondergrond voor lak en elektroforetische lak in de automobielindustrie toegepast. De corrosiebestendigheid van zinkfosfaatlagen kan verbeterd worden door na het fosfateren te passiveren. De passiveerlaag op de zinkfosfaatlaag heeft geen invloed op de kwaliteit als hechtingsondergrond. Zinkfosfaatlagen op staal zijn op zichzelf niet corrosiebestendig. Bij zinkfosfateren op een verzinkte ondergrond worden zinkfosfaatlagen gevormd, die zeer dicht van structuur zijn en wel corrosiebestendig zijn.

Mangaanfosfateren van staal Mangaanfosfaatlagen hebben een aantrekkelijk matzwart uiterlijk en zijn corrosiebestendiger dan ijzerfosfaat en zinkfosfaatlagen, en worden derhalve ook zonder een beschermende laklaag toegepast. Mangaanfosfaatlagen zijn bovendien slijtvaster en hebben goede glij- en smeereigenschappen. Mangaanfosfateren van staal in combinatie met inoliën wordt toegepast bij motor- en wapenonderdelen.

Passiveren Het uiterlijk van passiveerlagen loopt in kleur uiteen, afhankelijk van proces, grondmetaal en

Metalen

Conversiebehandeling RVS St

Cu

Ms

Al

Mg

Anodiseren (el.ox)

CSD CSD

Zwarten (ch.ox)

C

Passiveren (ch.ox)

C

D

D

D

Chromateren

C

C

CHD CH

CHD C

Fosfateren

CHS

CH CH

CH

Antiekkleuren

D

Bronskleuren

D

D

Patinagroen kleur

D

Zn Znph

Sn

Ag

D

C

C

D

D

Ni

Chroomz.

D

Toelichting: C = verbetering van de corrosieweerstand

D = decoratieve doeleinden

H = hechtingsondergrond voor

el.ox = elektrolytisch oxyderen

organische deklagen

ch.ox = chemisch oxyderen

S = verhoging van slijtvastheid

chrom = chromateren

deklaag, van dunne helder glanzende en blauw glanzende tot de dikkere geel-regenboogkleurige en de dikste bruine, olijfkleurige, en zwarte films.

De door passiveringen verkregen conversielagen bevatten vroeger zeswaardig chroom dat carcinogeen bleek te zijn . Onder invloed van onder andere de opeenvolgende richtlijnen ELV, Reach en RoHS zijn deze steeds meer vervangen door alternatieven die tot nu niet carcinogeen zijn. De nieuwe alternatieven zijn chroom zes-vrij maar niet chroomvrij! Passiveren wordt toegepast op aluminium, magnesium, zink, cadmium, koper, zilver en hun legeringen, alsmede op deklagen van deze metalen met als doel: - de corrosieweerstand te verbeteren; - de hechting van organische deklagen te verbeteren; - de elektrische contactweerstand op aluminium te beperken (de passiveerlaag verhindert oxidatie en heeft een veel geringere contactweerstand dan een oxide- of fosfaatlaag).

De hoeveelheid aangebrachte passiveerlaag wordt uitgedrukt in g/m2.

gevallen dat anodiseren niet uitvoerbaar of oneconomisch is en in gevallen dat een zo laag mogelijke contactweerstand vereist is.

Passiveren van zink, zinklegeringen en cadmium Blauw passiveren (uiterlijk als glansnikkelchroom) van galvanische zinklagen is een standaardbehandeling om het oppervlak een glanzend uiterlijk te geven en aanloopbestendig te maken. Kleur of geel passiveren wordt toegepast als zwaardere corrosie-eisen worden gesteld, bijvoorbeeld in de automobielindustrie.

Zwart passiveren van galvanische zinklagen wordt bijvoorbeeld toegepast bij camera’s, wegens de lichtabsorptie. De zwart-passiveerlaag is echter minder corrosiebestendig dan de kleur- of geel-gepassiveerde laag en zal in de praktijk bijna altijd gecombineerd worden met een seallaag die de corrosiebestendigheid verhoogt. Bij modernere zink-ijzer-legeringen geeft de zwart-passiveer, eventueel gesealed, hogere corrosiewering dan geel. Groen passiveren wordt sporadisch nog toegepast voor legeronderdelen. ●

Passiveren van aluminium

meer informatie

Passiveren van aluminium wordt toegepast in de elektrotechnische industrie, wegens de goede hechting en corrosiebestendigheid, in

Het Handboek Galavanotechniek is voor € 15,00 te verkrijgen door het per e-mail op te vragen: info@ngo-sbg.nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 35

toeleveranciers

Alles wat je wilde weten over kleur, maar bang was om te vragen

Kleurkennis vaak onvoldoende “Kleur is een thema waar men niet over nadenkt, totdat men er een probleem mee heeft. Bijvoorbeeld omdat de klant niet akkoord gaat met de geleverde kleur. Maar dan ben je te laat. Ik zie dat het nog regelmatig schort aan kennis en bewustzijn over kleur in de wereld van oppervlaktetechnieken.”

Aan het woord is Mark Kotterink, directeur van het Nederlands Kleuren Centrum, een kennisen adviescentrum voor kleur en kleurtechniek.

Ook is hij directeur van de Nederlandse Kleurenschool en voorzitter van de brancheorganisatie van Nederlandse kleurdeskundigen.

Bewust omgaan met kleur is hem als het ware met de paplepel ingegoten, want zijn vader was de oprichter van de voorloper van het Nederlands Kleuren Centrum. In 2005 heeft hij dat van zijn vader overgenomen. “We werken doorgaans voor allerlei fabrikanten die zich met de toepassing van kleur bezighouden, zoals plastic-, textiel- en verffabrikanten, coatingbedrijven en architecten. We zorgen voor kennisoverdracht via bijvoorbeeld lezingen, workshops en het aanbieden van cursussen. Ook voeren we kleurkwaliteitscontrole uit en worden we ingeschakeld bij meningsverschillen over kleur en voor het definiëren van kleur.”

Kleurmeting Voorbeeld van dat laatste is het gedefinieerd vaststellen van de kleuren brandweerrood en politieblauw en de toleranties daarvan. Voor zover hij het kan waarnemen, is er in de wereld van de oppervlaktetechnieken niet veel actuele kennis over kleur. “Je kunt kleur op twee manieren beoordelen: visueel en instrumenteel. Bij dat laatste gebruikt men vaak een kleurmeter, maar als je de waarden daaruit niet standaardiseert of niet goed weet te waarderen, kun je nog geen betrouwbare uitspraken doen. Van de persoon die de kleurmeting doet, moet je weten wat zijn kleurwaarnemingsvermogen is, maar hijzelf moet dat ook weten en daar eerlijk over zijn tegen zichzelf. Bij het poedercoaten gebruikt men

36 | Oppervlaktetechnieken november 2014

Als je de parameters kunt beheersen die de uiteindelijke kleur bepalen, kun je daarmee sturen op het eindresultaat.

een bepaalde RAL-kleur, maar kan men vaak na de behandeling niet aangeven of het werkelijk die RAL-kleur is binnen de toleranties.”

Kleurkwaliteitscontrole Kotterink merkt dat er in de coatingwereld onvoldoende kennis is over hoe coatingprocessen een kleur kunnen beïnvloeden. “Als producten in de moffeloven te warm worden, verandert de kleur. Wat de impact van de oven is op de kleur kan men vaak niet goed aangeven. Ook is er weinig aandacht voor kleurkwaliteitscontrole. Het is immers de poederleverancier die verantwoordelijk is voor de juiste kleur poeder, wordt vaak gedacht. Hier gaat men voorbij aan de eigen verantwoordelijkheid van alle

betrokkenen in het hele poedercoatproces.

Voor verschillende doelgroepen organiseren wij diverse cursussen, bijvoorbeeld de vakgerichte Basisopleiding Kleur met een doorlooptijd van vier tot zes maanden, die als incompanyopleiding wordt aangeboden. Ook geven wij de tweedaagse cursus Toegepaste Kleurtechniek.

We werken dan graag met een gemixte groep leerlingen, zodat de deelnemers ook onderling van elkaar kunnen leren.” ●

Meer informatie www.nederlandskleurencentrum.nl www.nederlandsekleurenschool.nl www.bnk-kleurdeskundigen.nl

Innovatieve metaalvoorbehandeling met Decorrodal ®

Decorr od ® Dunnela al ZT-serie ag tech nologie

Kenmerken: • Fosfaatvrij • Vanaf kamertemperatuur toepasbaar • Goede lakhechting • Minimale slibvorming • Nano keramisch Kluthe Benelux BV Postbus 312 • 2400 AH Alphen aan den Rijn NL T +31 (0)172 51 60 00 • F +31 (0)172 43 94 94 E info@kluthe.nl • I www.kluthe.nl

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 37

Op zoek naar samenwerkingspartners Selectieve filtering met slimme materialen voor de galvanische industrie Het Enterpise Europe Netwerk, actief

Verzoek uit Italië, Referentie: TRIT20140717001, geldig tot 25-09-2015

in 54 landen (ook buiten Europa),

Samenvatting

is gericht op brede ondersteuning

Een Italiaans MKB-bedrijf dat is gespecialiseerd in galvanische behandelingen, is op zoek naar nieuwe nano-gestructureerde sponsachtige materialen om galvanische baden te filteren en van olie te ontdoen. Het bedrijf is geïnteresseerd in technologieën die op de korte termijn kunnen worden uitgevoerd (het toepassen van reeds bestaande oplossingen op basis van nano-gestructureerde materialen die in andere werkvelden worden gebruikt) en in technologieën voor de middellange termijn (die nog ontwikkelingen vergen, maar voor een verhoging van de prestaties kunnen zorgen). De gezochte partnerschappen zijn een onderzoeks- en/of technische samenwerkingsovereenkomst.

van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterpise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Meer informatie Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777.

Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn tel.: 088-602 52 99 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hieronder volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke.

De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

38 | Oppervlaktetechnieken november 2014

Beschrijving partnerverzoek Het Italiaanse bedrijf is actief in oppervlaktebehandeling, vernikkelen en handmatig coaten.

Zijn diensten omvatten: - behandelingen van topkwaliteitsproducten tegen lage kosten - behandelingen van zowel kleine series als massaproductie - traditionele behandelingen, zoals decoratief of innovatief verchromen.

De huidige reinigingsbehandelingen voor afvalwater uit galvanische processen zijn traag en energie-intensief, met ook gevolgen voor de efficiëntie en effectiviteit van het hele productieproces. Het bedrijf is geïnteresseerd in de ontwikkeling van een technische oplossing die gebruikmaakt van een ‘selectieve’ nano-gestructureerde spons die tegelijk olie-absorberend en waterafstotend is, om de afvoerstromen van galvanische baden, beitsen en ontvetten efficiënter van olie te ontdoen. Het Italiaanse bedrijf is op zoek naar een onderzoeks- en technische samenwerkingsovereenkomst voor het ontwikkelen van een ‘slimme spons’, met als doel om eenvoudig en snel oliën van water te scheiden, met voordelen voor de procesefficiëntie, het energieverbruik en het milieu. Het bedrijf wil zich ook onderscheiden van concurrenten: een schoner, doeltreffender en ‘hightech’ proces kan een concurrentievoordeel worden.

Stadium van ontwikkeling In ontwikkeling, getest in het laboratorium.

Marktapplicatiekernwoorden - Luchtfilters en luchtzuiverings- en monitoringapparatuur - Waterbehandelingsapparatuur en afvalverwerkingssystemen - Overige verontreiniging en recycling.

Toelichting Onderzoeken hebben aangetoond dat het toevoegen van borium aan koolstof tijdens het creëren van nanotubes hen verandert in vaste, sponsachtige, herbruikbare blokken die een verbazingwekkend vermogen hebben om in water gemorste olie te absorberen. Een andere denkbare oplossing met een vergelijkbare toepassing is gebaseerd op de verwerking van polyurethan, bevochtigd met een oplossing die colloïdale magnetische nanodeeltjes van ijzeroxide bevat. Het bedrijf is geïnteresseerd in het toepassen van dit soort oplossingen voor de verwerking van afvalwater van galvanische baden. Het materiaal moet bestand zijn tegen de extreme pH van de galvanische processen. ●

MKB-bedrijf uit Letland zoekt technologie en apparatuur voor thermisch gespoten zink Verzoek uit Aanbieding uit Duitsland, Referentie: TODE20140716007, geldig tot 11-08-2015

Samenvatting Een MKB-bedrijf uit Letland produceert diverse soorten metalen producten. Om de kwaliteit van de producten te verhogen, is het bedrijf op zoek naar een technologie voor oppervlaktebehandeling van metalen producten met een methode voor thermisch gespoten zink. De technologie moet klaar zijn voor implementatie.

Het bedrijf is op zoek naar een commerciële overeenkomst met technische ondersteuning.

Beschrijving partnerverzoek Een alternatief voor thermisch verzinken is het gebruik van thermisch gespoten zink. Evenals verzinken biedt ook thermisch gespoten zink een systeem van kathodische bescherming. Om redenen van effectiviteit en kostenbesparing vervangt het alternatieve systeem thermisch verzinken in vele toepassingen. Thermisch gespoten coatings worden veel gebruikt bij het voorkomen van corrosie van talloze materialen.

In deze methode wordt het metaaloppervlak voorbehandeld door stofarm stralen, om ervoor te zorgen dat het wordt gereinigd en opgeruwd.

Een metalen draad of poeder wordt met een gecontroleerde snelheid toegevoerd in een vlam- of boogspuitproces. Het verstoven metaal botst op het te coaten oppervlak en wordt eraan gebonden. Dit proces kan eenvoudig aan productieomgevingen worden aangepast en is vooral geschikt voor gecompliceerde oppervlakken in gegroefde koppelingen en fittingen.

Alle metalen hebben eigenschappen die ervoor

zorgen dat ze reageren als een anode of een kathode wanneer ze worden gekoppeld aan een ander materiaal in een corrosieve omgeving.

De toepassing van zink (anodische coating) op ijzersubstraten vormt een beschermende laag en resulteert in een corrosiebescherming die kathodische bescherming of opofferende bescherming wordt genoemd. Het substraatijzer wordt de kathode en de zinklaag wordt de opofferende anode. Het bedrijf is op zoek naar technologie voor thermisch gespoten zink en naar apparatuur die de technologie realiseert.

De technologie is gebaseerd op het ‘wire flame’ of ‘arcspray’-proces. De optimale en meest kostenbesparende optie zal worden gekozen.

Stadium van ontwikkeling Reeds op de markt.

Toelichting De grootte of vorm van de te beschermen constructie mogen geen beperkende factor zijn.

De technologie moet de mogelijkheid bieden om de metalen voorwerpen in de fabriek of on-site te spuiten. De dikte van de metaalcoating moet worden afgestemd op de mate van bescherming. Voor een zeer lange levensduur of in sterk corrosieve omstandigheden moet het mogelijk zijn om de laagdikte te vergroten en zo de corrosiebescherming (dikte van 50 tot 500 µm) te verbeteren.

Gewenste samenwerkingsvorm Type partner gezocht: industrie – ontwikkelaar van hotspray-technologieën voor oppervlaktebehandeling en producent van bijbehorende apparatuur. Specifiek werkterrein van de partner: ontwikkeling van hotspray-oppervlaktebehandelingstechnologie, productie of levering van industriële machines. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: leveren van de oppervlaktebehandelingstechnologie en -apparatuur voor zink-hotspray. ●

(advertentie)

Verkoop en Verhuur

www.kika.nl Giro 8118

RUIM 30 JAAR EXPERTISE

www. h iltra. com

PGS15 opslagsystemen voor gevaarlijke stoffen 0342 - 404160

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 39

Op nanozilver gebaseerde materialen voor meerdere toepassingen Verzoek uit Aanbieding uit Duitsland, Referentie: TODE20140716007, geldig tot 11-08-2015

Samenvatting Een Beiers R&D-instituut met meer dan vijfhonderd werknemers heeft expertise in de productie en distributie van zeer innovatieve nanomaterialen, vooral van nanozilver in verschillende toestanden. Deze toestanden zijn: watergebaseerd, watervrij, en als verbinding in polymeren en vezels. Nanozilver geeft de producten een toegevoegde, langdurige antimicrobiĂŤle eigenschap, zelfs producten die met levensmiddelen in aanraking komen. Het instituut is op zoek naar bedrijven om een productie- of technische samenwerkingsovereenkomst aan te gaan.

Beschrijving partnerverzoek Nanozilver is beschikbaar in drie verschillende toestanden: - Op waterbasis, voor alle watergebaseerde toepassingen zoals PU-coatings en siliconencoatings, maar ook voor lak en vele andere toepassingen.

- Watervrij, voor alle systemen die watervrije omstandigheden vereisen, zoals epoxysystemen, polymeren, siliconen en vele andere matrices.

- Ingebed in polymeren, voor spuitgieten, vezel-

40 | Oppervlaktetechnieken november 2014

productie, folieproductie en diverse andere applicaties.

Het nanozilver is niet opgenomen in enig dragend systeem, wat betekent dat het nanozilver en zijn matrix echt van nanoformaat zijn.

Microdeeltjes zijn er niet bij betrokken. Hiervoor zijn de vezelproductie-eigenschappen van de masterbatch uitstekend, zelfs voor microvezels.

Bij het nanomateriaal moeten de volgende zaken in aanmerking worden genomen: a) Het nanozilver kan ook worden gebruikt in voedselcontactproducten, zoals verpakkingsfolie, of in levensmiddelmateriaal dat niet met voedsel is verweven. b) Het nanozilver heeft goedkeuringen op vele verschillende terreinen, zoals: - OEKO-TEX 100 - huidcontact-goedkeuring - smeltproces-goedkeuring - toxicologische goedkeuring. c) Het nanozilver is te koop in de EU, het Midden-Oosten, China, India en Taiwan.

Nanozilver is niet antimicrobieel uit zichzelf, maar dankzij de zilverionen die vrijkomen door

de nanozilver-deeltjes. Nanozilver heeft een wat gelige/bruinige kleur die niet helemaal kan worden verwijderd. Daarom kan er geen 100% zuiver wit antimicrobieel product mee worden geproduceerd.

Stadium van ontwikkeling Reeds op de markt, patenten toegekend.

Marktapplicatiekernwoorden - Overig medisch en gezondheid-gerelateerd (niet elders geclassificeerd) - Kleding, schoenen en accessoires (waaronder sieraden) - Speciality-/prestatiematerialen: producenten en verwerkers.

Gewenste samenwerkingsvorm Gezocht worden bedrijven waarmee een productie- of technische samenwerking kan worden gerealiseerd. Bovendien heeft de gezochte industriĂŤle partner belangstelling om nanozilver toe te passen in zijn huidige producten en zo zijn portefeuille met nieuwe functies te verrijken. â—?

Terugblik

Aanbieding uit het Verenigd Koninkrijk, Referentie: TOUK20140922002, geldig van 08-10-2014 tot 10-10-2015

Samenvatting Een Brits bedrijf met meer dan vijfhonderd werknemers heeft een contactloos coatingsysteem ontwikkeld voor materialen in grote volumes en met hoge viscositeit, zoals verf, lijm, inkt en voedselglazuren. Het flexibele en toekomstbestendige systeem stelt fabrikanten in veel verschillende sectoren in staat om reologische bestanddelen die onder de milieuwetgeving zijn verboden uit hun coatings te verwijderen, terwijl een constante kwaliteit tegen lagere kosten wordt bereikt. Het bedrijf is op zoek naar commerciële overeenkomsten met technische ondersteuning.

Beschrijving partnerverzoek Werken met visceus materiaal zoals coatings is moeilijk, niet alleen wat betreft het creëren van voldoende druk om de vloeistof door een opening (zoals een nozzle) te stuwen, maar ook voor het verkrijgen van een scherp omlijnde rand aan het begin en einde van het gecoate gebied. Het Britse technologie-ontwikkelingsbedrijf heeft zijn uitgebreide ervaring toegepast in de ontwikkeling en commercialisering van druppelejectieen depositietechnologieën voor dit probleem. Het bedrijf heeft een contactloos coatingsysteem en hardware ontwikkeld die kunnen werken met hoogviskeuze vloeistoffen zoals verf, inkt en andere coatings met een viscositeit tot 107 mPas waarbij herformulering niet nodig is. Er zijn andere opkomende technologieën voor druppel-ejectie, maar deze werken alleen in een zeer smal viscositeitsbereik en zijn meestal traag. Het nieuwe systeem is zeer flexibel en is ontworpen voor hoge doorvoer op grote schaal.

Bijzondere voordelen zijn: - Materialen hoeven niet opnieuw te worden geformuleerd.

- Contactloosheid en groot ejectiebereik maken het werken met ruwe en driedimensionaal gebogen objecten mogelijk.

- De hardware is geconfigureerd voor een breed scala van verschillende viscositeiten en uiteenlopende coatingdikten, van tientallen tot honderden microns.

Stadium van ontwikkeling Beschikbaar voor demonstratie. Patent(en) aangevraagd maar nog niet toegekend.

Gewenste samenwerkingsvorm

Presentatie technische sector kan beter De Leeswijzer had als kop driemaal het woord kennis en dit nummer liet maar weer eens zien dat de juiste kennis van groot belang is om concurrerend te zijn in de markt van oppervlaktetechnieken.

Het lijkt er haast op dat dit op meer gestructureerde wijze aangepakt moet worden dan nu het geval is. We praten niet meer over incidenten, maar over een ontwikkeling die al langer gaande is.

En het gaat niet alleen om een tekort aan kennis die momenteel ervaren wordt, maar ook in de nabije toekomst. Onlangs kwam in het NOS-journaal het (al eerder geconstateerde) nieuws dat er te weinig jongeren voor een technische opleiding kiezen. We zagen een bedrijf in Amerika dat zelf op gestructureerde wijze een gedegen opleiding had ontwikkeld waar jonge werknemers voor konden kiezen. Iemand uit het bedrijf zei dat jongeren die een universitaire opleiding hadden genoten nu werkloos thuis zaten, terwijl technisch geschoolde mensen overal met open armen werden ontvangen.

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Contactloos coatingsysteem voor materialen met hoge viscositeit in grote volumes

Column

Dat is mooi voor de “techneuten”, maar is die geschetste situatie ons voorland? Dat valt niet te hopen, want uiteindelijk kan een gebrek aan geschoolde vaklieden leiden tot minder werk en minder omzet. Opdrachten gaan dan naar landen waar wel voldoende geschoold personeel is. Kortom, als er niets verandert, kan de gehele technische sector zich over enkele jaren flink uit de markt prijzen.

Nu staat het iedere jongere natuurlijk helemaal vrij om zelf te kiezen voor een bepaalde richting waarin hij of zij kennis gaat vergaren. Maar brengt de technische sector als geheel zichzelf wel voldoende over het voetlicht als een aangename sector om je in te ontwikkelen? En doet zij dit op het juiste moment, op de juiste wijze en in voldoende mate? Ik denk niet dat we hier met z’n allen volmondig ja op kunnen zeggen. Kortom: het zou verstandig zijn om dit op hoog niveau en op gestructureerde wijze aan te pakken. ● oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Gezocht worden partners uit de maakindustrieën die coatings aanbrengen op levensmiddelen, architectonische constructies, maritieme, automobielen lucht- en ruimtevaartproducten. Het is de bedoeling dat de partners de ontwikkeling van deze technologie zullen ondersteunen door middel van commerciële overeenkomsten, aangepast aan hun eigen omstandigheden. Taken die de gezochte partner moet uitvoeren: niet-vertrouwelijke informatie over projecten met hoge prioriteit bieden en de beoogde samenwerking kenschetsen. ●

Oppervlaktetechnieken november 2014 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

afzuiginstallaties

bakken, kunststof

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

beitsen/passiveren Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

adviesbureaus energiebesparing

Van Beek Ingenieurs BV T. 026-3127000, F. 026-3515117 info@vanbeek.com / www.vanbeek.com

anodemanden (titaan)

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

anoden (titaan)

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-2620788, F. 010-2620201 www.magneto.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Haug Chemie Benelux b.v.b.a.

T. 06-4233 3660 info@haugchemie.be / www.haugchemie.be

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

anodiseren (afdekmaterialen)

HangOn B.V. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

anodiseer (installaties)

afvoer gevaarlijk afval Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

chemicaliën/ opp. behandeling

De Veer Plating Supplies - Den Bosch T. 06 5433 8904 www.deveerps.nl Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

brandwerende / brandvertragende coatings

anodezakken

Afvalwaterbehandelinginstallaties

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

anodiseer (ophangrekken)

Sir John b.v.

T. 0182-396931 F. 0182-396937 info@sir-john.nl, www.sir-john.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

Haug Chemie Benelux b.v.b.a.

T. 06-4233 3660 info@haugchemie.be / www.haugchemie.be

Van Hees b.v.

T. +31(0)475 411 249, F. +31(0)475 411 296 info@vanheesecht.nl / www.vanheesecht.nl

beschermkapjes, pluggen, tape

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu Official Benelux dealer

MEPACO B.V. T. 071-5892863

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Kluthe Benelux BV T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

elektrostatisch natlakken Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

coatinginstallaties service & onderhoud

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl

Droogapparatuur

IST Benelux bv T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

elektrostatisch poederspuiten, installaties

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

galvanotechniek, glansmiddelen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

filters

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

filters (andreae, columbus industries)

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Mefiag Filters & Pumps B.V. Heerenveen T. 0513-630230, F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

T. 0497-339384 F. 0497-381593 info@hendor.com www.hendor.com

galvano automaten

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

glasparelstraalcabines

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161, F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

hangbaansystemen

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

hardchroom baden (kunststof)

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hechtingstechniek

Maan Group T. 0572 355 333, F. 0572 364 498 r.klein@maangroup.nl /www.maangroup.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Hittebestendige en non-stick coatings Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

galvanotechniek, installaties

filters & pompen

Corode T. 0411 - 68 55 0

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Official Benelux dealer

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688, F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

industriële luchtbehandeling en warmteterugwinning

kleurenwaaiers

Official Benelux dealer

Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

industriële reiniging

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Haug Chemie Benelux b.v.b.a.

T. 06-4233 3660 info@haugchemie.be / www.haugchemie.be

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

marine coatings / Scheepvaartlakken

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Kluthe Benelux BV tel: +31 (0)172-516 000, F.: +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl Gullimex B.V. T. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. BV Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255, F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

metaal oppervlaktebehandeling

CZL Tilburg BV T. 013-5703370, F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Surface Treatment Ned. Maasbracht, T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022, F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

Gullimex B.V. T. 074-2657788

Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633, F.0162-322907 info@verlab.nl www.verlab.nl

lakstraten

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

natlakspuitapparatuur

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

kleur & glans

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Kunststoflakken

laagdiktemeters

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

natlakken (afdekmaterialen)

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

moffelovens

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

naverbrandingsinstallaties

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu / www.slf.eu

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

natlak Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ontvettingsmiddelen

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170, F. 0546-681003

ovens AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51, F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

ontbramen MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Thermo-Clean N.V.België T. 0032-13539060

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377, F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ontvettingsinstallaties

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

poedercoating (afdekmaterialen)

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl

Official Benelux dealer

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662, F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

poederlakken/ poedercoatings

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Teodur BV T. +32 13539095, F. +32 13539080 powdercoating@axaltacs.com www.powder.axaltacs.com

TIGER Coatings Belgium bvba T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

poederspuitapparatuur

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

poederspuitcabines Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

pvd coatings

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Dekracoat T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl www.dekracoat.nl

spuitcabines

reinigingsinstallaties Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

poederspuitinstallaties

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl / www.kermad.nl Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

pompen (magnetisch aangedreven)

Corode T. 0411-685500

protective coatings

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalinstallaties Holtrop & Jansma B.V. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek BV T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

shotpeenen

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

straalcabines Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 www.petsonpaints.com / info@petsonpaints.com

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-6418050, F. 078-6418059 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Twee-componenten apparatuur Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalmiddelen

Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

UV en EBC Lak

stralen (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210, F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenbv@online.nl

T. +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

tel +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Eurogrit B.V., Papendrecht T. 078-6546770, F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

verduurzamen van metaal HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

tanks (kunststof)

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

B ESCHER MI NG EN K L E U R

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

temperatuurregistratie & analyse

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Gullimex B.V. T. 074-2657788

titaan (bevestigings-) materialen Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

straalkasten Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

MEPACO B.V. T. 071-5892863

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener www.rotocoat.nl / info@rotocoat.nl

verhuizingen van coatinginstallaties

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

verfspuitapparatuur

transportsystemen

CAP Industrial B.V. tel- 010-4374737, F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

voorbehandelingsinstallaties

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

MEPACO B.V. T. 071-5892863

verwarmingselementen

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Corode T. 0411-685500

verwerking afvalstromen

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

BWT Nederland B.V. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

werpstralers

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Eurowater BV T. 088-0005000 www.eurowater.nl

Lubron Waterbehandeling BV T. 0162-426931 www.lubron.eu

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

Corode T. 0411-685500

verwarmingselementen (teflon)

waterbehandeling

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht Nederland T. +31 (0)180 645 281 / F. +31 (0)180 645 282 Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

tel: +32 9218 7180 / F.: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl