Ethische vraagstukken

In dit hoofdstuk worden de ethische vraagstukken behandeld die verbonden zijn aan Billy. Onder ethische vraagstukken worden maatschappelijke discussies verstaan, waarin morele overwegingen een belangrijke rol spelen. Onderstaand zijn verschillende vraagstukken uitgewerkt die van belang zijn voor Billy. Deze vraagstukken worden uitgewerkt aan de hand van drie fases; beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming (Muilman, 2019).

Beeldvorming 1. Wat is de morele intuïtie?

Om te kijken naar een ethisch probleem dat zich in de toekomst kan opdoen, wordt het idee nogmaals kort uitgelegd. Billy is een combinatie van een smartwatch en een app. Billy helpt kinderen met een chronische aandoening van 6 tot en met 12 jaar met de inname van medicatie. Wanneer het kind zijn of haar medicatie moet innemen, ontvangt hij of zij een melding via de smartwatch. Het kind moet de vraag beantwoorden of hij of zij de medicatie heeft genomen. De melding wordt getoond in de app waardoor de ouder(s)/verzorger(s) weet dat het kind de medicatie op het juiste tijdstip heeft genomen. ‘s Avonds als het kind thuis is van school, mag hij of zij via de app minigames spelen mits de medicatie goed is ingenomen. Hierdoor leert het kind de verantwoordelijkheid te nemen omtrent de medicatie inname. Billy moet zich afvragen of het gebruik van een digitale app een verslavende werking kan hebben op kinderen of dat het slecht is voor hun gezondheid. Het kan zo zijn dat kinderen vals gaan spelen (lees: medicatie niet nemen, maar dit wel aangeven) om zo toch minigames te kunnen spelen.

2. Wat zijn de feiten?

Elk kind met een chronische ziekte is anders. Een chronische ziekte kan iets zijn waarbij het kind alleen medicatie hoeft te nemen, zoals bij ADHD/ ADD, maar het kan ook iets zijn als hartproblemen of diabetes, waarbij het kind meerdere keren per dag de insuline moet controleren, eventueel moet prikken of bepaalde voeding moet nemen om zo alles weer op peil te brengen. Daarnaast heeft niet ieder kind moeite met zijn of haar medicatiegebruik. Feit blijft overigens dat ouder(s)/verzorger(s) de app beheren en zij altijd kunnen controleren aan de hand van de medicatie zelf of het kind het wel of niet heeft ingenomen.

3. Wie zijn de stakeholders?

Op dit moment zijn de stakeholders de ontwikkelaars van het product, apotheken, huisartsenpraktijken en ziekenhuizen. Op het moment dat Billy wordt gebruikt, komen er meer stakeholders bij, zoals de kinderen met een chronische ziekte van 6 tot en met 12 jaar, ouder(s)/verzorger(s) van deze kinderen en Health Innovations.

4. Wat zijn de waarden die een rol spelen?

Billy kan op verschillende niveaus een morele waarde hebben. De verschillende niveaus die worden toegelicht zijn professionele, persoonlijke en communicatiewaarden.

a. Persoonlijke waarden

De hoofdreden om gebruik te maken van Billy is voor bijna ieder kind hetzelfde: hij of zij heeft moeite met het gebruik van medicatie. Echter is het voor ieder kind verschillend waar hij of zij moeite mee heeft. Zo kan het ene kind het moeilijk vinden om te onthouden wanneer hij of zij medicatie in moet nemen en een ander kind het heel erg moeilijk vinden dat hij of zij medicatie gebruikt en zich ervoor schaamt.

b. Professionele waarden

De organisatie die achter Billy staat kan andere waarden belangrijker vinden dan die voor de gebruiker van belang zijn. Zo kan de focus vanuit een organisatie op de winst liggen, wat geen waarde is van de gebruiker. De gebruiker zal meer waarde hechten aan de hulp die Billy biedt voor het medicatiegebruik. Billy is tot stand gekomen vanuit de behoefte om kinderen met een chronische ziekte te helpen in het dagelijkse medicatiegebruik. Die waarde komt overeen met die van de gebruiker.

c. Communicatiewaarden

Wat de waarden op het gebied van communicatie betreft, is de zogeheten ‘tone of voice’ van belang. Naast de ouder(s)/ verzorger(s) is de communicatie vanuit Billy namelijk vooral gericht op chronisch zieke kinderen van 6 tot en met 12 jaar. Dit is een gevoelige doelgroep die op een vriendelijke en informele toon aangesproken moet worden. De communicatie richting de ouder(s)/verzorger(s) zal formeler zijn.

Oordeelsvorming

Hoe er vanuit de ethiek gekeken wordt naar Billy, wordt bepaald door de oordeelsvorming. In de fase oordeelsvorming zijn er drie hoofdstromingen waar de ethische kwesties worden bekeken. Deze drie stromingen zijn: plichtethiek, deugdethiek en gevolgenethiek (Muilman, 2019).

1. Plichtethiek

Bij plichtethiek wordt er gekeken naar de bedoeling die de persoon heeft met de handeling die wordt verricht. De filosoof Immanuel Kant gaat er met zijn categorisch imperatief vanuit dat een daad pas moreel van aard is als deze wordt verricht uit een gevoel van plicht en niet uit gevoel van verlangen of emotie of omdat je er zelf beter van wordt (Filosofie Magazine, 2014). Voor Billy is het helpen van chronisch zieke kinderen met hun medicatiegebruik de drijfveer om zo het leven met een chronische ziekte voor hen gemakkelijker en iets leuker te maken.

2. Deugdethiek

Vanuit het perspectief van deugden wordt er gestreefd naar geluk door een goed leven te leiden. Dit wordt tevens door Aristoteles beweerd, waar de deugdethiek vandaan komt (Jacobs, 2019). Geluk binnen Billy wordt gerealiseerd door chronisch zieke kinderen van 6 tot en met 12 jaar te helpen met de verantwoordelijkheid omtrent medicatiegebruik. Billy moet zich realiseren dat het niet haalbaar is om ieder kind te helpen, doordat Billy het ene kind beter kan helpen dan het andere kind. De ouder(s)/verzorger(s) zal hierin een rol spelen door er met het kind over te praten of Billy hem of haar helpt, zodat ze samen kunnen praten over het effect van Billy.

3. Gevolgenethiek

De gevolgenethiek streeft naar handelen met als uitgangspunt dat een handeling het grootste geluk moet opleveren voor het grootste aantal mensen (Muilman, 2019). Wanneer de gevolgenethiek met Billy in verband wordt gebracht, zal Billy dus het grootste geluk voor de doelgroep realiseren. Dit is precies waar het gebruik van Billy voor bedoeld is. De doelgroep van Billy is afgestemd op degene die het meeste baat hebben bij het gebruik van het concept: niet alle kinderen met een chronische ziekte zullen geluk uit het gebruik van Billy kunnen halen, dus enkel aan de chronisch zieke kinderen met problemen bij het innemen van de medicatie zal Billy worden aangeboden. Voor chronisch zieke kinderen die moeite hebben met het innemen van de medicatie zal het gebruik van medicatie worden vergemakkelijkt, wat de kinderen en hun ouder(s)/verzorger(s) geluk oplevert.

Besluitvorming

Op de vraag op het morele vraagstuk: ‘Mag Billy een rol spelen bij de verslavingsgevoeligheid van kinderen?’, is het antwoord ja. Billy neemt niet de opvoedingstaak van de ouder(s)/verzorger(s) over, er wordt alleen een hulpmiddel aangeboden om het medicatiegebruik van het kind te vergemakkelijken. De ouder(s)/verzorger(s) bepaalt nog altijd wanneer op de dag het kind de minigames mag spelen.