KINDERTANDARTS
DIT IS EEN UITGAVE VAN J/M - WWW.JMOUDERS.NL
‘Bescherm het tere kindergebit’
tandenspecial
ZOET & OOK ZUUR Eten en drinken onder de loep
TANDENPOETSEN Zo doe je het goed Aan de slag voor een mooi gebit
MAG IK WAT DRINKEN?
Niet de hele dag door svp
Tanderosie Wat jij als ouder moet weten
cover 1
27 08 08 12:18:34
Bescherm je gebit‌
* Zonder dat je het merkt...
...slijten je tanden.
‌tegen tanderosie! Zuren in dagelijkse voeding zoals fruit, (light) frisdrank, vruchtensap en wijn, verzachten het tandglazuur waardoor het makkelijker kan afslijten. Dit heet tanderosie. Je tanden worden dunner, transparanter, minder wit en gevoelig voor warm en koud. Proglasur is speciaal ontwikkeld om je gebit te helpen beschermen tegen tanderosie. Door dagelijks te
*Beeld bewerkt ter illustratie A12011
poetsen met Proglasur verhard je het tandoppervlak waardoor het beter bestand is tegen zuren.
HELPT BESCHERMEN TEGEN TANDEROSIE VERHARDT HET TANDGLAZUUR
www.proglasur.nl 1022150022_PGL adult advertentie_150x210.indd 1 van de redactie 2
19-08-2008 14:21:25 27 08 08 11:10:49
Van de redactie Tandwat?
Colofon Hoofdredacteur Andrea Hollebeek
Eindredactie Roselie Kommers Vormgeving Christel Geense Technische realisatie Steven van Drie Aan deze special werkten mee Eline Hensen, Roosmarijn Pel, Grootzus, Marte van Zanten, Ivoren kruis Redactiesecretariaat Jeannine Loman Redactie-adres Raamgracht 4, 1011 KK Amsterdam Tel. 020-551 84 06, fax: 020-551 86 46 E-mail: redactie@jm.weekbladpers.nl Postadres: J/M voor ouders, postbus 2813, 1000 CV Amsterdam Uitgever Femke Leemeijer Marketing Suzanne de Koning tel: 020-551 86 28 Manager Sales Pieter van Dijke Advertenties 020-551 85 38 Directie Karin van Gilst Druk Corelio Printing Distributeur Betapress J/M voor geweldige ouders met schoolgaande kinderen © 2008 J/M Weekbladpers Tijdschriften ISSN 1875 - 1865. Deze J/M Tandenspecial is gemaakt in samenwerking met GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Cover: Fotografie: Eline Hensen Visagie: Jaqueline/House of Orange Model: Lara/Moeder Anne Casting
Aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (email)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van WPG Uitgevers BV. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door WPG Uitgevers BV, de verantwoordelijke voor deze gegevens. Persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnementenadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om je op de hoogte te (laten) houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten van de verschillende WPGuitgeverijen, eventueel ook na beëindiging van je abonnement. Je kunt je eigen gegevens opvragen en verzoeken om ze te laten corrigeren of te verwijderen door een kaartje te sturen naar ons Klanten Service Centrum, postbusnummer 960, 1000 AZ Amsterdam of een e-mail aan jm.abonnement@weekbladpers.nl Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming. Aangesloten bij de groep Publieks-tijdschriften van het Nederlands uitgeversverbond.
Tandenspecial J/M
Foto: Brenda van Leeuwen
Artdirector Céline van Gennep
Andrea Hollebeek is hoofdredacteur van J/M. Haar man is docent biologie. Samen hebben ze twee kinderen: een dochter van 4 en een zoontje van 1.
In mijn tijd (oma spreekt) hing de wachtkamer van de tandarts vol met de meest afschuwelijke foto’s van tanden en kiezen met gaatjes. Dat vond ik misschien wel het ergste aan dat tandartsbezoek. Het heeft bij mij nooit geholpen in ieder geval, want ik was en ben en blijf een enorme snoepkont. Met een mond vol gevulde kiezen inderdaad. Maar tijden veranderen en op de vraag ‘Wat ziet u als de grootste bedreiging voor het gebit in de 21ste eeuw?’ antwoordt 31 procent van de tandartsen nu: tanderosie. Tandwat? Nooit van gehoord. En ik schijn niet de enige te zijn. Maar de cijfers zijn zorgwekkend: het afslijten van
je gebit als gevolg van te ‘zure’ eetgewoontes komt steeds vaker voor en is onomkeerbaar. Maar dat tanderosie vooral hard op weg is om de grootste bedreiging van het kindergebit te worden, was voor ons reden genoeg om het onderwerp serieus te nemen.
Want wat kunnen wij als ouders eraan doen? Daar hebben we dit Tandenboekje over vol geschreven. Onze boodschap? Weet wat tanderosie is, erken het risico, let op wat ze eten en drinken en vooral: ga er niet te krampachtig mee om. Want de hele dag op water en brood, dat lijkt ons niet echt de bedoeling! En nu maar hopen dat de wachtkamers eens vol komen te hangen met leuke posters. Van mooie dieren bijvoorbeeld. Of George Clooney, ik noem maar wat.
3 tips uit deze special die ik nog niet kende (en meteen in praktijk heb gebracht!): 1. Drink een glas melk na de maaltijd om je speeksel
te helpen (pag. 16) 2. Geef kinderen per maaltijd liever alles tegelijk te eten en drinken
dan elk half uur iets (pag. 20) 3. Eet of drink een uur voor het tandenpoetsen
niet meer iets zuurs (pag. 24)
3
sur.nl 14:21:25
van de redactie 3
27 08 08 14:36:25
Groeiend fenomeen 21e eeuw: tanderosie Voor een gezonde mond. Dat is het motto van het Ivoren Kruis, de Nederlandse Vereniging voor Mondgezondheid. Door de invoering van uoride in tandpasta is de mondgezondheid de afgelopen jaren gelukkig sterk verbeterd. De hoeveelheid gaatjes in gebitten is ten opzichte van de periode voor 1970 aanzienlijk verminderd. Wel zien we in deze moderne tijd een ander fenomeen: tanderosie. De tijd dat we verspreid over de dag drie maaltijden namen, ligt namelijk ver achter ons. We eten en drinken de hele dag door. We gebruiken bijvoorbeeld steeds vaker en meer frisdrank en vruchtensappen. Uw kind doet hier ongemerkt aan mee. Veel van deze dranken bevatten zuren die tanderosie kunnen veroorzaken. Het gaat niet alleen om hoeveel zure producten uw kind eet en drinkt. Hoe vaker en langer uw zoon of dochter zure producten in zijn mond houdt, hoe groter de kans op tanderosie is. Ook de manier waarop uw kind eet en drinkt is van invloed.
proces dat niet gemakkelijk te herkennen is en moeilijk te behandelen. Daarom is voorkĂłmen van het allergrootste belang. Wanneer tanderosie niet wordt bestreden, zullen de zuren het tandglazuur en vervolgens zelfs het blootliggende tandbeen oplossen. Eenmaal weggesleten tandglazuur komt niet meer terug. In deze uitgave leest u hier meer over. Voor meer informatie bent u van harte welkom op www.ivorenkruis.nl of vraag advies aan uw tandarts of mondhygiĂŤnist.
Teun Rietmeijer Voorzitter Ivoren Kruis, Nederlandse
Vereniging voor
Mondgezondheid
Tanderosie is het oplossen van het tandglazuur door zuurinwerking. Het is een sluipend
advertentie Ivoren def 4
27 08 08 11:31:02
Tandenspecial
24 uur per dag www. jmouders.nl 7 dagen per week
Het kostbare kindergebit
Inhoud Tanderosie: de sluipende sloper Kindertandarts Frans Frankenmolen legt uit wat tanderosie is en hoe het ontstaat.
Van een goede verzorging nu heeft je kind een leven lang plezier.
pag. 6
pag. 12
De zeven eet- en drinkmomenten Niet alleen wat, maar ook hoe vaak je kind eet en drinkt is van invloed op een gezond gebit.
pag. 20
Zoet & ook zuur Zuur in eten en drinken kan het gebit aantasten. Helaas hebben veel zure producten zich vermomd.
pag. 16 Tandenspecial J/M
inhoud 5
En verder Tandengeintjes pag. 23 De kunst van het poetsen Leer je kind op de juiste wijze te poetsen zodat het een gaaf gebit houdt pag. 24 De leukste boeken over het kindergebit om voor te lezen en die je kind zelf kan lezen pag. 26
5
27 08 08 11:24:27
6
kindergebit 6
J/M Tandenspecial
27 08 08 11:22:23
T
l
Het kostbare kindergebit Ons gebit heeft een aantal belangrijke functies. Het is daarom zaak om het van jongs af aan serieus te nemen en goed te onderhouden. Tekst: Marte van Santen FotograďŹ e: Eline Hensen
Het melkgebit is een bijzonder slimme oplossing van moeder natuur voor een ingewikkeld probleem: de groei. Tijdens de groei verandert elk deel van het lichaam. Botten, schedel, nagels: alles groeit mee. Dat wil zeggen, alles behalve het gebit. Tanden en kiezen zijn namelijk het hardste weefsel dat we hebben en dat Tandenspecial J/M
kindergebit 7
weefsel is niet in staat om van vorm te veranderen. In de kleine mond van een kind past geen volwassen gebit. Vandaar dat we eerst een kleiner gebit krijgen, het melkgebit. Tot we eruit gegroeid zijn. Daarna ruilen we het in voor het blijvend gebit. Het gebit heeft verschillende functies: het zorgt ervoor dat we 7
27 08 08 11:22:28
kunnen bijten en ons eten kunnen vermalen, zodat het goed verteerd kan worden. Het helpt ons om duidelijk te praten. En het be誰nvloedt de ontwikkeling van het gezicht en de kaken. Bovendien speelt het een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het blijvend gebit. 8
kindergebit 8
Het melkgebit Het kind heeft een compleet melkgebit bestaande uit acht melksnijtanden, vier melkhoektanden en acht melkkiezen. Er is een aantal redenen om het melkgebit goed te verzorgen en gaaf te houden: J/M Tandenspecial
27 08 08 11:22:32
T
l
● Met pijnlijke kiezen kan een kind slecht
kauwen en dat heeft gevolgen voor de spijsvertering. ● Iedere tand en kies van het melkgebit houdt een plekje vrij voor zijn opvolger. Als een melkkies eerder verwijderd moet worden, kan de blijvende kies bijvoorbeeld scheef doorkomen. ● Een slechte verzorging kan gaatjes en tandvleesontsteking veroorzaken. ● Een ontsteking in het melkgebit kan het blijvend gebit aantasten.
Het wisselgebit De meeste kinderen wisselen hun tanden vanaf hun zesde jaar. Het doorbreken van de tanden en kiezen van het blijvend gebit gaat volgens een bepaald patroon. Eerst maken de melksnijtanden plaats voor de nieuwe blijvende tanden. De opvolger lost als het ware de wortel van de melktand op, waardoor de tand losraakt en uitvalt. Meestal breekt rond dezelfde tijd de eerste blijvende kies door. Die wisselt niet, maar komt er gewoon achter de laatste melkkies bij. Hierdoor ligt deze een beetje verscholen. In de periode tussen de 9 en 12 jaar wisselen de melkkiezen voor de blijvende kleine kiezen. De tweede grote blijvende kies verschijnt als een kind 11-12 jaar is. Als nieuwe kiezen doorkomen, zwelt vaak het tandvlees op. Het kan pijn doen, maar dit is geen reden tot ongerustheid. De verzorging De verzorging van de blijvende tanden en kiezen is erg belangrijk. De nieuwe blijvende kiezen hebben een sterk geribbeld kauwvlak, waar makkelijk voedselresten in kunnen achterblijven. Dat kan op den duur leiden tot het ontstaan van een gaatje. Daarom is het beTandenspecial J/M
kindergebit 9
Bron: Ivoren Kruis
langrijk te letten op de eet-, drink- en poetsgewoontes van je kind. De tandarts kan ook een laagje plastic over het kauwvlak plakken, zodat het geribbelde oppervlak mooi glad wordt. Sealen heet dat.
Het blijvend gebit Tussen de 18 en 21 jaar breken als laatste de verstandskiezen door. Niet iedereen krijgt verstandskiezen. Het melkgebit en het blijvende gebit verschillen in een groot aantal opzichten van elkaar. Zo zijn de blijvende tanden donkerder, soms wat geler van kleur. Poetsen helpt niet om de tanden lichter van kleur te krijgen. De gevaren Er worden voortdurend aanvallen gedaan op een in aanleg gaaf gebit. Immers kinderen zijn gek op snoep en limonade. Ouders weten wel dat je van snoepen gaatjes krijgt. Er zit namelijk veel suiker in. Maar lang niet iedereen weet dat in veel zoete producten ook zuren zijn verwerkt. Je proeft ze niet, want de zoete smaak overheerst. Maar die zuren in voeding en dranken veroorzaken wel een ander probleem voor het kindergebit: tanderosie. ● 9
27 08 08 11:22:34
35rt% ing
������� ��� ���
ko
��� ���������� ��� ����������� ��� �� ��� ���� ����
5 nummers J/M voor slechts
€ 12,50 10 REDENEN OM NU EEN ABONNEMENT TE NEMEN:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10
werf 10
Omdat J/M eerlijk is over opvoeden Omdat J/M ouders van alle schoolgaande kinderen helpt Omdat J/M betrouwbarer informatie geeft Omdat J/M ouders zelf aan het woord laat Omdat J/M de beste boekentips heeft (voor ouder én kind) Omdat J/M altijd volledig is Omdat J/M de leukste uitjes weet Omdat J/M een super website heeft: www.jmouders.nl Omdat J/M altijd praktische tips geeft En omdat dit natuurlijk een fantastische aanbieding is! J/M Tandenspecial
27 08 08 11:32:02
T
�����
������� ��� ���
��� �������������� �� � �� � � � ������ �������������
��� ���������� ��� ����������� ��� �� ��� ���� ����
0
l
� � �� �� ��
�� �� �� �
���� �������� ���������� ������������������������ �������������
�����������������
��������������������� �������������
���� �������� ���������� �������������
�� � � ���� � �� � ��
� � � � � � ������ ������� � � �� � � � � �� � �����������
Ga naar www.jmouders.nl/abonnement of bel 0800-0220660 Tandenspecial J/M
werf 11
11
27 08 08 11:32:09
Interview Tekst: Roosmarijn Pel
Fotografie: Eline Hensen
Tanderosie: de sluipende sloper Veel ouders denken dat gaatjes de grootste bedreiging voor het gebit van hun kind is. Dat tanderosie ook een groeiend probleem is, weten maar weinigen. Eén op de drie ouders heeft er zelfs nog nooit van gehoord. Kindertandarts Frans Frankenmolen geeft uitleg. Wat is tanderosie? ‘Bij tanderosie lost het glazuur dat op de tanden zit, door zuurinwerking op en verdwijnt. Daardoor worden tanden en kiezen eerst dunner, dan broos en doorschijnend en vervolgens brokkelen ze af.’ Hoe ontstaat tanderosie? ‘Het wordt voornamelijk veroorzaakt door zuren uit voeding en dranken. Zuur maakt het tandglazuur gelei-achtig waardoor het makkelijker met de tong of met een tandenborstel weg te vegen is. Er zijn twee soorten zuren, de zuren die we zelf aanmaken zoals het maagzuur en de zuren die we van buitenaf innemen zoals zuren in sinaasappelsap of in ketchup.’ 12
tandarts 12
Geen sinaasappels en citroenen meer eten dus? ‘Dat zou kunnen bijdragen. Maar citrusvruchten vormen pas echt een gevaar voor tanden wanneer ze vaker op een dag worden gegeten. Bovendien eten we al jaren citrusvruchten en pas de laatste jaren zien we kinderen van 14 met het gebit van een tachtigjarige.’ Hoe komt dat dan? ‘Door een veranderende leefstijl. Enerzijds drinken we tegenwoordig meer zure dranken als ice tea of het populaire drinkontbijt en nemen we vaker zure tussendoortjes. Daardoor wordt het glazuur steeds meer blootgesteld aan zuren. Zeker zure tussendoortjes J/M Tandenspecial
27 08 08 11:24:48
T
l
‘Wees extra terughoudend met zuren tijdens de wisselperiode’
Tandenspecial J/M
tandarts 13
13
27 08 08 11:24:51
Interview
‘Verdwenen glazuur k TANDEROSIE Om hoeveel kinderen gaat het eigenlijk? ● Ouder dan 16 jaar: 1 op de 4 jongeren ● 13 - 16 jaar: 1 op de 5 kinderen ● 10 - 12 jaar: 1 op de 10 kinderen ● 6 - 9 jaar: 1 op de 14 kinderen ● Jonger dan 6 jaar: 1 op 20 kinderen Bron: Tanderosie? Nooit van gehoord!; De (on)bekendheid van tanderosie onder ouders en tandspecialisten Amsterdam: TNS NIPO, 2005
zoals winegums of zure matten zijn erosiebevorderend. Ook appels kunnen op den duur tanderosie veroorzaken, maar dan moet je er wel flink wat per dag eten. Anderzijds poetsen we tegenwoordig vaak na het eten of drinken van iets zuurs meteen onze tanden. En dat is funest, want dan wordt het glazuur direct weggeveegd. Glazuur heeft minimaal een halfuur nodig om te herstellen. Na het eten of drinken van iets zuurs is het dus beter om niet direct te gaan tandenpoetsen.’
Zijn kinderen gevoeliger voor tanderosie dan volwassenen? ‘Zeker. Bij het doorbreken van een tand is het glazuur nog niet in topconditie en daardoor niet alleen gevoeliger voor het krijgen van gaatjes, maar ook voor tanderosie. Een half jaar nadat de tand of kies is doorgebroken in de mond is het glazuur ‘uitgehard’. Vaak is dan de volgende nieuwe tand al doorgebroken die weer een half jaar nodig heeft om sterk glazuur te krijgen. Extra terughoudendheid met zuren tijdens de hele wisselperiode kan dus beslist geen kwaad.’ 14
tandarts 14
U noemde ice tea en drinkontbijt als boosdoeners. Met welke dranken moeten we nog meer oppassen? ‘Sinaasappelsap, sportdranken en ice tea staan in de top drie van zure dranken. Maar eigenlijk kunnen alle frisdranken het glazuur aantasten. Sportdranken zijn erg zuur en zeker in een droge mond na het sporten is hun uitwerking funest. Speeksel is nodig om de zuurgraad in de mond te stabiliseren en met minder speeksel is er dus meer tijd nodig voor herstel.’ Wat ‘mag’ nog wel? ‘Alle fris- en sportdranken met mate gebruiken. Thee, water, melk of chocomelk zijn geen bezwaar. Nu is het ook geen goed idee om de hele dag chocomelk te drinken, want het is niet alleen vet, maar bevat ook suiker en kan dus gaatjes veroorzaken.’ Wat is eigenlijk het verschil tussen tanderosie en cariës (gaatjes)? ‘Tanderosie lost het glazuur aan de buitenkant op en cariës ondermijnt het glazuur van binnenuit. Bij cariës ontkalkt de tand onder het tandoppervlak. Wanneer de onderlaag door bacteriën zo verzwakt is, kan het zijn dat er bijvoorbeeld tijdens het kauwen een stukje tand afbreekt en dan zit er een gaatje. Cariës wordt veroorzaakt door een slechte mondhygiëne en veel zoetigheid. Maar een snoepje meer of minder maakt geen fluit uit als er goed wordt gepoetst. Tanderosie ontstaat door zure voeding en dranken en kan nog worden versterkt door direct na het eten of drinken tanden te poetsen. Door het poetsen wordt het glazuur weggevaagd voor het speeksel de kans heeft J/M Tandenspecial
27 08 08 11:24:57
T
ur komt nooit meer terug’
l
gekregen het te herstellen. Tanderosie ontstaat dus niet van binnenuit, maar aan het tandoppervlak. Door zuren brokkelt het oppervlak steeds verder af.’
Tegen die tijd is het al te laat. Hoe kunnen we tanderosie eerder herkennen? ‘Het begint bij de achterkant van de boventanden en op de kauwvlakken van de grote kiezen. Normaal hebben tanden en kiezen, zeker bij kinderen nog, een wat ruwer oppervlak, de structuur is ribbelig. Door tanderosie worden de tanden gladder en glimmender en zien we aan de achterzijde van de voortanden kuiltjes door slijtage. Het kauwoppervlak van kiezen verliest door tanderosie zijn knobbels. Door de slijtage kan het tandbeen bloot komen te liggen waardoor tanden en kiezen gevoelig worden.’
Tandenspecial J/M
tandarts 15
En wat als het toch al te laat is. Hoe valt het dan te herstellen? ‘Niet! Verdwenen glazuur komt nooit meer terug. De tandarts kan de schade repareren en het er mooi uit laten zien, maar wat weg is, blijft weg. Bovendien hebben alle reparaties een beperkte levensduur. Voorkom het dus alsjeblieft!’ Hoe doen we dat? ‘Zoals eerder gezegd: let op zuren, dat is de beste preventie. Drinken kinderen toch zure dranken, doe er dan ijsblokjes in, gekoelde dranken zijn minder schadelijk. Voorkom ook getut tijdens het drinken, zoals spoelen in de mond of een half uur over een glas cola doen. Het is beter om het glas in een keer leeg te drinken. In landen rond de Middellandse Zee zien we veel minder tanderosie. Daar drinken mensen wanneer ze dorst hebben, dus gieten ze het in een keer achterover. En bovendien is het vaak nog gekoeld ook. In de nacht zure dranken drinken is overigens nog schadelijker dan overdag. ’s Nacht wordt er minder speeksel geproduceerd en duurt het dus ook langer voor de zuurgraad in de mond is hersteld. Een blikje fris mee naar bed of een glas appelsap op het nachtkastje is dus absoluut niet aan te raden. Geef het glazuur bovendien tijd te herstellen om erosie te voorkomen. Na het drinken van fris- of sportdranken helpt het even de mond te spoelen met water. Ook na overgeven is het absoluut niet raadzaam om direct de tanden te poetsen. Even spoelen met wat water helpt om de nare smaak weg te krijgen en het zuur in de mond te neutraliseren.’ ● 15
27 08 08 11:24:59
Eten & drinken
Zuur kan het gebit aantasten en daar moeten we dus voor oppassen. Maar dat is nog niet zo makkelijk, want veel ‘zure’ producten smaken helemaal niet zuur. Hoe zit dat?
16
zuurproducten 16
J/M Tandenspecial
27 08 08 11:20:40
T
l
P
er jaar drinken we in Nederland per persoon bijna honderd liter frisdrank, waarvan bijna de helft cola. Daarnaast drinken we ook nog eens ongeveer 25 liter vruchtensap. Al die dranken bevatten naast suikers die gaatjes veroorzaken, ook zuren. Het toegevoegde fosforzuur (bijvoorbeeld in cola), citroen- of appelzuur (in allerlei fris- en sportdranken, ook de light varianten) geven de dranken hun frisse smaak. Het verraderlijke is dat de zure smaak niet opgemerkt wordt door de toegevoegde suiker of zoetstof, maar dat het zuur wel degelijk
is ook zuur toegevoegd (bijvoorbeeld in de
vorm van azijn- of citroenzuur), zoals slasaus, mayonaise of ketchup.
Snoep Dat er in snoep veel suiker zit en dat je kind er gaatjes van kan krijgen, weten we allemaal wel. Minder bekend is echter dat ook in snoep zuren kunnen zijn verwerkt. Winegums, fruittoffees, zure matten en lolly’s, om er maar een paar te noemen. Verder zijn candysprays en gels extreem zuur. Hiervan worden steeds kleine beetjes in de mond of op de tong aan-
Zoet & ook zuur zijn uitwerking heeft. Veel dranken zijn zuur. Water, gewone thee (zonder suiker) en melk zijn goede alternatieven.
Fruit en levensmiddelen Maar het zuuroffensief houdt niet op met drankjes, er zit ook zuur in het juist zo gezonde fruit zoals citrusvruchten, appels en kiwi’s en de producten die daarvan gemaakt zijn (appelstroop, jam, vruchtensap). En aan een onverwacht groot aantal levensmiddelen
gebracht, waardoor de tanden keer op keer zuur te verwerken krijgen. Lolly’s en ander sabbelsnoep kunnen schadelijk zijn omdat de zuren lang in de mond blijven. Er zijn dus veel zure producten die het glazuur kunnen aantasten. Maar dat betekent natuurlijk niet dat je je kind geen appelsap, sinaasappelsap of zure matten meer mag geven. Doe het echter met mate en zorg ervoor dat het glazuur voldoende tijd heeft om te herstellen. ●
Zure producten
Alternatieven
Appelsap ● (Light) Frisdrank ● Appelmoes ● IJslollies ● Mayonaise ● Ketchup
●
●
Tandenspecial J/M
zuurproducten 17
Melk Gewone thee ● Zuiveltoetje ● Kaas ● Ontbijtkoek ● Groentesnacks ●
17
27 08 08 11:20:42
Advertorial
Bescherm je kind te Tandartsen en mondhygiÍnisten beschouwen tanderosie als een groeiend probleem bij kinderen. Zuren in voeding, zoals fruit, vruchtensap en (light)frisdrank verzachten tijdelijk het tandglazuur, waardoor het makkelijker kan afslijten. Deze slijtage noemen we tanderosie. Zonder dat je het merkt slijt het tandglazuur van je kind af. De tanden kunnen dan dunner, transparanter en geler worden. Zuren zijn verraderlijk Het tandglazuur van je kind komt steeds vaker met zure voedingsmiddelen in aanraking. (Light)Frisdrank bevat veel zuren, maar bijvoorbeeld jam, mayonaise en appelstroop ook. Zelfs gezonde voeding en drank waarvan je het niet zou verwachten, kunnen zuren bevatten die schadelijk zijn voor het gebit. Denk bijvoorbeeld aan kiwi’s, sinaasappels, appels en
vruchtensappen. Het gevaar van tanderosie is dus vaker aanwezig dan je in eerste instantie zou denken. Gelukkig kun je tanderosie helpen voorkomen. Kun je tanderosie herkennen bij je kind? De eerste gevolgen kun je zelf niet zien, je tandarts wel. Vraag de tandarts om advies, zodat je tijdig maatregelen kunt nemen om het gebit van je kind te helpen beschermen tegen tanderosie. Proglasur Junior Proglasur Junior van Sensodyne is in samenwerking met tandartsen speciaal ontwikkeld voor kinderen. Deze tandpasta verhardt het tandglazuur waardoor het beter bestand is tegen zuren. Zo help je het gebit van je kind beschermen tegen tanderosie. Laat je kind daarom dagelijks poetsen met Proglasur Junior.
Meer weten over tanderosie? Ga dan naar www.proglasur.nl
advertorial def 18
27 08 08 12:07:34
l
d tegen tanderosie! Tips:
Gebruik een rietje
Moedig je kind aan zure dranken met een rietje te drinken. Het rietje moet wel tot achter de tanden in de mond gestoken worden.
Tussendoortjes
Probeer vaker zure tussendoortjes te vervangen door groentesnacks (zoals wortels), kaas of zuivel.
Tandenpoetsen
Geef je kind een uur voor het tandenpoetsen geen zure dranken of voedingsmiddelen.
Vraag je tandarts
Bezoek regelmatig met je kind voor controle de tandarts en vraag je tandarts naar tanderosie.
Tandpasta Proglasur Junior ● ● ●
● ●
heeft zachte mintsmaak voor kinderen ouder dan 6 jaar verhardt het tandglazuur en helpt beschermen tegen tanderosie elke dag tweemaal poetsen verkrijgbaar bij drogist en supermarkt
advertorial def 19
27 08 08 11:32:53
20
eetmomenten 20
J/M Tandenspecial
27 08 08 11:23:38
Eet-en drinkmomenten
Houd het bij zeven! Wanneer je kind de hele dag door eet en drinkt, heeft het tandglazuur te weinig tijd om te herstellen. Beperk daarom het aantal eet- en drinkmomenten per dag tot maximaal zeven. Illustratie: Grootzus
D
e laatste jaren zijn de voedingsgewoonten ingrijpend veranderd. Het aantal maaltijden dat met het hele gezin wordt genuttigd, is verminderd. Een op de vijf kinderen slaat ’s ochtends het ontbijt over. Daarentegen is het aantal tussendoortjes ink toegenomen.
Aantal eet- en drinkmomenten Meer tussendoortjes en een toename van de populariteit van zure voeding. Het gevolg is dat het kindergebit steeds vaker in contact komt met zuur. Zolang de zuurmomenten beperkt blijven tot een paar keer per dag is er nog niets aan de hand. Er is dan nog voldoende tijd voor het speeksel om de zuren te neutraliseren en de mineralen van het glazuur weer aan te vullen. Wanneer je kind echter de hele dag door eet en drinkt, is de tijd tussen Tandenspecial J/M
eetmomenten 21
de eetperiodes te kort voor het glazuur om te herstellen. Die tijd is er wel als het aantal eet- en drinkmomenten per dag beperkt wordt tot maximaal zeven: drie hoofdmaaltijden en maximaal vier tussendoortjes. Houd er wel rekening mee dat elk eetmoment dat buiten de drie hoofdmaaltijden valt, als een tussendoortje geldt: een snoepje of een stuk fruit, maar ook een glas frisdrank valt hieronder.
Te veel momenten Eet of drinkt je kind vaker dan zeven keer? Probeer dan eten en drinken te combineren. Geef fruit bijvoorbeeld bij de maaltijd. En laat kinderen liever twee glazen achter elkaar drinken, dan verspreid over de middag. Voedsel waarop je kind goed moet kauwen, zorgt ervoor dat de speekselvorming wordt 21
27 08 08 11:23:40
Probeer eten en drinken te combineren gestimuleerd en daardoor wordt de schadelijke invloed van zuren beperkt. Ook een zuivelproduct of een glas water beperken de schadelijke invloed van zuren.
Drinkgedrag Hoe schadelijk een drank voor het gebit is hangt, behalve de hoeveelheid zuur, ook af van het drinkgedrag. Het scheelt of een glas zure drank in één keer wordt leeggedronken, want treuzelen is voor het gebit schadelijker. Het is bijvoorbeeld slecht om frisdrank door de mond te spoelen, totdat de prik bijna weg is.
Water, gewone thee en melk zijn niet schadelijk omdat ze nauwelijks of geen zuren en suikers bevatten. Daarom tellen ze niet mee voor het aantal eet- en drinkmomenten. ●
Tips Geef kinderen liever een boterham, drinken en fruit in één keer dan verspreid over bijvoorbeeld de middag. ● Vervang zure tussendoortjes eens door minder zure tussendoortjes zoals groentesnacks of een blokje kaas. ● Thee, water of melk zijn goede vervangers voor zure dranken zoals appelsap of frisdrank. ● Voorkom dat je kind te lang tut met zure dranken en laat het glas in één keer leegdrinken. ● Een zure maaltijd kun je het beste afsluiten met een zuivelproduct zoals een glas melk of een yoghurttoetje. ●
Hoe vaak en wat heeft je kind gegeten en gedronken? Vul eens een paar dagen achter elkaar onderstaand lijstje in (neem daarvoor de lijst over). Het is een handige manier om te weten te komen wat en hoe vaak je kind op een dag eet en drinkt.
HOEVEEL EETMOMENTEN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 22
eetmomenten 22
TIJDSTIP
GEDRONKEN? HOEVEEL?
GEGETEN?
8.00 uur
Melk
1 boterham met kaas
1 glas
J/M Tandenspecial
27 08 08 11:23:41
Geintje Tanden
Samenstelling: Monique Montanus
Roos (10) gaat direct vanuit vioolles door naar de orthodontist. Die ziet haar in de wachtkamer zitten met haar viool en vraagt of ze niet even wat wil spelen voor de collega’s en patiënten. Daar heeft ze geen zin in. De orthodontist blijft echter aandringen, tot het Roos te gortig wordt en ze luid tegen hem zegt: ‘Luister, ik kan ook een andere orthodontist nemen!’
Bijten Frank (5) bijt stukjes van zijn lollie. ‘Niet doen, dat is slecht voor je tanden,’ waarschuw ik. Waarop Frank verontwaardigd corrigeert: ‘Ik doe het met mijn kiezen, hoor!’
Melktanden Chris (3) poetst zijn tanden en vraagt aan mij: ‘Mama, ik heb melktanden, hè?’ Ik bevestig dat en zeg dat hij ze lekker schoon moet poetsen. Waarna Chris onverstoorbaar doorvraagt: ‘En jij hebt koffietanden, hè?’
Controle Het is weer tijd voor de controle bij de tandarts. Ik vraag aan Constantijn (5) of hij nog weet wat er gaat
Tandenspecial J/M
geintje 23
gebeuren. Natuurlijk weet hij dat. ‘De tandarts gaat met zo’n vorkje en lepeltje kijken wat er tussen mijn tanden zit.’
Kunstgebit Lisa (6) komt elke ochtend even bij keuvelen in het grote bed. Ze ziet de gebitsprothese van mijn man op het nachtkastje liggen en zegt vol ontzag: ‘Mam! Papa is sterk, die kan in één keer al zijn tanden eruit halen!’
Snoep We hebben het over kinderlokkers en drukken onze nazaten op het hart om nooit met iemand die ze niet kennen mee te gaan. Ook niet als die lekkere snoepjes aanbiedt. Coen (5) vindt dat zo logisch als wat. ‘Natuurlijk niet, dat is hartstikke slecht voor je tanden!’
Wisselen Amanda (6) is haar tanden aan het poetsen maar Niels (4) heeft daar geen zin. Papa; ‘Niels, als jij je tanden niet poetst, gaan ze stuk. Dan vallen ze eruit.’ Niels is niet onder de indruk. ‘Dat moet toch ook? Bij Amanda zijn ze er ook uitgevallen.’
Prothese Bij de tandarts wachten Wouter (7) en Aron (5) op hun beurt. Om de tijd te doden bekijken ze een vitrinekast met gipsafdrukken van gebitten. ‘Kijk Aron,’ wijst Wouter, ‘ dat zijn allemaal gebitten.’ Aan een van de gebitten is een rood labeltje bevestigd. ‘En deze heeft een plakje snijworst gegeten.’
Deze geintjes hebben eerder in J/M gestaan
Orthodontist
23
27 08 08 11:21:59
Kindergebit
De kunst van h Vaak genoeg en op de juiste wijze tandenpoetsen gecombineerd met een juist eet- en drinkgedrag zorgen ervoor dat je kind een gaaf gebit houdt. Een aantal poetstips. Wanneer? Poets na elke maaltijd, zo voorkom je gaatjes in tanden en kiezen. Om tanderosie tegen te gaan is het niet alleen belangrijk te letten op de eet- en drinkgewoonten van je kind, maar ook op hoe en wanneer het de tanden poetst. Door de inwerking van zuren in eten en drinken wordt het oppervlak van tanden en kiezen tijdelijk zachter en kan de glazuurlaag makkelijker wegslijten. Vandaar dat het advies van deskundigen inmiddels luidt: poets tweemaal per dag de tanden en kiezen, één keer ’s ochtends na het ontbijt en een keer ’s avonds voor het slapen gaan. En laat je kind één uur voor het tandenpoetsen geen zure producten meer eten of drinken.
overslaat. Begin achteraan bij de kiezen en ga via de tanden naar de kiezen aan de andere kant. Neem er de tijd voor. Voor poetsen met een elektrische borstel geldt hetzelfde. Alleen hoef je zelf geen poetsbewegingen te maken en kun je de borstel langzaam over de tanden
‘Poets tweemaal per dag de tanden en kiezen’ en kiezen opschuiven. Poets ook na als je kind een elektrische tandenborstel gebruikt. Let op dat je kind zijn tanden niet te krachtig poetst. Een klein beetje druk is voldoende. Poets volgens de 3 B’s: Binnenkant, Buitenkant, Bovenop.
Hoe de tanden te poetsen?
De juiste poetshouding
Zet de tandenborstel recht op de tanden. Maak korte horizontale bewegingen om de tandplak weg te poetsen. Houd een vaste volgorde aan, dan neemt je kind dat automatisch over en is er minder kans dat je plekjes
Poets in ieder geval één keer per dag na. Als je je kind (na)poetst, is het van belang dat je goed zicht hebt in de mond en er voldoende steun is voor jou en je kind. Ga schuin achter je kind staan. Als je met je hand de
Begin beneden met de binnenkant. 24
tanden poetsen 24
Dan de buitenkant
Poets hierna bovenop (de kauwvlakken van de kiezen)
J/M Tandenspecial
27 08 08 11:21:31
n het poetsen kin ondersteunt, rust het hoofd tegen je bovenlichaam. Buig een beetje over je kind heen, zodat je goed ziet waar je poetst. Een andere manier is om voor je kind te gaan staan en het met het hoofd bijvoorbeeld tegen de muur te laten rusten. Ondersteun de kin met je ene hand, terwijl je met de andere poetst. Op deze manier kun je goed zien waar je poetst. Besteed bij het napoetsen extra aandacht aan de achterste kiezen.
Gebruik voor je kind een tandenborstel met een kleine borstelkop met zachte haren. Vervang de borstel iedere drie maanden of eerder als de haartjes niet meer op één lijn staan. Zodra kinderen een tandenborstel kunnen vasthouden, kunnen ze ook elektrisch poetsen.
Poets vanaf 5 jaar tweemaal per dag met fluoride tandpasta. Een tandpasta met een hoog fluoridegehalte maakt het tandglazuur harder en bestrijdt daarmee tanderosie en gaatjes. Er zijn speciale tandpasta’s ontwikkeld voor kinderen in verschillende leeftijdscategorieën. Kijk dan altijd naar de leeftijd die hierbij wordt aangegeven (bijvoorbeeld 5-12 jaar). ●
tanden poetsen 25
●
Dan weer de buitenkant
●
●
●
●
Laat je kind tweemaal per dag de tanden poetsen. Eén keer ’s ochtends na het ontbijt en een keer ’s avonds voor het slapen gaan. Laat je kind één uur voor het tandenpoetsen geen zure producten meer eten of drinken. Geef het een zachte tandenborstel en een fluoridetandpasta. Poets de tanden bij kinderen totdat ze 10 jaar zijn tenminste eenmaal per dag na. Oudere kinderen kunnen meestal zelfstandig poetsen. Ook dan kan het geen kwaad als je af en toe controleert of de tanden en kiezen schoon zijn. Gebruik bij het controleren bijvoorbeeld tandplakverklikkers. Dat is een rode kleurstof in tabletvorm die tandplak zichtbaar maakt. Je kunt de tabletjes kopen bij de drogist. Bezoek tweemaal per jaar met je kind de tandarts .
BRON EN ILLUSTRATIES: IVOREN KRUIS
De tandpasta
Tandenspecial J/M
●
●
De tandenborstel
Poets vervolgens de boventanden en -kiezen. Poets eerst de binnenkant.
Extra tips
Eindig met de kauwvlakken van de kiezen. 25
27 08 08 11:21:36
Boeken
Het gekke bekken en gave tandenboek.
Hupsakee toverfee
Wanneer begint het wisselen en hoelang gaat dat door? Wat is de beste manier om tanden te poetsen? Wat gebeurt er als een gaatje wordt gevuld? Wanneer is een beugel nodig? Alles wat je wilt weten over een gezond gebit. Voor kinderen vanaf 6 jaar.
Als prins Mauro zijn tanden wisselt, zorgt de tandenfee voor het vervullen van zijn wensen. Maar net even anders dan prins Mauro had gedacht. Een prentenboek met leuke, expressieve tekeningen in kleur. Voor kinderen vanaf 4 jaar.
Door Marja Baseler, uitgeverij The house of books, € 14,50
Door N van den Hurk, uitgeverij Zwijssen, € 4,95
Grote tanden Grappig verhaal over Karim die aan het wisselen is. Hij vindt het maar lastig, al die gaten in zijn mond. En ze lachen hem ook nog uit! Op het strand vindt hij haaientanden en lijmt die in zijn mond. Nu ziet hij er zo gevaarlijk uit, dat iedereen bij hem wegloopt. Maar als hij ze wil weghalen, blijken ze muurvast te zitten. Wat nu? Vanaf 4 jaar. Door Marita de Sterck, uitgeverij De Eenhoorn, € 13,50 26
boeken 26
J/M Tandenspecial
27 08 08 11:31:29
T
l
Jibbe wil naar de tandarts
Lekker bekkie!
Jibbe is 6. Hij heeft één grote wens: hij wil graag naar de tandarts. Zijn ouders vinden alles goed wat Jibbe wil. Maar naar de tandarts mag hij abso-luut niet. Hoe moet Jibbe dit nu aanpakken?
Over holle kiezen, hazentanden, kromme beugels, enge boren en een klepperend kunstgebit. Lekker lezend gidsje boordevol leuke en boeiende weetjes over het gebit. Geschikt voor kinderen vanaf circa 9 jaar.
Door Adrian Verbree, uitgeverij Vuurbaak, € 9,75
Door Ditte Merle, met illustraties van Philip Hopman, uitgeverij Unieboek, € 10,-
Oeps leert tandenpoetsen Oeps is op een manestraal van zijn planeet Lamaar naar de aarde gekomen. Als hij zijn vriendje Lucas ontmoet, ziet hij dat Lucas grote gaten in zijn mond heeft. Oeps hoort hoe Lucas aan die gaten komt en hij leert nog veel meer over tanden en kiezen. Als hij weer naar huis gaat, heeft hij een verrassing van Lucas bij zich: het tandenduiveltjesspel. Speel je mee? Vanaf circa 4 jaar. Door Ursul Scheffler, uitgeverij Vries-Brouwers, € 14,90 Tandenspecial J/M
boeken 27
27
27 08 08 11:31:37
Het afgesleten tandglazuur van je kind‌
*
Voeding, hoe gezond ook, kan zuren bevatten die het tandglazuur aantasten.
De eerste gevolgen van tanderosie kan je niet zien. Je tandarts kan dit wel.
‌komt niet meer terug. Kinderen wisselen hun tanden meestal vanaf hun zesde jaar. Het tandglazuur is dan nog niet volledig uitgehard en is daardoor extra kwetsbaar voor zuren in voeding zoals fruit, vruchtensap en frisdrank. Zuren verzachten het tandglazuur, waardoor het makkelijker kan afslijten. Deze slijtage noemen we tanderosie. Afgesleten tandglazuur komt niet meer terug. Laat je kind daarom dagelijks poetsen met Proglasur Junior van Sensodyne. Deze tandpasta verhardt het tandglazuur, waardoor de tanden van je
*Beeld bewerkt ter illustratie A12011
kind beter bestand zijn tegen zuren.
HELPT HET KINDERGEBIT BESCHERMEN TEGEN TANDEROSIE EN GAATJES
www.proglasur.nl 1022150022_PGL Junior advertentie_150x210.indd 1 advertentie junior 28
18-08-2008 16:18:25 27 08 08 11:35:30