de beste vriend van ouders
Online special
+
3
maart 2015 19e jaargang € 4,95 jmouders.nl AP
grote J/Menquête
een 'gameboy-rug' + nog 4 side effects van digitale media (en zo voorkom je ze)
+
Handleiding: een smartphone voor je kind
Hoe, wanneer, waarom?
de leukste appjes tussen jou en je kind
Acteur en ondernemer
Cas Jansen:
‘ Dat getut met een baby is niets voor een man’
Erica Verdegaal over kleedgeld
De ipad als oppas
3 whizzkids over hun ontdekkingen
Handig, hè? (mag best)
Blijf af!
het beste offline speelgoed
we u e i n Hun boek: dag martphonge ig…) r e i s s de zijn we nieuw t (en wa
Wij
Zij
het gezin
de kinderen
12
12 Drijft de smartphone ons gezin uit elkaar?
Is het mobieltje een zegen of een zevenkoppig monster? Uitslag van onze enquête onder ruim duizend J/M-lezers
20 Zo doen wij het
‘We zouden niet moeten ruziën met de kinderen erbij’
28 Reisreportage
40
Roadtrip door Australië
24
32 Effe appen
Online gesprekjes met je kind
10 Nieuws 23 Hebben 24 Huisdier
De waterschildpad
26 Mijn puber & ik 34 Cultuur
40 Whizzkids
Ze zijn 8, 9 en 13 en maken apps, games, robots en computers
48 Pas 8 en de rug van een vijftiger
46 56
Fysieke gevolgen van gamen en appen
56 Beestenboel
Wat kunnen we leren van dieren? Lucia Nimcova fotografeert de antwoorden.
20 4
Nieuws 38 Knutselen 46 kiezels Offline 55 ‘Gewoon’ speelgoed Kinderboeken 64 Cultuur 65
Ik
inhoud
de ouder
70 ‘Van rustig leven word ik niet zen’
70
Acteur Cas Jansen over de opvoeding van Joëlle en Vincent
6 5 vragen & 5 gezinnen 8 Medewerkers & colofon 35 6 x J/M + 2 gratis kinderboeken
76 5 vragen over je kind online
66 Word abonnee
80 ‘Ik verstop de controllers’
100 Volg onze online cursussen 105 Geintje 106 Volgende maand
Nu met 42% korting 96 Wat een feest Lezers waren bij de voorpremière van Jack bestelt een broertje
Weetjes en tips over social mediatrends
Hannahs zoon is verslaafd aan gamen
84 De iPad als oppas
Waarom niet?
88 ‘Kleintjes houden meer van je’
Journalist Jan Heemskerk over zijn eerste en tweede leg
92 De wetenschapper
Hoogleraar Media, Jeugd & Samenleving Patti Valkenburg: ‘Media zijn als een grote zak chips’
76
Nieuws 68 Column 83
Suus Ruis
Zalm uit de oven
Gedrag langs de lijn
Nieuwe rubriek: financieel opvoeden, door Erica Verdegaal
COVERBEELD Deborah van der schaaf
Succesrecept 91 Tischa lost het op 97
Dwars & Deskundig 102 Cultuur 103
92 5
Drijft de smartphone ons gezin uit elkaar?
De smartphone als zevenkoppig monster. Of als zevenkoppig geschenk. Het Is maar hoe je het bekijkt. Wij wilden weten hoe onze lezers en sitebezoekers denken over het virtuele maatje van hun kroost. Een enquĂŞte onder ruim 1000 J/M-ouders geeft zicht op zeven karaktertrekken van de smartphone. âž˝ tekst Anne Elzinga beeld deborah van der schaaf
12
wij
J/M onderzoek
13
wij
NIEUWS
samenstelling Anne elzinga illustraties Zsuzsanna Ilijin
psyche
Mannen zijn hartstikke trouw... ….als er weinig vrouwen voorhanden zijn. Dat blijkt uit een onderzoek onder de Makushi’s, een volk dat op de savanne van Guyana woont en kampt met een overvloed aan mannen. Terwijl we sinds Charles Darwin altijd gedacht hebben dat mannen meer van de kortdurende avontuurtjes zijn en vrouwen meer van de monogame relatie. ‘Het is tijd om met dit soort stereotypes af te rekenen’, zegt onderzoeker Ryan Schacht. Want als vrouwen een schaars goed zijn, dan kiezen kerels eieren voor hun geld en gaan ze voor een langdurige verbintenis. Voor vrouwen maakt het niet uit uit hoeveel partners ze kunnen kiezen: die eisen altijd trouw. Volgens Schacht komt dat omdat vrouwen zich willen verzekeren van de steun van hun partner bij het grootbrengen van het nageslacht.
beeld stocksy
Bron: Royal Society Open Science
10
n!’
Het geheim van een succesnummer
Feiten & cijfers
20%
meer rendement levert het spaargeld van je kind op als je het op een kinderrekening zet in plaats van op een gewone spaarrekening. Banken bieden hogere rentes op kinderrekeningen omdat die spaartegoeden langer blijven staan (vaak minimaal tot hun 18e verjaardag) en er dus meer op verdiend kan worden. Bovendien zijn kinderen de klanten van de toekomst. Bron: Spaarrente.nl
maatschappij
Groene ouders maken duurzame kinderen
huishouden Hutspot van de robotkok
Hutspot van de robotkok
Door YouTube-filmpjes te bekijken, kunnen speciaal ontwikkelde robots leren hoe zij een maaltijd bereiden. De robot ziet hoe hij keukengereedschap moet gebruiken, identificeert welke stappen hij daarbij moet nemen (eerst het mes pakken, dan het mes in de juiste positie brengen, snijden en kijken of het goed gegaan is), zet die om in een regel en leert vervolgens die regels in de juiste volgorde toe te passen. Wat deze robots zo bijzonder maakt, is dat ze niet klakkeloos imiteren, maar zelf bedenken op welke manier zij die stamppot gaan klaarmaken. Volgens onderzoekster Cornelia Fermüller van de University of Maryland kunnen deze robots ons in de toekomst werk uit handen nemen, waardoor wij ons op uitdagender taken kunnen richten. Bron: www.cmns.umd.edu
Groene ouders maken duurzame kinderen
Jong geleerd is oud gedaan, en ook: zoals de ouden zongen, piepen de jongen. Beide spreekwoorden gaan op voor de mate waarin kinderen ‘duurzaam doen’ en betrokken zijn bij de wereld om hen heen. Gaan ouders bewust om met het milieu en zetten zij zich in voor de samenleving, dan brengen ze dat over op hun nageslacht. Dat ouders dat goed doen, blijkt wel uit het feit dat de meeste 12- tot 17-jarigen zuinig zijn met energie en water, liever fietsen dan met de auto weggebracht willen worden en bewust met afval omgaan. Liefst 85 procent doet bijvoorbeeld het licht uit als ze de kamer
media
Groeiapp
verlaten en de kraan dicht tijdens het tandenpoetsen. Lakser zijn ze met de oplader van hun mobiel: die laten ze vaak in het stopcontact zitten. Daarnaast geldt voor de helft van de kinderen dat ze geld doneren aan of inzamelen voor goede doelen en zo’n vier op de tien doen vrijwilligerswerk. Hoe altruïstisch je kind is, is echter nog bepalender dan het goede voorbeeld dat jij geeft. Is hij van het type dat zonder eigenbelang mensen wil helpen, dan gedraagt hij zich duurzamer dan kleine egoïstjes.
Zet de GroeiApp op je smartphone of tablet en je kunt, waar en wanneer je maar wilt, het hele GroeiPad van je kind vastleggen: zijn lengte en ziektes, maar ook grappige uitspraken of een lieve foto. Bovendien kun je eenvoudig doorklikken naar deskundige achtergrondinformatie over ontwikkeling en opvoeding. De app is de van de makers van de aloude GroeiGids (7 delen van Kinderwens tot Puberteit).
Bron: Jongeren en de wereld 2014, Kaleidos Research
Bron: Groeigids.nl
Computer kent je beter dan je vriendin
11
Roadtrip door
Australie Tekst en beeld margriet marbus
Journaliste Margriet Marbus trok met haar gezin langs de Oostkust van Australië. Felicia (7), Freddy (11) en Sebastiaan (14) wilden ‘echt reizen’. Een roadtrip dus. ‘Yeahhh.’ 28
wij
reisreportage
Australiërs zijn zelf nogal van de roadtrips. Dus comfort voor degene die per auto of boot reist, dát is er, merk ik tijdens de voorbereiding. Voor weinig geld vind ik overal langs de weg wel een cabin in een cabinpark te huur. In mijn gedachten popt even de kip-caravan op, maar dat blijkt een understatement voor de luxe ingerichte minihuisjes die op het scherm verschijnen. Een grote Chevrolet 4WD is bij de autoverhuur ook goed betaalbaar. Op het vliegveld van Brisbane staat hij keurig klaar. En daar gaan
we, op weg naar de eerste Australische stad. Brisbane is superschoon en kindvriendelijk. Geen straatvuil, veel musea, een rivier en vooral veel bomen. Parken met speeltoestellen. Restaurants met kidscorners, net zoals in boeken kledingwinkels. En overal koffietentjes met locally grown coffee en ijskraampjes. Onze cabin staat op een gezellig trailerparkje vol groen en bloemen, met een restaurant en midgetgolfbaan. Mensen uitsluitend Aussies - kwebbelen met elkaar over de hegjes. De cabin is ruim, schoon en de
twee slaapkamers hebben allebei een flinke badkamer en goede bedden. En dat voor 60 euro per nacht. In Brisbane staan onder andere museumbezoek - het scheepvaartmuseum met veel grote, oude schepen is helemaal into kids - een surfclinic, een koalapark en een kangoeroe farm gepland. Natuurlijk leven koala’s en kangoeroes ook nog steeds in het wild in Australië, maar om er zeker van te zijn dat we ze ook echt zien, heb ik toch een bezoek aan een park ingepland. Per boot varen ➽
‘ Daar zijn ze opeens: reuze zeeschildpadden, gewoon naast de boot’ 29
Zij
generatie Einstein
Whizzkids Emma (8), Tim (9) en Erik (13) maken apps, robots, games en filmpjes. En dat leren ze zichzelf. tekst Monique montanus Beeld Anneke Hymmen
‘Ik ga een spel maken voor de App Store’ Omdat Emma Looren de Jong een snelle leerling is, zit ze een ochtend per week in een plusklas. Daar leert ze programmeren met Scratch. Dat doet ze ook graag thuis. Scratch is gratis software waarmee je kunt leren hoe computers werken. Zo krijgen kinderen spelenderwijs het programmeren onder de knie. En niet alleen kinderen, ook universiteiten werken ermee. Het systeem lijkt een beetje op bouwen met Lego: je maakt programma’s door blokken op elkaar te klikken. Je zet bijvoorbeeld een filmpje in elkaar door eerst een animatie figuurtje te kiezen - ‘Dat heet een sprite,’ zegt Emma - en 40
daar muziek, bewegingen, achtergronden en tekst aan te koppelen. Emma leerde het in de plusklas omdat ‘het belangrijk is dat kinderen leren programmeren, want dan kunnen ze dat als ze groot zijn’. Scratch bleek echter verslavend leuk en nu is Emma er thuis ook regelmatig mee bezig, net als haar broertjes. ‘Als je weet hoe het moet, kan iedereen dit. Je moet alleen een beetje kunnen lezen.’ Natuurlijk wil ze best even een demonstratie geven. Allereerst kiest ze een sprite: dat wordt een eenhoorn. De eenhoorn gaat naar de bioscoop – de achtergrond van een bioscoop verschijnt met een muisklik op het scherm – en daar ontmoet hij zijn vriendjes. Broertje Luka staat inmiddels al achter Emma te springen om een handje te helpen. Hij mag zinnetjes inspreken, die Emma profes sioneel opneemt: ‘Nu mag je praten: drie, twee, één...’ Luka laat wat fraai gehinnik eruit rollen en teksten als ‘waar zijn mijn vriendjes nou’, ‘daar zijn ze’ en ‘hoera’. Ondertus sen bouwt Emma stapsgewijs het script op: ze voert een aantal seconden in tussen een
Wie Emma Looren de Jong (8) Zit in groep 5 én in de plusklas Hobby’s viool spelen en turnen Gebruikt een laptop, iPad, iPod, computer en de Wii. Ze deelt alles met broertjes Jesse (10) en Luka (6)
eweging van de eenhoorn, b het geluid van een muziek instrument en de gesproken teksten. Zo ontstaat in korte tijd een heuse scène, waarin zelfs haar eigen stem en die van Luka door elkaar heen praten. Wat maakt Scratch zo leuk? ‘Je kunt echt van alles maken: spelletjes, filmpjes, verhalen. En je kunt er heel veel bij fan taseren. Het hoeft niet per se een poppetje te zijn dat je laat lopen: het kan ook een draak zijn, een zelfbedacht monster of 3D-letters.’ Nee, haar vriendinnen zijn er niet mee bezig, denkt ze. Ze hebben het er tenminste nooit over. Maar je kunt producties wel delen door een account
aan te maken bij Scratch en daar je filmpje of game op te zetten. Misschien gaat Emma dat nog wel een keer doen, want ze loopt met plannen rond om een echt groot spel te gaan maken. Hoewel, eigenlijk wil ze zo’n game dan meteen in de App Store hebben. ‘Dan kunnen anderen er ook mee spelen. Het wordt een spel met spoken en zo, die een pop petje achterna zitten. En dan kunnen spelers zelf een pop petje kiezen. Uiteindelijk raakt het poppetje bevriend met de spoken of jaagt ze weg. Dat ga ik maken. En dan laat ik het gratis zijn.’ ➽ Meer weten over Scratch? Kijk op scratchweb.nl
41
zij
knutselen
Kei leuk
Ga eropuit en zoek de mooiste en grootste keitjes. Maak ze schoon en beschilder ze.
Dit heb je nodig
Zo doe je het
keien
Verzamel keien en kiezelsteentjes van verschillende formaten.
water en sop
Maak ze goed schoon en droog.
handdoek acrylverf kwasten stiften
Beschilder de keien zoals je wilt. Of teken erop. Je kunt er bijvoorbeeld een klein verhaaltje mee maken. Zo kunnen je kinderen er eindeloos mee spelen. Daarnaast zijn de stenen ook leuk als presse-papiers of als blikvangers op een tafeltje of kastje.
Samenstelling Iris van Woudenbergh Beeld Barbara de Hosson
47
48
zij
Digitale media & gezondheid
Pas 8 en de rug van een vijftiger
Regelmatig horen we over de sociale, psychische en cognitieve gevolgen van het opgroeien in een digitale wereld. Maar kan dat ook lichamelijk kwaad? Ja, helaas. Een analyse van de vier belangrijkste (in)directe fysieke gevolgen. Mét tips, om ze te voorkomen. ➽ tekst Anne Elzinga beeld Johan Kleinjan
49
70
Ik
interview
Acteur en ondernemer Cas Jansen
‘Een rustig leven, daar word ik niet zen van’ De jeugd van acteur Cas Jansen (37) was zorgeloos en vrij. En alles was bespreekbaar. Een goed voorbeeld, maar toch pakt hij als vader sommige dingen anders aan. ‘Ik rookte al op mijn 14e, dat mogen mijn kinderen echt niet. Ik denk dat mijn generatie zich veel bewuster met dingen bezighoudt. Oók met de opvoeding.’ tekst Sara Luijters beeld Teska Overbeeke
Onze afspraak in Café Americain is hij vergeten. Maar, appt hij me, binnen tien minuten is-ie er alsnog. ‘Het is een slecht excuus, ik weet het, maar door een update van mijn telefoon zijn niet al mijn afspraken overgezet,’ verontschuldigt Cas Jansen zich bij binnenkomst. Die telefoon speelt momenteel een grote rol in zijn leven, want hij is druk bezig met het openen van een café-restaurant - Venster 33 in hartje Amsterdam - samen met twee jeugdvrienden. Bovendien is hij zijn eigen theaterproductiebedrijf gestart. Hij probeert er het hippe New Yorkse theaterstuk Venus mee op de planken te brengen. ‘Ik ben nu even aan mijn telefoon verslaafd. Als de kinderen spelen, check ik snel mijn mail.’ Recent was hij nog te zien in de succesvolle kinderfilms Mees Kees en Wiplala en in het theater in het stuk The Normal Heart, over de begindagen van de aidsepidemie. ‘Maar dit jaar staat acteren op een lager pitje en richt ik me op die andere dingen.’ Een opvallend besluit voor iemand die al jong
besloot dat het toneel dé plek was waar hij wilde zijn. ‘School vond ik leuk, maar ik was niet erg gemotiveerd. Zodra ik naar de Jeugdtheaterschool ging, wist ik: dit is het. Ik houd van toneel. Als ik een theater binnenloop ruik ik het verhaal, het magische wat theater te bieden heeft. Ik wil mensen ontroeren, raken, enthousiasmeren voor een stuk. Als collegaacteurs tijdens een tournee een ongemotiveerd moment hebben en klagen dat ze er geen zin in hebben, word ik boos. Het publiek heeft een kaartje betaald en wij mogen blij zijn dat dit ons werk is. Daarin kan ik heel temperamentvol zijn.’ Hoe fantastisch hij acteren ook vindt: ‘Er schuilt geen Pierre Bokma in mij.’ Hij ziet zichzelf niet tot zijn zeventigste in een busje door het land toeren. ‘Toen Joëlle net was geboren, ben ik bedrijfskunde gaan studeren. Met het geld dat ik verdiende voor de Jumbo commercials kocht ik de vrijheid om me het komende jaar op het café-restaurant en mijn eigen bedrijf te kunnen richten.’ Cas is vader van twee kinderen, dochter Joëlle (5) en zoon Vincent (bijna 2). ‘Dat temperamentvolle zie ik keihard terug bij Joëlle. Dat heeft ze
overigens van ons allebei: Annelieke en ik kunnen heel ongeduldig, driftig en heftig zijn. Maar ook behoudend en bedachtzaam. Vorig jaar hebben Joëlle en ik een paar flinke clashes gehad, ze is erg van de ups en downs en heeft soms heftige uitbarstingen. Ik vond het lastig daarmee om te gaan, vooral toen Vincent net geboren was en we weinig sliepen. Als ouder wil je het altijd goed doen. Dat bestaat natuurlijk niet, maar we wilden wel weten wat we beter konden doen. Annelieke heeft toen ➽
Cas Jansen (37) is onder meer bekend van All Stars, De Hel van het Noorden, Leve Boerenliefde, Mees Kees en Wiplala Woont samen met actrice Annelieke Bouwers (38), Joëlle (5) en Vincent (bijna 2) Opgegroeid in Badhoevedorp Fijnste gezinsmoment ‘Onze reis naar Hawaï’ Minst fijne gezinsmoment ‘Al jaren rond zes uur ’s ochtends opstaan, daar kan ik niet aan wennen’ Slechtste daad als vader ‘Dat ik soms ongeduldig kan zijn’ Beste daad als vader ‘Zoveel mogelijk met ze samen zijn’ 71
vragen
thinkstock
over sociale media trends
76
ik
Je kind online
De telefoon van mijn dochter piept continu. Hoeveel Whatsappjes kan een puber aan? Heel wat, zo blijkt. De meeste berichten zijn waarschijnlijk afkomstig uit groepsgesprekken, die een soort achtergrondruis bij haar dagelijkse bezigheden vormen. Reageren hoeft lang niet altijd.
Misschien verstandig: Kunnen jij of andere huisgenoten dat eeuwige gebliep niet meer hóren, of merk je dat het gewhatsapp bij je dochter voor concentratiegebrek of slaaptekort zorgt, dan is het hoog tijd voor duidelijke afspraken. Geen telefoons bij de maaltijd, huiswerk komt eerst, als ze gaat slapen blijft de smartphone in de woonkamer, et cetera. Een simpele tip voor een beter humeur: spreek af dat iedereen zijn telefoon thuis op ‘stil’ zet.
Wel erg: als je kind via WhatsApp wordt gepest of uitgescholden. Als ieder berichtje een inbreuk kan betekenen op je dochters gevoel van veiligheid, moet er iets gebeuren. Hoe ga je om met pestgedrag via WhatsApp? Volgens Remco Pijpers, expert bij kenniscentrum Mijn Kind Online, is het vooral belangrijk om te zorgen voor een sfeer waarin het kind makkelijk praat over dit soort problemen. ‘Praat niet te veel vanuit je ergernis over haar WhatsAppgedrag,’ raadt hij aan. ‘Ga niet zenden. Als ze bijvoorbeeld wordt buitengesloten van WhatsApp-gesprekken, zal ze je eerder in vertrouwen nemen als ze weet dat ze hier een zinnig gesprek met je over kan voeren.’
Wat als je kind 24/7 aan het appen is? Moet je je zorgen maken over Snapchat? En wat moeten we aan met vlogger Enzo Knol? Handige weetjes & tips over je kind en sociale media. ‘Als je een puber hebt die moeilijk praat, maar wel op je berichten reageert, kies dan vooral voor WhatsApp.’
Handig: Menig ouder voert lastige gesprekken met zijn kinderen tegenwoordig zélf bij voorkeur via WhatsApp. Prima idee, vindt Pijpers. ‘Als je een puber hebt die moeilijk praat, maar wel op je berichten reageert, kies dan vooral voor WhatsApp.’ ➽
tekst Marjolein van Trigt
77
‘Ik verstop thuis
Ivo, de 15-jarige zoon van Hannah, is verslaafd aan gamen. Sinds een jaar is hij in therapie bij Jellinek Jeugd. Extra complicatie is dat Ivo een autistische stoornis heeft - net als zijn vader, broers en zusje.
80
de controllers’ Tekst Monique Montanus
Ik
Gamejunkie
‘De computer en de PlayStation staan in de zitkamer. Expres, zo kan ik beter in de gaten
houden wat iedereen doet. Dat geldt vooral voor Ivo. Want als het aan hem ligt, speelt-ie van de vroege ochtend tot de late avond. Hij is al zeker vier jaar verslaafd aan gamen. Al mijn kinderen - ik heb er vier - hebben een autistische stoornis, net als hun vader. Maar ze hebben het allemaal op een andere manier. Ivo ging vanaf groep 6 naar het speciaal onderwijs. Daar zit hij nu nog steeds, in een 3/4 havo/ vwo-klas. Hij heeft het er enorm naar zijn zin, maar het is wel lastig dat bijna al zijn klasgenoten behept zijn met het gamevirus. Na school gamen ze vaak via skype met elkaar.
ze zelfs niet uit of er visite is; ze gaan gewoon gamen. En als je ze daarin stoort, ben je een spelbreker. Soms mag Ivo een paar dagen niet gamen. Als het echt de spuigaten uitloopt, haal ik alles weg.
Dan pak ik ook zijn telefoon af. En ik verstop de controllers. Maar Ivo is slim, veel slimmer dan ik. Hij vindt altijd wel weer wat anders. Er zit een code op de computer, maar als een ander die per ongeluk niet afsluit, zit Ivo er direct achter. Hij heeft er een neus voor. Al ga je maar even naar het toilet. En dan is het heel vervelend om hem daar weer vandaan te krijgen. Aan de andere kant is het een hartstikke lief joch. Af en toe kijk ik samen met hem naar een film. Dat vindt hij leuk. Andere keren wil hij wel Als hij de kans krijgt begint hij ’s morgens na het douchen al met spelletjes op z’n mobiel. Tijdens meekijken, maar lukt het hem niet om zich los te weken van zijn spel. Zijn broers zijn minder de maaltijden moeten mobieltjes sowieso van tafel. Heen en terug naar school - hij gaat met de van het gamen. Maar die zijn wel heel erg op hun mobiel gefocust en daardoor nauwelijks bij auto omdat zijn school in een andere stad staat een gesprek te betrekken. Dat vind ik ook een - speelt hij op zijn DS. Op school gamet hij vorm van verslaving. volgens mij alleen in de pauze. Meestal is hij rond vieren thuis; dan moet hij eerst de hond uitlaten. Omdat hij veel huiswerk al op school Ivo speelt vaak spellen waarin je iets moet maakt, wil hij daarna gamen. En na het eten wil oplossen of bereiken. Hij is er heel gehaaid in, hij ook weer. Om tien uur moet hij naar bed, speelt de meest ingewikkelde games zó uit. Dat maar dat lukt niet altijd. Zeker niet als hij een geeft hem veel voldoening. Bij gamen krijg je online spel speelt, want dan zijn anderen van direct respons. Als die positief is, werkt dat hem afhankelijk. heel stimulerend. Zeker als je bij een online spel Je moet dus heel erg duidelijk zijn. Altijd ook nog eens waardering van je medespelers afspraken maken, van tevoren een limiet krijgt, iets wat een autistisch kind meestal in aangeven. Over een kwartier gaan we eten, dan zijn omgeving mist. Nog een voordeel: je ziet moet je afsluiten. Dat moet ik om de vijf niemand, terwijl je wel samen aan het spelen minuten herhalen. En dan is hij echt van goede bent. Dat is makkelijk; je hoeft geen oogcontact wil, hij is er heilig van overtuigd dat het hem te hebben of op lichaamstaal te letten. lukt om zich daaraan te houden. Maar meestal Zijn school heeft een vast overleg met Jellinek lukt het niet. Dus uiteindelijk moet je hem er Jeugd. Ik kaartte al twee jaar lang bij zijn van afhalen. Dan kan hij heel heftig reageren. mentoren aan dat Ivo alleen maar met gamen Hij explodeert, zou je zo een klap kunnen bezig is. Maar ze dachten dat ik overdreef. Tot geven. Maar dat herken ik ook wel een beetje bij ik zei: “Laat Jellinek dan eens meekijken. zijn vader. Die is precies hetzelfde. Joep komt Misschien heb ik het inderdaad fout.” Er volgde thuis, pakt zijn tablet en gaat zitten. Het maakt een gesprek en toen schrokken ze toch wel. ➽ 81
Ik
interview wetenschapper tekst Anne Elzinga Beeld Mieke Meesen
Hoogleraar Media, Jeugd & Samenleving Patti Valkenburg
‘Media zijn als een grote zak chips’
Liefst 45 pagina’s telt het curriculum vitae van hoogleraar Media, Jeugd & Samenleving Patti Valkenburg. Vijftien pagina’s met al haar activiteiten en dertig pagina’s met publicaties.
‘Víjfenvéértig?,’ lacht Valkenburg. ‘Heb je ze echt geteld?’ Het is een indrukwekkende lijst, zeker als je bedenkt dat Valkenburg pas op haar dertigste ging studeren. Voorlichtingskunde werd het, destijds onderdeel van de studie Pedagogiek. ‘Ik ben geïnteresseerd in het samenspel tussen media- en opvoedingseffecten en in de vraag hoe mensen in hun dagelijkse leven beïnvloed worden door media.’ Maar de reden dat zij haar doctoraalscriptie schreef over de impact van angstwekkende media op angstreacties van jongeren, is vooral persoonlijk. ‘Ik was te jong toen ik voor het eerst de film The Exorcist zag. Die scène waarin de door de duivel bezeten hoofdrolspeelster haar hoofd 360 graden draait! Daar ben ik echt een jaar lang bang van geweest. Ik sliep er niet goed door.’ In 1990 kon ze nog niet bevroeden dat media nu zo’n hype zouden zijn. Maar in het begin van het nieuwe millennium voorzag zij wel als één van de eersten dat sociale media best eens heel groot konden worden. ‘Facebook bestond nog niet, maar wel voorlopers als CU2 en Hyves. Dat móet iets gaan worden, dacht ik: communiceren is zo aantrekkelijk voor tieners. Inmiddels is het zo’n hot issue dat ik wel eens aan mijn eigen onderwerp ten onder dreig te gaan.’ ‘Schermgaande jeugd’, noemt Valkenburg de kinderen van nu. ‘Ze zitten tegenwoordig langer achter hun scherm dan op school. Gemiddeld zes uur per dag.’ Daar wordt
De positieve effecten van (sociale) media op kinderen zijn groot, weet hoogleraar Patti Valkenburg. Gamen is goed voor onder meer de leerprestaties, creativiteit, het doorzettingsvermogen en het ruimtelijk inzicht. Van sociale media verbeteren hun zelfvertrouwen en sociale vaardigheden. Er is maar één gevaar: dat ze er te veel mee bezig zijn. Taakje voor ouders dus: je kind beheersingsvermogen aanleren. 92
behoorlijk paniekerig over gedaan. Maar dat geldt voor elke technologische vernieuwing, weet Valkenburg: er is altijd angst voor verlies van onschuld, vaardigheden of fatsoen. ‘Bijna 2500 jaar geleden maakte Socrates zich al zorgen dat de uitvinding van het geschreven woord zou leiden tot geheugenverlies, omdat leerlingen nu niks meer hoefden te onthouden. Schijnwijs zouden ze daarvan worden, in plaats van echt wijs.’ Ook ouders worden er een beetje zenuwachtig van, niet in de laatste plaats vanwege ➽
IK
j/m lost het op
Tischa Neve (44) is kinder-足 psycholoog, spelthera足peut en J/M's opvoedcoach. Ze woont samen met Koen en heeft een zoon, Dim (5), een pleegdochter (19) en doet aan 足crisisopvang voor pleegzorg. J/M biedt van Tischa Neve - online opvoed足 trainingen (onder andere zelfvertrouwen stimuleren, positief opvoeden en omgaan met je puber) - webinars jmouders.nl/ link/tischa
Dus nu zit je ermee:
Je bent een sportouder... Overenthousiast sta je langs de lijn, je kind fel aanmoedigend om zelf te scoren. Ai, verkeerde reactie! Tips om je als ouder net zo sportief op te stellen als je spelertje in het veld. tekst Tischa Neve
97
ik
cultuur
samenstelling Monique Montanus
Jan Versweyveld
S. Masini/sameneigenwijs.nl
theater
Koningin
Lear
Tom Lanoye bewerkte Shakespeares King Lear tot een hedendaagse tragedie. Hierin is niet een man, maar een vrouw aan de macht in een internationaal opererend familiebedrijf. Aan de vooravond van een economische crisis verdeelt zij het concern geheel onverwachts onder haar drie zonen. In ruil verlangt ze een eed van liefde en dankbaarheid. De jongste zoon weigert. De gevolgen zijn niet te overzien.
workshop
Zelfbewust opvoeden Twee inspirerende coaches, een groep betrokken ouders en een geweldige locatie direct aan het strand van Bergen: dat zijn de ingrediënten voor de workshop Zelfbewust Opvoeden. Een cadeautje voor jezelf, waarin je ervaart wat je kind jou eigenlijk wil vertellen met zijn gedrag. Meer informatie: www.sameneigenwijs.nl
Tournee vanaf 5 maart t/m 18 april, Toneelgroep Amsterdam Info en tickets www.tga.nl
film site
boek
Ontspannen ouders, blije kinderen Ben je de driftbuien van je kind zat? Heb je er genoeg van om elke dag weer een machtsstrijd te voeren? Wil je niet meer tegen je kind schreeuwen? Boos worden, straffen of verbieden werkt vaak niet. Door grip op je eigen emoties te krijgen kun je realistische grenzen stellen, meer empathie tonen en duidelijker communiceren. Zo stimuleer je je kind om mee te werken. Dat scheelt veel dreigen en smeken.
Opvoedwijzer Ontspannen ouders, blije kinderen, door Laura Markham, Hogrefe uitgevers, € 22,50
Hip & gezond Op zoek naar een gezonde traktatie of snack voor in de schooltas? Op www.boostyourkids.nl vind je wekelijks hippe tips en verantwoorde recepten. Ook hun emotionele welzijn staat op deze site centraal. Verder belevenissen van bloggende ouders, aanbiedingen en info over evenementen voor groot en klein. www.boostyourkids.nl
Chappie Denk je een lief en ongelooflijk intelligent jongetje te adopteren, blijkt-ie een robot te zijn. En dan ook nog eentje die verkeerde vriendjes kiest. Gezinsdrama in science fiction-sfeer. Echt een film voor papa? Chappie, vanaf 5 maart in de bioscoop 103