J/M April 2015

de beste vriend van ouders

4

april 2015 19e jaargang € 4,95 jmouders.nl

‘NIET ELKE MOSLIM DOET DAT’

Wat je tegen je kind zegt over terreur

DE WAARHEID ACHTER PESTEN & POPULAIR ZIJN TV-PRESENTATRICE

MILJUSCHKA WITZENHAUSEN:

‘Ik maak geen machtsstrijd van eten’

+

samen een paasbrunch maken met je kind de moestuin in huisdier: de cavia

Hoezo zijn ze te

DRUK?

Wij

Zij

het gezin

de kinderen

14 Hoezo, ze zijn zo druk?

Lekker energiek en spontaan: dat is de essentie van het kind zijn

20 Zo doen wij het ‘Ze moeten niet zeuren’

26 ‘Zaaien, zorgen, smullen’ Planten & oogsten is hot.

Een minicursus moestuin

20

50

30 ‘Niet elke moslim doet dat’

Hoe praat je met ze over terreur?

40 Reisreportage Dwalen door Duitsland

12 Nieuws 23 Hebben 24 Huisdier De cavia 38 Paasbrunch 43 Cultuur

24 38

50 Noëlle

Fotoreportage: de ontwikkeling van kind tot puber

58 ‘Je wilt niet dat je kind anders is’ Ruben, Femke en Damiën werden te vroeg of met een handicap geboren

66 Party in de beautysalon Nieuwe rubriek: kinderfeestjes

Nieuws 48 Knutselen Blije eitjes 56 Coole outfits 64 Kinderboeken 68 Dwars & Deskundig 69 Hoe word je rijk?

Cultuur 70

6

56 58

Ik

inhoud

de ouder

74 ‘Van eten maak ik geen strijd’

74

Presentatrice Miljuschka Witzenhausen over de opvoeding van Rembrandt en Felina

80 ‘Ik heb spijt van mijn scheiding’

In hoeverre mag je kiezen voor je eigen geluk?

84 De wetenschapper

4 Medewerkers & colofon 8 5 vragen & 5 gezinnen 35 Winactie: gratis of met korting naar Het Scheepvaartmuseum 44 Word abonnee Jij J/M, zij nieuwe sneakers 98 Geintje 99 Volgende maand

Ontwikkelingspsycholoog Eddy de Bruin: ‘Kleuters weten al wie populair is en wie niet’

92 5 Vragen aan nanny Jo Frost

En: haar 10 belangrijkste opvoedtips

94 ‘Ik kan niet tippen aan mijn eigen vader’

Panorama-hoofdredacteur Frans Lomans vindt dat hij als opvoeder soms tekortschiet

Nieuws 72 Kort en krachtig 79

Nieuwe rubriek: 10 vage teksten waar je kind niets mee kan

72 84

Column 83 Suus Ruis

Skypen met... 88

COVERBEELD BRECHT EVENS

Nieuwe rubriek: expat & opvoeden

Tischa lost het op 89 Je kind luistert niet

Cultuur 97

7

WIJ

NIEUWS

SAMENSTELLING ANNE ELZINGA ILLUSTRATIES ZSUZSANNA ILIJIN

gezondheid

Laat je kind afwassen

Dat kan een allergie voorkomen.

Uit onderzoek onder meer dan duizend Zweedse kinderen blijkt dat in gezinnen waar de vaat nog gewoon met de hand wordt gedaan, kinderen minder vaak last hebben van allergieën.

Helemaal als ze hun maaltijden ook nog direct van de boer halen.

Of gefermenteerd voedsel eten dat met behulp van bacteriën, schimmels of gist beter verteerbaar en gezonder is gemaakt.

Waarschijnlijk wordt het kroost in dit soort gezinnen meer aan bacteriën blootgesteld en raken ze daar eerder immuun voor.

Om dan maar meteen de vaatwasser de deur uit te doen en de afwasborstel in ere te herstellen, is volgens de Zweden een stap te ver. Daarvoor is nader onderzoek nodig.

BEELD HH/PLAINPICTURE

Bron: Pediatrics

12

opvoeding

Ouders liegen meer tegen zoons Neem twee muntjes met een blauwe en een groene kant. Zeg tegen ouders van 3- tot 6-jarigen dat zij de muntjes moeten opgooien en opschrijven welke kant bovenkomt.

Vertel ze dat zij of hun kind een prijsje kunnen winnen als er twee groene muntjes verschijnen. En kijk dan naar wat ouders als resultaten opgeven als zij het spelletje alleen dan wel samen met hun kind doen én als dat kind een jongen dan wel een meisje is. Dit is exact het experiment dat The National Bureau of Economic Research uitvoerde.

Zoals ze hadden verwacht, waren ouders eerlijker over de uitkomsten als ze de muntjes in het bijzijn van hun kind opgooiden. En ze waren meer bereid erover te liegen als ze daarmee een speeltje voor hun kind konden binnenhalen dan wanneer ze zelf beloond werden.

Maar wat de onderzoekers verbaasde, was dat ouders van dochters de boel veel minder vaak belazerden dan die van zonen. Is dat evolutionair bepaald of vinden we oneerlijkheid maatschappelijk ongewenst voor meisjes? In ieder geval verklaart het misschien wel waarom volwassen mannen doorgaans vaker liegen dan vrouwen: ‘Dat komt wellicht door wat meisjes en jongens op vroege leeftijd meekrijgen.’

Bron:nber.org

maatschappij

onderwijs2032.nl Ben jij een van die 17 miljoen ministers van onderwijs?

Laat dan je stem horen in de brede maatschappelijke discussie over de toekomst van het onderwijs op onderwijs2032.nl. Zo heb je invloed op het advies dat het Platform in het najaar uitbrengt aan het kabinet.

voeding

Pas op voor

te gezond

Steeds meer kinderen eten zó gezond dat ze ondervoed dreigen te raken. Kinderarts Sandra Schrama en haar collega’s van het Haagse Juliana Kinderziekenhuis hebben geen harde cijfers, maar zagen eind 2014 in krap drie weken zeven kinderen met symptomen van ondervoeding. Je kunt ook doorslaan in te gezond eten, waarschuwt Schrama. ‘Vooral hoogopgeleide ouders schrappen zuivel en granen, helemaal in lijn met populaire ideeën over gezond eten.’

Daardoor krijgen hun nazaten te weinig voedingsstoffen binnen en ontwikkelen ze allerlei klachten. Af en toe een patatje mag best.

Bron: AD.nl

Pas op voor té gezonde voeding

Ouders liegen mee

maatschappij

55.000 kinderen

krijgen jaarlijks te horen dat papa en mama uit elkaar gaan. In één op de vijf gezinnen ontaardt dat in een vechtscheiding, waarbij ouders met elkaar over de grond rollen (of elkaar doodzwijgen) en even vergeten dat er ook nog kinderen zijn die hieronder lijden. Omstanders zien het vaak gebeuren, maar weten niet of en hoe ze moeten ingrijpen. Om hen te helpen toch iets te doen, is het ministerie van VWS een campagne gestart (onderdeel van ‘Voor een veilig thuis’). Op www.vechtscheidingen.nl vind je tips.

Eén daarvan: blijf onpartijdig.

Ouders liegen meer tegen hun zoons

Dit doet je kind in de tweede helft van het schooljaar

Wat je kind kan leren van een kankerpatiëntje

13

Pushende moe

WIJ

drukke kinderen

Hoezo, ze zijn te druk?

Inderdaad, kinderen zijn druk. Lekker energiek en spontaan zijn is nou net de essentie van het kind zijn. Maar of ze té druk zijn? Die vraag roept meteen drie nieuwe discussiepunten op: hebben ze het druk, vinden we ze druk of worden ze druk gemaakt? ➽ TEKST MARLIES JANSEN BEELD BRECHT EVENS

15

V.l.n.r. Anouk (40), Veerle (8), hond Knuppel, Dennis (41) en Cody (5)

WIJ

onze regels

‘Ze moeten niet zeuren’

Zitten jullie altijd op één lijn?

En is consequent zijn belangrijk?

Ouders reageren op een aantal opvoedstellingen.

Anouk: ‘Echt vette ruzie kan niet waar kinderen bij zijn.’

Dennis: ‘Mopperen doen we wel eens als ze erbij zijn. De kinderen deinzen er niet van terug, ze zijn wel wat gewend.’ ➽ TEKST ANNE BAKKER EN LARA AERTS BEELD LOUISE HONÉE

21

stocksy

Zaaien zorgen smullen

WIJ

De moestuin Moestuintjes zijn hot. Lekker, je tanden zetten in een zelfgekweekte tomaat. Maar hoe pak je zo’n project het beste aan? De tien tuinlessen van ervaringsdeskundige Phaedra Werkhoven.

‘Pluk elke avond de rupsen van je kooltjes af.’

TEKST PHAEDRA WERKHOVEN

‘Er wil nog wel eens wat uitkruipen als de salade eenmaal op je bord ligt’

1

Betrek je kinderen van jongs af aan bij je tuin. Dat is al het halve werk. Veel kinderen vinden het leuk om te tuinieren, maar weten er bitter weinig van hoe alles groeit en bloeit. Niets is leuker dan te zien hoe een komkommer groeit - en hoe belachelijk veel emmers water die nodig heeft om groen en groot te worden. En dan heb je dus nog maar één komkommer(tje).

Ook leren ze incasseren, want een dag niet bewaterd betekent een verdorde plant.

2

Denk klein. Je hoeft geen lap grond te hebben om je kinderen en jezelf wat plezier aan een moestuintje te laten beleven. Zelf trapte ik in de val van een veld van 1000 vierkante meter moestuin en ik moet zeggen, daar ging de lol sneller vanaf dan ik had kunnen vermoeden. Een grote moestuin vraagt namelijk om grote zorg. En die heb ik, als fulltime werkende moeder van vier kinderen, al genoeg.

3

Bederf het plezier niet door te veel van ze te vragen. Bedenk dat jij degene bent die een moestuin wil, en dat je kind daarin alleen meehelpt en niet het leeuwendeel van de zorg moet doen. Wij hebben het wel eens overdreven en de kinderen de moestuin laten omspitten of eindeloos onkruid laten plukken.

Dat was zonde, want daardoor raakten ze minder gemotiveerd. Gek hè?

Dus laat hen zaadjes planten met maximaal resultaat: rucola (groeit hard en snel), veldbloemen (want ook die zijn nodig in een mooie moestuin) en boontjes (zie les 5).

4

Soms kunnen kinderen intelligente vragen stellen als: ‘Waarom zouden we hier in de moestuin zo ingewikkeld doen om sla te poten, als je ze voor 99 cent in de winkel kunt kopen?’ Heb daar maar eens een goed doordacht antwoord op. Ik vertelde iets over onze eigen grond, dat het bij ons langzaam groeit en dus lekkerder is, dat het waardevol is om zelf

te verbouwen, dat je ervan leert door voor je grond en dus ook voor je gewassen te zorgen.

Dat er bij ons geen pesticiden aan te pas komen en in de winkel wel. Het overtuigde ze.

5

Er gaat niets boven de smaak van boontjes uit eigen tuin. Maar als je, zoals ik, een lel van een moestuin hebt, heb je ook bakken vol bonen. Dat houdt in: invriezen. Want geloof me, na een week boontjes uit eigen tuin komen ze je neusgaten uit. En ook uit die van je kinderen. Dan wordt de juichkreet ‘kijk jongens, uit eigen tuin!’ met gegrom begroet. Ik weet nog dat ik een ieniemienie tuintje had waarin slechts één armzalige bonenplant in een pot stond. Daar groeiden elf zielige boontjes aan die amper met het blote oog waarneembaar waren. Toen ik ze met een zorg als ware het kleine baby’tjes in de pan drapeerde tussen de reuzebonen uit de winkel, was ik zo trots op die elf boontjes. En de kinderen aten ze met smaak.

‘Ze zijn echt veel lekkerder, mam,’ zeiden ze verrast.

6

Tuinieren is goed voor de ‘leef in het moment’-fase. Ook voor kinderen. Ze zijn even weg bij telefoons, televisie of iPads en ze zijn buiten. Uit diverse onderzoeken blijkt hoe gezond het is om buiten te zijn. Je denkt helemaal nergens aan. Er ontstaan vaak leuke gesprekjes. Je zweet weer eens (want het is best zwaar werk). ➽ 27

30

WIJ

praten over Terreur

Niet elke moslim doet dat 59 Procent van de ouders praat met zijn kind over moslimextremisme, blijkt uit een enquête van J/M. Terreuraanslagen zijn bijna dagelijks nieuws en als ouders moeten we daar iets mee.

De vraag is: hoe voorkom je dat je jouw kind onnodig bang maakt? Of dat hij de wereld gaat verdelen in ‘wij’ en ‘zij’? ➽ TEKST ANNE ELZINGA BEELD HH/PLAINPICTURE

31

Uitzicht vanaf de Marienbrücke op slot Neuschwanstein

dwalen door

duitsland TEKST EN BEELD SUZANNE DE BOER

Zo dichtbij, en toch zo compleet anders. Suzanne (43) en Yonne (40) koersten met Emy (11) en Nina (9) voor twee weken richting Zuid-Duitsland. Woeste natuur, vakwerkhuizen, Doornroosjekastelen: ‘Dit is de Efteling in het echt.’

40

WIJ

reisreportage

Haus im Wiesengrund is een prachtig vakwerkhuis

Met een paar appels maak je vrienden

In het kasteel duiken veel zwanen op: deze namen we mee als souvenir

Bomen, bergen, groen en bossen die in wouden veranderen: wat is het in Sauerland mooi! Ons eerste logeeradres, Haus im Wiesengrund, is een vakwerkhuis waar we verwelkomd worden door kippen en kuikens. De Nederlandse eigenaren Piet en Nelleke maken ons wegwijs, en een blik naar buiten levert een speeltuin op en een kabelbaan. En omdat Sauerland bekendstaat om zijn helende bronnen zijn er ook twee dompelbaden op loopafstand. Je kunt er tot je knieën in staan, dieper is het niet, maar Emy en Nina hebben het nu nog over 'de twee zwembaden’.

We voeren paarden in de wei, gaan meerdere keren per dag

Emy gaat een duik nemen in het helende water

kopje onder in het helende water, wandelen door dicht bos en doen boodschappen in Winterberg, iets verderop.

Daar slaan we ook een middag stuk op de Erlebnisberg Kappe. ’s Winters verdwijnt hier alles onder een dik pak sneeuw en kun je er met ski’s en een slee uit de voeten, maar in de zomer kun je je er ook prima vermaken. We wandelen over de Erlebnis Brücke, met klim- en klauterhindernissen onderweg.

Onder ons bevindt zich een bobsleebaan, naast ons gaan stoere mountainbikers met een stoeltjeslift omhoog om de berg per fiets weer af te dalen. We kunnen kiezen: gaan we via een steile glijbaan vanaf de

brug naar beneden en volgen we een avontuurlijke wandelroute, of sturen we de kinderen een Kletterwald in, waar ze tussen de bomen door kunnen klimmen? Het wordt de brug, mét een spelletje midgetgolf en een kennismaking met de zomerrodelbaan. Dit is leuk: op je sleetje 700 meter met een noodgang van de berg afsuizen. Jiehaa!

Piet en Nelleke tippen ons om het Kyrill-Pfad te lopen, een wandeling van een kilometer door een gebied waar een orkaan heeft gewoed. Je loopt over en onder omvergeblazen bomen door, alles is grijs en desolaat. Een indrukwekkend beeld van de kracht van de natuur. Op een regen- ➽

‘We bevinden ons in een sprookje’ 41

50

ZIJ

beeldverhaal

Noëlle Haar rode haren, temperament, humor en onbevangenheid spraken fotograaf Carla Kogelman aan in de nu 13-jarige Noëlle.

Duizenden foto’s maakte ze sinds 2008 van haar. Zo volgt ze Noëlles ontwikkeling van schoolkind tot volwassene.

TEKST SARITA WIJNKER BEELD CARLA KOGELMAN

Noëlle, februari 2014

‘Ik ontmoette Noëlle op het Noorderparkfestival in september 2008. Ik was net begonnen aan de fotoacademie, en had al behoorlijk wat kaartjes volgeschoten met mijn camera. Opeens zag ik Noëlle. Ze probeerde het steltenlopen onder de knie te krijgen, maar het wilde niet lukken. Haar gedrevenheid trok me aan. Ik maakte wat foto’s en stuurde deze naar haar ouders.’

Noëlle bleef echter rondspoken in Carla’s gedachten en daarom zocht ze een paar weken later weer contact. Dit keer voor een studieproject, waarvoor ze een roodharige jongen en een roodharig meisje wilde fotograferen. ‘Na die opdracht ben ik haar gaan volgen.

Duizenden foto’s heb ik inmiddels van haar. Ze intrigeert me. Ik zie haar onzekerheid verdwijnen als ik haar fotografeer, ik zie dat ze geniet. En dan geniet ik ook.’

De band die Carla en Noëlle hebben opgebouwd, ontstond dankzij haar camera. ‘Dat is mijn toegangskaart tot

haar wereld, waar ik nu ook deel van uitmaak. Zij is belangrijk en bijzonder voor mij en ik voor haar.’

Noëlle is enig kind, haar ouders zijn gescheiden en ze woont samen met haar moeder in Amsterdam-Noord. Met haar vader heeft ze geen contact meer.

‘Je jeugd, met name de tijd op de basisschool, is bepalend voor de rest van je leven. Die route naar de volwassenheid wil ik graag in beeld brengen. Noëlle werd bijvoorbeeld gepest, maar op de foto’s zie je dat ze door liefde wordt omringd. Het verdriet dat ze had, laat ze niet meer toe. Je ziet haar op iedere foto groeien. Het is zo bijzonder om te zien hoe zij zich heeft ontwikkeld, niet alleen innerlijk maar ook uiterlijk: haar gezicht, lijf, houding.’

Eigenlijk doet Carla alleen langdurige projecten. Hoe langer je iemand fotografeert, hoe waardevoller het totale plaatje wordt. ‘De kracht van deze serie is dat het zo herkenbaar is, het alledaagse. Je ziet je eigen jeugd erin terug.’

Het liefst brengt Carla nog veel meer jaren van Noëlle in beeld. ‘Zolang Noëlle het mij toestaat, blijf ik haar fotograferen.

Ik hoop dat ik haar kinderen ook nog meemaak.’ ➽

51

ZIJ

knutselen

Blije eitjes Zomaar een ei beschilderen kan iedereen.

Gevorderde paasknutselaars gaan dus aan de slag met lijm, accessoires én verf. En zo transformeert een ei in een paashaas, een piraat of blozend dametje. Of wordt het - pompompom - een knuffelei?

Ultieme uitdaging: bouw je gezin na op tafel.

Dit heb je nodig eieren stiften (eier)verf penselen lijm papier dingetjes om te versieren zoals pompoms, glitters, tape, lintjes, restjes wol, stickers et cetera

Kleurtips

Wist je dat je eieren ook met natuurlijke producten kunt verven?

Experimenteer eens met allerlei soorten groenten en fruit, die je meekookt tijdens het eieren koken.

Een scheut azijn erbij zorgt ervoor dat de verf beter pakt.

• Bietjes geven eieren een paarse kleur.

• Saffraan kleurt ze geel.

Voor iets lichter geel gebruik je sinaasappel- of citroenschillen.

• Spinazie zorgt voor een groene kleur.

• Een mooie gouden gloed krijg je met de schillen van een Golden Delicious appel.

• Rode kool verft je ei blauw.

• Hele sterke koffie geeft een mooie bruine kleur.

• Een uienschil meekoken zorgt voor een spikkeleffect.

SAMENSTELLING IRIS VAN WOUDENBERGH BEELD BARBARA DE HOSSON

57

ZIJ

toen en nu

‘Je wilt niet dat je kind anders is’ Als je kind te vroeg geboren wordt of met een aandoening ter wereld komt, verandert je leven rigoureus. Maar hoe gaat het daarna, in de kleutertijd en later? Drie ouders vertellen.

TEKST BELINDA FALLAUX BEELD WILMA REKKERS

‘Hij compenseert zijn geringe lengte met z’n karakter’ Ellen (37) en Robert (43) zijn de ouders van Ruben (5).

Ruben werd na 27 weken zwangerschap geboren en woog 750 gram.

Ellen: ‘Ik wist niet wat ik zag.

Was dit een baby? Ruben leek op een oud, rimpelig mannetje. Een zakje botten, meer was het niet.

Na drie maanden mocht hij mee naar huis. De prognoses waren goed. En inderdaad, hij ontwikkelde zich normaal, al nam hij de grote stappen - kruipen, staan, lopen - drie maanden later dan andere baby’s.

Wat echt achterbleef, was zijn groei. En dat is nog steeds zo.

Ruben is nu 5 en weegt 13 kilo bij een lengte van 104 cm. In eten heeft hij geen interesse.

Over een hoofdgerecht doet 58

hij rustig drie kwartier. Soms voer ik hem, dan krijgt hij tenminste nog iets binnen.

Toen hij net in groep 2 zat, kwam hij een keer verdrietig uit school. ‘Ze zeggen dat ik klein ben en niet mee mag doen,’ zei hij. ‘Mama, bén ik klein?’ Zijn verdriet deed me pijn. Ik ben zelf als kind gepest en ben er altijd bang voor geweest dat hem dat ook zou overkomen, juist vanwege zijn lengte. Maar ik had het niet nú al verwacht, in een klas met 5-jarigen.

Gelukkig werd het beter nadat z’n juf een boekje had voorgelezen over premature kinderen.

Mijn belangrijkste missie is om Ruben weerbaar en mondig te maken. Ik wil niet overbeschermend zijn, maar hem zelfstandigheid leren. Dus laat

ik hem in de speeltuin gewoon klimmen, in plaats van hem af te remmen. Dan maar een keer een blauwe plek. Heeft hij ruzie met een ander kindje? Ik laat het hem eerst zelf oplossen. En hij doet het goed. Hij is geen bang vogeltje, laat zich de kaas niet van z’n brood eten.

Met z’n karakter compenseert hij z’n gebrek aan lengte.

Ruben is lief, spontaan en makkelijk, altijd vrolijk en enthousiast. Heel sociaal ook, hij kan met iedereen overweg.

Als we tien minuten bij de bakker zijn, heeft hij al een vriendje gemaakt. Als ik naar hem kijk, kan ik eigenlijk alleen maar lachen. Zó trots ben ik.

Over de toekomst maak ik me weleens zorgen. Ruben heeft concentratieproblemen en is erg druk. Dat kan een probleem worden op school.

Hij roept al twee jaar dat hij politieagent wil worden en ik hoop toch zo dat het ook echt kan. Mijn grootste angst is dat

hij klein blijft. Ik hoop op een groeispurt, maar dat is niet realistisch. Wat als hij op 1.60 meter blijft steken? Iemand zei eens: “Ach, Roel van Velzen heeft ook een vriendin.” Ik klapte dicht, uit boosheid. Met zoveel onbegrip kon ik niet uit de voeten. Snappen mensen dan niet dat je als ouder gewoon niet wilt dat je kind anders is?

Het idee dat hij er last van gaat krijgen, maakt me droevig. Dat gun ik hem niet.

Intussen is Ruben zijn blije zelf.

Hij wordt elke dag om half zeven wakker en stuitert dan naar beneden, klaar voor een nieuwe dag.

Als ik terugdenk aan wat er toen in de couveuse lag en hoe hij nu is… dat is onvoorstelbaar. Dit hadden we toen niet durven dromen.’ ➽

59

ZIJ

Cool Steel de stijl van deze stoere dude.

Preppy met een dikke knipoog.

Leuk voor jongens en meisjes.

64

BEELD LISELORE CHEVALIER STYLING IRIS VAN WOUDENBERGH

mode

SAMENSTELLING IRIS VAN WOUDENBERGH

Meisjesvest, 134-170, € 17,99 (Takko) Jongensblouse, 92-176, € 29,95 (Claesen’s)

S (Re jaal, € pla 2 y & 5,Son s)

Hoedje, € 14,99 (Mango kids)

Gestreepte trui, 98-164, € 8,95 (HEMA) Jongensblouse, € 54,95 (McGregor)

Gympen, 27-35, € 49,95 (Converse)

Gestreepte rok, 4-14, € 39,95 (Scotch R’Belle)

Tregging, 134-170, € 14,99 (H&M)

T-shirt voor jongens, 92-128, € 17,99 (Noppies)

Meisjesrugtas, € 19,95 (WE)

Zwembroek, 98-164, € 59,- (BOR*Z)

65

74

IK

interview Tv-presentatrice Miljuschka Witzenhausen

‘Ik had ontzag voor de mening van mijn moeder’ Toen ze op haar 24e moeder werd, zette presentatrice Miljuschka Witzenhausen (29) haar carrière on hold. Even goed ontpopte ze zich van goddelijke (getatoeërde) huisvrouw tot succesvol foodblogger. Sinds kort heeft ze haar eigen kookprogramma.

‘Mijn moeder is mijn rolmodel. Zij voedde mij op met het idee dat je je als vrouw ook in je eentje moet kunnen redden.’

TEKST SARA LUIJTERS BEELD TESKA OVERBEEKE

Miljuschka Witzenhausen is het nieuwe gezicht van de culinaire tv-zender 24 Kitchen; dat nieuwtje wordt een dag voor ons interview bekendgemaakt. De voormalige TMF presentatrice en actrice in Onderweg naar Morgen, is sinds vorig jaar druk bezig aan een comeback, als foodblogger. Ze bedenkt recepten, kookt, fotografeert en schrijft over eten. ‘Eten voedt de ziel. Als ik thuiskom in een huis vol gillende kinderen, duik ik gewoon meteen de keuken in.

Koken is mijn manier om te ontspannen en even te ontsnappen.’

Miljuschka is ambassadeur van de Youth Food Movement, blogt over eten op Foodmyfavoritedish.com en haar columns en recepten - Taart met Snickers, Cheesecake, couscous met pompoen - staan op Culy.nl en Vogue.nl.

Eten speelde altijd al een grote rol in haar leven.

Toen haar ouders scheidden was haar moeder net haar eigen advocatenkantoor gestart. ‘In die dagen hadden we nauwelijks een cent te makken. We aten soms dagenlang van één pan

chili con carne. Ik kan geen chili meer zien.’

Na het gymnasium ging ze als 19-jarige voor TMF werken. Haar leven bestond toen vooral uit zo min mogelijk eten. ‘Ik voelde de druk om dun te zijn. Op die leeftijd ben je nog heel kwetsbaar. Ik at nauwelijks iets, maar als ik at, dan wél bij een sterrenrestaurant.’ Toen ze op haar 24e ontdekte dat ze zwanger was, liet Miljuschka het voortdurende lijnen meteen los.

‘Het eerste wat ik deed was een pond jong belegen kaas en een heel brood kopen. Ik begon te eten en ben niet meer gestopt, haha. Als ik nu een vetrolletje zie, denk ik: dat is de boeuf bourguignon van gisteren. Ik maak me er minder druk om.’

Haar kinderen, Rembrandt (5) en Felina (2) eten alles wat hun moeder voor ze maakt, van escargots tot eend met aardappeltjes uit de oven. ‘Ik maak geen machtsstrijd van eten. Ze

moeten hun groenten - uit onze eigen moestuin - opeten, anders krijgen ze geen toetje. En ik vind het belangrijk dat ze altijd alles eerst proeven. Ze eten wat de pot schaft, ik kook nu ook af en toe een rood pepertje mee om ze aan pittige smaken te laten wennen.’ Hun lievelingsgerecht? ‘Pasta uiteraard, maar ze zijn net zo dol op Japanse rijst, yakitori en gestoomde groenten.’

De afgelopen jaren stortte ze zich vol overgave op het gezinsleven. Haar carrière kwam op een laag pitje te staan. ‘Ik had tijdens mijn zwangerschap alle boeken gelezen die er bestonden. Ik wist exact hoe ik het allemaal zou gaan ➽

Miljuschka Witzenhausen (29) is foodie, blogger, columnist en presentatrice bij 24 Kitchen Woont samen met Tycho Veldhoen (37, tatoeërder), Rembrandt (5), Felina (2), slang Pippieslangenmans, hond Lola, kat Boxie en een stel vissen.

Vier maanden per jaar wonen Tycho’s zonen Vincent (15) en Charlie (13) ook bij hen.

Fijnste gezinsmoment ‘Onderweg naar onze bruiloft met de kids in een paardenkoets over de Amsterdamse grachten’ Minst fijne gezinsmoment ‘Iedere keer wanneer de buikgriep bezit neemt van ons allen’ Slechtste daad als moeder ‘Mijn kinderen heel erg laten schrikken bij verstoppertje, maar ik vind het zo grappig’ Beste daad als moeder ‘Dat ik hun eerste jaren ben thuisgebleven’ 75

IK

interview wetenschapper TEKST ANNE ELZINGA BEELD MIEKE MEESEN

Ontwikkelingspsycholoog Eddy de Bruyn

‘Kleuters weten al wie populair is en wie niet’ Waarom is het ene kind populair en wordt het andere uitgekotst? Ontwikkelingspsycholoog Eddy de Bruyn doet er al jaren onderzoek naar.

Eerste openbaring: je hoeft niet aardig te zijn om populair te worden. En de tweede: pesten wordt in de hand gewerkt doordat wij grote groepen kinderen van dezelfde leeftijd vijf dagen per week opsluiten in één ruimte. ‘Als je kippen samen opsluit, pikken ze elkaar dood.’

84

‘Je komt me interviewen over pesten, hè?’

‘Eh, nou nee, over populariteit onder kinderen.’

‘Ja. Dus ook over pesten.’

Zo begint het interview met ontwikkelingspsycholoog Eddy de Bruyn. Populaire kinderen, dat is zijn ding. Wat maakt dat sommigen de helden van de klas zijn en anderen worden uitgekotst? Wat zijn de gevolgen van populariteit? Kun je je faam verliezen? Al jaren doet De Bruyn onderzoek om op dit soort fascinerende vragen antwoord te vinden. De vragen stellen staat voor De Bruyn gelijk aan de vragen beantwoorden. Vol enthousiasme steekt hij van wal: ‘Het grootste deel van de kinderen is niet populair en niet onpopulair, dat is gewoon de middenmoot, en dan heb je in elke klas wel één of twee heel onpopulaire kinderen en aan de andere kant één of twee individuen die heel geliefd zijn en het interessante is dat die lang niet altijd aardig worden gevonden, maar soms uitgesproken onaardig en…’

Wacht even, Eddy. Hoe zit dat dan precies met die twee soorten geliefde kinderen?

‘Een paar jaar geleden kwam ik erachter dat er niet één type populair kind bestaat. Toen wij middelbare scholieren vroegen wie in hun klas het meest geliefd was, vroegen zij ons over welk soort populaire kinderen we het hadden. Over de aardige populaire kinderen of over de popie jopies? Die eerste groep is lief, behulpzaam, sociaal. De popie jopies zijn helemaal niet vriendelijk. Ze pesten, roddelen, vechten, zetten klasgenoten voor schut en hebben een grote mond tegen de leraar. Hen zul je nooit op aardig gedrag betrappen; ze zijn doorlopend lomp, blijkt uit onze metingen. Hun sociale tegenhangers daarentegen zijn alleen maar aimabel en stellen zich nooit asociaal op. Onpopulaire kinderen zitten er een beetje tussenin. Ze zijn niet opvallend sociaal, maar ook geen aso’s, hoewel onaangepast gedrag ze ook niet helemaal vreemd is.’

Hoe kunnen ettertjes toch zo geliefd zijn?

‘Alle populaire kinderen hebben één ding gemeen: hun klasgenoten vinden hen extreem mooi en extreem hip. En verder hebben ze ➽

IK

skypen met: Kaapstad TEKST SARA LUIJTERS

‘We leven achter beveiligde hekken’ Welke opvoedverschillen signaleren Nederlandse gezinnen Afrikanen en expats leven die een tijdje in het Waar wonen jullie?

Hollandse regels achter beveiligde hekken in buitenland wonen? ‘In een groot huis met zwem‘Onze kinderen moeten klusjes een bubbel van veiligheid. Wij Muriël Van der Louw- bad in Camps Bay, de Rivièra doen, helpen met afruimen Oonincx (41), van Kaapstad. Tien minuten rij- zijn gewend om kinderen meer en gewoon de troep achter hoofdredacteur en den van de stad en met uitzicht zelfstandigheid te geven.’ hun kont opruimen. Hier doet mede-eigenaar van op het strand én de Tafelberg. de hulp dat voor ze. Daardoor het Nederlandse Meer dan idyllisch.’

Opvoeden in worden ze wat lui op dat vlak.’ online magazine Zuid-Afrika Famme.nl, verhuisde in Waarom vertrokken?

‘Beschermd, gericht op sportie- School 2013 met man Hidde ‘Twee jaar geleden werd mijn ve prestaties, veel traditionele ‘Na schooltijd is er een uur lang (42), Joaquim (6), man benaderd voor een baan all boys of all girls schools. De aandacht voor clubjes, van Valentijn (4) en Luca (3) als general manager bij een opvoeding is minder vrij dan in sport tot schaken, fotografie, naar Kaapstad. van de grootste e-commerce Nederland, vooral vanwege koken, kleien en Mandarijn

Dit mis ik uit NL 1

‘De vier seizoenen.

Kerst in hartje zomer vieren, dat gaat toch nergens over?!’

2 ‘Een weekend naar Parijs, op skivakantie gaan, historie, musea, theater’

3 ‘Met de kinderen op de fiets stappen en naar vrienden en familie gaan’ 88

bedrijven ter wereld. Ik was net gestart met een nieuwe baan als adjunct-hoofdredacteur van een tijdschrift. Ons derde kind was zes maanden. Toch waren we het al snel eens: dit is een geweldige kans.’

het veiligheidsaspect.’

Reactie kinderen

‘Mannen werken meer dan vrouwen. Vrouwen zijn gewend aan fulltime hulp en dat maakt ze wel verwend. Er is vijf dagen per week iemand die schoonmaakt en iemand die op de kinderen kan passen. Vrouwen zijn hier best uiterlijk gedreven.

Ik heb het dan over de blanke Afrikaan die Engels spreekt, want daar gaan wij mee om.’

‘Ze waren nog te klein om écht te kunnen reageren. De oudste moest wennen aan de taal.

Het duurde een half jaar maar toen viel het kwartje en sprak hij opeens Engels.’

Cultuurshock ‘Kinderen worden tot hun 18e van A naar B gebracht. Blanke

Quality time ‘De Karoo intrekken, weekenden weg en dan gaan hiken, biken.’

Rolverdeling

leren. Ik ben ook enthousiast over het schooluniform. Pesten gebeurt hier minimaal en je hoeft nooit na te denken over wat ze nu weer aan moeten.

We willen wel dat ze de middelbare school in Nederland gaan doen. Het onderwijs is daar beter en dan kunnen ze ook eens ervaren hoe het is om zélf op de fiets naar school te gaan.’

Woon je (tijdelijk) in het buitenland en wil je meedoen aan deze rubriek? Stuur een mailtje met je gegevens (land, gezinssamenstelling) en een foto naar redactie@jmouders.nl

IK

j/m lost het op

Tischa Neve (45) is kinderpsycholoog, speltherapeut en J/M's opvoedcoach. Ze woont samen met Koen en heeft een zoon, Dim (5), een pleegdochter (19) en doet aan crisisopvang voor pleegzorg.

J/M biedt van Tischa Neve - online opvoedtrainingen (onder andere zelfvertrouwen stimuleren, positief opvoeden en omgaan met je puber) - webinars jmouders.nl/ link/tischa

Dus nu zit je ermee:

Je kind luistert niet Je bent aan het koken en alles is net niet goed gepland. Terwijl je de groente afgiet, brandt het vlees bijna aan. En ondertussen probeer je je kind, vastgeklonken aan de iPad, aan tafel te dirigeren.

Bekende situatie?

TEKST TISCHA NEVE

89