17e jaargang ✽ september 2013 ✽ nr 9 ✽ losse nummers € 4,95
www.jmouders.nl VOOR OUDERS ✽ 17e jaargang ✽ NUMMER 9 — SEPTEMBER 2013 ✽ losse nummers € 4,95
J/EM RZOEK
OND OUDERS OVER E EL SEKSUD ING E O V P O
WAAROM JE VEEL EERDER OVER
www.jmouders.nl
SEKS MOET PRATEN
THUIS BIJSPIJKEREN DE BESTE APPS, SITES EN BOEKEN
jm9 cover.indd 1
DE BEUGELMAFFIA 2,5 mille voor een Hollywoodgebit (en bijna nooit noodzakelijk)
‘IK WIL NIET NAAR SCHOOL’ Zó gaan ze toch
07-08-13 14:33
92 - Familierapport
32
- De opvoedregels van psychiater Bram Bakker
‘We zitten niet altijd op één lijn’
62 — Apps, sites en boeken om thuis te oefenen
44 — WERELDOUDERS
‘Waarom word je hier nooit bij iemand thuis uitgenodigd?’
J/M ONDERZOEK ROBERT M HEEFT ER BIJ OUDERS GOED INGEHAKT - We zijn doodsbang voor seksuele gevaren De feiten en de cijfers 16 J/M ONDERZOEK SEKSUELE OPVOEDING
ZE DOEN MEER DAN WIJ DENKEN - We zijn vaak naïef De inschatting van ouders - en wat kinderen echt doen 22 ZO DOE JE DAT - Seksuele voorlichting Wat bespreek je met ze op welke leeftijd? 28 PORTRET: PRATEN OVER SEKS - Theo & Margret ‘We laten ze zelf nadenken’ 20 - Mike & Eugenie ‘Ze moeten geen onzin horen’ 30 - Erik & Lisette ‘Hij weet alles wel, zegt-ie’ 36 ONLINE PORNO - Bijna alle jongens kijken Wat pikt je puber op van die filmpjes?
6
JIJ EN IK DE OPVOEDREGELS - ‘Veel ouders hebben geen tijd om op te voeden’ Psychiater Bram Bakker over de opvoeding van Fiemme, Milna en Luna 32
ONDERWIJS IK WIL NIET NAAR SCHOOL - Gewoon geen zin... of bang? Zó help je je kind 46 THUIS BIJSPIJKEREN - De beste educatieve apps, sites en boeken En: waar let je op bij de aanschaf en bij het online oefenen? 62
40
SEPTEMBER 2013
jm9 inhoud.indd 6
07-08-13 11:40
in ho ud september
36 — Praten over seks Hoe pakken ouders het aan?
Psychologie
Gezondheid
lastig kind? - Stop met opvoeden Hoe je van een gebrek een talent maakt 52
Orthodontie - 2,5 mille voor een Hollywoodgebit Een beugel is bijna nooit medisch noodzakelijk 84
Alleen thuis na schooltijd - ‘Als er wat is, bel je maar’ Do’s en don’ts met pubers 56
iedere maand 8 Familievragen 10 Nieuws Columns 39 Rocco Mooij 69 Steven Pont 44 Wereldouders – Sabina uit Zwitserland 61 Mijn puber en ik – Ellen en Floor 71 Samen uit, samen thuis – boeken, uitjes, op de site, hebben, recept 90 Vraag het Tischa 92 Familierapport – Wendy en Daniel 97 Geintje 98 Volgende maand / colofon
september 2013 7
jm9 inhoud.indd 7
07-08-13 11:41
Psychiater, sporter en schrijver BRAM BAKKER (1963) is vader van Fiemme (18), Milna (10) en Luna (8). Onlangs verscheen zijn boek Over seks gesproken. Begin dit jaar opende hij zijn Mind & Health kliniek in Naarden.
32
SEPTEMBER 2013
jm9 opvoedregels.indd 32
06-08-13 13:09
de Opvoed regels van Bram Bakker
‘ Veel ouders hebben geen tijd om op te voeden’ Toegegeven: zelf kampt psychiater Bram Bakker ook met een overvolle agenda. Maar thuis wil hij er helemaal voor zijn drie kinderen zijn. Is hij een echte familyman? ‘Ik heb het wel als doel. Maar ik weet niet of ik voor de uitvoering een hoog cijfer scoor.’ Tekst Rose Mary de Boer Fotografie Duco de Vries
Als psychiater was Bram Bakker ooit omstreden vanwege zijn eigenzinnige, persoonlijke aanpak. Hij raakte in opspraak toen hij vrouwelijke patiënten in contact bracht met een vrijgezelle vriend. Die tijd ligt echter ver achter hem. Nu is hij een veelgevraagd psychiater en mental coach. Een afspraak maken valt dan ook niet mee. Hij holt van hot naar her: boek promoten, lezingen geven, tv-opnames en de nieuwe kliniek leven inblazen.
Hoe staat het met de broodnodige balans? ‘Kon beter. Ben erg druk op het moment. Ik loop soms ook tegen mijn grenzen aan.’
Wat doe je als het je allemaal te veel wordt? ‘Dan trek ik overal de stekker uit! Ik ga een eindje hardlopen of met vrienden even in het café zitten. Of ik ga lekker met de kinderen de duinen in. Laat ik helemaal de boel de boel. Dat heb ik echt moeten leren. Vroeger dacht ik al-
tijd: als ik wat meer gas geef, dan krijg ik het wel af. Inmiddels weet ik dat een goede nachtrust veel beter is dan doorgaan tot in de kleine uurtjes.’
Je werd op je 31e vader. Best jong voor een ambitieuze man. ‘Mijn toenmalige vriendin, die zes jaar ouder was, wilde graag een broertje of zusje voor haar kind uit een eerdere relatie. Dus die stap was heel klein. Helaas is die relatie niet lang daarna gesneuveld. Kennelijk was onze band nog niet kindproof.’
Inmiddels heb je drie kinderen. Ben je een echte familyman? ‘Dat is een gewetensvraag. Ik probeer het heel erg te zijn, maar tegelijkertijd gebeuren er natuurlijk doorlopend dingen die mijn rol als familieman ondermijnen. Afgelopen week zat ik in een hotel, ergens achter Deventer, voor tv- opnames. Diep in mijn hart was ik natuurlijk liever gewoon thuis bij de kinderen. Dus ik heb het wel als doel, maar ik weet niet of ik voor de uitvoering een hoog cijfer scoor.’
september 2013 33
jm9 opvoedregels.indd 33
06-08-13 13:09
Ik wil niet naar school Buikpijn, hoofdpijn, huilen, smoesjes, slecht slapen. Het begin van het nieuwe schooljaar is voor de meeste kinderen weer even wennen, maar voor sommige is het ronduit rampzalig. Zij zien er zo tegenop, dat ze met een knoop in hun maag rondlopen. Erover praten is dan de eerste stap. Tekst Eva Schuurmans
‘ Veel kinderen zijn bang voor het onbekende’ 46
september 2013
jm9 onderwijs.indd 46
06-08-13 13:02
Onderwijs
H
et afscheid van groep 6 was leuk geweest, de zomer nam zonnig zijn aanvang en het kamperen in de Dordogne verliep gezellig en relaxed. Tot zover niets aan de hand. Maar toen de vakantie vorig jaar zijn einde naderde en de tent weer thuis op zolder lag, werd de dochter van Martine Versnel elke dag een tikje chagrijniger. ‘Lieke had nergens zin in. Ze wilde niet buitenspelen, niet mee winkelen, niet naar de verjaardag van haar beste vriendin. Ze hing maar wat rond of trok zich terug op haar kamer en mopperde constant op haar broertje. Tot ze op een avond, na onze zoveelste aanvaring, in tranen uitbarstte en niet meer kon stoppen met huilen. Toen kwam de aap uit de mouw. Nog een week en ze moest weer naar school. En daar zag ze vreselijk tegenop.’ De angel: Lieke had gehoord dat groep 7 erg moeilijk zou zijn. In het jaar voor de Cito-eindtoets zou er hard gewerkt moeten worden, had de nieuwe juf gezegd. Bovendien had ze een gesprek opgevangen tussen twee leerkrachten, die klaagden over de slechte sfeer en het gepest in de huidige klas. Reden genoeg voor het toch al gevoelige en faalangstige meisje om weerzin te voelen tegen de eerste schooldag. Psycholoog en orthopedagoog Tamar de Vos ziet in haar praktijk voor opvoedondersteuning na de zomervakantie altijd een piek in de hulpvragen van ouders over het weer naar school gaan. Hoeveel kinderen er moeite hebben met het nieuwe schooljaar, weet ze niet, maar het komt voor van kleuter tot puber en is niet per se de opmaat voor een langdurig of ernstig probleem. ‘Een kind mag best een baaldag hebben
of schoolziek zijn,’ is de opvatting van De Vos. ‘Je hoeft niet bang te zijn dat er meteen een schoolfobie op de loer ligt. Maar het is wel belangrijk dat je als ouder duidelijk hebt dat er niet iets lichamelijks maar iets psychisch speelt en dat je dus moet kijken naar wat je kind dwarszit. Erover praten is belangrijk, want alleen dan kun je zien waar de oplossing ligt. Met de juiste hulp van school en ouders lukt het meestal om een kind snel weer met plezier naar school te laten gaan.’
Averechts effect
Hoewel er talloze redenen zijn waardoor kinderen tegenzin ontwikkelen - weinig vrienden, geplaagd worden door klasgenoten, faalangst, moeite met leren, een slechte sfeer in de klas, een nieuwe strenge juf of meester - de meest voorkomende oorzaak is simpeler van aard. Veel kinderen zijn bang voor het onbekende. Dat begint al bij kinderen die voor het eerst naar groep 1 gaan. Wat gaan ze zien, wat gaan ze meemaken? Zeker voor kleuters die niet of nauwelijks ervaring hebben met een kinderdagverblijf of peuterspeelzaal, is het een sprong in het diepe. Ze zijn misschien wel voor het eerst lange dagen weg van hun moeder of vader en hun vertrouwde omgeving thuis. Bovendien kunnen ook jonge kinderen al last ondervinden van het gevoel dat er heel wat van ze verwacht wordt. Hoe goedbedoeld en enthousiast papa of mama ook vertelt dat ze ‘groot’ zijn nu ze naar ‘de echte’ school gaan waar ze zullen leren rekenen en schrijven, voor een jong kind kan dat behoorlijk wat druk geven. Net als het idee dat ze mee moeten kunnen met de grotere kleuters in de klas. ‘Veel ouders laten hun kind in mei of juni vast wennen in de kleuterklas, om na de zomer echt naar school te kunnen gaan. Dat lijkt slim, maar kan juist een averechts effect hebben,’ vertelt De Vos. ‘Die vakantie ertussen werkt verwarrend voor jonge kinderen. Ze lijken gewend, maar dan blijken ze in september opnieuw te moeten aarden omdat er te veel tijd tussen zit.’ Stel het schoolgaan van je kleuter daarom als het even kan uit tot na de zomer, adviseert ze. ‘Dan hoeft het niet twee keer door die periode heen en kan het in één keer mee met de vaart der volkeren.’ Ook de overgang naar groep 3 is voor veel kinderen een spannend avontuur. Ze nemen afscheid van het vele spelen in de kleuterklas en moeten nu serieus aan de bak, het schoolse wordt belangrijk. Bij aankomende zeven- en achtstegroepers ziet De Vos vaak weer een terugval - ze moeten oefenen voor de Cito-toets en het hoogst haalbare schooladvies. Ook veel brugklassers in spe worden weer nerveus. De gang naar de grote school met
september 2013 47
jm9 onderwijs.indd 47
06-08-13 13:02
Pubers
Alleen thuis na schooltijd
‘Als er wat is, bel je maar’ Al die jaren was er oma, de oppas of de bso die je kind uit school haalde, thee en een koekje gaf en beschermde tegen alle denkbare onheil. En dan ineens is je kind brugklasser en resten alleen nog een huissleutel, een mobiel en een briefje op tafel. Zielig? Onverantwoord? Welnee, weet J/M’s opvoedcoach Tischa Neve. Maar een beetje voorbereiding kan geen kwaad. Tekst Anouk Horsthuis beeld larissa kulik
56
september 2013
jm9 regels.indd 56
06-08-13 13:19
september 2013 57
jm9 regels.indd 57
06-08-13 13:19
Gezondheid
2,5 mille
voor een mooi bekkie Is een beugel echt noodzaak? Of wordtie vooral geadviseerd uit esthetische overwegingen, vroeg publiciste Roos Wouters zich af toen haar zoon Sam (13) een beugel kreeg voorgescheven. Je bent er tenslotte al snel het bedrag van een tweedehands auto aan kwijt. Tekst Roos Wouters
S
am ploft op een blauwe tandartsstoel in een minuscuul kamertje dat naar desinfecteermiddel ruikt. De aanwezige dame in witte jas glimlacht vriendelijk en gebaart dat ik op het krukje naast hem kan gaan zitten. ‘Nou Sam, weet je nog waarom je hier bent?’ vraagt ze, duidelijk articulerend. ‘Vorige keer hebben we foto’s en een gipsafdruk van je gebit gemaakt. Met die informatie hebben we gekeken welke beugel het beste bij je past en hoe lang je die moet dragen.’ Sam knikt glazig. ‘Omdat je bovenkaak niet goed op je onderkaak aansluit, willen we beginnen met een blokbeugel plus kapje. Die moet je zo’n vijf tot negen maanden dragen.’
B
ij binnenkomst kreeg ik een stapel papier in mijn handen gedrukt waarop alles met bijbehorende medische termen en prijsindicaties omschreven staat. Een snelle blik op het schema vertelt me dat we met
84
september 2013
jm9 orthodontie.indd 84
06-08-13 13:13
september 2013 85
jm9 orthodontie.indd 85
06-08-13 13:13
VERLIEFDE PUBERS
WAT GEBEURT ER IN HUN BREIN?
Colofon HOOFDREDACTEUR Evert de Vos ARTDIRECTOR Ingeborg Rosenberg CHEF REDACTIE Monique Montanus REDACTIE Anne Elzinga, Manja Gruson, Stella Reydon(eindredacteur)en Florrie Walraven WEBREDACTIE www.jmouders.nl Donato Ranzato SECRETARIAAT Jeannine Loman
DE KRACHT VAN JE KIND
ZE KUNNEN MEER AAN DAN JE DENKT
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE René van Achteren, Rose Mary de Boer, Censuur.com, Roger Cremers, Steven van Drie, Marilse Eerkens, Ditty Eimers, Sasja Jansen, Hollandse Hoogte, Marcel Hulspas, Istock, Danielle van der Leest, Mark Mieras, Moker Ontwerp, Rocco Mooij, Tischa Neve, Wendy Panders, Steven Pont, Jinke Obbema, Eva Schuurmans, Hapé Smeele, Studio 100% Laren, Rogier Veldman, Eveline Vink, Duco de Vries, Wonderlab. REDACTIEADRES Raamgracht 4, 1011 KK Amsterdam, tel. 020-551 84 06 Postbus 2813, 1000 CV, Amsterdam E-mail: redactie@jmouders.nl
Alle in artikelen vermelde prijzen zijn richtprijzen. De redactie behoudt zich het recht voor om niet te reageren op ongevraagd ingezonden artikelen. J/M VOOR OUDERS © 2013 J/M Weekbladpers Media, ISSN 1875 - 1865 MARKETING Dominique Aleman 020-5518 520 Susanne de Koning, 020-5518 628 ADVERTENTIES www.weekbladpers.nl, media@weekbladpers.nl COMMERCIEEL DIRECTEUR Ger Welbers ACCOUNTMANAGERS Jos Hijmans, Astrid Lauw, Kokkie Rieffie, Arlette Schraa, Danny Tjaardstra, Judith Vis en Petra Wentholt MEDIA-ORDER Nel Visscher, 020-551 85 42 MARKETING SERVICES Viola Rudelsheim, 020-551 85 47 UITGAVE Weekbladpers Media postbus 1050, 1000 BB Amsterdam. Tel. 020-551 87 11, www.wptonline.nl
DIRECTIE Hylke van der Meer SERVICE Een index van alle artikelen uit J/M DRUK Corelio Printing staat op onze website. Voor vragen over het abonnement kun je terecht bij BEZORGING TNT Post WPG Klantenservice, tel. 020-551 87 12, postbus 960, 1000 AZ Amsterdam, DISTRIBUTEUR Aldipress jm.abonnement@weekbladpers.nl. ABONNEMENTEN
Abonnementsprijs € 48,50 (jaar, 11 nrs.), € 26,50 (half jaar). Europa (priority): € 85,90-, overig (priority): € 114,70. Bij betaling per acceptgiro geldt een toeslag van € 2,-. Voor het beëindigen van een abonnement geldt een opzegtermijn van één maand vóór afloop van de abonnementsperiode. Zonder wederopzegging worden abonnementen na de eerste abonnementsperiode omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd. Inning van het abonnementsgeld blijft gelijk aan de periode waarvoor het abonnement is aangegaan. Na omzetting van het abonnement naar onbepaalde tijd geldt een opzegtermijn van drie maanden vanaf de dag dat de opzegging J/M heeft bereikt. Eventueel te veel vooruitbetaald abonnementsgeld wordt automatisch teruggestort. Opzeggen kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Opzeggingen worden onzerzijds schriftelijk of per e-mail bevestigd. Vermeld bij opzegging altijd het adres waarop J/M bezorgd wordt. Zie ook www.jmouders.nl/abonnementsvoorwaarden. ONZE GEGEVENS: WPG Klantenservice, postbus 960, 1000 AZ Amsterdam of jm.abonnement@weekbladpers.nl of tel. 020-551 87 12. SELFSERVICE: voor adreswijzigingen of klachten ga naar: www.jmouders.nl/selfservice (vooraf eenmalig registreren).
DIGITALE MEDIA
en hun invloed op hersens in de groei
J/M OP IPAD: € 3,99 per editie, gratis voor abonnees. Ga naar de app store of naar www.jmouders.nl/ipad. J/M IS ER OOK OP CD-ROM en in elektronische vorm voor mensen met een leeshandicap. INLICHTINGEN: Dedicom, postbus 24, 5360 AA Grave, tel. 0486-486 486. Wij maken je erop attent dat aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (e-mail)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van WPG Uitgevers BV. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door WPG Uitgevers BV, de verantwoordelijke voor deze gegevens. Persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnementen administratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om je op de hoogte te houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten van de verschillende WPGuitgeverijen, eventueel ook na beëindiging van je abonnement. Je kunt je gegevens opvragen en laten corrigeren of verwijderen door een kaartje te sturen naar: WPG Klantenservice, postbus 960, 1000 AZ Amsterdam of een e-mail aan jm.abonnement@weekbladpers.nl. Alle auteursrechten en databankrechten t.a.v. de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Weekbladpers Media c.q. de desbetreffende makers. Voor het overnemen, opslaan en verspreiden van (delen van) de inhoud en gebruik van de vormgeving, op welke wijze dan ook, dient vooraf schriftelijke toestemming te zijn verkregen van de uitgever. Aangesloten bij de groep Publiekstijdschriften van het Nederlands uitgeversverbond.
HET OKTOBERNUMMER VAN J/M LIGT VANAF 19 SEPTEMBER IN DE WINKEL
jm9 volgende maand.indd 98
07-08-13 11:47