Fizjologia człowieka – ćwiczenia 5
26.03.2014r
Rola móżdżku. Odruchy. Zaburzenia drogi pozapiramidalnej (choroba Parkinsona, pląsawica, Huntingtona) Móżdżek – położenie – – – – – – – –
– – – –
– – – –
część mózgowia, która występuje u wszystkich kręgowców odpowiada za koordynację ruchów i utrzymanie równowagi ciała u człowieka znajduje się w tylnym dole czaszki, za rdzeniem przedłużonym i mostem od góry móżdżek przykrywają półkule mózgu te struktury nie łączą się – rozdziela je tkanka opony twardej (namiot mózgu) móżdżek ma kształt elipsoidalny wyróżniamy powierzchnię górną i dolną, która jest silniej uwypuklona dzielimy go na dwie półkule, a pośrodku mamy część nieparzystą, czyli robaka
Móżdżek – budowa od móżdżku odchodzą trzy pasma tkanki – konary móżdżku konar górny prowadzi włókna afarentne i eferentne; łączą się one z korą mózgu, śródmózgowiem i przez rdzeń przedłużony z rdzeniem kręgowym konar środkowy prowadzi wyłącznie włókna aferentne, które dochodzą do mostu konar dolny prowadzący oba rodzaje włókien, łączą się one z rdzeniem przedłużonym i za jego pośrednictwem z rdzeniem kręgowym składa się z istoty białej i szarej powierzchnia jest pofałdowana: wyróżniamy bruzdy i zakręty na powierzchni znajduje się kora, która składa się z trzech warstw w obrębie istoty białej znajdują się jądra móżdżkowe (podkorowe): jądro zębate, jądro czopowate, jądro kulkowate, jądro wierzchu – jądra podkorowe są to skupiska istoty szarej zanurzone w istocie białej, na ogół stanowią centra „dowodzenia” jakąś funkcją
Podział móżdżku: płaty przedni, tylny i kłaczkowo-grudkowy Podział filogenetyczny i czynnościowy: 1. móżdżek przedsionkowy (móżdżek stary) – te fragmenty mózgu, które występują już u niższych kręgowców → odpowiada za równowagę i ruchy gałek ocznych; otrzymuje informację z narządu przedsionkowego. Uszkodzenie tego układu powoduje niepewność chodu (zaburzenia równowagi) i problemy z utrzymaniem pionu stojąc w bezruchu. 2. Móżdżek rdzeniowy (móżdżek dawny) → odpowiada za koordynację ruchową 3. Móżdżek nowy → odpowiada za planowanie ruchów i napięcie mięśniowa – ta część móżdżku odpowiadająca również za wyuczone czynności
• • • • • • •
Funkcje móżdżku: decyduje, które mięśnie mają się kurczyć, a których odruch rozciągania ma być zahamowany, z jaką siłą etc. móżdżek także stale kontroluje przebieg ruchu i wprowadza do niego automatyczne poprawki koordynacja ruchowa równowaga tonus (napięcie) mięśni uczenie się zachowań motorycznych (np. jazda na rowerze) decyduje o płynności p precyzji ruchów dowolnych (współdziała z okolicą ruchową kory mózgowej)
Móżdżek otrzymuje informacje z : – narządów ruchu – mięśni, stawów i wiązadeł – ze skóry, narządów wzroku, słuchu, równowagi, rąk, stóp (z proprioreceptorów) – z okolicy ruchowej kory mózgu – z ośrodków ruchowych w rdzeniu kręgowym Rodzaje informacji docierających do móżdżku: ✔ o stanie narządów ruchu ✔ o ruchu aktualnie wykonywanym ✔ o stanie pobudzenia ośrodków ruchowych ✔ o zakłóceniach równowagi ciała Odruchy ➔ Odruch bezwarunkowy – reakcja wrodzona, automatyczna, zachodzi przez pobudzenie odpowiednich receptorów w zakończeniach nerwowych, a w efekcie tego pobudzane są nerwy organów efektorowych, czyli głównie mięśni. Reakcja odruchowa jest bez uświadomienia. Przykłady: odruch akomodacji oka, odruch wykrztuśny, odruch wymiotny, odruch nurkowania,. ➔ Odruchy monosynaptyczne -wymagają wykorzystania dwóch neuronów. Realizacja odbywa się na poziomie rdzenia kręgowego. Dwa neurony: czuciowy (afarentny), synapsa i wykonawczy (eferentny). Przykłady: odruch rozciągania mięśnia – odruch automatycznego skurczu, jeśli mięsień jest nadmiernie wyciągnięty wzdłuż, odruch rzepkowy – dotyczy mięśnia czworogłowego uda, odruch scyzoryka w spastyczności – uciśnięcie mięśnia powoduje jego rozluźnienie i skurcz przeciwległych mięśni, występuje w biernych porażeniach. ➔ Odruch polisynaptyczny – odruch, gdzie występuje wiele neuronów przełącznikowych, czyli takich, które modyfikują, przekazują informację. Przykłady: odruch zginania – np. odruch cofania przy oparzeniu, odruch skrzyżowanego wyprostu – pewna modyfikacja
odruchu monosynaptycznego; np. przy wdepnięciu w kupę :D ➔ Odruchy u noworodków – płaczu, szukania, ssania, moro – dziecko położone na grzbiecie przy nagłym bodźcu, wyrzuca ręce przed siebie i obejmuje się,chwytu, pełzania, podparcia i stąpania. Zaburzenia drogi pozapiramidowej ➢ Choroba Parkinsona – samoistna, postępująca choroba zwyrodnieniowa układu nerwowego. Należy do chorób pozapiramidowych, ponieważ wszystko co się dzieje dotyczy mózgowia. • Nazwa choroby pochodzi od nazwiska Jamesa Parkinsona, który po raz pierwszy opisał tę chorobę w 1817r. Podłoże neurologiczne w istocie czarnej mózgowia są odkryciem rosyjskiego neurologa Konstantina Tretiakoffow. Zmiany biochemiczne zostały opisane przez Arvida Carlssona, który dostał za nią nagrodę Nobla w 2000r. • Epidemiologia: dotyczy 1% populacji ludzi pomiędzy 40 a 60 rokiem życie, ale zdarza się również u ludzi młodszych. • Etiologia: podstawą są zmiany zwyrodnieniowe komórkach istoty czarnej mózgowia i innych obszarach barwnikonośnych mózgowia. Neurony istoty czarnej wytwarzają dopaminę. Konsekwencją zaburzenia funkcji tych neuronów jest niedobór dopaminy w istocie czarnej i przewaga aktywności neuronów glutaminergicznych. • Czynniki wywołujące te zmiany zwyrodnieniowe do chwili obecnej nie zostały dostatecznie określone, jednak przynajmniej część z nich to czynniki genetyczne (13 potencjalnych genów). • Zauważono, że palenie tytoniu znacznie zmniejsza ryzyko zapadnięcia na Parkinsona :) ALE dlatego, że palacze umierają szybciej i nie zdążą zachorować.