EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ by John Stamatopoulos

Ιστορία Μοναστηρακίου

ο φούρνος, κελάρια με λάκκους, πιθάρια και μισοπίθαρα για κρασί. Το κοτέτσι κι άλλοι χώροι για τα οικόσιτα ζώα συμπλήρωναν τα κτίσματα της αυλής. Άκρη - άκρη βρισκόταν η τουαλέτα (πλουσιόσπιτα). Στο κατώγι βρισκόταν και ο ανυφαντόλακκος (αργαλειός σημαντικός για την οικιακή οικονομία). χώρα μετά τη Θήβα. Χωριζόταν σε τέσσερις τάξεις και η διαίρεση βασιζόταν στην καταγωγή και την οικονομική επιφάνεια. Άρχοντες, νοικοκυραίοι, παζαρίτες και ξωτάρηδες. Τα σπίτια της ανώτερης τάξης βρίσκονταν κατά κύριο λόγο στην περιοχή της Αγοράς, τα υπόλοιπα στην περιοχή που καλείται σήμερα Πλάκα.Υπόδειγμα του τυπικού αθηναικού σπιτιού στην Τουρκοκρατία το τυπικό πλακιώτικο σπίτι.

Κάποιοι γεωγράφοι την ονομάζουν Settines αλλά το όνομα αυτό δεν υπήρξε ποτέ γνωστό στους κατοίκους της.Οι Τούρκοι την ονομάζουν Ατήνα και οι Έλληνες Αθήναι. Τον ΙΣΤ αιώνα αποτυπώνεται η εικόνα μιας ιστορικής εποχής που για χρόνια είχε αποστρέψει το πρόσωπό της από τις μορφές και τα σχήματα της κλασικής Ελλάδας. Τον ΙΖ αιώνα δημιουργείται μια περιηγητική κίνηση λόγω ότι η αρχαία τέχνη γίνεται μόδα στη Δύση.

Οικόπεδα Πλάκας. Το εμβαδόν τους κυμαίνεται 200-300 τ.μ και ανάλογα με το σχήμα τους το σπίτι βρισκόταν είτε στην πρόσοψη είτε στο βάθος της αυλής όπου ήταν και ο πυρήνας του. Οι προσόψεις τους ήταν απλές, λιγοστά παράθυρα προστατευμένα με σιδεριές ή καφασωτά. Το σπίτι ήταν ολόκληρο στραμμένο προς τα μέσα (προστασία ιδιωτικής ζωής). Προς το δρόμο το σπίτι είχε ψηλό τοίχο που έκρυβε το εσωτερικό της αυλής όταν βρισκόταν στο βάθος. Είχε δύο μέρη: το κατώγι και το ανώγι.Το κατώγι ήταν ένα είδος ημισογείου χαμηλότερο από το επίπεδο της αυλής και του δρόμο. Στη μια του πλευρά μια σκάλα πέτρινη ή μαρμάρινη ανέβαζε στον πρώτο όροφο το ανώγι. Μπροστά από τα δωμάτια του κατωγιού υπήρχε στοά, το σκεπαστό, που δημιουργούσαν μαρμάρινα ή πέτρινα κολονάκια που κατέληγαν σε καμάρες (βυζαντινό στοιχείο).

ΤΟ ΑΘΗΝΑΙΚΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ Το 1827 όλες εκτός από εξήντα οικοδομές καταστράφηκαν στις οδομαχίες. Δεύτερη και καταστροφική φάση της επανάστασης ήταν η εισβολή του Κιουταχή. Η πόλη έγινε ερείπιο και καθορίστηκε το πολεοδομικό της μέλλον που κατέληξε στο σημερινό παρόν.9.000 κάτοικοι. Η Αθήνα ήταν η δεύτερη σε σπουδαιότητα

Κατώγι: κουζίνα, τραπεζαρία, δωμάτια υπηρεσίας ή των αγοριών της οικογένειας, ο πρόχειρος μουσαφίρ,

Ο ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ Η Αθήνα του 1827 ήταν μια ισοπέδωμένη από τις οδομαχίες οθωμανική πόλη. Είχε άμεση ανάγκη από σπίτια για να στεγάσει τους κατοίκους της, βασιλικό παλάτι, διοικητικά κτήρια, νοσοκομεία και σχολεία. Οι Βαυαροί και οι Έλληνες αρχιτέκτονες με γερμανική παιδεία βρήκαν το έδαφος της αρχιτεκτονικά παρθένο, ευκαιρία για την εφαρμογή των ιδεών τους. Η Αναγέννηση της Ελλάδας με την εξάπλωση του νεοκλασκού ρυθμού που έφτασε από τη Βόρεια Ευρώπη εως τις αποικιακές Ινδίες υπήρξε συγκυρία που καθόρισε τελικά την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της οθωμανικής πρωτεόυσας. Έτσι, στην πατρίδα της κλασικής τέχνης, ο κλασικισμός του ΙΘ’ αιώνα είναι προιόν εισαγόμενο. Το 1834 όλα σχεδόν τα διοικητικά μέγαρα, τα σπίτια των επιφανών / επωνύμων επηρεάζουν μεσοαστικές κατοικίες. Νεάπολη, Μεταξουργείο, Ψυρρή και κυρίως Πλάκα αποτελούν παραδείγματα της Αθηναϊκής τάξης του ΙΘ’ αιώνα. Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός είναι ανάμικτος. Η μέσα όψη της κατοικίας, αυτή που κοιτάζει στην αυλή, είναι ίδια με εκείνης των σπιτιών στην Τουρκοκρατία. Μετά την επανάσταση, τα λιοτρίβια, τα πατητήρια, ο ανυφαντόλακκος εξαφανίζονται και διατηρούνται μόνο οι εσωτερικοί κήποι, τα πηγάδια

και οι κληματαριές. Η πρόσοψή του είναι νεοκλασική με συμμετρικά ανοίγματα, μπαλκόνια με μαρμάρινα φουρούσια, καλοδουλεμένες σιδεριές, ακροκέραμα στη στέγη. Ο νεωτερισμός: μπαλκόνι, το πρώτο μικρό άνοιγμά του μέχρι τότε εσωστρεφούς σπιτιού προς τον έξω κόσμο. Χρωματική ποικιλία προσόψεων: άσπρο, ροζ, φυστικί, γαλάζιο. Η Πλάκα κυριαρχείται από ένα γοητευτικό χρώμα ώχρας δίνοντας ζεστασιά επιστέγασμα των πιο φτωχικών παραλλαγών του ρυθμού. Χαρακτηριστικό είναι επίσης και η φοινικιά που υιοθετήθηκε από τους δυτικούς αρχιτέκτονες, δύο δεξιά δύο αριστερά από την πρόσοψη υπογραμμίζοντας έτσι τη συμμετρία της οικοδομής, χαρακτηριστικό των αρχοντικών σπιτιών. Στα λαικά σπίτια χαρακτηριστικό ήταν οι χουρμαδιές. Η γειτονιά της Πλάκας αποτελεί μια οικιστική μονάδα τυπική των μορφών ζωής που αναπτύχθηκαν στην Αθήνα από τον καιρό της Τουρκοκρατίας μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας. Από τα προιστορικά χρόνια καταγράφηκε ζωή στην πόλη. Μπορεί οι οικοδομές που καλύπτουν τους δρόμους της να άλλαξαν μορφή ο πολεοδομικός ιστός της όμως έμεινε σταθερά ο ίδιος. Υπάρχουν δρόμοι της Πλάκας όπως η Ανδριανού ή η Τριπόδων που ακολουθούν τα ίχνη των αρχαίων δρόμων. Η γειτονιά αυτή παραμένει συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Αθήνα με το μεσαιωνικό της παρελθόν. Η περιοχή της Πλάκας καλύπτει την ανατολική και βορινή πλευρά του λόφου της Ακρόπολης, 350 μέτρα και μήκος ενός χιλιομέτρου. Η οδός Ανδριανού χωρίζει την περιοχή σε κάτω και άνω Πλάκα που έχει ως φυσική συνέχεια τ’ Αναφιώτικα - σύμφωνα με το διαχωρισμό που γίνεται στους αρχιτεκτονικούς χάρτες. Υπάρχουν ελάχιστα σπίτια από την εποχή της

Τουρκοκρατίας, λιγοστά ανάμεσα στο 1834-1864. Το 37% αποτελούν λαικά σπίτια. Αυτός ο τύπος αντιπροσωπεύει κυρίως την ψηλότερη περιοχή της Πλάκας όπου η σύνθεση του οικισμού ήταν ανέκαθεν “λαική”. Τα νεοκλασικά είναι διάσπαρτα και αντιπροσωπεύουν το 20%. Στους ακραίους δρόμους της Πλάκας προς το Σύνταγμα υπάρχουν ορισμένα σπίτια (μόλις το 4%) εκλεκιστικού ρυθμού. Ανήκοντας στην τελευταία περίοδο με στοιχεία που δεν έχουν άμεση σχέση με το πνεύμα του ρυθμού, αποτελούν απομιμήσεις διαφόρων ξένων ευρωπαικών προτύπων. Μέχρι τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας το κομμάτι που ονομάζουμε σήμερα Πλάκα δεν είχε ενιαία ονομασία. Για πολλές δεκαετίες η ετυμολογία του ονόματος “Πλάκα” απασχόλησε τους Έλληνες ερευνητές. Σήμερα πιστεύεται ότι προέρχεται από την αλβανική γλώσσα, από το πλιάκου = παλιός και Πλάκου Αθήνα = Παλιά Αθήνα.

Όπως όλες οι αγορές της νοσταλγίας το Μοναστηράκι διατηρεί ένα προνόμιο μοναδικό: είναι η απόληξη και η τελευταία μεταμόρφωση της αρχαίας αθηναικής αγοράς. Από τα προκλασικά χρόνια η αγορά της Αθήνας βρισκόταν περίπου στην ίδια περιοχή με μικρές μόνο μετατοπίσεις. Η αρχαία ελληνική αγορά συμπληρώθηκε με την ίδρυση της ρωμαικής στις βορεινές υπώρειες του λόφου και το αρχιτεκτονικό πλαίσιο των εμπορικών συναλλαγών έμεινε σχεδόν απαράλλαχτο στα βυζαντινά χρόνια, στον καιρό της φραγκοκρατίας και στη διάρκεια της τουρκικής κατοχής.

Μοναστηράκι στην Αθήνα της τουριστικής και πληθυσμιακής έκρηξης. Γουδιά μαρμάρινα, χύτρες μπακιρένιες, ταλαιπωρημένες πινακωτές, σκεύη υποψήφια για προβιβασμό από τις γωνιές της κουζίνας στο κέντρο του σαλονιού, τσαρούχια και μαίανδροι.

Από την εποχή του Αδριανού μέχρι και τον καιρό του Όθωνα στους ίδιους δρόμους κυκλοφορούσαν το χρήμα, οι πολιτικές ειδήσεις ο πληθυσμός της Αθήνας. Το διοικητικό και εμπορικό κέντρο βρίσκονταν στην ίδια περιοχή

Ιστορία Μοναστηρακίου

και έτσι η ζωή της αγοράς ταυτιζόταν με τη ζωή της πόλης. Η πόλη της Αρχηγέτιδος Αθηνάς, κύρια είσοδος της ρωμαικής αγοράς ανοιγόταν σε ένα χώρο όπου γίνονταν οι ετήσιες αγοραπωλησίες προιόντων όπως το λάδι, το αλάτι και το στάρι. Από το Σταροπάζαρο μέχρι το ακραίο σύνορο της αγοράς, το Μοναστηράκι,απλώνονταν και τα περισσότερα μαγαζιά της Αθήνας. Με εξαίρεση τα κατάλοιπα των ρωμαικών κτισμάτων, ο αρχιτεκτονικός περίγυρος της αγοράς αυτής είναι σήμερα σχεδόν ολοκληρωτικά αλλοιωμένος. ρεια πλευρά της πλατείας του Μοναστηρακίου. Ο J. P. Badin που βρισκόταν στην Αθήνα το 1672 αναφέρει ότι στην κατάσταση των δρόμων και στην αρχιτεκτονική των σπιτιών παρατηρεί εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, ανάγλυφα και κολόνες ολόκληρες που δίνουν έναν ολόκληρο χαρακτήρα στο οικιστικό σύνολο.

Η τέταρτη σταυροφορία κάνει το 1204 χρονιά - ορόσημο και για την Αθήνα. Τη χρονιά εκείνη η πόλη παραδίδεται στα χέρια των Φράγκων. Το 1456 καταλήγει στα χέρια των Τούρκων και μέχρι την επανάσταση του ΄21 μένει κάτω από την οθωμανική κυριαρχία. O Παρθενώνας από καθολική εκκλησία μετατρέπεται σε τζαμί και το φθινόπωρο του 1458 ο Μωάμεθ ο Κατακτητής επισκέπτεται την Αθήνα. Με τον ερχομό του ιδρύεται στο κέντρο της αθηναικής αγοράς και το τζαμί του κατακτητή (Φετιγιέ τζαμί) κοντά στο χώρο των υπαιθρίων αγοραπωλησιών του σταριού γι αυτό είναι και γνωστό σαν τζαμί του Σταροπάζαρου.

Το 1687 το Φετιγιέ τζαμί έγινε καθολική εκκλησία του Αγίου Διονυσίου. Εκεί τελέσθηκε και η δοξολογία για να γιορταστεί η κατάληψη της Αθήνας.Το τζαμί μετατρέπεται ξανά σε χώρο χριστιανικής λατρείας για να καλυφθούν οι ανάγκες του εφήμερου κατοικητή. Στα τέλη του ΙΖ’ αιώνα η Αθήνα παίρνει τη μορφή της οθωμανικής πόλης. Η αγορά της ήταν διοικητικό και εμπορικό κέντρο ταυτόχρονα .Το Σταροπάζαρο ήταν η σημαντικότερη και γνωστότερη ετήσια αγορά της Αθήνας. Χώρος λειτουργίας του η περιοχή της ρωμαικής αγοράς.

Ο Γάλλος πρόξενος στην Αθήνα Jean Giraud μας πληροφορεί ότι στα 1674 υπήρχαν στην Αθήνα 1300 σπίτια Ελλήνων και περίπου 700 Τούρκων. Από τα 1300 σπίτια των Αθηναίων τα 1050 ανήκαν σ εύπορους που πλήρωναν φόρο. Ο αριθμός των κατοίκων ήταν 7.000 εκ των οποίων τα δύο τρίτα Έλληνες.

Η είσοδός της, η δωρική πύλη της Αρχηγέτιδος Αθήνας στραμμένη προς το δρόμο διατήρησε τη λειτουργικότητά της.

H αγορά ήταν ξεσκέπαστη και είχε δύο εμπορικές στοές και εικοσιπέντε μαγαζιά, καθώς και δύο πανδοχεία, το ένα δίπλα στο Φετιγιέ τζαμί και τ’ άλλο στη βό-

Τα καταστήματα είχαν εμβαδόν 10 - 40 τ.μ. Στα με-

γαλύτερα οικόπεδα υπήρχε και αυλή στο πίσω μέρος με πηγάδι. Ένα από τα σημαντικότερα κτήρια της ρωμαικής αγοράς ήταν η βιβλιοθήκη του Αδριανού διακοσμημένη μ αγάλματα, τοιχογραφίες χτισμένη το 132 π.Χ διαστάσεων 122 x 82μ. Χρησίμευε σαν πνευματικό κέντρο της εποχής.Τα σκαλιά υπάρχουν ως το σήμερα και αποτελούν μέρος της βάσης της ρωμαικής βιβλιοθήκης του Αδριανού. Η Αθήνα ήταν μοιρασμένη σε συνοικίες, πλατώματα ή ενορίες ανάλογα με την οικιστική διαίρεση της κάθε περιόδου.Οι δρόμοι ακανόνιστοι δίχως πεζοδρόμια ορίζονταν από ψηλούς αυλόγυρους. Τα σπίτια ήταν ισόγεια ή διόροφα πέτρινα και καλοχτισμένα στο κέ-

ντρο με πηγάδι και δίπλα φούρνο. Οι πιο εύποροι έχτιζαν μέσα στην αυλή τους και μια εκκλησία. Στη νότια πλευρά της πλατείας του Κάτω Συντριβανιού όριζε η εκκλησία της Παντάνασσας, το Μοναστηράκι. Αρχικά βρισκόταν έξω από το τείχος του Ιουστινιανού και τη βυζαντινή πόλη. Αποτελούσε κέντρο υφαντικής και οι αμπάδες, χοντρά υφάσματα,έργα των μοναχών τροφοδοτούσαν το παζάρι. Μετά το 1868 άλλαζε μορφή και ξέπεσε σε μικρομονάστηρο. Ξέπεσε και λεκτικά και έγινε Μοναστηράκι. Γίνονται ανακαινίσεις, ασφαλτώνεται η γύρω πλατεία και έτσι διαμορφώνεται οριστικά η πλατεία του Μοναστηρακίου όπως σήμερα την ξέρουμε. Έτσι η Παντανάσσα γίνεται ένα από τα πρώτα θύματα του «εκσυγχρονισμού»της Αθήνας. Στην αρχή του ΙΗ’ αι. η τουρκοκρατημένη Αθήνα αποκτά την όψη που θα διατηρήσει ως το τέλος της της οθωμανικής κατοχής. Το 1960 οι φορολογούμενοι είχαν διαιρεθεί σε τρεις τάξεις των μεγαλοκτηματιών και εμπόρων, των γεωργών, τεχνιτών και μικροεμπό-

ρων και των απόρων, εφήβων.Αυτή ήταν η κοινωνική δομή της Αθήνας που διατηρείται απαράλλακτη ως το τέλος της τουρκοκρατίας και αλλάζει με τις ανακατατάξεις της Επανάστασης χωρίς εντυπωσιακές διαφοροποιήσεις. Στις 20 Φεβρουαρίου το 1778 η Αθήνα περιφράχτηκε από το Χασεκή που εκτός από την προστασία της πόλης πέτυχε και τον πλήρη έλεγχο του πληθυσμού. Μετά το Χασεκή ο πληθυσμός της Αθήνας αυξάνεται. Το 1784 ο πρεσβευτής της Γαλλίας Choiseul Gouffier αποσπά αρκετά κομμάτια από τον Παρθενώνα ενώ το 1799 ο λόρδος Thomas Bruce Elgin απέσπασε 244 κομμάτια αναγλύφων και αγαλμάτων τα οποία και πούλησε για την αγγλική κυβέρνηση για 35.000 λίρες. Στις δύο πρώτες δεκαετίες του ΙΘ’ αι. και μέχρι την έναρξη της Επανάστασης η Αθήνα εξακολουθεί ν’ αποτελεί κέντρο διερχομένων των Ευρωπαίων. Σ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ο μέσος όρος του πληθυσμού της Αθήνας ήταν γύρω στις 11.000 ψυχές. Η Ακρόπολη είναι πάντα τόπος διαμονής αμιγώς μουσουλμανικού πληθυσμού. Η Αγορά εξακολουθεί να περιστοιχίζεται από τις περιοχές κατοικίας του παραγωγικού πληθυσμού σε μεγάλο ποσοστό ελληνικού.

πήρε οριστική έγκριση από την Αντιβασιλεία. Έτσι η Αθήνα μεγάλωσε γρήγορα.Μέσα έξι χρόνια από το 1834 ως το 1840 ο πληθυσμός της Αθήνας ανεβαίνει από 10.000 σε 25.000 κστοίκους.

Η Αθήνα πριν από την καταστροφή της στη διάρκεια των οδομαχιών δεν είχε όψη μεγαλούπολης,δ ρόμοι στενοίστριφτοί, δίχως πεζοδρόμια. Σπίτια δίχως παράθυρα προς το δρόμο και σιδεριές στα λιγοστά αυτά χωρίς τζάμια.

Η επιτακτική ανάγκη για άμεση στέγαση δεν άφηνε περιθώρια για την αισθητική μέριμνα των κτιρίων της πρώτης εκείνης εποχής.

Στο τέλος του 1832 ο Κλεάνθης και Schaubert είχαν υποβάλει στην Κυβέρνηση το πολεοδομικό τους σχέδιο που προέβλεπε φαρδιούς δρόμους και πολλές πλατείες. Στις 18 Σεπτεμβρίου 1834 το σχέδιό του

Τότε επινοήθηκε και το Σχέδιον εκκαθαρίσεως μεσαιωνικών μνημείων σύμφωνα με το οποίο ο χώρος

Ιστορία Μοναστηρακίου

από το Θησείο και την Ηφαίστου μέχρι το μνημείο του Λυσικράτους έπρεπε ν απαλλοτροιωθεί για ν ανασκαφεί. Το 1837 ο χώρος μπροστά από τη βιβλιοθήκη του Αδριανού έγινε υπαίθριο μουσείο. Η παλιά αγορά συνεχίζει τη λειτουργία της όπως και στην τουρκοκρατία. Το 1833 είχαν καταμετρηθεί εκατό μαγαζιά. Όσον αφορά τους δρόμους της Αθήνας δεν είχαν ονόματα απλά έπαιρναν τ όνομα της πιο κοντινής εκκλησίας. Επίσης μόνο η οδός Αδριανού ήταν πλακόστρωτη ενώ αργότερα στρώθηκαν μ ένα είδος ασφάλτου, το μακαντάμι, λίγοι κεντρικοί δρόμοι. Στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως του 1853 η Αθήνα εμφανίζεται με 50.390 κατοίκους. Από κτηριολογική άποψη η πόλη διατηρούσε τότε ακόμα την παλιά αρχιτεκτονική μορφή της. Τα νεοκλασικά οικοδομήματα που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται σιγά σιγά της έδωσαν κάπως την όψη που διατήρησε μέχρι την εποχή της «ανοικοδόμησής» μετά το 1950. Τη νύχτα της 8ης - 9ης Αυγούστου 1884 μια ξαφνική πυρκαγιά μ ανεξακρίβωτα αίτια καταστρέφει ολοκληρωτικά την παλαιά αγορά. Έτσι το Πάνω Παζάρι εξαφανίστηκε κυριολεκτικά και το τετράγωνο της βιβλιοθήκης του Αδριανού ήταν πια ένας σωρός από ερείπια. Το πρόβλημα της αγοράς της Αθήνας έπρεπε να λυθεί άμεσα και έτσι αντιμετωπίστηκε σαν επείγον από τις αρχές, με αποτέλεσμα η νέα αγορά ν αρχίσει να λειτουργεί κανονικά αλλά δεν αντικαθιστά την παλιά. Οι πλατείες Δημοπρατηρίου και Μοναστηρακίου σαν χώροι συγκέντρωσης λαικού στοιχείου ήταν και χώροι διασκέδασης.

πρώτα σπέρματα του καταναλωτισμού. Γύρω στο 1978 το φαινόμενο της δημοπρασίας γίνεται γνώρισμα συνηθέστατο στη ζωή της Αθήνας. Οι λιγοστοί παλιοί έμποροι που έχουν απομείνει στην περιοχή θεωρούν γεγονός ότι το Μοναστηράκι χάνει την ταυτότητά του

Η δεκαετία του ‘60 έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του αστικού τρόπου ζωής φέρνει και τα

Σίγουρα το Μοναστηράκι χάνεται.

Ναός Αγίου Ελισσαίου

Αρχαία αγορά

Ο μικρός ναός του Αγίου Ελισσαίου είναι μια λιτή μονόκλιστη βασιλική μικρού μεγέθους. Κτίστηκε περίπου στα μέσα του 17ου αιώνα μέσα στον κήπο του αρχοντικού της γνωστής οικογένειας της Αθήνας Χωματιανού Λογοθέτη.

Αρχικά από την προιστορική εποχή (3500π.Χ),ήταν χώρος κατοίκησης και ταφής ενώ απέκτησε την μετέπειτα χρήση του ως δημόσιος χώρος,κατά την έννοια του όρου αγορά > αγείρω = συγκεντρώνω), από τον 6ο αιώνα π.Χ και ύστερα για να φτάσει στην οριστική του μορφή τον 2ο αι. μ.Χ.

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ο μικρός και άσημος αυτός ναός φιλοξένησε μερικούς από τους λαμπρότερους εκπροσώπους των γραμμάτων της εποχής. Άλλους ως ψάλτες, όπως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Αλέξανδρος Μωραινίτης, άλλους ως ιερείς, όπως ο πατέρας Νικόλαος Πλανάς, αργότερα Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και άλλους ως πιστούς που παρακολουθούσαν τη λειτουργία. Το 2004 και με τη βοήθεια ευρημάτων από τις ανασκαφές στο χώρο αναστηλώθηκαν ορισμένα από τα κατεστραμμένα τμήματα και έτσι ο ναός επί της οδού Άρεως στο Μοναστηράκι αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό. Διεύθυνση: Άρεως 14, Μοναστηράκι

Η αρχαία αγορά της Αθήνας καταστράφηκε και λεηλατήθηκε πολλές φορές από Ρωμαίους υπό τον Σύλλα το 86 π.Χ, στη συνέχεια από τους Ερούλους το 267μ.Χ και τους Σλάβους επιδρομείς το 580 όπου και τελικά ο χώρος εγκαταλείφθηκε. Τον 10αι αναφέρεται να ξανακατοικήθηκε και περί το 1000 χτίσθηκε εδώ ο ναός των Αποστόλων. Το 1204 ακολούθησε νέα καταστροφή,αυτή τη φορά από επιδρομές του Λέοντος Σγουρού,δυνάστη τότε του Ναυπλίου οπότε και ακολούθησε νέα ερήμωση. Στην ελ-

Ρωμαική αγορά ληνική επανάσταση του 1821 και ειδικά στην περίοδο 1826-1827 επήλθε η τελευταία καταστροφή μαζί με το γύρω χώρο. Έτσι ο 19ος αιώνας βρίσκει την αρχαία αγορά κυριολεκτικά θαμμένη κάτω από την πυκνοκατοικημένη τότε νεότερη Αθήνα που υποδεχόταν τον βασιλιά Όθωνα για να ανακυρήξει την πόλη πρωτεύουσα του νεοσύστατου τότε Βασιλείου (1834). Οι πρώτες ανασκαφές του χώρου της αρχαίας αγοράς ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα από την αρχαιολογική εταιρεία και από Γερμανούς αρχαιολόγους. Η συστηματική όμως ανασκαφική αρχαιολογική έρευνα ξεκίνησε από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών το 1931 μέχρι το 1941 (α΄περίοδος), από το 1946 μέχρι το 1960 (β΄ περίοδος), το 1969 (γ΄περίοδος) και από το 1980 που συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Η ρωμαϊκή αγορά είναι αρχαιολογικός χώρος στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν η κεντρική αγορά στην αρχαία Αθήνα στους Ρωμαικούς χώρους. Εδώ γίνονταν το εμπόριο και οι συναθροίσεις. Βρίσκεται βόρεια της Ακρόπολης στην Πλάκα. Κτίστηκε κατόπιν εντολής του αυτοκράτορα Αύγουστου μεταξύ 19 και 11 π.Χ ανατολικά της αρχαίας αγοράς. Επεκτάθηκε επί Αδριανού, παρήκμασε όμως στους βυζαντινούς και οθωμανικούς χρόνους και ρυμοτομήθηκε εκτός σχεδίου. Ανακαλύφθηκε τον 20ο αιώνα και ανασκάφτηκε από τους αρχαιολόγους.

Νεοκλασική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα

Η νεοκλασική αρχιτεκτονική παρουσιάζει σημαντικές κατά τόπους μεταλλαγές και καλύπτει μια μακρά χρονική διαδρομή που φτάνει εως και τις αρχές του 20ου αιώνα, μεταπίπτοντας κατά περιπτώσεις στην όψιμη έκφραση του εκλεπτυσμού. Στο ελέυθερο ελληνικό κράτος του 19ου αιώνα εμφανίζεται συστηματικά η «επίσημη» αρχιτεκτονική, η οποία, παρά τις στυλιστικές διαφοροποιήσεις, εγκαταλείπει τα ακαθόριστα, αυθόρμητα και διαμεσολαβητικά σχήματα μορφοπλασίας για να προβάλλει με έμφαση την αντίληψη του μνημειακού ύφους. Τα βασικά συστατικά του είναι ο σχεδιαστικός κανόνας και ο ρυθμός. Η αρχιτεκτονική του ελλαδικού χώρου κατά την προεπαναστατική περίοδο, παρουσιάζει μια πολλαπλότητα εκφράσεων ανάλογη με τις ιστορικές συνθήκες, την πολιτισμική ποικιλία και τα ήθη της κάθε γεωγραφικής περιοχής. Ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, τα Επτάνησα συγκεντρώνουν μνημεία, παραδόσεις, βιώματα και δημιουργούν μια δική τους, ιδιόμορφη αρχιτεκτονική. Τόσο στα αρχοντικά της εξοχής όσο και στις εκκλησίες και τα δημόσια κτίρια, οι δυτικές επιδράσεις είναι φανερές ως προς τη διάταξη της κάτοψης και το σχεδιασμό και την επεξεργασία των όψεων.

Τα αρχοντικά διαφέρουν από νησί σε νησί και είναι διώροφα ή τριώροφα ενταγμένα στο συνεχές σύστημα, ακολουθούν τους νόμους της συμμετρίας στις όψεις, που είναι συνήθως επίπεδες και διαιρούνται σε οριζόντιες παράλληλες ζώνες, τοξοτές στοές στο ισόγειο, μεγαλύτερους ή μικρότερους εξώστες με περίτεχνα κυγκλιδώματα, επιβλητικές πόρτες εισόδου και πορτόνια, άφθονα ανοίγματα που φέρνουν μέσα τον ήλιο και το φως.

κήπους, πηγάδια, μικρά και μυρωδικά δέντρα, σκεπαστά χαγιάτια, έτσι που να δημιουργείται από κάτω υπόγειο και δάπεδο πατώμενο με σανίδια. Γύρω στα 1856-70 έιχε πλέον διαμορφωθεί σε μια αρχιτεκτονική οντότητα πλήρως προσαρμοσμένη στις συνθήκες της αστικής ζωής και αποκτά πιο λειτουργική και όχι απόλυτα δεσμευόμενη από τη συμμετρία κάτοψη. Διώροφα ή τριώροφα σπίτια περιλαμβάνουν πλέον οροφοδιαμερίσματα με ανεξάρτητα τις περισσότερες φορές εσωτερικά κλιμακοστάσια. Οι αυλές και οι οργανικοί ημιυπαίθριοι χώροι συρρικνώνονται και από την αστική εικόνα, αρχίζουν να εξαφανίζονται οι πρασιές και οι ιδιωτικοί κήποι. Τα απλούστερα σπίτια ήταν σε όλες τους τις λεπτομέρειες άψογα μορφολογημένα τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική τους συγκρότηση: εξώθυρες με ξυλόγλυπτα φύλλα οδηγούσαν σε κομψά ξύλινα κλιμακοστάσια ξεχωριστά για κάθε οροφοδιαμέρισμα. Οι προθάλαμοι έβγαζαν προς τα δωμάτια κάθε διαμερίσματος, εκείνα που έβλεπαν προς το δρόμο χρησίμευαν για την υποδοχή των ξένων και επικοινωνούσαν μεταξύ τους με μεγάλες πολύφυλλές πόρτες. Οι επιφάνειες των τοίχων και των ταβανιών δεν ήταν απλώς υδροχρωματισμένες, αλλά καλύπτωνταν με έγχρωμες διακοσμήσεις.

Ο νεοκλασικισμός δεν εμφανίστηκε στην Ελλάδα με τους Βαυβαρούς. Ήδη από το 1815 αρχίζουν να κτίζονται τα πρώτα κτίρια σε νεοκλασικό ρυθμό. Ο ορθολογισμός και η επιδίωξη λειτουργικότης χαρακτηρίζουν το σχεδιασμό νέων πόλεων. Ο ορθολογισμός και η επιδίωξη λειτουργικότητας χαρακτηρίζουν το σχεδιασμό των νέων πόλεων. Το γείσο με τον αναγεννώμενο από τις στάχτες του φοίνικα στις γωνίες, τα κυγκλιδώματα στους εξώστες, η διαμόρφωση των ανοιγμάτων του ορόφου, είναι όλα στοιχεία ενός πρώιμου νεοκλασικισμού, ενώ αντίθετα το βαρύ μαρμάρινο πλαίσιο της εισόδου στην πλάγια όψη μαρτυρεί την ενετική προέλευση των κτιρίων. Τα περισσότερα κτίρια στην Αθήνα διέθεταν δύο ή τρία δωμάτια. Ήταν απλά διώροφα κτίρια με αυλές,

Σχεδόν σε κάθε σπίτι υπήρχαν ορογραφίες. Τα θέματά τους ήταν κλασικά, πομπηϊκά, αναγεννησιακά και μανιεριστικά δουλεμένα από εξειδικευμένους καλλιτέχνες, αρκετοί από τους οποίους ήταν ιταλικής καταγωγής. Για τους Έλληνες ο νεοκλασικισμός δεν είναι απλώς και μόνον ένας αρχιτεκτονικός ρυθμός, αλλά ένας από τους τρόπους για να συνδεθούν άμεσα με την ελεύθερη πατρίδα και το αρχαίο παρελθόν. Η αρχιτεκτονική του αθηναϊκού αστικού κτιρίου έιχε εμπεδώσει τις αυτοτελείς και αυτοδύναμες μορφολογικές βάσεις της, και είχε ουσιαστικά αποδεσμευθεί από τις αμφιταλαντευόμενες ροπές του όψιμου ευρωπαϊκού ιστορισμού. Το 1915 ο πληθυσμός αυξάνεται, οι οικοδομήσιμες εγκαταστάσεις γίνονται όλο και πιο προβληματικές με αποτέλεσμα οι κατοικίες να κατασκευάζονται σε μεγαλύτερα οικόπεδα. Επί το πλείστον είναι τριώροφες με ορθολογική οργάνωση των κατώψεων. Τότε είναι που εμφανίζονται για πρώτη φορά τα κλιμακοστάσια και οι κατακόρυφοι φωταγωγοί. Η έντεχνη αρχιτεκτονική της εποχής αντιπροσωπευόταν μόνο από λίγες μονοκατοικές πλούσιων. Τα περισσότερα νεόκτιστα σπίτια είχαν κυρίως μερικά

δωμάτια και κάποιους κοινόχρηστους χώρους όπου θα διαβίωναν στοιχειωδώς οι νέοι κάτοικοι της πόλης. Γίνονται ανακαινίσεις ή και προσθήκες σε παλαιότερα κτίσματα, με σκοπό την άμεση εκμετάλλευση της ανεπανάληπτης ευκαιρίας για αξιοποίηση των διάσπαρτων μικροϊδιοκτησιών στο βράχο της Ακρόπολης. Πίστευαν με αυτό τον τρόπο ότι θα εμπόδιζαν τυχόν ενέργειες της Αρχής, η οποία θα επιχειρούσε μια πρώιμη απαλλοτρίωση των οικοπέδω αυτών. Αρχοντικό στην οδό Αδρανού: τοποθέτηση του κυρίου σώματος στο βάθος της αυλής, δυνατότητα επέκτασής του κατά μήκος ενός εκ των δύο μεσότοιχων του οικοπέδου μέχρι τη γραμμη του δρόμου, παράταξη των δωματίων σε σειρά, έτσι ώστε όλα να επικοινωνούν με ένα διάδρομο, ο οποίος ανοίγεται στην αυλή. Ισόγειο: στοά με απλές καμάρες που στηρίζονται σε ολόσωμους κιονίσκους, ενώ μια λίθινη σκάλα συνδέει το διάδρομο με τον όροφο. Αργότερα τα κενά μεταξύ των υποστηλωμάτων του διαδρόμου έκλεισαν με μεγάλα παράθυρα, μεταβάλλοντας το χαγιάτι ( ημιυπαίθριος χώρος ) σε ένα άνετο και φωτεινό δωμάτιο. Ανοικτός τύπος κάτοψης-> χαρακτηριστικά -> γραμμική διάταξη των δωματίων, λειτουργικό δέσιμο του σπιτιού με την αυλή, επικοινωνία μέσα από στεγασμένους διαδρόμους, μεταβατική συσχέτιση υπαίθρου και κλειστού χώρου, πρόσβαση στον όροφο με εξωτερική σκάλα. Κλειστός τύπος κάτοχης: εξωτερικά αδιάρθωτος κυβικός όγκος, κατώι για τους βοηθητικούς χώρους, πρόσβαση στον υπερυψωμένο όροφο με εξωτερική λίθινη σκάλα. Ένα τέτοιο δείγμα βρίσκεται στη συμβολή των οδών Σχολών και Επιχάρμου. Έχει πυργοειδή μορφή, εσωτερικό κλιμακοστάσιο και απλή διάταξη δωματιών. Ο κλειστός αυτός τύπος επιβίωσε στην οθωμανική περίοδο, δεν κατάφερε όμως να επικρατήσει. Χαρακτηρίζεται από μια απλή και συγκεντρωμένη οργάνωση των χώρων σε ένα κτίσμα σε σχήμα κύβου. Η εξωτερική σκάλα συναντούσε την είσοδο σε ένα στεγασμένο, απέριττο με αντίστοιχη προέκταση της

στέγης-ξύλινο εξώστη. Δεν υπάρχουν χαγιάτια, στοές ή σκεπαστοί διάδρομοι.

μέγαρα των πλουσίων λειτούργησαν ως υπόδειγμα για την ευρύτερη, ‘’πάνδημη’’ ιδιωτική αρχιτεκτονική.

Μέσα 19ου αιώνα: συνυπάρχει ο ανοικτός και κλειστός τύπος κάτοψης. Ο κλειστός όμως τύπος έδινε τη δυνατότητα στέγασης μιας ή το πολύ δύο οικογενειών (ισόγειο, όροφος).

Σύγκλιση ορθολογικών και παραδοσιακών προτύπων: Εισαγωγή προτύπου της συμμετρικής κάτοψης με τον κεντρικό θάλαμο, χωρίς όμως να καταργήσει τη δυναμική, παραδοσιακή διάταξη των χώρων γύρω από μια αυλή. Η μεταλλαγή της αστικής κατοικίας σε μια πιο εξελιγμένη μορφή.

Σε περιπτώσεις επκτάσεων με προσθήκες, τα παλιά κτίσματα έχαναν το αρχικό σχήμα των κατόψεων με αποτέλεσμα να προκύπτουν μεικτοί τύποι. Στα συνηθισμένα μικρά οικόπεδα ( στενή όψη, μεγάλο βάθος) επικράτησε η γραμμική διάταξη του κτίσματος με εσωτερική αυλή, ενώ εκεί που υπήρχε κατάλληλος χώρος, αναπτυσσόταν μια ‘’πρακτικά’’ διαρθωμένη κάτοψη με δυνατότητα προσαρμογής.

Σε αντίθεση με τις παλιές ‘’ ανοιχτές’’ διατάξεις, οι κατόψεις τείνουν προς μια οργανωτική συνοχή. Γεώργιος Α’: Τα σπίτια εξακολουθούσαν να κτίζονται ακολουθώντας τις εξαρτήσεις και τις αλληλεπιδράσεις που μέχρι τότε επηρέαζαν την αναπτυσσόμενη αστική αρχιτεκτονική της Αθήνας. Η παρουσία ‘’ παραδοσιακών’’ συνιστώσων ήταν πια φανερή στο στοιχείο της δυναμικής συγκρότησης των χώρων και την εμμονή στα ημιυπαίθρια περάσματα.

Τριμερής κάτοψη: Δέσποζε στην αστική αρχιτεκτονική για αρκετά χρόνια, εισήχθη από τη Γερμανία και ήταν ο βασικός τύπος μονοκατοικίας. Το κύριο κλιμακοστάσιο βρισκόταν στον κεντρικό άξονα, δημιουργώντας παρόμοια οργάνωση δωματίων διαμονής με τον πάνω όροφο. Απλή συμμετρική διάταξη με το κεντρικό χωλ του ισογείου και στις πλαϊνές αίθουσες υποδοχής ή γραφείων.

Η αποδοχή, όμως, ενός ελεγχόμενου και συνεκτικού από γεωμετρικές αρχές συστήματος κάτοψης-όψης ήταν τώρα πλέον περισσότερο ορατή. Η εισαγωγή ενός ‘’ρυθμικού σχήματος’’ , όχι μόνο στην όψη, αλλά και στην κάτοψη, ήταν πιο εύκολο να εφαρμοστεί σε κτίσματα με σχετικά απλή συγκρότηση χώρων και λειτουργική συνοχή, όπως μονοκατοικίες και διάφορες διπλοκατοικίες που προέρχονται από μια στοιχειώδη παρέμβαση στο αρχικό σχήμα της μονοκατοικίας.

Αξιοσημείωτη είναι η αντιστοιχεία με την κάτοψη οργάνωσης της όψης σε τρία μέρη. Κεντρικά μια ελαφριά προεξοχή ως προς το υπόλοιπο σώμα. Σαφής είναι και η οριζόντια διαίρεση της σύνθεσης έτσι ώστε να ικανοποιείται ο διαχωρισμός στη ‘’ Βάσιν’’, το ‘’μεσαίον’’ ή ‘’κύριο μέρος’’ και τη ‘’ στέγη’’ με το θρίγκο.

Συνήθως τα κτίσματα αυτά δεν έχουν ευρύχωρη αίθουσα υποδοχής και επίσημα κλιμακοστάσια, αλλά μόνο ένα φαρδύ διάδρομο ή προθάλαμο, ο οποίος συνέδεε το κλιμακοστάσιο με τα δωμάτια των διαμερισμάτων.

Αστική αρχιτεκτονική (χαρακτηριστικά): Η διάταξη των εσωτερικών χώρων είναι συμμετρική και βρίσκονται γύρω από μια ευρύχωρη αίθουσα υποδοχής, η οποία έχει συνήθως άμεση επικοινωνία με το κλιμακοστάσιο. Η άκαμπτη μορφολόγηση της όψης πάνω σε ένα διακριτό σύστημα αξόνων. Η προσπάθεια διατήρησης της λειτουργικότητας χωρίς να διαταράσσεται η γεωμετρική δομή του συνόλου. Η κατανομή και ορθολογική διάρθρωση των κυρίων και δευτερευόντων (βοηθητικών) στοιχείων της κάτοψης.

Οργάνωση: κάτοψη σε σχήμα τετράγωνο (περίπου). Ένας επιμήκης διάδρομος, ο οποίος ξεκινούσε από την είσοδο και χώριζε όλο το κτίριο σε δύο ίσα μέρη. Δεξιά και αριστερά υπήρχαν μεγάλα δωμάτια, ενώ στο βάθος η πόρτα προς την αυλή. Το σύστημα αυτό της οργάνωσης εφαρμόστηκε μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Είχε όμως ένα μειονέκτημα. Επέτρεπε ένα ελάχιστο ποσοστό εκμετάλλευσης της οικοδόμησιμης γης.

Όπως συνέβη και σε ανάλογες περιπτώσεις στην ιστορία της νεότερης ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Έτσι και στην ελληνική πρωτεύουσα του 19ου αιώνα, τα

Έτσι η ανάγκη που προέκυψε για να στεγαστούν οι

απαραίτητες βοηθητικές λειτουργίες, επέβαλε μια διάταξη που να δημιουργεί χώρο για την κουζίνα και το λουτρό. Επίσης, ήταν συχνό φαινόμενο στον τύπο αυτό της μονοκατοικίας, δύο συνεχόμενα δωμάτια να ενώνονται με μια φαρδιά τετράφυλλη πόρτα ή και ελεύθερο άνοιγμα, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένας ενιαίος χώρος υποδοχής. Παράδειγμα->κατοικία Γεωργόπουλου στην οδό Ηπείρου 16: Χτισμένο το 1880. Ο απλός γεωμετρικός σχηματισμός της κατόψης επαναλαβανόταν με τον κεντρικό προθάλαμο εισόδου και κάθετα σε αυτό το στενόμακρο χωλ με τη σκάλα προς τον όροφο. Ισόγειο: αριστερά και δεξιά της εισόδου είχαμε ένα σαλόνι και ένα γραφείο, και στην πίσω πλευρά την τραπεζαρία και την κουζίνα. Όροφος: Υπνοδωμάτια. Ημιυπόγειο: Βοηθητικόι χώροι. Η κουζίνα τοποθετημένη με μοναδικό τρόπο, η εξώθυρα ευνοούσε μια απόλυτα συμμετρική τοποθέτηση των στοιχείων της όψης. Ορισμένες λειτουργικές ιδιαιτερότητες του αστικού σπιτιού ανταποκρίνονται σε χαρακτηριστικές αλλαγές στους κανόνες της καθημερινής ζωής. Όπως για παράδειγμα η τόνωση της ‘’ιδιωτικότητας’’, καθώς και η κοινόχρηστη αυλή, δίνει τη θέση της σε κλειστές διαταγές που εξυπηρετούσαν κάθε κατοικία χωριστά. Επίσης, παρατηρείται και μια αυξανόμενη ανάγκη για τη δημιουργία επίσημων χώρων, καθώς γίνονταν απαραίτητα τα δωμάτια υποδοχής (και στη μεσαία τάξη). Είναι φανερό πια, ότι κάθε σπίτι προορίζεται όχι μόνο για να εξυπηρετήσει πρακτικές λειτουργίες διαβίωσης, αλλά και για να συμβάλλει στην κοινωνική προβολή και την εξύψωση των παραγόντων που συντελούν στην ποιότητα ζωής των ενοίκων του.

Head Designer: Tompkins Architects Aποτελεί μέρος της διεθνούς φήμης Snape Maltings μουσικής πανεπιστημιούπολης που ιδρύθηκε από τον Benjamin Britten. Εμπνεύστηκε από το σχεδόν αφηρημένο τοπίο Καλαμιώνων στα όρια μεταξύ της γης και της θάλασσας. Ουσιαστικά έχει διατηρήσει το αρχικό κέλυφος και έχει προσθέσει ένα νέο κτίσμα. Είναι πλήρως συγκολλημένο σ’ ένα ενιαίο αρχικό κέλυφος και έχει προσθέσει ένα νέο κτίσμα. Είναι πλήρως συγκολλημένο σ’ ένα ενιαίο κομμάτι για να επιτευχθεί η στεγανότητα του κτιρίου και στη συνέχεια έχει ένα κόντρα πλακέ για εσωτερική επένδυση.

Giuseppe (detto Mao) Benedetti, Sveva Di Martino, Castel Sant’ Angelo Αρχαία αγροικία. Έχει ανακαινιστεί για να χρησιμοποιηθεί ως ένα αρχαιολογικό εργαστήριο για το κοινό. Στην πρόσοψη, στο τμήμα που έχει καταρρεύσει ο αρχιτέκτονας έχει εντάξει μια γυάλινη επιφάνεια.

Παραδείγματα Επαναχρήσεων

MLZD Architekten Επέκταση και ανανέωση του Δημοτικού Μουσείου Rapperswil – Jana. Αποτελείται από ένα οχυρωμένο πύργο και ένα κτίριο κατοικιών οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με ένα βοηθητικό κτίσμα. Το νέο κτίσμα έχει σχεδιαστεί από τον αρχιτέκτονα για να προσελκύσει την προσοχή των μελών του κοινού που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό. Το κτίριο είναι από μέταλλο και ταιριάζει διακριτικά στο παρασκήνιο της ιστορικής εικόνας που παρουσιάζουν τα στενά της πόλης των κεντρικών οδών.

II Museo della Fucina Designer MARC H αποκατάσταση αυτού του κτιρίου ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2008. Έχει προστεθεί μια γυάλινη επιφάνεια η οποία συνδυάζεται με τον πέτρινο τοίχο του υπάρχοντος κτιρίου.

Ανάλυση του υπο μελέτη κτίσματος: ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ Το υπό μελέτη κτηριακό συγκρότημα οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αι στην Πλάκα. Είναι επί των οδών Άρεως και Κλάδου έναντι του αρχαιολογικού χώρου της βιβλιοθήκης του Αδριανού. Πρόκειται για ένα κτήριο λιθόκτιστο, διώροφο με ημιυπόγειο μια τυπολογία αθηναικής κατοικίας που τη συναντάμε πολύ συχνά και σ άλλα κτήρια της ευρύτερης περιοχής. Συνδυάζει λαικά με νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία όπως κορνίζες στα ανοίγματα, οδοντωτές ταινίες στη στέγη, μαρμάρινα φουρούσια στους εξώστες και περίτεχνες σιδεριές. Η διαρρύθμιση της κατοικίας προέκυψε από τις ιστορικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής. Έτσι το υπόγειο τμήμα φιλοξενούσε τις βοηθητικές χρήσεις, το ισόγειο, τα υπνοδωμάτια και ο όροφος τους χώρους υποδοχής. Εσωτερικά τα κουφώματα, τα δάπεδα και τα κλιμακοστάσια ήταν ξύλινα ενώ σε ορισμένους χώρους υπάρχουν ίχνη από διακοσμητικά μοτίβα στην οροφή.

Κατά τη δεύτερη οικοδομική φάση η οποία χρονολογείται στις αρχές του 20ου αι. Έγιναν μετατροπές κυρίως στο εξωτερικό κέλυφος. Ενοποιήθηκαν μορφολογικά οι δύο όψεις των ανεξάρτητων κατοικιών με την προσθήκη περιμετρικών διακοσμητικών στοιχείων όπως γείσα στη στέγη του κτηρίου και κορωνίδες μεταξύ των ορόφων. Στην τρίτη και τελευταία φάση ενοποιήθηκαν οι δύο κατοικίες μ ανοίγματα στην ενδιάμεση λιθοδομή και έτσι το κτήριο απέκτησε τη σημερινή του μορφή. Το πρώτο τμήμα έχει δύο παράθυρα στον όροφο και δύο φεγγίτες στο υπόγειο ενώ το δεύτερο τμήμα έχει δύο μπαλκονόπορτες στον όροφο ενοποιημένες με μαρμάρινο εξώστη και δύο παράθυρα στο ισόγειο.

Η ιστορία του χαρακτηρίζεται από τρεις οικοδομικές φάσεις. Στην πρώτη το κτίσμα αποτελούνταν από δύο ανεξάρτητες διώροφες κατοικίες διαχωρισμένες από μια ενδιάμεση λιθοδομή στην οποία δεν υπήρχε κανένα άνοιγμα. Η μια κατοικία είχε είσοδο στην οδό Κλάδου και η άλλη από την Άρεως. Η όψη της Κλάδου είναι απόλυτα συμμετρική με κεντρική είσοδο στο επίπεδο του δρόμου και δύο μαρμάρινους εξώστες στον όροφο. Αντίθετα η επί της Άρεως είναι ασύμμετρη και χωρίζεται σε δύο τμήματα στη θέση όπου η ενδιάμεση λιθοδομή τέμνει τον τοίχο της όψης. Η πρόσβαση επί της Άρεως γίνεται μέσω μιας μικρής λιθόστρωτης εσωτερικής αυλής η οποία φιλοξενεί τη Βασιλική του Αγίου Ελισσαίου του 17ου αι. 15

ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ Πάνω: Κρεβατοκάμαρα και μπάνιο Κάτω: Γραφείο και βιβλιοθήκη

ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΧΩΡΟΙ Κάτω: Χώρος υποδοχής και καθιστικό Πάνω: Κουζίνα, τραπεζαρία και WC

Ζητήθηκε η επανάχρηση ενός κτίσματος στην περιοχή της Πλάκας με σκοπό τη διαμόρφωση μιας κατοικίας-μουσείου για έναν συλλέκτη έργων τέχνης. Στη μελέτη έπρεπε να συμπεριληφθούν οι εξής χώροι:υποδοχή καθιστικό, κουζίνα, τραπεζαρία, λουτρό και wc, ένα-δύο υπνοδωμάτια, studio και γραφείο και ένας εκθεσιακός χώρος συλλογής. Προέκυψε ότι ο κύριος χώρος της κατοικίας θα στεγαστεί ανεξάρτητα από τον εκθεσιακό χώρο και το ατελιέ. Πιο συγκεκριμένα στο διώροφο νεοκλασικό κτίσμα τοποθετήθηκαν οι χώροι της κατοικίας του συλλέκτη. Ηεκκλησία του Αγίου Ελισσαίου η οποία βρίσκεται στην εσωτερική αυλή του συμπλέγματος μετατράπηκε σε ατελιέ ενώ στο εγκαταλελειμένο όμορο κτίσμα επί της Κλάδου πραγματοποιήθηκε η προσθήκη μιας νέας κατασκευής η οποία θα φιλοξενεί τη συλλογή έργων τέχνης του ιδιοκτήτη.

Όσον αφορά την εσωτερική διαρρύθμιση στο πρώτο κτίσμα τοποθετήθηκαν οι ιδιωτικοί χώροι (γραφείο, υπνοδωμάτιο, καθιστικό, λουτρό και βεστιάριο) ενώ στο δεύτερο κτίσμα του συμπλέγματος οι δημόσιοι (υποδοχή, κουζίνα, τραπεζαρία, καθιστικό και wc). Το νεοκλασικό ύφος διατηρήθηκε και με τη χρήση ξύλινου πατώματος καθώς και κεραμικών πλακιδίων στο χώρο του μπάνιου, του wc και της κουζίνας. Διατηρήθηκαν τα βασικά και διακοσμητικά στοιχεία με λίγες σημειακές επεμβάσεις που είχαν σκοπό τη λειτουργικότητα των χώρων. Επίσης διατηρήθηκε η κεντρική σκάλα η οποία συνδέει τα δύο επίπεδα και επενδύθηκε με μαρμάρινες πλάκες.

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Η τραπεζαρία βρίσκεται στον όροφο του κτίσματος και συγκεκριμένα από την πλευρά των μπαλκονιών. Αποτελείται από ένα τραπέζι, έξι καρέκλες και δυο πολυθρόνες

Τραπεζαρία

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Το σαλόνι βρίσκεται στο ισόγειο του κτίσματος. Είναι το κεντρικό σαλόνι. Περιλαμβάνει έναν καναπέ με δύο πολυθρόνες και έχει δύο μεγάλα παράθυρα με θές προς το δρόμο.

Σαλόνι

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ H υποδοχή περιλαμβάνει έναν καθρέπτη και ένα ταμπουρέ για αποθήκευση

Υποδοχή

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Το σαλόνι βρίσκεται στο ισόγειο του κτίσματος. Περιλαμβάνει έναν καναπέ και δύο τραπεζάκια. Ο καναπές είναι τοποθετημένος απέναντι από τη τζαμαρία με θέα την εκκλησία του Αγίου Ελισσαίου.

Σαλόνι

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Το υπνοδωμάτιο βρίσκεται στον όροφο του κτίσματος. Διαθέτει μια μπαλκονόπορτα και δύο παράθυρα καθιστώντας το έτσι ένα ευάερο και ευήλιο. Αποτελείται από ένα κρεβάτι, μια πολυθρόνα και ένα κομοδίνο.

Υπνοδωμάτιο

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Το σαλόνι αυτό βρίσκεται στο ισόγειο του κτίσματος και είναι ένας πιο ιδιωτικός χώρος για τον ιδιοκτήτη. Περιλαμβάνει μια βιβλιοθήκη και ένα ανάκλιντρο. Έχει άμεση πρόσβαση στο γραφείο και σε συνδυασμό με το τζάκι αποτελεί τον τέλειο χώρο χαλάρωσης.

Σαλόνι

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Το γραφείο τοποθετήθηκε στον κάτω χώρο του κτίσματος, Περιλαμβάνει μια βιβλιοθήκη, ένα γραφείο τοποθετημένο μπροστά στη μπαλκονόπορτα ώστε να διαχέεται φυσικό φώς και δυο πολυθρόνες. Επίσης έχει άμεση πρόσβαση στον εκθεσιακό χώρο μέσω μιας πόρτας.

Γραφείο

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Η κουζίνα βρίσκεται στον όροφο του κτίσματος. Κυμαίνεται στις αποχρώσεις του γκρί. Περιλαμβάνει μια νησίδα και τα ντουλάπια λειτουργούν σαν βιτρίνες των οικιακών σκευών.

Κουζίνα

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Ο εκθεσιακός χώρος είναι μια προσθήκη στο πέτρινο κτίσμα. Είναι κατά κύριο λόγο απο μέταλλο, ξύλο και τζάμι για να είναι πρατά τα έργα από μακριά. Έχει δύο πείπεδα και είναι χώρος έκθεσης πινάκων του Modigliani και αγαλμάτων προσωπικής συλλογής.

Εκθεσιακός Χώρος

EΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΥ Η εκκλησία του Αγίου Ελισσαίου μεταμορφώθηκε σε ατελιέ για τον ιδιοκτήτη. Περιλαμβάνει βιβλιοθήκες, ένα τραπέζι συνεδριάσεων και πάγκο εργασίας.

Εκκλησία