Paradigm

Prijs zelf te bepalen

Jaargang 1

HetMagazine.indd 1

De wereld staat op een kantelpunt par adigm

Nulnummer

— 1

26/05/2012 22:46:55

Bezoek onze website www.theaxis.be

2 — HetMagazine.indd 2

par adigm

26/05/2012 22:46:56

Inhoud

4

Voorwoord

6 7

Fotoreportage: Eleonora Column De hydra van het WorldWideWeb

10

Interview met Ali Salmi “Heeft Merkel ooit in een multiculturele samenleving geloofd?”

18

Reportage: De Berlijnse Piratenpartij De partij die de democratie kaapte

24

Dossier: ACTA De vrijheid tussen auteursrecht en mensenrechten

30

Infographic

par adigm

HetMagazine.indd 3

— 3 26/05/2012 22:46:56

Inhoud

Interview met Piraat Thomas Goorden

34

“Mensen moeten op standpunten kunnen stemmen en niet op partijen”

Column

42

Financial Fairplay

Reportage

44

Toneel als fundament van de samenleving

Interview: Jef Lambrecht

48

“Een Arabisch land is een kunstmatig land”

Dossier: Kernenergie Reportage: Alles op nul Videoreportage: KTA Wollemarkt Fotoreportage: Occupy Colofon

4 — HetMagazine.indd 4

54 62 64 65 67

par adigm

26/05/2012 22:46:56

Voorwoord

Paradigm Toen Mohamed Bouazizi zichzelf anderhalf jaar geleden in Tunesië in brand stak ontketende hij onbewust een revolutiegolf in de Arabische wereld. Niemand weet wanneer en hoe het conflict zal eindigen.

Naast het gewelddadige conflict in het Midden-Oosten kwam het in het Westen tot een clash tussen het auteursrecht en de internetvrijheid.

De Piratenpartij teert op de onbezorgheid van de burgers en rijgt de successen aan elkaar. Het blijft wel afwachten of het kan uitgroeien tot een volwaardige partij en hoe de problematiek rond piraterij zal evolueren.

De traditionele partijen in Europa hebben ondertussen de multiculturele samenleving opgegeven. Enkele prominente politici zoals Merkel en Sarkozy stellen dat multiculti gefaald heeft. Daartegenover staat de Europese bevolking die steeds gekleurder wordt.

Deze gebeurtenissen kan je perfect naast Fukushima, de Occupybeweging, Anonymous, Wikileaks, ... leggen. Op het eerste zicht hebben ze weinig met elkaar te maken, maar als je een stapje achteruit neemt dan merk je dat al deze gebeurtenissen een kantelpunt inluiden. Vanaf 2011 zijn er stukken in de geschiedenis afgesloten hebben ze plaats geruimd voor iets nieuw.

Hoe het afloopt weet niemand, maar we leven in onwaarschijnlijk interessante tijden. Paradigm is voor ons een manier om deze historische gebeurtenissen vast te leggen. De wereld staat op een kantelpunt.

Nicola Neefs

par adigm

HetMagazine.indd 5

— 5 26/05/2012 22:46:56

Fotoreportage

Eleonora

Hager Talibi trok haar stoutste schoenen aan en gaf voor een dag gelaat aan ‘s werelds bekendste verzetssymbool: Guy Fawkes. Deze Britse verzetstrijder probeerde in de 17de eeuw het Londonse parlement op te blazen en werd als symbool voor het verzet gebruikt in de film V for Vendetta.

Het masker dat het hoofdpersonage V draagt is gemeengoed geworden onder demonstranten wereldwijd. Het online hackerscollectief Anonymous en de Occupy-beweging verbergen hun gelaat achter dit masker.

Hager heeft zelf Arabisch bloed en haar thuisland ondergaat net zoals andere Arabische landen een grote revolutie.

Deze fotoreportage brengt de revoluties in de Arabische wereld en de protesten tegen internetcensuur in beeld Vincent Buyssens

6 — HetMagazine.indd 6

par adigm

26/05/2012 22:46:56

par adigm

HetMagazine.indd 7

— 7 26/05/2012 22:47:09

Column

De hydra van het WorldWideweb Internetcensuur boezemt mij als internetverslaafde angst in. Daar hebben wij als Belgen toch geen last van, denk je misschien. Inderdaad, in de Westerse vrije wereld kan je op het internet tot vandaag nog steeds naar hartenlust illegaal downloaden, politiekers bashen en naasten trollen.

Vincent Buyssens

Onze collega-internauten uit China, Iran of Noord-Korea hebben minder geluk en surfen dagelijks op een web dat helemaal niet zo wereldwijd is. Ondanks dat we niet in een dictatuur leven, hebben we genoeg redenen om bang te zijn.

Het begon allemaal een tweetal jaar geleden toen de Amerikaanse soldaat Bradley Manning de klokkenluidersite Wikileaks inlichtte over de wandaden die het Amerikaanse leger in het Midden-Oosten beging. Kort daarna onthulde Wikileaks nog meer schandalen en geopolitieke machtsspelen.

Dankzij een samenwerking tussen ‘s werelds grootste krantenredacties en de klokkenluiderwebsite mocht de wereld getuige zijn van wat er achter de schermen gebeurt: omkoopschandalen, duizenden verdoezelde burgerslachtoffers, verkrachtingen ... het is maar een greep uit de virtuele doos van Pandora die de wereld veranderde.

Maar als je denkt dat Wikileaks overheden transparanter heeft gemaakt, dan ben je eraan voor de moeite. Manning werd kort na de lekken opgepakt en brengt de rest van zijn leven waarschijnlijk in de cel door. Julian Assange, het brein achter Wikileaks, staat momenteel terecht voor seksuele intimiteiten

8 — HetMagazine.indd 8

in Zweden, maar de Amerikaanse overheid wil niets liever dan hem berechten in de Verenigde Staten voor het lekken van gevoelige informatie.

De bescherming van klokkenluiders en persvrijheid is heel belangrijk maar uiteindelijk heeft het weinig impact op mijn leven, laat staan op dat van de gemiddelde internaut.

Maar de aanval op Branning en Assange is in feite een eerste stap naar een gecensureerd web onder leiding van de Amerikaanse overheid. In januari 2012 laaide een ongezien online protest op toen father state de Stop Online Piracy Act (SOPA) tot wet wilde stemmen.

Dit wetsvoorstel was het product van de Amerikaanse entertainmentindustrie en had als voornaamste doel online piraterij aan te pakken.

Een nobel doel, mocht dit wetsvoorstel geen macht geven aan de entertainmentindustrie om de internetverbinding af te sluiten van de modale gebruiker. Het zou hen ook de macht geven om websites zonder bevelschift offline te halen.

Niet enkel piratenwebsites zouden offline gehaald worden, ook websites zoals Facebook of Google, waar de gebruikers links posten naar illegale bestanden, zouden

het slachtoffer worden. Maar grote internetbedrijven zoals Google en Wikipedia lieten samen met miljoenen internetgebruikers collectief hun stem horen en overtuigden de Amerikaanse politici om SOPA niet tot wet te stemmen. Overwinning aan de internet hivemind?

Hydra

Neen hoor, want net zoals het mythologische hydramonster dat een nieuw hoofd groeit wanneer je er eentje afhakt, maakte SOPA plaats voor de Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA), een internationaal verdrag om intellectueel eigendom te beschermen. Geen vuiltje aan de lucht mocht ACTA niet achter gesloten deuren opgesteld zijn door de Amerikaanse entertainmentindustrie, de farmaceutische industrie en elke andere sector die met namaak of piraterij te maken heeft. Geen enkel land mocht aanwezig zijn tijdens de gesprekken, maar ze moesten wel in januari het verdrag tekenen.

Naast grote namaakbedrijven zouden ook kleine internetgebruikers gecriminaliseerd worden. De nieuwste aflevering van Game of Thrones door je torrentprogramma jagen zou je niet enkel een gigantische geldboete opleveren, je zou voor de rest van je leven geen

par adigm

26/05/2012 22:47:14

“Als

je denkt dat Wikileaks overheden transparanter heeft gemaakt, dan ben je eraan voor de moeite”

internetverbinding meer mogen hebben. Ook alle websites die nog maar een link hebben naar illegale inhoud zouden gecensureerd worden. Gelukkig werd dit gedrag in april weggestemd in het Europees Parlement en kan de internetgebruiker terug opgelucht ademhalen.

mensen naar illegale alternatieven duwt. Spotify en iTunes mogen misschien niet de inkomsten van weleer genereren, ze bereiken meer mensen dan ooit en zijn een volwaardig legaal alternatief op torrentwebsites.

Principieel is er niets met verdragen zoals ACTA en SOPA, want hoe je het ook draait of keert, het illegaal kopiëren en downloaden van muziek, films of boeken is broodroof. Het probleem ligt bij grote multinationals die achter gesloten deuren repressieve maatregelen willen doorvoeren en daarmee het democratisch proces omzeilen. Het internet heeft hun macht niet enkel tanende gemaakt, hun hele businessmodel staat op de helling.

Maar ondanks deze positieve evoluties is de strijd nog niet gestreden, want de Verenigde Staten hebben alweer een nieuw acroniem klaarstaan genaamd CISPA. Deze Cyber Intelligence Sharing and Protection Act brengt ons bij de crux van het probleem: privacy en censuur.

Het downloadgedrag van burgers controleren impliceert al een flinke schending van de privacy, maar CISPA gaat een stuk verder. Dit wetsvoorstel zou telecomoperatoren en zoekgiganten dwingen om al het internetverkeer te overhandigen van mensen die een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid.

Jarenlang heeft de muziekindustrie geweigerd om de kracht van het internet te omarmen en is daardoor in een situatie beland waar de gebruiker makkelijk, snel en goedkoop entertainment wilt. Het is pas sinds Apple’s muziekdienst iTunes dat de entertainmentindustrie muziek digitaal aanbiedt en het is door Spotify dat het streamen van muziek gemeengoed is geworden.

De platenmaatschappijen hebben begrepen dat als je de toegang tot muziek te omslachtig maakt, je

Acroniemacrobaten

We hebben het hier niet enkel over een leger Chinese hackers, maar ook over jongeren die via Twitter of Facebook de acties steunen van de online anarcho’s Anonymous. Een ‘Fuck you Obama-tweet’ is dus niet langer onschuldig.

CISPA zou de Amerikaanse overheid ook de macht geven om websites offline te halen die een bedreiging vormen voor de ‘nationale veiligheid’. Dit gaat niet enkel over louche jihadi-websites, maar ook over Wikileaks die uiteindelijk niet meer doet dan gelekte documenten publiceren. Hoewel het nog niet zeker is of deze wet erdoor komt, is de National Security Agency (NSA) momenteel bezig met het bouwen van een ultrageheim spy center dat al het online- en telefoonverkeer kan controleren.

In Europa hebben we gelukkig genoeg democratische processen en inspraak om repressieve wetten een halt toe te roepen, maar na een halve eeuw is het duidelijk dat de Verenigde Staten graag grensoverschrijdend werken. Niet enkel de overheid, maar ook de entertainmentindustrie waant zich almachtig. Zij deinzen er niet voor terug om mensenrechten te negeren om hun businessmodel te redden.

‘Privacy is dood’ wordt wel eens gezegd en dat is misschien zo, maar ik wil zelf bepalen wat jullie mogen weten en wat niet.

par adigm

HetMagazine.indd 9

— 9 26/05/2012 22:47:14

“We moeten met elkaar praten, niet over elkaar.

10 — HetMagazine.indd 10

par adigm

26/05/2012 22:47:23

Interview Ali Salmi over de uitdagingen als schepen van Diversiteit in Mechelen

“Heeft Merkel ooit in een multiculturele samenleving geloofd?”

“Zomaar zeggen dat het integratiebeleid gefaald heeft, is wel heel makkelijk en populistisch.” Aan het woord is Ali Salmi, onafhankelijke schepen van diversiteit in Mechelen die tal van initiatieven neemt om de verschillende bevolkingsgroepen van de stad bij elkaar te brengen. Hij beseft dat er nog veel werk is, maar gelooft rotsvast in zijn slaagkansen. “Of je nu Mohamed, Hilde, Aisha of Jan heet, je hebt een ding gemeen: je stad.”

Text & Foto’s: Nicola Neefs

Wat versta jij onder integreren?

Salmi: Sommige partijen willen dat allochtonen zich helemaal aanpassen aan de Belgische waarden maar dat is assimilatie, geen integratie. Assimilatie is volledig uit de boze. Het is belangrijk dat iedereen de taal spreekt en de stad kent waarin hij woont met al haar voorzieningen. Voor de rest moet iedereen vooral zichzelf kunnen zijn. Diversiteit bekijk ik eerder als een rijkdom dan als een probleem.

Iedere identiteit is meervoudig gelaagd. Ik ben een Mechelaar maar ook een moslim. Ik hou niet van een grijze massa waar iedereen hetzelfde is. Ik stel me ook de vraag aan wie de nieuwkomers zich moeten aanpassen. Wat is een Belg?

Verschillende Europese politici hebben zo’n model al mislukt verklaard.

Salmi: Sommige politieke personen zoals Merkel hebben het voorbije jaar inderdaad gezegd dat het integratiebeleid mislukt is. Ik vraag mij af of ze er wel ooit in geloofd hebben. Welke initiatieven hebben ze genomen om het te doen slagen? Zomaar stellen dat het beleid gefaald heeft, is heel populistisch en niet correct.

De interculturele samenleving is een realiteit. Er is geen enkele stad in Vlaanderen meer met een homogene be-

volking. Een stad herbergt verschillende nationaliteiten en culturen. Je zou kunnen zeggen dat heel de wereld in Mechelen vertegenwoordigd is. We moeten verder, of men het nu wil of niet.

Welk beleid moet de overheid voeren om integratie te bevorderen?

Salmi: Er zijn al wetten genoeg. De overheid moet die nu simpelweg afdwingbaar maken. Daarnaast moet ze vooral mensen samenbrengen. Dat is in mijn ogen onze belangrijkste taak. Bevolkingsgroepen leven te vaak naast elkaar in plaats van met elkaar. We moeten met elkaar praten, niet over elkaar.

Het is van cruciaal belang dat iedereen gelijk wordt behandeld en de overheid benadrukt dat iedereen dezelfde rechten en plichten heeft. Discriminatie is ontoelaatbaar. Niet op basis van geslacht, niet op basis van geloof en niet op basis van huidskleur. Mechelen is van iedereen.

Je zei daarnet dat diversiteit een rijkdom is maar je kan moeilijk ontkennen dat er ook problemen aan verbonden zijn.

Salmi: Niet alles is rozengeur en maneschijn. Het is inderdaad een enorme uitdaging en iets van lange adem. Wanneer je een bloem plant duurt het ook een

par adigm

HetMagazine.indd 11

— 11 26/05/2012 22:47:29

“Wie garandeert mij dat iemand zonder een hoofddoek wel neutraal is?”

tijd vooraleer het eindresultaat er is. Ze maken het ons ook niet makkelijk. Sommige partijen maken de bevolking bang met ongegronde verklaringen en ook de media hebben een kwalijke rol. Ze viseren vaak allochtonen, soms rechtstreeks maar vaak subtiel wanneer je tussen de regels leest. Toen Joe Van Holsbeeck werd vermoord waren de daders in eerste instantie ook Noord-Afrikanen.

Als schepen van diversiteit voer je een beleid om de bevolkingsgroepen dichter bij elkaar te brengen. Heb je het gevoel dat je de voorbije jaren vooruitgang hebt geboekt?

Salmi: We hebben een lange termijnvisie en trachten duurzame maatregelen te nemen. Zo’n thema verander je niet op enkele maanden tijd. Pas op, we zijn veeleisend en willen ook concrete resultaten zien. We hebben veel initiatieven genomen en niet alle projecten waren een succes. Het is een verhaal van voortdurend experimenteren en niet alles wat op papier mooi oogt, slaat aan in de praktijk. Ik stel wel vast dat er in Mechelen een heel andere atmosfeer heerst dan 10 jaar geleden. Toen stonden de verschillende bevolkingsgroepen met getrokken messen tegenover elkaar. Die haat is nu volledig weggeëbd. We mogen hierdoor niet euforisch worden want we hebben nog een lange weg te gaan, maar het geeft aan dat we ook al heel wat stappen hebben gezet.

De media heeft hierin een heel grote verantwoordelijkheid. Velen gaan jammer genoeg de populistische tour op.

Zoals je al aangaf is het niet makkelijk om een modale Belg te beschrijven. Moeten we meer focussen op de stadsidentiteit?

Salmi: Mensen identificeren zich meer en meer als Mechelaar in plaats van als Belg. Dat is een sterkte die we moeten gebruiken. Of je nu Mohamed, Hilde, Aisha of Jan heet, je hebt 1 ding gemeen: je stad. De fierheid om in Mechelen te wonen, moeten we aanwenden.

12 — HetMagazine.indd 12

par adigm

26/05/2012 22:47:37

Alibiali’s en excuustruzen Ali Salmi is geboren en getogen in Mechelen en is van opleiding regent leerkracht. Al van jongs af aan was hij maatschappelijk sterk geëngageerd. Hij was bij tal van initiatieven betrokken en na verloop van tijd groeide het besef dat wanneer hij nog meer wou realiseren, hij de stap naar de politiek moest zetten. Hij begon zijn politieke carrière bij AGALEV, maar kon zich na een tijd niet meer vinden in de groenere koers van de partij. Hij was vooral in de partij gestapt omwille van de sociale thema’s.

“Iedereen wordt in de politiek getest en allochtone politici iets meer dan andere. Een fout van mij wordt ook harder aangerekend dan die van iemand anders. Ik besef maar al te goed dat niet iedereen op ons zit te wachten.”

De roep voor meer allochtone politici ondersteunt hij, al is hij ook kritisch. “Allochtonen worden vaak gebruikt om stemmen binnen te halen, de zogenaamde excuustruzen of Alibiali’s. Het mag geen doel op zich zijn om zoveel mogelijk migranten in de politiek te krijgen. We moeten trachten om zoveel mogelijk competente allochtonen aan te trekken. Niet de kwantiteit maar de kwaliteit is van belang.”

Je haalde aan dat mensen naast, in plaats van met elkaar leven. Is dat het grote probleem?

Salmi: De anderen zijn vaak onbekend en onbemind.

Daar moeten we iets aan doen. We trachten mensen samen te brengen om ze zo kennis te laten maken met elkaars cultuur. Geen hoogstaande debatten, maar kleinschalige projecten zoals scholieren, buren en collega’s bij elkaar brengen op een ongedwongen manier. Met subsidies proberen we zo’n zaken aan te moedigen.

Een van die zaken die de stad heeft gesubsidieerd is de open moskeeëndag. Een succes?

Salmi: Ik heb de moskee enkele jaren geleden aangemoedigd om zoiets te organiseren. Veel niet-moslims hebben vragen over de Islam. Jammer genoeg zijn er nog te veel mensen die moslims koppelen aan terrorisme en moskeeën zien als een plaats van verderf. Dit komt omdat veel burgers de Islam niet goed kennen. Er staan ook regelmatig ongelukkige dingen in de pers.

Door mensen uit te nodigen, kunnen ze zelf zien dat die vooroordelen niet juist zijn en de moskee gewoon een gebedshuis is. Transparantie en openheid zijn heel belangrijk om het negatieve imago te doorbreken.

Daarom zijn zo’n initiatieven zeer zinvol.

Het bezoek van Sharia for Belgium aan het Marokkaans jeugdhuis enkele maanden terug in Mechelen deed het imago van deze Marokkaanse gemeenschap geen goed. Ik kan me voorstellen dat je daar niet blij om was.

Salmi: Het is niet eenvoudig om een beleid omtrent diversiteit te voeren. Ik sta constant tussen verschillende vuren. Iedere dag is een strijd. Op heel veel zaken heb je geen impact en al je inspanningen kunnen smelten als sneeuw voor de zon. Tegenstanders staan klaar om je elk moment neer te sabelen. Toen bekend werd dat Sharia for Belgium in het jeugdhuis was geweest, lieten critici uitschijnen dat het jeugdhuis collaboreerde. Ze verklaarden haast triomfantelijk dat dit het bewijs was dat ze niet deugden en vroegen om hun subsidies in te trekken. De waarheid was dat niemand wist wie die mannen waren. Daarom heb ik het jeugdhuis in bescherming genomen. Ze doen heel veel inspanningen en leveren verdienstelijk werk. Die aanvallen waren dan ook goedkoop en populistisch … Ik vond het heel laag bij de grond.

Critici beweren dat de Islam een groot struikelblok is voor de integratie.

par adigm

HetMagazine.indd 13

— 13 26/05/2012 22:47:37

“Kinderen die de poort achter zich dichttrekken in een witte school zijn niet voorbereid op de samenleving” Salmi: Religie is iets persoonlijk. Iedereen moet vrij zijn in zijn keuze voor een levensbeschouwing. Waarom zou het de integratie bemoeilijken? Ik erger me ook dood aan de term gematigde moslims. Wat is dat voor onzin? Een moslim is een moslim, punt. Als je de tijd zou nemen om de Islam te bestuderen, zou je zien dat het vrede, gastvrijheid en samenhorigheid predikt.

Je hebt overal fundamentalisten, jammer genoeg ook bij ons. Voor die personen moet je de wet toepassen en ze gepast straffen. Je hebt ook fundamentalistische christenen maar daar wordt niet zoveel aandacht aan besteed. Wij subsidiëren ieder jaar miljoenen euro’s aan de katholieke kerk. Daar kraait geen haan naar, maar als er ergens plannen zijn voor een nieuwe moskee staat de stad in rep en roer.

Je zei dat de overheid zich niet moet bezighouden met regeltjes op te stellen. Je verzet je dan waarschijnlijk ook tegen het hoofddoekenverbod.

Salmi: Politici moeten zich toch niet bezighouden met hoe iemand zich kleedt? Diegene die daarvoor strijden, voeren een totaal verkeerd debat. We moeten ons bezighouden met de echte problemen. Veel poltici en burgers maken van de hoofddoek een probleem terwijl het er helemaal geen is. Men zou het hoofddoekenverbod invoeren omwille van meer neutraliteit, maar je moet iemand beoordelen op basis van zijn of haar gedrag en omgang met andere mensen. Wie garandeert mij dat iemand die geen hoofddoek draagt en achter een loket staat wel neutraal is?

Je hebt al een paar keer benadrukt dat mensen bij elkaar brengen heel belangrijk is.

Binnen de schoolmuren komen veel jonge mensen met elkaar in contact, maar daar zit

14 — HetMagazine.indd 14

je weer met het verschijnsel van concentratiescholen.

Salmi: Ik ben vroeger fel met deze materie bezig geweest. Ik geloof uiteraard in mix-scholen. De school is vaak de eerste plaats waar men andere mensen ontmoet. Het is ideaal als kinderen al van op jonge leeftijd met andere nationaliteiten in contact komen. I edereen die het over een concentratieschool heeft, denkt aan zwarte scholen, maar een college is evengoed een concentratieschool. Kinderen die de poort achter zich dichtrekken in een witte school (een school met uitsluitend autochtonen, red.) zijn niet voorbereid op de samenleving. Naast kennisoverdracht en een vak aanleren moet een school er ook voor zorgen dat jonge mensen kunnen functioneren in de maatschappij.

In een witte school gebeurt dat niet. Een college weert vaak naast allochtonen ook kansarme Vlamingen af.

Dat creëert mee het gevoel dat een zwarte concentratieschool gelijk is aan minder kwaliteit. De overheid moet bij een analyse van een school niet kijken naar de hoeveelheid nationaliteiten maar naar het niveau.

Als je veel kwetsbare leerlingen groepeert, creëer je problemen. De Vlaamse overheid moet deze instellingen met extra middelen ondersteunen.

Moet een school niet representatief zijn voor de samenleving?

Salmi: Vooral bij de basisscholen moet dit absoluut het doel zijn. Deze scholen zouden een weerspiegeling moeten zijn van de buurt waarin ze zich situeren.

Om dat te bereiken moet een basisschool in de eerste plaats een buurtschool zijn. Sommige ouders trotseren iedere dag files om hun kinderen naar een blanke school te laten gaan. Waarom in godsnaam? Dat is toch waanzin? Door de witte schoolvlucht barsten die blanke scholen uit hun voegen. Een school in Hombeek

par adigm

26/05/2012 22:47:37

par adigm

HetMagazine.indd 15

— 15 26/05/2012 22:47:49

werkt zelfs al met containers. Dit stemt echt tot nadenken. In het geval van middelbare scholen liggen de kaarten enigszins anders. Door de verschillende studiemogelijkheden hebben niet alle buurtscholen hetzelfde aanbod. Er zijn teveel parameters die een ideale mix voor die scholen onmogelijk maken.

Zo’n situatie is niet simpel om op te lossen.

Hoe kan je dat als overheid aanpakken?

Salmi: De mentaliteit van mensen veranderen is het moeilijkste dat er is. Probeer de ouders die zo doordrongen zijn van een bepaalde opvatting maar eens te overtuigen dat ze verkeerd zijn. Het enige dat je kan doen is op regelmatige basis over diversiteit communiceren. Je moet duidelijk durven zeggen voor welk beleid je staat. Het probleem is dat weinig politici dit doen uit vrees voor de gevolgen bij de volgende verkiezingen. Van mij mag iedereen mijn opvattingen weten. Bij de verkiezingen moeten de Mechelaars maar beslissen of ze op mij stemmen of niet. Ik sta voor een bepaald beleid en een bepaalde visie en ik stap daar niet van af.

Naast concentratiescholen krijgen allochtonen ook vaak te maken met discriminatie.

Salmi: Jongeren die constant voelen dat ze er niet bijhoren en uitgespuwd worden door de maatschappij keren zich tegen de samenleving. Veel mensen begrijpen niet wat discriminatie te weeg kan brengen. Het is misschien wat ongelukkig, maar je kan het vergelijken met kanker of aids. Het is een-ver-van-mijn-bed-show tot je er in je onmiddellijke omgeving mee te maken krijgt.

Het gebeurt dat een jonge kerel naar een dancing wil gaan om zich te amuseren maar wordt geweigerd. Hij krijgt de deur letterlijk tegen zijn neus omwille van zijn huiskleur. Ik kan je verzekeren, dat doet pijn.

In het kader van de internationale dag tegen racisme heb ik de campagne ‘Mechelen vindt iedereen leuk’ opgezet, een knipoog naar Facebook. Zo wil de stad iedereen het gevoel geven dat ze erbij horen. We moeten niet spreken over Belgen of Marokkanen maar over Mechelaars.

16 — HetMagazine.indd 16

“Door de witte schoolvlucht barsten die blanke scholen uit hun voegen.”

Kan de overheid hier iets aan doen?

Salmi: We moeten zwaar optreden tegen discriminatie. Vaak is het wel niet evident om te bewijzen dat je wordt gediscrimineerd. Het is vaak woord tegen woord. In Mechelen is er een meldpunt tegen discriminatie. Wij werken met een netwerk van 9 adressen waar slachtoffers terecht kunnen. Het probleem is dat burgers niet meer geloven in een klachtensysteem.

Daarom druk ik alle medewerkers op het hart om elke klacht serieus te nemen. Als iedereen denkt dat het geen zin heeft, zal er inderdaad weinig veranderen.

Zie jij de toekomst positief evolueren?

Salmi: Het zal niet makkelijk zijn. Negatief zijn is zoveel makkelijker dan positief zijn. Er moet ergens in België maar iets gebeuren waarbij een allochtoon betrokken is en het komt als een boemerang in ons gezicht. Jaren hard werk kan zo smelten als sneeuw voor de zon. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Ik kan alleen maar initiatieven uitwerken en het goede voorbeeld geven, maar het moet door de burgers ook ondersteund worden. Mensen moet er voor kiezen. Anders heeft het geen zin.

par adigm

26/05/2012 22:47:57

par adigm

HetMagazine.indd 17

— 17 26/05/2012 22:47:58

Reportage Berlijnse Piratenpartij verandert het Duitse politieke landschap

De partij die de democratie kaapte

18 — HetMagazine.indd 18

par adigm

26/05/2012 22:47:58

Wat doe je als je de maatschappij wil veranderen, maar eigenlijk baalt van het huidige politiek systeem? Het is een vraag die veel mensen bezighoudt in een tijd waarin het politieke vertrouwen zich op een historisch dieptepunt bevindt. Het antwoord van de Zweedse activisten achter de file-sharing website The Pirate Bay was op z’n minst verrassend. Zij richtten in 2006 The Pirate Party op, een atypische partij die volledig inzet op transparantie en decentralisatie. “Wij willen gewoon dat politici hun job beter doen”, is hun mantra.

Foto’s: Vincent Buyssens | Text Vincent Buys & Nicola Neefs

par adigm

HetMagazine.indd 19

— 19 26/05/2012 22:47:58

“We zijn politici omdat het moet” De kiemen van de Piratenpartij werden in 2005 gelegd door de Zweedse computerspecialist Richard Falkvinge. Hij wilde voornamelijk de impact van auteursrechten, patenten en file sharing op innovatie en samenleving op de politieke agenda plaatsen. De populariteit van de Piratpartiet explodeerde in mei 2006 toen een raid op de The Pirate Bay, een website waar massaal legale en illegale bestanden gedeeld worden, plaatsvond. De politie nam alle servers in beslag en arresteerde de drie oprichters van de website.

Falkvinge haalde in die periode massaal de (inter)nationale media met zijn speech, waarin hij overheden en de entertainmentindustrie erop wees dat 'auteursrecht nooit boven het recht op privacy en vrije meningsuiting mocht staan'.

Op minder dan een maand tijd steeg het aantal leden van 2200 tot 6600 en in de maanden die daarop volgden, schoten de Piratenpartijen elders in de wereld als paddenstoelen uit de grond. Momenteel hebben meer dan veertig landen een Piratenpartij. Hoewel de Piratenpartij zich weigert te binden aan één ideologie, dragen alle fracties waarden zoals vrijheid van informatie, gratis onderwijs en vooral transparantie hoog in de vaandel.

De partij geeft ook een stem aan veel mensen die het politieke sys-

20 — HetMagazine.indd 20

teem beu zijn en echte verandering willen zien. "Wij betalen de politici niet enkel veel geld, we geven hen ook ons vertrouwen", vertelt Jessica Zin van de Berlijnse Piratenpartij.

"Waarom mogen we dan niet weten wat er achter de schermen gebeurt? Wij willen de manier waarop aan politiek gedaan wordt veranderen. Wij zijn politici omdat het moet", zegt Zin vastberaden.

Liquid democracy

De Piratenpartei behaalde in september 2011 negen procent van de Berlijnse stemmen en in maart 2012 stemde acht procent van de inwoners van de Duitse deelstaat Saarland op de Piratenpartij. Een succes dat volgens Enno Lenze van de Piratenpartei Berlin onder andere te danken is aan hun strijd voor meer transparantie: "Wij hebben de Senaat gedwongen om de contracten voor de privatisering van de waterwerken openbaar te maken.

Veel mensen waren boos dat ze die niet mochten inkijken", zegt Lenze.

Een ander probleem volgens de Piratenpartij is dat politici meer begaan zijn met hun postje dan met de maatschappij. Hij wijst ook op het gebrek aan inhoudelijke overtuiging in de politieke arena: "De programma's van veel partijen verschillen amper. Ze passen hun standpunten aan om hun macht te bestendigen, waardoor ze wereldvreemd zijn geworden."

par adigm

26/05/2012 22:47:58

Het hoofdkwartier van de Berlijnse piratenpartij

De Piratenpartij zet daarom sterk in op burgerparticipatie en transparantie. Vergaderingen worden live gstreamed en getweet zodat iedereen kan deelnemen. Hiermee breken ze met de eeuwenoude traditie van top-down besluitvorming voor de massa. "De maatschappelijke en de sociale problemen zijn te complex geworden om een kleine groep bovenaan te laten beslissen voor de rest", vertelt Lenze.

Het antwoord ligt volgens Lenze in een meer gedecentraliseerde vorm van politiek of liquid democracy.

"We moedigen mensen in kleine leefgemeenschappen, zoals wijken of dorpen, aan om samen te zitten over lokale of nationale problemen.

Als er een consensus is bereikt, vaardigt de groep iemand af die het probleem naar een hoger niveau brengt", legt Lenze uit.

ACTA

Ondanks hun gebruik van nieuwe technologieën is de Piratenpartij niet uitsluitend een jongerenpartij.

"De meerderheid van onze kiezers is ouder dan 35 jaar, maar ik begrijp wel waarom mensen ons een jongerenpartij noemen. Wij

“Wij willen de manier van politiek doen veranderen” gebruiken geen moeilijke woorden en onze standpunten over illegaal downloaden en auteursrecht zijn populair bij jongeren", zegt Lenze.

De Piratenpartei Berlin bracht in februari meer dan 10.000 mensen op de been om te protesteren tegen ACTA. Dit internationaal handelsverdrag heeft als doel het intellectuele eigendom te beschermen en elke vorm van namaak internationaal aan te pakken.

Tegenstanders vrezen dat de bescherming van het auteursrecht via ACTA ten koste zal gaan van de privacy en het recht op vrije meningsuiting. ACTA is volgens

hen ook vooral een manier om de macht van grote multinationals te bestendigen. "Wij pleiten voor een lossere omgang met auteursrecht en willen dat meer geld gaat naar de artiesten in plaats van naar de platenmaatschappijen."

Proteststemmen

Hoewel de Piratenpartij in Zweden en Duitsland een mooie overwinning behaalde, is het nog niet zeker dat de partij succes zal hebben in andere landen. De Nederlandse Piratenpartij haalde tijdens de jongste verkiezingen slechts 1 procent van de stemmen.

"Ons succes hangt af van hoe tevreden de burgers zijn over de huidige politici”, voegt Piraat Michael Melter toe. “Nederland was vroeger voor veel Duitsers een zeer progressief land, maar nu hoor ik mijn Nederlandse vrienden klagen over de rechtse tendensen waarmee het land flirt.”, legt Melter uit. “Geef het een aantal jaar en mensen zullen die extreme praat beu zijn. Dat zal ons moment zijn.”

par adigm

HetMagazine.indd 21

— 21 26/05/2012 22:48:04

22 — HetMagazine.indd 22

par adigm

26/05/2012 22:48:15

De Arabische revolutie en de Occupy-beweging waren duizenden kilometers van elkaar verwijderd, maar in beide gevallen was het een strijd tegen de gevestigde orde die nog volop woedt.

par adigm

HetMagazine.indd 23

— 23 26/05/2012 22:48:15

Dossier Anti-namaak verdrag dreigt burgerrechten in het gedrang te brengen

ACTA: de strijd tussen copyright en vrijheid Het Anti-Counterfeiting Trade Agreement, kortweg ACTA, zorgt al maandenlang voor veel beroering op het internet. In juli wordt in het Europees Parlement beslist over het handelsverdrag dat naast het bestrijden van namaak ook illegaal downloaden aan banden moet leggen. Wat verandert er voor de modale internetgebruiker als het verdrag wordt goedgekeurd? “Op Belgisch niveau zal er niets veranderen”, aldus Sabam. “Onzin”, reageert Thomas Goorden van de Piratenpartij. “Acta betekent het einde van onze internetvrijheid.” Één verdrag, twee interpretaties.

Foto’s: Vincent Buyssens | Tekst: Nicola Neefs

“Ik heb een duidelijk probleem met ACTA”, zegt Thomas Goorden van de Piratenpartij in Antwerpen.

“Wat heeft illegaal downloaden in godsnaam te maken met namaakgoederen? Het is zelfs triviaal om te zeggen dat het er niets mee te maken heeft. Een liedje van Britney Spears blijft een liedje van Britney Spears.”

Illegaal downloaden en namaken is inderdaad een opvallende combinatie. Om dit te begrijpen, moeten we eerst even inzoomen op de ontstaansgeschiedenis van ACTA. ACTA kwam tot stand in Amerika in een zogenaamde billaterale trade agreement. In die vergaderingen zitten zowel vertegenwoordigers van politici als van bedrijven. Niemand weet wie juist in die gesloten vergaderingen aanwezig was, maar door Wikileaks werd het dui-

24 — HetMagazine.indd 24

delijk dat de muziek- en filmindustrie goed vertegenwoordigd was.

Dankzij veel lobbywerk loodste de entertainmentindustrie het deel over illegaal downloaden in het verdrag.

De meeste landen van de EU, de VS en landen als Australië, Japan en Singapore zetten reeds hun krabbel onder het contract. De handtekeningen van de Europese lidstaten hebben wel enkel waarde als het verdrag deze zomer wordt goedgekeurd in het Europees Parlement.

Vaag ACTA zal verschrikkelijke gevolgen hebben voor de internetvrijheid.

Dat is althans wat internetproviders, bepaalde politici en de Piratenpartij in het bijzonder vrezen. Om dat uit te zoeken is een grondige ana-

lyse van het verdrag nodig. Geen sinecure, want het zit vol met vage formuleringen.

“Het is normaal dat zo’n wettekst vaag is”, zegt Olivier Maeterlinck van de Belgische Entertainment Organisation. “Hoe internationaler, hoe een vagere terminologie wordt gehanteerd.” Volgens Materlinck moeten de betrokken landen het verdrag nadien integreren in hun nationale wetgeving. “Dat kan alleen als de tekst vrij abstract blijft.”, aldus Maeterlinck.

De vage bewoording maakt verdrag wel fel voor interpretatie vatbaar. Het is ook niet helemaal duidelijk wat de bedrijven en overheden nu juist met ACTA willen bereiken.

“Door de vage formulering is het zeker mogelijk dat individuele

par adigm

26/05/2012 22:48:15

Het wereldbekend Guy Fawkes masker dat het symbool is voor verzet wereldwijd. Ook het hackerscollectief Anonymous gaf met dit masker gelaat aan hun strijd tegen ACTA.

downloaders strafrechtelijk vervolgd zullen worden voor het downloaden of delen van muziek”, zegt Bendert Zevenberg. Zevenberg is een medewerker van Marietje Schaak. Deze politica is in het Europees Parlement een van de prominente tegenstanders van ACTA, mede door de zweem die rond het verdrag hangt. Hij vrees dat het verdrag verstrekkende gevolgen zal hebben voor de kleine downloader.

“Niemand heeft dat ons tot op heden kunnen uitsluiten. Er zijn al ontelbare parlementaire vragen gesteld over de tekst, maar niemand kon ons een goed antwoord geven over de onduidelijkheden.” Zevenberg stelt dat de machthebbers niet te vertrouwen zijn met de middelen die ze zouden krijgen.

“De tekst is bewust vaag gehouden”, gaat Piraat Thomas Goorden nog een stap verder. “Eens die tekst

is goedgekeurd, gaat SABAM met een leger advocaten de tekst in hun voordeel laten uitdraaien. Ze gaan een rechtzaak tegen de Belgische overheid aanspannen met als voorwendsel dat het in de Europese wetgeving staat. Ze zullen het illegaal downloaden aanpakken door het internet te controleren. Internetproviders zullen daartoe verplicht worden. Wanneer je het internet gaat controleren, is de stap naar het internet censuren heel klein.

Techonlogisch is het juist hetzelfde.

De poort naar censuur op het internet staat zo wagenwijd open.”

Is de tekst bewust zo vaag gehouden of is het allemaal een storm in een glas water? Om dat te weten te komen leggen we ons oor ook eens te luisteren leggen bij Sabam, de organisatie die de belangen van de artiesten verdedigt in België. Ze

zijn logischerwijs een fervente voorstander van het handelsverdrag.

“Ik begrijp de ophef niet”, aldus Wim Germonpre van Sabam. “Er gaat niets veranderen voor de gebruiker.” België heeft een hele goede auteurswetgeving, die veel verder gaat dan wat in Acta staat. “ De downloader is nu ook al strafbaar in België, maar door praktische redenen wordt er niemand vervolgd. Op de vraag of dat gaat veranderen, antwoord hij gevat.

“Wij willen de uploaders en platforms aanpakken, niet de downloader. Het probleem is dat we websites, die in een ander land met een slechtere wetgeving worden gehost, niets kunnen doen. Dat zal Acta in de toekomst veranderen”

par adigm

HetMagazine.indd 25

— 25 26/05/2012 22:48:24

ACTA zou voor een vorm van internetcensuur zorgen

“In eerste instantie zal er inderdaad niets veranderen. SABAM wil de tekst nadien echter concretiseren.

Ze gaan de vaagheid van de tekst gebruiken om nieuwe wetten in onze wetgeving te sluizen”, blijft Goorden sceptisch.

Ze zijn het er dus beide over eens dat ACTA (in eerste instantie) niets zal veranderen voor de downloader. De vaagheid van de tekst is wel gevaarlijk omdat iedereen het anders interpreteert. Het verdrag goedkeuren zonder de juiste intenties te weten lijkt daarom niet aangewezen.

“Het is zo dat de downloader vandaag in theorie strafrechtelijk vervolgd kan worden. In praktijk is het echter onmogelijk om iedereen individueel te vervolgen”, plaatst Zevenberg enkele kantekeningen bij de uitleg van Sabam. Met het verdrag beweert Sabam dat ze de downloaders niet willen criminaliseren, maar volgens Thomas Goorden en Bendert Zevenbergen kan niemand

26 — HetMagazine.indd 26

dat 100 procent garanderen. Zij halen aan dat iedere downloader ook automatisch een uploader is.

“Iedereen deelt van elkaar en een gemeenschappelijke bron is er niet meer. De downloadmarkt is simpelweg niet meer op te delen in downloaders en uploaders”, aldus Thomas Goorden. “Wanneer de providers gedwongen worden om informatie door te spelen, krijgen ze de middelen om de kleine downloader aan te pakken.”

Politie van het web

Dat providers gedwongen worden om het internet te moniotoren, is lang niet zo onwaarschijnlijk. Om het downloadprobleem aan te pakken, kom je automatisch tot 1 remedie: de providers zullen het internetverkeer moeten screenen en bepaalde sites moeten blokkeren, of zeg maar censureren. Iets wat de internetproviders niet zien zitten.

“Wij hopen dat Acta zal worden weggestemd. We zien het absoluut niet zitten om politie te zijn van het

par adigm

26/05/2012 22:48:32

“We zien het absoluut niet zitten om politie te zijn van het internet.”

internet. Dat is onze taak niet.” Een duidelijk statement van Maëlle Lelardic van Euroispa, een vereniging die de Europese internetproviders vertegenwoordigt. Ook al staat er in Acta niets letterlijk omtrent het verzamelen van gebruikersinformatie, het zou een meer dan logisch gevolg zijn. Sabam van haar kant beweert dat het ACTA vooral wil invoeren om de hosting van buitenlandse illegale downloadsites tegen te gaan.

In landen met een niet zo strikte wetgeving kan men momenteel de Pirate Bay’s van deze wereld niets doen. Zal dit met ACTA veranderen? De landen die tot nu toe het contract tekenden hebben al een goede bescherming van het individueel eigendom in de wet verankerd. Landen als Brazilië en China, de katalysators van de nammaakhandel, hebben het (nog) niet ondertekend. Heeft het verdrag dan wel nut? Critici vragen zich luidop af of ACTA niet gewoon een voorwendsel is om een strakkere greep

op het internet te krijgen, maar dat is een brug te ver. De oorspronkelijke intenties van ACTA om namaak tegen te gaan waren zeker oprecht maar de realiteit is dat het verdrag zijn doel voorbijloopt.

Bedreiging?

Gaat ACTA op korte termijn iets veranderen voor de internetgebruiker? Neen. Is het een gevaar voor de internetvrijheid? Die kans bestaat zeker. Door de vage formulering kan het verdrag op 1001 manieren worden geïnterpreteerd.

Veel politici zijn het er over eens dat ACTA zware gevolgen voor het internet zal hebben. Een vrij internet is een van de speerpunten van een democratie en daar mag absoluut niet aan geraakt worden.

Een three strikes law zoals in Frankrijk is een grote bedreiging voor de democratie. Wanneer je daar drie keer betrapt wordt op illegaal downloaden, word je van het internet geweerd

Pikant detail om te eindigen: ondanks de tree strikes law zijn de inkomsten in Frankrijk van de muziek- en video niet of nauwelijks gestegen. De politici zouden dus beter eerst een correct onderzoek voeren naar het ware inkomstenverlies voor de muziek- en filmindustrie, vooraleer ze overgaan tot zulke drastische maatregelen.

par adigm

HetMagazine.indd 27

— 27 26/05/2012 22:48:32

Wat maakt ACTA zo gevaarlijk?

1. Namaken en downloaden is niet hetzelfde Hoort illegaal downloaden in een verdrag over namaak? Het doet alleszins bij veel mensen de wenkbrauwen fronsen. Bij illegaal downloaden is er immers geen sprake van goederen namaken.

2. Het verdrag is te vaag Een veelgehoorde kritiek is dat het verdrag te vaag is.

ACTA is enorm voor interpretatie vatbaar en niemand kan precies zeggen welke gevolgen ACTA zal hebben.

Olivier Materlinck weerlegt de kritiek door te stellen dat dit normaal is bij een internationaal verdrag. Hij verwijst naar de grondwet, die ook heel abstracte wetten bevat. “Er staat o.a. in dat iedereen het recht heeft op een eigen woonst. Wil dat dan zeggen dat als iemand 2 huizen heeft hij er een moet afstaan aan een persoon zonder huis? Ze interpreteren het op een negatieve manier om onrust te creëren”, aldus Materlinck. Tegenstanders beweren dat het verdrag bewust zo vaag is opgesteld om het nadien naar hun hand te kunnen zetten.

3. Het kwam tot stand achter gesloten deuren Acta kwam tot stand achter gesloten deuren en werd pas heel laat openbaar gemaakt. Olivier Materlinck weerlegt de kritiek door de verwijzen naar de geheime Belgische regeringsonderhandelingen, maar die werden onderhandeld door personen die democratisch verkozen waren. Dat was niet het geval bij ACTA. Sterker nog: niemand weet wie juist in de vergaderingen zat. “Een internationaal verdrag moet simpelweg bij de WTO onderhandeld worden”, zegt Bendert Zevenbergen. “Zij hebben de WTO omzeild door het te verkopen als een handelsverdrag. Ze hebben er duidelijk voor gekozen om het niet transparant te laten verlopen en het zo snel mogelijk erdoor te duwen. Er was geen

28 — HetMagazine.indd 28

democratisch overzicht op de inhoud ervan en er werden geen partijen gehoord.”

4. Is het verlies wel zo groot?

Is er wel nood aan een verdrag dat het intellectueel eigendom beter beschermt? Volgens Sabam verloor de muziekindustrie tussen 2002 en 2009 maarliefst 40 procent van haar inkomsten. Ook de filmndustrie zou zwaar te lijden hebben onder de illegale downloads. Enige kritische terughoudenheid bij deze cijfers is zeker op zijn plaats. Er staat nergens vermeld van waar ze die gegevens hebben gehaald. Feit is wel dat downloaders ook vaak de primaire doelgroep zijn en er in Frankrijk geen groot verschil in de verkoop zichtbaar is na de invoering van de tree strikes law.

5. Er wordt een gevaarlijk precedent geschept Er wordt een gevaarlijk precedent geschept door te tolereren dat zulke verdragen achter gesloten deuren worden onderhandeld. In een democratie moet alles zo transparant mogelijk gebeuren, zeker als er private bedrijven mee aan tafel zitten.

Wetgeving moet in de eerste plaats door politici worden gemaakt.

6. Bedreiging voor het vrije internet Een van de scenario’s waar serieus rekening mee gehouden wordt is dat de providers het internet gaan moeten controleren. Het probleem is dat de lijn tussen het internet controleren en het internet filteren flinterdun is. Het vrije internet zou zo sterk onder druk komen te staan.

par adigm

26/05/2012 22:48:32

ACTA is nog maar het begin

“We mogen er stilaan vanuit gaan dat ACTA niet zal worden goedgekeurd”, zegt Wim Germonpre van SABAM. Aanleiding voor deze uitspraak is de dramatische hoorzitting over ACTA in Brussel waarin David Martin, verantwoordelijk voor de behandeling van het verdrag in het Europees Parlement, opriep om het verdrag in juni te verwerpen.

ACTA mag dan wel op sterven na dood zijn, het debat is dat nog lang niet. Net zoals in Amerika met CISPA zijn de tegenstanders ervan overtuigd dat er snel een opvolger, een soort van ACTA 2, zal komen. “Ze geven het snel een andere acroniem en sluizen het via een ander verdrag weer het Europees Parlement binnen”, aldus Thomas Goorden.

Er zijn volgens hem maar twee scenario’s mogelijk: “De enige manier om dit te stoppen, is wetten stemmen die zo’n verdragen in de toekomst onmogelijk maken. Anders zal er vroeg of laat toch een door de mazen van het net glippen.” Bendert Zevenbergen beaamt dit door te stellen dat de lobby van de muziek- en filmindustrie zal blijven pushen tot ze hun slag hebben thuisgehaald. De discussie stopt dus niet in juli wanneer het verdrag zou worden weggestemd.

Volgens Bendert Zevenberg is er ook helemaal geen nood aan verdrag dat illegaal downloaden aanpakt. “Binnenkort komt er een herziening van de IPRED (Intellectual Property Rights Enforcement Directive, red. ) richtlijn. Die zal volstaan om het intellectueel eigendom binnen de EU voldoende te beschermen.”

Hij is wel gewonnen voor nieuw handelsakkoord dat namaak moet tegengaan. “Er moet een internationaal verdrag komen tegen namaak.

Maar dit heeft enkel zin wanneer landen als China en Brazilië ook meedoen.”

par adigm

HetMagazine.indd 29

— 29 26/05/2012 22:48:32

Infographic

De entertainmentindustrie klaagt al jaren over dalende inkomsten. Als we hen mogen loven is de sector bijna failliet en is dat allemaal te wijten aan piraterij. Toch verkocht entertainment nog nooit zo goed. De winsten die Hollywood blockbusters genereren flirten met de honderden miljoenen. De enige sector die niet opgewassen was tegen het digitale tijdperk was de muziekindustrie. Zij zagen hun businessmodel op een paar jaar tijd verdampen. Een overzicht.

Research: Nicola Neefs | Visualisatie: Vincent Buyssens

30  —  HetMagazine.indd 30

par adigm

26/05/2012 22:48:32

par adigm

HetMagazine.indd 31

— 31 26/05/2012 22:48:34

32 — HetMagazine.indd 32

par adigm

26/05/2012 22:48:36

Infographic

Piraterij is een misdrijf. Toen mensen nog DVD’s kochten hoorden je deze booschap altijd voor je de film kon bekijken. Deze infografiek illustreert de boetes en wiskundige formules die de entertainmentindustrie hanteert. Een uitgebreide analyse van de cijfers kan je vinden op onze website. http://www.theaxis.be/?p=185

par adigm

HetMagazine.indd 33

— 33 26/05/2012 22:48:36

“Onze periode is nu aangebroken”

“Mensen moeten op standpunten kunnen stemmen in plaats van op partijen” 34 — HetMagazine.indd 34

par adigm

26/05/2012 22:48:46

Een partijtje zeeslag met Antwerpse Piraat Thomas Goorden

In 2006 opgericht in Zweden en ondertussen al in 21 landen officieel geregistreerd, de Piratenpartij is- vooral bij jongeren- hot. In België groeit de aanhang van de partij iedere week met 10 procent en hebben Brussel, Leuven, Antwerpen en sinds mei Mechelen hun eigen piratencrew. “Aan zij die ons graag zien kapot gaan heb ik 1 duidelijke boodschap: Dit gaat niet zomaar stoppen.”

Foto’s: Nicola Neefs | Tekst: Nicola Neefs & Vincent Buyssens

Waarom moet iemand op de piratenpartij stemmen?

Je moet op ons stemmen als je vindt dat politiek in zijn geheel kan en moet veranderd worden en als je wil meewerken aan een transparantere samenleving. Wij willen een wereld creëren waarin politici niet de minst betrouwbare beroepscategorie is. Dat politici nog lager scoren dan journalisten is vrij dramatisch (lacht).

Er zijn een heleboel zaken die ons duidelijk anders maken dan de traditionele partijen. Gelukkig maar. De manier waarop wij werken, de culturele basis die we hebben, de enorm jonge leeftijd van onze leden … In de meeste politieke stromingen zouden wij de jongerenpartij zijn, maar wij komen wel op. Zie jij Jong CD&V al deelnemen aan de verkiezingen? Het zou een heel andere wereld zijn.

Wat is er mis met de traditionele partijen?

Goorden: Ze zijn oud aan het worden. De socialistische partij is bijvoorbeeld opgericht voor sociale gelijkheid en de liberale partij stond voor individuele vrijheid. De standpunten waarvoor zij oorspronkelijk stonden zijn verwezenlijkt. Dat is vooral bij de socialisten zo, we leven niet voor niets in een socialistisch land. De bestaansreden van die partijen zijn min of meer vervuld, waardoor ze naar het centrum zijn opgeschoven. Net zoals het in de jaren 60-70 een goed idee was om op de Groenen te stemmen, is het nu een goed idee om op ons te stemmen. Vandaag is onze periode aangebroken.

Bij de traditionele partijen is de voeling met de basis ook volledig weg. Heb je gezien hoe het partijprogramma van N-VA is voorgesteld? Tussen het voorstellen van het programma en de uiteindelijk stemming zat een uur. Één uur! Het komt er eigenlijk op neer dat de kopstukken van de partij het programma in elkaar boksen en de rest maar loyaal moet ja-knikken. Dat zie je bijna bij elke partij en dat toont toch aan dat ze niet goed bezig zijn.

Pijlers

Waarvoor staat de piratenpartij concreet?

Goorden: De drie pijlers van de piratenpartij zijn transparantie, privacy en de auteurswetgeving. Die laatste 2 zijn zeer sterk aan elkaar gekoppeld omdat de privacy wordt geschonden omwille van de auteurswetgeving. Met transparantie willen we aangeven dat het wetgevend en rechtgevend proces veel opener moet verlopen. Omdat we op lokaal niveau niets kunnen doen aan de auteurswetgeving schenken we meer aandacht aan transparantie.

Zijn dat de enige programmapunten waarmee jullie naar de verkiezingen trekken?

Goorden: Als je kijkt naar de grote partijen, zie je dat hun programma mooi is onderverdeeld in allerlei secties zoals economie, migratie, defensie … Over zowat alles hebben ze wel een uitgesproken mening. Als je een partij opricht, zou je ervoor kunnen kiezen om al die hoofdingen te kopieren en onder al die thema’s zelf iets onder te zetten. Wij hebben ervoor gekozen om

par adigm

HetMagazine.indd 35

— 35 26/05/2012 22:48:47

“Wij willen een wereld creëren waarin politicus niet de minst betrouwbare beroepscategorie is.”

dat niet te doen.

Wij formuleren enkel een mening rond onderwerpen waarover we heel goed geïnformeerd zijn en die wij belangrijk vinden.

De programma’s kunnen ook van stad tot stad verschillen. De basis is hetzelfde, maar er zijn vaak accentverschillen. In Leuven is er bijvoorbeeld een groot privacyprobleem door de vele camera’s op straat. Dat is in Antwerpen veel minder het geval. In Antwerpen moeten we ons dan weer meer concentreren op transparantie. Het Lange Wapperproject is daarbij een symbooldossier. We strijden ook voor een betere bronbescherming voor journalisten en houden ons bezig met open data. De accenten hangen vooral af van de

36 — HetMagazine.indd 36

problemen in de stad en de interessevelden van de plaatselijk crew.

In Berlijn verklaarden ze dat het succes van de Piratenpartij sterk afhankelijk is van hoe tevreden de mensen zijn over de huidige partijen.

Goorden: Als nieuwe speler trek je altijd kiezers aan die niet tevreden zijn over het huidige aanbod.

Lang kan je daar wel niet van profiteren. Hoewel, Vlaams Belang heeft jaren op die verbittering ingespeeld. De N-VA mikt vandaag ook heel sterk op dat publiek. Wanneer ze in een regering stappen kunnen ze hiervan niet meer profiteren. Dat zal zeker meegespeeld hebben in hun beslissing om uit de federale onderhandelingen te stappen.

Daarnaast is er ook zoiets als escalation of commitment. Vergelijk het met het bouwen van een huis. Als je met een aannemer afspreekt om een huis te bouwen voor 150.000 euro en de prijs loopt stapsgewijs op tot 250.000 euro, dan ga je onderweg ook niet stoppen. Je hebt er immers al zoveel in geïnvesteerd.

Dat is in de politiek ook zo. Als je zo vaak op een partij hebt gestemd en je verandert na lange tijd geef je toe dat al je vorige stemmen eigenlijk fout en nutteloos waren.

Wanneer je niet meer moet stemmen op een volledig programma of een halve stem kan uitbrengen zou je dit verschijnsel kunnen tegengaan.

Jullie houden er niet van om de partij op de links-rechts

par adigm

26/05/2012 22:48:47

“Verkiezingen moeten een sollicitatie zijn” as te profileren. Waarom niet?

Goorden: Omdat we aan beide kanten zitten. Wat is links en rechts eigenlijk? Wat houdt dat in? De links-rechts tegenstelling is heel slecht gedefinieerd. Het is de natuurlijke drang van mensen om de wereld in 2 te verdelen, maar dat gaat gewoonweg niet. We willen te graag overal labels op plakken.

Ik weet ook niet hoe relevant die indeling is. Je stemt toch op standpunten? N-VA is rechts maar heel progressief door haar Vlaamse standpunten. Op een bepaalde manier zijn wij conservatief, want wij willen terug naar de auteurswetgeving van 100 jaar geleden.

Ons standpunt over overheidstransparantie is hyperprogressief. Zo zie je dat die tegenstelling volledig achterhaald is.

Crews

Hoe wordt de crew (een plaatselijke afdeling red.) in Antwerpen geleid?

Goorden: Wij organiseren zowel Pirate Beers als echte meetings.

Pirate Beers zijn tweewekelijkse bijeenkomsten die bedoeld zijn als een ontmoetingsplek. Iedereen is op zo’n avond welkom en er wordt vaak heftig gediscuteerd. We moedigen alle personen die interesse hebben in onze partij aan om naar zo’n bijeenkomst te komen. De

week erna is er dan een echte vergadering. Daar werken we aan de visie van de partij. Meestal is er op zo’n vergadering een navigator en een captain, vergelijkbaar met een voorzitter en een secretaris.

Je kan al onze vergaderingen binnenlopen en alle verslagen van de vergaderingen kan je online nalezen. Op die manier zijn we de meest toegankelijke partij die er is.

Hoeveel leden telt jullie crew?

Hoe stelt een crew zijn programma op?

Een kieslijst opstellen zonder hiërarchie lijkt mij geen makkelijke taak.

Goorden: Bij ons mag iedereen meeschrijven aan het poltieke programma. Dat kan omdat er binnen de Piratenpartij niet echt een hiërarchisch structuur bestaat. Zo’n structuur werkt heel slecht. Binnen de partij vinden een paar leden dat er meer structuur zou moeten komen, maar dat is volgens mij geen goed idee want dat zijn we hard op weg om een traditionele partij te worden. Het feit dat we het niet met elkaar eens hoeven te zijn, maakt ons uniek.

Ik vind meningsverschillen zelfs wenselijk. Als er uiteindelijk gestemd is, moet iedereen uiteraard wel achter het partijstandpunt staan. Maar die standpunten worden wel samen bepaald. Een veelgehoorde kritiek is dat we een chaotische partij zijn die nooit op één lijn zal geraken, maar dat is gewoon pertinent niet waar.

Goorden: Dat is moeilijk te zeggen want onze crew groeit, net als overal in België, exponentieel. De lijst met mensen die langskomen en geïnteresseerd zijn om mee te doen begint echt wel lang te worden.

Elke week groeit onze partij in België met 10 procent.

Goorden: Daar worden we inderdaad door de wet gedwongen om een soort van hierarchie te hanteren. Laat het duidelijk zijn: wij zijn daar absoluut geen voorstander van. Onze kieswetgeving dateert van de 19e eeuw en dat is eraan te zien. De manier waarop voorkeursstemmen en lijststemmen worden berekend is gewoon krankzinnig.

We zijn vandaag ook nog niet in staat om een lijst op te stellen. We willen nu goede, verstandige mensen aantrekken. Daarna kunnen we ons nog genoeg zorgen maken over de lijstvorming. Ik weet zelfs niet of de beste politieke talenten op de lijst zullen staan. Raadslid zijn is een heel technische functie en daarom zouden we eerder voor personen moeten kiezen die technisch onderlegd zijn. Ik roep al onze kiezers dan ook op om een lijststem uit te brengen. Als je bij de piratenpartij stemt voor een

par adigm

HetMagazine.indd 37

— 37 26/05/2012 22:48:47

persoon, dan weet je eigenlijk niet waar het over gaat. Je moet voor ons programma gaan, en niet voor de personen. Die voorkeursstemmen zorgen bovendien ook voor een heel vervelende dynamiek in het politieke landschap. Mede daardoor zijn verkiezingen eerder een popularitietscontest geworden.

Ik vind dat een perverse situatie.

innemen op meer maatschappelijke thema’s.

Door die verschuiving is ook het doelpubliek mee veranderd. De Piratenpartij 1.0 richtte zich vooral op jongeren en technisch aangelegde mensen, terwijl de Piratenpartij 2.0 zich ook richt op jonge gezinnen en personen die nadenken over de toekomst van de politiek.

Liquid feedback

In Berlijn is men ook beginnen experimenten met liquid feedback. Wat houdt dat juist in?

Je gaf zelf al aan dat de Piratenpartij een heel jonge partij is. Mikken jullie vooral op jongeren?

Goorden: We trekken veel jongeren aan, maar niet alleen jongeren.

De Piratenpartij staat op een kantelpunt. In Berlijn is de Piratenpartij geëvolueerd tot een complete partij. De crew heeft daar een heel mooi programma in elkaar gebokst dat veel verder gaat dan het auteursrecht en Acta. Hun succes is grotendeels te danken aan de verbreding van hun programma.

Wij zitten in België ook duidelijk in die evolutie. Wij willen standpunten

38 — HetMagazine.indd 38

Goorden: Liquid feedback is een krankzinnig tof idee. Het is iets tussen referenda en een representatieve democratie. Referenda is de extreme andere bestuursmethode en die is ook niet ideaal.

Hoe werkt het? Iedereen kan een voorstel indienen bij de Piratenpartij en onze leden drukken daarover dan hun interesse uit om er vervolgens over te stemmen. Aan die stemming kunnen alleen leden meedoen.

Of het kan werken voor de hele bevolking valt nog af te wachten. In dat geval zou het wel logisch zijn

par adigm

26/05/2012 22:48:47

“We willen nu goede, verstandige mensen aantrekken.”

dat de bevolking ook de interessegraad zou bepalen. Voor ieder voorstel effectief gaan stemmen lijkt praktisch onmogelijk door het hoge volume en de frequentie van liquid feedback stemmingen. Het zal dus sowieso online moeten gebeuren.

Op die manier zijn referenda en een representatieve democratie niet onverenigbaar.

We moeten realistisch genoeg zijn om te beseffen dat liquid feedback nooit voor de hele bevolking kan worden ingevoerd, tenzij we een absolute meerderheid verwerven of wanneer er een revolutie komt, wat niet wenselijk is. Dat betekent dat het idee bij een partij intern kan gebruikt worden, maar ik zie het niet meteen verder overslaan naar de rest. Zelfs als het via een trage evolutie toch kan zal het minstens 10 jaar duren.

Dat is jammer, want burgers moeten op standpunten kunnen stemmen en niet op partijen. Veel kiezers zijn het slechts eens met een deel van een partijprogramma.

Daarom zou het ook interessant zijn om een halve stem kunnen uit te brengen.

Kan zo’n systeem het vertrouwen in politici herstellen?

Critici vinden jullie idealistisch en naïef. Wat vind je daarvan?

Goorden: Op die manier zouden we het vertrouwen van de burger zeker kunnen terugwinnen. Verkiezingen moeten een sollicitatie zijn in plaats van een populairiteitscontest. Politici worden nu eerder gekozen omdat ze sympathiek overkomen in de media en niet omdat ze competent zijn. Dat is op termijn nefast voor het vertrouwen in politici.

Bart De Wever is heel charismatisch en intelligent, maar ze stemmen op bepaalde standpunten die hij niet allemaal gaat kunnen uitvoeren. Daarnaast gaat hij ook beslissingen nemen waar zijn kiezers nooit voor hebben kunnen stemmen. Er is dus een mathematische zekerheid dat hij mensen gaat teleurstellen. Dat is de reden waarom de burgers niet meer in politici geloven. Dat mensen niet meer in hen geloven ligt niet aan hen, maar aan het politieke systeem op zich.

Goorden: Dat is iets om trots op te zijn. Sommige mensen vinden ons inderdaad naief, maar de resultaten in Berlijn tonen aan dat onze hoop gegrond is. En Berlijn is lang niet het enige voorbeeld.

Ik ben niet naief wanneer ik zeg dat we in de toekomst een grote kans maken. Iedere verkiezing heb je wel enkele gekke partijen die meteen weer verdwijnen, maar de Piratenpartij is veel breder dan dat.

Je voelt dat het leeft onder de mensen. Ons gedachtengoed gaat ook veel verder dan de Piratenpartij, kijk naar Anonymous of Occupy.

Wij zijn cultureel allemaal met elkaar verbonden. Of wij het nu zijn die opkomen of een andere partij, ons ideeëngoed zal blijven bestaan. Wij zijn geen partij die staat of valt met één persoon of één verkiezing. Het is geen must om te scoren bij de volgende verkiezingen. Als wij daarna stoppen, staan er drie mensen klaar om het over te nemen. Daardoor kunnen we heel lang onze adem inhouden. Aan zij

par adigm

HetMagazine.indd 39

— 39 26/05/2012 22:48:47

PIDMAG 1

40 — HetMagazine.indd 40

par adigm

26/05/2012 22:48:48

Binnenkort verkrijgbaar

par adigm

HetMagazine.indd 41

— 41 26/05/2012 22:48:48

Column

Financial fair-play Het voetbal is ziek, doodziek. Torenhoge salarissen, duizelingwekkende transferprijzen en vette sponsordeals: voetbal is door de jaren heen big business geworden. Wie het meeste geld heeft, wint. Of beter: wie het meeste schulden mag maken.

Nicola Neefs

De laatste vijf jaar namen de inkomsten van de clubs gemiddeld met iets meer dan negen procent toe.

Desondanks wordt de schuldenberg in het Europees voetbal almaar groter. De vijftien rijkste clubs maken jaarlijkse gemiddeld 39 miljoen euro verlies.

Van alle landen spant Spanje de kroon. Het land krijgt het enorm hard te verduren door de financiële crisis, liefst vijftig procent van de jongeren heeft geen werk.

Ellende alom. Dit staat in schril contrast met het voetbal. Met nog twee clubs in de Champions League en drie in de Europa League domineert het Spaans voetbal het Europese continent.

Mag Spanje daar fier op zijn? Hoegenaamd niet.

Schaamte zou veel meer op zijn plaats zijn. Terwijl in België iedere club een strak financieel beleid moet voeren, zwemmen de Spaanse clubs in de schulden, vier miljard euro om precies te zijn. De Spaanse voetbalbond laat vrolijk begaan. Real Madrid en Barcelona, de twee Spaanse trotsen, hebben ieder zo’n 600 miljoen aan schulden. 600 miljoen! Ter vergelijking: Het budget van Anderlecht, de rijkste club van België, wordt geraamd op 40 miljoen.

Op kap van alle Europeanen

In tijden waarin iedereen moet besparen, is zoiets vrij opmerkelijk. Noem het gerust schandalig. Wanneer

42 — HetMagazine.indd 42

we verder inzoomen, wordt de situatie ronduit gênant.

Een derde van alle schulden zijn de Spaanse clubs immers verschuldigd aan de overheid, meer bepaald aan de fiscus (752 miljoen) en de sociale zekerheid (550 miljoen). Ook bij de Spaanse banken staan de voetbalclubs serieus in het rood. De banken houden de clubs dus recht, zei het niet dat de banken – net als de overheid – zelf voor steun hebben moeten aankloppen bij de Europese Centrale Bank.

Met andere woorden: alle Europeanen helpen de lonen van Messi en Ronaldo mee te bekostigen. België, Duitsland, Nederland en enkele andere goede leerlingen uit de Europese klas zijn onrechtstreeks sponsor van de Spaanse clubs. ‘Uit dankbaarheid’ kopen de Spaanse clubs de kleinere, eerlijke ploegen uit die landen eerst leeg, om er vervolgens brandhout van te maken in de onderlinge confrontaties. Met deze wetenschap is het huidige Spaanse succes er dan ook één met een gitzwart randje.

De clubs uit de Premier League doen het niet veel beter.

Vorig jaar werd een rapport bekend gemaakt over het seizoen 2010-2011, waarin de clubs van de Premier League samen 500 miljoen euro verlies maakten. Manchester United, de regerende kampioen, torst alleen al met een schuld van meer dan 500 miljoen euro. Chelsea maakt het nog bonter. Het maakte vorig jaar 81

par adigm

26/05/2012 22:48:56

miljoen verlies en draagt een schuldenberg van maar liefst 800 miljoen euro met zich mee. Het zijn hallucinante cijfers. Zeker als je weet dat de Engelse clubs de meeste televisiegelden ontvangen van alle clubs in Europa.

Het feit dat Barcelona, Real Madrid en Chelsea in de halve finale van de Champions League staan, is één grote kaakslag voor alle financieel gezonde clubs.

Bayern Munchen, de vierde halve finalist, is als enige volledig schuldenvrij. Het is jammer genoeg de uitzondering op de regel. We kunnen alleen maar hopen dat ze voor hun gezond beleid worden beloond.

Schuldenvrij Bij de UEFA is, onder druk van de publieke opinie, in de loop der jaren steeds meer weerstand ontstaan tegenover de financiële toestand van de meeste topclubs.

UEFA gaf Jean-Luc Dehaene de opdracht om regels op te stellen om zo iets aan de scheefgegroeide situatie te doen. Het resultaat is de financial fair play, een nieuw licentiesysteem in het voetbal dat een einde moet maken aan de torenhoge schulden.

Vanaf het seizoen 2013-2014 mogen de clubs niet langer meer uitgeven dan wat ze binnenkrijgen. Daarnaast mogen de rijke clubeigenaars in de toekomst nog maximum 30 miljoen in de club stoppen. De Manchester City’s en Chelsea’s van deze wereld zullen hun transferbeleid daardoor grondig moeten hertekenen.

Alle Spaanse clubs moeten ook tegen 2020 hun schulden volledig hebben afbetaald.

Het hoeft niet gezegd dat dit een enorme aardverschuiving in het voetbal teweeg kan brengen. Eén ding is zeker: als de plannen worden doorgedrukt, moeten nagenoeg alle Europese topclubs hun beleid grondig herzien. Wanneer ze niet aan de richtlijnen voldoen, worden ze immers uit de Champions League of Europa League geweerd. Een gezond beleid zou na jaren oneerlijke concurrentie eindelijk zijn vruchten afwerpen.

Er is natuurlijk een groot verschil tussen de theorie en de praktijk. Hoe ver wil de UEFA gaan om het voetbal terug gezond te maken? Zal ze effectief haar plannen

doorduwen of blijft het bij goede bedoelingen? Je kan er niet omheen dat de UEFA in haar eigen voet schiet als ze de regels van financial fair play effectief doorvoert. Wanneer ze Barcelona en Real Madrid, dé uithangborden van het Europese voetbal, uit de Champions League weert, verliest haar competitie meteen ook heel veel uitstraling. Weegt dit binnen de UEFA op tegen de morele bezwaren?

Daarnaast zijn er ook nog andere problemen. Kan je juridisch een club uitsluiten of iemand verbieden om te investeren in een ploeg? Daarnaast zijn de regels nogal onduidelijk, is er veel ruimte voor subjectieve analyses en zijn er veel uitzonderingen in opgenomen die de clubs zeker zullen aangrijpen.

Kantelpunt Het Europees voetbal staat met andere woorden voor een belangrijk kantelpunt. Dat voetbal om geld draait, is al langer een feit. Dat zal in de toekomst ook niet veranderen. Geld zal, net als in elke sector, blijven bepalen welke club succesvol is en welke niet.

Het is wel belangrijk dat de clubs terug financieel gezond worden. Vandaag zijn verschillende ploegen virtueel failliet en alleen dankzij de goodwill van een land, een bank en/of een individu blijven ze bestaan.

Zo’n vorm van competitievervalsing is gewoonweg ontoelaatbaar, zeker gezien de huidige economische situatie.

Het voetbal is ziek en de financial fairplay is het medicijn. Niet de club die het meeste schulden heeft maar diegene die het beste beleid voert moet beloond worden. In plaats van miljoenen euro’s te spenderen op de transfermarkt moeten de ploegen terug meer investeren in eigen jeugd en een visie op lange termijn uitwerken.

We kunnen alleen maar hopen dat de UEFA genoeg vastberadenheid aan de dag legt om haar goede intenties in daden om te zetten. De leuze van Racing Mechelen luidt: ‘Waar een wil is, is een weg.’ De wil van de UEFA zal echter heel groot moeten zijn, wil er in de toekomst effectief iets veranderen. De voetbalwereld staat op een kantelpunt.

par adigm

HetMagazine.indd 43

— 43 26/05/2012 22:48:57

Reportage

Toneel als fundament van de samenleving Een twintigtal Vlaamse jongeren organiseren dit najaar een van de eerste interculturele theaterstukken van België. Onder de naam Facereality spelen ze tien kortverhalen over het verschil tussen het virtuele leven en de realiteit. Met vooral acteurs van Marokkaanse bloede weerspiegelt het stuk een samenleving die weinig aandacht krijgt in de theaterwereld. Facereality zal in het najaar van 2012 te zien zijn in Antwerpen.

Tekst & foto: Vincent Buyssens

“Dit is het perfecte platform om onze talenten tentoon te stellen.” (Foto Saliha Chouyouhi)

44 — HetMagazine.indd 44

par adigm

26/05/2012 22:48:58

“Op school moet ik elke dag verantwoorden waarom ik hier woon” De eerste ontmoeting met bezielster Saliha Chouyouhi vindt plaats op Facebook. “Ik zie dat je journalist bent en interesse hebt in verschillende culturen. Ik ben momenteel bezig aan een project dat je misschien zal interesseren”, vertelt ze me via Facebook chat. Saliha is een ambitieuze jonge vrouw die tijdens haar studies sociologie nog tijd vond om in avondschool leerkracht middelbaar onderwijs en visagiste te studeren. Ze nodigt me uit om eens een kijkje te komen nemen. Plaats: Federatie van Marokkaanse Verenigingen Borgerhout.

Datum: 25 februari.

Volgens mijn Google Maps applicatie ligt de plek niet ver van de Turnhoutse baan en na tien minuutjes stappen arriveer ik aan een grijs onopvallend gebouw. Op Foursquare bestaat de Federatie nog niet, dus ik maak de plek snel aan. Al is het maar om mijn naasten te laten weten waar ik ben. Je geraakt namelijk snel verdwaald in

Borgerhout. Bij het betreden van de Federatie hoor ik oosterse namen zoals Faycal, Zakaria, Laila,Driss, Jilali, Sarah en Soumaya door de kamer echoën en weet meteen dat ik op de juiste plaats ben.

Zomerideeën

Chouyouhi kreeg het idee om een toneelstuk te maken in de zomer van 2011: "Ik wilde een toneelstuk maken waar ik verschillende culturen kon verenigen", zegt ze.

Toneel is voor haar altijd een passie geweest en dankzij haar opleiding sociologie kreeg ze veel inspiratie: "Sociologie gaf me inzichten over de maatschappij.

België is zo divers en toch leven veel mensen naast elkaar", vertelt ze. Facereality is een samenvoeging van de woorden Facebook en reality: "We willen de realiteit naar voren brengen door middel van Facebook en aantonen dat de realiteit meer inhoudt dan

onze dagelijkse routines", legt de aspirant-sociologe uit.

De drijvende kracht achter Facereality is Mifa, een organisatie die door Saliha Chouyouhi, Hager Talibi, Sarah El Omari en Leila Hajji samen is opgericht. De naam is Frans jongerendialect voor familie: "We vonden deze naam passend omdat het door jongeren, in een relaxte sfeer, onder vrienden gebruikt wordt. Familie is voor ons een metafoor voor de samenleving", licht Chouyouhi toe. Met Mifa willen de vier dames mensen samenbrengen, ongeacht hun afkomst, politieke overtuiging of leeftijd: "Wij willen diversiteit promoten door de banden tussen burgers te versterken."

Woellah

Mifa begon in het najaar van 2011 met het schrijven van een script en met de zoektocht naar een cast die de samenleving weerspiegelt. De oproep kreeg veel gehoor bij jongeren uit de Marokkaanse gemeen-

par adigm

HetMagazine.indd 45

— 45 26/05/2012 22:48:58

Faycal en Hager oefenen hun rol

schap, een groep die de laatste tijd meer en meer hun weg vindt naar de bühne. Dat zij het gros van de rollen spelen vindt Chouyouhi positief: "Ik wilde van het begin al een oververtegenwoordiging van Marokkanen. Dit is het perfecte platform om onze talenten tentoon te stellen."

Facereality is voor het merendeel van de cast de eerste podiumervaring wat soms voor frustratie zorgt; tekst vergeten of concentratie verliezen is niet ongebruikelijk.

Gelukkig leent het script zich zeer goed voor improvisatie en spontaniteit, iets wat het stuk ook authentieker maakt. Dat laatste is vooral merkbaar in het taalgebruik dat doorspekt is met Arabische stopwoordjes en gekleurd wordt met de typische Maghrebijnse tongval.

46 — HetMagazine.indd 46

In de scène waar een man zijn maten vertelt dat hij zijn vrouw 'betrapt heeft' komt deze authenticiteit sterk naar voor. De twee vrienden denken meteen aan overspel en roepen meteen op tot vergelding: "Woellah, wie is die man? Ik sla hem kapot. Woellah", tiert een van de twee met de hand op de borst. De andere probeert hem te kalmeren maar gaat volledig de mist door Vlaamse zegswijzen fout te gebruiken: "Vertel, wij zijn een en al oren."

SOS Abdel

Het stuk lijkt wat weg te hebben van een willekeurig gesprek tussen Marokkaanse jongeren op de Groenplaats, maar het script staat bol van zelfrelativering en maatschappijkritiek. Het vooroordeel dat allochtonen de landstaal vaak niet machtig zijn, wordt slim uitgespeeld in de scène SOS Ab-

par adigm

26/05/2012 22:48:58

“Mijn generatie had de samenleving beter moeten voorbereiden op de nieuwe Belgen”

del, een kookprogramma met een knipoog naar SOS Piet. Hier geeft een Marokkaanse man genaamd Abdel keukentips aan een Vlaamse huisvrouw.

Grappig detail is dat de acteur die Abdel speelt nog maar net in België woont en het Nederlands zelf niet machtig is. Door de Berberse taal en Marokkaanse liedjes in de scène te gebruiken krijgt het toneelstuk een klein beetje internationale allure.

De maatschappijkritiek is te vinden in de scène waar de Antwerpse burgemeester Patrick Janssens op bezoek komt bij Vlaams Belangkopstuk Filip Dewinter, gespeeld door de Marokkaanse Soufiane Maghnouj. Beide heren worden in hun hemd gezet omwille van het hoofddoekenverbod en de kritiek op de Marokkaanse gemeenschap.

Fundamenten

De sneer naar het tweetal is niet als een politiek statement bedoeld, eerder als een oproep voor meer tolerantie. Ondanks de luchtige sfeer van het stuk, is discriminatie en racisme een realiteit voor het merendeel van de acteurs. Zo getuigt de 16-jarige Soraya Hayani: "Ik doe mee omdat ik de boodschap van Facereality belangrijk vind. Op school moet ik elke dag verantwoorden waarom ik hier woon, ook al zijn mijn ouders hier geboren."

Ook in haar rol als kleindochter worstelt Hayani met vragen over haar identiteit. De 73-jarige Mohammed Abdeselam speelt haar grootvader en probeert antwoorden te geven. Abdeselam maakte zijn debuut al in de Canvasdocumentaire Triq Slama Mohammed, waar hij getuigt over zijn reis van

zijn moederland Marokko naar België. Het respect voor Abdeselam op de set is groot, want hij vertolkt voor veel Marokkanen een stem die decennialang niet gehoord werd.

"We zijn volgens sommigen misschien geen Belgen, maar niemand kan ontkennen dat we mensen zijn", zegt hij sussend tegen Hayani. Zoals een goede grootvader het betaamt, eindigt hij zijn boodschap met een wijze levensles.

Een les waar hij gedeeltelijk mea culpa slaat voor de intolerantie die er heerst: "Mijn generatie had de samenleving beter moeten voorbereiden op de nieuwe Belgen", geeft hij toe. "Er is een nieuw tijdperk aangebroken. Jullie zijn de fundamenten van de nieuwe maatschappij."

par adigm

HetMagazine.indd 47

— 47 26/05/2012 22:48:59

Interview

“Een Arabisch land is een kunstmatig land” Toen Mohammed Bouazizi zich op 17 december in brand stak, ontketende hij onbewust een reeks burgeropstanden in de Arabische wereld. De protesten, tegen onderdrukking, werkloosheid en corruptie, wierpen enkele regimes omver en deden verschillende autoritaire leiders wankelen.

Anderhalf jaar later is een mooi moment aangebroken om een tussenbalans op te maken van de Arabische revolutie met ex-VRT-journalist Jef Lambrecht, een autoriteit op het gebied van de Arabische wereld. “Wat we tot op vandaag hebben gezien, zijn slechts de eerste stuipen van een lange bevalling.”

Foto: Vincent Buyssens Tekst: Nicola Neefs

48 — HetMagazine.indd 48

par adigm

26/05/2012 22:48:59

“Het Moslimsbroederschap is niet een soort van islamitische CD&V . Een scheiding tussen kerk en staat is voor hen niet aan de orde.”

Na de revoluties in Tunesië en Egypte waren de media heel optimistisch over de revolutie. Was dat achteraf gezien terecht?

Jef Lambrecht: De media verspreidde toen een euforische boodschap maar ik heb die euforie nooit gedeeld. Ik heb nooit geloofd dat de landen in de Arabische wereld van vandaag op morgen zouden veranderen van een autoritaire dictatuur naar een liberale democratie. Ik was het ook niet eens met de experts die verklaarden dat Al-Qaeda door de revoluties was uitgespeeld. Ik geloof eerder het omgekeerde. AlQaeda is alleen maar sterker uit de strijd gekomen. De terreurorganisatie heeft zijn voordeel gedaan bij de plundering van de Libische wapenarsenalen en ze doet aan gebiedsuitbreiding in Mali en Jemen.

Vooral na de revolutie in Egypte waren de media heel lyrisch over de revolutie.

Lambrecht: Die revolutie is er vooral door het leger gekomen. Uit gelekte e-mails van Stratfor, ook wel de schaduw CIA genoemd, werd het duidelijk dat het leger al een tijd op gespannen voet leefde met Moebarak. Dat het leger zich afzijdig hield tijdens de revolutie heeft daar veel mee te maken. Het wilde zo voorkomen dat Moebarak zijn zoon als opvolger zou lanceren. Het heeft de revolutie doen slagen uit eigenbelang, en zeker niet omdat het sympathiseerde met de bevolking.

De aanleidingen voor de revoluties waren onderdrukking, een hoge werkloosheid, geen vrije verkiezingen, een geconcentreerde macht, …. Gaat dit nu veranderen?

Lambrecht: Vermoedelijk niet.

Het Westen denkt bizar genoeg dat vrije verkiezingen alle problemen zullen oplossen, maar die hoop is niet gewettigd. In bijna alle landen winnen de Moslimbroeders de verkiezingen. De Moslimsbroederschap is niet een soort van islamitische CD&V . Een scheiding tussen

kerk en staat is voor hen niet aan de orde. Hun motto is: “Islam is de oplossing.’ Ze zoeken voor alle problemen oplossingen in de Koran, de Hadith en het hele corpus van religieuze teksten.

De grote vraag is welk antwoord de groepering kan bieden op het grote sociaal-economische vraagstuk. Het optimisme daarover is beperkt. Ze hebben geen bestuurservaring en hun ideologisch fundament is niet meer van deze tijd. Kunnen ze integere technocraten en politieke managers in de arena brengen om de problemen in Egypte, Libië, Jemen en Tunesië effectief op te lossen? Daar bestaat grote onzekerheid over. We kunnen enkel hopen dat de Moslimbroeders het vak met vallen en opstaan zullen leren en hun beloftes gaan nakomen. Al lijkt dat laatste wishful thinking. Ze hadden in Egypte ook beloofd om geen presidentskandidaat voor te dragen maar hebben het uiteindelijk toch gedaan.

Gaan de moslimsbroeders in alle landen de macht overnemen?

par adigm

HetMagazine.indd 49

— 49 26/05/2012 22:48:59

Lambrecht: Er is niet echt een uitzondering. De algemene tendens is dat ze aanvankelijk aan de zijlijn stonden tijdens de revolutie en pas mee op de kar sprongen toen ze zagen dat er een ernstige kans op slagen was. We kunnen ze dus moeilijk zien als erfgenamen van de revolutie, maar ze zijn wel diegene die er de vruchten van hebben geplukt.

Kunnen we stellen dat de Arabische wereld evolueert van een verzameling dictaturen onder autoritaire leiders naar religieuze dictaturen, gebaseerd op de Sharia?

Lambrecht: De Moslimbroeders zullen overal rekening moeten houden met de plaatselijke realiteit.

Die wordt in grote mate bepaald door de religieuze -, maar ook de etnische samenstelling van de bevolking. Je mag niet vergeten dat de Arabische wereld eigenlijk een tribale wereld is waarin stammen de sleutel hebben van de loyaliteit.

Men is niet trouw aan het vader-

50 — HetMagazine.indd 50

land maar aan de familie. Niet alle stammen leven in harmonie met elkaar en er zijn vaak nog oude rekeningen te vereffenen, zoals je nu in Libië ziet.

Hielden dictators als Moebarak en Khadaffi het land dan samen?

Lambrecht: Een Arabisch land is een kunstmatig land, vaak zonder een homogene geschiedenis.

De grenzen zijn getrokken na de eerste wereldoorlog door Europese politici en snijden dwars doorheen stamgebieden. De natie is er een relatief nieuw begrip en is met nadruk gepropageerd door de vorige Arabische leiders, te beginnen met Nasser en te eindigen met Assad vandaag. Ze slaagden er wel in om een soort van nationale cohesie op een artificiële manier tot stand te brengen, maar dat heeft vanzelfsprekend geen diepe wortels.

Nationalisten maakten de voorbije eeuw gebruik van een antiklerikaal discours en daar zien we nu de reactie op. Godsdienst staat opnieuw

par adigm

26/05/2012 22:49:05

“Vendetta’s en wraak zijn hier schering en inslag”

met twee voeten in de publieke sfeer en met het nationalisme is in hoge mate afgerekend. Dat lukt weliswaar niet helemaal, want de decennia onder nationalistische leiders hebben sporen nagelaten bij een nieuwe generatie die in de natiestaat is opgegroeid. Bovendien hebben ook minderheden belang bij het nationalisme. Het klinkt paradoxaal, maar nationalisme was voor die minderheden een bescherming tegen de grootste religieuze groep. Dat is de reden waarom Assad in Syrië de steun krijgt van al die verschillende, kleine religieuze gemeenschappen.

Hij krijgt die steun niet omdat ze hem zo goed vinden, maar vooral omdat ze schrik hebben voor de gevolgen wanneer de onderdrukte soennitische meerderheid aan de macht zou komen. Je mag er zeker van zijn dat er dan een bijltjesdag zal komen. We zitten in een gebied waar vendetta en wraak aan de orde van de dag zijn.

Mondt het conflict meer en meer uit in een strijd tussen Soennieten en Sjieten?

Lambrecht: Het conflict is er altijd geweest, maar het stond niet altijd op een kookpunt. Door de Arabische revolutie is de spanning terug gestegen. Onder de conflicten binnen de landgrenzen zijn in de regio de grote tektonische platen, enerzijds de soennitische meerderheid en anderzijds de sjiitische minderheid, tegen elkaar aan het schuren. Soennieten en Sjiieten leefden vroeger vreedzaam naast elkaar, maar die tijd is voorbij. Ze staan met getrokken messen tegenover elkaar. Er zou binnenkort een grote strijd kunnen losbarsten. Dat zou enorme gevolgen hebben voor de Arabische wereld. Daarnaast kan het ook leiden tot een militair conflict tussen de voornamelijk soennitische Arabische wereld en het sjiitische Iran. Saoedi-Arabië drong voor de oorlog bij de Amerikanen al aan om Iran te bombarderen. Een internationaal conflict gecombineerd met burgeroorlogen

is een heel somber vooruitzicht. Een van mijn grootste nachtmerries is dat de opgebouwde spanning van verschillende jaren zal leiden tot een open conflict.

Het geweld zal dus niet meteen stoppen?

Lambrecht: Er zullen nog veel conflicten volgen. Wat we tot op vandaag hebben gezien, zijn slechts de eerste stuiptrekkingen van een lange bevalling. De onrust zal nog heel lang blijven aanhouden. Om van een revolutie te kunnen spreken moet er een echte omwenteling zijn. De leider moet niet alleen worden opzij gezet, er moet ook een nieuw systeem in de plaats komen. Zoiets hebben we in de Arabische revolutie nog niet gezien. We kunnen dus nog niet echt spreken van een revolutie, eerder van veralgemeende onrust.

Onder de conflicten binnen de landgrenzen zijn de grote tektonische platen, enerzijds de soennitische meerderheid en anderzijds de

par adigm

HetMagazine.indd 51

— 51 26/05/2012 22:49:05

sjiitische minderheid, tegen elkaar aan het schuren.”

Is er ook positief kantje aan de revoluties?

Lambrecht: Dankzij de revolutiegolf is de bevolking veel mondiger geworden. De vrees om voor zijn of haar eigen mening uit te komen is weg. Het recht op vrije meningsuiting is de Arabische wereld binnengewaaid. Dat was tot voor kort onmogelijk. Of het recht op vrije meningsuiting in de toekomst zal blijven bestaan is niet zeker, maar er is iets in het collectieve bewustzijn gegroeid zodanig dat het niet helemaal zal verdwijnen.

Na de revoluties in Tunesië en Egypte dacht iedereen dat de regimes als dominostenen gingen vallen. Dat is uiteindelijk niet gebeurd. Heb je daar een verklaring voor?

52 — HetMagazine.indd 52

Lambrecht: De internationale wereld heeft de grote fout gemaakt om er zich mee te moeien. De revolutie is beginnen stokken omdat de perceptie in de Arabische wereld ontstond dat de beweging vanuit het Westen werd gestuurd. Dat was de slechtst mogelijke reclame die de revolutie kon krijgen. Het Westen is niet populair en wordt er altijd van verdacht om te manipuleren achter de schermen.

In Libië is het regime in oktober omver geworpen en het land is sindsdien in een burgeroorlog verzeild. Hoe zie je de toekomst van Libië?

Lambrecht: Het ziet er niet goed uit voor Libië. We zullen er getuige zijn van gelegenheidsallianties en burgeroorlogen. Het is een land dat in totale chaos verkeerd en waar iedereen met iedereen vecht.

Er is na de val van Khadaffi een grote strijd om de buit en die zal

nog een tijd duren. Wie er als overwinnaar zal uitkomen is onmogelijk te voorspellen, het is zelfs onzeker of er een winnaar zal uitkomen en of het land zal blijven verder bestaan. Er is een ernstig gevaar op verbrokkeling.

In Syrië bleef het regime wel in het zadel maar blijven de onrusten maar verder gaan.

Lambrecht: De toekomst voor Syrië oogt evenmin zonnig. De waarde van de Syrische pond is sinds halfweg vorig jaar gehalveerd en de voedsel -en brandstofprijzen zijn verdubbeld. De verarming van de Syrische bevolking is dramatisch en gaat in een snel tempo. Daarnaast dreigt er een hongersnood omdat Syrië voor de voedselvoorziening voor de helft afhankelijk is van de import. De Syrische banken zijn buiten het internationale financiële verkeer geplaatst waardoor het moeilijk is om aan de nodige voor-

par adigm

26/05/2012 22:49:09

“De bevolking heeft het recht tot spreken verworven en dat zal het niet snel meer willen afgeven” raden te komen. Ik zie ze ook niet meteen uit de politieke impasse komen omdat de oppositie te sterk verdeeld is. De Syrische nationale raad ligt voordurend onder vuur, er is heel veel intern gekibbel en het is eigenlijk een groepering van bannelingen die weinig voeling hebben met wat er op het terrein gebeurt. Dat geldt ook voor het Vrije Syrische Leger. De leiding zit in Turkije en niet in Syrië, waardoor het weinig grip heeft op de verschillende milities in de steden en dorpen. De verdeeldheid in de Syrische oppositie is een heel groot probleem. De Syrische nationale raad is eigenlijk gewoon een mantelorganisatie van de Moslimbroederschap. Zolang de Syrische oppositie geen orde op zaken stelt en zich niet als een duidelijke, eensgezinde stem naar de buitenwereld toe profileert, zal de situatie niet verbeteren.

Hoe kan de rest van de wereld het conflict mee helpen oplossen?

groter land en het risico is heel groot dat andere landen betrokken zullen raken.

Lambrecht: Je kan alleen maar hopen dat de internationale gemeenschap zijn verstand gebruikt.

Je helpt het land niet door wapens te leveren. We moeten ze onder druk zetten om de beloftes waar te maken en werk te maken van een meerpartijenstelsel. Momenteel krijgt het Syrisch verzet geld en wapens toegestopt. Het conflict is zo aan het militariseren. Je kan niet meer spreken van de vreedzame burgerbevolking en het gewelddadige regime. Beide partijen zijn nu bewapend. Een scenario zoals bij de Libanese burgeroorlog zou een grote nachtmerrie zijn. Ik ben in 1991 zelf in Beiroet geweest en ik heb nog nooit zo’n verwoesting gezien als toen. Het conflict in Syrië bevat alle elementen om uit te draaien op zo’n burgeroorlog, alleen vrees ik dat het er nog erger aan toe zal gaan. Het is een veel

Je ziet de toekomst van de Arabische wereld maar somber in.

Lambrecht: De bevolking heeft het recht tot spreken verworven en dat zal het niet snel meer willen afgeven. Dat is een hele stap vooruit.

De vraag is alleen welke stemmen de bovenhand zullen krijgen en of die de andere monddood zullen maken. Daarover kan je geen prognoses doen. Ik weet niet of pluralisme binnen afzienbare tijd in de Arabische wereld mogelijk is.

De situatie is heel licht ontvlambaar en we kunnen alleen maar hopen dat alle partijen hun verstand gaan gebruiken.

par adigm

HetMagazine.indd 53

— 53 26/05/2012 22:49:09

HERNIEUWBAREKERNENERGIEHERNIE WBAREKERNERGIEHERNIE NERGIEHERNIEUWBAREKERNENERGIEHERN IEUWBAREKERNENERGIEHERNIE De nucleaire nachtmerrie in Fukushima confronteerde de wereld in 2011 nogmaals met de gevaren van kernenergie. Voor milieu-organisaties en groene partijen was dit het moment om kernenergie compleet af te schrijven en voor hernieuwbare energie te pleiten. Toch heeft deze controversiële energiebron haar troeven nog niet uitgespeeld.

Meer nog, het lijkt erop dat kernenergie de energiesector de komende eeuw zal blijven domineren.

Vincent Buyssens

54 — HetMagazine.indd 54

par adigm

26/05/2012 22:49:09

REKERNENERGIEHERNIEU HERNIEUWBAREKER AREKERNENERGIEHERN REKERNENERGIEHERNIEUWBAREKERNDe discussie over de gevaren van kernenergie gaat niet enkel over de rampzalige gevolgen van een meltdown (zie kader). Zelfs een kerncentrale die een foutloos parcour aflegt zorgt voor problemen: de giftige stoffen in het kernafval zenden namelijk honderdduizenden jaren radioactieve straling uit.

Slechts na honderdduizend jaar verliest kernafval de helft van z’n straling. Wetenschappers benoemen deze periode de halfwaardetijd.

De enige oplossing die momenteel voor handen ligt is de radioactieve stoffen te begraven, in de hoop dat ze niet uit hun opslagplaats sijpelen en de grond vergiftigen.

Een milieuprobleem van duizenden jaren en de recente kernramp in Japan was voor veel landen het moment om de kerncentrales definitief te sluiten. Kerncentrales bouwen is toekomstige generaties opzadelen met tonnen aan dodelijk afval. Een probleem dat we kunnen missen als de pest met de nakende dreiging van global warming boven ons hoofd.

Maar de waarheid is subtieler.

Wetenschappers over de hele wereld zijn al jaren bezig met de productie van nieuwe en veilige

kerncentrales. Deze nieuwe generatie zou ook het probleem van kernafval kunnen oplossen.

Met de ramp van Fukushima in het achterhoofd, is de vraag of deze technologische ontwikkelingen een maatschappelijk draagvlak hebben. Maar ondanks de voordelen over windmolens en zonnepanelen, biedt groene energie geen oplossing voor kernafval. Anderzijds is hun vermogen afhankelijker van de grillen van moeder natuur. Voor veel wetenschappers zijn dit redenen genoeg om te blijven investeren in kernenergie.

Thorium

Een eerste stap in die richting is het zoeken naar alternatieve brandstoffen. Thorium is daar eentje van. Dit edelmetaal staat op de periodieke tabel van Mendelejev als (TH) 90 gemarkeerd.

Dit relatief onbekend metaal leeft al decennia in de schaduw van uranium, maar is in veel opzichten een veiliger en beter alternatief. Het metaal is vier keer meer aanwezig in de aardbodem en is van nature niet splijtbaar.

“De enige manier om thorium te splijten is energie toe te voegen via een externe bron”, vertelt professor

Nathal Severijns, hoofd van de Afdeling Kern- en Stralingsfysica aan de K.U. Leuven. “Je hebt hiervoor een deeltjesversneller nodig die protonen tegen hoge snelheid laat botsen tegen de thorium-atomen.

Gevaar voor een kettingreactie is er niet. Omdat thorium niet splijtbaar is, valt het splijtingsproces volledig stil als de energietoevoer stopt. Uranium daarentegen kan wel een onbeheerste kernreactie aangaan, in dit geval spreken we van een meltdown.

Kernwapens

De wereld koos massaal voor uranium omdat je van de bijproducten kernwapens kan bouwen.

De wapenwedloop van vorige eeuw maakte uranium simpelweg interessanter. ”Als je uranium een kernsplitsing laat ondergaan radioactieve materialen die gebruikt worden bij het ontwikkelen van t” , verklaart Severijns. Thorium daarentegen kan niet gebruikt worden door terroristen om kernwapens mee te bouwen Dat je van thorium geen massavernietigingswapens kan maken is geruststellend nieuws, maar het is niet de voornaamste reden waarom het een energiebron is van de toekomst. “Het grootste voordeel van

par adigm

HetMagazine.indd 55

— 55 26/05/2012 22:49:09

Hoe werkt een kernreactor?

Klassieke kerncentrales wekken energie op door een kernsplitsing tot stand te brengen. Dit fysisch proces onstaat in de reactor door een neutron af te schieten op uraniumatomen. Na de botsing blijven twee lichtere atomen en enkele neutronen over. Deze neutronen worden op hun beurt gebruikt om andere atomen te splijten wat voor een kettingreactie zorgt. Het koelingswater vertraagt de neutronen en houdt de kettingreactie in het gareel.

Tegelijk neemt het ook de warmte die de radioactieve splijtingsproducten uitstralen op. Door dit alles warmt het op tot stoom. De stoom drijft turbines aan die elektriciteit creëren. Een ongebreidelde kettingreactie resulteert in een meltdown.

De meeste atomen van de zware elementen bevinden zich in een onstabiele energetische toestand, dicht bij de grens waarbij ze in twee stukken kunnen uit elkaar vallen, wat een kernsplijting heet. Andere atomen zoals 232Thorium bevinden zich te ver van die grens zodat er geen kans is dat ze vanzelf zouden splijten. Een element dat niet splijtbaar is kan op zichzelf geen kettingreactie ondergaan. Geen kettingreactie betekent dus ook geen meltdown.

Na het splijtingsproces blijven er twee zaken over. Het gesplijtte uranium en de uraniumstaven verzadig met radioactieve actiniden.De hoge radioactiviteit zorgt voor mutaties en kankers in het lichaam. Om de volksgezondheid en het milieu te beschermen krijgt het uranium en plutonium een laatste rustplaats onder de grond toegewezen waar de problemen pas echt beginnen.

deze technologie is dat je kernafval samen met thorium kan gebruiken om toekomstig kernreactoren aan te drijven”, vertelt Severijns.

Indië is sinds 2008 bezig met de ontwikkeling van een thorium-reactor en heeft samen met Brazilië de grootste thorium-reserves in de wereld. De Indiërs willen tegen 2050 30% van hun energie uit thoriumreactoren halen.

Generatie III en IV

Om met thorium te werken heb je nieuwe kerncentrales nodig. Deze nieuwe generatie staan bekend als Generatie III en Generatie IV reactoren.

Zij zijn van meet af aan geschikt om op gerecycleerd kernafval te werken. Hun efficiëntie ligt ook

56 — HetMagazine.indd 56

gevoelig hoger en ze zijn veel veiliger. Ze zijn daarnaast bedoeld om minstens 60 tot 100 jaar mee te gaan zonder grote vervangingen aan de reactor zelf., klinkt het vanuit de wetenschappelijke wereld.

GenIII reactoren bestaan niet enkel op papier. Finland en Frankrijk zijn reeds begonnen aan de bouw van GenIII-reactoren. Japan beschikt sinds 1995 al over een GenIIIkerncentrale.

Tegen 2030 zouden verouderde kerncentrales plaats moeten ruimen voor Generatie 4 (Gen )IV reactoren. Huidige kerncentrales verbranden maar een klein percentage van de brandstof waarna de volledige brandstofstaaf afval wordt.

meer overblijft. Zo krijg je een stijging van de brandstofefficiëntie en minder afval. Ook kunnen GenIV het huidige kernafval als brandstof gebruiken, wat meteen het probleem van kernafval oplost.

Thorium kan hier ook als brandstof dienen.

De kerncentrales van de vierde generatie kunnen gewoon de giftige straling van het kernafval absorberen, wat de halveringstijd doet dalen met een factor duizend. In zekere zin lossen kerncentrales het kernafvalprobleem dus op.

GenIV reactoren blijven de brandstof opbranden tot er bijna niets

par adigm

26/05/2012 22:49:09

“Je kan die miljarden euro’s beter investeren in hernieuwbare energie dan in ten dode opgeschreven technologieën.”

Onvermijdelijk probleem Kernafval zal altijd een probleem blijven. De afvalproducten die overblijven bij het thorium-proces hebben halveringstijden tussen maximaal 300 en 500 jaar en moeten dus nog een tijdlang worden opgeslagen.

“ Hier kan je niet omheen”, vertelt Severijns. “Maar een opslag van enkele honderden jaren, waarbij enkel de straling moet afgeschermd worden en is van een geheel andere orde dan waar we nu mee geconfronteerd worden, namelijk de opslag van afvalproducten die een halveringstijd tot ongeveer 100.000 jaar hebben en erg toxisch zijn.”

Technologisch zijn thoriumgebaseerde reactoren geen enkel probleem. Maar de huidige visie is gericht op uranium omdat die cyclus industrieel beschikbaar is. Een

nieuw cyclus bouwen kost enorm veel geld en zal pas het levenslicht zien als het economisch verantwoord is.

Scepsis

Kristof Calvo van Groen bekijkt de ontwikkelingen in kernenergie met argusogen. “De GenIV reactoren bestaan enkel nog maar op papier en is een middel om dure projecten verkoopbaar te maken” “Elke euro kan je maar één keer uitgeven.

Je kan die miljarden euro’s beter investeren in hernieuwbare energie dan in ten dode opgeschreven technologieën.”

Sceptici verwijten zonne- en windenergie vaak onbetrouwbaar te zijn. Je kan niet kiezen wanneer de wind waait of wanneer de zon schijnt. Maar volgens Calvo vergeten voorstanders van kernenergie vaak het gebrek aan flexibiliteit van kerncentrales te vermelden

“Het is technisch gezien niet mogelijk om veel hernieuwbare energie, de meest CO2-neutrale energievorm, te combineren met nucleaire energie. Om onvoorspelbare hernieuwbare energie te combineren heb je flexibele centrales nodig en kerncentrales zijn allesbehalve flexibel. Het is zeer duur om ze op en af te zetten.”

Kerncentrales langer openhouden bestendigt de macht van kernenergie en versterkt het monopolie van Electrabel/GDF Suez. “De drie oudste en meest onveilige kerncentrales openhouden kost 800 miljoen euro. Geld dat volgens mij beter geïnvesteerd kan worden in hernieuwbare energiebronnen.”

par adigm

HetMagazine.indd 57

— 57 26/05/2012 22:49:09

Japanse reddingswerkers overzien de ramp in Fukushima.

Bruine energie

De nieuwe generatie kerncentrales lijken hernieuwbaar energie overbodig te maken. Daar gaat Severijns niet mee akkoord: “Ik sta ook achter een maximum aan hernieuwbare energie. Als we met minder kerncentrales kunnen vind ik dat ook een goede zaak.”, vertelt hij. “Maar de groene partijen laten bewust informatie weg die hernieuwbare energie een stuk minder mooi voorstelt” “In het beste geval kan België 20% energie uit wind- en zonneenergie halen.” “Nu is dat nog maar amper 8%. “, verklaart hij.

Het document over kernenergie, dat de Belgische groene partijen eerder deze maand indienden bij Energieminister Magnette en het CREG vertelt een andere verhaal.

Volgens de analyse van Groen en Ecolo zouden “de alternatieve investeringen, voornamelijk windmolenparken, gascentrales en biomassa-installaties een jaarlijkse elektriciteitsproductie betekenen van meer dan 23 039 GWh, bijna 63% meer elektriciteitsproductie dan de 3 oudste kerncentrales”

58 — HetMagazine.indd 58

Foto: ABC news

“Op het eerste zicht lijkt dit oke”, merkt Severijns op. “ Maar als je naar de grafieken die ze publiceren kijkt, zie je dat van die 23000 GWh er ongeveer 8000 GWh uit echte hernieuwbare energie zal komen, terwijl zo’n 15000 GWh afkomstig zal zijn van wat Stoomen Gas-centrales (STEG) centrales genoemd wordt.”

“Deze STEG-centrales werken op biogas; dat voor 80% uit methaan bestaat.” “Als je biogas verbrandt om elektriciteit op te weken produceer je grote hoeveelheden CO2, dit is onvermijdelijk als je organische materialen verbrandt.” De verbranding hiervan om elektriciteit te maken produceert vrij grote hoeveelheden CO2.” Verduidelijkt hij.

“Het begrip ‘hernieuwbare energie’ is in mijn ogen niet van toepassing op de STEG gascentrales.”

“Natuurlijk is er met kernenergie het probleem van het kernafval, maar dat kan gelokaliseerd worden opgeslagen terwijl de CO2 bij de productie onmiddellijk in het milieu terecht komt.”

De CO2-productie is minder dan bij steenkoolcentrales, maar nog altijd iets meer dan helft dan wat er bij steenkoolverbranding vrijkomt.

De CO2-uitstoot is maar een factor 2 minder dan steelkoolcentrales.

Energieconsumptie

“Het document dat wij indienden gaat niet over welke energiemix het beste is, maar wel over welke investeringen er gepland zijn. Niet elke investering is opgenomen, maar wel de investeringen die zeker zijn.

We hebben ons gebaseerd op een lijst van het CREG.” zegt Calvo Toch zijn er een aantal factoren waar de studie van Ecolo-Groen geen rekening mee houdt. De groei van elektrische auto’s zal het energieverbruik doen toenemen. Ook het aantal woning met warmptepompen in plaats van elektrische verwarming zullen toenemen.

Volgens de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en Gas (CREG) zullen een aantal STEGcentrales gesloten worden omwille van de LCP richtlijn. Ook de sluiting van steenkool- en gascentrales in Amercoeur, Kallo, Mol en Roden-

par adigm

26/05/2012 22:49:10

“Een hogere muur zou de ramp in Fukushima voorkomen hebben”

huize zorgt voor een daling in capaciteit. ESSENT, NUON, EON en SPE Luminus gaan de komende vier jaar ook geen nieuwe investeringen doen.

Als EON vandaag toch een nieuwe STEG-centrale zou bouwen duurt het minstens zes jaar voor die elektriciteit produceert. Het CREG bevestigt dit: “EON moet nog eerst een milieuvergunning krijgen voor ze een centrale kan bouwen.”

Calvo geeft toe conservatief te zijn met de berekening, maar schrijft de problemen toe aan het logge Belgische systeem: “Het is erg moeilijk om in België te investeren.”

Om een windmolen te bouwen heb je verschillende vergunningen nodig. Vorig jaar kwamen er amper tien windmolens bij. Vlaams Minister van Energie Freya Van den Bossche wil een wetsvoorstel indienen dat de procedure om een windmolen te bouwen vergemakkelijkt. Een milieu- en bouwvergunning aanvragen zou zoals in Wallonië via één loket gebeuren.

Voor Calvo wegen de nadelen van kerncentrales zwaarder door dan de CO2-uitstoot. “De ramp in Fukushima heeft aangetoond dat de minste fout in het koelsysteem catastrofale gevolgen kan hebben.”

Maar volgens Peter Baeten van het SCK • CEN hebben ook andere factoren bijgedragen aan de ramp in Fukushima. “Een hogere muur zou de ramp in Fukushima beperkt hebben.”

Ook buitenlandse media berichtte de voorbije weken over onregelmatigheden bij de kerncentrale in Fukushima. De Japanse regering zou de energiemaatschappij TEPCO een vergunning hebben geleverd ondanks ernstige veiligheisproblemen.

Een prijsstijging is zeker niet uit te sluiten als Europese landen beslissen om hun kerncentrales te sluiten.

Volgens het CREG is er op korte termijn nog geen impact voor de consument, maar zal de prijs op midden-lange termijn wel stijgen.

“Maar onze berekeningen zijn gebaseerd op data voor de kernramp in Japan, dus wij doen geen

uitspraken over een prijsstijging op lange termijn.”

De toekomst

Het lijkt erop dat voor- en tegenstanders de komende maanden een vurige strijd zullen leveren. De uitkomst van de stresstest zal bepalend zijn voor de toekomst van de kerncentrales.

De tegenstanders van kernenergie hebben vooral kritiek op de onveiligheid en het toxisch afval. De verdediging argumenteert dat de alternatieven, zoals STEG-centrales, ook schadelijk zijn voor het milieu.

Ze beschuldigen de groene partijen er eveneens van de prijsstijging te verzwijgen.

Welke technologie gaat “winnen” weet ik niet, maar ik draag alvast mijn steentje bij door zuinger te leven. En dat zuiniger leven noodzakelijk is, is iets waar beide partijen het wel over eens zijn.

par adigm

HetMagazine.indd 59

— 59 26/05/2012 22:49:10

60 — HetMagazine.indd 60

par adigm

26/05/2012 22:49:27

par adigm

HetMagazine.indd 61

— 61 26/05/2012 22:49:38

Alles op nul?

Waarom kunnen de schulden van alle landen niet kwijtgescholden worden? Een simpel antwoord op een probleem dat maar geen einde kent: de financiële crisis. Het lukte in Argentinië en IJsland en de remedie dringt zich nu ook op bij bepaalde eurolanden zoals Griekenland. Is een schuldkwijtschelding de oplossing voor de crisis of eerder een recept voor een catastrofe?

Foto: Pauline Poelmans Tekst: Vincent Buyssens

Iedereen heeft schulden. U moet misschien nog vijf euro aan uw zus. Landen staan dan weer voor enkele honderden miljard in het krijt bij banken en beleggers.

Soms kan de schuldenberg zo hoog worden dat staten hun schulden niet meer kunnen overzien. Wanneer landen hun schulden niet meer kunnen afbetalen worden niet alleen de banken en naties getroffen die miljarden hebben geïnvesteerd, maar ook voor de bevolking die draconische besparingen en belastingen moet slikken om de put te dempen.

den tegen de besparingen die al ettelijke malen zijn weggestemd.

Zo'n schuldenberg zorgt voor een straatje zonder eind.

Om geld te laten rollen is een gezonde economie nodig, die staat of valt met investeringen en de koopkracht van haar bevolking. Maar in tijden van besparingen verliezen duizenden mensen hun baan omdat zij de grootste kost zijn voor bedrijven. Geen werk betekent dus geen geld om goederen te kopen, waardoor de economie min of meer stilvalt. Veel burgers moeten ook een deel van hun loon inleveren, wat de consumptie doet vertragen.

Vooral het paternalistische gedrag van Europa stoten de Grieken tegen de borst, meent hij: "Griekenland is de bakermat van de democratie en opgelegde besparingen raken aan hun trots. Maar als het niets doet dreigt Griekenland uit de eurozone gewipt te worden of zichzelf buitenspel te zetten."

De sterke landen zoals Duitsland of Frankrijk lossen dit probleem op door een juiste balans te vinden tussen besparingen en investeringen Andere landen hebben minder geluk en belanden in een neerwaartse spiraal van besparingen en belastingen.

Bakermat

Een van die landen is Griekenland. Geen enkele besparingsmaatregel en geen enkele nieuwe belasting kan de financiële markten tot bedaren brengen. Zelfs de garantie van 1 biljoen euro uit het Europees noodfonds lijkt onvoldoende. De bevolking betoogt al maan-

62 — HetMagazine.indd 62

De besparingen die Europa oplegt aan Griekenland zijn waanzinnig vindt Brieuc Van Damme, fellow bij de economische denktank Itinera. "De Britse econoom David Ricardo stelde dat je maximaal een looninlevering van 10% mag eisen van de burgers.

Vraag je meer dan valt de economie stil. Europa vraagt de Grieken om 30% in te leveren."

Catastrofaal

IJsland zat in 2008 ook in nauwe schoentjes. De banken hadden zoveel schulden gemaakt dat gigantische besparingen zich opdrongen. Maar de IJslandse overheid, die borg stond voor de banken, zag dat niet zitten en koos ervoor om de banken failliet te laten gaan. Ondanks de miljardenverliezen klom het land uit een diep dal en slaagde het erin zijn economie terug op gang te trekken. Moet Griekenland het voorbeeld van IJsland volgen?

Van Damme vindt dat laatste geen goed idee.

"IJsland kampte met een bankencrisis, terwijl Griekenland zijn staatsschuld niet meer kan afbetalen", verklaart hij. Schulden kwijtschelden of niet betalen zou volgens Van Damme catastrofaal zijn: "Veel landen hebben Griekse staatsobligaties die waardeloos worden bij een kwijtschelding. Een land met een

par adigm

26/05/2012 22:49:38

“Griekenland is de bakermat van de democratie en opgelegde besparingen raken aan hun trots”

kwijtgescholden schuld kan ook amper geld lenen omdat de banken dan ook in hen geen vertrouwen meer hebben", zegt de econoom.

bedje ziek zijn zoals Portugal, Italië en Spanje", licht hij toe. "De gevolgen voor de eurozone zouden niet te overzien zijn."

Dit gebeurde bij Argentinië dat aan het einde van de 20ste eeuw getroffen werd door een gelijkaardige crisis. Het land mocht haar staatsschuld laten vallen om de economie terug aan te zwengelen, maar kan tot op heden amper vers kapitaal aantrekken.

Daarom denkt de econoom dat een ordelijke begeleiding uit de eurozone de enige oplossing is voor deze landen. "Een Europa waar de sterke landen de zwakkere nog meer helpen is ondenkbaar voor Duitsland.

Neen, ik denk dat de euro net iets kleiner is geworden."

De kleine euro

Van Damme meent dat de structuur van Europa een herverdeling van de staatsschuld haast onmogelijk maakt: "Als Griekenland zijn staatsschuld mag laten vallen dan volgt er een kettingreactie. Beleggers zullen hun vertrouwen opzeggen in landen die in hetzelfde

par adigm

HetMagazine.indd 63

— 63 26/05/2012 22:49:39

Videoreportage

KTA Wollemarkt, interculturele oase in Mechelen Concentratiescholen kampen al jaren met een slecht imago. Vaak staan ze synoniem voor overlast, taalproblemen en leerachterstanden. In Mechelen is er een concentratieschool die taboesfeer probeert te doorbreken en op die manier een voorbeeld is voor veel andere scholen in België. Het inspirerende verhaal van KTA Wollemarkt.

Nicola Neefs & Vincent Buyssens

Bekijk de televisiereportage op:

www.theaxis.be

64 — HetMagazine.indd 64

par adigm

26/05/2012 22:49:39

Fotoreportage

Occupy the world In de nasleep van de bankencrisis ontstond in het najaar van 2011 de Occupy Wallstreet beweging. Deze activistische groepering verrichtte haar pijlen vooral op het bankenwezen. Volgens de Occupy-beweging is de 1% rijken in de wereld verantwoordelijk voor veel maatschappelijk problemen zoals sociale en financiële ongelijkheid. Occupy-bewegingen schoten als paddenstoelen uit de grond, tot zelfs in Antwerpen.

Text & Foto’s: Vincent Buyssens

Een Antwerpse ‘Occupier’ neemt het kapitalisme op de korrel

par adigm

HetMagazine.indd 65

— 65 26/05/2012 22:49:45

Occupyen kent geen leeftijd

Het befaamde Guy Fawkes masker

66 — HetMagazine.indd 66

par adigm

26/05/2012 22:49:57

Colofon

Teksten: Nicola Neefs & Vincent Buyssens Lay-out: Vincent Buyssens & Nicola Neefs Foto’s: Nicola Neefs & Vincent Buyssens.

Coverfoto & Achterflap: Vincent Buyssens Drukwerk: Swennen Printing

Het werk

In februari, bij de aanvang van het tweede semester, hadden we geen flauw idee over de inhoud van ons magazine Ondanks een beschamend examen InDesign, was het wel snel duidelijk dat ik mij voornamelijk ging vastbijten in de lay-out en het maken van foto’s, terwijl Nicola zich ging toeleggen op de interviews en de artikels.

Dat was toch de theorie. In de praktijk zijn de taken doorheen de maanden in elkaar gevloeid en hebben we beiden op alle gebieden wel een steentje bijgedragen. Nicola heeft bijvoorbeeld de data aangeleverd voor de infografieken en het algemene concept uitgedacht, terwijl ik de concrete uitwerking voor mijn rekening heb genomen. Daarom is het moeilijk om een specifieke taakverdeling op papier te zetten.

Dankwoord

Ondanks onze zelfstandigheid (of eigenzinnigheid) zijn zowel ik als Nicola van mening dat we zonder de hulp van de docenten nooit zo’n eindproduct hadden kunnen afleveren. We willen ze dan ook allemaal oprecht bedanken voor de rake tips, het engelengeduld en de leuke invalshoeken.

Ook onze vrienden zijn we een dankwoord verschuldigd. Via crowd-sourcing hebben ze onze infografieken naar een hoger niveau getild. Eerlijke feedback van tien verschillende mensen die elkaar niet kennen is misschien niet evenveel waard als de mening van Design Halfgod Renaat Bogaert, maar het heeft ons toch erg vooruitgeholpen.

Tenslotte zijn we ook het jongerenpersagentschap StampMedia enorm dankbaar. Dankzij Stamp gaat het gros van onze artikelen de Belga-feed in om zo misschien opgepikt te worden door de mainstream media.

Het magazine an sich is belangrijk, maar de publicatie van onze artikelen zal ook een grote bijdrage leveren aan ons portfolio.

Vincent Buyssens

par adigm

HetMagazine.indd 67

— 67 26/05/2012 22:49:57

68 — HetMagazine.indd 68

par adigm

26/05/2012 22:50:00