Writes by Thomas More Journalistiek

‘Ik vind het een mooi concept van mijn geloof, mezelf bedekken’ DISCRIMINATIE

Zijn wij klaar om gevangenen een beter leven te geven? HUISVESTING

‘Als wij niet reageren, winnen zij het debat’ VRIJHEID VAN MENINGSUITING

Colofon Redactie [Lena Beerens, Rani De Volder, Laura Heremans] Redactiecoรถrdinatoren [Renaat Bogaerts, Annick De Pauw, Werner Goossens, Kris Vanhemelryck] Werkten mee [Yousra Llouh, Maxine Schillebeeckx, Arkle Clark, Jozefien Daelemans, Guy Van Haelst, Caroline V., Myriam Zonnekeyn, Ann Boks, Dirk Janssens, Helene De Vos, Rachida Lamrabet, Sander Claessens, Tareq Che Alrefai, Naomi Stokker, Jolien De Crom, Wouter Dylst, Steven Van haegenberg, Margo Mot, Grachiela Malou, Emma Joos, Michiel Devijver] Tekeningen [Lena Beerens, Rani De Volder, Laura Heremans] Speciale dank aan [Luna Nys, Laura Vanegas Toro, Ilse Vande Moortel, Margaux De Greef]

2 WR IT ES

Editoriaal Door de wereld die vandaag bestaat, en de moeilijkheden die we daarin moeten trotseren, is mensenrechten volgens ons een gevatte keuze van onderwerp. We zeggen wel ‘die we trotseren’, maar daarmee bedoelen we eigenlijk ‘zij’. Wij beseffen dat we het erg goed hebben. We hebben een dak boven ons hoofd, we mogen en kunnen zeggen wat we willen en we worden daar niet scheef voor bekeken. We hoeven ook niet te zwoegen om ons plekje te vinden in onze samenleving; gemeente, groep of gezin. Wij hebben het relatief gemakkelijk. Net daarom is het interessant om te gaan kijken naar ervaringen of gevoelens waar wij misschien simpelweg net aan ontsnappen. We hebben misschien gewoon het geluk om geboren te zijn op een plek die ons ontzettend veel mogelijkheden biedt en keuzes laat. Het geluk op die plek te kunnen blijven. Het geluk van echte, onherroepelijke zekerheid. We kunnen onze ogen ook niet afwenden van mensen die dat geluk niet zo volledig kunnen invullen of waarbij dat zo niet ingevuld wordt. Wij kozen daarom in dit magazine voor drie mensenrechten uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het zijn er drie uit een lijstje van vele, die alsook cruciaal zijn. Maar die komen later, in een nieuw exemplaar, een nieuwe editie. Deze uitgave doen we het met discriminatie, huisvesting en vrijheid van meningsuiting. Rani, Lena en Laura

Redactie

Rani De Volder

L ena Beerens 3 WR IT ES

Laura Heremans

Inhoud DISCRIMINATIE

HUISVESTING

8 Studente Yousra Llouh over de hoofddoek 12 ‘Mensen zijn onzeker over de politiek van vandaag en zoeken een zondebok’

18 ‘Zijn ook wij klaar om gevangenen een beter leven te geven?’ 25 Aantal leegstaande gebouwen in Vlaanderen stijgt 28 Jongeren helpen daklozen Brussel 32 ‘Ik heb eelt op mijn hart gekregen’ 34 ‘Na 18 jaar vallen vluchtelingen in een zwart gat’

VRIJHEID VAN MENINGSUITING

EXTRA

40 ‘Ze maakte mij belachelijk en zei dat ik moest sterven’ 45 Monument Plötzensee in Berlijn laat niemand onbewogen 48 ‘Mensen in een machtspositie kunnen heel snel beslissen om een debat de mond te snoeren’ 52 Binnen de muren van de veelbesproken religie: Scientology 56 Als wij geen tegenstem laten horen, winnen zij het debat

60 Redactrice Laura over ouderenzorg 62 Redactie op verplaatsing: Writes Moves 68 Infografiek: onze samenleving onder de loep

4 WR IT ES

DOSSIER

Discriminatie

5 WR IT ES

CAT EGOR IE

Â© Laura Heremans 6 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

Studente Yousra Llouh (18) lacht heisa om hoofddoek weg

Ik draag hem niet zolang ik me er niet klaar voor voel Het opiniestuk van activiste en opkomend kandidate bij de verkiezingen voor N-VA Darya Safai kwam onlangs voorbij op de website van VRT NWS. Hierin omschreef ze de hoofddoek als ‘het ultieme symbool van discriminatie tegen vrouwen’. De 18-jarige Yousra Llouh uit Boom reageerde met een felle tekst: ‘Ik zal u eens vertellen welke meisjes er beledigd worden op straat. De meisjes die wél een hoofddoek dragen.’ De Marokkaanse Youra Llouh Yousra Llouh zit in haar eerste jaar Politieke Wetenschappen aan de UGent. Eerdere berichtgeving over dit onderwerp negeerde ze telkens steevast. Dit keer werd ze echter getriggerd door de ongenuanceerde woorden van Safai dat ze toch in haar pen kroop. Haar opiniestuk, waarin ze zonder moeite haar genoegen uitte, verscheen eveneens online. ‘Hoe kan dat dan? Een praktiserende moslimvader die zijn dochter nog accepteert alhoewel zij geen hoofddoek draagt. Wel Darya, dat komt doordat een hoofddoek een persoon niet maakt noch kraakt’, klonk het.

Impulsief

Waarom heb je gereageerd op het opiniestuk van Darya Safai? Yousra: ‘Ik vond haar stuk nogal kort door de bocht. De meeste elementen uit haar verhaal kloppen naar mijn mening niet. Natuurlijk heb ik respect voor wat zij eerder heeft meegemaakt in Iran, maar dat betekent toch niet dat ze hier alles zomaar mag

voorschrijven. Ze hoeft niet te zeggen hoe het moet. Daarnaast mag ze ook geen mensen viseren. Als ze echt om deze problematiek geeft, gaat ze meer onderzoek doen. Mensen opzoeken en zien waar het probleem precies ligt. Op deze manier creërt ze enkel een onnodige spanning.’ Hoe werd jouw opinie onthaald bij de lezers? ‘Ik heb veel positieve reacties gehad, meer dan verwacht. Van Bart Somers, bijvoorbeeld. Hij heeft mijn stuk gedeeld op Twitter. Wacht, ik laat het even zien! (toont het bericht op haar smartphone) Hij schreef erbij dat ‘ie trots op me is, ongeacht welke keuze ik maak. Dat vond ik ontzettend fijn om te horen. Ook van andere mensen heb ik positieve reacties ontvangen. Ze vinden het belangrijk om eens een tegenvoorbeeld te horen. Op Facebook kreeg ik helaas veel kritiek en soms ook berichten zoals ‘Waarom wordt er een 18-jarige snotaap aan het woord gelaten?’. Belachelijk vonden ze het als iemand mijn stuk persoonlijk nam. Het feit dat ik eerder anekdotisch geschreven heb, kwam geregeld terug. Dat ik enkel mijn eigen verhaal aanhield. Oké, dat klopt. Maar je hoeft er toch niet altijd meteen cijfers bij te halen? Ik dacht dat mijn persoonlijke invalshoek juist het verhaal versterkte. In mijn omgeving ken ik veel moslima’s die geen sluier dragen en toch geen problemen ondervinden met hun familie.’

7 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

Gesluierde zussen

Jullie zijn thuis met z’n zessen. Drie zussen dragen een hoofddoek. Waarom kiezen zij er voor om zich te bedekken en jij niet? ‘Ik sta niet met een hoofddoek, mijn hoofd lijkt daarin zo dik! (lacht) Ik maak maar een grapje. Ik voel me er gewoonweg niet klaar voor. Nog niet. Het is een keuze, je moet daar echt voor open staan. Later wil ik zeker die stap zetten en effectief een hoofddoek dragen. Ik vind het een mooi concept dat bij mijn geloof hoort: mezelf bedekken. Ik heb absoluut niets tegen mensen zonder hoofddoek. Op dit moment draag ik dat zelf immers niet. Een grote stap waar ik op dit punt in mijn leven nog eventjes niet klaar voor ben.’

volgen. Dat verhaal kan je zo’n beetje in alles en overal terugvinden.’ Jouw zus Hanane Llouh stond onlangs met hoofddoek op een affiche van de UA. Filip De Winter van Vlaams Belang stuurde over deze kwestie enkele verontwaardigde tweets de wereld in. Wat deed dit met jou? ‘Inderdaad, mijn zus Hanane is één van de drie zussen in mijn gezin die bewust kiest voor het dragen van een hoofddoek. Aan haar werd gevraagd of ze model wilde staan voor deze campagne en daar heeft ze uiteraard mee ingestemd. Dat er zoveel heisa over kwam, had ze totaal niet verwacht. De universiteit van Antwerpen trouwens evenmin. Ik dacht er meteen het mijne van: Heb gewoon respect voor alles en iedereen. Of je nu gelovig bent of niet. Je bent toch mens? En je moet elkaar toch gewoon accepteren zoals je bent? Met of zonder hoofddoek.’

‘Ik vind het een mooi concept dat bij mijn geloof hoort: mezelf bedekken’

Hoe staan je ouders tegenover deze beslissing? ‘Mijn papa is gelovig en praktiserend. We hebben er natuurlijk samen over gepraat en afspraken gemaakt. Ooit riep hij me en zei: ‘Yousra, de hoofddoek hoort bij ons geloof. Je hebt nu een geschikte leeftijd bereikt om daar verstandig mee om te gaan. Wil je er eens over nadenken?’ Ik zei eerlijk dat ik hem begreep. Ik vind het uiteraard een mooi gebaar, maar ik draag hem niet zolang ik me er zelf niet klaar voor voel. Als mensen mij zeggen wat ik moet doen, ga ik het zeker niet doen. Dat moet puur uit mezelf komen. En hij respecteert dat. Er is niets veranderd tussen ons. Dát vind ik de juiste aanpak.’

Denk je dat het er in alle families zo soepel aan toe gaat? ‘In mijn opiniestuk ontken ik dat niet. Er zijn daadwerkelijk mensen die gedwongen worden een hoofddoek te dragen. Toch is er, in tegenstelling tot wat de wereld denkt, een groot deel dat het effectief uit vrije wil draagt. Er zullen altijd ouders zijn die onderdrukken, maar dat heb je bij meerdere zaken als je dat eventjes nagaat. Ouders die willen dat hun kind Latijn studeert, bijvoorbeeld. Zelf koos ik daar ook voor. Althans, bij mij kwam die keuze uit mezelf. Ik hoorde toen van meerdere leerlingen uit mijn klas dat hun ouders hen pushten om die richting te blijven

Hoe sta jij tegenover een algemeen hoofddoekenverbod? ‘Absoluut tegen. Nochtans begrijp ik wel dat er in het secundair onderwijs zoiets bestaat als een verbod tegen hoofddeksels. In mijn middelbare school mochten petjes niet, net zoals piercings. In veel scholen laten ze tattoo’s ook niet toe. Dat kan ik ergens nog begrijpen. Je bent op dat moment minderjarig, nog grotendeels in de puberteit. Als ze daar dan beslissen om geen hoofddoek en geen piercings toe te laten, versta ik dat. Wanneer je dan uit het middelbaar komt, moet iedereen wel voor zichzelf kunnen beslissen wat ‘ie wel en niet wil dragen. Dat gaat er echt niet in bij mij dat iemand mij dan nog oplegt wat wel en niet kan. Waarom doen mensen daar zo moeilijk over? Gewoon kinderachtig! Er bestaat toch zoiets als ‘godsdienstvrijheid’? Waarom zit iedereen dan zo op hoofddoeken te vitten?’

Opgeborgen dromen

Heb je zelf ooit te maken gehad met racisme? ‘Ik denk dat ik met alle eerlijkheid kan zeggen dat ik daarvan gespaard gebleven ben. Mijn zus heeft wel eens racistische opmerkingen gekregen toen ze stond te wachten aan de bushalte. Een oud vrouwtje

8 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

Samen met haar oudere zus Hanane die ervoor koos wel een hoofddoek te dragen. ‘Later wil ik zeker die stap zetten’, zegt Yousra © Yousra Llouh

sprak haar aan. Ik weet niet exact meer wat er toen gezegd werd maar het kwam ongeveer neer op: ‘Wat doe jij hier met je doekje op je hoofd? Kom, ga eens terug naar je land. Je hoeft niet naast mij te komen zitten.’ Zulke opmerkingen begrijp ik niet. Langs de andere kant zou ik het me niet aantrekken, mocht ik zo aangesproken worden. Die houding zegt meer over dat vrouwtje dan over mij, toch?’

Er zullen altijd mensen zij die onderdrukken. Ouders die willen dat hun kind Latijn studeert, bijvoorbeeld

Je studeert Politieke Wetenschappen aan de UGent. Wat wil je later met deze studie doen? Hoe zie jij de toekomst? ‘Specifiek zeggen wat ik na mijn studies precies wil doen, kan ik niet. Wel weet ik dat ik later iets wil veranderen in de maatschappij. Als ik daar echt naartoe werk, gaat me dat ook lukken. Eigenlijk wel erg, vind ik. Je moet eerst ergens staan vooraleer mensen luisteren naar wat je te zeggen hebt. Niet iedereen bevindt zich in die positie. Dat wil ik vooral bereiken. Na deze opleiding ga ik misschien nog verder studeren. Wat dan precies, weet ik nog niet. Het zit ondertussen al in mijn hoofd dat ik een functie wil hebben of een positie wil bereiken waarin ik niet te afhankelijk ben van anderen en gewoon mijn eigen ding kan doen.’ Heeft dat altijd in je gezeten of had je vroeger andere dromen? ‘Liefst wilde ik Geneeskunde gaan studeren, ook door die droom om iets te kunnen betekenen voor de wereld. Ik zou dokter worden en via die weg mensen

9 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

Je moet eerst ergens staan vooraleer mensen luisteren naar wat je te zeggen hebt in derdewereldlanden gaan helpen. Jammer genoeg raakte ik eind vorig jaar niet door het ingangsexamen van de opleiding en daardoor moest ik die droom opnieuw opbergen. Zes jaar lang heb ik met dat plan rondgelopen en toen dat plots wegviel, wist ik niet wat ik verder moest studeren. Gelukkig ben ik niet het type dat bij de pakken blijft neerzitten. Alle richtingen heb ik vervolgens bekeken en me uiteindelijk ingeschreven voor Communicatiewetenschappen. Dat bleek helaas niets voor mij. Doordat ik in die richting het vak politicologie kreeg en dat zo interessant vond, ben ik bij politiek uitgekomen. Ik geloof oprecht dat ik met deze richting iets van mijn toekomst kan maken.’

Wat moet er gebeuren vooraleer we dat ideaalbeeld waar bij zo van droomt, bereiken? ‘Sowieso zonder hoofddoekenverbod. Dat hoeft voor mij niet! Ik zie daar echt het nut niet van in, langs geen ene kant zelfs. Ik begrijp dat ze aspecten van onderdrukking in onze maatschappij willen aanpakken. Dat ze daaraan willen werken, alleen moet dat op een andere manier gebeuren. Zoals ik eerder al aangaf: onderzoek doen en effectief met mensen praten.Niet iedereen meteen over dezelfde kam scheren.’

Laura Heremans

Yousra schreef in maart een open brief als reactie op een opiniestuk van activiste Darya Safai omtrent de hoofddoek © Laura Heremans 10 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

11 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

‘Mensen zijn onzeker over de politiek van vandaag en zoeken een zondebok’ Kleine betoging tegen Theo Francken brengt grote boodschap met zich mee Wanneer ik aankom op het Martelarenplein in Leuven zijn er ruw geschat vijftig mensen aanwezig. ‘Sol sol sol solidariteit, met alle mensen wereldwijd!’, klinkt het. Ze zijn nog niet met veel maar hun leuzen zijn nu al luid en duidelijk. Op de achtergrond overheerst de kermismuziek, ook afkomstig van het Martelarenplein, die de leuzen ondersteunt in hun ritme. De sfeer zit goed en iedereen is opgetogen. Wel zeker drie vrijwilligers komen mij vertellen hoe fijn het wel niet is dat ik er ben, ze wensen me veel plezier. Hun enthousiasme staat in schril contrast met de reden voor deze mars.

Verschillende mensen, jong en oud verzamelen zich op het Martelarenplein in Leuven voor een mars voor mensenrechten en tegen racisme. Ze willen hiermee een boodschap zenden naar Theo Francken, staatssecretaris voor Asiel en Migratie.

naar hun thuisland, zonder na te gaan of er daar voldaan wordt aan die rechten. Verder wordt het ‘Kanaalplan’ van Jan Jambon (N-VA), dat terrorisme en radicalisering aanpakt, aangeklaagd.

Schending EVRM

Francken, stop met janken. Alle mensen rechten, niet alleen blanken! - Yasmine (19)

De mars wordt ondersteund door verschillende organisaties, van PVDA (Partij Van de Arbeid) tot Globe Aroma. Dat laatste is een kunstencentrum in Brussel waar vluchtelingen en asielzoekers elkaar ontmoeten en een kans krijgen hun artistieke kant te verkennen. In februari werd daar nog een politie-inval georganiseerd die door de organisatie niet werd gesmaakt en ook in de media heel wat commentaar kreeg. 20 agenten vielen daar binnen met matrakken. Zij zouden fysiek en verbaal serieus uitgepakt hebben. Dit gaat in tegen het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM). Net zoals het terugsturen van vluchtelingen

Middenveld

Voor organisator Tariq was het Globe Aroma-incident de druppel. ‘Gewapende agenten vielen daar binnen en bestookten zo dus effectief het middenveld. Zo kan het niet langer’, legt Tariq uit.

Solidaire tegenstroom

Sander Claessens en Tareq Che Alrefai, de twee organisatoren van de mars leggen uit wat ze 12 WR IT ES

net willen bereiken. ‘We hopen een solidaire tegenstroom te creëren. De ideeën die vandaag door Francken verspreid worden moeten weerwoord krijgen en men moet hiertegen ingaan. Het probleem ligt niet enkel bij de staatssecretaris, maar bij het ganse beleid en de visie op migratie en vluchtelingen’, benadrukt Claessens. ‘Deze mars ging in het bijzonder om het beschermen van het EVRM en tegen racisme. We willen hier niet per se Francken mee zwartmaken, eerder zijn onmenselijk beleid’, voegt Alrefai daar nog aan toe.

Publiek

We zetten de tocht naar het Ladeuzeplein in met zo’n 150 mensen. Claessens begeleidt de tocht met een megafoon en een enthousiasme dat hij de volledige tocht volhoudt. Hij springt de ganse tijd rond, terwijl hij de verschillende leuzen scandeert die ook wij toegestoken kregen op een papiertje. De hele mars roept gedreven mee. Verschillende

DISCR IM I NAT IE

mensen, in de straten die we doorkruisen, steken hun hoofd uit het raam, anderen komen buiten staan of beginnen mee te lopen. Dit is wat een mars teweeg moet brengen, denk ik nog bij mezelf.

We willen niet per se Francken zwartmaken, eerder zijn onmenselijk beleid - Tareq Che Alrefai

Onwetendheid

Wanneer we aankomen op het Ladeuzeplein maken de organisatoren nog tijd voor een speech die vervolgens warm onthaald wordt door hun publiek. Er wordt gejuicht en getierd en sommigen roepen nog wat zelfverzonnen slagzinnen. Onder andere ook Yasmine (19). Zij is studente en zit op kot in Leuven. Ze draagt een bordje met zich mee met daarop ‘Francken, stop met janken. Alle mensen rechten, niet alleen blanken.’ Het is haar eerste protest, maar zeker niet haar laatste, benadrukt ze. ‘Mensen zijn ontevreden over de politiek van vandaag en zoeken een zondebok. Dat zijn dan de vluchtelingen. De vluchtelingen belasten onze sociale zekerheid niet eens zo zwaar, maar dat weet de meerderheid gewoon niet. Onwetendheid is een erg groot probleem. Die onwetendheid wordt dan ook

gecreëerd door media en politiek. Daaraan moet iets veranderen.’

Jnternationale

dag

De organisatoren moedigen de betogers ten slotte aan om ook aanwezig te zijn op de betoging van 24 maart in Brussel. Dat wordt een nationale manifestatie tegen discriminatie, racisme, haat en agressie. Die dag worden ook slachtoffers van haat en terreur in Brussel en elders herdacht.

Studente Yasmine legde haar boeken even aan de kant en kwam mee proteren tegen het beleid van Theo Francken. © Rani De Volder 13 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

Op het Ladeuzeplein in Leuven komen verschillende mensen samen met allerlei spandoeken met daarop verschillende leuzen. © Rani De Volder

Kantelpunt De geschiedenis heeft aangetoond dat wie met veel is, grote dingen kan veranderen - Sander Claessens

Yasmine heeft het gevoel dat we ons momenteel op een kantelpunt bevinden en er snel verandering kan komen zolang Francken maar gehoor geeft aan de mars en aan tegenstanders van zijn politiek. Met dat laatste is organisator Sander Claessens het nog niet helemaal eens. ‘Francken krijgt met zijn demagogie heel veel steun. De verandering naar een compleet solidaire maatschappij zal nog niet voor direct zijn. De geschiedenis heeft wel aangetoond dat wie met veel is, grote dingen kan veranderen, keer op keer.’ Positief is hij dus wel, maar Claessens blijft realistisch.

14 WR IT ES

DISCR IM I NAT IE

Rani De Volder

15 WR IT ES

16 WR IT ES

DOSSIER Huisvesting

17 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Zijn ook wij klaar om gevangenen een beter leven te geven? Kleine detentiehuizen vervangen grote gevangenissen

18 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Belgische gevangenissen worden al jaren aangeklaagd voor de slechte omstandigheden waarin ze verkeren. Tijd voor verandering zou je denken. Maar hoe ziet de toekomst van detentie eruit? Uitbreiding en modernisering van de bestaande gevangenissen of een complete make-over van het systeem en de manier waarop we naar gevangenissen kijken? Dat laatste wil vzw De Huizen doen met detentiehuizen. In het jaarrapport van Amnesty International verwijt de organisatie België de overvolle en verouderde gevangenissen waarbij toegang tot basisvoorzieningen vaak ontbreekt. Van persoonlijke begeleiding, de juiste medische hulp en therapie is er haast geen sprake. Vzw De Huizen denkt een antwoord te kunnen bieden op deze ellende.

Gevangenen dragen steentje bij Vzw De Huizen streeft naar een netwerk van kleine detentiehuizen over heel België, met persoonlijke begeleiding, die uiteindelijk de grote gevangenissen kunnen vervangen. ‘Daarbij zullen de detentiehuizen ook een functie hebben in de buurt waar ze zich bevinden, zodat mensen op die manier iets aan dat detentiehuis hebben’, verteld Helene De Vos. ‘Bijvoorbeeld als sociaal restaurant of als fietsenmaker.’ De Vos is criminologe, onderzoeker bij de Universiteit van Leuven, en lid van het strategische team van vzw De Huizen. ‘De gedetineerden gebruiken dan op hun beurt diensten van in de buurt. Bijvoorbeeld een leerkracht uit een nabijgelegen middelbare school die in het detentiehuis komt lesgeven. Een zekere wisselwerking.’

Onze huidige gevangenissen zijn een 19de-eeuws concept maar we leven niet meer in een 19de-eeuwse samenleving

Schadelijk en duur ‘Onze huidige gevangenissen zijn een 19de -eeuws concept maar we leven niet meer in een 19de -eeuwse maatschappij. Het is alleen maar logisch om gevangenissen mee aan te passen aan onze huidige samenleving. Grote gevangenissen zijn schadelijk voor gedetineerden en ontzettend duur. Bovendien missen ze hun doel, re-integratie, compleet.’

Pasklare oplossing Dirk Janssens is geen voorstander van het van de kaart vegen van alle grote gevangenissen. Janssens is Algemeen Directeur van de gevangenis in Mechelen en tot vorig jaar regionaal directeur van alle gevangenissen in Vlaanderen. ‘Detentiehuizen werken niet voor iedereen, net zoals grote gevangenissen niet werken voor iedereen. Er worden geregeld mensen naar de gevangenis in Mechelen gestuurd die niet kunnen aarden in een grote gevangenis’, legt hij uit. Ann Boks, cipier en technisch kwartierchef in de gevangenis van Merksplas, is het daar mee eens. ‘Het is makkelijk om te zeggen voor iemand die er zich niet dagelijks in bevindt, we moeten er van af. Maar ik, als cipier, zeg dat voor sommige mensen zo een systeem wél nodig is en wél werkt. Er zijn zoveel verschillende persoonlijkheden en karakters in een gevangenis. Er is volgens mij geen pasklare oplossing voor iedereen.’

Helene De Vos 19 WR IT ES

H U ISV EST I NG

huist bijvoorbeeld de drugsverslaafde niet naast de moordenaar.’ Die differentiatie is ook voor De Vos erg belangrijk. ‘In een kleine gevangenis is er ook echt ruimte voor die persoonlijkere behandeling. Elke gedetineerde vergt een andere aanpak, een speciale opleiding en heel wat psychologische begeleiding.’ Zoiets kost volgens Janssens heel wat geld. ‘Is de maatschappij en de belastingbetaler bereid hieraan mee te betalen? Dat is nog maar de vraag’, benadrukt Janssens. Het antwoord op die vraag

Afpersing, stelen van elkaar, druggebruik. Heel veel spanningen onderling. In een kleine gevangenis ken je elkaar beter, je bouwt iets op Helene De Vos Gevangenisbeleving Voor De Vos is het stilaan verdwijnen van grote gevangenissen onherroepelijk. ‘De beleving van een grote gevangenis is inderdaad voor elke gedetineerde anders. Maar voor de meerderheid gaat die persoonlijke aanpak beter werken. Twee belangrijke zaken voor de beleving van een gedetineerde zijn enerzijds contact met andere gedetineerden en anderzijds contact met personeel. Dat eerste wordt in grote gevangenissen heel hard bepaald door geweld. Afpersing, stelen van elkaar, druggebruik. Heel veel spanningen onderling. In een kleine gevangenis ken je elkaar beter, je bouwt iets op.’

Voor Boks is het contact met de gedetineerden in een grote gevangenis zeker ook positief. Maar ze kan de gedetineerden volgens haar nog niet compleet bieden wat ze nodig hebben. ‘Ik werk samen met gedetineerden in een werkhuis. Daar heb je nu eenmaal veel contact met de gedetineerden. Je werkt vaak lange perioden met hen samen. Er ontstaat een zekere band. Die nauwe band is er dus al, maar die persoonlijke begeleiding kunnen wij niet compleet geven. We moeten ten alle tijden nog een soort professionele afstand bewaken natuurlijk.’ Zijzelf zou graag de rol van integratiebegeleider én cipier innemen. ‘Maar veel van mijn collega’s zien dat anders. Daar moet je dan rekening mee houden natuurlijk.’

Persoonlijke aanpak Toch vindt ook Janssens dat er iets moet veranderen. ‘Er moet zeker een behandeling op maat komen, met meer differentiatie. Op die manier

Persoonlijk vind ik zoiets als een schadevergoeding naar het slachtoffer toe belangrijker dan een boete aan de staat Helene De Vos is volgens Boks: ‘nee’. ‘Er is nog niet dat draagvlak om te investeren in iets als justitie. De gemiddelde persoon snapt nog niet dat als je op korte termijn niet investeert je op lange termijn meer kosten maakt.’

Brood en water De Vos is ervan overtuigd dat mensen simpelweg meer kennis moeten verwerven van het gevangenisleven voor ze meteen luidkeels ‘nee’ roepen bij alternatieven. ‘Wat mensen te weinig in beschouwing nemen is wat we willen van detentie.

20 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Tuurlijk kan je nog meer besparen. Iedereen achter slot en grendel steken, met enkel brood en water, terwijl we de chauffage afzetten. Maar mensen achter slot en grendel steken en het zo weinig mogelijk doen kosten is geen oplossing, die mensen komen op termijn terug buiten. Je weet dat ze danopnieuw in de gevangenis kunnen belanden. Je moet investeren in mensen om op lange termijn te kunnen besparen. Het is kortzichtig om te zeggen dat iets te duur is terwijl je niet weet wat het kost op lange termijn.’ Volgens De Vos zitten er vandaag ook te veel mensen in een gesloten regime, die dat niet nodig hebben. ‘Maar vijf procent zit bij ons in een open regime, dat kunnen er veel meer zijn. Daarbij is een gesloten regime met dus hoge beveiliging veel duurder dan een open regime.’

Is de maatschappij en de belastingbetaler bereid mee te betalen aan kleinere gevangenissen? Dat is nog maar de vraag Dirk Janssens

Schadevergoeding De vrijheidsberoving zou ook absoluut niet verdwijnen met kleine detentiehuizen, benadrukt De Vos. ‘Veel mensen zijn vrij hard als het op gedetineerden aankomt. Ze hebben inderdaad iets fout gedaan en verdienen ook bestraffing. Er moet inderdaad een straf zijn voor een crimineel feit maar dat hoeft niet vrijheidsberoving op z’n extreemst te zijn. Persoonlijk vind ik zoiets als een schadevergoeding naar het slachtoffer toe belangrijker dan een boete aan de staat. Ik denk ook niet dat de opsluiting in een detentiehuizen een lichtere straf zal zijn. De vrijheidsberoving blijft. Een detentiehuis kan zelfs meer confronterend zijn omdat je meer contact hebt met die samenleving die er nog bestaat rond dat detentiehuis. Bij een gewone gevangenis volg je het regime van die gevangenis, compleet afgesloten van een gemeenschap of een samenleving.’

Hoge beveiliging

Het systeem op de schop Volgens Janssens is het niet enkel de financiële kant die verbetering tegenhoudt. Veel is volgens hem te wijten aan de manier van berechten. ‘Wij voeren korte straffen niet uit in België. Dan doen ze bijvoorbeeld, in het geprezen land voor gevangeniswezen, Noorwegen, wel. Bij ons worden mensen pas berecht na verschillende feiten die dan opeens samenvallen en zorgen voor een lange detentie van bijvoorbeeld drie jaar. Het leven van die persoon stopt op dat moment. De vrijheidsberoving, het verlies van een job en alles wat erbij komt kijken, komt dan hard aan. Wij modderen te lang aan met opsluiting. Het systeem is ziek.’

Een gemeenschap rond zo’n detentiehuis zou bovendien ook niets te vrezen hebben, volgens De Vos. ‘Detentiehuis betekent niet laag beveiligd. Mensen zeggen vaak ‘Zoiets is toch niet veilig?’,

21 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Wij, met De Huizen, willen meteen compleet oplossingsgericht werken

maar er zullen gesloten en heel hoog beveiligde detentiehuizen zijn ook. Er zijn namelijk nog steeds gevangen die echt hoge beveiliging nodig hebben. Maar het is die persoonlijke aanpak die we doortrekken in elk detentiehuis.’

Toekomstvisie

Helene De Vos

Zowel De Vos als Janssens verwachten zich in de toekomst aan de toepassing van meer elektronisch toezicht bij gevangen. Janssens verwacht zich in de komende jaren dan weer aan extra gevangenissen, gebouwd door privépartners. ‘De overheid heeft simpelweg niet de mogelijkheid om zo snel al zo veel geld te pompen in het gevangeniswezen.’ De Vos hoopt vooral dat de Belgische gevangenissen die in heel erg slechte staat zijn snel hun deuren sluiten. ‘Het gevangeniswezen is erg traag, ik durf daarom ook niet te veel hoop uit te spreken. Toch hoop ik dat ons concept snel van de grond raakt. Ons concept kan enkel écht werken als het hele netwerk er is.’

Transitiehuis als eerste stap

2019 starten met het bouwen van transitiehuizen. Dit zijn kleinere inrichtingen waar gedetineerden naartoe gaan net voor ze hun leven in de maatschappij terug oppikken. ‘Transitiehuizen zijn maar een eerste stap’, volgens De Vos. ‘Maar wel een eerste stap waar De Huizen achterstaat. Als we dit niet aanmoedigen, kunnen we al de rest dat we voor ogen hebben, ook vergeten.’ De Vos benadrukt wel dat transitiehuizen niet persé zorgen voor een positieve verandering. ‘Op die manier stuur je gedetineerden eerst naar grote gevangenissen waar ze schade of een trauma oplopen, om ze dan naar transitiehuizen te sturen. Wij, met De Huizen, willen meteen compleet oplossingsgericht werken.’

Koen Geens, minister van Justitie is zich er ook bewust van dat de nood hoog is. Hij wil dan ook in 22 WR IT ES

Rani De Volder

H U ISV EST I NG

R ECLA M E

23 WR IT ES

CAT EGOR IE

‘Allee Du Kaai’ © Lena Beerens

n legeai in e g i is lenka a a eria t Du K a e e All n de M aa ussel Br 24 WR IT ES

Naas t h een gro t e t gebouw is speel tui e tuin me t n

H U ISV EST I NG

Aantal leegstaande gebouwen in Vlaanderen stijgt Vzw Toestand zorgt voor opvulling De hoeveelheid leegstaande gebouwen in België is groot. Dit aantal blijft, ondanks de grote vraag naar nieuwe woningen en panden, aanzienlijk stijgen. Vzw Toestand biedt een oplossing aan. Het blaast verwaarloosde gebouwen, vergeten loodsen en oude ruimtes nieuw leven in. In de plaats komen er ontmoetingsplaatsen, ook wel ‘spontane actie zones’ genoemd. Centraal staan ‘dialoog, creatie, autonomie en actie’. Momenteel is vzw Toestand actief op drie locaties namelijk Anderlecht, Brussel en SintGillis. Hun grootste project is Allee du Kaai aan de Materialenkaai in Brussel. Toestand heeft deze oude loodsen omgebouwd tot een sociocultureel centrum met onder andere een keuken, een atelier, een skatepark, enzovoort. In de eerste plaats wil Toestand de buurtbewoners bereiken en de mensen die de ruimte goed zouden kunnen gebruiken. Alsook organisaties die er dan activiteiten kunnen organiseren. Daarnaast probeert de vzw op beleidsniveau wat te veranderen door aan te tonen wat de positieve effecten zijn van tijdelijk gebruik. ‘Wij willen de ruimtes die anders leeg staan inzetten op een zinvolle manier voor de maatschappij. Het zou zonde zijn om dit niet te doen terwijl indien gebruikt ze zoveel beter kunnen worden besteed. Ook bieden deze ruimtes hulp aan organisaties of mensen die het hard nodig hebben’, aldus Margo Mot, communicatieverantwoordelijke bij Toestand.

Lappendeken

De financiering van Toestand is een beetje een lappendeken van verschillende subsidies. Zo ontvangen ze onder andere een structurele subsidie van de overheid. ‘Het verschilt ook van project tot project. Als wij bijvoorbeeld in een wijkcontract zitten, gaat de financiering via de wijk zelf’, legt Margo uit. Toestand werkt in totaal met zo’n 200 vrijwilligers. ‘De harde kern, dus de personen waar we echt altijd op kunnen rekenen, bestaat ongeveer uit 30 à 40 mensen’, verduidelijkt Margo.

Opnieuw beginnen

Eind dit jaar gaat hun grootste project, Allee du Kaai, tegen de grond. Toestand is al volop bezig met nieuwe projecten. De kazerne in Etterbeek is bijvoorbeeld een optie. Enerzijds gaat de vzw zelf op zoek naar zulke gebouwen. ‘De meeste mensen die bij ons werken weten dat gewoon al. Zij zijn daar ook veel mee bezig in hun vrije tijd’, vertelt Margo. Anderzijds zijn er ook stads- of wijkprojecten. Wanneer er een specifiek gebouw vrijkomt contacteren ze Toestand met de vraag of er iets verwezenlijkt kan worden. De reactie van de buurt was telkens zeer goed, volgens Margo: ‘ik heb de indruk dat wij eingenlijk hard gedragen worden. De sfeer is altijd erg positief en goed, er is weinig tegenwind.’

Van leegstaand naar leegstond

Toestand bracht in mei 2018 het boek ‘Leegstond’ uit. Dit boek is de uitkomst van hun zes jaar lange opgedane praktijkervaring en hun uitgebreid opzoekingswerk rond leegstaande gebouwen in ons land. Ook is het boek bedoeld als handleiding voor zij die, net als vzw Toestand, actie willen ondernemen tegen leegstaande gebouwen. ‘Non à la loi - anti-squat’ © Lena Beerens 25 WR IT ES

CAT EGOR IE

‘Allee Du Kaai’ © Lena Beerens

26 WR IT ES

CAT EGOR IE

27 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Jongeren helpen daklozen in Brussel Wat één enkele tweet kan doen

Nieuwstraat, Brussel © Lena Beerens

Afgelopen week zag ik een berichtje verschijnen op Twitter. Er werd gevraagd naar donaties en helpende handen voor komende vrijdag. Ze gingen namelijk voedsel en kleding uitdelen aan de daklozen in Brussel. Zeker met deze vrieskou, konden ze wel wat extra kleren gebruiken. Ik stuurde snel een berichtje en ik mocht mee! Een paar dagen later vertrek ik met een extra dikke pul, sjaal en maar liefst twee paar sokken over elkaar heen richting Leuven. Maar deze extra lagen kleding houden de ijskoude wind spijtig genoeg niet tegen. Al bibberend kom ik aan in Leuven. We hebben afgesproken in de ‘tunnel’ beneden. Hopelijk zal ik haar herkennen denk ik. Ik heb dan ook alleen maar jaar foto’s gezien... 28 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Na vijf minuutjes zie ik een afro kapsel opduiken tussen de menigte. Ja hoor, dat is ze! Opgelucht stap ik op haar af. Ze begroet me met een grote glimlach. ‘Oef, nog iemand, we kunnen alle handen gebruiken’, zegt ze. ‘We gaan wel nog even wat verder rondlopen want we willen natuurlijk niemand achterlaten.’ Ze stelt zich voor als Graciella. Ik vraag haar hoeveel mensen ze verwacht. ‘In totaal denk ik wel zo’n 30 personen, maar ik weet niet precies wie er al vanaf Leuven meekomt en wie er in Brussel pas bijkomt.’ Op het einde van de tunnel zien we een jongen staan met vier grote zakken. Het lijkt vooral kledij bij zich te hebben en verder een aantal dekens. ‘Dat zal ook iemand zijn’, fluistert Graciella. Zodra wij dichterbij komen, herkent ook hij haar afro kapsel. ‘Gelukkig ben je zo herkenbaar!’ Graciella lacht: ‘Daarom heb ik ook mijn haar vandaag afro gehouden.’ De jongen, Anouar, vertelt dat hij zijn zolder eens goed had doorspit. ‘Wat een grote zolder’, denk ik. Graciella en ik nemen elk een zak van hem over en we vertrekken richting het verzamelpunt: de loketten van het station.

omdat we in de weg staan van andere reizigers. ‘Kom, we zullen al naar het perron gaan, zodat we zeker zijn dat we er allemaal in kunnen’, lacht Anouar. Ikzelf heb niets mee genomen, dus snel neem ik wat zakken van de anderen over. Gepakt en gezakt vertrekken we. Uitgerekend vandaag werkt de roltrap niet. Al zuchtend zeulen we het gerief via de lange trap naar boven. Voor we op de trein stappen, nemen we nog snel even een groepsfoto. Duimen omhoog en lachen maar!

Eerste verzamelpunt

Aan de loketten staan zes meisjes. Ze verdwijnen in het niets vergeleken met het aantal zakken en dozen dat er rond hen staat. ‘Hoe hebben jullie dat hier allemaal naartoe gebracht?’, vraag ik verbaasd aan

‘In totaal hebben we zo’n 600 euro aan donaties ontvangen.’

Op naar Brussel

het meisje naast me. Haar naam is Emma Joos en ze vertelt dat ze alle spullen met de taxi tot hier hebben gevoerd. ‘We hebben in totaal zo’n 600 euro aan donaties ontvangen. Met een deel daarvan hebben we gisteren al voedsel gekocht.’ Ik zie sandwiches, maandverband, shampoo, wc-rollen en allerlei andere producten. Ik ben onder de indruk! Nu moeten we nog eventjes wachten op de anderen. Uiteindelijk sluiten er nog drie jongens bij ons aan. De meesten lijken elkaar al te kennen van Leuven of Brussel. De man achter het loket kijkt ons een beetje boos aan

Aangekomen in Brussel, stappen we richting de Starbucks. Daar hebben we afgesproken met de anderen. De handvaten van de zakken beginnen al te snijden in mijn handpalmen. Gelukkig staat er aan de Starbucks maar liefst het dubbel aantal mensen van onze groep. Sommigen hebben zelfs grote skivaliezen bij zich die ook daadwerkelijk echte skijassen en skibroeken bevatten. Ik heb spijt dat ik niets mee heb aangezien ik niet langs thuis ben gepasseerd. ‘Dat is niet erg’, zegt Graciella. ’We hadden we het toch niet meer kunnen dragen.’ Wat volgde was een chaotische splitsing van de groep, ondertussen gegroeid tot 30 personen. ‘Eén groep gaat naar Brussel-Centraal en de andere groep naar Brussel-Noord’. Ik kies voor Noord en sluit me dus aan bij de grotendeels vrouwelijke groep. De spullen worden verdeeld. Het voedsel en de persoonlijke producten, zoals tandenborstels en shampoo, worden in aparte zakjes gestopt. Er zijn zakjes met

29 WR IT ES

H U ISV EST I NG

een ‘V’ voor vrouwen gevuld met maandverbandjes en tampons. Ook zijn er zakjes waar een ‘F’ opstaat. Dat staat voor familie en daar zitten vooral kinderspullen in. Als laatste is er ook een kleiner zakje met de ‘M’ voor mannen. Slimme aanpak!

Echt of niet?

wat in mijn kledingzak en vind een klein mutsje dat ik aan het meisje geef. De dankbaarheid op haar gezicht herinnert mij eraan waarom ik dit doe. Ze bedankt me vriendelijk met een merci mademoiselle en een lief glimlachje. Onze spullen raken op dus we beginnen terug richting BrusselCentraal te wandelen. Onderweg naar de metro hebben we ook ‘succes’. Deze mensen zijn wel erg kieskeurig wat ons weer doet twijfelen of het wel echt daklozen zijn. Eén vrouw vraagt zelfs of ze gewoon mijn hele zak mag meenemen. Ik weiger. Vervolgens begint ze gretig te rommelen. Wat ik het lelijkste kledingstuk vind, een knalpaars item, vist zij er met een grote glimlach uit. ‘Long robe’, wijst ze. Ik ben blij dat ik daar iemand gelukkig mee kan maken. Het grootste deel van de kledij raakt nu ook op. ‘Anders bel ik even de andere groep om te vragen of ook zij klaar zijn’, roept Graciella ons toe. W spreken af om elkaar te

‘Kap op en doorstappen’

Met in mijn ene hand een gigantische Primark-zak, hoe ironisch, en in de andere een Ikeaexemplaar, vertrekken we. Na een illegale, maar gelukkig, korte treinrit komen we aan in Brussel-Noord. We stappen de gang door en zien al mensen op de grond liggen. We lopen naar hen toe en vragen, in ons beste Frans, of ze iets nodig hebben. Dat blijkt niet het geval te zijn. Hoe langer we daar staan, hoe harder ze beginnen fronsen. Pas dan merken we op dat dit geen echte sans-abris zijn. Ze dragen namelijk dure schoenen en zien er nogal verzorgd uit. Maar wat doen ze hier dan? Eén van hen neemt wat te eten uit onze doos. Een jongen van onze groep stopt hem. Als reactie krijgt hij een duw.. Oh nee, snel weg hier! In snel tempo begeven we ons richting uitgang. De boze man achtervolgt ons en slingert wat scheldwoorden naar ons hoofd. Gelukkig krijgt hij er snel genoeg van en keert terug. Onze eerste ervaring is, op z’n zachtst gezegd, niet meteen positief.

Door weer en wind

Om het plaatje compleet te maken, begint het te regenen en hagelen. Kap op en doorstappen. Volgende bestemming: het Maximiliaanpark. ‘Weet u waar het Maximiliaanpark is?’, vragen we aan een Brusselaar. Gelukkig weet hij wel de weg, in tegenstelling tot Google Maps. Maar, alle moeite blijkt voor niets te zijn. Door de slechte weersomstandigheden hebben de daklozen elders schuilplaats gezocht. Geweldig... ‘Op naar de Nieuwstraat’, zucht Emma Joos,‘daar zullen wel daklozen zijn.’

Nieuwstraat

Tussen de shoppende mensen liggen her en der daklozen op de grond. We starten met uitdelen. Gelukkig zijn ze hier wél vriendelijk. Ik zie ook dat ze het echt nodig hebben. Een man met zijn dochter trekt mijn aandacht en ik stap er op af. Het meisje is nog jong, niet eens twaalf jaar, denk ik. Ik rommel 30 WR IT ES

Daklozen slapen in skateramp © Lena Beerens

H U ISV EST I NG

De dankbaarheid op haar gezicht herinnert mij eraan waarom ik dit doe ontmoeten aan het station.

Mooi einde van de dag

De andere groep wacht ons op. Naar wat ik kan zien, hebben ook zij nog maar één zak over en een beetje zelfgemaakte cake die we vervolgens onderling verdelen. Onze groep heeft nog twee zakken. ‘Misschien kunnen we de overige zakken in zo’n kledingcontainer droppen?’, stelt Emma Joos voor. Hier stemt iedereen mee in. Daarna nemen we afscheid. We krijgen allemaal een welgemeende merci van Graciella en drie zoenen op de wang, alsof we plots beste vriendinnen zijn. ‘Bedankt om te komen!’, roept ze uitgelaten. Met een goed gevoel vertrek ik richting huis. Later die avond krijg ik een melding op Instagram, een pagina genaamd ‘ourgenerationlove_’. Daarop staat dat ze dit nog vaker willen doen, en misschien zelfs op grotere schaal!

L ena Beerens

31 WR IT ES

H U ISV EST I NG

‘Ik heb eelt op mijn hart gekregen’ STEVEN VAN HAEGENBERG over zijn werk als coördinator van VZW De Lage Drempel’ Al vier jaar lang werkt Steven bij vzw De Lage Drempel, een kansarmoedevereniging in Mechelen. Hij is, naast één halftijdse, de enige voltijdse werknemer. Zij worden ondersteund door een team van vrijwilligers. Mensen in armoede kunnen er terecht voor raad, rust of gewoon een goede babbel. Steven studeerde vroeger antropologie in Leuven. ‘Dat is natuurlijk helemaal anders hé, maar ergens heb je dan ook weer dat sociale aspect. Maar in België kan je er spijtig genoeg niet al te veel mee doen.’ Met zijn eindwerk over een lepradorp in Senegal ging hij voor een doctoraat maar dit behaalde hij gelukkig niet. ‘Anders was ik professor geworden’, lacht Steven. ‘Na mijn studies wilde ik verder gaan in dit onderwerp en heb ik een tijdje bij het CAW (Centra Algemeen Welzijnswerk) in Antwerpen gewerkt. Hier begeleidde ik jongeren met het zoeken naar een job.’ Na enkele jaren begon Steven, die zelf ook van Mechelen afkomstig is, te werken bij vzw De Lage Drempel. Met mensen werken die in armoede leven was niet altijd even gemakkelijk. ‘In het begin dacht ik: ik heb thuis een extra bed of zetel, die kan er nog gemakkelijk bij, maar dat gaat natuurlijk niet zomaar. Ik heb eigenlijk een beetje eelt op mijn hart gekregen.’

Ontmoetingsruimte

Vandaag staat er op de agenda ‘ontmoetingsruimte’. Om 14 uur komen de mensen druppelsgewijs binnen en zetten zich in de zetels of aan tafel. Sommigen begroeten elkaar vriendelijk en gaan samen zitten. Anderen nemen dan weer plaats achterin een hoekje, alleen.Steven zorgt ervoor dat iedereen zich welkom voelt en weet dat ze bij hem terecht kunnen met

vragen. ‘Op één dag komen er gemiddeld 25 à 28 mensen langs. Soms staan ze zelfs aan te schuiven’ De meesten zijn 50-plussers maar heel af en toe komen er ook jongeren langs, vertelt Steven. ‘Dat is meestal ook het moeilijkst. Om te zien dat iemand zo jong zo diep kan zitten.’

Wij zijn vijf van de zeven dagen open, maar dat is niet altijd genoeg Activiteiten

‘Er worden activietein voor jong en oud georganiseerd. ‘Zo zijn er kooklessen, uitstappen en het koor. Hier kunnen ze letterlijk hun stem laten gelden. Ze beschikken ook over onze tuin. Het is voor mensen in armoede zeer belangrijk om ergens deel van uit te maken.’ De vereniging krijgt steun van alle kanten. ‘De leerlingen van het 6de jaar Sociaal Technische Wetenschappen aan de Onze - Lieve - Vrouwe school te Waver organiseren regelmatig activiteiten.’ De Lage Drempel is 5 van de 7 dagen open, maar dat is niet altijd genoeg.

32 WR IT ES

H U ISV EST I NG

Lillianne is 15 jaar vrijwilligster bij De Lage Drempel. © Lena Beerens

‘Vooral de zondag is het moeilijkst voor mensen in armoede. Dan is alles toe en kunnen ze nergens terecht wanneer ze bijvoorbeeld niet meer welkom zijn thuis of als ze ruzie hebben. Ook de feestdagen zijn moeilijk maar meestal organiseren wij de dag ervoor iets om hen op te vangen.

Voor mensen in armoede is het belangrijk om ergens deel van uit te maken

Achterin is er een moestuin waar ze vrij kunnen werken. © Lena Beerens

Onopvallend

De Lage Drempel is gelegen in de Onze-LieveVrouwestraat. Het is me voordien nog nooit opgevallen dat dit er was, vertelde ik Steven. ‘Dat is ook niet de bedoeling. Mensen tonen niet graag dat ze problemen hebben. Het vergt veel voor sommigen om hier langs te komen. Je ziet ook vaak dat ze echt ontspanning nodig hebben.’

L ena Beerens Er is ook een gezamelijke woonkamer. © Lena Beerens 33 WR IT ES

H U ISV EST I NG

‘Na 18 jaar vallen vluchtelingen in een zwart gat’ Jolien De Crom, projectleider bij Cohousing Curant Curant (Cohousing and case management for Unaccompanied young adult Refugees) is een project opgezet door stad Antwerpen in samenwerking met het OCMW. In dit project gaat een jonge vluchteling voor minstens een jaar samenwonen met een jongere ‘buddy’. Dit zorgt voor extra ondersteuning en betere integratie van de nieuwkomer. Jolien was vroeger intercultureel bemiddelaar en gaf toen vormingen aan vluchtelingen. Hier noteerde ze een heel grote nood aan begeleiding. Wanneer nietbegeleide minderjarige vluchtelingen aankomen in België, worden ze geplaatst in een opvangcentrum. Eens ze volwassen verklaard zijn moeten ze het opvangcentrum verlaten. ‘Hierdoor vallen ze in een zwart gat. Niet alleen hun voogd valt weg, ze moeten plots ineens compleet zelfstandig een eigen woning zoeken, en dit in nog geen twee maanden tijd. Daarnaast is begeleid zelfstandig wonen vaak overbezet, hier kunnen ze ook niet altijd terecht. Ze vallen dus meteen van alle zorg van voor hun 18de naar geen zorg en geen aangepast traject na hun 18 jaar.’ Curant biedt daarom een tussenweg aan tussen het opvangcentrum en de reguliere huizenmarkt.

Ontstaan Curant

Dankzij haar al reeds opgedane ervaring met vluchtelingen, wist Jolien goed wat er nog miste. Zo begon er zich stilletjes aan een idee te vormen. Niet veel later begon ze, samen met nog een aantal andere mensen, met brainstormen en schrijven. ‘Na een viertal maanden hebben we dit project ingediend, samen met een subsidie-aanvraag.’ Dat de kans echter klein was dat het echt zou worden doorgevoerd, wisten ze. Ongeveer een half jaar later kregen ze nieuws dat het project goedgekeurd was. ‘Van de 370 steden die we aangevraagd hadden, zijn er wel maar 17 doorgekomen. Dat vonden we wel zeer spijtig.’

Het ‘buddyschap’

Het daadwerkelijke koppelen van de nieuwkomer en de buddy wordt gedaan door Vormingplus Merchtem. Vormingplus is een centrum dat verschillende sociale

en culturele activiteiten voor volwassen organiseerd. Buddy’s moeten zich hier eerst aanmelden en krijgen een korte infosessie. Als ze dan nog steeds geïnteresseerd zijn, worden ze uitgenodigd voor een

Ik was direct verkocht en heb dan ook enkele weken daarop mijn contract getekend. - Wouter uitgebreid gesprek. ‘Hier gaan ze dan dieper in op de beweegredenen en wensen van de buddy met vragen als: waarom wil jij meedoen? Met wie zou jij willen samenwonen?’, verduidelijkt Jolien. Vervolgens maken Curant en Vormingplus ook duidelijk wat er

34 WR IT ES

H U ISV EST I NG

nu precies van je verwacht wordt als buddy. ‘Af en toe zijn er mensen die uiteindelijk toch nog afhaken. Gelukkig is dat maar zo’n 5 of 10 procent’, aldus Jolien. Wouter Dylst (23) is één van deze buddy’s. Hij kwam na een lange zoektocht naar een leuke woonst bij een Facebook-post terecht van Curant. ‘Het leek me de moeite waard om naar een infomoment te gaan. Ik was direct verkocht en heb dan ook enkele weken daarop mijn contract getekend.’ Wouter woont samen met Farzad. Farzad is 18 jaar oud en

‘Hij heeft mij geleerd om meer open te zijn’ - Wouter

Samen dingen doen

is afkomstig uit Afghanistan. Hij houdt van sporten, lekker eten en afspreken met vrienden. Hij verblijft al ongeveer twee jaar in België en leert volop de cultuur en ook Nederlands. Momenteel studeert hij voor sanitair installateur in de middelbare school. Voordat hij naar België kwam, is hij nog nooit naar een school geweest.

Screening en koppeling

en interesses. Ook luisterden ze naar mijn vereisten. Op basis daarvan zochten ze de ideale roommate. Dit om zoveel mogelijk conflicten te vermijden’, legt Wouter uit. Na deze ‘match’ worden ze allebei op de hoogte gesteld. Vervolgens gaan ze beiden eerst hun woning bekijken. Wanneer deze niet voldoet aan hun verwachtingen komen ze terug op de wachtlijst te staan. Is dit wel het geval, dan is het al snel tijd voor een eerste ontmoeting. ‘De eerste keer dat ik Farzad zag was in een zomerbar in Antwerpen. Het was wel een beetje onwennig. Je kan het vergelijken met je eerste schooldag. Gelukkig liep dat snel los’, vertelt Wouter. ‘In september zijn 2017 zijn we dan officieel gaan samenwonen.’

Niet iedereen kan zomaar buddy worden. Je moet tussen de 20 en 30 jaar oud zijn, een bewijs van goed gedrag en zeden kunnen voorleggen en minstens een jaar willen en kunnen samenwonen. Ook wordt er gekeken naar je emotionele en financiële stabiliteit. ‘Dat wilt niet zeggen dat hij of zij geen leefloon of uitkering mag ontvangen, maar het moet iemand zijn die wel emotioneel stabiel is’, aldus Jolien. De buddy’s moeten twee trainingssessies volgen van telkens twee uur. Hierbij gaan ze, samen met andere buddy’s, nadenken over vluchtelingen. Dan is de grote matching aangebroken. Curant gaat samenzitten met een psycholoog en een projectteam. Zij proberen dan een zo correct mogelijke match te maken. Dit doen ze onder andere door te kijken naar het karakter van beide partijen. Ook wordt er veel aandacht besteed aan de verwachtingen van zowel de vluchteling als de buddy. Momenteel is het wel nog niet mogelijk om met een meisje samen te wonen aangezien alle deelnemende nieuwkomers jongens zijn. Moest je dit echt willen kom je op een wachtlijst terecht. ‘Tijdens de screening peilden ze naar mijn hobby’s

Van de jongere wordt verwacht dat hij de nieuwkomer helpt met alledaagse dingen. Zoals onder andere het zoeken van werk, het sorteren van afval, papierwerk, enzovoort. ‘Ik leg hem vaak kleine dingen uit zoals waarom het belangrijk is om een diploma te halen en iets te doen met je leven, waarom je gevarieerd moet eten en hoe onze economie werkt’, legt Wouter uit. ‘Ik laat hem ook vaak Nederlands spreken en verbeter hem wanneer dat nodig is. Farzad leert mij in de plaats wat woorden van zijn taal.’ Ook uitstappen horen bij het ‘takenpakket’. ‘Wij leiden allebei ons eigen leven, het is niet zo dat ik zijn handje moet vasthouden als hij de deur uitgaat’, lacht Wouter. ‘Door mijn druk schema ben ik wel vaak weg of aan het studeren, maar van tijd tot tijd sporten wij eens samen, kijken we een voetbalmatch of ‘chillen’ we met onze maten. Ook het huishouden doen we natuurlijk samen.’

Verschillen

Farzad komt oorspronkelijk uit Afghanistan. Het verschil tussen de Belgische en de Afghaanse cultuur is redelijk groot. ‘Farzad is het gewoon om op andere tijdstippen dan mij te eten. Ook de ingrediënten die hij soms gebruikt zijn toch een beetje anders dan wij hier in België gewoon zijn’, legt Wouter uit. Naast andere eetgewoontes zijn er grote, maar tegelijkertijd

35 WR IT ES

H U ISV EST I NG

onbelangrijke, kleine cultuurverschillen vindt Wouter. Zo laat Farzad bijvoorbeeld heel vaak de deur open staan, terwijl Wouter deze bijna altijd sluit. ‘Hij heeft mij geleerd om meer open te zijn, en zo ook letterlijk vaker mijn deur open te zetten voor vrienden.’ Waar de gemiddelde Belg op café een pintje bestelt, haalt Farzad al snel de waterpijp boven. ‘Dit zijn voor mij geen grote obstakels. Deze voorbeelden en zijn impulsieve ingevingen zie ik eerder als een verrijking van mijn gewoontes’, aldus Wouter.

Voor- éen nadelen

Moest Wouter met vragen zitten of hulp nodig hebben, kan hij altijd terecht bij de medewerkers van Curant. ‘Er zijn minstens zes mensen die ik kan bereiken in geval van een probleem met de woning, tussen ons beiden of met iets anders.’ Wouter vindt het ook belangrijk om via dit project zijn steentje bij te dragen. Hij wilt zo de nieuwkomers kennis laten maken met België op een informele manier. Mooi bijgenomen is de huurprijs. Deze is goedkoper voor beiden. Zo betalen zowel buddy als vluchtelingen elk 250 euro huur en 85 euro nutsvoorzieningskosten. Heel veel van deze woningen zijn op de privé-markt 900 euro per maand waard. Curant huurt woningen in die wel rwat kosten omdat ze er dan zeker van kunnen zijn dat de woningen ook volledig in orde zijn. De woningen zijn ook zeer ruim. In totaal betalen Wouter en Farzad dus ongeveer 670 euro. Curant legt de overige 2 à 300 euro bij.

Heden en toekomst

Op dit moment leven 38 duo’s samen en in totaal hebben zo’n 47 vluchtelingen en 43 buddy’s deelgenomen aan dit project. Curant heeft dan ook grootse plannen voor de toekomst met project ‘Brem 16’ in Merksem. ‘Volgende maand gaan we hier zestein nieuwe appartementen bouwen in Merksem. Dit zijn modulaire appartementen en zijn dus volledig verplaatsbaar. Zo’n 32 mensen zullen daar op een grote site wonen’, aldus Jolien. Elk duo zal ook hier beschikken over hun eigen appartement. Daarnaast zullen er vier gemeenschappelijke ruimtes tot hun beschikking staan waar ze de andere vijftien duo’s kunnen ontmoeten. Tegen november 2018 hoopt Curant over het dubbele aantal woningen te beschikken. Wouter zou volgend jaar ook graag terug deelnemen aan het project.

L ena Beerens 36 WR IT ES

H U ISV EST I NG

37 WR IT ES

38 WR IT ES

DOSSIER

Vrijheid van meningsuiting

39 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Ze maakte mij belachelijk en zei dat ik moest sterven Vrijheid van meningsuiting ONLINE

Het internet is the place to be om eenvoudig te zeggen waar je zin in hebt, ongeacht de formulering ervan. Online maakt het immers niet uit of zoâ&#x20AC;&#x2122;n reactie iemand kan kwetsen of beledigen. Een grootschalig onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Antwerpen, toont aan dat ongeveer 15% van de bevraagde leerlingen uit het lager en secundair onderwijs in Vlaanderen recent slachtoffer werd van cyberpesten. Daarvan geeft zes op tien sociale netwerksites aan als de grote boosdoener.

40 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Als je de cijfers nauwer bestudeert, valt al gauw op dat jongeren vooral elkaar gaan lastigvallen. Bij één op vijf van de gevallen komen dader en slachtoffer uit dezelfde leeftijdscategorie. Daar kan de 19-jarige Maxine Schillebeeckx uit Bonheiden over meespreken. Bij haar liep een ruzie met een vriendin enkele maanden geleden helemaal anders uit dan gepland.

Doodsbedreiging

gevoelens minder uitbundig onder woorden brengen. In berichtjes op sociale media durven gebruikers zich op een spontanere manier te uiten. De drempel naar een intiem gesprek op het internet wordt op die manier steeds lager.

‘Ze maakte mij belachelijk en zei dat ik moest sterven’

‘Eerst kreeg ik gemene berichtjes op Facebook. Daar heb ik nooit op gereageerd. Daarna volgden er sms’en met dezelfde toon’, begint studente Maxine haar verhaal. ‘Het leek me slim om daar niet op in te gaan. Ik wilde de situatie niet erger maken.’ Bij deze berichtenstroom bleef het echter niet. De ex-vriendin van Maxine uitte haar woede verder met een filmpje op Instagram. ‘Ze maakte mij belachelijk en zei dat ik moest sterven. Al haar volgers kregen die beelden te zien.’ Uiteindelijk heeft ze, op aanraden van een vriend, een klacht neergelegd bij de politie. ‘Enkele weken nadien kreeg ik plots een berichtje met excuses. Wellicht hoopte ze dat ik daardoor mijn klacht tegen haar liet vallen.’

Oogcontact

Zo bevestigt Suler in zijn onderzoek het feit dat mensen zich op het web anders opstellen. Waarom — Maxime ze dat precies doen, komt voornamelijk doordat het internet een zekere anonimiteit garandeert. Een nepprofiel is tenslotte in een handomdraai gefabriceerd, een schuilnaam snel verzonnen. Iemand die zich online misdraagt, kijkt de persoon die hij of zij zwartmaakt of beledigd niet recht in de ogen. Als je op straat een gesprek met iemand aanknoopt, ontvang je alsmaar signalen over

‘Ik heb me altijd erg onzeker gevoeld en dit voorval heeft dat gevoel alleen versterkt’, geeft Maxine toe. Gelukkig kreeg ze afgelopen maanden de nodige steun van familie en vrienden, maar ook uit onverwachte hoek. ‘Zelfs kennissen waar ik weinig contact mee heb of mensen die ik niet vaak zie, sturen me berichtjes waarin staat hoe erg ze het voor me vinden. Lief dat ze zeggen dat ik altijd bij hen terecht kan. Op zo’n momenten besef je dat je er echt niet alleen voor staat.’

Waarom online?

Maxine begrijpt in de eerste plaats niet waarom al dat geruzie via het web moest verlopen. ‘Ik vraag me oprecht af waarom ze niet het lef had om die gemene commentaren recht in mijn gezicht te geven.’ In 2004 schreef John Suler, hoogleraar aan Rider University in New Jersey, reeds een baanbrekende studie over het zogenaamde online disinhibition effect. Hierin staat dat mensen zich online ongeremder voelen. Wanneer ze in het echte leven met iemand een conversatie voeren, zullen ze hun

Maxime Schillebeeckx (19) werd in januari slachtoffer van cyberpesten © Laura Heremans

41 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

wat jouw opmerkingen met die persoon doen. Een complimentje zet aan tot blozen en een belediging laat eerder schrikken. Online blijft dat uitwisselen van emotionele indrukken helaas uit. Achter een computerscherm is er geen sprake van oogcontact en laat dat juist zorgen voor meer grove verwensingen op het internet.

nog zo aanpakken. Wanneer ik een probleem met iemand heb, praat ik het gewoon face to face uit. Ik kijk nu echt neer op andere mensen die zoiets online doen.’ In tegenstelling tot slachtoffer Maxine, begrijpt Arkle wél waarom pesten vaak online plaatsvindt. ‘Mensen denken dat ze onschendbaar zijn op het internet. Veilig weggestopt achter hun scherm. Via Facebook de grote Jan uithangen, is simpel. Volgens mij moeten webgebruikers meer en sneller berispt worden.’

‘Onze redactrice werd het mikpunt van allerlei haatpraat’

Het verhaal van Arkle blijft bij dat ene incident. En daar is ze opgelucht over. ‘Uiteindelijk heeft de heisa niet lang geduurd. Ik bleef gelukkig niet doordrammen. Gewoon een domme puber die stoer wilde doen.’

— Jozefien Op de vraag wie er precies achter die haatcomments zit, trachtte de Noorse filmmaker Kyrre Lien een antwoord te vinden. Alle informatie die hij tijdens zijn zoektocht verzamelde, bundelde hij in The Internet Warriors, een documentaire uit 2017 in opdracht van de Britse krant The Guardian. Daarin geven verschillende internettrollen aan wat hen juist aanzet om zulke negatieve commentaren te plaatsen. Sommigen onder hen hebben radicale politieke opvattingen. Andere personen zien het dan weer eerder als tijdverdrijf of uitlaatklep.

Kop van jut

Jozefien Daelemans, hoofdredactrice bij online platform Charlie Magazine, kroop een jaartje geleden in haar pen met als resultaat een diepgaand opiniestuk over dit aspect van het internet. ‘Als

Voormalige pestkop

Voor studente Journalistiek Arkle Clarke (22) uit Kruibeke was cyberpesten geen tijdverdrijf. Zij plaatste enkele jaren geleden hatelijke reacties op het profiel van een meisje dat toen één van haar goede vrienden bedroog.‘Ik herinner mij een voorval waarbij zij een bericht schreef over een voetbalwedstrijd. Daar reageerde ik nogal fel op: Wat ken jij daar nu van? Jij weet niet eens dat een bal rond is! Uiteindelijk heeft ze mij geblokkeerd. Volkomen terecht...’ ‘Het feit dat ik werd aangemoedigd door de vindik-leuks van anderen op mijn commentaren, gaven mij en gevoel van zekerheid. Online vonden ze mij grappig.’ Als Arkle nu terugblikt op haar acties, schaamt ze zich. Zelf vindt ze publiekelijk vernederen of kleineren niet de juiste aanpak. ‘Ik zou het nooit

‘Ik werd aangemoedigd door de vind-ik-leuks van anderen’, vertelt Arkle Clark (22) © Laura Heremans

42 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Mensen denken dat ze online onschendbaar zijn. Via Facebook de grote Jan uithangen, is simpel

— Arkle

hoofdredactrice sta ik met mijn voeten in de modder’, schrijft ze. ‘Ik beheer mee de sociale mediakanalen van ons magazine, lees de reacties, verwijder de haatcomments en blokkeer de trollen.’ Op haar redactie kwamen al vaker kwesties aan bod waarbij één van haar medewerkers kop van jut was. ‘Zo is onze redactrice Dalilla vaak het mikpunt van allerlei haatpraat. Dat gaat dan van scheldpartijen tot dreigementen.’ Ook een stagiaire werd eerder gestalkt door iemand die honderden keren het woord ‘slet’ plaatste onder haar Instagramfoto’s. Wanneer een haatcomment binnenkomt, grijpt Jozefien beslist in. Eerst maant ze de vitter aan om de richtlijnen van Charlie Magazine door te spitten. Als ‘ie daarna nog steeds de grens overschreidt, gaat de comment netjes de prullenmand in. Slechts bij enkele gevallen werd het account geblokkeerd.

tegenwind onderaan artikels niet kelderen. ‘Het maakt me strijdvaardiger dan ooit. Om van het internet een veilige en betere plek te maken’, schreef ze in haar opiniestuk.Als iemand na een aanmaning die regels evenwel durft te overtreden, volgt er zonder enige twijfel een verbanning van Charlie Magazine. ‘Laat het internet in plaats van het slechtste, het beste in ons naar boven halen.’

Dunne lijn

Waar zich de grens tussen kritiek en hate speech bevindt, lijkt voor Jozefien vanzelfsprekend. ‘Kritiek is gefundeerd en liefst met doordachte argumenten. Haatpraat zet vooral aan tot geweld tegen andere personen of bepaalde bevolkingsgroepen. Soms gaat het om een dunne lijn.’ Wat Suler in 2004 al aangaf, benadrukt ze nogmaals. ‘De communicatie via internet verloopt vaak op een onpersoonlijke manier. Je kijkt de persoon tegenover jou niet rechtstreeks in de ogen. Zo is het simpel om hem of haar te ontmenselijken.’ Toch laat Daelemans zich door deze ongure 43 WR IT ES

Laura Heremans

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Monument Plötzensee in Noord-Charlottenburg herdenkt de slachtoffers van het nationaalsocialisme © Laura Heremans 44 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Monument Plötzensee in Berlijn laat niemand onbewogen

Ik krijg er gewoon kippenvel van Aanvankelijk staat Gedenkstätte Plötzensee, gelegen in Noord-Charlottenburg, niet op de planning bij de meeste toeristen. Slechts een mager bezoekersaantal heeft dit monument in Berlijn, voorheen een gevangenis waar talloze verzetsstrijders het leven lieten. Wie brengt deze gedenkplaats dan toch een bezoekje? En wat lokt dat handjevol bezoekers juist naar hier? Vanaf 1933 tot 1945 werden op deze plek talloze mensen van het leven beroofd als gevolg van nationaalsocialisme, de ideologie vormgegeven door Duits dictator Adolf Hitler. Oorspronkelijk kwam deze gevangenis onder het bewind van keizer Wilhelm I. Eerder werden binnen deze muren ‘slechts’ 33 personen om het leven gebracht Later, tijdens zijn regeerperiode, liet Hitler op deze plek zo’n 2891 mensen in totaal executeren.

Kille omgeving

De heenreis verliep niet geheel vlekkeloos. Google Maps stuurde me namelijk de verkeerde richting uit, liet me een blokje omlopen en kon het noorden niet langer vinden. Als bij wonder kwamen we uiteindelijk toch op de plaats van bestemming aan: Gedenkstätte Plötzensee.

‘In 2015 bezocht ik het monument van Plötzensee op eigen initiatief. Best een grauwe dag waardoor de somberheid van de omgeving nog sterker tot haar recht kwam’, zei bezoeker Guy Van Haelst (84) uit Mechelen. Als jonge knaap ging hij in zijn vrije zomers helpen met de heropbouw van het naoorlogse Berlijn. Die middag kwam hij geen andere bezoekers tegen in de terechtstellingsbarak. ‘Aan de wanden hingen foto’s van zovele onschuldige mensen. Vrouwen en mannen die zonder enige verdediging werden overgeleverd aan de onmenselijke willekeur van nazi-Duitsland. Na het lezen van een aantal verhalen, liepen de tranen over mijn wangen.’

Afschuwelijke praktijken

Door zijn jarenlange engagement en oprechte interesse in de stad beschikt Guy over een enorme lading kennis. ‘De gevangenen werden door het gerechtshof veroordeeld tot de doodstraf. Hetzij door ophanging aan vleeshaken, hetzij door onthoofding met een valbijl’, ging Guy verder. De guillotine ging in 1943 stuk tijdens een bombardement en vanaf toen

Na een smalle doorgang verscheen de poort van de Berlijnse gedenkplaats. Meteen ging mijn aandacht naar de drukletters op de muur waar mos zich door de jaren heen meester van maakte. De muren leken door de vale kleur bijzonder kil. Alsof deze voormalige gevangenis daarmee wilde aankaarten wat voor een gruwelijke feiten er destijds plaatsvonden. 45 WR IT ES

‘Na het lezen van een aantal verhalen, liepen de tranen over mijn wangen’

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

‘De gruwelijkheden die hier binnen deze muren plaatsvonden, mochten niet opvallen’ waren vleeshaken de norm. ‘Het kwam hard binnen toen ik die haken zag’, voegde hij er nog aan toe. De slachtoffers van het nationaalsocialisme werden beschuldigd van landverraad tegenover hun vaderland omdat zij wel de moed vonden om te protesteren tegen de nazidictatuur. Op dat ogenblik was de enige toegestane politieke partij immers de NSDAP die met militaire bruutheid alles beheerste. De Nazirechtbank als voorbeeld, voorgezeten door jurist Roland Freisler, liet duizenden mensen zonder enige ernstige beschuldiging vermoorden. ‘Als je

nagaat, is het een van de grootste schendingen van de mensenrechten. Daarom dat het me net zo bedroefd, niemand heeft die mensen geholpen!’

Naam van slachtoffer

Het leek alsof de tijd er heeft stilgestaan. Althans, die impressie kreeg ik toch tijdens het observeren van het gehele terrein. Ik kwam er ook de 26-jarige studente Caroline V. tegen die een speciale reden had om deze Gedenkstätte te bezichtigen. ‘Mijn moeder werkt in een school met dezelfde naam als één van de slachtoffers. Uit nieuwsgierigheid kom ik eens een bezoekje brengen’, zei ze. Als lid van een Duitse verzetsgroep kwam Alfred Delp in Plötzensee eind 1945 om het leven. ‘Ik krijg er gewoon kippenvel van. Doordat alles relatief goed bewaard bleef, komt de boodschap duidelijk over.’ Wel vroeg Caroline zich in eerste instantie af waarom de voormalige gevangenis zover uit het centrum lag. ‘In het informatiecentrum kreeg ik mijn antwoord al: op die manier kon niemand zien wat hier gebeurde.

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Wie is Alfred Delp precies? Delp was een Duits verzetsman die leefde van 1907 tot 1945. Hij ziet het levenslicht in Mannheim, Duitsland. Daar valt al snel op dat Alfred een pientere jongen is. Veel intelligenter dan zijn leeftijdsgenootjes. Na zijn middelbare school, die hij overigens afrond met de hoogste score van de klas, sluit hij zich aan bij de jezuïeten, een godsdienstige orde waar reinheid, armoede en overgave centraal staan. © Laura Heremans De betreffende muur met haken.

De gruwelijkheden die binnen deze ommuring plaatsvonden, mochten niet opvallen.’ Op het domein stond overigens een grote urn gevuld met aarde uit verscheidene concentratiekampen, wist ze mij te vertellen. ‘Aan vluchtige toeristen die Berlijn voor de eerste keer bezoeken, wil ik Plötzensee liefst niet aanraden. Voor iemand die echter steeds weer naar deze grootstad komt, lijkt het me meer geschikt en de moeite waard!’

Diepe indruk

‘Ik heb Plötzensee bezocht om een beeld te krijgen van wat er zich juist heeft afgespeeld in zo’n nazigevangenis’, voegt Guy nog toe. Hij raadt een bezoek, wat overigens volledig gratis is, aan om iedereen te doen beseffen van het leed van de dictatuur. ‘Of ik nog terugga? Neen, één bezoekje is genoeg. Het heeft me vooral ontroerd. Ik herinner me de foto van een veroordeelde vrouw met een peutertje op schoot. Ook zij werd genadeloos onthoofd terwijl ze niets misdaan had. zulke beelden en verhalen zullen me altijd bijblijven. Pas in Plötzensee drong het geheel tot me door wat er zich juist voordeed tussen 1933 en 1945. Dat weinig toeristen hun weg naar deze gedenkplaats vinden, is ontzettend jammer. Het heeft namelijk een diepe indruk op me nagelaten. Een verscholen stukje geschiedenis aan de rand van Berlijn.

Laura Heremans

47 WR IT ES

In 1937 kiest Alfred definitief voor het gelovige pad en laat hij zich wijden tot jezuïtische priester. Nadien start hij op eigen houtje met het tijdschrift de ‘Preekstoel’. In zijn schrijfsels klinkt heel wat kritiek op de toenmalige situatie in Duitsland. Dat valt niet enkel de lezer, maar ook het gehele regime op en daardoor wordt het blad in 1941 voorgoed verboden. Wat Delp vooral kenmerkt, is zijn karaktertrek van onbevreesde bondgenoot. Meermaals lapt hij de officiële commando’s aan zijn laars. Wanneer het luchtalarm afgaat, duikt hij toch beslist onder het puin op zoek naar gewonden. Verder sluit Alfred zich aan bij de Kreisauer Kreis, een geheime groep bestaande uit officieren, priesters, juristen enz. Ze vragen zich af wat er na de neergang van Duitsland volgt. Door een misgelopen aanslag op Hitler krijgt de Gestapo lucht van deze samenzwering. Zij nemen Delp gevangen en mishandelen hem meerdere malen aangezien hij geen namen wil lossen over medewerkers van het Kreisauerverbond. Uiteindelijk komt zijn proces er op 9 januari 1945. Twee dagen later wordt hij geëxecuteerd op de binnenkoer van Plötzensee.

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

‘MENSEN IN EEN MACHTSPOSITIE KUNNEN HEEL SNEL KIEZEN OM EEN DEBAT DE MOND TE SNOEREN’

Rachida Lamrabet laat haar hoofd niet hangen na haar ontslag bij UNIA CC BY 2.5 48 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

‘Er wordt tamelijk agressief gereageerd, in de hoop de boodschapper het zwijgen op te leggen’

‘ ensen met een andere opinie dan de gangbare opinie botsen over het algemeen op meer weerstand.’ Rachida Lamrabet, juriste en auteur van Marokkaanse afkomst, learned the hard way. Ze werd na haar Project Deburkinisation ontslagen als juriste bij UNIA, het Interfederaal Centrum voor gelijke kansen en tegen discriminatie. Ze wou met haar project een debat uitlokken, maar kreeg in de plaats bakken kritiek over zich heen én een ontslagbrief. Terugvechten doet ze met het boek ‘Zwijg, allochtoon!’.

van meningsuiting blijkt dan toch niet helemaal verworven te zijn.’

Taboes

De negatieve reacties maakten voor Lambaret het een en ander duidelijk. ‘Dit bewijst voor mij dat taboes vandaag nog wel degelijk bestaan. Het is heel moeilijk om over bepaalde onderwerpen te spreken, het wordt dan ook gesanctioneerd wanneer kunstenaars zich eraan wagen. Er wordt dan tamelijk agressief gereageerd, in de hoop de boodschapper het zwijgen op te leggen.’

In het voorjaar van 2017 bereikte Project Deburkinisation het publiek. Deze kortfilm draait rond privacy in de snel veranderende digitale tijd. Het project stelt ook in vraag hoe onze wetten het vrouwenlichaam beheersen, het gaat dan vooral om de hoofddoek of de niqab. In een interview met Knack, dat daarop volgde, gaf Lamrabet aan het boerkaverbod in twijfel te trekken. Dit schoot in het verkeerde keelgat bij staatssecretaris voor Gelijke Kansen en Armoedebestrijding, Zuhal Demir. Die laatste sprak daarop UNIA aan over het standpunt van hun juriste. Een week later keerde UNIA Lamrabet de rug toe.

9/11

‘Vrijheid van meningsuiting blijkt dan toch niet helemaal verworven te zijn’ Vrijheid

Voor Lamrabet kwam de tegenkanting als een complete verrassing. ‘Ik had zoiets totaal niet verwacht, ik was mij van geen kwaad bewust. Ik wist dat mijn project een debat zou losweken maar ik rekende op België als een democratie. In België zijn bepaalde rechten en vrijheden verworven en hebben ook kunstenaars heel veel ruimte om kunst te maken en hun werk te doen. Blijkbaar zijn we in ons land toch nog niet zo ver dat we compleet vertrouwen hebben in die kunstenaars. Vrijheid

Vandaag worden taboes graag besproken, in plaats van stilgezwegen. Denk maar aan Philippe Geubels, die er een gans programma rond maakt. Voor Lambaret is het duidelijk waarom de meesten haar thema liever onberoerd laten. ‘De Islam, moslima’s en de manier waarop ze zich kleden ligt vandaag erg gevoelig. Maar het is vooral de godsdienst die sinds 9/11 de grote boosdoener in het Westen is. De afkeer en agressie is exponentieel gegroeid sinds die dag.’ Vroeger werd er nog gelet op hoe iemand zich uitliet over moslims, nadien niet meer, vertelt Lambaret. ‘Na 9/11 was het hek van de dam. Vanaf toen kon je de meest schunnige en racistische uitspraken doen. Zij zijn de boosdoeners, de terroristen, de oorzaak van al die aanslagen. Er is die directe link tussen terreur en islam. Als je dan komt met een project dat een stem geeft aan een moslima die zegt: ‘Ik wil mij graag zo kleden omdat het mijn recht is’. Dan staat de politiek op zijn kop, hé.’

49 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

geloven. Dat is een mooie zaak. Dat je zoiets scherpstelt. Dat je zegt: ‘Ik ben ook voorstander van een open en inclusieve samenleving die insluit en niet uitsluit’. Mensen die daar ook achterstaan maken zich kenbaar nu.’

‘Ik praat ook over de obsessie met de manier waarop moslima’s zich kleden’

Onderscheid

Drie grote vragen

Ondertussen bracht Lamrabet een boek uit. Met de titel ‘Zwijg, allochtoon!’ verwijst ze naar de woorden die ze ooit te horen kreeg van een collega. In het boek vraagt ze zich af of mensen met een migratieachtergrond zich kunnen mengen in het politieke debat. Ook vrijheid van meningsuiting, voor ieder van ons, wordt in vraag gesteld. ‘Ik vond het belangrijk om een keer goed na te denken over wat er nu net gebeurd was. Ik vond het belangrijk om wat dingen op papier te zetten. Er werden mij enkele dingen duidelijk. Zo stelde ik mezelf drie grote vragen. Enerzijds wie kan of mag er spreken vandaag in onze samenleving? En wat zijn de gevolgen daarvan? Zijn die gevolgen dan groter als je een migratie- of islamitische achtergrond hebt? Anderzijds vroeg ik me af wat dan juist de rol is van kunstenaars, hoeveel ruimte hebben we? Ook praat ik over de obsessie in dit land met de manier waarop moslima’s zich kleden.’

L evendig debat

Op een zekere hoogte is het debat dat Lamrabet wou starten, ook ontstaan. ‘Ik heb ontdekt dat een debat met sommige mensen simpelweg niet mogelijk is. Mensen in een machtspositie kunnen heel snel beslissen om een debat de mond te snoeren. Zij doen met geweld het debat stilvallen. Waar het debat wel gelukt is, is met mensen uit het middenveld: jongeren, mensen die het boek hebben gelezen, organisaties. Daar is het debat erg levendig. Het feit dat, sinds het verschijnen van het boek, ik toch wekelijks ergens een lezing mag geven over het filmpje en het boek, zegt mij ook al iets.’ Lamrabet merkt dus ook zeker een positieve verandering op. ‘Je voelt heel duidelijk dat mensen een standpunt innemen. Je merkt duidelijk wie je voorstanders en wie je tegenstanders zijn. Je ziet dat mensen bondgenootschappen willen aangaan met anderen die voor hetzelfde staan en hetzelfde

Na het hele gebeuren is Lamrabet nog steeds over één ding heel zeker. De kracht en de sterkte van vrijheid van meningsuiting. Maar die is volgens haar niet absoluut. ‘Wij hebben, gelukkig maar, een wetgeving die heel uitdrukkelijk zegt wanneer die vrije meningsuiting een grens overschrijdt. Dat is wanneer je bijvoorbeeld aanzet tot haat of racisme. Dan kan je dat gaan beteugelen, maar goed ook. Je moet het onderscheid maken tussen een mening die geuit kan worden, die mag choqueren of zelfs beledigen, dat is mogelijk, dat juich ik zelfs toe. Maar als je aanzet tot haat of racisme overschrijd je een grens.’

‘Een mening mag choqueren of beledigen. Dat juich ik zelfs toe. Maar haat of racisme overschrijdt een grens’ Frisse blik

Op de vraag of ze nog projecten gaat creëren waarbij ze maatschappelijke thema’s aansnijdt antwoordt Lamrabet duidelijk. ‘In al wat ik doe hoor je de echo van het maatschappelijke debat terug. Ik kan me daar niet van afsluiten. Dat is een constant gegeven in mijn werk. Ik probeer op een artistieke manier dingen die ik ervaar in de samenleving vorm te geven. Met een andere blik naar de samenleving te kijken en mijn visie te geven. Het eerstvolgende dat nu op de agenda staat is mijn oorlogsroman die uitkomt in september. Daar kijk ik heel erg naar uit. Het schrijven van fictieve boeken is nog altijd een erg grote passie van mij. Daar ga ik zeker mee verder.’

50 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Rani De Volder 51 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

WERK MET DE JUISTE GEGEVENS, DAN BEPAAL JE HEEL VEEL IN JE LEVEN ZELF

Binnen de muren van de veelbesproken religie: Scientology

et beruchte Scientology bleef, sinds het proces dat tegen hen liep in BelgiĂŤ en eindigde in 2016, vrij goed uit de spotlights. Bij Scientology Brussel, eveneens het Europese hoofdkwartier van de religie, vergeten ze het prces liefst zo snel mogelijk. Ze willen daar vooral focussen op hun onderzoeksmethoden om tot inlichting te komen en hun projecten voor een algemeen betere wereld. Voorzitster Myriam Zonnekeyn vertelt over de werking van Scientologie, de relatie met de pers en hun wereldwijde projecten.

52 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Myriam is lid van Scientology sinds 1989 en tot op heden woordvoerster en voorzitster. 29 jaar geleden werd Myriams interesse gewekt door de Dianetics boeken van grondlegger L. Ron Hubbard. De boeken duiden de filosofie van Hubbard waarin een persoon onsterfelijk en spiritueel is, met een ziel (thetan) . Die persoon heeft gedachten van zichzelf en is het bezit van een lichaam. De persoon is ook fundamenteel goed. Volgens Scientology moet je jezelf constant verbeteren, aanhoudend streven naar ultiem geluk en een betere wereld.

Scientology en school

‘De ideeën van Hubbard zijn mij altijd blijven boeien’, geeft Myriam toe. ‘Het is niet enkel een geloof, Scientology, het is het leven gewoon. Ik pas dat op alles toe.’ Ze vindt het jammer dat de leer niet thuishoort in het onderwijs, het iets is dat je niet leert op school. Dat hield haar niet tegen om haar zoon te helpen met zijn studie door middel van haar geloof. ‘Hij was altijd een goede student, maar toen het minder ging, heb ik hem met de Scientology-leer over studeren kunnen helpen. Er zijn veel studenten die het beter willen doen, maar simpelweg de kennis niet hebben.’ Verder is haar zoon niet geïnteresseerd in het Scientology-gebeuren. ‘Hij volgde wel eens een cursus over de Scientology-leer, maar is verder niet geïnteresseerd in het spirituele. Dat vind ik ook helemaal niet erg. Dat is dan ook compleet zijn keuze.

Sympathisanten Scientology telt zo’n 500 à 700 leden in België, maar bij dat aantal blijft het niet volgens Myriam. ‘Je hebt mensen die cursussen volgen en altijd in de Scientology-kerk te vinden zijn. Maar je hebt ook sympathisanten die van thuis uit de leer bestuderen. Dat zijn dan mensen die er wat verder vanaf staan. Zij lezen de boeken wel, en volgen misschien af en toe wel eens een cursus.’ Scientologen staan ook regelmatig op beurzen waar wordt geprobeerd leden te werven of interesse te wekken. ‘Mensen die daar

interesse tonen of boeken kopen, bellen we achteraf nog een keertje op. Als ze vervolgens toch vriendelijk bedanken, stopt het daar.’

Life-repair Wie Scientology benadert, is al geïnteresseerd in de leer of wil al geholpen worden, volgens Myriam. ‘We starten dan allereerst met een life-repair. Daarbij gaan we de lading, die met het probleem samenhangt, behandelen. Dit pakken we aan in auditing.’ Iemand die nog niet aan auditing deed wordt ‘preclear’ genoemd. Nog niet ‘clear’ of gezuiverd van slechte gedachten of gevoelens dus. ‘Bij auditing wordt geprobeerd om iemand zijn spirituele identiteit terug te geven. We gaan die persoon ontdoen van beperkingen op het spirituele niveau’, legt ze uit. Auditsessis moeten ervoor zorgen dat pijnlijke ervaringen verdwijnen en iemand beter in confrontatie maken.

Het is niet enkel een geloof, het is het leven gewoon. Ik pas dat op alles toe

53 WR IT ES

Myriam Zonnekeyn

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Prijskaartje Op de kostprijs van zo’n auditsessies is moeilijk een cijfer te plakken, vindt Myriam. ‘De duur van zo’n sessies verschillen sterk van persoon tot persoon. De prijs dus ook. Cursussen over de Scientologyleer kunnen variëren van 38 euro tot 2000 euro, de prijs hangt ook af van de duur van de cursus.’ Het is ook mogelijk om vrije bijdragen te doen. Vrije bijdragen maken je ook automatisch lid van de kerk, verduidelijkt Myriam.

Laat de dealers je niets wijsmaken

Lid zijn van Scientology is voor Myriam meer dan cursussen volgen of audits ondergaan. Scientology wil ook onderwijzen en doet dat binnen verschillende thema’s. ‘Zo is er bijvoorbeeld onze drugspreventiecampagne. Daarin spelen we vooral een educatieve rol. Wij proberen daar vooral jongeren mee te bereiken. Zo staan we op verschillende evenementen en festivals, met dvd’s en boekjes. De slogan is: informeer u, voor de dealers u iets wijsmaken.’ Ook binnen het thema ‘mensenrechten’ speelt Scientology zo’n rol. ‘Als mensenrechten wereldwijd zouden worden toegepast, dan zou de wereld er helemaal anders uitzien.’

Tegenstand Myriam vindt het ontzettend spijtig dat ondanks al de goede projecten die Scientology op poten zet, ze toch zoveel tegenkanting krijgen. ‘Die negatieve reacties komen uit een heel kleine hoek. De media is daarbij een krachtig wapen. Je moet maar een handvol

Je kan niet zomaar Scientology slecht noemen omdat je er enkele negatieve dingen over hoorde

mensen hebben die iets lanceren in de media, zo wordt er meteen een bepaald idee gecreëerd.’ Ze geeft dan weer aan uit haar eigen omgeving weinig negatieve reacties te krijgen. ‘Mensen zijn natuurlijk nieuwsgiering en stellen vragen. Maar dat is goed ook. Je kan niet zomaar Scientology slecht noemen omdat enkele negatieve dingen je ten ore kwamen. Dat is net als lezen over moslims. Dat maakt niet elke moslim slecht hé.’

Wij mogen er zijn Scientology heeft een code met enkele belangrijke punten om in gedachten te houden als lid. Eentje daarvan is het waarborgen van vrijheid van meningsuiting. Dat is er een uit de lijst waar Scientology erg veel belang aan hecht, benadrukt Myriam. ‘Wij met Scientology maken ons bekend, laten weten wie we zijn en wat we precies doen. Ondanks de manier waarop we al die jaren afgeschilderd zijn in de media.’ Er liep een proces tegen de Belgische Scientology-kerk dat zo’n 18 jaar aansleepte. De beschuldigingen gingen van afpersing tot onwettige uitoefening van de geneeskunde. ‘Dat proces was volledig gebaseerd op vooroordelen en discriminatie. Het is dan ook van de kaart geveegd op basis van vrijheid van religie en vrijheid van vereniging.’ Myriam beklemtoont dat Scientology recht in z’n schoenen stond. ‘Wij mogen er zijn, maar er is nog veel werk aan de winkel om iedereen daarvan te overtuigen.’

54 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Neem het boekje ‘de weg naar een gelukkig leven’ eens vast. Probeer er eens iets van toe te passen Weg naar een gelukkig leven Myriam ziet de toekomst van Scientology verder erg rooskleurig. ‘Wij hebben veel mogelijkheden om onszelf te rehabiliteren, met goede projecten. Maar ook met de kennis die we vergaarden rond

drugs en studiemethoden. Bovendien kunnen wij als scientologen zelf ook gebruik maken van een auditsessie wanneer we op problemen botsen, dat is ook erg interessant.’ Zelf zou Scientology graag verandering zien in de werking van de Belgische psychiatrie. ‘Je hebt geen pillen nodig om echt gelukkig te zijn. We moeten dan ook stoppen met medicatie, met dat doel, aan te moedigen. Neem het boekje ‘de weg naar een gelukkig leven’ eens vast. Probeer er eens iets van toe te passen. Iedereen kan namelijk leren. Met de juiste methode geraak je al heel ver. Als je met de juiste gegevens werkt, bepaal je heel veel in je leven zelf.’

Rani De Volder

55 WR IT ES

V R IJ HEID VA N M EN I NGSU IT I NG

Naomi Stocker is activiste bij Comac, de jongerenbeweging van de PVDA Toen Naomi (20) net afstudeerde van de middelbare school in 2015 was ze heel verontwaardigd over de gebeurtenissen in de wereld. Vooral over het migratiebeleid dat toen gevoerd werd. Ze wou helpen, maar ze wist nog niet goed hoe. Toen ze naar de universiteit ging kwam ze dankzij een vriendin in contact met Comac. ‘Hierna ben ik een beetje beginnen opzoeken en heb ik uiteindelijk besloten om mij bij hen aan te sluiten. Comac ging toen ook elke vrijdag eten geven aan de vluchtelingen. ‘Ik ben een jaar lang iedere keer mee geweest. Zo kon ik ook de mensen leren kennen.’

of tegenpartijen geweld gebruiken, probeert Naomi afstand te houden. ‘In zo’n situaties probeer ik altijd kalm te blijven, het heeft geen zin om er tegenin te gaan of om terug te vechten.’

Extreem

Comac is een nationale jongerenbeweging van de PVDA (Partij Van De Arbeid) en telt tot heden zo’n 700 leden over heel het land. Hun belangrijkste agendapunten zijn onder andere de mensenrechten en het bestrijden van racisme. Ook het milieu is voor hen heel belangrijk. Naomi is zich datzelfde jaar beginnen inzetten voor enkele andere zaken dan vluchtelingen. Hierdoor is ze op een korte tijd redelijk snel actief geworden. Het bevalt haar wel bij Comac. ‘Hoe wij bij Comac te werk gaan is met de filosofie: politiek met de mensen en niet voor de mensen. Dat betekent dat alles dat we doen samen georganiseerd en beslist wordt.’

Comac komt tijdens protesten vaak tegenover hun absolute tegenpool, extreemrechts, te staan. Van hen ontvangt Comac, inclusief Naomi, veel negatieve reacties. ‘Vorig jaar hebben we vooral veel intimidatie van Schild & Vrienden ontvangen. Grotendeels uit Gent omdat ze daar zeer actief zijn.’ Schild & vrienden is een opkomende rechtste jongerenbeweging. Met slogans als ‘Liever dood dan rood’ en ‘Komaf met Comac’ voeren ze een duidelijke campagne. Eind 2017 werd het meningsconflict zelfs zo heftig dat Naomi de ondervoorzitter van Jong N-VA, Dylan Vandersnickt, heeft aangeklaagd. Dit wegens een cartoon die hij gepost had op Facebook. Hierop is te zien hoe Naomi seksueel misbruikt wordt door een vluchteling, terwijl een medestudent vermoord wordt. Het beleid van Comac wordt ook in beeld gebracht op de achtergrond van de cartoon door protestborden met slogans als ‘vluchtelingen welkom’ en ‘niemand is illegaal’. Vandersnickt nam later ook ontslag bij Jong N-VA. Ook op Naomi’s kot werden er bedreigingen geuit. ‘Er werden meermaals briefjes op ons kot geplakt door een lid van Schild & Vrienden.’

Liever dood dan rood

Zonder geweld, alstublieft

Geweldloos protest is iets wat Comac hoog in het vaandel draagt. ‘Af en toe gebeurt het wel eens dat er langs de kant van de politie geweld komt. Gelukkig is dit uitzonderlijk.’ Ook als buitenstaanders

Geen racisme aan de VUB

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Theo Francken kwam op 15 mei een lezing geven op de VUB. Ook vorig jaar werd Francken uitgenodigd,

56 WR IT ES

‘Als wij geen tegenstem laten horen, dan winnen zij het debat’

CAT EGOR IE

maar deze lezing werd afgelast wegens veiligheidsoverwegingen doordat verschillende studenten de toegang naar de aula blokkeerden. ‘De bedoeling was om een tegenstem te uiten tegen het beleid van Theo en tegen het feit dat de rector de lezing kwam inleiden. Heel veel mensen hebben ons gezien, en we hopen ook op die manier mensen aan het denken te zetten. We willen duidelijk maken dat er ook mensen zijn die een ander politiek beleid willen. Ik vind dat wanneer we op straat komen dat er naar ons geluisterd moet worden. De rechten van de mens moeten gerespecteerd worden. Aan Francken wordt er een podium gegeven in de aula maar wij krijgen dit niet dus gaan wij dit op straat doen. Wij willen dat de politici naar ons luisteren en niet van zodra ze verkozen worden gewoon kunnen doen wat ze willen.’ Naomi merkt dat er wel al het een en ander veranderd is. ‘Ik heb wel het gevoel dat de mensen een beetje zijn beginnen nadenken over het beleid van Francken en dat ze niet enkel meer denken dat iedereen zijn mening moet en mag uiten. Er moeten ook hier grenzen zijn. Francken is duidelijk racistisch en respecteert de mensenrechten niet. Jammer genoeg kunnen wij zelf geen kritiek uiten op hem zonder dat we geïntimideerd worden.’

wel eng dat rechts aanhangers wint. Daarom dat het zo belangrijk was voor mij om een protest tegen Francken te organiseren. Wij zien dat hij tegen de grenzen aanduwt is en racisme aan het normaliseren is. Mensen staan er soms eigenlijk niet genoeg bij stil. Ik vind het wel eng, maar tegelijkertijd geeft het me ook kracht. Ik ben soms zo verontwaardigd dat het me eigenlijk meer motivatie geeft om me in te zetten. We hebben ook niet zoveel keus. Als wij geen tegenstem laten horen, dan winnen zij het debat.’

Als wij geen tegenstem laten horen dan winnen zij het debat

L enaBeerens

Motivatiekracht

Er is geen twijfel mogelijk dat Comac de laatste jaren gegroeid is, volgens Naomi. Maar ook extreemrechts wint aan leden. ‘Ik denk dat ze zeker aan het groeien zijn, maar wat ik gehoord heb is dat ze bijvoorbeeld robots hebben die hun pagina’s liken. Ik vind het best

57 WR IT ES

Â© Writes

OPI N IE

aar lag hij. Zijn ademhaling langzaam, en met diepe zuchten. Alsof hij iedere keer een poging deed om naar adem te happen en vlak daarna besefte dat het toch geen zin meer had. Dat zijn tijd nu écht daar was. Haast versteend stond ik naast het bed van vake. Als meisje van zestien, die tot zover nog nooit de dood zo dichtbij zag, kwam dat roerloos lichaam wel erg hard binnen. Krop in de keel, tranen in mijn ooghoeken en verwijten in mijn hoofd. Had ik hem niet vaker kunnen opzoeken? Of hem meer moeten vragen? En had hij het wel naar zijn zin, hier, in het rusthuis?

in de cafetaria. Daar focuste ik me in eerste instantie op mijn familie en het zakje chips dat me naar gewoonte werd voorgeschoteld. Wanneer ik het pand bij het buitengaan diezelfde namiddag nog even een vluchtige blik toewierp, kwam die impressie plots weer bovendrijven. Rusthuizen en woonzorgcentra stoppen vast wel moeite in de aankleding van de verschillende ruimtes, maar toch voelt het als bezoeker, buitenstaander, tamelijk fake aan. Verder ligt de ouderenzorg steeds vaker onder vuur omwille van, bijvoorbeeld, de te hoge werkdruk dat het personeel opgelegd krijgt. In het onderzoek van

Dringende verandering

Regelmatig bracht ik vake een bezoekje in het rusthuis en telkens opnieuw deed de omgeving me denken aan een ziekenhuis. Koud, stijf en steriel. Nochtans verdween die indruk al na enkele minuutjes 60 WR IT ES

‘Toch voelt het als bezoeker, buitenstaander, tamelijk fake aan’

OPI N IE

vakbond LBC-NVK uit 2015 gaf 84 procent van de ondervraagde medewerkers alvast stevig ‘ja’ aan op deze stelling. Senioren krijgen telkens kortstondige bezoekjes waarbij er nauwelijks tijd is voor een praatje met de verpleging, terwijl ze daar juist op zitten te wachten. Het personeel holt evenzeer de benen vanonder het lijf om hun ronde af te hebben. Ook dat werd in dit onderzoek bevestigd, met maar liefst 60 procent. Het lijkt me vanzelfsprekend dat er verandering in deze situatie moet komen. Aangezien de cijfers dateren van drie jaar geleden, verdwijnt mijn optimisme helaas met de noorderzon. Toch moeten de omstandigheden, voor beide partijen, dringend veranderen. Zo wordt het fijner werken voor het personeel en fijner wonen voor de bewoner. Zelfs met een bijhorend kopje koffie, of kan dat enkel in een droomscenario?

Redactrice Laura over ouderenzorg

Met genoeg enthousiasme en een beter plan komt het gelach vanzelf

Bed in de living

Misschien dat ik ook even een warme oproep wil lanceren naar alle mensen die hun grootouders niet genoeg bezoeken: kom op, ga eens wat vaker langs! Slechts een kleine moeite, niet? Sommigen onder hen raken immers compleet geïsoleerd in hun eigen wereldje en leven zo voort in stille eenzaamheid. Mijn hart breekt bij de gedachte dat er senioren alleen thuis zitten en niemand hebben die op visite komt. Toch kiezen ze bewust voor dat vertrouwde dak boven hun hoofd en niet voor een praktisch rusthuis of woonzorgcentrum. Die optie klinkt naar mijn gevoel aantrekkelijker dan blijven sukkelen in een onaangepast huis, maar ik begrijp langs de andere kant uiteraard dat het voor hen moeilijk is hun huis op te geven. Om niet te moeten toegeven, doen ze alle moeite om het bed en de douche naar beneden te verplaatsen. Tenslotte gaat slapen overal, al staat het bed in de woonkamer.

Of mijn pleidooi uiteindelijk veel verandering teweeg zal brengen, betwijfel ik enorm. Als ik misschien één paar ogen kan openen en iemand effectief kan aanzetten om naar opa’s huis te fietsen, maakt dat me al zeer gelukkig. Ik weet alvast wat mij te doen staat! Tot slot wil ik even benadrukken dat een rusthuis absoluut niet een wachtzaal voor de dood hoeft te zijn. Neen, het hoort net een positieve plek te zijn. Eéntje waar ouderen kunnen keuvelen, koffietjes drinken en tijd samen spenderen. Met genoeg enthousiasme en een beter plan verdwijnt de eenzaamheid en komt het gelach vanzelf. Ik hoop dat mijn grootouders, en later ook mijn eigen ouders, een mooie plek zullen vinden om oud te worden, want ja, dat verdienen ze.

61 WR IT ES

Laura Heremans

WR IT ES MOV ES

s e t i r W oves. M Onze redactie tast haar grenzen af, zet elke maand een stapje in de wereld en verkent op deze manier haar horizonten. 62 WR IT ES

WR IT ES MOV ES

Wat?

Nationale manifestatie tegen discriminatie, racisme en ongelijkheid

Waar?

Onze hoofdstad Brussel met afspraak aan Brussel-Noord

Waarom?

Naar aanleiding van 21 maart, de nationale dag tegen racisme

63 WR IT ES

WR IT ES MOV ES

‘We won’t be divided, today we stand united We are unstoppable, Another world is possible!’ 64 WR IT ES

CAT EGOR IE

WR IT ES MOV ES

Er waren zoâ&#x20AC;&#x2122;n 3 000 mensen aanwezig op deze

Overal waren pamfletten te zien met sterke slogans.

66 WR IT ES

WR IT ES MOV ES

mars tegen racisme.

Opvallend: veel jonge mensen die zich engageren en het publiek opwarmen met hun kreten.

67 WR IT ES

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s ÂŠ Writes

I N FOGR A F IEK

Onze samenleving onder de loep Vlaams minister van Inburgering Liesbeth Homans (N-VA) hield een grootschalig onderzoek naar de diversiteit in onze maatschappij. In totaal namen zo’n 4 491 Vlamingen en Brusselaars deel, telkens van verschillende origines. Daaruit kwamen enkele opmerkelijke resultaten naar voren. Bij deze bevraging werd aan verschillende Belgen met een andere migratie-achtergrond steeds een stelling voorgelegd. De resultaten kan je hieronder waarnemen.

‘Liever geen buren van Marokkaanse afkomst’

24% 3% 39%

19% 23% 10%

23% van de Vlamingen met Roemeense roots staan niet open voor buren met een andere herkomst.

‘Mijn gemeenschap zorgt goed voor elkaar’

‘Het afgelopen jaar hebben mensen mij gemeden’

4% 21% 3%

12% 2% 27%

Maar liefst 27% van de Congolese groep geeft aan het gevoel te hebben dat mensen hen ontwijken. Mensen die niet op de bus naast hen komen zitten onwille van hun roots, bijvoorbeeld.

76% 71% 34% 32% 47% De Turkse en Marokkaanse gemeenschap in Vlaanderen zorgt volgens de cijfers het best voor elkaar.

Cijfers: Het Laatste Nieuws Icoontjes: Flaticon 68 WR IT ES