1e newsnow magazine

PAPER

a r P ar p e e p e p p e p e p er a p a p a a p r p a p e pe p a e p p a p ap a p a p e p r p e a p a p p p a a p p p p a p p e e p r e a p p a p a p a r p a e p a a p e e p r p r

r

r

p e

p

r

er

pa

r

e

p

a

a

W

r

a

e p

p

e r

p p

r

e

p p

a

r

a

p

p

e

p p

a

r

a

p

a

p

r

p

e r

p a p

p

r

p

a z

e

r p

e p

REPORTAGE

2

6

42

13

19

31

34

28

15

INHOUD CULTUUR

WINTER IS COMING - 5 KASTEEL DE HAAR - 7 ROBOTICA IN NATUUR - 8 PALEIS HET LOO - 9

VERHALEN

11 - ARMEENS-NEDERLANDS 12 - OED 13 - RAMADAN, JAMMER DAN 15 - JONGENSDROOM 16 - OORLOGSHELD TOT LASSER 17 - RODE KRUIS HERENIGT FAMILIES 19 - LIEVER BOBBIE DAN BOB

REIZEN

REIZEN IN HANOI - 23 WERELDKAART - 24 GELUKKIG GASTGEZIN - 26 REIZEN OF WERKEN - 28

ETEN

31 - VLOEIBAAR GOUD 32 - RECEPTEN 34 - FOODSELVERSPILLING

SPORT GEEN DAGHAP VOOR SNELDERS - 37 SCHEIDSRECHTER NAAR DE TOP - 38

LIFESTYLE

41 - WAT MAAKT ONS GELUKKIG? 43 - VEEL GLITTER EN BIG HAIR 44 - TATTOO MEER DAN WOORDEN 45 - HOROSCOOP

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 3

CULTUUR

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 4

CULTUUR

‘Winter Is Coming’ – naar de Ziggodome in Amsterdam DOOR JADE VAN DEN BERG ‘’Question!’’, galmt er door de zaal. Meteen is het doodstil. ‘’Who here has NOT seen Game of Thrones?’’. De menigte barst in lachen uit bij het horen van die gekke vraag. Natuurlijk hebben ze Game of Thrones gezien. Toch steken een paar enkelingen twijfelend hun hand op. De componist lacht. ‘’Well, tonight we’ll show you how fun it is to watch Game of Thrones. Enjoy!’’

Drakenvuur, rook, buitenzinnige veldslagen, flikkerende lichten en sensatie. Componist en dirigent Ramin Djawadi verovert op 21 mei de harten van Nederlandse Game of Thrones fans tijdens de allereerste Game of Thrones: Live Concert Experience in Nederland.

Djawadi’s muziek is inmiddels wereldberoemd. De Duits-Iraanse componist heeft niet alleen muziek geschreven voor Game of Thrones, maar ook voor Iron Man, Prison Break en Dracula Untold.

Hij maakt gebruik van de meest aparte instrumenten, van didgeridoos en orgels tot de Armeense duduk. Met die mysterieuze instrumenten creëert hij een duisternis die terugkomt in een groot deel van zijn soundtracks. In Game of Thrones is deze duisternis bijna tastbaar. De serie staat bekend om haar middeleeuwse sfeer, duistere verhaallijnen, plottwists en gruwelen. Iedereen die Game of Thrones kijkt weet dat de schrijvers geen genade kennen. Niemand weet ooit écht zeker wat er staat te gebeuren.

‘‘TONIGHT WE’LL SHOW YOU JUST HOW FUN IT IS TO WATCH GAME OF THRONES’’

| Onzekerheid Diezelfde onzekerheid en twijfelachtige sfeer keren terug aan het begin van het concert. Terwijl de zaal langzaam volstroomt met mensen zijn de muzikanten hun instrumenten aan het stemmen. De akoestiek is laag, bijna onheilspellend, en met het gezicht van the Night King (de grootste schurk uit de serie) op het grote scherm afgebeeld lijkt het onheil alleen maar toe te nemen. Zijn ijzige, blauwe oog staart de zaal in en een aantal mensen worden er zichtbaar ongemakkelijk van. Een jonge vrouw wijst naar het scherm en draait vervolgens met een vies gezicht haar blik terug naar de jongeman naast haar. Nee, de Night King is niet bepaald populair onder de Game of Thrones fans.

rozenblaadjes omlaag. In de zaal is het inmiddels doodstil. Alle ogen zijn op de meterslange violiste gericht, en menig mens wrijft over zijn of haar arm om het kippenvel te verdrijven.

‘‘WHAT THE FACK?!’’

Net als het tempo weer een flinke zwaai krijgt, valt opeens de muziek stil. De lichten gaan uit. In totale verwarring kijken mensen elkaar aan. ‘’Hoort dit erbij?’’, fluistert een jongen zachtjes. Voor zijn vriend zijn mond kan opendoen, gaan de lichten weer aan, en de muziek knalt door de zaal. Er ontstaat een golf van applaus, maar dan valt het publiek iets op. De componist is verdwenen. Ramin Djawadi is nergens te bekennen. Net als mensen zich beginnen af te vragen of hij misschien een flauwte heeft gehad, duikt hij op vanachter het podium, en geloof het of niet: de klassieke componist draagt een rockgitaar om zijn schouders. Wanneer hij vervolgens diezelfde gitaar vol wilde bewegingen begint te bespelen, de muziek in een razendsnel tempo volgend, barst het publiek los. ‘’What the fack?!’’, wordt er door iemand geroepen. ,,Hij kan ook rocken!’’.

Dankbaar

Het concert komt tot een einde met de laatste scene van seizoen zeven: het moment waarin de strijd tussen de Night King, gevolgd door zijn leger van ondoden, en de levenden losbarst. Het tempo van de muziek blijft versnellen. De zangeres, cellist, violiste en componist komen samen op het zonnepodium, nog steeds spelend en zingend. Ramin Djawadi heeft een microfoon in zijn handen en kondigt luidkeels aan: ‘’Amsterdam! We are so grateful to have been playing for you today! Thank you for your warm welcome, and goodbye!’’. De muziek speelt nog even door. Het klinkt opzwepend, alsof er iets groots staat te gebeuren. Dan, tegelijkertijd met de lichten, valt alles stil. In één keer. Abrupt, maar toch duidelijk. Een paar seconden blijft het stil. Vervolgens springt het publiek omhoog uit hun stoelen en barsten ze los in gejuich. Hun gezichten staan vol brede glimlachen en ontroerde uitdrukkingen. Het applaus houdt minutenlang aan. Ook zíj zijn dankbaar.

| Een vliegende violiste Bij het eerste nummer is het meteen raak, en de onheilspellende sfeer maakt plaats voor luid, enthousiast gejoel vanuit de zaal. Midden op het podium, dat gevormd is naar een zon met zeven punten, staat een violiste, gekleed in een jurk waarvan de sleep het hele oppervlak in beslag neemt. Zodra de viool zich bij de cello en de exotischuitziende harp voegt, stijgt de violiste op. De lengte van haar jurk blijft groeien, tot ze opeens, op drie meter hoogte tot stilstand komt. De viool speelt op dit moment solo.

Vloeiend, langzaam en duister klinkt het. Alsof dit tafereel nog niet sprookjesachtig genoeg is, dwarrelen er vervolgens honderden 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 5

CULTUUR

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 6

CULTUUR

Kasteel de Haar: rijke bewoners en een nog rijkere geschiedenis DOOR FREDERIKE VAN DER BORDEN Midden in Nederland, vijftien minuten rijden vanaf Utrecht steekt Nederlands grootste kasteel uit boven het omliggende landgoed: Kasteel de Haar. Rood-wit gestreepte luiken versieren de raampjes in de bakstenen gigant. Het wemelt van de mensen op het landgoed.

“Het is de Dag van het Kasteel en Tweede Pinksterdag, dus iedereen is vrij en het is ook nog eens mooi weer. Het is echt extreem druk.” zegt Robert Sneller, een van de zaalgidsen terwijl hij vol enthousiasme vertelt over de historie van het kasteel.

tuinarchitect Hendrik Copijn ontwierp hij een Engels landschapspark met Franse stijltuinen. “Étienne wilde niet wachten tot hij oud was en de bomen op zijn land volgroeid waren. Hij liet allerlei bomen uitgraven en deze per kar vervoeren naar zijn landgoed.” vertelt meneer Sneller met een lach op zijn gezicht. Étienne en Hélène verbleven echter alleen in september in het kasteel om te genieten van het uitzicht en woonden de rest van het jaar in het buitenland.

Op 21 mei is de elfde editie van Dag van het Kasteel. In het hele land mogen mensen de landgoederen en soms kastelen bezoeken.

Het doel van de dag is om aandacht te vragen voor ons veelzijdig en indrukwekkend cultureel erfgoed en toch ook om met de verkochte tickets het dure onderhoud te betalen.

Omdat het kasteel door alle luxe zo’n goede reputatie had, was het geen wonder dat er ook beroemde mensen hebben overnacht.

Mensen als Yves Saint Laurent, Coco Chanel, Maria Callas, Gregory Peck, Joan Collins en Roger Moore verbleven er in de jaren ’60. Ook Brigitte Bardot logeerde bij de baron en barones Van Zuylen van Nijevelt van de Haar en reed ’s avonds op een brommer door de gangen van het kasteel, onthulde de expositie ‘Deftig Dutten: Slaapkamergeheimen van De Haar’ in 2016.

“HIJ BESLOOT OM HET HELE DORP TE SLOPEN EN VERDEROP WEER OP TE BOUWEN” VAN RUÏNE NAAR KASTEEL

Het huidige kasteel is gebouwd door baron Étienne van Zuylen van Nyevelt. In 1890 erfde hij een kasteelruïne van zijn vader Gustave van Zuylen (1818-1890). De ruïne was het originele Kasteel de Haar dat in de 19e eeuw in verval was geraakt. Étienne besloot om het kasteel op te bouwen ter ere van zijn voorouders. Maar waar haal je al die miljoenen vandaag om dat te bekostigen? Voor Étienne was dit geen probleem, want hij was getrouwd met barones Hélène de Rothschild (1863-1947), een Franse erfgename van de stinkrijke en beroemde bankiersfamilie De Rothschild. Deze familie is nog steeds een van de rijkste ter wereld, met een geschatte waarde van 4,2 miljard dollar. Étienne besloot om het kasteel, met het geld van zijn vrouw, op de fundering van de ruïne te bouwen en huurde de beroemde architect Pierre Cuypers, die toen al het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam had ontworpen om er zeker van te zijn dat het een meesterwerk zou worden. Er kwam allerlei modern comfort, zoals warm en koud stromend water, elektriciteit, centrale verwarming, een personenlift, een Turks bad en een ultramoderne keuken.

BEROEMDHEDEN

STICHTING KASTEEL DE HAAR

In 2000 was het kasteel geen eigendom meer van de familie Van Zuylen. Het kasteel en het omliggende park, eigendom van Stichting Kasteel de Haar en het dorp Haarzuilen, werd eigendom van Vereniging Natuurmonumenten. Alleen het kerkje dat op het landgoed staat is nog van de Van Zuylens. Het onderhoud wordt volledig betaald met de tickets en giften van onder andere de BankGiro Loterij.

Het is geen wonder dat Kasteel de Haar een van de meest geliefde kastelen van Nederland is. Met zijn rijke geschiedenis en bijzondere verhalen zal het ook de komende generaties blijven boeien.

“HIJ LIET ALLERLEI BOMEN UITGRAVEN EN DEZE PER KAR VERVOEREN NAAR ZIJN LANDGOED.” BOMEN VERPLAATSEN

Vanuit het raam van de hoofdslaapkamer was in eerste instantie het dorp Haarzuilen te zien. Het was in vrij armoedige staat en stond volgens Étienne in de weg. “Hij besloot om het hele dorp te slopen en verderop weer op te bouwen, zodat hij een indrukwekkende tuin kon bouwen. De dorpelingen vonden dit geen probleem, omdat in de plaats van hun armoedige hutjes ze een goed en mooi huis kregen met dezelfde oppervlakte.” zegt meneer Sneller. Ook bij de aanleg van de tuin was Cuypers betrokken en samen met 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 7

CULTUUR

Robotica in samenwerking met natuur DOOR TYEISHA FELIPA

Zone2Source is een internationaal platform voor kunstenaars. Op 20 mei opende platform Zone2Source een tentoonstelling in het Glazen Huis van het Amstelpark genaamd Machine Wilderness.Vier wetenschappelijke kunstenaars waren op zoek naar de relatie tussen technologie en natuur. Zij brachten op deze zondag hun uitvindingen mee.

BLACKBIRD

Zo is er een Birdspotter, bedacht door Verstappen, die de vormen van merels in het wild kan herkennen en vastleggen. Deze machine vervangt de menselijke vogelspotter en kan in de toekomst verschillende merelsoorten onderscheiden.

Door het menselijke geroezemoes heen hoort men om de vijf minuten een aantal hoge tikken. Het is een machine die op de tak slaat, waaraan hij vastgebonden zit. Spechten verjagen met hun getik insecten in het binnenste van de tak. De Spechtimitator imiteert dit spechtgedrag.

RUPSENOVERLAST

Voor Het Glazen Huis staat een reclamebord, wat aangeeft dat er binnen een bezichtiging gaande is.

De vogelgeluiden die rondom het gebouw te horen zijn blijken niet van vogels te zijn, maar komen uit een speaker die in de bovenhoek van de ruimte hangt. Een stuk of tien mensen hebben zich verzameld om een jonge man. Hij spreekt zijn toeschouwers toe in het Engels.

Het is Ian Ingram; een van de wetenschappelijke kunstenaars.

Krakende tandwieltjes en klepjes die aarzelend dicht gaan zodra er een mens in de buurt komt. Het belang van de boom wordt vooropgesteld bij de rupsverdelger. De voortplanting van processierupsen gaat erg snel. Er zijn op dit moment te veel rupsen voor het ecosysteem om het zelf op te kunnen lossen. Deze rupsen kunnen bij grote hoeveelheden hele bomen opvreten. Het verdelgerstoestel scheidt een bepaalde stof uit die de vlinders van deze rupsen aantrekt. Zij worden gevangen in bakjes en zodra de kleppen sluiten kunnen de vlinders er niet meer uit. Dit moet de verdere voortplanting van deze rupsensoort voorkomen.

"WIJ ONTWIKKELEN IETS DAT IN HET VOORDEEL IS VAN DE NATUUR" NATURE FIRST

De vier kunstenaars van het project Machine Wilderness bereiden zich voor op een afname van het aantal dieren in het wild.

Maria Verstappen is ook een van kunstenaars: “De mens heeft altijd robotica gecreëerd voor eigen gebruik en in haar eigen voordeel. De natuur ging daaraan ten onder. Met z’n vieren ontwikkelen wij iets dat in het voordeel is van de natuur. Wij kijken vanuit de natuur naar behoeftes.”

COMMUNICATIE

Kunstenaar Ian Ingram concentreert zich op de communicatie tussen machine en dier.

De afname van eekhoorns in het park deed de ontwerper beslissen een machine te maken voor de dieren: The Squirrel. Zodra het toestel een bedreigende aanwezigheid aanvoelt met zijn sensoren, beweegt hij de pluimen op het apparaat. Deze pluimen lijken erg op eekhoornstaarten. Omdat eekhoorns communiceren met hun staart zullen zij op deze manier gealarmeerd worden dat het niet veilig is.

Ian Ingram probeert zich met zijn machines ook te mengen tussen dierlijke communicatie. Denk daarbij aan de stadsdieren: de rat en de merel. Met de machine Nevermore-A-Matic Robot worden vocalisaties van bruine ratten doorgegeven aan vogels. Hierdoor wordt bemiddeld tussen twee diersoorten.

Een deur achter in de ruimte leidt naar een donkere zaal. Een beamer gevestigt aan het plafond projecteert de machines die eerder in dit gebouw te bezichtigen waren, maar nu zijn ze in actie te bewonderen. Het is net een filmscene: hoe het lieve eekhoorntje ontsnapt aan de klauwen van de hond. En dat dankzij een machine die zich richt op de behoeftes van niet alleen de eekhoorn, maar uiteindelijk op het gehele ecosysteem.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 8

CULTUUR

Een dagje Paleis Het Loo: de moeite waard?

DOOR DAAN VAN EENDENBURG

Het is warm. Dat betekent dat Nederlanders eropuit gaan. Zwemmen, Max Verstappen kijken in Zandvoort of naar de welbekende woonboulevard. We moeten iets en we hebben het gevoel dat we iets moeten.

In Apeldoorn zijn ze niet van gisteren en hebben ze hét uitstapje voor de inspiratieloze Nederlander: een dagje Paleis Het Loo.

HET KOEKBLIK Na een behoorlijk eindje lopen kom je op deze plek. Dit is geen koekblik, nee, dit is dus een badpaviljoen. Je had ook verder kunnen leven als je dit niet wist. Hier kwam koning Willem III graag, want hij hield van zwemmen. Samenvattend: dit kun je overslaan.

We kennen het voormalige koninklijke paleis van de tuinen waar je met een lift naar het balkon van het paleis (dat op dit moment gerenoveerd wordt) kan. Vanaf hier heb je uitstekend zicht op de, toch echt wel mooie tuinen.

Iets mooier dan het vorige gebouwtje: hier staat een theepaviljoen.

Vanaf deze plek kun je een mooie foto maken van het water waar je omheen loopt. Dit paviljoen is ook gebouwd in de tijd van Willem III. De mensen op het bankje representeren de doelgroep voor deze tour.

IN DE STEIGERS De tuinen worden iedere dag bijgehouden door vrijwilligers.

Vanuit de tuin kun je zien dat het Paleis in de steigers staat. Het Paleis is dan ook tot eind 2019 dicht.

Na de tuinen kun je beginnen aan de Oranje-wandeling. Een wandeling die, als je meeste ledematen nog gemiddeld functioneren, een uur duurt. Tijdens deze wandeling kom je langs ‘bijzondere’ plekken die doen herinneren aan de Oranjes.

EINDOORDEEL De tuinen zijn de moeite waard, zeker met warm weer. Je hoeft alleen niet verder te lopen Zom de Oranje-wandeling te doen, tenzij je levensmoe bent. Maar anders krijg je dat uur van je leven niet meer terug.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 9

VERHALEN

VERHALEN

Nederlands, maar toch niet helemaal DOOR JADE VAN DEN BERG

‘Ik ben hier opgegroeid en voel me meer Nederlands dan Armeens. Maar na tien, bijna elf jaar, heb ik nog stééds geen Nederlands paspoort.’ Marine (19) is als baby met haar ouders van Armenië naar Nederland gevlucht. In 2007 kreeg ze dankzij een generaal pardon een verblijfsvergunning. Sindsdien wacht ze op de Nederlandse identiteit. Dat is inmiddels bijna elf jaar geleden. Haar leven staat stil.

Marine, je verkeert in een lastige situatie. Kun je daar iets over vertellen?

Ja, ik ben als vluchteling naar Nederland gekomen toen ik nog een baby was. In 2007 kreeg ik een generaal pardon. Toen dacht ik dat alles goed zou komen. Maar het is nu tien, bijna elf jaar later, en ik heb nog steeds geen Nederlands paspoort.

Als je geen paspoort hebt betekend dat dan ook dat je de Nederlandse identiteit niet bezit?

Dat klopt.

Op welke manieren houdt dit je tegen in het dagelijks leven?

Wanneer ik naar de winkel ga om sigaretten te kopen laat ik liever mijn rijbewijs zien dan mijn verblijfsvergunning. Anders word ik raar aangekeken.

Wie is er verantwoordelijk voor het feit dat het zo lang duurt?

De IND., zij zijn heel vaag. Om een Nederlands paspoort te verkrijgen moet ik aan bepaalde eisen voldoen. Ten eerste moet ik een bepaalde tijd in Nederland zijn, maar ik ben hier al heel lang, dus dat is prima. Ten tweede moet ik ook mijn Armeense paspoort en geboorteakte kunnen laten zien, maar die heb ik niet.

Op welke manier is de IND vaag?

De ene IND-medewerker vindt het prima als je de ambassade in Armenië probeert te contacteren, de andere verwacht dat ik met gevaar voor eigen leven naar het land afreis en kerken en scholengemeenschappen langsga om mijn papieren te bemachtigen.

Dat is heel verwarrend.

Wat heb je tot nu toe zelf geprobeerd om een Nederlands paspoort te verkrijgen?

Ik kan eigenlijk niet zo veel doen. Zoals ik zei is het beleid van de IND een beetje krom.

Daarbij kost een aanvraag om te naturaliseren (dus om een Nederlands paspoort te krijgen) bijna 1000 euro. Als ze de aanvraag niet goedkeuren, krijg ik mijn geld ook niet meer terug. Dat kan ik me als student niet veroorloven.

Je wilde officier van justitie worden, maar dit is niet gelukt, of wel?

Nee, dat beroep mag ik niet uitoefenen zonder een Nederlands paspoort. Ik ben notarieel recht gaan studeren. Ik durfde niet te riskeren dat ik zes jaar studeer en dan alsnog het beroep niet kan uitoefenen, dus heb ik helaas een andere richting moeten kiezen.

Wat nou als je aan het einde van je studie nog steeds geen Nederlands paspoort hebt?

Dan moet ik gaan werken, en hopen dat ik dan wel zo’n aanvraag kan betalen.

‘‘IK VOEL ME MEER NEDERLANDS, EN IK WIL ME OOK NEDERLANDS KUNNEN NOEMEN’’ Hoe lang denk je dat dit nog gaat duren? Heb je daar een indicatie van gekregen?

Zo lang de CDA regeert kan er geen verandering komen. Veel linkse partijen, zoals de PvdA en zelfs de ChristenUnie, staan aan onze kant. Zij kunnen hier wel verandering in brengen. Op dit moment wimpelen de staatssecretaris en de minister het gewoon een beetje af.

Wat wil je graag nog kwijt?

Laat er verandering komen. Want.. dit kan toch niet? Het kán niet dat je minder rechten hebt, terwijl je eigenlijk gewoon Nederlands bent.

‘‘LAAT ER VERANDERING

KOMEN. HET KAN TOCH NIET DAT JE MINDER RECHTEN HEBT, TERWIJL JE EIGENLIJK GEWOON NEDERLANDS BENT.’’ 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 11

VERHALEN

‘‘Oed! Ik heb er nooit van gehoord!’’

DOOR HEBA DAKKAK

‘’Het is een typisch Oosters instrument. Niemand in

het Westen heeft er ooit van gehoord,’’ vertelt Ammar Melhem (33),een professionele Oed speler. Ammar heeft Music Education, Oed/Piano gestudeerd aan de Al-Baath Universiteit in Homs, Syrië. Hij woont in Nederland sinds 2015 en is tevreden met zijn leven hier.

Ammar ging in 2015 gelijk aan de slag met de taal. Zijn doel was: snel de taal leren en verder gaan met muziek spelen. Dat lukte hem helaas grotendeels niet.

WAT BETEKENT MUZIEK VOOR JE?

‘’Muziek maakt een groot onderdeel uit van ons leven. Het toeteren van auto’s is muziek. Het ringen van een mobiel is muziek. Je vindt muziek in ALLES. Oed betekent mijn identiteit, mijn hart en mijn ziel.

Ik speel het in alle tijden. En als ik het speel, doe ik dat urenlang’’

DE OED IS HELEMAAL NIET POPULAIR

‘’In Nederland heb je één plek om Oed te kunnen spelen en dat is Codarts (Hogeschool voor de kunst) in Rotterdam. Ik heb meerdere keren gesolliciteerd, maar ze hadden genoeg mensen. Tevens heb ik mij aangemeld voor het programma Vrijegeluiden van de VPRO, maar ik moest een professionele video over mijzelf maken en ik had toen helaas de daarvoor benodigde apparatuur niet. Ik had geen goede camera en ik kon niemand vinden die mij kon filmen.’ ’ In Homs was Ammar één van de beste Oed spelers van zijn universiteit. Daardoor kreeg hij de kans om in het buitenland te studeren.

Hij heeft toen voor Turkije gekozen, omdat daar het instrument Oed best wel bekend is. Hij heeft een master of Music (Musicologist) in Turkije gevolgd aan het Conservatorium van Mimar Sinan in Istanboel.

JE HEBT 5 JAAR IN ISTANBUL GEWOOND, WAAROM BEN JE DAAR NIET GEBLEVEN?

‘’In 2010 begon ik daar te studeren. Omdat ik een beurs van de overheid kreeg, moest ik volgens de wet terug naar Syrië, waar de oorlog steeds erger werd. Het was niet meer veilig in mijn buurt; daarom besloot ik te vluchten.’ ’

WAAROM BEN JE NAAR NEDERLAND GEKOMEN?

‘’Nederland heeft een goede reputatie in de wereld.

De vrijheid en de kansen die je in Nederland krijgt, trokken me zeer aan. Ik ben via Turkije naar Europa gekomen.

Toen ik eerst in Duitsland belandde, voelde ik me eerlijk gezegd niet thuis. In Emmen had ik het gevoel dat ik niet een vreemdeling was, ik voelde me direct thuis.’ ’ Toen Ammar 9 jaar oud was, ontdekte hij zijn passie voor muziek.

Waarom hij Oed ging spelen, weet hij niet. ‘’Ik hoorde Oed via de radio en tv. Het is een heel beroemd instrument in ons land.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 12

Ik had verwacht dat muziek spelen mijn hobby zou blijven, maar nee. Mijn liefde voor Oed werd groter en daarom wilde ik er mijn werk van maken.’ ’ Ammar heeft inmiddels de Post HBO Muziek Educatie opleiding aan het Conservatorium in Amsterdam gevolgd.

“MUZIEK IS MIJN IDENTITEIT. IN MUZIEK VIND JE ALLES.” Hij kan daardoor les geven op basisscholen. ‘’Ik geef ook muzieklessen aan kinderen in azc’s. Ik geef meestal gitaarles, want zoals je weet, weten ze niet wat Oed is.’ ’

EN NU? HEB JE DUIDELIJKE PLANNEN?

‘’Ik speel af en toe op feesten, niet alleen in Nederland maar overal in Europa. Ik ga proberen om mij nog een keer bij de VPRO aan te melden. Of het gaat lukken, weet ik niet. Maar ik besef nu dat Oed spelen in Nederland niet mogelijk is. Dat vind ik helemaal niet erg. Ik ga een audicienopleiding bij Deltion volgen.

Binnen 3 jaar krijg ik een diploma en ga ik werken. Oed spelen blijft dan een hobby voor mij.’ ’

VERHALEN

Ramadan? Jammer dan DOOR LAURA BRINKMAN

De in Syrië geboren Suhail Abd Al Kader (31) is moslim maar komt niet alle vijf religieuze verplichtingen van de islam na. In zijn studio serveert hij om acht uur ‘s avonds koffie, een tijdstip waarop veel moslims over de hele wereld aan het vasten zijn. Aan deze traditie doet hij echter niet mee. “Ik heb mijn twijfels bij het geloof en de bijbehorende tradities.”

Twee jaar geleden is Suhail naar Nederland gevlucht. Eerst alleen, later is de rest van zijn familie gekomen. “In Syrië vastten we wel, dat hoorde zo, iedereen deed het. Nu wij in Nederland zijn doen wij niet meer mee. Ik vind de dagen in Nederland te lang, in Syrië is het om kwart over zeven al donker. In de maand juni is het in Nederland pas donker om half tien. In Nederland is het soms erg warm rond deze tijd. Dat maakt het vasten moeilijk.”

Voor Suhail is er ook nog een andere reden waarom hij geen fan is van de Ramadan: “Veel moslims vergeten waar de Ramadan écht om gaat. tijdens de negende maand van de Islamitische kalender mogen moslims niet eten en drinken. Maar veel moslims vergeten dat we in deze periode ook niet mogen roddelen of liegen. Daarnaast mag je ook geen seks hebben. Veel mensen doen dit wel, maar dan houd je je ook niet echt aan de Ramadan. Kijk maar eens in de Koran. Daar staat wel een stukje over het vasten in.”

“We vieren wel het Suikerfeest. Dit is een familiefeest en ik zoek dan mijn ouders op. Deze dag is bedoeld om wat te doen voor de armen. Wij doen dit door geld te geven aan mensen die het meer nodig hebben dan wij. Je kunt alleen doneren als je het zelf financieel goed hebt. Dat is voor veel mensen een probleem, maar ik kan wel wat missen.” Aan het Offerfeest doet hij daarentegen niet mee. “Net als Ramadan vier ik dit niet. De traditie om een schaap te slachten voor God sla ik over.” Al Kader laat het Offerfeest snel achterwege en verandert van onderwerp: “Zie je al die verschillende zenders,” Hij zapt door de Arabische tv-zenders. “De ene Imam vertelt mij dat koffie Haram is, Haram is het Arabische woord voor verboden. De ander zegt dat koffie wel is toegestaan, welke van de twee moet ik nou geloven?

“ER IS 2000 JAAR GELEDEN EEN VERHAAL GE-

SCHREVEN. NIET ALLES UIT DAT VERHAAL NEEM IK OVER”.

Wat hij meeneemt van het geloof is het zijn van een goed persoon, “want daar gaat het om in het leven, het juiste doen voor je naasten.”

“VOOR EEN ZEKER AANTAL DAGEN ZULT GIJ VASTEN, MAAR ZIJ DIE ONDER U ZIEK ZIJN, OF OP REIS, VAST EEN AANTAL ANDERE DAGEN, ER IS EEN LOSPRIJS VOOR DEGENEN, DIE NIET KUNNEN VASTEN, HET VOEDEN VAN EEN ARME. MAAR HIJ, DIE VRIJWILLIG GOED DOET, HET ZAL BETER VOOR HEM ZIJN.” – UIT SOERA DE KOE (TWEEDE HOOFDSTUK VAN DE KORAN)

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 13

VERHALEN “Als de auto koud was, moesten we die starten met zijn drieën.

Ik hield de motorkap omhoog, een ander bediende handmatig de luchttoevoer en een derde persoon in de auto draaide de sleutel om. Met een groots kabaal kwam de twaalfcilinder tot leven. De vlammen die hierbij uit de uitlaat knalden verschroeiden de haren op mijn schenen, maar ik liep de hele dag met een glimlach op mijn gezicht.”

– Tom Wheatley, fotograaf

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 14

VERHALEN

Jongensdroom DOOR BART VERGEER

In april verschenen overal op het internet beelden van een Porsche 917K Le Mans-racer voorzien van knipperlichten en kentekenplaten op de openbare weg.

Een combinatie die zorgt voor een jongensdroomachtig tafereel. Ik sprak met Tom Wheatley, de artiest die de foto’s schoot en deze bewerkte tot welhaast magische platen, over de auto, het project en zijn ontzagwekkende Photoshop-vaardigheden.

De eigenaar van de auto met chassisnummer 037, Claudio Roddaro, kreeg de kentekenplaten niet in zijn schoot geworpen. Hij moest voor de Monegaskische wet bewijzen dat de auto identiek is aan een eerder geregistreerde 917K: nummer 030. Porsche hielp hem hierbij door de geschiedenis van de auto en een chassisplaatje aan te leveren. Grote stapels papierwerk later werd de Porsche geregistreerd.

Met dank aan de ‘omdat het kan’-houding van Roddaro mocht hij de weg op.

Wheatley werkte al eerder samen met Monegask en autoverzamelaar Roddaro, maar maakte déze foto’s voor een Frans autoblad. “Ze houden van mijn stijl en ik ben best goed in het werken onder slechte omstandigheden”, zegt hij lachend. “De hele fotoserie is in tien uur gemaakt en het regende de hele dag.” Het mooie weer monteerde hij zelf in de foto’s met behulp van zijn vertrouwde gereedschap: Photoshop.

Sinds zijn tiende bewerkt Wheatley beelden met het programma.

Op zijn zeventiende legde hij voor het eerst doelgericht auto’s vast op een klassiekershow in Londen met een van zijn vader geleende camera. Hij plaatste de foto’s op het internet en een week later nam het Nederlandse blad Airmighty Megascene contact met hem op.

“De eerste foto’s die ik voor ze nam stonden gelijk op de cover”, vertelt hij luchtig. Zijn carrière als fotograaf was geboren.

DE ARTIEST

DE AUTO

Naam: Thomas Wheatley Nationaliteit: Britse Woonplaats: Toulouse Leeftijd: 25 Website: tomwheatley.eu

Model: Porsche 917K Gewicht: 600 kg Vermogen: 600 pk Zeges: 24u Le Mans ‘70 & ‘71 Waarde: ‘miljoenen’

Acht jaar later, in oktober 2017, vond de Engelsman zichzelf langs een snelweg in Frankrijk met Roddaro. “De lokale politie trakteerde me op vier punten op mijn rijbewijs en een boete van 90 euro, omdat ik uit de kofferbak van een gehuurde Peugeot hing.” Het magazine had aangedrongen op het maken van deze nogal gevaarlijke rolling shots van de tweevoudig Le Mans-winnaar.

Op de meeste van de wereldwijd bekende foto’s stond de Porsche echter stil. De dynamiek ‘shopte’ Wheatley er achteraf in. “Maar deze reeks platen is nog vrij natuurlijk. De mate van bewerking valt mee vergeleken met veel ander werk van me”, zegt hij. “De mogelijkheden met Photoshop zijn eindeloos. Ik heb het onder de knie en dat zorgt ervoor dat ik bijna altijd wel iets van een foto kan maken.”

Met dank aan zijn vaardigheid heeft Wheatley als freelancer een aantal vaste klanten, waardoor hij altijd werk heeft. “Daardoor heb ik absoluut geen spijt van het verruilen van mijn studie voor de fotografie”, stelt de 25-jarige. “In de nabije toekomst zou ik graag grotere projecten beetnemen met meer creativiteit. Ook CGI (Computer Generated Illustrations, red.) en fotografie voor marketingdoeleinden vind ik steeds interessanter.”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 15

VERHALEN

Van oorlogsheld tot lasser DOOR NICK VAN REESCH

Hij kwam vanuit zijn land, naar een nieuw vreemd land, met een verleden om te vergeten en de hoop op een beter leven. Saeed Savareh vocht in de jaren tachtig van de vorige eeuw tegen het Irak van dictator Saddam Hussein. De oorlog tussen Iran en Irak werd gekenmerkt door het grootschalige gebruik van gifgas en chemicaliën. Nu werkt Saeed als lasser. Hij heeft een gezin en hij heeft het in Nederland goed voor elkaar.

IS HET MOEILIJK VOOR JE OM OVER DE IRAN-IRAKOORLOG TE PRATEN?

‘’Toen ik alleen naar Nederland kwam, was het niet makkelijk. Ik sprak de taal niet en moest een verblijfsvergunning aanvragen. De overheid moest natuurlijk wel weten waarom ik gevlucht was. Ik sprak alleen Iraans, maar gelukkig konden we een tolk regelen. Ik heb ze verteld dat ik als Iraanse militair gediend had en tegen Irak heb gevochten. Ik zei dat ik op een gegeven moment uit het leger heb kunnen vluchten. Toen ik uiteindelijk mijn Nederlands paspoort had, konden ze me in Iran niet meer oppakken. Ook kon ik weer teruggaan naar Iran zonder echt gevaar te lopen. Ik heb veel details verteld over mijn ervaringen in het veld.’ ’

‘’HET WAS VAAK HIJ OF IK.’’ WAT STAAT JE NOG GOED BIJ?

Er volgt even een stilte. Saeed kijkt even naar de grond. Daarna begint hij dan te praten: ‘’Het was vaak hij of ik.’ ’

HEB JE MENSEN MOETEN DODEN?

‘’Het was de bedoeling dat je raak schoot, ja. Eén ding is me bijzonder goed bijgebleven. We moesten vaak in dorpen patrouilleren.

Op een gegeven moment kregen we het bericht dat er waarschijnlijk Irakese soldaten op ons afkwamen en dat we het dorp moesten verdedigen tot de laatste man. Voordat we het wisten viel er een bom in het dorp. Helaas heb ik twee andere jongens zien sterven.

Dat beeld zie ik nog goed voor me. Ik kan er nu mee omgaan en heb er geen nachtmerries meer van. Uiteindelijk werd de aanval afgeblazen. Waarom weet ik niet, maar ik denk dat we daar veel geluk mee hebben gehad.’ ’

HOE WAS HET OM NA DIE ELLENDE IN NEDERLAND TE KOMEN?

‘’Moeilijk. Ik heb al mijn familie moeten achterlaten. Ook mijn vrouw kon niet mee. Het eerste jaar woonde ik in een appartement in Zevenaar. Uiteindelijk ben ik in Doetinchem terecht gekomen. Ik ben Nederland dankbaar dat mijn vrouw toen ook kon komen.

Ik heb mijn best gedaan om de taal te leren en we hebben allebei werk gevonden. We hebben twee kinderen en veel vrienden. Ook bezoeken we elk jaar nog familie en vrienden in Iran.’ ’

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 16

DE LAATSTE TIJD IS IRAN WEER IN HET NIEUWS. ER HEERST EEN CONFLICT MET ISRAËL EN NU KONDIGT AMERIKA ‘DE STRENGSTE SANCTIES OOIT’ AAN TEGEN HET LAND. WAT VIND JIJ DAAR ALS NEDERLANDER VAN? ‘’Donald Trump is gek, maar Hassan Rohani (president van Iran) ook. Ze hebben beide kenmerken van machtsvertoon. Ze zouden eens samen een borreltje moeten drinken! Ik ben moslim en drink gewoon alcohol. Ik heb daar geen problemen mee.”

HET LIJKT WEL ALSOF HET NIET OPHOUDT...

‘’Het houdt ook zeker niet op. De hoge mensen in Iran denken anders dan de mensen uit Amerika. Het heeft vaak een ideologische achtergrond. Dat verklaart ook de ruzie met Israël op het moment.

Het lijkt alsof er altijd een oorlog gevoerd moet worden.’ ’

‘’MIJN OORLOG IS AL LANG VOORBIJ.’’ HET LIJKT EROP DAT EUROPA IRAN STEUNT. ZO WILLEN ZE IN TEGENSTELLING TOT AMERIKA DE IRAN-DEAL NIET OPZEGGEN. HOE VOEL JIJ JE DAAR ALS EUROPEAAN MET EEN IRAANSE ACHTERGROND BIJ? ‘’Ik kijk niet door een westerse bril, zoals ze dat noemen. Ook kijk ik niet door een Iraanse bril. Aan alle kanten kloppen er dingen niet.

Ik ben niet tegen Amerika, Europa, Iran of welk land dan ook. Mijn oorlog is al lang voorbij.’ ’

MAAR JE MOET ER TOCH EEN BEPAALD GEVOEL BIJ HEBBEN? JUIST NU DE POLITIEKE SITUATIE WEER SLECHTER WORDT. “Ik hoop dat ze elkaar heel laten.’ ’

WANNEER GA JE WEER TERUG NAAR IRAN?

‘’Ik ga in de zomervakantie weer terug. Meestal blijven we vier weken en bezoeken we familie en vrienden. Mijn verhaal is apart, maar door mijn ervaringen kan ik ook genieten van de kleine dingen. Mijn twee zoons zijn alles voor mij. Ik ben blij dat ik ze een leven zonder oorlog kan geven.’ ’

VERHALEN

Rode Kruis Tracing Team herenigt families DOOR FREDERIKE VAN DER BORDEN

Het is een grauwe maar warme dag. Op de weekmarkt van Dronten staat het witte busje van het Rode Kruis Flevoland Tracing Team. Twee vrijwilligers, Leo Bruens en Piet Stevens, vertellen vol enthousiasme en toewijding over hun werk en het belang ervan.

KUNT U VERTELLEN WIE U BENT EN WAT UW FUNCTIE IS BINNEN HET RODE KRUIS?

Leo: Ik ben Leo Bruens en ik ben vrijwilliger bij het Rode Kruis zoals zovelen. Ik ben coördinator Tracing Flevoland. Dat houdt in dat wij met vier mensen voornamelijk in de asielzoekerscentra in Luttelgeest, Dronten, Almere en binnenkort Zeewolde mensen helpen bij het terugvinden van familieleden.

KUNT U UITLEGGEN WAT EEN TRACING TEAM PRECIES DOET?

Leo: Met een Tracing Team proberen wij familiecontacten te herstellen. De familiecontacten die verloren gegaan zijn door humanitaire rampen, zoals aardbevingen en orkanen, zoals die op Sint-Maarten.

Maar ook in oorlogsgebieden, Syrië, Afghanistan en veel Afrikaanse landen. Die contacten proberen wij te herstellen. Wereldwijd. Voor iedereen. In Nederland hebben wij heel veel vluchtelingen en die zijn vaak familie kwijtgeraakt. Dan gaan we zoeken, als we kunnen zoeken, want de mogelijkheden zijn beperkt.

“DE JONGEN HEEFT LOPEN DANSEN DOOR HET HELE AZC. HIJ WAS ENORM BLIJ.” ZIJN ER OOK VERHALEN WAARBIJ HET GELUKT IS?

Leo: We hebben twee verhalen die we mogen vertellen. We hadden in het azc in Luttelgeest een jongeman, die al vrij vroeg getrouwd was in een land in Afrika. Hij werd vader op zijn zestiende. Hij zat nog op school en de familie van zijn vrouw vond dat hij haar niet kon onderhouden en hij is verstoten. De jongen is van school gegaan, ze zijn uit elkaar gegaan en hij heeft zijn dochter gezien toen ze twee dagen oud was, in het ziekenhuis. Dat was de laatste keer.

Die jongen is via de Afrikaanse woestijn, waar hij is mishandeld, naar Nederland gekomen, omdat hij had gehoord dat zijn vrouw daar asiel had aangevraagd met zijn dochter. Hij had maar één drang: naar Nederland komen om zijn vrouw te zien. Uiteindelijk is hij in 2017 in Nederland gekomen bij het azc in Luttelgeest. Wij kregen het verzoek om met hem te praten en toen kregen wij zijn verhaal te horen. Omdat we wisten dat zij waarschijnlijk in Nederland verbleef, hebben we gekeken via het Rode Kruis of zij toevallig ook een aanvraag tot Tracing had ingediend. En dat was zo, in 2012. We hebben de man uitgenodigd en toen hebben we hem verteld dat we zijn vrouw hadden gevonden. De jongen heeft lopen dansen door het hele azc. Hij was enorm blij.

deden wij dat, want we brengen er ook berichten over. Uiteindelijk had de familie telefonisch contact opgenomen met het Rode Kruis in Den Haag. Maar toen ze het bericht van zijn moeder wilden doorgeven aan de man, konden ze hem niet vinden op Sint-Maarten. Wat bleek was dat de gevangenis was ingestort en een aantal gevangenen hadden ze overgebracht naar Nederland. Zij waren verdeeld over de Nederlandse gevangenissen. Ze wisten echter niet waar hij zat. Uiteindelijk kwamen ze erachter dat hij in Lelystad zat. Leo heeft toen het bericht van de moeder uitgetypt en uitgeprint en naar de gevangenis gebracht. Daar ontmoette hij een beer van een vent met een wat wantrouwende blik in zijn ogen, van ‘wat komen die hier doen?’. Leo heeft toen het bericht doorgegeven en de man heeft ter plekke een ‘Red Cross Message’ geschreven in zijn eigen taal en via Den Haag is het bericht toen afgeleverd bij zijn moeder.

Dat zijn gewoon leuke dingen en daarnaast zijn er ook een hele hoop trieste verhalen. Maar ja, dat hoort erbij.

“SOMMIGE VERHALEN BLIJVEN HANGEN. DAAR DOE JE HET VOOR.” WAAROM HEBBEN JULLIE BESLOTEN OM DIT TE DOEN?

Leo: Je wilt wat doen. Ik doe het nu drie jaar en Piet doet het veel en veel langer. Als je begint, weet je niet waaraan je begint. We moeten cursussen volgen. Het moet je liggen, je moet de verhalen aan kunnen horen en je moet ze van je af kunnen zetten. Je moet empathisch zijn. Er zijn allemaal dingen die erbij komen kijken. Door het doen, krijg je er wel of geen plezier in. Als je er geen plezier in hebt, dan moet je het niet doen. Ondanks alle verhalen die je hoort en relatief snel weer vergeten bent. Sommige verhalen blijven hangen, zoals het verhaal van de jongen uit Afrika. Daar kun je maanden op teren. Daar doe je het voor.

Inmiddels was Piet erbij komen zitten.

Piet: Ik doe dit nu ruim vijf jaar en ik ben net als Leo gepensioneerd, dus we hebben de tijd. Het was enorm druk, want we hadden een enorme toestroom van vluchtelingen. We deden vier à vijf intakegesprekken per week in het azc in Dronten alleen. Het was echt een gekkenhuis. Ik heb enorm veel gesprekken gevoerd met alle mogelijke vluchtelingen. Je krijgt een enorme bak ellende over je heen. Het is natuurlijk heel mooi om een match te vinden maar ook een luisterend oor te bieden.

Het andere verhaal vond plaats op Sint-Maarten. Daar was orkaan Irma. Daardoor zijn een hele hoop mensen van hun familie afgescheiden. We kregen een mailtje met daarin de vraag of wij naar de gevangenis in Lelystad konden gaan. Er was een man die op Sint-Maarten gevangen had gezeten. Hij kwam van het eiland Dominica en daar was alle infrastructuur weg. Daar waren mensen uit Den Haag van het Rode Kruis en die had hij gevraagd of zij zijn familie konden laten weten dat alles goed met hem ging. Natuurlijk 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 17

VERHALEN

“ALS IK IN VROUWENKLEREN ZOU KOMEN HOEFDE IK HELEMAAL NIET TE KOMEN”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 18

VERHALEN

Liever Bobbie dan Bob DOOR SEBASTIAAN VACA De conducteur meldt met een schelle stem dat er iemand op het spoor staat en we niet verder zullen reizen. Vanuit Duivendrecht neem ik de metro richting Amsterdam Centraal en dwalen mijn ogen bezorgd over de borden. “Er zijn problemen met het openbaar vervoer en daardoor ben ik wat later, mijn excuses alvast.”

Het is een oude lift waar ik in stap. Op de vierde verdieping heb ik mijn bestemming bereikt en kijk ik via een groot raam in de galerij uit over Den Haag. Ik bel aan en na enkele minuten wordt er open gedaan. Voor mij staat een vrouw met krullend grijszwart haar. Ze draagt een lange wollen trui met daaronder een rok en hoge bruine laarzen. Ze heeft een opvallende ketting om met felle kleuren en haar lichaam steunt op een bruine wandelstok. “Kom erin, kom erin! Wat leuk dat je er bent.” De zware stem verrast me en voor enkele seconden vergeet ik dat Bobbie een jaar geleden nog Bob was. We lopen langs de keuken waar een vrouw staat te roeren in een pot met eten waarvan ik niet kan plaatsen wat het is. “Dit is mijn vrouw Ineke.” Ik schud haar pols omdat de vrouw naar eigen zeggen natte handen heeft. We lopen door naar de woonkamer waar ik overspoeld word door felle kleuren uit het interieur en waar ik plaatsneem in een bruine grote fauteuil die zijn poten vastgezet heeft in een turquoise tapijt.

Afgelopen jaar kreeg toen nog Bob Sue Maram een beroerte in Ghana. Een man die veel schrijft en zingt verloor toen letterlijk en figuurlijk zijn stem. “Mensen keken me verdrietig aan. Nog steeds komen sommige woorden er nog niet goed uit maar dat is oké. Ik heb toen gezegd: als ik hier ooit goed uitkom dan wil ik doen wat ik altijd al had gewild: me verkleden, een meisje zijn.”

Dus voor me zit nu Bobbie Sue Maram, een 86-jarige vrouw die oorspronkelijk uit Chicago komt. Ze kwam naar Nederland voor de liefde en samen met haar vrouw emigreerde zij toen naar Ghana.

Daar zorgden zij voor gehandicapte kinderen via hun eigen organisatie.

“In Ghana kon ik me niet verkleden want ik denk dat dat verboden is, net als homoseksueel zijn. Toen we na mijn beroerte weer terug kwamen in Den Haag heb ik me direct geschoren. Ik scheerde mijn baard af voor de spiegel. Ik wilde niet de vrouw met de baard in het circus zijn. Ik zei dat ik een meisje wilde zijn.

“IK WILDE NIET DE VROUW MET DE BAARD IN HET CIRCUS ZIJN” Toen ik klein was heb ik me nooit feminien gedragen. Ik zat bij de marine en had een homoseksuele ervaring met een andere man, maar omdat dat verboden is werd ik bang. Dat was in 1953. Als ze je betrappen ga je de gevangenis in. Ik ging bij hem weg, maar ik wist dat er iets was en dat is er ook altijd gebleven.

Ik was niet anders dan veel jongeren in die tijd. Velen waren net zoals ik bang voor wat ze echt voelden. Later schreef ik er theaterstukken, gedichten en liedjes over. Destijds wilde ik een van de jongens zijn en deed daarvoor dus ook mijn best. Me, Tony and Tommy vormden samen ‘The tough Italians’. Vanaf dat ik kind was wilde ik altijd al met meisjes spelen. Maar dat kon niet, ik hoorde met de jongens te spelen.

Toen ik de homoseksuele ervaring had was het geen liefde. Ik hield van die jongen maar ik haatte het. Ik was een homo maar iemand die er niet goed in was en een hetero die zich verkleedde. Toen ik 26 werd trouwde ik met een vrouw. Ik ben in totaal drie keer getrouwd geweest.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 19

VERHALEN

Bij mijn eerste huwelijk was ik nog een kind. Er was niks mis met haar of met mij maar het was een ongezonde relatie. Ik had een baan die ik verschrikkelijk vond, ik was er ook niet goed in. Ik vertelde haar over mijn gevoelens en dat ik transgender ben. Uiteindelijk zijn we gescheiden. Dat ik transgender ben was voor haar niet de reden. We waren beiden onschuldig en schuldig tegelijkertijd. Later trouwde ik nog met twee andere vrouwen die ik het nooit verteld heb omdat ik bang was.”

Bobbie vertelt meeslepend, ik luister aandachtig. Het lijkt of ik er bij was en haar pijn kan voelen. Ons hele gesprek wordt in het Engels gevoerd, Bobbie kan geen Nederlands. Door mijn hoofd spookt constant de angst dat ik haar verkeerd aanspreek. Her, het is een her denk ik steeds. Ik hou het, het hele gesprek, bij you.

“Ik heb een hechte relatie met mijn vrouw en binnenkort zijn we 25 jaar getrouwd.” Bobbie haar ogen glunderen. “Ik heb het Ineke toen ik haar ontmoette direct verteld. Er was iets speciaals aan haar en ik wist dat ze bijzonder was. Toen ik haar vertelde dat ik transgender was liet ik haar een jurk zien en ze zei: ‘dat is een mooie jurk, ik moet naar mijn werk.’ Ze heeft de jurk daarna gewassen en verpest.” Bobbie begint hard te lachen en ik lach mee. Mijn lach verdwijnt snel als ik denk aan hoe het voor Ineke geweest moet zijn. Je zult maar een man hebben die na zoveel jaren huwelijk toch besluit verder te gaan als vrouw, schiet er door mijn hoofd.

“Ze vond het oké, maar ik denk dat ze het ook moeilijk vond. Ik dacht dat ik vreemdging door een jurk aan te trekken. Ze vertelde me dat er in België een man was die hetzelfde had en tegen zichzelf heeft gezegd ‘Nu is het genoeg, ik wil een vrouw zijn.’ Ineke vond dat mooi en op die manier gaf ze mij de goedkeuring om ook een vrouw te zijn. Toen ze me vertelde over de man in België gaf ze me een soort van toestemming.

Ik denk niet dat ik heel anders ben dan hoe ik was. Mensen zeggen dat ik op een vrouw lijk en dat doet me goed. Ik ben zachter. Ik vind het fijn een vrouw te zijn, het past bij me. Mijn vrouw en ik zijn nooit closer geweest en ze weet alles van me.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 20

Mensen die ik spreek zeggen dat ik niet anders ben dan voorheen maar dat ik alleen vrouw ben geworden. Die acceptatie maakt me trots.

In Den Haag kan ik me eindelijk verkleden. Ik durfde de verdieping van ons appartementencomplex eerst niet af. Maar ik merkte dat mensen het leuk vonden wat ik doe. Ik vind mezelf niet heldhaftig maar veel anderen vinden van wel.

Sinds ik vrouw ben pak ik weer meer aan. Samen met Ineke ging ik naar een schoonheidssalon en kreeg ik mooi haar. Verder ben ik naar een show geweest en heb ik zelf gezongen, dat was geweldig. Ik ben gelukkig op deze manier.

Mijn vader leefde tot zijn 87e en mijn opa tot zijn 83e. Ik wil mijn vader verslaan en 90 worden. Ik ben 86 jaar en 10 maanden dus als ik nu sterf sta ik gelijk met mijn vader. Dat zou niet erg zijn want ik voel me goed en ik ben gelukkig als een vrouw. Toch wil ik liever nog even door.”

Het is even stil en ik kijk de kamer rond. Ik laat de woorden van Bobbie bezinken en ik besef me dat ik in aanwezigheid ben van een bijzonder iemand. Ik vraag of mensen ook negatief gereageerd hebben op haar verandering. Bobbie vertelt over de orthodox-joodse gemeenschap waar ze bij aangesloten was. “Zij keurden het wel af. Als ik in vrouwenkleren zou komen hoefde ik helemaal niet te komen. Dat doet pijn. Laatst kreeg ik echter een brief van een rabbijn uit Chicago die aangaf dat God er voor me is en altijd bij me zal zijn, zelfs nu ik vrouw ben. Dat hij mij vertelde dat ik een goede jood ben deed me goed.”

Bobbie loopt met me mee naar de deur en zet in de gang luidkeels een nummer in. We dansen en ze draait rondjes in de kamer om me heen. Bij de deur pakt ze mijn hand en bedankt me voor het gesprek.

Ik loop naar de lift maar Bobbie roept me terug. “Nog één ding.

Gisteren bracht ik het afval naar beneden en omdat dat best wel zwaar is kwam een vrouw naar me toe en zei: ‘mevrouw ik help u wel even.’ En dat voelt als geluk.”

VERHALEN

If I had a pair of gonands I’d answer all those phoneheads And make some kinky calls And I wouldn’t be so nervous Cause my fetish would be serviced If I only had the balls She would tell me she’s Madonna And ask me do you wanna?

Well that would take me to the prink I could quit my medication And enjoy self gratification With no visits to my shrink I am sadly wed My wife detest my wins But she would understand This urge for hers and hims She could reserect my member And help me to remember The thrills I’ve never had ~Bobbie 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 21

REIZEN

REIZEN

Uitgaan in Hanoi: op de vlucht voor de politie DOOR THOMAS DILLEMA Boven het geronk van scootertjes, dreunende housemuziek, kletterende pannen en luidruchtige conversaties buldert een zware stem uit “POLICE!!!”. In een razend tempo trekken de barjongens hun stoelen en tafels naar binnen in het smalle straatje in het centrum van Hanoi.

Twee jongens kijken machteloos toe hoe ook hun tafeltje in een vlugge beweging, de dampende Hotpot incluis, weg getild wordt door een knokige Vietnamees, die zich sprintend en tierend een weg baant door de angstige menigte, terwijl de kokendhete bouillon er in de pot wild op los klotst. Met een snelheid van jewelste stormt de razende maniak het restaurantje binnen. Omstanders duiken aan de kant om een derdegraadsbrandwond te voorkomen. In alle paniek rennen de twee reizigers, al struikelend, naar binnen.

De spanning is om te snijden, je zou een speld kunnen horen vallen.

Stapvoets rijdt er een politietruck het straatje in. Van galmende, vrolijke schreeuwstemmen is geen sprake meer en de muziek is haast volledig gedempt. Achterop de auto zitten drie agenten die stoïcijns door de ramen van de omliggende barretjes turen. Het type ambtenaar waar je maar beter geen grappen mee kan uithalen. De straat houdt haar adem in...

Enkele minuten eerder gaat het er voor Vietnamese begrippen nog gemoedelijk aan toe. Een doodgewone lenteavond in Hanoi, de hoofdstad van Vietnam. Bestuurders van de roestige tweewielers racen roekeloos langs elkaar heen, waarbij er veelvuldig blikken worden gekruist met de op de loer liggende dood. Het eeuwig hectische verkeer wordt geflankeerd door plastic stoeltjes, ijzeren tafels en de schreeuwende lokale bevolking: Geïmproviseerde terrasjes die worden ingekleurd door dansende sigarettenrook en de damp van vers gekookte maaltijden, die op hun beurt als traktatie voor de neus dienen. Te midden van de sfeervolle, Aziatische entourage schuiven er twee vreemdelingen aan. Verwonderd aanschouwen ze het Oosterse schouwspel dat zich op de straten voltrekt.

BESTUURDERS VAN DE ROESTIGE TWEEWIELERS RACEN ROEKELOOS LANGS ELKAAR HEEN, WAARBIJ ER VEELVULDIG BLIKKEN WORDEN GEKRUIST MET DE OP DE LOER LIGGENDE DOOD.

In al hun gestaar is het de twee jongemannen niet opgevallen dat er een vrouwtje bij hun tafeltje is komen staan. Met lachende ogen hoopt het vrouwtje de jongens haar aan spiesen geregen aardappeltjes te verkopen. Het gegeven dat de jongens al op hun maaltijd aan het wachten zijn, lijkt de verkoopster niet van haar stuk te brengen; ze blijft volharden. Haar onderhandelingstrucs combineert ze zelfs door te helpen bij het opscheppen van de noedels uit de zogeheten Hotpot. Het pruttelende, met bouillon gevulde pannetje kookt onder toeziend oog van de aardappeldame twee roze gekleurde garnalen gaar. Inmiddels zijn de reizigers aan haar aanwezigheid gewend geraakt. Ze laten de aardappeldame geduldig wachten op een succesvolle verkoop.

De twee Westerlingen genieten van de Vietnamese specialiteiten, de harde muziek, de onverstaanbare gesprekken van buurtbewoners en het met ijs gevulde Hanoi beer. Het is het soort chaos dat deel uit maakt van het Zuid-Aziatische ritme. Toch kan de sfeer in één keer omslaan, zo bleek ook op deze ogenschijnlijk normale woensdagavond.

Langzaamaan verschijnt er een zekere opluchting bij het restaurantpersoneel: De kust is weer veilig. De zware stem die eerder waarschuwde voor politie krijst nu: “PARTY!!” Zijn enthousiaste aankondiging doet de festiviteiten buiten weer losbarsten. Danseressen rennen de straat op om de feestgangers van een denderend optreden te voorzien, drugsverkopers komen de omliggende steegjes uit geslopen en ook het verkeer begint weer onverstoort door de straat te razen. Wanneer de jongens aan de restauranteigenares vragen waarom de politie te pas en te ompas het feest plat kan leggen, moet de vrouw het antwoord schuldig blijven. “I don’t know.” Dit zijn gewoon de regels en daar moet men het mee doen.

Geklaagd wordt er niet, de Vietnamezen vinden hun weg wel in het communistische regime.

Met een lach op het gezicht sjokken ze in stilte door een stad die nooit in slaap lijkt te komen.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 23

WERELDKAART

De Verenigde Staten, het land van “bigger and better”. De laatste tijd waan ik mij steeds vaker terug in het land waar ik deze zomer op vakantie ging. De westkust, een ware aanrader. De prachtige natuur in combinatie met de bijzondere steden vormt een paradijs voor mensen die snel afgeleid zijn. - Stèfan Leusink

Vier weken rondtrekken met familie door Macedonië en Albanië. Bij aankomst op het vliegveld merkten we dat de mensen niet subtiel waren tijdens het staren. Het viel mij op dat we de enigen waren met een kleurtje. Mensen keken ons na alsof we een attractie waren. Niet met vreemde gedachtes, maar met bewondering. Uitspraken als “I love your skin colour” en “You’re my family too” werden gewoonte van de dag. We liepen constant over een rode loper. We begonnen onszelf family Brown te noemen. Dit festijn van een maand lang maakte het vreemd om weer te landen in Nederland, waar we niet meer onder de aandacht stonden. Family Brown was niet meer. - Tyeisha Felipa Nederland, maar dan altijd lekker weer… dat leek me sterk… kon dat? Jazeker! Op Curaçao spreek je Nederlands, drink je Heineken en doe je boodschappen bij Albert Heijn. - Stèfan Leusink

Ghana is een land van tegenstellingen, naast de enorme sloppenwijken waar de rieten daken de met klei gemaakte muren bij elkaar houden staan luxe villa’s met grote televisies waar de Ghanese versie van goede tijden slechte tijden op te zien is. We delen de kleren uit aan een moeder met negen kinderen. De cultuur van Ghana schrijft voor dat wanneer je iets krijgt van iemand je altijd iets dient terug te geven. De moeder komt terug met een zak van vijf kilo pinda’s. Na vriendelijk geweigerd te hebben, omdat het gezin anders niks te eten zou hebben, komt de moeder terug met een ander geschenk. Een paar minuten later zit ik in de bus met een levende kip op schoot.

- Sebastiaan Vaca

Onze aarde zit vol met verhalen. Onze redactieleden vertellen hun meest bijzondere reisverhalen.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 24

WERELDKAART Het is ongeveer twaalf uur ‘s nachts en in heel Lapland is het nog licht. Langs de smalle, slingerende wegen volg je de noorderzon naar het noordelijkste puntje van Europa: de Noordkaap. De hoge bomen heb je een behoorlijk aantal kilometer terug achter je gelaten en alleen de kleine struikjes vullen het rotsige landschap op. Voor je je weg kan vervolgen moet je stoppen voor de overstekende rendieren die allesbehalve bang lijken te zijn en gewoon op hun dooie gemakje midden op de weg hun maaltje opeten. Aangekomen op de hoogste bestemming voelt als het binnenstappen van je fantasie. Een dromerig beeld waarin je het heldere water niet van de strakblauwe lucht kan onderscheiden. - Myrthe van de Pol

India - Om vier uur midden in de nacht vond ik rust in een land dat bekend staat om haar drukte. Het mausoleum de Taj Mahal was het eerste wereldwonder dat ik van mijn lijst kon afvinken. De van tevoren gecreëerde angst dat het paleis niet zo indrukwekkend zou zijn in het echt verdween bij zonsopkomst.

Uitkijkend over de prachtige omliggende tuinen en de heilige rivier Yamuna heb ik urenlang op de grond naast het monument gezeten, niet terug willend naar de chaos en hectiek van de stad. - Laura Brinkman

De kapotte huizen en de borden die het gevaar voor mijnen aangeven zorgen voor de sinistere sfeer wanneer je de binnenlanden van Bosnië doorrijdt. Echter heeft Bosnië ook nog een andere kant, steden als Mostar, Sarajevo en Tuzla trekken de aandacht van steeds meer toeristen.

In Sarajevo vind je op elke hoek van de straat een waterpijplounge waar de steegjes blauw staan van de rook. Mostar daarentegen is een stad vol cultuur, de historische brug die in de oorlog opgeblazen werd door de Kroaten is weer heropgebouwd en trekt veel bezoekers die toekijken hoe de lokale mannen van de dertig meter hoge brug springen voor geld.

- Djura Tjoelker 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 25

CURAÇAO

LAPLAND

BOSNIË

REIZEN

“Toch was het geluk bij een ongeluk in mijn gastgezin” DOOR LANA KROON

Nienke Taalman (18) gaat een jaar in Amerika wonen.

Ze heeft contact gehad met haar gastgezin en is klaar voor vertrek. Na negen maanden appen, bellen en skypen hoort ze dat ze niet terecht kan bij het aan haar gematchte gastgezin. Een maand later dan gepland vertrekt zij toch naar Amerika, zonder te weten waar ze gaat wonen in haar tussenjaar. De organisatie, Education First, zou haar pas onderweg op de hoogte brengen.

HOE HEB JE JOUW EXCHANGE YEAR ERVAREN?

“Ik heb in het begin wel veel problemen gehad met waar ik naartoe zou gaan, maar onderweg kwam ik erachter dat ik na de Welcomedays (introductiedagen) in New York naar Missouri zou gaan. Ik had tijdens de Welcomedays wel een beetje last gehad van heimwee.

Toen ik vanuit New York naar Missouri ging, stond mijn toekomstige gastgezin op mij te wachten. Er was iets fout gegaan met formulieren waardoor ik mijn eerste dag niet met hen door kon brengen.

Dat was erg jammer. In plaats daarvan moest ik met een andere vrouw mee en zij heeft mij de hele dag in Springfield rondgereden.

Ik ben overal geweest: bij haar thuis, in de Shoppingmall en op een verjaardagsfeestje. Ik was daarna helemaal kapot en had een jetlag.

De volgende dag moest ik alweer vroeg opstaan, omdat ik naar school moest. Het was daardoor een moeilijk begin. Toch was het een geluk bij een ongeluk. Het was een super leuk gezin, omdat ik een goede band had met mijn gastmoeder en er vier jongere kinderen waren die ik ook als broertjes en zusjes beschouw. De high school was heel leuk, omdat iedereen de moeite neemt om je te leren kennen en je welkom te heten. Ik heb leuke mensen leren kennen die mij heel veel betrokken met activiteiten.”

WAS DE STAP GROOT OM EEN JAAR WEG TE GAAN?

“Jazeker, want anders zou ik aan mijn opleiding beginnen. Heel veel mensen die ik ken hebben een tussenjaar genomen, maar naar Amerika gaan en daar een hele nieuwe cultuur leren kennen en allemaal nieuwe mensen om je heen hebben is best wel eng. Ik had aan het begin ook best wel heimwee, maar de mensen die ik daar heb leren kennen spreek ik nog steeds elke dag. Ik ben daar uiteindelijk heel erg close mee geworden en dat heeft mij geholpen om meer zelfstandig te zijn.”

WAT WAREN DE HOOGTE- EN DIEPTEPUNTEN?

“Mijn hoogtepunt was denk ik dat ik met mijn gastgezin naar Wisconsin ging. Zij hebben daar een eigen huisje. Wisconsin ligt helemaal tegen de Canadese grens aan en ons huisje lag erg afgelegen. De natuur was erg mooi en in de zomer is het 35 graden en in de winter -15 graden. Verder heb ik veel reizen gemaakt en dat was heel erg gaaf. Ik heb twee van mijn beste vrienden daar leren kennen en de hele ‘High School ervaring’ is echt gaaf. Het is hoe je het in films ziet: de football wedstrijden, prom en homecoming.’ ’.

Het eerste waar ik aan denk als dieptepunt is mijn IEC (International Exchange Coördinator). Dat is een hulppersoon die je helpt als je problemen hebt, bijvoorbeeld met je gastgezin of andere sociale problemen. Ik heb haar laten weten dat ik heel erg last van heimwee had, maar heel vaak was zij er niet of heeft ze niks van zich laten horen. Ik werd op een gegeven moment niet meer uitgenodigd, want dat was ze ‘vergeten’. Het was geen hulppersoon, maar meer het tegenovergestelde.”

WAT IS HET RESULTAAT NA JOUW EXCHANGE YEAR?

“Mijn Engels is beter geworden, dat is heel fijn. Je maakt ook sneller contact met mensen, want je bent daar alleen dus je moet wel op mensen afstappen. Ik zou niet meer een jaar weggaan met EF, want ik zat gewoon in een slechte situatie. Ondanks dat geloof ik wel dat het een goede organisatie is, want ze proberen taalcursussen en exchange years wel goed te regelen en anderen hebben wel een top ervaring gehad.

“GO THERE – BE THERE – LEARN THERE” – EDUCATION FIRST

WAT IS EDUCATION FIRST?

Education First (EF) is een wereldwijd taalonderwijsbureau opgericht door Bertil Hult in 1965. De onderwijsinstelling geeft studenten de kans om te kunnen studeren in het buitenland. EF biedt verschillende taalcursussen aan: van taalreizen, taalkampen, internationale voorberei dingsprogramma’s voor Engelse universiteiten tot een volledig studie jaar in het buitenland. De taalcursussen worden aangeboden in ver schillende periodes vanaf 2 weken tot 52 weken.

De onderwijsinstelling geeft onderwijs in 7 verschillende talen: Engels, Spaans, Duits, Italiaans, Frans, Japans en Chinees (Mandarijn). De onderwijsinstelling bevat meer dan 500 eigen scholen en 50 kantoren over de hele wereld.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 27

REIZEN

Reizen of werken? Waarom niet allebei?

DOOR MYRTHE VAN DE POL

Wij noemen ze Digitale Nomaden. Gezinnen, jonge ondernemers en anderen die zwervend en werkend de wereld rondtrekken. Het klinkt als een groots avontuur. Dat is het leven waar het gezin van Diana & Steven voor heeft gekozen net als de 23-jarige Mick van Zadelhoff.

Beiden hebben ze niet veel meer nodig dan een laptop, een busje en een grote rugzak om maanden op pad te zijn. Je werkt terwijl je reist en je reist terwijl je werkt.

Waarom is leven op één plek niet voldoende?

Mick: “Ik ben altijd op zoek geweest naar avontuur. Steeds weer op

een nieuwe plek zijn heeft die charme Je ontdekt zo tenslotte veel meer over de culturen en over jezelf. En daarbij vroeg ik mij ook gewoon af of het wel écht nodig was iedere winter te gaan zitten koukleumen. Ik vertelde vroeger altijd dat ik met een versleten camper naar de gekste plekken in Oost Europa was geweest met mijn ouders, broers en zussen. Daar begon het dan ook denk ik. Ik zit inmiddels op 32 landen in dit continent.”

MICK VAN ZADELHOFF IS NOG MAAR 23 JAAR EN HEEFT NU AL MEER GEZIEN DAN VELEN OOIT ZULLEN ZIEN. VANAF HET MOMENT DAT ZIJN OUDERS BESLOTEN TE EMIGREREN NAAR FRANKRIJK ONTDEKTE HIJ ZIJN AVONTUURLIJKE DRANG EN DAAR BEGON ZIJN REIS. MET EEN ONLINE MARKETING STUDIE ALS ACHTERGROND KON HIJ EEN EIGEN BEDRIJF OPRICHTEN EN ZIJN LEVEN ALS DIGITALE NOMADE BEGINNEN. HIJ REGELDE EEN BUSJE, EEN BED EN VERTROK. TEGENWOORDIG GEEFT HIJ OOK TRAININGEN AAN NIEUWE NOMADEN. “OP DEZE MANIER HOOP IK ANDEREN TE INSPIREREN HETZELFDE TE DOEN ALS WAT IK DOE. IK GEEF DE TRAININGEN OMDAT IK GELOOF DAT WE OP DEZE MANIER MEER ‘WERELDBURGERS’ CREËREN EN WE ZO MAKKELIJKER DE WERELD OM ONS HEEN KUNNEN BEGRIJPEN. DAT GEEFT ME HOOP.”

Kan je het vakantiegevoel en de werkplicht scheiden?

Mick: “Nee. Soms zit ik aan de telefoon in een salesgesprek terwijl er in mijn andere hand een cocktail opwarmt in de zon. Het hoort er een beetje bij en zo erg vind ik dat niet. “Zolang ik maar niet teveel werk en doe wat ik leuk vind en dat is gelukkig het geval. ” Diana & Steven: “Sinds we voor dit bestaan hebben gekozen konden we zelf onze dagen invullen. Daarom hebben we het gedaan.

Vakantie en werk lopen bijna naadloos in elkaar over. Dat betekent niet dat ons werk niets voorstelt. Wij werken hard en hebben in het verleden echt moeten bikkelen om rond te komen.”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 28

REIZEN

DIANA EN STEVEN ZWERINK ZIJN FULL- TIME WERELDREIZIGERS EN SINDS EEN PAAR JAAR OUDERS. HET COMBINEREN VAN EEN GEZIN MET DEZE LEVENSSTIJL IS IETS WAT ZE NOG AAN HET ONTDEKKEN ZIJN. BEIDE KINDEREN ZIJN GEBOREN TOEN ZE IN MEXICO WAREN EN OPGEGROEID IN HET REIZENDE BESTAAN. “WE WETEN NIET HOE HET VOOR DE KINDEREN IS. DE OUDSTE IS AL 2,5 JAAR. MAAR WE PROBEREN HET ZO GOED MOGELIJK AAN TE VOELEN EN TE VRAGEN.” VOLGEND JAAR GAAN ZE PROBEREN LANGER OP DEZELFDE PLEK TE BLIJVEN ZODAT DE KINDEREN OOK NAAR SCHOOL KUNNEN. OOK WILLEN ZE MINSTENS DRIE MAANDEN IN NEDERLAND BLIJVEN, ZODAT DIT WEL DE THUISBASIS BLIJFT. “WAT ALS EEN PAAL BOVEN WATER STAAT IS DAT HET GEZIN VOORAAN STAAT. HET DOEL VAN ONS BEDRIJF IS NIET DE WINST MAAR DE MOGELIJKHEID OM VEEL TIJD MET HET GEZIN DOOR TE BRENGEN. ALS DE KINDEREN WAKKER ZIJN, ZIJN ONZE LAPTOPS DICHT.”

Wat vinden ze thuis van de keuze?

Diana & Steven: “Iedereen vindt onze keuze bijzonder en mooi maar soms misschien wat vreemd. Toch ervaren we allemaal, wij ook, de nare gevolgen van elkaar missen. Helemaal wanneer er heftige dingen, of juist mooie dingen gebeuren. Overlijdens, geboortes, huwelijken. Dat missen we wel.

Wat we wel merken is dat het contact intensiever is geworden. Met onze ouders, broers en zussen. Als je elkaar ziet vertel je ook dat je elkaar mist. Daar komen altijd wel tranen bij kijken.”

Mick: “Die vinden het alleen maar leuk. Al was het voor mijn zusjes wel even een dingetje. Die kregen erg het gevoel dat wat zij deden ‘saai’ was en er daardoor een kloof tussen ons ontstond. Ik ben daarom gestopt het leven van een Digitale Nomade te romantiseren en eerlijk tegen hen en tegen mezelf te zijn. Er is namelijk niets mis met een ‘gewoon’ leven en er is niets ‘geweldigs’ aan een leven als Digital Nomade. Beide zijn manieren van leven waar je jezelf in moet kunnen vinden en waar je zelf voor moet kiezen. Andere vrienden vonden het toffe shit en eigenlijk zei iedereen ‘dat ze dat ook wel zouden willen’. Tussen willen en doen zat dan schijnbaar ook een grote kloof die tot nu toe alleen ik van de vriendengroep durfde te overbruggen.”

Hoe zou het zijn om nu te moeten terugkeren naar een ‘normale’ manier van leven?

Diana & Steven: “Dat kunnen we niet meer, dat willen we niet meer en dat gaan we ook niet meer doen. We houden teveel van samen ondernemen en van de vrijheid die daarbij komt kijken. Zelf onze dagen indelen en kiezen waar we zijn. In welke cultuur we willen leven en in welke taal we willen spreken. Als het blijkt dat één van ons, dus wij of de kinderen, niet meer de lol hebben gaan we op zoek naar een manier om dat te verbeteren. Maar helemaal terug is uitgesloten.”

Mick: “Die manier van leven is niets voor mij. Is het wel normaal om 40 uur per week te werken op een kantoor en op een vaste plek te wonen? Wij mensen zijn tenslotte van oorsprong nomadisch. Denk aan de tijd van de jagers en verzamelaars. Maar om de vraag niet te ontwijken, normaal doen kan gelukkig altijd nog, maar wanneer ik daaraan toe ben en of ik daar überhaupt aan toe kom, dat blijft een grote vraag.”

FOTO’S DOOR STEVEN & DIANA ZWERINK 25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 29

ETEN

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 30

ETEN

Het vloeibare goud DOOR JOHN VAN WEEGHEL

Bij het binnenlopen van de winkel word je meteen begroet door muren die vol staan met bruine knuppels. Een grote hal vol met honderden verschillende bieren. Bovenop de stellingen staan glazen in alle vormen en maten en verschillende merken bier. De plafonds hangen vol met vlaggetjes en aan de wanden hangen plankjes met daarop lege bierflesjes. In een hoekje van de winkel staat nog een verlaten opstelling om bier te brouwen. We zijn bij ‘Burg Bieren.’ De winkel is bijna 25 jaar geleden geopend door Jan van Wilgenburg. Inmiddels heeft de winkel meer dan 2500 verschillende bieren van over de hele wereld. Tegenwoordig beheert zijn dochter de winkel en houdt hij zich nog vooral bezig met de rondleidingen en het brouwen van bier in het aangrenzende pand.

HET ONTSTAAN

Het is allemaal begonnen in de jaren ’80 in de schuur van Jans’ ouderlijk huis. Hier brouwde hij vaak in de winter samen met zijn broer Aart bier. “In het begin moesten we het allemaal zelf een beetje uitzoeken. We hadden natuurlijk geen internet en moesten het doen met een paar boekjes”, vertelt Jan. Voor zijn werk kwam Jan vaak in België en daar werd hij groot fan van de speciaal bieren.

Geïnspireerd door de bierwinkels in België besloot Jan er één te openen in Nederland. Toen hij de winkel opende in ’95 verhuisde het ‘brouwerijtje’ naar een speciaal ingericht hoekje in de winkel.

Hier werd zo’n zestig liter bier per keer gebrouwen. Jan had altijd al de droom om een echte brouwerij te beginnen. Dit gebeurde dus ook. Samen met broer Aart heeft hij de wasstraat die aan de winkel vastzit eigenhandig omgebouwd tot brouwerij. Zelfs de kelder is met de hand uitgegraven. In deze nieuwe brouwerij kan maar liefst 700 liter vloeibaar goud per keer worden gebrouwen.

DE BIERTUNNEL

Van Wilgenburg heeft in de loop der jaren een heel complex neergezet aan de putterweg in Ermelo. Naast de winkel zit de brouwerij waar één keer in de twee weken bier wordt gebrouwen. Naast deze brouwerij zit het biercafé ‘De Hazeburg’, onder de panden ligt een tunnel waardoor het café en de winkel met elkaar verbonden zijn. Door deze tunnel loopt een ‘biertunnel’, waardoor een soort gondelbaan voor flesjes bier gaat. Hierdoor kunnen mensen alle soorten bier uit de winkel in het café bestellen. De flesjes worden in een rekje aan de baan gehangen en gaan in een ijskoud bad van een speciale vloeistof. Na een paar minuutjes in het bad gaat het rekje verder door de buis naar het café. Daarna kan het lekkere koude biertje rechtstreeks naar zijn nieuwe eigenaar.

BIERBROUWEN

Maar hoe wordt bier nou eigenlijk gemaakt? Allereerst heb je natuurlijk water nodig. Dit wordt rechtstreeks veertig meter diep uit de grond onder de brouwerij gepompt. Het water wordt verwarmd en hierbij gaat gerstemout. Deze gerstkorrels komen bij de lokale molenaar vandaan. Nadat de korrels er weer uit zijn gefilterd wordt er gekeken naar hoeveel suiker in het brouwsel zit. Dit bepaalt namelijk het alcoholpercentage van het bier. Hierna gaat de hop erin en wordt de hele boel gekookt. Vervolgens gaat het bier naar grote ketels in de kelder waar er gist aan wordt toegevoegd. Na een week in deze ketel te hebben gegist kan het gist er weer uit en vertrekt het bier naar de koude kelder. Hier blijft het nog zo’n vier weken nagisten. Na dit alles kan het bier de fles of een fust in.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 31

RECEPTEN

Studentenmaaltijd

Voor sommige studenten bestaat koken uit twee uitersten. Aan de ene kant heb je vieze, naar plastic smakende kant-en-klaarmaaltijden van de Jumbo. Het andere uiterste: aangebrande piepers, spaghettislierten in je haar en rode saus op het plafond. Voor al die anti-keukenprinsen en -prinsessen heeft onze redactie een menu opgesteld. Deze gerechten zijn studentbudget vriendelijk, lekker, en het allerbelangrijkste: simpel om te maken. Dus grijp je blenders, kookwekkers en aardappelpers en ga de strijd aan!

Bon appetit!

Voorgerecht:

Gerookte zalmbonbon Ingrediënten: 12½ g verse bieslook ½ Elstar appel 150 g rauwkostmix radijs 2 el Griekse yoghurt 2 el mayonaise 200 g gerookte zalm 40 g rucola 1 el olijfolie frisse citroen

Bereidingswijze: Was de appel en snij hem door midden, je hebt maar de helft nodig. Rasp de appel met de schil en snij de bieslook fijn. Voor de mensen die niet om kunnen gaan met een mes is er altijd nog de mogelijkheid om de bieslook fijn te knippen met een schaar. Pak een bakje en meng hierin de rauwkostmix, geraspte appel, de bieslook, yoghurt en de mayonnaise en breng dit op smaak met peper.

Neem vier bakjes en vul deze elk met een stuk vershoudfolie, let daarbij op of je genoeg folie over houdt aan de randen. Verdeel vervolgens de zalm over de bodems van elk bakje.

Zorg dat de onderkanten en zijkanten goed bedekt zijn. Verdeel vervolgens de rauwkost over de bakjes. Vouw de randen van het vershoudfolie over de vulling en draai deze als een strakke toffee dicht. Bewaar de zalmbonbons in de koelkast totdat je ze serveert.

Verdeel de rucola samen met een scheutje olie over de borden. Plaats de zalmbonbons op de rucola en garneer dit met de overige bieslook.

Hoofdgerecht: Preiquiche

Ingrediënten: 5 preien 10 plakjes bladerdeeg Een kilo kaas (naar keuze) Ham uit blik 3 gele uien Eigeel Boter

Bereidingswijze: Snijd de prei in ringen en was het vervolgens met koud water. Doe de prei in een grote pan en kook het in ongeveer 6 minuten. Giet de prei af en laat hem even rusten.

Snijd de ui, kaas en ham in grove stukken. Meng alle ingrediënten in een grote kom en doe hier een beetje peper en zout bij.

Vet het bakblik in met boter.

Bekleed het bakblik met bladerdeeg en vul dit met de preivulling. Bestrijk het bladerdeeg met eigeel voor een lekkere bruine korst. Bak de quiche vervolgens 50 minuten in een voorverwarmde oven op 180 graden.

Laat de quiche na het bakken 10 minuten staan.

De laatste stap is heerlijk smullen!

Nagerecht:

Oreo Tiramisu Ingrediënten: 250 ml slagroom 250 gr mascarpone 1 kopje koffie 30 gr poedersuiker 10 lange vingers 1 rol oreo koekjes

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 32

Bereidingswijze: Klop de slagroom lobbig. Je weet dat de slagroom op ‘lobbig’ niveau is wanneer je het rechtop kunt vormen, maar de slagroom uiteindelijk nog wel weer inzakt. Voeg op het laatste moment de mascarpone en poedersuiker toe en klop de slagroom nu romig. Schenk de koffie in een diep bord en doop de lange vingers er ongeveer 10 seconden in. Breek 1 lange vinger in stukjes, leg die op de bodem van het glas en schep het slagroommengsel er op.

Doe daar vervolgens wat verkruimelde Oreo koekjes over, en dan weer een laagje slagroom.

Breek dan nog 1,5 lange vinger in stukjes, en leg die bovenop de laag room. Steek als laatste wat stukjes Oreo rechtop bovenin de slagroom. Je kunt dit direct serveren, of een paar uur in de koelkast laten opstijven.

Voor de echte diehards onder ons: bij de koffie kun je ook een scheut van je favoriete likeur toevoegen.

RECEPTEN

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 33

ETEN

FOODselverspilling op festivals

DOOR FLOOR DOORNWAARD De dagen zijn langer, het weer wordt beter, de broeken worden korter. Kortom: het festivalseizoen is begonnen. Elke maand zijn er door het hele land festivals te vinden. Hot and happening op dit gebied zijn foodfestivals. Er wordt veel ingekocht, want door de gratis toegang tot het festival is er nooit bekend hoeveel man er komt.

Maar al dat eten dat overblijft, waar gaat dat dan heen?

PUUR probeert dit juist anders aan te pakken. Een van de eisen aan de standhouders is om geen eten weg te gooien. Van Vliet: “Wij selecteren standhouders niet alleen op de duurzame productie van het eten, maar ook op wat er daarna mee gebeurt. Al onze standhouders hebben een manier om het overgebleven voedsel te verwerken in iets anders. Anders mogen ze hier niet staan.”

Livemuziek en heerlijke geuren komen je tegemoet wanneer je door de poort van het PUUR foodfestival in Vaassen loopt. Geen doorsnee foodfestival, want het festival richt zich alleen op duurzame producten. Reguliere standhouders mogen hier dan ook niet staan.

Standhouders verkopen biologische honing, aardbeien en duurzame kleding. Bij sommige stands krijg je zelfs een biologisch afbreekbaar plasticbakje voor je frietjes. Glazen worden schoongespoeld en herbruikt. Er zijn koffiefoodtrucks, hamburgerkraampjes en foodtrucks compleet gewijd aan vis. Voor ieder wat wils. “Vanavond had iedereen zin in wat anders: mijn dochter heeft nacho’s, ik heb vis en mijn vrouw koos voor een soepje. Ideaal!”, zegt bezoeker Mark van Leeuwen uit Vaassen.

Bob de Vries van Burgers&MORE: “Wij maken van onze overgebleven burgers een saus voor door de spaghetti. Dat is echt mijn favoriete maaltijd. Dat kan je wel zien toch?”, vertelt hij lachend terwijl hij over zijn buik wrijft. Maar sommige standhouders vriezen na afloop gewoon alles in. “Mijn diepvries en die van mijn kinderen zitten propvol!”, vertelt Wim Kommer, eigenaar van een visfoodtruck.

Andere standhouders schenken bijvoorbeeld hun vlees aan fabrieken die hondenvoeding produceren.

Maar wat gebeurt er met de restjes? Jaarlijks gooien we volgens het Voedingscentrum ruim 40 kilo per persoon aan eten weg. Dat betekent dat 14% van de boodschappen in de prullenbak belandt. Vooral tijdens evenementen zoals verjaardagen en bruiloften wordt er veel voedsel weggegooid. “Deze cijfers zijn erg verontrustend,” vertelt Willem van Vliet, organisator van foodfestival PUUR.

“AL ONZE STANDHOUDERS HEBBEN EEN MANIER OM HET OVERGEBLEVEN ETEN TE VERWERKEN

IN IETS ANDERS. ANDERS MOGEN ZE HIER NIET STAAN’’

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 34

Ook wordt er rekening gehouden met hoe druk het die dag is.

“Wanneer het vijf uur is stoppen wij met het maken van nieuwe verse soepen. Zo beperken wij de overgebleven liters soep,” vertelt Inge de Vries, standhoudster van Fresh. Inge vertelt dat foodfestivals leuk en gezellig zijn, maar er moet wel rekening gehouden worden met het milieu. “Ik stond vorig jaar op een festival waar een foodtruck gewoon al het overgebleven eten weggooide. Ze hadden er het hele weekend al gestaan en al te veel voedsel over om zelf op te eten. Alle worstenbroodjes gingen de container in. Zo zonde.”

Maar niet alleen PUUR probeert de verspilling tegen te gaan. Ook de foodevenementen van TREK, die door het hele land plaatsvinden, hebben regelingen wat betreft duurzaamheid. Organisator Estelle Blaak legt in een geschreven antwoord uit: “Het voedsel dat bij onze festivals overblijft doneren wij aan de voedselbank van de stad waar we dat weekend waren. Het overgebleven eten varieert heel erg.

Elk festival hebben we ongeveer dezelfde standhouders, maar in elke provincie blijft er ander voedsel over. Zo is het ook elke keer voor ons een verrassing wat we doneren.”

Bij de uitgang van festival PUUR reageert Willem van Vliet: “Een initiatief als TREK, dat overgebleven eten doneert aan de voedselbank, is ook een hele mooie. Maar bij ons krijgt iedereen de ruimte om zelf een oplossing te vinden.”

ETEN

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 35

SPORT

SPORT

GEEN DAGHAP MEER VOOR SNELDERS DOOR JUSTIN POLMAN Voetbalclub Quick’20 voelt als thuis voor Ryan Snelders. Toch vertrekt de aanvoerder van het eerste elftal na acht jaar naar HHC Hardenberg. Hij vertelt over de vijf dingen die hij gaat missen (als kiespijn) bij de Oldenzalers: de gezelligheid, het ritme, de daghap, het complex en de mensen.

3. Het vlees van Mark 19 ‘’Een gedeelte van de groep gaat meestal na wedstrijden een daghap eten bij restaurant Markt 19. Het is elke keer een verrassing wat we krijgen, telkens is het wat anders. Ik ben dol op vlees.

Er is altijd discussie hoe laat we gaan, sommigen willen lang in de kantine zitten en anderen willen eten. Ik reserveer, dus ik bepaal de tijd. Haha.’ ’

1. De gekken in mijn team ‘’Ik zit in een donders gezellig team. Alle jongens zijn prettig in de omgang, zowel tijdens het voetballen als buiten het veld. Dit merkte ik toen we een keer in Megapark waren. Hoe later het werd, hoe gezelliger. Ik kwam erachter wat voor gekken ik in m’n team heb.

Jongens die normaal gesproken wat rustiger zijn, gingen helemaal los.

Alcohol zou hierin ongetwijfeld een rol hebben gespeeld.

De vaste kern is wat afgebrokkeld de laatste jaren. Eerst vertrok Reuven (Niemeijer red.), daarna Rens (van Benthem red.) en na dit seizoen verlaten Felix (van Berkel red.) en ik de club.’ ’

4. De tribune van Markt 19 ‘’Het hoofdveld van Quick is prachtig. De ligging van het veld is goed en de balt rolt lekker. In de wintermaanden hoor je spelers nog wel eens klagen, maar dat gebeurt niet als het zonnetje schijnt en het veld is gesproeid.

Ook de herbouwde tribune is mooi, in tegenstelling tot die van sommige andere clubs in onze competitie. Die van brandhout.’ ’

2. De massagetafel ‘’Ik heb bij Quick een standaard ritme. Ik ga op trainingsavonden altijd met de fiets naar de vereniging. Dit duurt ongeveer een half uur en is heerlijk als de zon schijnt. Rond een uurtje of zeven kom ik aan, waardoor ik als eerste mijn enkels kan laten tapen. Hierna ga ik in de gymzaal m’n lichaam opwarmen voor de training. Als de training erop zit, begin ik aan de terugreis op de fiets.

Aan het begin van het jaar gaf ik training aan de E1 van Losser, wat op dezelfde avonden viel als de trainingen bij Quick. Hierdoor moest ik me haastten, was ik later aanwezig en lagen de jongens eerder dan ik op de massagetafel. Dit heb ik niet als prettig ervaren. Inmiddels ben ik gestopt met trainingen geven.

Het ritme bij HHC zal even wennen zijn, omdat het anders is. Ik moet vijftig minuten rijden met de auto en de trainingen beginnen eerder.’ ’

“ TRIBUNES VAN SOMMIGE IN ONZE COMPETITIE LIJKEN WEL BRANDHOUT” 5. De mensen ‘’Ik vind het leuk om een band op te bouwen met mensen en dat heb ik bij Quick zeker gedaan. Lekker dollen met hen over wedstrijden is iets wat ik graag doe. In de korte tijd dat jij en ik nu op het sportpark zijn, heb ik ongeveer al vijf bekende koppen begroet bij naam. Een aantal mensen van Quick hebben al gezegd volgend seizoen bij HHC te komen kijken.

In het bijzonder ga ik Gerard van de Meer missen. Hij is sportmasseur bij het eerste van Quick. Het voelt vertrouwd als hij m’n enkels in tape. Terwijl hij dit doet, ouwehoeren we vaak over voetbal.

Gerard is een eigenwijze man. Als je die tegen je hebt, dan kan hij je het lastig maken. Stel je bent te laat voor tapen, dan kan hij je zo een half uur extra laten wachten.’ ’

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 37

SPORT

“Je moet er wel echt voor gaan leven, anders lukt het niet!”

DOOR STÈFAN LEUSINK

Bo de Vries is pas 19 jaar en hockeyscheidsrechter.

Om die droom waar te maken moest ze veel achter zich laten. Haar eigen hockeyteam, vriendinnen en vrije zaterdagen. Nu staat ze ieder weekend als dame van 19 twee herenteams in bedwang te houden en is ze hard op weg om Nederland te veroveren als bondsscheidsrechter voor de Koninklijke Nederlandse Hockeybond (KNHB).

WANNEER WIST JE EIGENLIJK DAT JE BONDSSCHEIDSRECHTER WILDE WORDEN?

“Mijn familie heeft ook altijd gefloten op hoog niveau, mijn moeder is scheids, mijn vader, neefjes, nichtjes, dus eigenlijk is het er wel met de paplepel ingegoten. Toen begon ik bij mijn plaatselijke hockeyclub een paar wedstrijden te fluiten, en sinds een jaar ben ik ook echt bondsscheidsrechter.”

BONDSSCHEIDSRECHTER WORD JE NIET ZOMAAR TOCH?

“Nee, zeker niet. Iedereen die ambitie heeft om te fluiten begint op zijn of haar eigen club. Daar word je opgeleid tot clubscheidsrechter en dan mag je officieel fluiten. Maar als je nog een stapje hoger wil, ga je voor ‘clubscheidsrechter +’. Dat is voor mensen die het fluiten echt leuk vinden en er ook beter in zijn dan de rest. Als je dit diploma hebt kan je doorgaan voor Bondscheidsrechter. Je wordt dan begeleid door de KNHB en zij beoordelen je leertraject en de wedstrijden die je fluit. Aan het eind doe je je ‘Proeve van Bekwaamheid’ en dan kijken ze of je het fluiten zelfstandig kan.”

DAT TRAJECT KOST VEEL TIJD, LIJKT ME…

“Jazeker! Het land is opgedeeld in districten en wij zijn district ‘Oost’.

Daarbij horen zowel Gelderland als Overijssel. Dus als je in Enschede woont en op zaterdag een wedstrijd moet fluiten in Wageningen ben je al gauw anderhalf uur kwijt voor de heenreis en anderhalf uur voor de terugreis. Dus het kost je wel je dag.”

“MET DEZE KEUZE VOELDE HET ALSOF IK MIJN VRIENDINNEN ECHT IN DE STEEK LIET”

BO, JE BENT PAS 19 JAAR. IS HET MOEILIJK OM MANNEN EN VROUWEN DIE VEEL OUDER ZIJN DAN JIJ ONDER CONTROLE TE HOUDEN TIJDENS DE WEDSTRIJD?

“Nee, dat valt reuze mee. Ik ben van mezelf al vrij dominant. Verder ben ik één van de vijf vrouwen die fluiten in district ‘Oost’. De andere 55 scheidsrechters zijn allemaal mannen. Ik merk dus dat ik wel een soort van gunfactor heb bij de hogere mannenteams. Dat klinkt raar, maar ik heb het idee dat ze anders met mij omgaan dan met mijn mannelijke collega’s uit het district.”

DENKEN ZIJ MISSCHIEN: “HET IS BO, ZE MAG EEN FOUT MAKEN”?

“Ja. Aan de ene kant helpt me dat, maar aan de andere kant moet ik mij vaak twee keer zo hard bewijzen als mijn collega’s. Sommige mensen denken namelijk dat ik hier zomaar ben ingerold omdat de KNHB meer vrouwelijke bondsscheidsrechters wil. Ze verwachten dus niet altijd veel van me. Dat is lastig om mee om te gaan, maar als je die hindernis eenmaal hebt gehad is het de volgende keer dat je ze fluit weer helemaal prima.”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 38

SPORT JE HEBT OOK LANG ZELF OP HOOG NIVEAU GEHOCKEYD, VOND JE HET LASTIG OM DAT ACHTER JE TE LATEN?

“Ja, ontzettend! Ik ben bij een relatief kleine club opgegroeid en heb altijd met dezelfde meiden gehockeyd. Dat zijn echt je vriendinnen geworden en om dat achter te laten was erg moeilijk. Het voelde echt alsof ik mijn vriendinnen in de steek liet.”

WAAROM HEB JE DAN TOCH DIE KEUZE GEMAAKT?

“In het begin heb ik nog geprobeerd om de keuze uit te stellen.

Ik floot alleen op zaterdag zodat ik zondag met de meiden een wedstrijd kon spelen. Maar als je echt iets wil, in mijn geval zo hoog mogelijk fluiten, kan dat eigenlijk niet. Toen ik ging studeren heb ik de knoop doorgehakt en ben ik vol voor het fluiten gegaan.”

HET LEVEN VAN EEN SCHEIDSRECHTER GAAT NIET OVER ROZEN, ZE KRIJGEN VAAK NOGAL HET EEN EN ANDER TE VERDUREN. HEB JIJ WELEENS GEKKE DINGEN MEEGEMAAKT? “Ja, maar dat komt zelden van de spelers. Het is meestal het publiek waarvan de kritiek komt. Het nadeel hieraan is dat je er als scheids niet zoveel aan kan doen. Een coach of een speler stuur je het veld af, maar dat kan bij het publiek niet. Dat kan soms best vervelend zijn.”

WAT IS HET LASTIGSTE MOMENT DAT JE OOIT HEBT MEEGEMAAKT?

“Dat kwam niet eens van een speler, een coach of het publiek. Toen ik in mijn opleiding zat had ik in een zaalwedstrijd erg slecht gefloten.

Na afloop kwam mijn beoordelaar van de KNHB naar me toe en in plaats van me op te peppen boorde hij me helemaal de grond in. Dat vond ik zo erg dat ik daarna helemaal geen zaalwedstrijden meer wilde fluiten.”

HEEFT DAT MOMENT JE OOK STERKER GEMAAKT?

“Jazeker, het is een harde wereld, maar uiteindelijk wil je beter worden. Het hoort erbij, ik wist nu dat ik iedere wedstrijd de concentratie moest opbrengen en om er vol voor te gaan. Ik sta nu nog steviger in mijn schoenen.”

“HET PLEZIER DAT IK ERAAN BELEEF, HET VOLDANE GEVOEL ALS IK VAN HET VELD AFLOOP EN DE 22 MAN DIE JE COMPLIMENTEREN OVER DE WEDSTRIJD IS HET MOOISTE.” WAT ZIJN JE AMBITIES?

“Bondscheidsrechters worden ook op niveau ingedeeld. A is het hoogste niveau, F het laagst. Ik zit nu op niveau E en ik wil op korte termijn erg graag naar niveau D. Ooit wil ik het A-niveau bereiken natuurlijk. Heb je de kampioenswedstrijd Kampong tegen Amsterdam gezien?”

JAZEKER! “Daar staan A-scheidsrechters op. Het lijkt me zo gaaf om daar ooit te mogen staan maar met een universitaire studie is dat erg lastig te combineren. Voor nu wil ik eerst naar niveau D. Het belangrijkste is gewoon dat ik goede beoordelingen krijg en veel wedstrijden blijf fluiten. Het plezier dat ik eraan beleef, het voldane gevoel als ik van het veld afloop en de 22 man die je complimenteren over de wedstrijd is het mooiste.”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 39

LIFESTYLE

LIFESTYLE

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 40

LIFESTYLE

Wat maakt ons gelukkig?

DOOR JOHN VAN WEEGHEL

Het bbp (bruto binnenlands product) houdt geen rekening met de gezondheid van onze kinderen, of het plezier van hun spel, of de kwaliteit van het onderwijs. Het omvat niet de schoonheid van onze poëzie, de kracht van het huwelijk, de diepgang van ons publieke debat, of de integriteit van onze publieke ambtenaren. Het meet alles met één maat, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt.” Hoewel deze legendarische woorden al werden gesproken door Robert Kennedy in 1968, werd in Nederland tot voorkort nog vooral gekeken naar het bbp als het om de welvaart in ons land ging. In 2016 besloot het kabinet dat er een ‘monitor brede welvaart’ moest komen. Vanaf dit jaar brengt het CBS jaarlijks de monitor uit. In deze monitor wordt er dus ook gekeken naar de gezondheid van de bevolking, het milieu, veiligheid, de samenleving en naar werk en onderwijs in ons land. Oftewel: waar worden we echt gelukkig van? Deze vraag legde ik voor aan onze redacteurs.

STÈFAN LEUSINK

“Afgelopen voorjaarsvakantie was ik op skivakantie met de familie.

Ik ging er ’s ochtends vroeg uit en nam de eerste lift naar het topje van de berg. Daar ging ik in mijn eentje van de piste af. De geprepareerde piste was nog helemaal glad en ik trok als eerst met mijn ski’s sporen door de sneeuw. Ik kon rustig in mijn eentje van het uitzicht genieten en op mijn eigen snelheid lekker hard van de piste af, maar eigenlijk ben ik altijd wel gelukkig. Op de piste was het geluk nog net iets groter.”

DJURA TJOELKER

“Ik kan het me nog goed herinneren. Toen ik een jaar of twee-en-half was werd mijn broertje geboren. Ik sliep bij mijn opa en oma en ’s ochtends ging ik continu uit bed om aan mijn opa en oma te vragen of mijn broertje al geboren was. Nadat mijn vader had gebeld dat hij dan eindelijk was geboren, ging ik met mijn opa en oma weer naar huis. Ik was zo blij en hyper dat ik van mijn ouders mijn nieuwe broertje nog niet mocht aanraken.”

“Ik kan sowieso, naarmate ik ouder word, steeds meer genieten van de kleine dingen.”

THOMAS DILLEMA

“Als ik vrijdags thuiskom, weekend heb en lekker op de bank ga zitten met een biertje of een wijntje. Het is misschien wel simpel, maar ik kan er echt van genieten, even geen zorgen meer over school of andere dingen. Ik kan sowieso, naarmate ik ouder word, steeds meer genieten van de kleine dingen.”

TYEISHA FELIPA

“Het was een normale doordeweekse dag en een vriendin van mij, die de volgende dag jarig was, vroeg of ik even meeging naar de stad. Ik had stiekem nog een andere vriendin geregeld en wat cadeautjes voor haar gekocht. Als verrassing gingen we samen met z’n drieën uiteten.”

ERWIN BLOEMA

“Gisteren was ik nog echt gelukkig. Ik had een afspraak gemaakt met een gedragswetenschapper voor deze praktijkweek, waarvan ik een euforisch gevoel kreeg. Naar dat gesprek kijk ik ook echt uit. Ik wil alles weten over haar onderzoeken en haar ervaringen.”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 41

LIFESTYLE

Veel glitter en big hair

“IK HEB LIEVER EEN TROTSE FAMILIE, MAAR DAT LEVERT JE GEEN KROON OP. HET GAAT NATUURLIJK OM WAT DE JURY VAN JE VINDT. DAAROM DOE JE TEN SLOTTE MEE. HET TRAJECT IS AL ONTZETTEND LEUK, MAAR IEDEREEN HOOPT OP EEN PLEKJE IN DE LANDELIJKE FINALE.”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 42

LIFESTYLE

DOOR DJURA TJOELKER “ALLE HAKKEN MOETEN AAN” wordt er geschreeuwd backstage. Nadeige, Christina en Elysha de drie winnaressen van Miss Beauty of Groningen 2017 moeten nog in de make-up, iedereen is druk bezig met de laatste touch ups en de gouden en zilveren jurkjes voor de openingsdans worden aangetrokken. “Alle meisjes naar de coulissen, we gaan zo beginnen”, roept Sanne Roffel, organisator van Miss Beauty of Groningen. De spotlights gaan aan en de gordijnen gaan open. “Welkom bij de finale van Miss Beauty of Groningen 2018.”

Gabrielle geeft toe dat ze het ermee eens is. “Ik heb liever een trotse familie, maar dat levert je geen kroon op. Het gaat natuurlijk om wat de jury van je vindt. Daarom doe je tenslotte mee. Het traject is al ontzettend leuk, maar iedereen hoopt op een plekje in de landelijke finale.” In elke provincie wordt er een provinciale finale gehouden.

Bij deze finale worden er drie meiden gekroond. Een Miss Teen, een Miss Beauty en een Miss Intercontinental. Op de landelijke finale strijden de provinciale winnaressen tegen elkaar voor de titels Miss Teen of the Netherlands, Miss Beauty of the Netherlands en Miss Intercontinental of the Netherlands. “Als je dan wint mag je internationaal”, vertelt Gabrielle.

Om 12 uur ’s middags waren de meiden al aanwezig in het Kielzog in Hoogezand voor de make-up en het haar, dat gedaan werd door een team van visagisten en haarstylisten. De spanning was nog ver te zoeken. Om de beurt gingen de meiden zitten om zich te laten opmaken. ‘Veel glitter en big hair’, lijkt het motto van de verkiezing te zijn. “Het gaat om veel meer hoor,” zegt Gabrielle Silva (17) lachend.

Ze is finalist van Miss Teen of Groningen. “Het gaat ook om je innerlijk, hoe je bent naar de andere meiden en je moet natuurlijk ook iets kunnen vertellen. We hebben namelijk een hashtagronde.” Bij het woord hashtag draaien de hoofden. Is de hashtagronde gevreesder dan de beruchte bikinironde? “Ja, de bikinironde gaat alleen om je lichaam, bij de hashtags pak je een kaartje en weet je niet wat je krijgt.

Je kunt een makkelijke hashtag krijgen zoals zorg of missverkiezing, maar je kunt ook een lastige krijgen zoals Donald Trump, H2O of global warming. Wanneer je een lastige krijgt kun je wel meer punten scoren”, antwoordt Gabrielle. Punten scoren? “Ja, je krijgt overal punten voor. Je moet stemmen verzamelen, geld ophalen voor het goede doel en natuurlijk inzet tonen tijdens het traject. Veel mensen denken dat het alleen om de finale zelf gaat, maar dat is zeker niet zo.” Gabrielle geeft aan dat ze even in de make-up moet. Ze gaat voor krullen in haar haar. “Voel ik me toch fijner bij dan wanneer ik het stijl laat.”

Om 19:30 uur is het zo ver. Alle meiden lijken er klaar voor te zijn en de gordijnen gaan open. Door de hele zaal galmt het nummer ‘Survivor’ van Destiny’s Child. De meiden lopen op en het publiek begint te schreeuwen en te juichen. Iedereen heeft een eigen favoriet die ze zo goed mogelijk willen aanmoedigen. Een finale verloopt in vier rondes. Het begint met een openingsdans en eindigt met de kroning.

Na de openingsdans begint de voorstelronde waarin alle meiden door de presentator voorgesteld worden. De één houdt van pasta, de ander trekt aan haar oren wanneer ze schrikt en iemand anders koopt soms vijf chocoladerepen. Na de bikinironde en de galaronde is het tijd voor dé hashtagronde. De angst is op het gezicht van de meisjes te lezen wanneer ze naar voren moeten komen om een kaartje te trekken. Het ene meisje houdt een mooi verhaal bij de hashtag ‘Donald Trump’ waar een andere door de mand valt bij de hashtag ‘transgender’. Voor het publiek doet het er echter niet toe of een meisje het goed doet of niet. Iedereen juicht voor zijn favoriet.

Om die reden lijkt het niet zo erg dat iemand geen goed antwoord geeft.

Rond een uur of vier begint de generale repetitie. De emoties lijken hoog op te lopen en de stress bij de organisatie slaat toe. De dans gaat niet goed; eigenlijk heel slecht. Veel meiden weten niet wat ze moeten doen.“Jullie moeten echt beter je best gaan doen. Over een paar uur staan jullie hier voor je ouders en je vrienden. Zorg ervoor dat je de dans kent”, roept Sanne Roffel. Ze vermijdt het woord jury.

“Wanneer ik de jury erbij haal, beginnen de meiden de spanning te voelen en dan focussen ze zich minder op dat ze het nu goed moeten doen. Sommige meiden krijgen een black-out door de zenuwen.

Dat probeer ik te vermijden.”

Na een kleine pauze breekt het moment van de waarheid aan. Wie worden er gekroond tot Miss Teen, Miss Beauty en Miss Intercontinental van Groningen? Alle meiden komen voor de laatste keer met z’n allen het podium op en in willekeurige volgorde wordt de top drie opgenoemd. Ze beginnen met de Miss Teen. Drie meiden, waaronder Gabrielle, worden naar voren geroepen. Eerst wordt de 2nd runner-up (3e plek) benoemd. Daarna is het moment van de waarheid daar. “Miss Teen of Groningen 2018 is geworden…” roept Sanne Roffel, waarna er tromgeroffel klinkt: “GABRIELLE.”

“MISS TEEN OF GRONINGEN 2018 IS GEWORDEN…”

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 43

LIFESTYLE

“Soms kan een tattoo meer zeggen dan woorden” DOOR LANA KROON Zwart-wit of in kleur, in verschillende vormen en maten. Een tatoeage als permanente versiering op het lichaam. Van een afstand ziet het eruit als een leuk plaatje, maar soms schuilt er een bijzondere gebeurtenis of een mooi verhaal achter. Verhalen die niet makkelijk vergeten worden en door een tattoo zijn vereeuwigd. Vier vrouwen met vier verschillende verhalen vertellen over hun tatoeages.

“Identiteit kan worden opgesplitst in persoonlijke en sociale identiteit. De persoonlijke identiteit verwijst naar wat mensen van elkaar onderscheidt en de sociale identiteit omvat eerder wat mensen al dan niet met elkaar verbindt. Ze zijn niet altijd van elkaar te onderscheiden, maar ze belichten eerder een verschillend deel van de identiteit.” – A. Lemma (2010) Under the Skin: A Psychoanalytic Study of Body Modification

CHAREL DEMMERS

JAZZ DIKS

“Mijn ouders hebben altijd tattoos gehad, dus ik ben ermee opgegroeid. Ik heb het altijd heel erg mooi gevonden. Toen mijn neefje overleed heeft dat heel veel impact op me gehad en ik heb daar ook heel lang mee gezeten. Uiteindelijk heb ik een tattoo laten zetten om het op de een of andere manier te verwerken. Meteen vanaf het moment dat ik hem had laten zetten voelde het alsof ik het kon verwerken. Het voelt alsof mijn neefje toch nog een beetje bij mij is.

Mijn tweede tattoo staat op mijn onderarm; drie rozen. Deze heb ik laten zetten als een soort eerbetoon aan mijn opa en zijn achternaam. Ik heb mijn opa nooit gekend en mijn moeder is de laatste die ‘de Roos’ als achternaam draagt. Mijn ouders hebben mij altijd verteld dat ik heel erg op mijn opa lijk en dat ik een supergoede band had kunnen hebben met hem. Vandaar dat ik voor deze tattoo heb gekozen.

“Ik heb tatoeages genomen omdat ik het erg mooi vind. Mijn ouders hebben ook tatoeages, dus het zit in de familie en ik ben ermee opgegroeid. Mijn tatoeage is een anker met een quote uit de serie ‘Teen Wolf ’. Ik ben zelf depressief geweest en de quote die in mijn tattoo staat helpt mij herinneren dat ik dicht bij mezelf moet blijven.

Voordat ik deze tatoeage nam had ik al meerdere tattoos. Ik denk dat de stap voor mij makkelijker was om een tatoeage te zetten. Een tattoo is iets wat je nooit kwijt kan raken en bij een ketting kan dat wel gebeuren.”

IRIS BUURMAN

“Vijftien jaar geleden heb ik een tumor in mijn knie gehad. Daarvoor ben ik een jaar onder behandeling geweest. Ik heb achttien chemokuren gehad en een hele zware operatie. Ze hebben een donorbot, kunstknie en twee pinnen geplaatst. Op de laatste dag, 24 april 2003 ben ik ontslagen uit het ziekenhuis. Dat is ook van mijn verjaardag.

Vijf jaar na die datum werd ik genezen verklaard en dat vond ik zo’n mooie datum dat ik 24 04 ’08 op mijn voet heb getatoeëerd. Deze datum is een herinnering dat ik de kanker heb overleefd.

Ik heb voor een tatoeage gekozen omdat het voor eeuwig op je lichaam blijft staan. Het is voor mij een hele mooie overwinning en op deze manier draag ik dat altijd bij me.”

Iris Buurman Een tattoo en een ketting zie ik als twee hele andere dingen. Een tattoo is iets permanents waar je aan vast zit. Het is iets wat je je leven lang met je mee draagt en waar je goed over na moet denken.

Als je dan een tattoo hebt met een betekenis die klopt voor jou, dan vormt het je tot wie je bent. Ik zie mijn tattoos als iets dat bij mij hoort en ze beschrijven een deel van mijn leven. Een ketting zou nooit zo’n emotionele waarde voor mij kunnen dragen. Het draagt veel emotionele waarde met zich mee als je een tattoo hebt en soms kan een tattoo meer zeggen dan woorden kunnen. Dit vind ik heel mooi. Daarom ben ik elke dag nog blij en trots dat ik deze tattoos heb laten zetten.”

RENATE MULLER

Lana Kroon

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 44

Charel Demmers

“Ik heb een tattoo genomen omdat ik het mooi vind. Mijn zusje Jody heeft mij gevraagd of ik dezelfde tatoeage wilde zetten. Mijn zusje is heel dankbaar dat ik er altijd voor haar ben en door deze tattoo zijn wij met elkaar verbonden. Zij heeft mijn naam en ik heb haar naam in morsecode in de vorm van een pijl. We hebben de tatoeage op dezelfde plek laten zetten, dus zo is onze relatie vereeuwigd.

Voor mij is mijn tatoeage mijn sieraad en het is iets blijvends, dus je kan het ook niet kwijtraken.”

LIFESTYLE

Horoscoop JUNI 2018

DOOR MYRTHE VAN DE POL EN JADE VAN DEN BERG

Steenbok 22 dec. - 20 jan.

Je auto gaat het begeven, net als je liefdesleven. Waar je ook in rijdt, het gaat altijd mis. Vooral als je naam Joyce is. Pak liever de fiets. Is ook beter voor je financiĂŤn en wees eerlijk, daar kun je echt wel wat hulp bij gebruiken. Pas deze maand ook op voor herten.

Stier 21 apr. - 20 mei Hou op met je school te verstieren! Je hoeft nog maar twee weken. Nu nog falen is het niet waard. Laat je ook niet afleiden door vluchtige liefdes. This person is not here to stay.

Maagd 23 aug. - 22 sep.

Hello maagd! Nu je toch geld te over hebt, vul dan ook even je zomergarderobe aan.

Probeer wel de kleur geel te vermijden, dit trekt meer dan alleen muggen aan.

Waterman 21 jan. - 20 feb.

Juni wordt een goede maand voor jou. Op school loopt alles op rolletjes en ook in de liefde heb je geluk. Probeer de rust die je bezit ook toe te passen op financieel gebied, tenzij je je zomervakantie in bed wilt doorbrengen.

Tweelingen 21 mei - 20 jun.

Probeer deze maand liften te vermijden. Voor je eigen veiligheid. Zo kweek je wel een echte summer body en dat garandeert een positieve wending in je liefdesleven.

Weegschaal 23 sep. - 22 okt.

Je luiheid aan het begin van dit schooljaar eist nu zijn tol. Zet je schouders er nog even onder, want je gaat een fantastische zomervakantie tegemoet.

Alles gaat jou meezitten.

Vissen 21 feb. - 20 mrt.

Komende maand wordt druk en stressvol voor je.

Op school moet je moeite doen om geinspireerd te blijven, maar geef niet op!

Jou wacht een bijzondere zomervakantie. In het water zul je iemand tegenkomen die je in liefde zal doen geloven. Raak alleen niet verstrikt in het leven van een ander.

Kreeft 21 jun. - 22 jul.

Ram 21 mrt. - 20 apr.

Jouw ongeduldige houding zorgt voor veel irritatie bij vrienden en familie. Doe eens iets liefs voor ze om te laten zien dat je wel degelijk om ze geeft. Laat wat liefde toe in je leven. Oh,. en pas deze maand op voor mannen in een rood shirt.

Leeuw 23 jul. - 22 aug.

Financieel gezien gaat het met jou helemaal goed.

Liefde zit er voor jou echter niet in. Dat geeft niks! Je hebt deze maand nodig om tot rust te komen. Doe dat ook, en blijf weg van koeien.

Oh la la! Je liefdesleven staat in vuur en vlam!

Geniet ervan zolang het nog duurt, want volgende maand is het over. Net als je liefdesleven gaat het deze maand ook goed met je geldzaken, want no way dat jij nog je eigen drankjes betaalt.

Schorpioen 23 okt. - 22 nov.

Boogschutter 23 nov. - 21 dec.

Ga op zoek naar je eigen creativiteit; dat heb je nodig.

En hou op met het steken van de mensen om je heen, ze bedoelen het goed!

Vorige maand heb je een financieel dieptepunt bereikt.

Juni wordt beter! Waag eens een poging met iemand die het tegenovergestelde van je type is. Je zult blij worden verrast.

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 45

REDACTIE

DE REDACTIE

HEBA DAKKAK OPMAAK

FREDERIKE VAN DER BORDEN OPMAAK

DJURA TJOELKER CHEF

JADE VAN DEN BERG OPMAAK

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 46

JOHN VAN WEEGHEL

DAAN VAN EENDENBURG EINDREDACTIE

BART VERGEER

FLOOR DOORNWAARD EINDREDACTIE

JOYCE SIEMONS CHEF

ERWIN BLOEMA

REDACTIE

JUSTIN POLMAN

LUCIA ESCOBAR

LANA KROON EINDREDACTIE

LAURA BRINKMAN

NICK VAN REESCH

SEBASTIAAN VACA OPMAAK

STEFAN LEUSINK

TYEISHA FELIPA OPMAAK

MYRTHE VAN DE POL CHEF

THOMAS DILLEMA

25 MEI 2018 | REDACTIE JN1E 47

NWSNOW | JN1E