Ethnicity magazine web by jouzw

HOW CULTURES INFLUENCE CITY LIFE

HOMO IN MAROKKO “IK VREESDE VOOR MIJN LEVEN”

NAOMI CAMPBELL

STRIJDT VOOR DIVERSITEIT IN DE MODE

CITIES OF THE WORLD

RABAT, LONDEN EN NEW YORK

ETHNICTY

22 10 HALLO WITTE MENSEN HOOFDREDACTEUR Milan Captein ADJUNCT-HOOFDREDACTEUR Ilse van Beesten

SOCIAL MEDIA Koen Lipman Michaela Nova ADMIN Gijs Groeneveld VORMGEVERS Milan Captein Ilse van Beesten Roy Rijsdijk

WHITE MODELS ONLY De roep om meer gekleurde modellen

CONCRETE JUNGLE Sfeerimpressie van New York

NAOMI CAMPBELL ‘Etnische diversiteit is een evolutie’

BLACK FEMINSM ‘Je moet verschillen tussen sekse aanpakken’

KLEURLOZE BOEKEN Waar is het zwarte hoofdpersonage?

THE BRONX Een probleemwijk in de bloei

HOOFDEINDREDACTEUR Nina Klaassen EINDREDACTEUREN Maurice Mazenier Laura Rekić

INHOUDSOPGAVE

24 16

LONDENSE STREET ART 22

MAGISCH MAROKKO Sfeerimpressie Rabat

OP DE VLUCHT Ilyas Sulema over zijn lange reis door Europa

MILLWALL ‘De meest gehate voetbalclub van Engeland’

38 32

AÏCHA ECH CHANNA De beschermengel van ongehuwde moeders

PERSVRIJHEID Taboes in de Marokkaanse pers

LONDON LIFE Sfeerimpressie van de wijken in Londen 3

HOMO IN MAROKKO ‘Het kan zijn dat iemand de overheid inlicht, dan heb ik een probleem’

ANOUSHA NZUME Boegbeeld in de strijd tegen het anti-racisme en de schrijfster van de bestseller Hallo witte mensen

Every model matters Model zijn in Istanbul in plaats van Milaan, puur omdat je de ‘juiste’ maten niet hebt. Een van de meest voorkomende vormen van discriminatie in de modeindustrie, net zoals de eeuwenoude discriminatie op basis van etniciteit. DOOR ILSE VAN BEESTEN

“I

probleem aan te pakken is mensen bewust maken van dit feit.

k ben altijd bang dat ik iets kapot maak bij het passen van een nieuwe creatie”, lacht Nathalie Bollen (19) terwijl modeontwerpster in de dop Lufiene Weustink (21) twee faux-fur jurken uit een tas haalt. Ze ploft naast een bruine panterprint jurk op de bank en vertelt over haar ervaringen als blank, Nederlands model in Istanbul. “In eerste instantie werd me beloofd dat ik naar Milaan mocht gaan, maar daar had ik de juiste maten niet voor. Hier eisen ze een maximale heupomvang van 90 cm, dat is ongeveer maat 32, en mijn omvang is 92 cm. Hoe hard ik ook trainde en hoe zeer ik me ook aan mijn koolhydraatarme dieet hield, ik kreeg de ‘juiste’ maten niet. Discriminatie in de mode-industrie komt veel voor, ook op het gebied van etniciteit.”

BEPERKTE WIL Grote Nederlandse modebladen als Harper’s Bazaar en Elle hebben in 2016 maar één gekleurd covermodel gehad. Vogue Nederland zelfs geen één. Karin Swerink, hoofdredactrice van Vogue, gaf in eerste instantie het beperkte aanbod van donkere modellen als verklaring hiervoor. Later nuanceerde ze dit door te zeggen dat ze niet genoeg benadrukt had dat ze een grote waarde hecht aan diversiteit in de modellenwereld. De wil is er dus wel, maar daar houdt het op. Althans, zo lijkt het bij de huidige generatie influencers. BLACK MODELS MATTER Leila Aigbedion, model en oprichtster van #BlackModelsMatter, zet zich in voor donkere, achtergestelde modellen. Ze is geboren in Nederland en heeft Nigeriaanse en Liberiaanse roots. “Anno 2017 worden modellen met verschillende etniciteiten nog steeds ongelijk gerepresenteerd. Ik blijf er positief over dat deze ongelijkheid ooit weg zal zijn en ik probeer daar zelf ook aan bij te dragen. Ik hoop vooral dat Nederland het goede voorbeeld laat zien door te beginnen met naar elkaar luisteren. Ooit waren wij

De meeste modellen in magazines zijn wit, en zijn daarmee geen correcte afspiegeling van onze samenleving. Influencers uit de modewereld, onder wie hoofdredacteuren van grote modebladen, roepen al jaren om meer diversiteit, maar tot op heden is er nog weinig veranderd. Op de catwalk gaat de ontwikkeling sneller en zie je steeds meer etniciteiten, maar de magazinewereld blijft achter. De meest effectieve manier om dit

ETHNICITY

erg multicultureel en had iedereen respect voor elkaars cultuur. Nu is dat helaas niet meer zo, dus ik vind dat Nederland het woord ‘multicultureel’ niet meer mag gebruiken totdat wij met elkaar voor verandering hebben gezorgd”, aldus Aigbedion.

persoon. Dat was echter helemaal geen model, maar gewoon iemand die in de winkel werkte waar de shoot was. Heel apart.” PROFESSIONALS Lifestylejournalist en fashion activist Janice Deul strijdt met haar eigen platform ‘Diversity Rules’ voor meer diversiteit in magazines en de modewereld. Door het houden van Ted Talks en het organiseren van evenementen probeert ze de industrie bewust te maken van de ongelijkheid in de mode-industrie. “Bladen registreren niet alleen, maar ze regisseren ook. Dus wanneer je alleen maar blond, blank en slank in de bladen ziet, denk dat je onbewust dat de andere kant er niet toe doet. Dat heeft niet alleen invloed op je zelfbeeld, maar beïnvloedt ook hoe anderen naar je kijken en vice versa. Mode heeft een belangrijke en bepalende rol te vervullen”, aldus Deul.

“De industrie zit vast aan het idee dat alleen blanke modellen populair zijn.” TOEKOMSTIGE GENERATIE Studenten zijn de generatie van de toekomst en hebben een uitgesproken mening over de aanpak van deze kwestie. Laura de Wilde (26) studeert Mode & Fashion aan het Amsterdam Fashion Institute en is half Colombiaans. Ze is ontevreden over de representatie van verschillende etniciteiten in de mode-industrie en vindt het opmerkelijk dat haar school geen expliciete aandacht aan dit onderwerp besteedt. “Ik vind eigenlijk dat dat wel zou moeten, maar studenten zijn er zelf wel steeds meer mee bezig. Ik kies bewust welke modellen ik wil gebruiken om mijn collecties te presenteren, maar wie ik kies hangt van de collectie af. Wanneer ik een fragiele, zachte collectie heb gemaakt, wil ik geen stoer model. Ik kijk niet naar iemands huidskleur, maar of het een compleet plaatje is.”

“Je moet afwijken van de regels en voor alles openstaan. Als je open minded bent, kom je er achter dat iedereen inspirerend is.” INTERNATIONAL BUSINESS Niet alleen in Nederland strijden mensen voor meer diversiteit in de mode-industrie. In Amerika maken modellen als Leomie Anderson, Tyra Banks en Naomi Campbell zich hier ook sterk voor. Laatstgenoemde geeft tijdens interviews regelmatig aan dat ze pas gaat stoppen met modellenwerk wanneer zwarte modellen gelijk staan aan andere modellen in de mode-industrie. “Ik heb geen 28 jaar gewerkt om een trend te zijn”, aldus Campbell. Modestudent Lufiene Weustink begrijpt deze instelling en voegt toe: “Je moet afwijken van de regels en voor alles openstaan. Als je open minded bent, kom je er achter dat iedereen inspirerend is.”

ERVARING BIJ FOTOSHOOTS Nathalie staart naar de panterprint jurk die tegenover haar op een stoel ligt. “Ik vind het gewoon belachelijk dat casting directors modellen afwijzen om iemands huidskleur, maar ik zie het ook terug bij mijn eigen agency in Nederland. Er zijn hooguit twee getinte modellen, maar geen Aziatische of hele donkere modellen. Mijn agent kijkt naar welk model de meeste opdrachten kan krijgen, dus in principe waar hij het meeste aan kan verdienen. Als je het mij vraagt moeten casting directors hun focus verleggen en alleen kijken naar of iemand mooi en uniek is. Dan maakt de huidskleur niet uit. De industrie zit vast aan het idee dat alleen blanke modellen populair zijn. Omdat het werkt, willen ze er niet van afwijken. Van alle shoots die ik zelf heb gedaan, heb ik ook maar één keer samengewerkt met een heel donker

STRIKE A POSE: VOGUE! Een van de meest spraakmakende covers van de afgelopen tijd is die van het jubileum nummer ‘125 jaar Vogue Amerika’ waarin ze de moderne,

REPORTAGE

Amerikaanse vrouw vieren. Op de cover staan zeven eigentijdse supermodellen die diversiteit moeten representeren door verschillende etniciteiten af te beelden. Deze cover leverde echter een storm van

“Het is nog steeds een gevoelig onderwerp en het zal voorlopig nooit goed genoeg zijn.” kritiek op, iets wat aangeeft dat hoe zeer magazines het ook proberen, het nog steeds een gevoelig onderwerp is en het voorlopig nooit goed genoeg zal zijn. Critici vonden de cover niet divers genoeg, ook al werden er verschillende afkomsten, leeftijden en maten gerepresenteerd.

Model: Leila Aigbedion

OFF-MARKET Nathalie: “Ik werd naar Istanbul gestuurd, omdat dat een off-market is waar modellen met wat grotere maten terecht kunnen. Ik zat samen met zeven anderen in een appartement. Drie meiden uit Slowakije, twee uit Oekraïne en twee uit Polen. Met een getint Pools meisje heb ik in één maand maar één job gehad. In New York en Londen gaat het gelukkig steeds beter wanneer het om diversiteit gaat, maar vooral Milaan en Parijs lopen heel erg achter. Belachelijk.” Nathalie staat op om haar bruine faux-fur jurk aan te trekken en hij zit, hoe kan het ook anders, als gegoten.

Model: Nathalie Bollen Foto: Kees Panders Design: Hiske Hottinga Make-up en haar: Lieke Wolfs

Model: Leila Aigbedion

ETHNICITY

‘Etnische diversiteit is een evolutie’ Als eerste zwarte vrouw op de cover van Vogue, Time en Elle zorgde Naomi Campbell (47) voor een doorbraak in de mode-industrie. Nu zet ze zich in voor modellen die zich achtergesteld voelen in de industrie, onder wie voornamelijk zwarte modellen. “Ik heb geen 28 jaar gewerkt om een trend te zijn. Ik stop pas met werken wanneer alle modellen gelijk gerepresenteerd worden.”

DOOR ILSE VAN BEESTEN

iversiteit in de mode-industrie is al decennia lang een punt van discussie. De grote namen uit de wereld roepen erom, maar anno 2017 is die gelijkheid nog steeds niet bereikt. Nederlands topmodel Imaan Hammam (20) zegt in een interview met LindaNieuws dat ze wel positieve ontwikkelingen op dit gebied ziet. “De weg is voor ons vrijgemaakt door oudere modellen zoals Naomi Campbell. Zij heeft echt moeten vechten voor haar carrière en vecht nu voor de toekomst van de nieuwe generatie donkere modellen waar ik deel van uitmaak.” EVOLUTIE Als eerste donkere topmodel strijdt Naomi voor diversiteit binnen de modewereld, want momenteel is er geen balans qua modellen in magazines en op catwalks. “Meer diversiteit is geen trend, maar een evolutie”, zoals Campbell zelf heeft gezegd. “Ik steun alle donkere modellen van deze tijd en ik voel me erg verantwoordelijk. Ze komen wel eens naar me toe en zeggen me dat ze geen opdrachten krijgen. Ik doe wat ik kan om deze ongelijke behandeling onder de aandacht te brengen en tegen te gaan. Dat jonge modellen nog steeds tegen dezelfde problemen aanlopen als mij vroeger, vind ik echt niet kunnen.” Vergeleken met de beginjaren van Campbell is het met de etnische diversiteit in de mode-industrie alleen maar bergafwaarts gegaan. Collega-model Iman Abdulmajid (61), Somalisch, zei bij Good Morning America in 2013: “Er waren relatief meer

zwarte modellen aan het werk in de jaren ’70 dan nu. We leven in een wereld waarin stilte over dit onderwerp onacceptabel is. Als we deze discussie niet in het openbaar kunnen voeren, dan is er iets goed mis.” INSPIRATIEBRON Campbell is met haar Afro-Jamaicaans en Chinese roots een waar rolmodel voor anderen. Oudkandidaat van Hollands Next Top Model en huidig model Ovo Drenth (32) heeft Nigeriaanse roots en kijkt van kleins af aan op tegen Campbell: “Voor mij is zij gewoon the living legend. Als jong meisje zag ik haar voor het eerst in een clip van Michael Jackson en dacht ik ‘wie is die vrouw?’. Ik wilde ook zoals zij zijn. Zij is voor mij echt het ultieme topmodel”, vertelde Drenth eerder dit jaar aan Fashionweek. De inspirerende kracht van Campbell zorgt ervoor dat er wereldwijd mensen opstaan voor meer diversiteit in de mode-industrie. Leila Aigbedion (25) is een Nederlands model van Nigeriaanse en Liberiaanse afkomst en is begonnen met het project #BlackModelsMatter. “Ik focus mij op het gebrek aan donkere modellen in de mode-industrie, omdat daar te weinig naar gekeken wordt. Ik word wel eens vergeleken met Naomi Campbell en dat vind ik een heel groot compliment. Ze is een sterke vrouw en natuurlijk een groot fashion icon. Ik voel me net als Naomi een powervrouw die opkomt voor andere jonge vrouwen met dromen, doelen en ambities. In die zin lijk ik zeker op haar.”

PROFIEL

Leomie Anderson (24), model met Jamaicaanse roots: “Tyra Banks en Naomi Campbell zijn twee van mijn grootste voorbeelden. Deze vrouwen inspireerden mij om mijn droom te volgen en een modellencarrière na te streven. Ik voel me gevleid wanneer ik vergeleken word met Naomi Campbell, aangezien ze zoveel heeft betekend en nog steeds doet voor de mode-industrie. Ik wil echter niet gezien worden als the next Naomi. Ik wil gewoon mezelf zijn en me op mijn eigen manier inzetten voor meer diversiteit in de mode-industrie.” LIEFDADIGHEID Naast haar strijd voor meer etnische diversiteit in de modewereld, organiseert Campbell ook fashionshows voor goede doelen. In 2005 richtte ze ‘Fashion for Relief’ op om de slachtoffers van orkaan Katrina op Haïti te steunen. Dit jaar vond het evenement voor de tiende keer plaats tijdens het Cannes Film Festival. Ook kunnen artiesten, designers, beroemdheden en merken items doneren voor de veiling die gehouden wordt. Het geld gaat naar stichting Save the Children, die kindslachtoffers in Syrië voorziet van voedsel, onderdak en medische hulp.

“We moeten allemaal van ons laten horen zodat raciale diversiteit normaal wordt.” JEUGDTRAUMA “Ik ben geen slecht persoon. Ik negeer alle negatieve dingen die over me gezegd worden. Het doet pijn, maar ik weet dat er meer goede dan slechte dingen zijn in de wereld”, aldus Campbell. Ondanks deze positieve instelling heeft Campbell het vroeger niet altijd makkelijk gehad. Gedurende haar hele carrière heeft ze last van woedeaanvallen die tot arrestaties en straffen hebben geleid. Ze geeft haar traumatische jeugd hier de schuld van. Campbell heeft haar biologische vader nooit gekend en vroeger zorgde haar oma vaak voor haar. De grootste schandalen uit

haar leven omvatten fysieke mishandelingen en haar betrokkenheid bij het ontvangen van bloeddiamanten van de Liberiaanse president Charles Taylor in 1997. ROLMODEL De Nederlandse modeontwerper Rushemy Botter (30) had de eer om Naomi Campbell te ontmoeten bij New York Fashion Week in 2016: “Naomi is niet hard en onvriendelijk zoals mensen wel eens denken. Ze was heel sympathiek en ze zag er flawless uit. Ik heb haar mijn hele collectie laten zien en we hebben over mijn inspiratie gepraat. Ze was zeer geïnteresseerd in mij als designer en in mijn kleding.” Laura de Wilde (26) studeert Fashion & Design aan het Amsterdam Fashion Institute en benadrukt hoe belangrijk het is om een goede band te hebben met modellen. “Je werkt intensief samen, dus je moet ook energie van elkaar krijgen. Daarnaast denk ik dat het goed is om een rolmodel te hebben, iemand om tegenop te kijken en inspiratie uit te halen. Naomi Campbell is een waar icoon, ik denk dat velen willen zijn zoals zij en dat vind ik een heel goed streven. Ze zet zich op meerdere manieren in om andere modellen te helpen, dus de wereld zou er alleen maar mooier van worden als mensen haar voorbeeld volgen.” FOTOSHOOT PROBLEMEN Naomi Campbell steunt modellen in hun kritiek op make-up artists en haarstylisten die niet bedreven zijn in het werken met donkere modellen. Ze geeft regelmatig aan dat zij vroeger met dezelfde problemen moest dealen die nu ook nog steeds aanwezig zijn. “Ik moest ook altijd mijn eigen spullen meenemen. Mijn eigen make-up, want ze hadden nooit de juiste kleuren, mijn eigen haarproducten, want ze wisten niet wat ze moesten doen met mijn haar, enzovoort. Het is uitermate teleurstellend dat gekleurde modellen daar nu nog steeds tegenaan lopen. We moeten allemaal van ons laten horen zodat raciale diversiteit normaal wordt. Ik hoop dat het op een dag geen issue meer hoeft te zijn.”

Waar is het zwarte hoofdpersonage? Al vijf minuten kruipt de verkoper van London Review Bookshop over de grond. Hij haalt boek na boek van de onderste plank tevoorschijn, en keer op keer ontbreekt in het boek een niet-westers hoofdpersonage. “Hebbes!” Na nog eens tien minuten zoeken heeft hij er een gevonden: een boek met een hoofdpersonage dat eindelijk eens níét blank is.

DOOR MILAN CAPTEIN dat boeken een scheve afspiegeling van de samenleving zijn. Om dit probleem aan het licht te brengen is de boekenterm BAME (black, Asian, and minority ethnic) bedacht. Anna Brouwer is ambassadeur van Sweek, een platform voor schrijvers en lezers dat ruim 100.000 leden telt. Ze ziet het gebrek aan niet-westerse hoofdpersonages als een

ek, zou je kunnen denken, dat het zo lastig blijkt een boek te vinden met een hoofdpersonage van nietwesterse afkomst. Zeker wanneer je je bedenkt dat twaalf procent van de Britse bevolking een andere etniciteit heeft. En in Londen, de stad waar de boekenwinkel gevestigd is, is dit zelfs dertig procent. “Ik heb nog nooit iemand horen vragen om boeken met een niet-westers karakter”, bekent de verkoper. Van zijn gezicht is totale verbazing af te lezen. “Ik heb er zelfs nog nooit bij stilgestaan dat er vraag naar zou zijn”, vervolgt hij. “Wanneer we boeken inkopen voor de winkel, kijken we vaak naar onze eigen interesses en naar de grote toplijsten. Dit zijn vaak bestsellers, en om eerlijk te zijn zou ik zo een-tweedrie geen boek met zo’n karakter kunnen bedenken.”

“Wanneer ik een niet-westers karakter introduceer, is dit nooit het hoofdpersoon.” groot probleem. “De meeste boeken met een niet-westers personage gaan direct over heftige onderwerpen zoals slavernij. Maar dat moeten we juist niet willen. Een zwart persoon als slaaf afschilderen is een racistisch stereotype. We moeten streven naar boeken die een ander soort verhalen met etnische hoofdpersonages vertellen”, vervolgt Anna. “Zou het niet geweldig zijn als een grote boekenserie zoals The Hunger

STEREOTYPES Dit is dan ook precies de reden dat grote online boekcommunities zoals Sweek en Wattpad zich zorgen maken over het feit

ETHNICITY

Games gewoon een Afrikaans hoofdpersonage had? In plaats van het typische white-girl-next-doorkarakter?”

afspiegeling worden van onze samenleving,” vertelt Anna. “In de campagne daag ik mensen uit een van hun verhalen die zij normaal met een white-girlnext-door-karakter hebben geschreven, nu eens met een met niet-westerse hoofdpersonage te schrijven. Op de lange termijn hoop ik dat zij ook in hun nieuwe verhalen een niet-westers hoofdpersonage gebruiken, zonder er een stereotype van te maken.”

ONLINE BEWEGING Behalve dat Anna ambassadeur is van Sweek, schrijft ze zelf ook verhalen. Haar verhaal True Wolfs Mates is ruim één miljoen keer online gelezen. “Ik merk het zelf ook als ik kijk naar mijn oude verhalen. Wanneer ik een niet-westers karakter

ONDERSCHEID Ook in Londen zie je dat er geprobeerd wordt boeken te verkopen met niet-westerse verhalen. Aan de drukke, met toeristen overladen Great Russel Street, tegenover het British Museum, vind je namelijk een klein boekenwinkeltje dat daar al sinds 1902 zit. “Mijn vaders oom opende deze boekwinkel, omdat hij merkte dat er een enorme interesse was in boeken over, en uit, Azië, Afrika en het Midden-Oosten was”, vertelt de ietwat gedrongen eigenaresse van de boekenwinkel, Lesley Sheringham. “Die interesse is eigenlijk nog steeds niet afgenomen, ook al zien we wel dat veel mensen hier boeken komen bekijken, om ze vervolgens goedkoper online te kopen. Dat maakt het wel lastig voor ons om te blijven bestaan”, vertelt ze wat sombertjes terwijl er wederom een groep toeristen met lege handen het winkeltje verlaat. “Maar dat houdt mij niet tegen. Ik blijf ervoor vechten om de winkel open te houden. Je ziet hier hoe belangrijk het is om ook de etnische kant van de schrijfkunst te laten zien.”

“Ik wil er voor zorgen dat iedereen, ongeacht je afkomst, de kans heeft verhalen te lezen over mensen met hun eigen etniciteit.” introduceer, is dit nooit het hoofdpersonage. Het is altijd de sidekick van het hoofdpersonage, of simpelweg iemand die als hulpje wordt weggezet. Toen ik dit ontdekte schrok ik wel een beetje. Je staat er normaal helemaal niet bij stil hoe je onbewust mensen in een hokje aan het plaatsen bent.” “Omdat ik mij afvroeg of ik de enige was die dit deed, heb ik een oproep geplaatst aan mijn lezers”, vertelt Anna. “Uit de reacties bleek dat bijna niemand hier ooit bij heeft stilgestaan, en net als bij mij was het een behoorlijke eyeopener voor hen. Sommige lezers bekenden zelfs dat ondanks dat zij zelf een niet-westerse etniciteit hebben, ze toch eigenlijk altijd over witte personages schrijven. Wanneer je al je hele leven verhalen leest met witte personages is dat natuurlijk niet zo gek, maar toch klopt het niet.”

“Het is niet veel, maar het is toch iets.” HEBBES Na twintig lange minuten rondkruipen heeft de verkoper van de Londen Review Bookshop eindelijk een tweede boek gevonden op de onderste plank. Voor omstanders zou dit op weer een onmogelijke opdracht van Wie is de Mol kunnen lijken. “Hebbes!” Vol trots toont hij de twee boeken die hij in een tijdspanne van twintig minuten heeft weten te vinden: The Unforgotten Coat en The Summer Prince. “Het is niet veel, maar het is toch iets”, zegt hij. Met die uitspraak legt hij de vinger precies op de zere plek: ook al zijn er titels met niet-westerse hoofdpersonages te vinden, het zijn er zeker niet veel.

Om meer awareness te creëren rondom de BAMEproblematiek is Anna een grote onlinecampagne begonnen om andere schrijvers te inspireren ook meer etnische karakters te gebruiken in hun verhalen. “Ik wil er voor zorgen dat iedereen, ongeacht je afkomst, de kans heeft verhalen te lezen over mensen met hun eigen etniciteit. Ik zeg niet dat alle boeken ineens niet-westerse karakters moeten hebben, maar het wordt wel hoog tijd dat boeken een realistische

REPORTAGE

Anna Brouwer

FOTOREPORTAGE

CONCRETE JUNGLE Omringd door hoge gebouwen reikend tot de wolken. De stad waar dromen waar worden gemaakt. Er is niks wat je er niet kunt doen. 14 24

REPORTAGE

‘JE MOET VERSCHILLEN TUSSEN SEKSE AANPAKKEN’ Vrouwen die mannen haten. Een veel voorkomende misvatting over feminisme. Bij black feminism draait het ook om gelijkheid voor etnische minderheden en de rechten van de LGBTQ+ community. DOOR NINA KLAASSEN

“H

Allen (29) is het hier als Engelse met een donkere huidskleur niet helemaal mee eens. “Ik denk dat ze vaak tegen hetzelfde vechten. In sommige gevallen zal het zeker wel verschillen. Donkere vrouwen hebben veel meer problemen dan slechts problemen die ze ervaren vanwege hun geslacht. Maar er zijn zeker wel raakvlakken tussen black en white feminism. Ze hebben beiden problemen ervaren als het gaat om vrouw zijn.” Black en white feminisme verschillen ook in hoe haar ‘aanhangers’ zich profileren. Black feminists profileren zich vaak als black feminist, maar je zult een blanke vrouw niet snel horen zeggen dat ze een white feminist is. “Ik denk dat white feminism een paar sterke punten heeft. Al noemen white feminists zichzelf nooit zo. Ze noemen zichzelf gewoon feministen”, aldus Sheyi.

et is zo mooi. Echt ontzettend sterk.” Een kleine vrouw van begin vijftig kijkt naar een van de werken van kunstenares Lorna Simpson. Het zijn vijf foto’s waarop een donkere jongen met zijn rug naar de camera staat. Hij is gekleed in een wit katoenen hemd dat doet denken aan de kleding die slaven droegen. Onder de foto’s staan woorden als ‘mistranslate’, ‘misdescription’ en ‘misinformation’. “Het is mijn favoriete werk van haar”, vertelt de vrouw. De ruimte waarin de werken van de kunstenares hangen is verder heel stil. Mensen lopen de ruimte in, staan even stil om een foto te maken en lopen weer door. Echt kijken doet niemand. Hetzelfde geldt voor de werken van kunstenaarsbeweging Guerrilla Girls. Niemand lijkt echt te kijken, of echt te lezen wat de groep te zeggen heeft. Twee jonge vrouwen blijken de uitzondering. Ze spreken niet met elkaar en blijven alleen maar kijken naar het werk voor ze. Ze kijken naar een werk waarop staat: ‘AT LAST! Museums will no longer discriminate against women and minority artists.’ In al hun werken komen ze op voor mensen met een donkere huidskleur en voor vrouwen. De activistengroep richt zich specifiek op een thema: black feminism.

“Intersectionaliteit zit in ons allemaal.” BLACK BRITISH FEMINISM Black British feminism heeft een lange historie. Al jarenlang worden er boeken over geschreven, spreken vrouwen zich erover uit en worden er organisaties opgericht die zichzelf neerzetten als black feminists. Heidi Mirza (59) is iemand die zich hier heel erg voor inzet. Mirza werd een van de eerste vrouwelijke professoren met een donkere huidskleur in Groot-Brittannië. Tegenwoordig werkt ze als professor of Race, Faith en Culture bij Goldsmith’s College aan de universiteit van Londen. Ze heeft verschillende boeken geschreven over

BLACK FEMINISM. WAT IS HET? Black feminism is een allesomvattend soort feminisme. Kort samengevat zou je kunnen zeggen dat elke ‘groep’ die te maken krijgt met ongelijke behandeling vanwege gender, huidskleur en seksuele voorkeur binnen het straatje van black feminism past. Daarnaast zeggen black feminists dat vrouwen met een blanke huidskleur daarom een heel ander soort feminisme aanhangen. Sheyi Martins-

ETHNICITY

en homofobie erkennen en aanstippen. Het betekent dat je jezelf, je omgeving en de maatschappij keer op keer pijnlijk in de spiegel inspecteert en betrapt op vanzelfsprekende achterliggende scheve verhoudingen.” Sheyi heeft een andere kijk op feminisme. “Voor mij betekent feminisme dat je problemen ziet door gendered eyes. Het betekent ook dat je verschillen tussen sekse moet aanpakken. Daarbij moet je wel kijken of de discriminatie die vrouwen ondervinden op basis zijn van sociale constructies of zijn gebaseerd op biologische verschillen.”

black feminism. Met haar boeken over black feminism richt ze zich voornamelijk op jonge vrouwen met een donkere huidskleur. Heidi Mirza kwam in 1970 in Groot-Brittannië. Ze woonde daarvoor in Trinidad. Vanaf het moment dat ze voet aan wal zette in Groot-Brittannië noemt ze zichzelf een feminist, een black feminst. “Intersectionaliteit is het hart van black en postkoloniaal feminisme. Snij ons open en je ziet verschillende identiteiten waar ras, geslacht, klasse, seksualiteit, religie, nationaliteit, leeftijd en handicap samen komen in het leven van een vrouw. Een jonge zwarte vrouw vertelde me laatst: ‘intersectionaliteit zit in ons allemaal’.”

EXOTISCHE REKWISIETEN In 2013 bundelden drie organisaties in GrootBrittannië hun krachten in een campagne tegen seksistische en racistische videoclips. Imkaan, EVAW en OBJECT zijn alle drie organisaties die zich richten op geweld tegen vrouwen. Imkaan richt zich hierbij speciaal op vrouwen met een donkere huidskleur en omschrijft zichzelf ook als een black feminist organisation. Hun campagne startte toen de toenmalige minister-president van het land, David Cameron, de beslissing nam om in een proeftijd de leeftijden van jonge vrouwen in videoclips te laten zien. Hij wilde hiermee voornamelijk ouders helpen om hun kinderen te beschermen tegen de af en toe vulgaire content van de muziekvideo’s. Daar waren de medewerkers van de campagne minder over te

“Voor mij betekent feminisme dat je problemen ziet door gendered eyes.” SCHEVE VERHOUDINGEN Er zijn in Nederland geen organisaties die zichzelf omschrijven als black feminists. Wel zijn er feministische organisaties die wel de beginselen van black feminism meenemen in hun definitie van het begrip feminisme. Zo is er in Nederland de feministische organisatie Stellingdames. Stellingdames is opgericht door twee jonge vrouwen, Anne (22) en Justine (20). Zij hebben in 2015 het platform opgericht om jong publiek te bereiken met een platform dat zowel feministisch als maatschappijkritisch is. Op hun website zeggen ze: “(…)als je iets meer nuance of een maatschappijkritisch geluid wil lezen kom je al snel bij de Opzij of de Vrij Nederland terecht. Minder toegankelijk voor een jong publiek, en niet alles is online beschikbaar.” Justine vertelt over haar feminisme het volgende: “Feminisme anno 2016 betekent voor mij de kruispunten tussen verschillende ongelijkheden zoals seksisme, racisme

“De meeste jonge mensen hebben nooit op school geleerd hoe ze kritisch moeten denken over de media die ze gebruiken.” spreken. Zij willen met de leeftijdsnotering een ander doel bereiken. “Als een groep jonge vrouwen zijn wij ervan overtuigd dat iedereen in de samenleving wordt beïnvloed door de stereotypen die seksistisch en racistisch gedrag ondersteunen. Vooral jonge mensen worden gebombardeerd met media die

REPORTAGE

en zien.” Anderen waren minder te spreken, zoals FKA Twigs. “Met mijn video’s praat ik direct over seksualiteit. Daar is niks mis mee. Waarom zouden jongere mensen niet moeten leren en ervaren wat seksualiteit is als een volwassene? Waarom zouden ze dat niet mogen doen?” De twee vrouwen staan nog steeds te kijken naar

vrouwen als passieve seksobjecten uitbeelden, vrouwen van kleur gebruiken als hyper-seksuele, exotische rekwisieten en mannen uitbeelden als hypermasculine. De meeste jonge mensen hebben nooit op school geleerd hoe ze kritisch moeten denken over de media die ze gebruiken. Ze zijn daarom ook niet uitgerust om hun vraagtekens te zetten bij de berichten die racistische en seksistische muziekvideo’s laten zien.”

“Als een artiest wil ik graag een inspiratie zijn.”

LEEFTIJDSBAN Inmiddels is de campagne gestopt. Sinds 2015 is het in Groot-Britannië verplicht om de muziekvideo voordat deze wordt gepubliceerd, op te sturen naar de British Board of Film Classification (BBFC). Zij beoordelen dan of deze video schadelijk is (hierbij wordt er gekeken naar racisme, seksisme en geweld) en geven er een bepaalde leeftijdsgrens voor aan. Er zijn zowel positieve als negatieve reacties geweest op de leeftijdsban zoals het wordt genoemd. Zangeres Jessie J is erg te spreken over de nieuwe regel. “Ik vind het een geweldig idee. Als een artiest wil ik graag een inspiratie zijn. Maar ik ben ook een vrouw van 26 en sommige dingen in mijn leven zouden mijn jongste fans niet moeten horen

het werk van de Guerilla Girls. Ze zijn beiden blank en lezen teksten over feminism, black feminism. Ze lezen, kijken en lopen zachtjes heen en weer. Om hen heen wordt er in de ruimte gelachen, gefotografeerd en haastig doorgestapt. Zij bekijken alle werken van de activistengroep en lijken in stilte met elkaar te communiceren. Langzaamaan lopen ze de ruimte uit, waarna alleen het geluid van snelle voetstappen en geklik van fotocamera’s achterblijft.

ETHNICITY

‘In de jaren ‘70 zag je hier geen blanke gezichten’ The Bronx stond jarenlang bekend als de gevaarlijkste en gewelddadigste wijk van New York. De vervallen huizen werden voornamelijk bewoond door zwarte mensen en nog steeds is het grootste deel van de wijk zwart. Maar dat is aan het veranderen.

DOOR GIJS GROENEVELD blanke gezichten tussen lopen. “Dat gaat eigenlijk best goed samen”, vertelt een enthousiaste Naim, de oprichter van voetbalclub FC United. “In de jaren ’70 van de vorige eeuw zag je echt geen blank gezicht op één van die veldjes. Blanke mensen waren er hier toen sowieso nog niet echt te vinden. Ik begrijp ook wel dat zich best geïntimideerd voelen hier”, zegt Naim tijdens een indrukwekkende wandeling door een verlaten straat met vervallen huizen.

an een afstandje hoor je intimiderende uitspraken: “Hey white man!”, wordt er geschreeuwd als je de metro uitstapt. Als je als blank persoon The Bronx in komt lopen merk je het direct. Je bent niet ‘gewoon’. De meeste mensen kijken je raar aan en je voelt je niet snel op je gemak in de wijk. Het overgrote deel van de mensen in The Bronx is namelijk zwart. JONAS BRONCK The Bronx werd, zoals wel meer wijken in New York, gesticht door iemand uit Europa. De Zweed Jonas Bronck kwam in juni 1639 aan op een stuk grond aan de overkant van de Harlem River. Hij had dit stuk grond van de provincie Haerlem gekregen. Toen Bronck in 1943 overleed werd zijn stuk land verkocht. Tot het eind van de 17e eeuw werd het gebied Broncksland genoemd, dit werd later omgedoopt tot The Bronx.

Van het ene op het andere moment loop je van een drukke straat met veel winkels in een straat met op elke hoek rondhangende jongeren. “Veel mensen ontwijken deze straten”, vervolgt Naim. “En dat is ook best te begrijpen, maar het is echt niet zo dat die jongeren kwaad in de zin hebben. Het beeld dat je nergens veilig bent in The Bronx bestaat nog steeds, terwijl dat toch best wel mee valt.” Met zijn grote passen is er binnen no-time een afstand van 1,5 kilometer afgelegd. In de verte zien we een klein sportveld verschijnen tussen de vervallen en sfeerloze huizen.

“Ik begrijp wel dat blanke mensen zich geïntimideerd voelen hier.”

BASKETBAL Er is één sport die overheerst in de straten van The Bronx. Op elk veldje zie je wel een groepje bezig met een basketbal. “It’s the best sport there is”, laat een van de deelnemers me al weten. Het onderlinge respect is er in grote mate aanwezig. Iedere speler krijgt de kans om zijn eigen ding te doen, als er iets mis gaat wordt daar om gelachen. De constante stroom van mensen zorgt ervoor dat veel personen elkaar ontmoeten op de vaak armetierige veldjes. Maar de sporters lijken zich niet druk te maken om de slechte conditie van de velden. Het vermaak is

OPVALLENDE STRATEN Onderweg naar FC United, één van de vele amateursportploegen in The Bronx, beleef je genoeg. Overal zijn mensen op straat, de winkels hebben het druk en er wordt veel gesport. Om de haverklap is er wel een sportveld te vinden. Het overgrote deel van de sporters is ook hier zwart, maar toch zie je er steeds meer

REPORTAGE

Sportveld in The Bronx

mensen nog steeds. Toch is The Bronx niet meer de slechtste wijk van New York, dat is Brooklyn.”

dan ook groot als de kleinste jongen van het veld de bal in de basket weet te dunken. ‘You didn’t see that one coming, did you?’, zegt de jongen tegen zijn veel grotere tegenstander.

“Er zit een best groot verschil tussen zwarte en blanke mensen, vooral in mentaliteit.”

VERENIGEN Vanaf het begin van de nieuwe eeuw komt er een steeds grotere stroom van blanke mensen naar The Bronx. Veel huizen zijn opgeknapt en zijn voor een relatief lage prijs te kopen. Gaat die instroom van blanke mensen ook goed? “Tuurlijk zijn er wel eens problemen”, vervolgt Naim zijn verhaal. “Er zit een best groot verschil tussen zwarte en blanke mensen, vooral in mentaliteit. Er is hier in Amerika natuurlijk lang een probleem geweest met de rechten van de zwarte mens. Dat is onderling nog steeds te voelen.” Hoe moet dit probleem worden opgelost? Is het überhaupt wel op te lossen? “Wij van United FC doen ons best. Je hoort het misschien al aan onze naam. We proberen iedereen een kans te geven om te sporten in The Bronx en daarbij gaan blank en zwart gewoon samen.”

ANGST Hoewel het overgrote deel van de sporters op de openbare veldjes nog steeds zwart is, wordt er wel duidelijk aangegeven dat er de kans is voor blanke mensen om mee te doen. In gesprek met Jack, één van de sporters, komt duidelijk naar voren dat er nog een bepaalde angst bestaat onder de blanken. “Soms heb ik wel het gevoel dat ze niet mee durven te doen, daarom proberen wij ze er ook bij te betrekken. Er bestaat nog steeds een bepaalde mate van terughoudendheid onder de blanke mensen als ze The Bronx inlopen, dat moeten we proberen te veranderen.” Door alleen een simpele wandeling te maken door de wijk en te praten met de mensen die er lopen krijg je een totaal ander beeld van The Bronx. Bijna iedereen is in voor een praatje en heeft het beste met je voor. Natuurlijk blijft er criminaliteit, maar dat zie je overal in het overweldigende New York. Als we weer richting het metrostation lopen wordt ons nog één keer wat toegeroepen: “Hey guys! Where are the ladies at?”

‘DE SLECHTSTE WIJK’ Volgens Michael Persson, correspondent van de Volkskrant, zit de wijk in een stijgende lijn. “Je ziet dat er steeds meer blanke mensen in The Bronx gaan wonen. De gentrification is in volle gang. De woningen zijn hier relatief goedkoop als je het vergelijkt met de rest van het dure New York. The Bronx stond bekend om criminaliteit en dat beeld hebben veel

FOTOREPORTAGE

FACES OF MOROCCO In de warme zonnestralen verdwaal je in de smalle straatjes van Rabat. De geurige kruiden van de medina wijzen je de weg. Laat je meenemen door de inwoners van dit schitterende land. Dit zijn de gezichten van Marokko. 24

â&#x20AC;&#x153;

foto: Michaela Nova

Op de vlucht Je vaderland uit moeten vluchten om in leven te blijven is moeilijk voor te stellen als je zelf in Nederland geboren bent. Toch zijn er zoâ&#x20AC;&#x2122;n 250.000 vluchtelingen in Nederland op dit moment. Ilyas Suleman (26 jaar) uit Zwolle heeft zijn familie negen jaar geleden moeten achterlaten toen hij vluchtte uit Iran. Hij vertelt over zijn achtergrond en de twee jaar durende reis door Europa. DOOR ROY RIJSDIJK

â&#x20AC;&#x153;M

betalen of het land uit. Het geld steken de agenten in eigen zak. Ik was als jongen fysiek groot, dus had de pech dat ze mij vaak om legitimatie vroegen. Gelukkig had ik een baan en kon ik ze omkopen, maar ik was bang om op een dag een agent tegen te komen die zijn werk serieus zou nemen en geen geld zou aannemen.

ijn ouders komen uit Afghanistan en zijn vanwege de oorlog gevlucht naar Iran, waar ik geboren ben. Ze zijn sjiitisch en waren daarom in gevaar. Van de wereldwijde moslimbevolking is ongeveer tien procent sjiiet en de rest soenniet. De strijd tussen deze groepen is zo oud als de islam zelf. In Iran ben je als sjiiet relatief veilig en de regering is er ook wel stabiel. Alleen waren mijn ouders daar illegaal. Omdat ze vluchtten voor de oorlog hadden ze geen papieren en mocht ik ook niet in Iran zijn. Bovendien kan je geen Iraanse nationaliteit krijgen als je ouders uit een ander land komen.

Ik moest dus vluchten als ik niet naar Afghanistan gestuurd wilde worden. Ik had nog nooit voet in dat land gezet en het zou mijn dood kunnen betekenen. Pakistan was geen optie, want daar is het net zo gevaarlijk. Uiteindelijk viel de keuze op Turkije. Helaas kon ik er niet blijven vanwege een slecht vluchtelingensysteem. Ik heb daarna twee jaar lang illegaal in tien Europese landen geleefd. Dat was fucking zwaar. Nu bouw ik een leven op in Nederland, maar het is best lastig zonder familie hier.

Ik ben gevlucht op aandringen van mijn moeder. De Iraanse politie houdt vaak mensen op straat tegen om hun papieren te controleren. Vrouwen en kinderen slaan ze meestal over, maar volwassen mannen hebben twee opties wanneer ze geen bewijs hebben:

Het eerste deel van de reis kon ik betalen, maar mijn geld was op toen

ETHNICITY

bleem was dat Griekenland niets voor mij kon doen, dus ben ik doorgereisd naar Nederland. Dat was mijn laatste hoop. Ook hier hoorde ik dat ik terug moest gaan, maar van het een op het andere moment veranderde alles. Griekenland was kapot door de crisis en ik kon niet meer terug gaan. Ik kreeg een pardon; wat was ik blij! Eindelijk had ik een verblijfsvergunning, al was het maar voor drie jaar. Daarna begon een ander proces: mocht ik definitief blijven of niet?

ik in Griekenland aankwam. Ik heb een jaar op straat geleefd in Athene en had niets: geen huis, geen eten, geen geld. Van de kerk kregen we voedsel, maar dat was aan de andere kant van de stad. Dus je was de hele dag aan het lopen naar de kerk om te eten en ging daarna weer terug. Asiel aanvragen lukte niet, het land was failliet en had teveel problemen. Om toch geld te sparen moest ik aan het werk. Zodra ik een beetje geld had verzameld, zwierf ik weer verder, elke dag opnieuw. Totdat ik in Griekenland aankwam was het een dure reis, daarna vooral een moeilijke. Ik kon de reis met de boot van Griekenland naar Italië niet betalen, dus moest ik omreizen via Macedonië, Servië, Hongarije en Oostenrijk. Ik reisde lange tijd met drie anderen. We hebben veel zwartgereden in de trein en gelift. Elke keer als we bij de landgrenzen kwamen, liepen we tien kilometer ervoor tot tien kilometer erna over het treinspoor. ’s Nachts lopen was het veiligst omdat je dan onzichtbaar bleef. We liepen dus een week lang elke nacht kilometers op de stenen van het treinspoor dat door de bossen liep. Je kan niet altijd op het ijzer lopen; als je moe bent val je er gewoon van af. Mijn schoenen waren zo hard versleten dat ik de stenen door de zolen heen voelde en mijn voeten gingen bloeden. Halverwege de week waren we zo uitgeput dat we sliepen tijdens het lopen. Bovendien hadden we elke seconde honger en dorst, want we hadden geen geld om wat te kopen.

Twee jaar heb ik gereisd. Het was zwaar en lang. Ik heb veel dingen gezien, veel racisme en haat gevoeld, vooral in Oostenrijk. Ik ben blij dat ik in Nederland kan wonen. De mensen zijn heel aardig, het is hier veilig en er is een scheiding tussen kerk en staat. Voordat ik een huisje had, woonde ik vijf

“Toen ik moslim was had ik er geen goed gevoel bij. Het is moeilijk om uit te leggen, want het komt van binnenuit.” jaar in een AZC. Ik was helemaal blij en had nergens problemen mee. Ik was veilig en had een eigen kamer met koelkast, een warme douche en een warm bed. Ik had alles wat ik nodig had. Maar er waren ook heel veel mensen die hier vanuit Syrië zijn gekomen via een makkelijke route. Ze konden met de bus in een keer door. Alles was voor ze geregeld. Ze kwamen hier en zeiden: ‘Wat is dit? We willen een huis, we willen dit en dat…’ Als ze zoveel als ik hadden meegemaakt waren ze tevreden. Je kan wel zeggen dat tachtig á negentig procent van de AZC’ers gelukszoekers zijn. Dat vind ik verrot. Die mensen hadden gewoon een normaal leven. Ze zien de oorlog in Syrië als een kans om hier te komen. Ik snap dat Nederlanders daar boos om worden. Ze hebben zelf hard gevochten voor hun vrijheid in de Tweede Wereldoorlog, ze hebben hard gewerkt voor zo’n mooi land. En ineens komen allemaal mensen uit het Midden-Oosten voor de blonde meisjes, een

Van Oostenrijk naar Italië was makkelijker en we gingen vaker met de trein. We zaten dan stiekem op het toilet om de conducteurs te ontwijken. De reis van Italië naar Frankrijk was wel weer lastig, omdat ze daar goed controleerden. Daardoor moesten we veel lopen. Het was een mooi stuk, want de natuur was prachtig. Maar wat me nog meer opviel was het verschil tussen Europa en het Midden-Oosten vanaf Oostenrijk. Zodra we daar de grens overgingen was alles modern en mooi. Alsof je van zwart-wit naar kleur ging, zo’n verschil! Dat was ongelooflijk. Tot die tijd had ik alleen arme gebieden gezien. Ik vroeg asiel aan in Oostenrijk, maar het lukte niet. Wat bleek: ik moest terug naar het eerste land waar ik asiel aanvroeg en dat was Griekenland. Het pro-

INTERVIEW

De slaapplek van Ilyas Suleman

huis en een uitkering. Ze nemen de sharia mee en eisen van alles. Die gelukszoekers creëren bij Nederlanders het beeld dat alle vluchtelingen zo zijn. Dat vind ik erg.

Als politiek en religie zich mengenfoto gaat het fout. In door Jose Delaa Iran is er geen scheiding, een wereld van verschil met hier. Alles is vermengd met de islam, sowieso in al die moslimlanden. Je komt het overal tegen, het keert constant terug. Als je met mensen daar praat, gaat het altijd over het geloof. Ik mis het niet hoor. Toen ik daar nog woonde merkte ik het niet, maar later ben ik eens teruggegaan naar mijn familie. Toen drong het gelijk tot me door, omdat ik gewend was geraakt aan de situatie in Nederland.

“Het is een zware en gevaarlijke reis die ik maakte. Ik heb met mijn eigen ogen dode mensen gezien.”

Ik wil graag dat mijn familie hier komt, maar dat gaat niet. Het is een zware en gevaarlijke reis die ik maakte. Ik heb met mijn eigen ogen dode mensen gezien. Heel veel vluchtelingen overlijden onderweg. Ik wil niet dat mijn ouders, broertje en zussen hetzelfde risico lopen als ik. Nu heb ik weinig contact met hen en ben ik afgeschermd op social media om ze te beschermen. Bekeren is daar een enorme zonde, ook als het gaat om iemand anders uit je familie. Hopelijk kunnen ze ooit hier komen wonen. In het Midden-Oosten weet je nooit of er nog een morgen komt. Hier is vrijheid, veiligheid, alles.”

De islam heb ik nooit als mijn eigen geloof gezien. Ik ben bekeerd tot het christendom en heb nu een andere naam. Ik vind het een fijne religie. Toen ik moslim was had ik er geen goed gevoel bij. Het is moeilijk om uit te leggen, want het komt van binnenuit. Ik kan het niet eens in mijn eigen taal uitdrukken. Ik probeer naar de kerk te gaan en geloof in Jezus en God. Dat vind ik genoeg. Het is goed dat Nederland een scheiding van kerk en staat heeft.

ETHNICITY

‘No one likes us, we don’t care’ In de voetballerij is onder supportersgroeperingen respect vaak ver te zoeken. Dat is zo in Nederland, maar ook zo in Engeland. Eén club kan daar toch wel gezien worden als ‘het zwarte schaap’ binnen het voetbal: Millwall Football Club.

DOOR MAURICE MAZENIER

e wedstrijd staat enkele minuten voor het einde volledig in brand. Een akkefietje langs de zijlijn zorgt voor woede bij de supporters van Millwall. “Your support is fucking shit” en “you run and you know you will” scanderen ze naar het uitvak waar een angstig plukje supporters zit van Scunthorpe United FC. Het gaat gepaard met tientallen middelvingers en gebaren waarmee ze duidelijk maken de bezoekende supporters ‘wankers’ te vinden.

bij voornamelijk, dat moet wel gezegd worden, de fans van Millwall er het hardst uitkwamen. Uit die supportersgroeperingen zijn ook een paar extreemrechtse groeperingen voortgekomen en dat heeft de naam van Millwall ook geen goed gedaan. Dat is de voornaamste reden.” Volgens Van Hulsen speelt er nog meer. “Het oude stadion aan Cold Blow Lane lag ook niet echt in de meest idyllische omgeving: helemaal achteraf, bij een spoorviaduct. Het was heel slecht verlicht en het was bijna beangstigend om daar naar toe te gaan, zowel voor de uitspelende clubs als voor de uitsupporters. Millwall heeft zijn imago van angstaanjagende club dan ook mede daaraan te danken.”

Het zijn geen lieverdjes die supporters van Millwall, niet voor niets is hun lijflied ‘no one likes us, we don’t care’. “De club wordt gehaat door alle heftige rellen die supporters van Millwall in het verleden hebben veroorzaakt”, bevestigt Engels voetbalkenner Tom van Hulsen. Hij schreef een boek over het voetbal in Londen (FC Londen) en verklaart dat de oorzaak nog verder teruggaat.

Vanaf station South Bermondsey is het ongeveer vijftien minuten lopen naar The Den, het stadion van Millwall FC. Het is druk en vanaf het station zie je toch zeker honderden mensen lopen richting de thuishaven van ‘de meest gehate club van Engeland’. Tijdens de wandeling heb je het idee dat je in een achterstandsbuurt bent beland. Het is een hele aparte wijk, waarin je veelal woonwagens tegenkomt en ook autogarages waarbij de onderdelen midden op de weg liggen. “Dat doet het imago van die club geen goed natuurlijk”, geeft Van Hulsen aan.

“Uit die supportersgroeperingen zijn ook een paar extreemrechtse groeperingen voortgekomen.” De grote rivaal van Millwall is West Ham United, een club die ook is opgericht door dokwerkers die langs de Thames in de haventjes werkten. Ze hadden veel gemeen: hetzelfde werk en hetzelfde in het leven staan, maar ze woonden in verschillende wijken. “Daarom werden dat van oudsher al rivalen. Naarmate de tijd verstreek werd dat steeds heftiger en dat heeft geresulteerd in enorme veldslagen, waar-

Na die wandeling kom je terecht bij de thuishaven van Millwall, die aardig verstopt ligt tussen de bossen maar toch ook, zoals wel vaker in Engeland, middenin een woonwijk is gedropt. De supporters van The Lions zijn zenuwachtig, aangezien er een belangrijk duel op het programma staat. Er wacht de club namelijk een ontmoeting met Scunthorpe Uni-

REPORTAGE

ted FC in het kader van de play-offs om promotie naar de Championship. Momenteel komt de club, na in het seizoen 2014-2015 te zijn gedegradeerd, uit in de League One.

daar is de binnenkant, met onder meer de omloop en de toiletten, saai en kil en heb je het idee alsof je in een heel oud stadion bent beland. Het is al wat later en de wedstrijd staat op het punt te beginnen. Onder de klanken van ‘Hey Jude’ van The Beatles loop je de tribunes op, waar je merkt dat de sfeer er al goed in zit. Er worden liederen gezongen en de ploeg wordt luidkeels aangemoedigd.

“We are Millwall, super Millwall! We are Millwall from The Den!”

Terwijl de wedstrijd met het typisch Engelse ‘kick and rush’ voortkabbelt, vermaken de supporters zich uitstekend op de tribunes. Duizenden supporters zingen herhaaldelijk luidkeels het ‘no one likes us, we don’t care’ en bij het missen van kansen wordt er op zijn Engels gevloekt en gescholden. Behoudens enkele kansjes weten beide teams niet tot scoren te komen, waardoor de wedstrijd eindigt in een teleurstellende 0-0. Toch zien de supporters van Millwall reden voor een ‘traditionele’ pitch invasion, althans een kleine.

Na kaarten te hebben bemachtigd lopen we richting de tribune waar we zitten. Eenmaal aangekomen bij The Dockers Stand beginnen de eerste supporters het ‘lijflied’ van de club al te scanderen. “No one likes us! No one likes us! No one likes us, we don’t care! We are Millwall, super Millwall! We are Millwall from The Den!”, klinkt het uit tientallen kelen. Gevolgd door een langgerekt ‘MIIIIIIIIIIILLLL’. Waar het stadion er van buiten vrij modern uitziet,

Tientallen, vooral jonge, supporters zien hun kans schoon en betreden het veld. Een speler van

ETHNICITY

horpe wordt beledigd door een van de supporters, terwijl een groot deel zich richting de tribune van het uitvak wil begeven om de uitsupporters uit te dagen. Onder enkele fans van Millwall ontstaat onenigheid en ze beginnen op elkaar in te slaan.

kon Millwall zich opmaken voor een wedstrijd op Wembley Stadium, het grootste stadion van Engeland, tegen Bradford City dat over twee wedstrijden met 1-0 won van Fleetwood Town (1-0 en 0-0). Ook dat zijn twee clubs die niet bekend staan om de goede relatie met elkaar. “Het zijn twee clubs die bekend staan om de rivaliteit uit het verleden. Iedereen heeft wel een beetje van oudsher een antipathie tegen Millwall en daarom is het des te moeilijker en des te prijzenswaardiger dat het clubbestuur er alles aan doet om daar vanaf te komen.”

“Dan hoor je toch weer geluiden om je heen van: zie je wel, daar heb je Millwall weer.”

Ruim 53.000 supporters zijn aanwezig bij de wedstrijd die lange tijd spannend is, maar vlak voor tijd beslist wordt in het voordeel van Millwall door een treffer van Steve Morison. Na het laatste fluitsignaal zijn de Millwall-supporters door het dolle heen en volgt er weer een pitch invasion, wat een grote smet is op de feestvreugde. “Door dit soort dingen worden ze dan even teruggeworpen. Dan hoor je toch weer geluiden om je heen van: zie je wel, daar heb je Millwall weer.”

Ondanks meerdere pogingen van de stadionspeaker, die de supporters vriendelijk verzoekt het veld te verlaten, blijven de supporters op het veld. Ongeveer vijftig man security is nodig om het veld uiteindelijk ‘schoon te vegen’. Het is een actie die grote gevolgen kan hebben aangezien de FA (de Engelse voetbalbond) volgens Sky Sports een onderzoek heeft ingesteld naar de pitch invasion en de ongeregeldheden na afloop.

Spelers, trainers en de clubleiding van Millwall balen van de pitch invasion en zijn van mening dat de supporters de feestvreugde hierdoor hebben verpest. “De mensen die het geruïneerd hebben voor anderen moeten zich schamen”, reageert een teleurgestelde Morison na afloop tegenover The Telegraph.

De terugwedstrijd op bezoek bij Scunthorpe United FC werd wel gewonnen door The Lions, de uiterst spannende wedstrijd op Glanford Park eindigde in 2-3 voor de Londenaren. Door deze overwinning

REPORTAGE

Het was de allereerste pitch invasion ooit op Wembley en het kan dan ook, net als de pitch invasion op The Den, ernstige gevolgen hebben voor de club. Zo stelt Wembley samen met Scotland Yard een onderzoek in naar de pitch invasion. Hierbij zullen ze samen met de lokale autoriteiten op zoek gaan naar de overtreders en zal er een briefing volgen met de beveiliging om dit in het vervolg te voorkomen.

maar tot voor kort waren ze wel goed bezig om een betere naam te vestigen in het Engelse voetbal”, beaamt Van Hulsen, die hoopt dat The Lions erin slagen om een goed imago te krijgen. “Ze krijgen wel een wat betere naam en ik hoop voor Millwall dat het ze lukt. Ik ben er ook geweest en die mensen zijn daar bijzonder aardig. Ik kreeg een privérondleiding door het stadion en de kleedkamers. Die mensen willen er alles aan doen om te laten zien dat zij ook een gastvrije en normale club zijn en het liefst ook al die hooligans uitbannen.”

“Er staat nog net geen doodstraf op het betreden van het veld. Zeker op Wembley, dat wordt niet voor niets het heilige gras genoemd.”

De positieve ontwikkelingen hebben andere voetballiefhebbers in ieder geval wel bereikt. “Je ziet dat steeds meer fans, ook vanuit Nederland, een kijkje gaan nemen bij Millwall. Ze vinden Millwall toch een soort van cultclub, mede door de rellen, dat moet er wel bij gezegd worden. Maar als die rellen er nog steeds waren en er telkens van die veldslagen zouden zijn, dan gaan de Nederlandse supporters daar ook niet naar toe.”

Want ook al is een pitch invasion ‘traditie’, eigenlijk is het ‘not done’ in Engeland. “Er staat nog net geen doodstraf op het betreden van het veld. Zeker op Wembley, dat wordt niet voor niets het heilige gras genoemd. Stel je hebt daar een rondleiding en je doet een stap op het veld, dan kun je daar normaal gesproken een gevangenisstraf voor krijgen.”

Dat de club er sowieso alles aan doet om van dat slechte imago af te komen blijkt wel uit het feit dat ze sinds 2013 een beleid hebben dat meer gezinnen naar het stadion moet krijgen. Met het nieuwe beleid zijn ze in de prijzen gevallen. Millwall is namelijk de Nick Kicks Family Club of the Year geworden. Iets wat een prachtige prestatie genoemd mag worden voor een club met zo’n slecht imago.

Toch is de verwachting niet dat Millwall hier meteen weer een slechtere naam van krijgt. “Dat is nu even,

ETHNICITY

Strijd voor ongehuwde moeders ‘alle vrouwen hebben het recht om hun kind te zien’ Aïcha Ech Channa is de oprichtster van de Association Solidarité Féminine in Casablanca, Marokko. Haar hele leven staat in het teken van maar één ding: de situatie verbeteren van alleenstaande moeders in Marokko. Vanaf haar achttiende is ze al gefascineerd door het onderwerp. Vandaag de dag, bijna zestig jaar later, is ze nog steeds iedere dag bezig met haar werk als vrouwenrechtenactivist. DOOR LAURA REKIĆ

de meisjes na ongeveer twee jaar weer terug de samenleving in, mét kind.”

e telefoon gaat. Ech Channa heeft de Monte Carlo prijs gewonnen, voor Woman of the Year. Dit jaar is het thema ‘vrouwen voor vrouwen’. Ze vindt het een eer en is er heel blij mee. “Dit brengt weer wat positiviteit met het onderwerp mee.” De 76-jarige vrouw zit in haar kantoortje boven in één van de gebouwen van de ASF. Overal in de kamer zijn beeldjes en schilderijen te vinden van moeders met kinderen. In de kasten staan verschillende prijzen en oorkondes. Ook hangt er een grote foto van haar achter het bureau met een tekst waarin er over haar werk wordt verteld.

Eén verdieping onder het kantoortje bevinden zich de hammam, beautysalon en kapperszaak. Hier werken de meisjes die moeder zijn geworden of nog zwanger zijn. De crèche zit ook in dit gebouw. De vaak nog jonge moeders kunnen hier hun kinderen brengen als ze gaan werken. Een eindje verderop in de stad bevindt zich het restaurant van de ASF, waar je voor nog geen vier euro per persoon heerlijke couscous kan eten. In Casablanca heeft de organisatie ook nog een bakkerij en een sportschool waar de jonge vrouwen aan het werk kunnen.

“Wij vangen meisjes op die door de maatschappij zijn uitgespuugd.”

Toen Ech Channa achttien jaar oud was kwam ze voor het eerst in aanraking met het taboe wat rust op de alleenstaande moeders. Ze ontmoette een leeftijdsgenootje dat bijna negen maanden zwanger was en door haar moeder uit huis gezet was. Ech Channa besloot haar onderdak te bieden. “Ik nam hiermee een groot risico, voor mezelf én mijn man. Hij was militair en vaak op uitzending dus hij wist er niks vanaf, maar ik riskeerde een gevangenisstraf van maximaal twee jaar voor ons beiden.” In de jaren ’70 was dit de celstraf die je kon krijgen als je de ‘misdaad’ pleegde zwanger te worden zonder getrouwd te zijn, of als je zulke meisjes hielp.

Ech Channa is een warme, sterke vrouw die vol liefde over haar werk praat. Ze vertelt zo gepassioneerd dat de tolk soms moeite heeft er tussen te komen om te vertalen. “In Marokko is het een groot taboe om ongehuwd zwanger te raken. Vaak accepteert je familie het niet als je het kindje wilt houden en word je verstoten. De meisjes komen dan op straat terecht en worden uitgespuugd door de maatschappij. Wij vangen ze hier op. Op dit moment begeleiden we 35 meisjes. We zorgen ervoor dat ze geld verdienen zodat ze zichzelf en hun baby kunnen onderhouden en we leren ze op eigen benen staan. Zo kunnen

Ech Channa was in die tijd werkzaam als verpleegster. Het was gebruikelijk dat ongehuwde

INTERVIEW

ter beschikking stelden. Na vier jaar, in 1985, wordt de organisatie tot Association Solidarité Féminine omgedoopt.

zwangere meisjes hun pasgeboren baby’tjes afstonden aan een maatschappelijk werker die de kinderen meenam naar het weeshuis. Op een dag zat ze naast zo’n man in het ziekenhuis toen een meisje kwam aanlopen. Ze had haar pasgeboren baby aan haar borst. Ze gaf aan van het jongetje af te willen en de baby werd zonder pardon uit haar armen gerukt.

Ech Channa zucht. “Het probleem was alleen dat de moeders nu overdag hun kinderen veilig bij onze crèche konden achterlaten, maar ze hun baby’s ’s avonds weer net zo hard aan wildvreemden gaven omdat ze dan moesten bedelen of prostitueren.” Ech Channa en haar team bedachten het concept zoals het nu is, met werkplekken voor de meisjes zodat ze genoeg geld verdienen om hun huur te betalen. Daarnaast leren ze de meisjes over mensenrechten, financiën en huishoudelijke taken. Ze bieden de alleenstaande moeders ook zorg en therapie als dat nodig is. Zo zorgen ze ervoor dat ze van de straat blijven.

“Het mondje van de baby zat nog onder de moedermelk en zijn gehuil was hartverscheurend.” “Ik was diep geschokt”, vertelt Ech Channa. Ze legt haar hand op haar hart. “Dat meisje werd van huis uit gedwongen, dat merkte ik aan de manier waarop ze haar kindje voedde. Ze wilde hem houden! Het mondje van de baby zat nog onder de moedermelk en zijn gehuil was hartverscheurend. Vanaf dat moment zwoer ik dat ik er alles aan zou doen om te zorgen dat kinderen bij hun moeder kunnen blijven, zoals het hoort.”

Hoewel het werk van ASF steeds meer geaccepteerd wordt door de overheid en samenleving, zijn er ook nog genoeg mensen die het totaal niet eens zijn met de sympathie die Ech Channa voor de alleenstaande moeders heeft. “Vooral de extremisten zijn felle tegenstanders. Ze vinden dat ik de prostitutie aanmoedig. Het maakt het werk door de weerstand lang niet altijd makkelijk, maar ik ben er trots op dat we al zover zijn gekomen. Ik ga tot het einde door met mijn strijd.” Ze staat op en verontschuldigt zich tegenover de aanwezigen in haar kantoor. Ze moet verder met haar werk. “Bedankt dat jullie de tijd namen om naar mijn verhaal te luisteren. Dit probleem moet gehoord worden. Voor de moeders en hun kinderen.”

Toen ze na een periode in Frankrijk te hebben gewoond terugkwam in Casablanca, zorgde ze ervoor dat ze zelf aan het werk kon als maatschappelijk werker. Samen met een collega ging ze op zoek naar een plek om baby’s overdag te kunnen opvangen. Ze werden geholpen door nonnen, die een ruimte

Foto door Milan Captein

REPORTAGE

‘MAROKKO, HET LAND VAN DE BEGRENSDE MOGELIJKHEDEN’ Hij is twee keer in hongerstaking geweest in de gevangenis als verzet tegen een uitzetting uit Marokko en loopt risico op een lange gevangenisstraf omdat hij het gezag van autoriteiten ondermijnt. Maati Monjib is een academici die Afrikaanse studies en politieke geschiedenis onderwijst aan de Universiteit van Rabat. Hij vecht voor meer persvrijheid van inwoners, journalisten en activisten in Marokko.

DOOR KOEN LIPMAN

p dit moment loopt er een proces tegen hem voor het ondermijnen van de staatsveiligheid en het ontvangen van buitenlandse gelden voor zijn project Freedom Now. Dit is een voorbeeld van de beperkte persvrijheid die in dit land heerst. “Er is een dagelijkse worsteling om de inwoners, journalisten en artiesten te beschermen tegen vervolging”, vertelt Monjib aan Index on Censorship, een wereldwijde organisatie die voor vrije pers vecht.

In 1999 wordt Mohammed de zesde, kort na het overlijden van zijn vader, de nieuwe koning van Marokko. Hij is de achttiende koning van de Alaouidynastie die sinds 1666 in Marokko regeert. Na zijn aanstelling zijn er drastische veranderingen gekomen en is hij een nieuwe koers ingeslagen: de mensenrechten moeten verbeteren, het terreurapparaat van de politie moet weg en hij toont oprechte interesse in de zorgen van het volk.

“Er is zoveel te vertellen over Marokko.”

De zon schijnt fel. Op het dakterras van het hotel staan ijzeren stoeltjes met een sierlijk motief en gekleurde kussens. De typische Marokkaanse huizen op de achtergrond worden nog witter door de zon en de palmbomen bewegen zachtjes in de wind. Door de Arabische taal die wordt gesproken en de typische Marokkaanse broeken en jurken die mensen aan hebben, merk je dat je in Marokko bent.

Door zijn sobere manier van leven wint hij gauw populariteit. Door zijn bezoeken aan arme stadswijken en door lokale ontwikkelingsinitiatieven aan te moedigen. Al snel noemde ze hem de ‘koning der armen.’ Ook wil hij zorgen voor een grotere vrijheid van meningsuiting. Hij zorgt al snel voor verbetering, dit wordt ook zichtbaar op de Press Freedom Index van 2002, waar Marokko op plaats 89 komt te staan. Toch is er met name op het gebied van persvrijheid nog een grote stap te maken.

Sjoukje Rietbroek, correspondent in Marokko voor onder andere NOS, houdt haar handen voor haar ogen tegen de zon als ze begint te vertellen waarom zij juist kiest voor een land waar de persvrijheid problematisch is en waarom ze kiest om te werken in een land waar de persvrijheid matig is. “Er zijn nog zoveel verhalen te vertellen over Marokko. Iedereen denkt alleen maar aan zandbakken, kamelen en vrouwenonderdrukking.”

PFI Marokko is een land waar de persvrijheid beperkt is. Op dit moment staat het Noord-Afrikaanse land op plek 133 van de 180. Deze lijst wordt door RWB

ETHNICITY

(Reporters Without Borders) elk jaar opnieuw samengesteld. Marokko schommelt de laatste jaren tussen plek 130 en 138 op de index. Een neerwaartse spiraal als je kijkt naar de jaren dat Mohammed VI net aan de macht kwam. 2002: plek 89, 2006: 97, 2007: 106 tot nu in 2017 op plek 133.

ophef over de persvrijheid in Marokko niet zo goed. “De persvrijheid is helemaal niet zo gecontroleerd eigenlijk. Er zijn drie onderwerpen waarover je niet mag spreken en voor de rest mag je over van alles berichten. De koning en zijn familie, het geloof en de Westelijke Saharakwestie zijn erg gevoelige onderwerpen.” Ook voor vrouwen is het prima te doen in Marokko, zegt Sabri. “De meeste journalisten in Marokko zijn vrouwen, dus op dat gebied zijn er geen problemen.”

RWB geeft hiermee aan dat dit ligt aan de overheid die nog steeds politieke en economische druk uitoefent op onafhankelijke media om ervoor te

Vanaf 1975 had de toenmalige koning Hassan II te maken met een islamitische oppositie waar hij rekening mee diende te houden. In een brief van fundamentalistenleider Abdesslan Yassin, die 114 pagina’s telde, verwijt Yassin de koning ontrouw te zijn aan de islamitische beginselen. Daarnaast benoemt hij ook de corruptie, waarna hij wordt opgepakt en de koning hem in een psychiatrische instelling laat opsluiten. je moet wel gek zijn om zoiets te durven schrijven.

“Clichés kent iedereen: kamelen, één grote zandbak, alle vrouwen worden onderdrukt en noem het maar op.”

Taboes blijven gedurende de periode van Hassan II als in de periode van Mohammed VI dezelfde drie: de koning, het geloof en de Westelijke Sahara. Vanaf de jaren ’90 moesten er concessies gedaan worden omdat de VS en Frankrijk geen onvoorwaardelijke steun meer geven. Hierdoor moeten veranderingen doorgevoerd worden op veel gebieden. Denk bijvoorbeeld aan het politieapparaat en de rechten van vrouwen.

zorgen dat er niet over gevoelige onderwerpen wordt geschreven en gesproken. Hierbij is zelfs de internationale media een doelwit: kritische artikelen worden sterk veroordeeld en er worden zelfs stappen ondergaan om het publiceren tegen te gaan. ROEPING ALS CORRESPONDENT Sjoukje Rietbroek is een oude student als ze op achtentwintigjarige leeftijd nog begint aan de studie Journalistiek op de Fontys Hogeschool in Tilburg. Vanaf dag één op de opleiding weet ze dat ze correspondent wil worden in Marokko. “Ik heb veel vakanties doorgebracht in Marokko en zag alle mooie dingen, maar de minder mooie dingen bleven achterwege. Ik wist dat ik al die verhalen wilde vertellen omdat de Nederlander niet half weet wat hier allemaal gebeurt.”

“Het is niet veel, maar het is toch iets.” BELEMMERINGEN “Toen ik net begon in Marokko was het voor mij erg wennen en zoeken naar wat ik precies kon maken en niet. Toen bleef ik echt bij de cliché-onderwerpen.” Sjoukje Rietbroek woont nu drieënhalf jaar in Rabat en heeft al veel belemmeringen meegemaakt. “In het begin ben je zo voorzichtig, wat een afweging is, maar als journalist wil je dat helemaal niet. Dat creëert zelfcensuur, waar heel lastig mee om te gaan is. Begin van dit jaar is mijn reisvergunning afgewezen waardoor ik binnen vijftien dagen het land uit moest, wat heftig is.”

“Clichés kent iedereen: kamelen, één grote zandbak, alle vrouwen worden onderdrukt en noem het maar op. Er wordt veel geschreven over Marokko wat deze clichés bevestigt. Ik wil de andere kant belichten.” OPHEF Yousra Sabri is een student Journalistiek aan de journalistiekschool ILCS van Rabat en snapt de

REPORTAGE

en maakt zich hard voor het bewustzijn van je eigen rechten. “Zij zijn de toekomst en zij moeten het dus ook allemaal doen, maar veel jongeren kennen hun eigen rechten niet. We delen veel op Facebook en Twitter en proberen hiermee ook veel jongeren te bereiken. Of ze wel eens iets verwijderen wat gepubliceerd is? Nee, maar je kan er wel voor opgepakt worden en dan gebruiken ze het als bewijsmateriaal dat je tegen de overheid bent.”

Ook haar perskaart is nog steeds niet verlengd, waardoor Sjoukje zonder papieren in Marokko zit en dus haar werk niet kan doen. “Ik heb eens een reportage willen maken over een klein dorp net over de grens van Algerije, waar ik binnen tien minuten door de politie werd opgepakt omdat ik niet welkom was. Dit zijn ook momenten waarop je je zo goed beseft dat het totaal anders is dan in Nederland.”

ONTZETTEND BOOS “Er zijn momenten in Marokko dat ik echt heel gelukkig ben, maar er zijn zeker ook momenten dat ik heel boos ben omdat er nog dingen veel beter ontwikkeld kunnen worden. Bijvoorbeeld dat stuk van geen autorisatie krijgen. Je voelt je gewoon machteloos en het voelt echt als onrecht. Daarnaast zie je ook dat mensen onrechtmatig worden behandeld, op een manier waar je niks aan kan doen”, vertelt Sjoukje.

AMDH In Marokko worden stakingen tegen de regering niet geduld. De AMDH (Association Marocaine des Droits de l’Homme) is een mensenrechtenorganisatie die opkomt voor vrouwen, kinderen en migranten in Marokko. Zij ontvangen klachten van mensen en gaan dit onderzoeken. De overheid werkt ze tegen door staken te verbiedWen, kritische berichten te veroordelen en door mensen op te pakken als dat voor de overheid goed uitkomt.

“Als een Marokkaanse journalist iets doet wat de overheid niet zint, zorgen ze er wel voor dat ze hem betrappen met een fles drank of iets anders. Ik ben er wel aan gewend, maar soms kan het me echt nog ontzettend boos maken.” Ze vertelt dat ze honderd procent achter haar werk staat als journalist in Marokko. “Ik maak me geen zorgen, ik heb een goede balans gevonden en laat het totaalplaatje zien. Dus tja, als ze me daarom het land uit willen zetten, dan ga ik met opgeheven hoofd weg.”

Khadija Riyadi, ex-voorzitter van de AMDH en tevens winnares van de VN-mensenrechtenprijs vertelt: “de pers schrijft veel over onze associatie wat niet waar is. We krijgen ook geen autorisatie voor stakingen, waardoor publieke acties vrijwel uitgesloten zijn.” De AMDH maakt de jeugd erg belangrijk in hun plannen tot verbetering van hun positie in Marokko

Correspondent Sjoukje Rietbroek

FOTOREPORTAGE

LONDON STREET ART De stad ademt cultuur. Met ruim tweehonderd verschillende etniciteiten is Londen een van de meest culturele steden ter wereld. Maak door street art kennis met deze culturen. 14 24

INTERVIEW

‘HET WORDT HIER STEEDS BETER, MAAR NORMAAL WORDT HET NOOIT’ Houssam Rachdan is 21 jaar en komt uit El Jadida, Marokko. Hij woont sinds 2015 in Rabat en studeert daar journalistiek aan het Institute for Leadership and Communication Studies (ILCS).

“I

DOOR MICHAELA NOVA

k kom uit een regio in Marokko waar mensen niet zo open-minded zijn als in Rabat. Nou ja, het is niet zoals bij jullie in Nederland. In 2015 ben ik naar Rabat verhuisd om te studeren. Ik heb geluk dat ik nu in een grote stad woon, want hier ben je vrijer om jezelf te zijn. Maar ook hier zijn veel mensen te bang om eerlijk te zijn over hun seksualiteit. Het is nu een paar jaar geleden sinds ik uit de kast ben gekomen. Het eerste jaar was moeilijk voor mij, want ik vreesde voor mijn leven. Homo’s worden hier soms namelijk op een verschrikkelijke manier behandeld. In hun eigen huis is een stel bespied terwijl zij intiem bezig waren. Ze zijn in elkaar geslagen door een groep jongens en uiteindelijk kreeg het stel zelfs de schuld. Dat soort verhalen maken mij wel bang.

dat niet meer. Je moet wel weten tegen wie je eerlijk bent. Je kan niet iedereen vertrouwen hier in Marokko. Het kan zo zijn dat iemand de overheid inlicht en dan heb ik een probleem. Als je wil daten, dan zoek je iemand online op. Daar heb je natuurlijk sites voor. Je moet niet zomaar iemand aanspreken in een bar, want dan zul je raar aangekeken worden. Als je elkaar online gesproken hebt, dan spreek je meestal af op een openbare plek als een bar. Ik neem dan meestal wat vrienden mee, want twee jongens alleen kunnen verkeerde aandacht trekken. Het wordt hier in Marokko steeds beter, maar homoseksualiteit zal hier nooit normaal zijn. Dat mag gewoon niet van de islam. Of ik moslim ben, hangt af van wat je onder islam verstaat. Als een moslim iemand is die elke dag bidt, dan ben ik geen moslim. Ik geloof wel in Allah en ik vast ook tijdens ramadan. Wat mij betreft bestaat hemel en hel ook gewoon. En wie slecht is, gaat naar de hel. Wat mij betreft is homo zijn niet slecht, want ik doe er niemand pijn mee en ik doe mijn eigen ding. Daarom ga ik wat mij betreft gewoon naar de hemel.”

Maar dit soort gebeurtenissen hebben mij er niet van weerhouden om andere jongens te daten. Ik ben mezelf steeds meer gaan respecteren. Ik was het zat om me steeds voor te doen als iemand die ik helemaal niet ben. Ik heb het gewoon losgelaten, dus als mijn vrienden mij vroegen of ik homoseksueel was, dan ontkende ik

Foto door Frank Ruiter

Anousha N zume: boegbeeld anti-racisme Anousha Nzume kwam in maart volop in het nieuws met haar boek Hallo witte mensen. “In dit boek wil ik graag uitleggen hoe je als wit persoon je privilege kunt erkennen en hoe je door dat te begrijpen hopelijk ook racisme in de samenleving kunt inzien en aanvechten.”

DOOR NINA KLAASSEN ze in een buitenwijk van Amsterdam te wonen, Buitenveldert. In deze wijk wonen voornamelijk witte mensen. Anousha heeft het er niet altijd even fijn. Ze wordt gepest en buitengesloten en voelt zich anders dan de anderen. Ze is niet wit. Na haar basisschooltijd gaat ze naar het vwo op het Montessori Lyceum in Amsterdam. Daar wordt het pesten minder, maar nog steeds wordt er anders tegen haar aangekeken

e miste haar eigen diplomauitreiking. Anousha Nzume was aan het touren met Josephine The Musical. Haar carrière begint al voordat ze goed en wel is afgestudeerd. Toch is ze bij het Nederlandse publiek nog niet heel erg bekend. Dit verandert als ze zich uit begint te spreken tegen racisme. Deze lijn zet ze voort. In maart van dit jaar brengt ze het boek Hallo witte mensen uit. Het zorgt in Nederland voor heel veel reacties. Vriend en vijand, iedereen heeft er een mening over. Ebisse Rouw van Amsterdam University Press, uitgever van ‘Hallo witte mensen’, zag dit wel aankomen. “Dit onderwerp trekt heel veel negatieve aandacht. Dat wisten we van tevoren. Het trok naast de aandacht van kranten, ook heel veel de aandacht van opiniemakers. Maar we dachten ‘laat maar komen’. Als auteur en als uitgever weet je dat je dat kan verwachten. We bemoeien ons er niet mee.”

“Zulke complimenten houden de huidige machtsstructuren subtiel in stand.” dan tegen haar wite vriendinnetjes. Nog steeds heeft ze last van stereotypering. Tegen Opzij zegt ze het volgende hierover: “Vroeger had ik het minder in de gaten. Jongens die mij zogenaamd complimenteerden door op te merken dat ze van halfbloedjes houden, ging het

GEPEST Anousha Nzume is nog maar vier jaar als ze naar Nederland komt. Ze is geboren in Moskou, dochter van een Russische moeder en Kameroense vader. In Nederland komt

ETHNICITY

over vijf jaar lachen we hierover in een talkshow, dan had ik je niet geloofd. Dat het nu kan, laat zien dat we als Nederlanders echt een stap gemaakt hebben en meer begrip voor elkaar hebben.”

niet om mij persoonlijk. Zo’n jongen plakte toevallig een etiket op mij van zijn stereotype beeld van zwarte vrouwen. Later hoorde ik van vriendinnen dat het hen ook overkomt. ‘Ben je net zo pittig in bed?’ ‘Jij kunt vast goed dansen!’ Hoe leuk bedoeld ook, zulke complimenten houden de huidige machtsstructuren subtiel in stand.”

ACTEREN Nadat Anousha haar vwo heeft afgerond, gaat ze naar de Kleinkunstacademie in Amsterdam. Daar studeert ze af waarna ze een glorierijke carrière opbouwt. Zo werkt ze onder andere als achtergrondzangeres van Nena en speelt ze in de Nederlandse soapserie Onderweg naar Morgen. Van 1996 tot en met 1999 woont de Russische in New York waar ze acteren en regisseren studeert aan The New York Performance Works. Later keert ze weer terug naar Nederland om op te treden met voorstellingen als Poppenkoppen en

ZWARTE PIET Op 24 oktober 2016 verschijnt Anousha in een uitzending van Pauw. Ze is uitgenodigd om over de Zwarte Pieten-discussie te komen praten. Halbe Zijlstra, kamerlid van de VVD is ook aanwezig. Jeroen Pauw vraagt hem naar een uitspraak die hij

“Laat zien dat we als Nederlanders echt een stap gemaakt hebben en meer begrip voor elkaar hebben.” had gedaan: “RTL vermoordt het Sinterklaasfeest”. Zijlstra zegt dit nadat RTL besloot om dit jaar voor schoorsteenpieten te kiezen, in plaats van voor Zwarte Piet. Aan tafel ontstaat een discussie waarin Halbe Zijlstra voornamelijk zijn eigen uitspraak verdedigt en bij zijn standpunt blijft: tradities kunnen veranderen, maar dat moet dan wel geleidelijk aan gebeuren. “Tradities zijn niet statisch.” Halbe Zijlstra lijkt de enige die niet voor de verandering is, of nou ja, snelle verandering. Sophie Hilbrand en Jeroen Pauw lijken het met Anousha eens te zijn. Toch zorgt deze uitzending bij Pauw voor veel reacties. Sommige negatief, maar veel mensen lijken op te komen voor Anousha. Dit zegt Anousha zelf over de bijval op de website van Brandpunt: ”Zowel dat RTL een duidelijk standpunt inneemt, als dat uitspraken zoals die van Halbe Zijlstra ter discussie worden gesteld. Als iemand me in 2011 had gezegd:

PROFIEL

Koningin van Paramaribo. Tegenwoordig staat ze in het theater met de voorstelling Opvliegers.

eerste kleine, toegankelijke boekje voor een breed publiek.”

“Want er is geen theater dat je niet van binnen zag. Er is geen linkse omroep die je geen podium gaf. En nu is er zelfs een uitgeverij die ‘Hallo witte mensen’ uitgeeft.”

Het gaat om een boek over racisme in Nederland, wat ertoe leidt dat er ook veel negatieve reacties zijn. Zo wijdt Jan Dijkgraaf op zijn website Briefje van Jan een heel bericht aan haar. “Je heette tot je achttiende gewoon Anna. Maar je zag meer handel in een Afrikaanse naam. En terecht. Want er is geen theater dat je niet van binnen zag. Er is geen linkse omroep die je geen podium gaf. En nu is er zelfs een uitgeverij die Hallo witte mensen uitgeeft. Je bent, zoals jij dat zou noemen, hartstikke privileged”, aldus Jan Dijkgraaf. Ook journalist en schrijver Sylvain Ephimenco is niet erg gecharmeerd van het boek. In een opiniestuk in Trouw zegt hij: “Is Nzume een racist? Als ik haar opmerking als referentie neem, zeker. Ik heb me natuurlijk afgevraagd waarom een zwarte schrijfster zonder de gevolgen te ondervinden zich zo discriminerend mag uitlaten. Het antwoord is: zwart privilege! Een mechanisme dat maakt dat als je een donkere huid bezit, je witte medemensen over één kam mag scheren en vol op het orgel de wij/zij-retoriek mag hanteren.” Anousha heeft zelf nog niet gereageerd op de vele reacties op haar boek.

HALLO WITTE MENSEN In maart 2017 komt haar boek Hallo witte mensen uit. Iedereen heeft het erover. Een kleine greep uit de positieve reacties: “Dit boek maakt veel zichtbaar wat voor velen onzichtbaar is. Voelbaar en herkenbaar.” (Humberto Tan), “Hallo witte mensen van Anousha Nzume is een belangrijk boek dat Nzume met de broodnodige ironie en distantie heeft opgeschreven. Ook voor mensen die van mening zijn dat ze niet wit zijn. Nzume laat zien dat het erkennen van het leed van de ander pas kan beginnen als lijden niet langer een competitie is. Zelfs als je het niet met alles eens bent wat ze poneert, begin je geleidelijk aan steeds meer van Nzume te houden. “Alleen Anousha kan witte Nederlanders met liefde en humor een meedogenloze spiegel voorhouden over hun privileges, hun macht en de ongelijkheid die dat veroorzaakt. Hallo witte mensen is dé toegankelijke gids om racisme te begrijpen.” (Saeda Norhussen).

“Dan wordt ze neergezet als een boze zwarte vrouw. Heel tegenstrijdig.” ANGRY BLACK WOMAN “Anousha is een heel erg warm persoon. Ze is heel erg geestig. Daardoor vind ik het interessant hoe ze ging met de negatieve reacties. Ze is altijd heel erg vrolijk. En dan wordt ze neergezet als een boze zwarte vrouw. Heel tegenstrijdig”, aldus Ebisse Rouw.

Ebisse Rouw: “Het thema van het boek is natuurlijk ook ontzettend actueel en relevant. Het komt op het juiste moment. De laatste keer dat er een non-fictieboek werd geschreven over racisme in Nederland door een zwarte vrouw was in 1984. Philomena Essed schreef toen het boek Alledaags racisme. Maar het boek Hallo witte mensen is het

DISCLAIMER

Dit magazine is gemaakt door studenten van de opleiding Journalistiek van de Hogeschool Windesheim. Ondanks de constante zorg en aandacht die we besteden aan de samenstelling van dit magazine, kan de opleiding Journalistiek niet instaan voor de volledigheid, juistheid of voortdurende actualiteit van de gegevens en de inhoud van het platform. Mocht u feitelijke onjuistheden tegenkomen dan stellen wij een reactie erg op prijs via info@windesheim.nl. Aan de inhoud van dit magazine kunnen derhalve geen rechten worden ontleend.

AUTEURSRECHT

Op de inhoud van dit platform rust auteursrecht. Het is niet toegestaan de auteursrechtelijk beschermde werken of andere informatie openbaar te maken of te verveelvoudigen zonder toestemming van de Opleiding Journalistiek. FOTO- EN VIDEOMATERIAAL

De redactie spant zich in om iedereen die geportretteerd wordt op deze site om toestemming te vragen. Mocht je bezwaar hebben tegen bepaalde fotoâ&#x20AC;&#x2122;s waarop je te zien bent, neem dan contact op via info@windesheim.nl.