Focus magazine

FOCUS CULTUUR, LIFESTYLE & POLITIEK

MADDY DEMONSTREERT BIJ

WOMEN’S MARCH

ACCEPTATIEWET 4

HET LEVEN OP EEN REFORMATORISCHE HOGESCHOOL 24

UITSLAGENAVOND

EEN KIJKJE BIJ DE POLITIEKE PARTIJEN D66 EN PVDA 28

OVER FOCUS

COLOFON

Focus is een magazine gemaakt door creatieve en ambitieuze eerstejaars studenten journalistiek.

Focus is een magazine boordevol fotografie, interviews en reportages.

Focus is opgedeeld in drie categorieën: politiek, lifestyle en cultuur. Kortom: voor ieder wat wils.

REDACTIECHEFS Jet van Dijk Charise Bakker Jestin Polman

Wij hebben met veel plezier aan dit magazine gewerkt en we hopen dat jullie het met net zoveel plezier lezen.

OPMAAK Mirjam Bosgraaf Ella Grit Anne-Ruth Tuasela Daniëlle Tigchelaar

SOCIALS Isa Hamstra Fleur Niemeijer

REDACTIE Aluca Bouma Arjen Bloem Bas Meijer Danja de Jonckheere Dion Smits Elbrich de Jong Eva ten Cate Ezra van Vliet Fedde Hoogendoorn Ilja Hellenthal Jens Posthuma Jorrin Hulst Kylian Veening Laura Zijlstra Laurens Terlaak Poot Loes-Anne Wink Meije Dijkstra Thom Boonstra

INHOUDSOPGAVE

4

WOMEN’S MARCH

8

POWERVROUW

10

WORLD PRESS PHOTO

11 12 14

Maddy demonstreert voor vrouwenrechten in Amsterdam.

KATTENCAFES

24

ACCEPTATIEWET

Elze laat zien dat Defensie niet alleen een mannenwereld is.

Contrasten in de stadskerk van Zwolle.

SCHOKLAND

Een expositie over een eiland in de Zuiderzee.

MARKER WADDEN

Nieuwe eilanden voor het herstellen van de natuur in het Markermeer.

HOTSPOTS ZWOLLE

De leukste plekjes in het centrum van Zwolle, speciaal voor jou uitgezocht.

18

FRIES MUSEUM

19

BROODBIEFSTUK

20

22

Nieuwe expositie in het Fries museum over klederdracht.

Doorbraak in onderzoek naar de plantaardige biefstuk.

ZEEVAARTSCHOOL

Hoe is het om te studeren op het waddeneiland Terschellling?

28 30 32 34 35

36

38

MODEL IN WORDING

Het studentenleven van Tineke en Annemarieke op een reformatorische hogeschool.

40

SCOUTING

UITSLAGENAVOND

42

SOCIAL MEDIA

43

DRANKCONTROLE

44

WERKEN MET JE HART

45

STOTTEREN

46

STUDENTENVOER

47

HOROSCOOP

Het wordt steeds populairder: thee drinken met katten.

Een kijkje bij politieke partijen D66 en PvdA.

NIERTRANSPLANTATIE Emotioneel interview met Lia Seldenthuis over het afstaan van een nier aan haar man.

WIETLEGALISATIE

Liever goede kwaliteit via de achterdeur of legale wiet door de voordeur?

TURKIJE REL

Erdogan en zijn beschuldigingen: (on)terecht?

DRUGSVERSLAVING

Rolof Groothoff, medewerker van de Jellinek verslavingskliniek, over het huidige drugsbeleid.

VRIJSTAD CHRISTIANIA Een kijkje in de Deense anarchistische gemeenschap Christiania.

Interview met 15-jarige Thialda Bok over haar toekomst als model.

Behalve ‘luchtig’ buitenspelen heeft het een positieve werking op het kind.

Wat was de invloed van social media tijdens de Tweede Kamerverkiezingen?

Biedt een gekleurd armbandje voor iedere leeftijd de oplossing tegen minderjarig drankgebruik?

Het belang van goede coaching voor zorgverleners.

Gerwin over zijn ervaringen met stotteren: “Soms kan ik mijzelf niet zijn.”

Hoe slecht is het opwarmgerecht? Cas geeft het antwoord.

Hoe staan de sterren voor jou?

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 3

© ABEL BOERSMA

INTERVIEW

‘WE ZIJN ER NOG LANG NIET’ Waarom gaan mensen naar de Women’s March? Maddy (22) was op zaterdag 11 maart bij de Women’s March in Amsterdam.

Waarom is ze er naartoe gegaan?

Wat maakt een ‘march’ zoals deze belangrijk voor haar?

WAT IS DE REDEN DAT JE NAAR DE WOMEN’S MARCH BENT GEGAAN? “Het is voor mij heel erg belangrijk dat in deze maatschappij meer gelijkheid komt.

Niet alleen qua rechten maar ook qua behandeling.”

In haar verleden is Maddy altijd heel slecht behandeld en is ze altijd gepest. Ze was vaak bij ‘hele slechte’ vrienden. Voor een periode in haar leven is ze ook een ‘het’ genoemd.

“MENSEN MOETEN KUNNEN ZIJN WIE ZE ZIJN. ONGEACHT WAT VOOR KLEDING ZE AAN HEBBEN“ Ze vertelt dat ze volgens mensen niet waardig was om man of vrouw te zijn. Voor haar ligt daar de focus op. Mensen moeten kunnen zijn wie ze zijn. Ongeacht wat voor kleding ze aan hebben, hoe ze denken, wat ze willen en wat ze doen. “Voor mij is het belangrijk om mezelf dan te laten zien” MERKTE JE DAT OOK TIJDENS DE MARCH? “Er waren heel veel verschillende borden over de meest uiteenlopende onderwerpen.

Het kon over de LHBTQ+ gemeenschap gaan maar ook over geloofsuitingen en ook over werkomstandigheden.”

Het meest opvallende thema was uiteindelijk wel ‘vrouwen’.

Volgens Maddy komt dat omdat zij toch het meest onderdrukt worden. Maar ook mannen spelen een rol. “Ook zij moeten kunnen zijn wie ze zijn en zich ook gewoon kunnen uiten”, zegt Maddy. De reden dat ze naar Amsterdam is gegaan en niet naar een andere stad waar de Women’s March wordt georganiseerd (zoals Groningen, Nijmegen of Leiden) is omdat je in Amsterdam meer 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 6

gezien wordt. Ook is er voor de march in Amsterdam meer reclame gemaakt dan voor de march in andere steden.

De organisatie heeft gemeld dat dit niet een eenmalig protest is.

aan overhouden. Ik ben gewoon een witte heteroseksuele vrouw. Moet je je voorstellen dat je homo, lesbisch of getint bent. Of je hebt een ander geloof. Dan is het dubbel zo erg.”

DE MARCH IS BEGIN 2017 OOK AL EENS GEHOUDEN. LIJKT HET ER OP DAT EEN MARCH ZOALS DEZE VAKER ZAL WORDEN GEHOUDEN? “Ze hebben tijdens de march enquêtes uitgedeeld met onder andere de vraag of er nog mensen zijn die mee willen helpen.

Nu, na de march, valt het allemaal wel mee.

Ze zijn nu echt nog aan het kijken wat ze nu precies gaan doen.”

“IK HEB EEN ANGSTSTOORNIS EN EEN DEPRESSIE OVERGEHOUDEN AAN HET GEPEST UIT MIJN VERLEDEN.”

Maddy zegt ook dat ze momenteel wel veel reclame maken voor marches bestemd tegen klimaatverandering. “Dus niet persé een Women’s March maar ook over heel andere ‘issues’ in de maatschappij.’ ’ DEZE MARCHES ZIJN NATUURLIJK OVER KOMEN WAAIEN VANUIT AMERIKA, HOE KIJK JIJ DAAR TEGEN AAN? “In Amerika is het natuurlijk een veel groter probleem. Daar worden vrouwen nog meer onderdrukt. En ik vind het wel mooi dat ondanks het bij ons minder is, wij het wel overnemen.”

Maddy heeft een angststoornis en een depressie overgehouden aan het gepest uit haar verleden. Daar zit ze nu nog mee. “Kun je je voorstellen dat dit in een land zoals Amerika nog veel erger is. En wat ze er daar

We hebben in de geschiedenis natuurlijk al behoorlijk wat emancipatie meegemaakt.

WAT MOET ER VOLGENS JOU GEBEUREN VOORDAT HET GOED IS? “Ik denk nog een hele boel. We zijn met de grootste problemen wel een heel stuk verder gekomen. Met rechten bijvoorbeeld. Het is natuurlijk niet perfect, maar het zijn wel de makkelijkste dingen om te veranderen.”

Voor Maddy ligt de focus vooral op hoe mensen behandeld worden. En dat is volgens haar echt een kwestie van hoe mensen denken. Het is iets dat heel erg moeilijk te veranderen is. “We zijn al een heel eind gekomen. Maar we zijn er nog lang niet.”

De foto’s in dit interview zijn gemaakt door de vriend van Maddy. Ze zijn samen naar de Women’s March in Amsterdam geweest.

DOOR ISA HAMSTRA

INTERVIEW

© ABEL BOERSMA

© ABEL BOERSMA 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 7

INTERVIEW

ELZE (28), EEN VROUW MET EEN MISSIE Wanneer je aan Defensie denkt, denk je al snel aan ruige mannen die gekleed in camouflagepakken een gebouw bestormen. Een echte mannenwereld dus. Maar niets is minder waar. Elze bewijst het tegendeel, haar functie is Algemeen Militair Arts bij de Koninklijke Luchtmacht. Zijn alle vooroordelen terecht en is het wel een mannenwereld?

soms hard werken van je gevraagd wordt. Ik zet me graag in voor een ander.” Je kunt als arts binnen één van de drie krijgsmachtdelen gaan werken; de Koninklijke Luchtmacht, de Koninklijke Marine en de Landmacht.

Voor Elze een makkelijke keus. “Ik heb gekozen voor de Luchtmacht, omdat je hier nog verder opgeleid wordt om te gaan werken op een van de helikopters als vliegerarts.

Momenteel kiezen te weinig vrouwen voor een baan bij Defensie. Slechts 10 procent van de medewerkers binnen Defensie is vrouw. Dit komt door de vele vooroordelen die hierover bestaan. De krijgsmacht wordt gezien als een ruige wereld maar het maatschappelijke aspect blijft vaak onderbelicht.

Als het aan Elze ligt staan ook vrouwen hun mannetje in deze wereld. “Als vrouw heb je een bijzondere positie binnen Defensie, maar dat wordt niet gecreëerd door Defensie zelf of door de mensen die er werken, maar door het vooroordeel van de rest van Nederland over het werk.”

Je haalt dan gewonde militairen en ook lokale bevolking op van een ongeluk of oorlogssituatie en vervoert ze per helikopter naar een veldhospitaal.” Om de basis van het militair zijn te leren volg je een opleiding op de Koninklijke Militaire opleiding. Na het in de modder rollen is het tijd voor meer verdieping. “Vervolgens word je opgeleid tot een Algemeen Militair Arts. In deze twee jaar durende opleiding word je breed opgeleid, zodat je de militair tijdens het spreekuur

“OOK VROUWEN STAAN HUN MANNETJE IN HET VAK.” ALGEMEEN MILITAIR ARTS “Vliegen als arts op een helikopter, dat was mijn grootste droom.” Toch besloot Elze voor een studie geneeskunde te gaan. “Op mijn 17e heb ik een sollicitatie opgestuurd om vlieger te worden bij de Luchtmacht, maar omdat ik destijds zo verlegen was, durfde ik dit niet door te zetten. Uiteindelijk heb ik de keuze gemaakt om arts te worden.

Het is een dankbaar en mooi beroep, waar 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 4

“NA HET IN DE MODDER ROLLEN IS HET TIJD VOOR MEER VERDIEPING.”

kunt helpen, maar ook in gevaarlijkere situaties zoals tijdens een gevechtssituatie.

Na deze twee jaar ben je dan geschikt en voldoende opgeleid om op uitzending te gaan, iets waar je naar toe werkt.”

EEN UITZENDING Bang voor de risico’s van een uitzending is deze 28-jarige niet. “Risico’s weerhouden mij er niet van om te gaan. Natuurlijk is het spannend, maar je wordt opgeleid om met dergelijke situaties om te gaan. Ook moet ik mijn stinkende best doen om mijn militairen op de been te houden. Daar werk je in veel jaren naartoe, en als het moment dan daar is, wil je heel graag alle skills die je hebt opgedaan in de praktijk brengen.” Elze is enorm gepassioneerd in haar vak, ze staat geregeld stil bij wat ze al bereikt heeft. Deze passie is ook wat haar zo intrigeert aan het werk met militairen. “Ze leven voor hun vak, en werken naar een doel toe. Vrijheid en veiligheid in Nederland staat hoog in het vaandel.

Ook lopen we allemaal in hetzelfde uniform, een pak dat we allemaal op dezelfde manier hebben verdiend met een militaire opleiding.

Een militair als patiënt is voor een arts erg

INTERVIEW

hoop goed en makkelijker. Gelukkig wordt er tijdens een uitzending goed voor onze mensen gezorgd. De faciliteiten zijn van goede orde, zodat je in ieder geval prettig je uitzending kan draaien. Defensie heeft goede regelingen wat betreft WiFi en telefonie, waardoor je elke dag wel even wat van je kan laten horen.”

“MIJN PARTNER EN IK HEBBEN TWEE JAAR GELEDEN EEN GOEDE VRIEND VERLOREN BIJ EEN ONGEVAL OP EEN UITZENDING.“

prettig. Ze zijn gemotiveerd om beter te worden en hebben veel respect voor ieders vak.” In de toekomst zal Elze kapitein-vliegerarts worden. Dit is één van de functies die zij vervult op een uitzending.

“IK DOE MIJN STINKENDE BEST OM MIJN MILITAIREN OP DE BEEN TE HOUDEN.” “Dit houdt in dat ik in eerste instantie een spreekuur zal draaien als arts waar militairen met kleine en grote klachten heen kunnen gaan. Verder staan we één keer per dag, samen met een verpleegkundige, stand-by

indien er zich ergens een ongeval voordoet en wij de patiënten moeten ophalen met de helikopter.”

VERLIES Naast Elze, zet ook haar partner zich in voor de vrijheid en veiligheid op de wereld. Hij is apache-vlieger. Dit is de meest geavanceerde gevechtshelikopter van de Koninklijke Luchtmacht. Zorgen om een uitzending van haar partner maakt ze zich niet. “Het is soms moeilijk dat je voor vier maanden zo ver van elkaar bent en soms niet weet wat er zich allemaal afspeelt, maar ik gun hem de uitzending. Ook hij werkt naar een uitzending toe, en als het moment dan daar is wil je ook iets kunnen betekenen. Wetende dat hij net zo gepassioneerd is in zijn werk, maakt een

Dit zijn ervaringen die zij samen kunnen delen. Dat wij onze mensen van de Luchtmacht elke dag dankbaar mogen zijn en dat het vak niet zonder risico’s is, werd twee jaar geleden nogmaals duidelijk. Tijdens een oefening zijn in Mali twee apache-vliegers om het leven gekomen. “Bij dat ongeval hebben mijn partner en ik een goede vriend verloren. Dan komt alles erg dichtbij, en dan ervaar je naast verdriet samen, ook verdriet met je directe collega’s.

“Defensie is een harde wereld waar ook vrouwen van groot belang zijn. Worden we als vrouw anders behandeld? Nee verre van.

Binnen Defensie is iedereen gelijk. Vanwege dezelfde passie voor het vak en vooropleiding, heeft iedereen respect voor elkaar.

Defensie is soms één grote familie.”

DOOR CHARISE BAKKER FOTOGRAAF MERLIN DALEMAN 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 5

REPORTAGE WORLD PRESS PHOTO

CONTRASTEN IN DE STADSKERK Wat hebben de volgende dingen eigenlijk met elkaar te maken?

De Sint-Michaëlskerk in het centrum van Zwolle, het dagelijkse ochtendritueel van een Deltion student en bebloede Syrische kinderen die smeken om hulp.

Het winterse klimaat en het geringe aantal bezoekers in de Stadskerk maken de beelden, van de net door bommen getroffen kinderen, extra kil. Een raar idee dat tien stappen verderop, een door een kater getroffen Nederlandse student zittend op een toilet met zijn slurf tussen zijn benen te zien is. Onder het mom van Ochtend Ritueel.

Dit is tevens de naam van de fotoserie van de jonge fotograaf. Om de extreem harde nieuwsfoto’s te combineren met andere exposities zoals die van de leerlingen van het Deltion College en Landstede is een eigenaardige keuze.

De prestigieuze ‘World Press Photo’ foto’s worden uit evenwicht getrokken met de kiekjes van de fotografen in spé. Dit is alsof op de Oscarsuitreiking buiten de meesterwerken ook de top drie YouTube filmpjes uitgereikt wordt, gemaakt voor een kunstvak door de studenten van de

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 10

plaatselijke Bishop Alemany High School in Los Angeles.

De World Press Photo Contest bestaat uit acht categorieën. Van bewegelijke sportfoto’s tot natuurplaatjes die je meenemen naar het paradijs der aarde. De fotografen kunnen deelnemen met story’s, meerdere foto’s, of singles. Meestentijds tref je beelden aan waarbij je met je neus op de feiten wordt gedrukt. Allerhande vormen van leed die op moederaarde plaatsvinden: verzuipende vluchtelingen, armoede, bombardementen.

Fijn om met enkele passen in de stadskerk de brug van de hel naar het walhalla te passeren. Het prachtige plaatje van acht duikers omringd door twee bultruggen, en een momentopname van een strand in Australië getrotseerd door een dreigende donderwolk lijken rechtstreek uit de hemel afgedrukt. De organisatie beweert dat alleen onbewerkte foto’s participeren. Voornamelijk bij de groep natuur kun je in twijfel trekken of er geen bewerkingsprogramma aan te pas is gekomen.

Projectleider Fieke van ’t Riet vertelt trots dat de World Press Photo tentoonstelling overal ter wereld te zien was. Een twinkeling is te zien in haar ogen. Fieke probeert bij ontvangst meteen het fotoboek voor een kwart kerkbankje aan te smeren. “Ze hangen

op dit moment in Singapore, Valencia en binnenkort in New Delhi.” Het is best een hele prestatie dat de expositie door voornamelijk vrijwilligers naar de Grote Kerk in Zwolle gehaald is. In Singapore worden de meest iconische beelden van 2016 bijvoorbeeld in het National Museum of Singapore vertoond.

“HET ZIJN NIET ALLEEN MAAR MOOIE BEELDEN, MAAR HET ZIJN VAAK OOK INGRIJPENDE BEELDEN.” Voor één van de foto’s uit de Noord-Korea serie staat een oude man met open mond te kijken. Deze fotoserie valt bij hem het meest in de smaak. “De stad Pyongyang staat heel mooi verstilt, waarop heel weinig te zien is. Wij leven in drukke steden met veel reclame en decoraties waar constant licht te zien is, en daar is amper iets. Een lampje lijkt in Pyongyang al bijzonder.” Ook bij hem choqueren de door bombardementen bebloede en door verbranding zwartgeblakerde kinderen het meest. “Het zijn niet alleen maar mooie beelden, maar het zijn vaak ook ingrijpende beelden.”

DOOR LAURENS TERLAAK POOT

REPORTAGE

EEN EILAND OMRINGD MET LAND Woeste golven nemen langzaam steeds meer land in beslag. In 1859 moeten de 700 bewoners van het eiland Schokland hun geliefde grond verlaten vanwege veiligheidsredenen. Het wordt steeds gevaarlijker om midden in de Zuiderzee te wonen. Cornelis Lely, de grondlegger van het eerste inpolderingsplan, kwam later met het idee om land droog te leggen.

In 1937 begint de aanleg van de dijken van de Noordoostpolder en het zal duren tot 1940. Een kunstenaar neemt je mee in deze ontwikkeling in een expositie op Schokland die tot april 2017 te zien is.

Schokland was eens een eiland in de Zuiderzee. Met het droogleggen van de Noordoostpolder is het een eiland omringd door land.

Het aanleggen van de dijken is vastgelegd door een paar kunstenaars. Johan Hendrik van Mastenbroek (1875 – 1945) is een van deze kunstenaars. Zijn werken brengen de dijkaanleggingen van begin tot eind in beeld.

Bijna 75 jaar nadat de bouw van de Noordoostpolderdijk voltooid is, is er op Schokland een expositie van de kunstwerken van Van Mastenbroek.

EXPOSITIE IN EEN KLEIN KERKJE De gids Gerrie zegt dat de expositie voor mensen is die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de vorming van de Noordoostpolder.

In het kerkje op Schokland zijn de kunstwerken tentoongesteld. Het kerkje zelf is een replica, want het origineel is vroeger afgebroken en elders weer opgebouwd. In het kerkje ruikt het muf, alsof je in een bejaardentehuis bent. In het kerkje zijn een paar muren geplaatst waarop een aantal kunstwerken te zien is. Links zie je de informatie over Van Mastenbroek en rechts is het eerste schilderij uit 1932, bij de aanleg van de dijk die de Zuiderzee afsluit. Het brengt je verder in de tijd naarmate je verder in het kleine kerkje loopt. De zon schijnt prachtig door de ramen naar binnen.

Rechts van de preekstoel, die je niet kunt betreden, is een deur die open staat. Hierachter is een ruimte waar nog meer tekeningen en schilderijen opgehangen zijn aan de muur. De galerij is mooi verlicht door lampen aan het plafond, gericht op de schilderijen. Zo krijgen ze allemaal een warme gloed. Het gekraak van de planken is hoorbaar wanneer mensen de ruimte binnenkomen. Het laatste kunstwerk achterin de galerij is een groot schilderij van het laatste schepje om de dijk te voltooien.

DE KUNSTWERKEN Alle kunstwerken zijn gemaakt met behulp van olieverf of krijt op papier. Het gebruik

van krijt is nogal makkelijk te herkennen. Het is altijd getekend met zwart- en grijstinten. Bij het gebruik van olieverf is het anders. In de blauwe lucht zijn altijd een paar witte wolkjes zichtbaar. De dijk en het zand is geïllustreerd met donkere kleuren. Ondanks de donkere kleuren, zijn een aantal schilderijen wel helder door middel van de lichte kleuren in de lucht en het water.

NA DE DIJKENBOUW Na de sluiting van de dijken kwam in 1942 de Noordoostpolder droog te liggen met behulp van drie gemalen die het water wegpompten. Overal werden scheepswrakken gevonden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Noordoostpolder omgedoopt tot Nederlands Onderduikersparadijs. De naam kwam van de afkorting van de polder (NOP) en door onderduikers die naar de polder toe konden gaan, omdat er veel riet was om in te verstoppen.

Anno 2017 is de Noordoostpolder een gemeente waar veel landbouw plaatsvindt en waar veel mensen hun leven leiden.

Schokland staat sinds 1995 op de UNESCO Werelderfgoedlijst, als eerste van de Nederlandse erfgoederen. Ook is er een museum waar de geschiedenis van het eiland in beeld wordt gebracht. De expositie over de Noordoostpolderdijken is tot 2 april 2017 in Museum Schokland te zien. En als je daar bent, kun je één ding zeggen: Johan Hendrik van Mastenbroek had een dijk van een baan!

DOOR KYLIAN VEENING

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 11

REPORTAGE

EEN KLEIN BEETJE DUBAI IN DE MARKER WADDEN De zon brandt op het donkere water. Schuimkoppen stuwen op tegen de Sirocco, een sterk aangevoerde boot die elke ruwe zee kan weerstaan. Dit is alleen geen zee, maar een afgesloten zoetwatermeer. Het Markermeer kampt met ernstige problemen. Door de afsluiting van het meer, de Houtribdijk tussen Enkhuizen en Lelystad, is het ecosysteem flink aangetast.

Er ligt een dikke sliblaag op de bodem van het meer, waardoor de vis- en vogelstand sterk achteruit is gegaan. De Marker Wadden, de toekomstige eilandengroep in het meer, moeten de flora en fauna weer een boost geven.

Vanaf de haven in Lelystad valt er niet zoveel te zien. ‘’Het archipel ligt zo’n 15 kilometer verderop in het meer, dus we varen er zo heen’’, zegt André Donker. Hij is werkzaam bij Natuurmonumenten, de organisator van het gigantische project. ‘’Het wordt het grootste natuurherstelproject van heel Europa, iets waar we trots op mogen zijn.’ ’ Hij kijkt uit over de reling in de haven, in de richting van het toekomstige archipel. ‘’Het is nu nog een grote zandvlakte en in de geul ligt een stuwwal van keien. Zo kunnen boten in- en uitvaren.’ ’ De boot is inmiddels gearriveerd in de Bataviahaven. ‘’We gaan, ik hoop niet dat je zeeziek wordt’’, grapt Donker. ‘’Het grootste natuurherstelproject van heel Europa, iets waar we trots op mogen zijn’’ ‘’Er staat best een straf windje’’, zegt Donker.

Het water spettert op zijn gezicht omdat de boot met een flinke gang op het meer danst.

Door het woeste geluid van opspringend water en de brullende motor moet hij zijn 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 12

stem telkens verheffen. ‘’Je ziet dat het meer vrij troebel is’’, schreeuwt hij. ‘’Door het dikke slib op de bodem kunnen vele planten en dieren er niet meer leven. Het slib wordt weggehaald door de baggerschepen en gebruikt om de geulen te bouwen.’ ’

‘’HET WORDT HET GROOTSTE NATUURHERSTELPROJECT VAN HEEL EUROPA, IETS WAAR WE TROTS OP MOGEN ZIJN.’’ Na een pittige tocht waarbij de boot flink over de golven stuiterde, kan het vaartuig eindelijk aanmeren. ‘’We zijn er. Pas op voor het gat tussen de steiger en de boot’’, zegt

REPORTAGE herkennen, het wordt enorm groen. We gaan hier nog duinen bouwen en er worden planten neergezet. Het gaat er echt fantastisch uitzien.’ ’ Het eiland is enorm in trek bij de pers. Mensen van RTL en de lokale omroep staan te springen om iedereen te ondervragen. ‘’Het is niet erg groot in het nieuws gebracht’’, meent Donker. ‘’Het is een enorm project, maar veel mensen in Nederland weten niet waar we mee bezig zijn. Het is mooi dat de media er nu wel wat meer aandacht aan besteden Ik verwacht dat er in de toekomst veel mensen de eilanden zullen bezoeken, want dit project is zeker niet minder dan wat er in Dubai gebeurt.’ ’ Hij doelt op het bouwen van verschillende eilanden vlak voor de stad, zoals de Palmeilanden. ‘’De pers doet er nog wel eens lacherig over als we zeggen dat de bouw van de Marker Wadden niet onder doet voor Dubai, maar wij baggeren, stuwen en bouwen toch ook nieuwe eilanden?’’

Uit de verte doemt hetzelfde schip op dat de heenreis ook verzorgde. Met een brullend geluid pruttelt de boot naar de kade.

Voor een aantal medewerkers zit de shift erop en zij kunnen weer naar huis. ‘’We werken in drie verschillende diensten. Er moet hard gewerkt worden om dit eiland volgend jaar te kunnen openen voor bezoekers.

de kapitein. Het eiland is nog een uitgestrekte zandvlakte. Er lopen een aantal mensen met reflecterende hesjes, bouwhelmen en gereedschap over het archipel. Ze slenteren door het zand naar een gigantische sjofel, waar ze uiteindelijk gaan baggeren. Donker vervolgt zijn verhaal: ‘’Dit eiland wordt volgend jaar al afgerond. Er ligt nu nog alleen maar zand, maar er zal een jachthaven komen, een recreatiestrand en voetpaden over het hele eiland heen.

‘’DE MARKER WADDEN DOEN NIET ONDER VOOR DUBAI’’ Het eiland heeft een omvang van 250 hectare, dat zijn wel 500 voetbalvelden, hè.

Volgend jaar zal je het eiland niet meer

‘’JA, HET IS ZWAAR WERK, MAAR VERGEET NIET DAT DIT VOOR EEN GOED DOEL IS. HET IS ABSOLUUT WERK WAT JE VOLDOENING GEEFT.’’ “In 2020 moeten alle eilanden klaar zijn’’, vertelt Donker. Zijn recreanten dan niet vervuilend? Volgens Donder is dat niet het geval: ‘’Het gaat er om dat het slib van de bodem wordt verwijderd en er weer planten en dieren kunnen leven op de bodem van het meer. Boten, zwemmers en wandelaars zullen hier niet direct van negatieve invloed zijn.’ ’ De boot is inmiddels aangemeerd en iedereen klimt weer aan boord. De medewerkers lijken opgelucht dat hun zware dag er weer op zit. ‘’Ja, het is zwaar werk, maar vergeet niet dat dit voor een goed doel is. Het is absoluut werk wat je voldoening geeft’’, besluit Donker.

DOOR JESTIN POLMAN 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 13

HOTSPOTS ZWOLLE Wij lieten ons verdwalen in de historische hanzestad Zwolle om de drie tofste hotspots te selecteren.

Van de zijstraatjes tot aan het marktplein.

Hier staan ze op een rijtje!

HOTSPOTS

WINKELCAFÉ ENGEL

WINKELCAFE ENGEL

STADSCAFE BLIJ

BARISTA CAFE

PRIJS: $ LOCATIE: DE GROTE MARKT 3 WEBSITE: WWW.ENGELWINKELCAFE.NL

PRIJS: $$ LOCATIE: DE GROTE MARKT 13A WEBSITE: WWW.BLIJZWOLLE.NL

PRIJS: $ LOCATIE: DIEZERSTRAAT 109 WEBSITE: WWW.BARISTACAFE.NL

Laat je verrassen door het aanbod van mooie producten met een goed verhaal bij Winkelcafé Engel. Gevestigd op de Grote Markt 3 in het hartje van Zwolle, schuin tegenover het beeld van aartsengel Michaël.

Hoe veilig kun je zitten?

Ontbijt, lunch, diner of een borrel. Een fijne plek waar je elk moment van de dag terecht kunt. Op het grote terras van Blij kun je genieten van de levendige binnenstad van Zwolle onder genot van een lekker biertje.

Binnen word je verwelkomd door het uitgesproken rode interieur en vriendelijke personeel. ‘s Avonds transformeert de ruimte onder het café tot een toffe club voor een dansje of drankje. (CLUBZO)

Voor een heerlijke koffie met wat lekkers moet je bij het Barista Café zijn. Naast fantastische koffie, hebben ze ook een geweldige smaak voor interieur. Vanaf het moment dat je het café binnenstapt, beland je in een perfecte Pinterest vibe. Overigens is het ook een fijne plek om te werken of met school bezig te gaan. Een keer toe aan iets anders dan de starbucks of de HEMA? Dan ben je hier bij het juiste adres!

“DE NAAM ENGEL HEEFT EEN POSITIEVE KLANK EN DAT IS PRECIES WAAR WIJ VOOR STAAN.“ Het lieve en gemoedelijke personeel verzorgt je met heerlijke, maar vooral eerlijke producten. De producten komen van verschillende bedrijven die werken met mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.

Ondertussen kun jij een kijkje nemen in de kasten die vol staan met toffe items en accessoires.

DOOR ANNE-RUTH TUASELA 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 16

HOTSPOTS

STADSCAFÉ BLIJ

BARISTA CAFÉ

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 17

REPORTAGE

VAN STATUSSYMBOOL NAAR WOONKAMERKLEED

Nederland was een van de meest welvarende landen in de Gouden Eeuw. In deze tijd is er veel handel gedreven met landen in Azië en Amerika. Eén van deze landen is India. Dit land had in de 17e en 18e eeuw een gigantische exporthandel in katoen.Vanuit India is er ongelooflijk veel kledij en decoratie van katoen verhandeld. Een deel hiervan had de meest prachtige patronen erop gedrukt en geschilderd, de ‘Sitspatronen’

verwerkte katoen en werden de kleren en tapijten als statussymbool erkend.

In het Fries Museum is er een tentoonstelling over ‘sits’. Kleren en tapijten met, voor die tijd, revolutionaire patronen.

Deze patronen werden in India op het katoen geschilderd en bedrukt om daarna verhandeld te worden naar ons landje.

Nederlandse handelaren ruilden het katoen voor specerijen of namen ze maar gewoon mee. Aangekomen in Nederland prezen de rijkelui de zachtheid en flexibiliteit van het

De sits stamt af van de woorden ‘chitta’ en ‘chit’. ‘Chitta’ is Perzisch voor bespikkeld of bedrukt en ‘chit’ is het Indiase drukblok dat werd gebruikt om de motieven op het katoen te drukken. De patronen zijn niet alleen bedrukt en geschilderd. Sommigen zijn gemaakt door middel van chemische reacties met o.a. metaalzouten en plantaardige kunststoffen. De sits waren echter vrij kwetsbaar en kostbaar, wat ook effect had op

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 18

Toen in Nederland de trend eenmaal aansloeg werden er in het land zelf imitatiepatronen bedrukt. Eén van de locaties waar dit gebeurde was in het welvarende hanzestadje Hindeloopen. Hier werd katoen bedrukt tot een eigen stijl waarbij de kleuren zelfs een eigen betekenis hadden. Blauw met wit stond voor de rouwperiode, rood met wit was voor de bruid en veelkleurig was voornamelijk bedoeld voor een feestelijke sfeer.

Vanaf de 2e helft van de 17e eeuw werd sits geëxporteerd naar de rest van Europa, waar verschillende landen ook hun eigen draai aan de textielproducten gaven.

de prijs. De patronen konden vervagen of vervormen door langdurige blootstelling aan licht. Sommige sits zijn echter goed bewaard gebleven (honderden jaren), waaronder de voorwerpen in de tentoonstelling.

Naarmate er steeds meer sits werd geïmporteerd en gemaakt, verviel het statussymbool. De welbekende patronen waren in de 18e eeuw niet meer alleen voor de meest succesvolle zakenlui, maar nu ook voor het gewone volk. Rond deze tijd bestond de exporthandel van India voor 75 procent uit textiel. Het bloemmotief was veruit het populairst en de grootste invloed op het succes. Dit patroon werd voornamelijk door de Perzen geschilderd. Mede door hun islamitische achtergrond kwamen zij op dit beroemde patroon.

De tentoonstelling is te zien tot en met 10 september, maar de sits is op meerdere plekken in Nederland te bewonderen. Ze worden gepresenteerd in Museum TwentseWelle in Enschede, het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en het Lloyd Hotel & Culturele Ambassade in Amsterdam.

DOOR JENS POSTHUMA

INTERVIEW

PLANTAARDIG VOEDSEL IS DE TOEKOMST Al lange tijd zijn onderzoekers bezig met het maken en ontwikkelen van plantaardig voedsel. Atze Jan van der Goot spreekt in een interview over de ontwikkeling hiervan op de universiteit van Wageningen.

Er wordt al twintig jaar gewerkt aan plantaardige biefstuk. Hoe komt het dat er nu pas echt een doorbraak is?

“Nou, het is overdreven dat we er al twintig jaar aan werken. Ik werk op deze school namelijk al achttien jaar. De ontdekking kwam eigenlijk per toeval, zoals wel meer dingen ontdekt zijn. We hadden namelijk al heel lang een machine die tot dat moment voor onderzoek gebruikt werd. Later kwamen we in het lab erachter dat het ook voor andere doeleinden gebruikt kon worden. Zo werd er ontdekt dat er van soja en gluten plantaardig vlees gemaakt kan worden met dezelfde structuur als gewoon vlees.”

HOE GAAT HET PROCES TE WERK? “Daarvoor moet ik eerst wat anders uitleggen. De twee producten die we gebruiken zijn gluten en soja. Die twee zijn als water en olie: ze mengen normaal gesproken niet.

Daarvoor is eerst een emulgator nodig. Wat wij nu doen is de twee stoffen in de machine stoppen en ze om elkaar heen laten draaien, net zo lang totdat dit het eindproduct is geworden. Zo maken wij ons plantaardige vlees.

Dit proces is zo simpel dat een vegetarische slager zo’n machine in zijn zaak kan hebben staan. Daarna hoeft hij alleen nog te kruiden.”

RECENTELIJK HEBBEN JULLIE IN WAGENINGEN EEN VIERJARIGE SAMENWERKING GETEKEND MET ONDER ANDERE UNILEVER. WAT VOOR IMPULS HEEFT DIT GEGEVEN? “Tot nu toe kwam onze financiering van de PeaceFoundation die te maken heeft met Nico Kofferman van de Partij voor de Dieren. Tot ergens in 2015 kwam veel van onze financiering daar vandaan. Rond die tijd kregen we opeens heel veel media-aandacht en kwamen veel bedrijven op ons af.”

IS HET PLANTAARDIG VLEES TE VERGELIJKEN MET NORMAAL VLEES? “Het kan heel vergelijkbaar worden, en dat is het ook al. De structuur en kleur is al heel vergelijkbaar. Het ziet er echt uit als normaal vlees, alleen smaakt het nog naar niks. Dan kan het gekruid worden, maar het zuigt heel veel kruiden op. Daardoor moet er extra zout en peper overheen. Het gevolg is dat het veel zouter is, wat ook de voornaamste kritiek is.”

IS HET PROCES NU NIET REDELIJK DUUR IN VERGELIJKING TOT NORMAAL VLEES? “Ja, maar dan moet je je afvragen waarom vlees nu zo goedkoop is. Hoe komt het dat je voor zo weinig geld een kilo gehakt kan krijgen? Dit komt doordat heel veel externe effecten, zoals CO2-uitstoot, niet worden verrekend. Als dat wel zou gebeuren zou er een duurdere prijs komen.”

LEVERT HET OOK MINDER UITLAATGASSEN OP? “Ja, en ik zal je vertellen waarom: alle dieren in Nederland eten samen een grondgebied ter grootte van anderhalf keer Nederland aan soja en gluten. Zeventig procent van het eten komt uit het buitenland en wordt dus als extern effect gezien. De hele productie van eten zorgt voor heel veel CO2-uitstoot.

Van dezelfde stoffen, gluten en soja, worden plantaardig voedsel gemaakt. Relatief goedkoop en van weinig stoffen kan je heel veel maken. Hierdoor sla je veel stappen over in de productie van vlees. En dat scheelt veel uitlaatstoffen.”

de mogelijkheden zijn, zoals varkensvlees.

Maar voorlopig is het nog een ambitie om echte nepbiefstuk te maken die er hetzelfde uit ziet, maar ook hetzelfde smaakt.”

ZOUDEN GEWONE RESTAURANTS DIT SOORT VLEES OOK GAAN SERVEREN? “Niet heel veel, maar er zijn wel voorbeelden van. Er was te veel geld in Silicon Valley,, dus toen gingen ze dat investeren in de zogeheten ‘fake burger’. Het wordt nu daar geserveerd en het trekt veel mensen aan. Maar voorlopig zal plantaardig voedsel alleen in veganistische restaurants te vinden zijn.”

ZOU U ALLEEN NOG MAAR PLANTAARDIG VLEES GAAN ETEN ALS DAAR EEN GOEDE MARKT VOOR ZOU KOMEN? “Poeh, da’s een goeie. Ik denk het niet. Ik zou waarschijnlijk wel veel meer plantaardig vlees gaan eten, maar ik zal nooit echt vlees opgeven en vele mensen zijn het waarschijnlijk met mij eens.”

DOOR EZRA VAN VLIET

DE MARKT BESTAAT VOOR 1% UIT VLEESVERVANGERS. ZAL DE KOMST VAN PLANTAARDIG VOEDSEL DIT VERANDEREN? “Ik denk het wel. Nu zijn er veel multinationals die geïnteresseerd zijn in plantaardig voedsel en zij kunnen het in de toekomst mogelijk verkopen. Dus ja, ik zie de markt wel groter worden voor plantaardig voedsel.”

U HEEFT IN HET VERLEDEN MET PLANTAARDIGE KIP EN RUND GEWERKT, MAAR WORDT ER AL GEKEKEN NAAR ANDER PLANTAARDIG VLEES? “Jazeker. We zijn nu al bezig om te kijken wat

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 19

REPORTAGE

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1E 4

INTERVIEW

GIJS KOEK: ‘STUDEREN OP EEN EILAND IS ALSOF JE HET HELE JAAR OP VAKANTIE BENT’ Een warme lentebries blaast door de helmen rond Maritiem Instituut Willem Barentsz. Tussen de duinen van de Dellewalbaai aan de haven van West-Terschelling staat het gebouw dat in de volksmond beter bekend staat als: ‘de Zeevaartschool’.

Gijs Koek, 20 jaar en tweedejaars student maritiem officier, komt aangewandeld samen met eerstejaars student ocean technology Jan Westerlo (19). Beiden hebben ze de droom later in de scheepvaart hun geld te verdienen. Ze lopen door; de trap op, naar de kantine. Ze hebben een uniform aan bestaande uit een wit overhemd, zwarte pantalon en op hun schouder een patch.

Gijs een donkerblauwe met gouden roer en Jan in dezelfde kleuren met een zeepaard.

Gijs: “Tijdens college is het verplicht een uniform te dragen. Buiten schooltijd mag je op school aandoen wat je wil.’ ’

“ALS KIND WAS IK ALTIJD AL OP HET WATER TE VINDEN. “ Eenmaal aangekomen in de kantine gaan de jongens zitten in een van de binnenkant ogende scheepskantine met kobalt blauwe banken en kleine tafels. In de kantine heb je een prachtig panorama over de baai en jachthaven van het eiland. Gijs komt uit een

zeevarende familie en wist als snel dat hij ook wilde gaan varen. “Als kind was ik altijd al op het water te vinden. De opleiding en in de toekomst het varen geeft mij het gevoel van vrijheid. Het is net alsof je het hele jaar op vakantie bent. Ideaal!’’

Jan knikt instemmend met Gijs zijn antwoord in, alleen wil hij hydrograaf worden. “Als hydrograaf ben je een soort van landmeter op het water. Het lijkt mij geweldig om bezig te zijn met de zeebodem en golven als beroep.’ ’

“HET LIJKT MIJ GEWELDIG OM BEZIG TE ZIJN MET DE ZEEBODEM EN GOLVEN ALS BEROEP.”

Jan: “Het lijkt mij erg leuk om leiding te geven bij een bedrijf in de baggerindustrie.’ ’ Naast de opleidingen maritiem officier en ocean technology is er ook de mogelijkheid de opleiding maritieme techniek te volgen op de school. Hierin leer je alles over hoe de constructie van schepen in elkaar zit.

Geïnteresseerd? De eerstvolgende opendag is op 25 november 2017. Kun je niet zo lang wachten? Dan is het raadzaam een meeloopdag te plannen. Het gehele jaar door kan je een dag ervaren hoe het is om als student rond te lopen op de zeevaartschool. Een dag als student op de zeevaartschool en je hebt direct het eilandgevoel te pakken.

DOOR ARJEN BLOEM

Het studentenleven op het eiland is beperkter dan aan de wal. Gijs: “In steden heb je veel meer faciliteiten en uitgaansmogelijkheden voor studenten. Hier hebben we elkaar en gaan we samen naar de kroeg, waardoor een sterke band ontstaat met andere studenten. In mijn vrije tijd vind ik het leuk om te golfsurfen of aan mijn brommer te sleutelen.’ ’ De toekomst van de zeevaart stemt de jongens positief. Gijs: “Op dit moment zit de scheepvaart in een dipje, maar het zal nooit verdwijnen en er zal altijd vraag blijven naar nieuw personeel. Later wil ik niet varen op een cruiseschip, daar zijn de regels vrij streng. Op een vrachtschip heb je dat minder en je ziet meer van de wereld.’ ’

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 21

REPORTAGE

KOFFIEDRINKEN TU Sommige mensen lopen snel door als ze op de voordeur zien staan dat er katten in dit café zijn. Andere voorbijgangers kijken nieuwsgierig en lopen naar binnen. Wat voor de één een geheel nieuw concept is, is voor de ander al heel gewoon.

Je kan er niet meer omheen: kattencafés veroveren langzaam het land.

Het valt eigenlijk helemaal niet zo op, dit café net buiten het centrum van Den Haag.

Binnen is de sfeer heel rustig. Het voelt als een volle huiskamer. Zo is het café ook ingericht. Mensen praten zachtjes met elkaar.

Tussen de lunchende gasten liggen een paar katten te slapen.Twee op stoelen die eigenlijk voor gasten bedoeld zijn, de ander in een te klein mandje op de grond. Ze worden niet lastiggevallen, wel heel erg aangekeken. Een andere kat vraagt aandacht door langs alle mensen te lopen. De gasten om hem heen beginnen gelijk foto’s te maken en hem te aaien. Het is duidelijk: de mensen in het café zijn er echt voor de katten.

“KATTEN ZIJN ALS HUISDIER AL HEEL ERG POPULAIR. MENSEN VINDEN ZE LEUK EN KUNNEN OM ZE LACHEN!” Hoeveel katten er in een kattencafé zijn is in elke stad anders. Er zijn kattencafés met vijftig katten. Hier zijn er zes, die allemaal uit een asiel zijn gehaald: Piet Hein (genoemd naar de straat waar het café zich bevindt), Pim, Eusebio, Pelle, Koda en Jip. Dat is te zien aan de foto’s die aan de muur hangen. Op deze manier zijn de katten goed te herkennen.

Er zijn wel duidelijke regels in het café. Katten mogen niet gevoerd worden, fotograferen mag alleen zonder flits, slapende katten mogen niet wakker gemaakt worden en katten mogen niet worden opgetild. Dat moet allemaal om het zo diervriendelijk mogelijk te houden. Er zijn namelijk ook genoeg mensen tegen de exploitatie van katten in de cafés, maar voor nu levert dat weinig problemen op.

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 22

REPORTAGE

USSEN DE KATTEN Het fenomeen begon in 1998 in Taiwan en is van daaruit overgewaaid naar Japan. Daar werden kattencafés heel populair: er zijn er al meer dan 150. Dat komt vooral doordat katten vaak niet zijn toegestaan in de kleine appartementen in het land. Ook in Nederland is het ontbreken van katten thuis voor veel mensen een reden om een kattencafé te bezoeken. In 2015 opende het eerste kattencafé van Nederland in Amsterdam. Sindsdien rijzen ze ook hier als paddenstoelen uit de grond. Er zijn op dit moment zeven in Nederland, maar er zijn genoeg acties voor nog veel meer.

ER ZIJN GENOEG MENSEN TEGEN DE EXPLOITATIE VAN KATTEN IN DE CAFÉS. “Katten zijn als huisdier al heel erg populair.

Mensen vinden ze leuk en kunnen om ze lachen,” verklaart Eef Krol de populariteit van de cafés. Zij opende afgelopen zomer het derde kattencafé van Nederland met de naam Ditjes & Katjes in Den Haag. Het is een baken van rust, net buiten het centrum van de stad. “De combinatie met een café werkt heel goed. Mensen kunnen hier gezellig kletsen en tot rust komen.”

“IK VIND HET JUIST GOED DAT ER ZO VEEL KATTENCAFÉS BIJKOMEN. ELKE STAD HEEFT WEER IETS ANDERS TE BIEDEN.” Ook zegt ze geen last te hebben van alle concurrentie. “Ik vind het juist goed dat er zo veel kattencafés bij komen. Elke stad heeft weer iets anders te bieden. Hier komen bijvoorbeeld vooral veel mensen uit Den Haag. Ook hoeven mensen hier geen entree te betalen en schenken we alcohol. Dat doen we om de drempel om langs te komen zo laag mogelijk te houden. Dat verschilt in alle steden. Sommige mensen gaan ze ook allemaal af, om in elk kattencafé geweest te zijn.”

Er zijn nu kattencafés in Amsterdam, Den Bosch, Groningen, Den Haag, Rotterdam en Hengelo. In onder anderen Leeuwarden, Tilburg en Hilversum zijn ze nog in ontwikkeling.

DOOR DANJA DE JONCKHEERE 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 23

‘IK HAD HET NIET VERW MAAR ZE BEGONNEN

WACHT, GEWOON MET GEBED’

INTERVIEW

‘WIJ ZIJN OOK GEWOON STUDENTEN’ In de politiek wordt er door verschillende partijen gesproken over het afschaffen van het bijzondere onderwijs. Ook moet er volgens sommige partijen een acceptatiewet komen, die ervoor zorgt dat ook strenge christelijke scholen geen leerlingen meer kunnen weigeren. Tineke en Annemarieke de Jager studeren aan de PABO van Hogeschool Driestar in Gouda, de enige reformatorische hogeschool van Nederland.

ROKJES Het straatbeeld rondom Hogeschool Driestar wordt getekend door meisjes in rokjes.

Ook Tineke en Annemarieke dragen iedere dag een rokje. Annemarieke vertelt dat het niet verplicht is om een rokje te dragen, maar dat wel veel meiden het doen. “Het kan zijn dat mensen een beetje raar naar je kijken als je een broek aan hebt, maar er wordt niks over gezegd.”

“HET KAN ZIJN DAT MENSEN EEN BEETJE RAAR NAAR JE KIJKEN” Hogeschool Driestar is een reformatorische school en dat kan je in veel dingen terug zien.

Zo wordt er aan het begin en het einde van de dag gebeden en is er een gezamenlijke weekopening. Tineke vertelt dat niet iedereen wordt toegelaten. “Je moet voordat je wordt toegelaten een basistoets van godsdienst doen, die je dus moet halen.” Annemarieke voegt daaraan toe dat je best wel veel moet weten over de Bijbel, en je dus best veel moet leren als je nog niet zo veel over de Bijbel weet. “Als je opgevoed bent met de Bijbel, net zoals wij, dan is het niet heel moeilijk, omdat je veel dingen al weet.” Voor de toets moet je de antwoorden op 500 vragen 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 26

kennen, waarvan een selectie wordt gesteld op de toets.

OP KAMERS Tineke en Annemarieke wonen nu op kamers in Gouda, maar woonden daarvoor in Damwoude, een dorp bovenin Friesland. Tineke zegt dat hun ouders liever hadden dat ze naar deze hogeschool gingen. “We mochten zelf kiezen naar welke school we gingen, dus als we naar de NHL in Leeuwarden zouden willen zou dat ook mogen.”

“WE MOCHTEN ZELF KIEZEN NAAR WELKE SCHOOL WE GINGEN.” Zelf vinden ze het erg fijn dat ze op kamers wonen, want dat wilden de meiden wel graag.

Ook voor hun ouders is het fijn dat ze vlak naast de school, in een flat, kunnen wonen. In deze flat wonen ongeveer 120 mensen. Op de school zelf zitten rond de 1.500 leerlingen.

De meiden hebben ervoor gekozen om aan de PABO in Gouda te studeren, omdat ze zelf ook graag op een christelijke basisschool willen gaan werken. “Op een christelijke basisschool moet je bijvoorbeeld een Bijbelverhaal kunnen vertellen en als je op een niet-christelijke PABO zit, krijg je daar geen les in.”

Ook word je op christelijke scholen sneller aangenomen als je de Driestar hebt gedaan.

Je krijgt dan eigenlijk voorrang op studenten die van andere scholen komen. Vooral wanneer je les wilt geven op streng Gereformeerde scholen, heb je als je van Hogeschool Driestar komt een voorsprong. Er wordt op de Driestar PABO dus godsdienst gegeven, maar ze hebben ook koorzang. “Meestal zing je christelijke liederen, maar soms ook wel eens iets van Bach. Dat is best moeilijk aan te leren, omdat het vierstemmig is.” In heel veel andere vakken komt het christelijke geloof terug, zoals bij pedagogiek.

INTERVIEW STUDENTENVERENIGING Er is ook een christelijke studentenvereniging in Gouda. De dames hebben zich nog niet bij deze studentenvereniging aangesloten, maar willen dat wel graag doen. “Dinsdagavond zijn we meegegaan naar een avond van de studentenvereniging, want er werd een talentenshow georganiseerd. Ik had het niet verwacht, maar ze begonnen gewoon met gebed.” Tineke vertelt dat er na de talentenshow een borrel was, waar gewoon muziek gedraaid werd en waar ook gewoon gedronken mocht worden. “Je mag eigenlijk alle muziek wel aan doen, als het maar niet te grof is.”

Heel veel klas- en etagegenoten zitten ook bij de studentvereniging en vragen vaak of de meiden ook meewillen.

POLITIEK Annemarieke en Tineke hebben dus bewust gekozen voor een christelijke school en vinden het christelijke onderwijs belangrijk. “We hebben wat jaren op een niet-christelijke school gezeten en dat is heel anders dan hier.

Je bent hier onder mensen die hetzelfde over het geloof denken, en dat is best wel fijn. Je kan makkelijker met elkaar over het geloof praten omdat je er hetzelfde over denkt.”

Over de acceptatiewet zeggen ze: “Iedereen kan toegelaten worden, maar het is wel belangrijk dat je een bepaald basisniveau hebt en daarom is het systeem bij ons op school met de basistoets goed. Het is je eigen keus., Je krijgt wel veel godsdienstles en daar krijg je ook gewoon toetsen over.” Christelijke scholen zouden volgens Tineke en Annemarieke dus ook niet-christelijke leerlingen moeten accepteren, maar het is wel belangrijk dat deze leerlingen basiskennis hebben van de Bijbel, omdat deze kennis in veel lessen gebruikt moet worden.

“IEDEREEN KAN TOEGELATEN WORDEN, MAAR HET IS WEL BELANGRIJK DAT JE EEN BEPAALD BASISNIVEAU HEBT.” “In sommige dingen verschilt ons studentenleven wel van andere studenten, bijvoorbeeld bij feestjes en uitgaan. Maar wij zijn natuurlijk ook gewoon student, dus je doet ook gewoon wat een student doet.” Dat hun studentenleven in sommige opzichten van andere studenten verschilt vinden ze helemaal niet erg. “We hebben het gewoon heel erg naar ons zin hier in Gouda.”

DOOR ELLA GRIT 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 27

REPORTAGE

‘EEN FANTASTISCHE AVOND’ Iemand staat te bellen om te vragen of de ander weet wanneer de D66-bus komt. Een ander staat het aan omstanders te vragen.

Antwoord krijgen ze niet, tot er iets de hoek om komt rijden; een bus helemaal beplakt met D66-stickers. De massa mensen stroomt de bus in. Het gaat er rustig aan toe. Geen geduw. Geen geschreeuw. Eén voor één stappen ze de bus in. Dit belooft wat te worden.

Naarmate de reis naar strandclub Doen! vordert, wordt het rumoeriger in de bus. Al helemaal als de tweede D66 bus zich aansluit en het D66-konvooi zich vormt. Op de boulevard richting de strandclub is al te zien waar het feestje plaatsvindt. Een fel opgelichte strandclub midden op het strand. Na het uitstappen is het al helemaal te merken. Gelach en gejuich komt uit de tent.

Bij binnenkomst is het gelijk een drukte van jewelste. Het is lawaaierig. Er wordt flink wat geduwd op de ‘dansvloer’. Het vloeien van bier. Iedereen vindt elkaar en proost op een mooie avond. Klokslag 9 uur. Het grote scherm schiet. En wie staat daar. Dionne Stax.

Met de eerste exitpolls. Eerst zijn VVD, PVV, en PvdA aan de beurt, maar dan valt het echt stil en is het tijd voor D66. ‘’Maar liefst’’ 19 zetels. Iedereen juicht en geeft elkaar high-fives.

Succes is geboekt. ‘’Kneiter goed’’, is hoe een fotograaf het behaalde resultaat beschrijft. En zo gaat het bij elke exitpoll. De euforie zit erin.

Even later is het aan Ron Fresen om wat op de tv te vertellen. Hij geeft verschillende mogelijkheden voor coalities. VVD, CDA, PvdA, ChristenUnie en GroenLinks, bij D66 maakt het niet zoveel uit met wie ze in de coalitie komen. In de coalitie komen ze toch wel, is de gedachte. Ron zegt dat er voor een meerderheid nog één partij bij moet. Hij stelt SGP voor., maar dit valt niet goed in de strandclub.

Er is veel gejoel richting SGP en Van der Staaij.

Het blijkt dat het toch wel wat uitmaakt met wie ze een coalitie gaan vormen.

Exitpoll na exitpoll en Rons voorstel na Rons 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 28

voorstel. De sfeer blijft erin zitten. Mensen blijven proosten, knuffelen en high-fiven. Dan komen de eerste beelden van andere partijen binnen. Op het moment dat Asscher in beeld komt wordt er flink geshusht. ‘’Sssshhhhh’’. Iedereen moet stil zijn. Het is niet duidelijk of het uit medelijden of uit medeleven is. Stil is het ineens wel in de strandclub. ‘’Dramatisch verlies, maar we komen terug’’, speecht Asscher. Applaus volgt nadat Asscher zijn felicitaties en bedankjes gedaan heeft.

Misschien is de stilte toch uit medeleven voor de PvdA. Eén voor één doen de lijsttrekkers hun zegje op tv, maar daar wordt in de strandclub verder geen aandacht aan besteedt. Iedereen heeft het over de overwinning van D66.

Aan Koenders en Krol wordt nog wel wat aandacht besteed. Om hun wordt gelachen, maar daar blijft het bij. De camera’s van NOS en RTL draaien richting de ingang en dan schiet er achter in de zaal een fel licht aan.

Daar is dan eindelijk de frontman van D66.

Op het podium staat de campagneleider zijn aankomst al aan te kondigen. Via de andere kant van de zaal wringt hij zich door de menigte langzaam naar voren.

Langzaam klinkt de muziek harder en loopt Pechtold met een grijns van oor tot oor het podium op. Hij pakt de microfoon en begint met felicitaties en bedankjes. Dan gaat hij over naar de echte speech. ‘’Het is een fantastische avond’’, is het eerste wat hij met zijn achterban deelt. Dan gaat hij verder met zijn

zegje. Deze sluit aan op die van Rutte en Klaver. Het populisme is verslagen. Daarmee is Nederland een voorbeeld voor de rest van Europa. Hij haalt zijn medepartijleden het podium op en ze slaan de armen om elkaar heen. Ze krijgen een oorverdovend applaus.

De achterban klapt en juicht voor hun leider en hun partij.

Dan mag de beloofde DJ Frenky Z eindelijk zijn plaatjes draaien. Hierdoor wordt elkaar verstaan wel lastig. Maar dit doet de menigte euforiërs vrij weinig. Pechtold is opgegaan in die menigte. Het enige kenmerk waardoor hij nog vindbaar is, is de binnenlandse en buitenlandse pers om hem heen die als een groep bijen om een honinggraat heen zwermt. Hij moet vaak schreeuwend vragen of de pers hun vragen willen herhalen, want door de luide muziek is elkaar verstaan vrijwel onmogelijk. ‘’Hopelijk wordt het Pechtold 1’’, probeert hij nog door het lawaai heen te bevestigen aan een journalist.

Het is tijd voor Pechtold om elders de overwinning te vieren. Daarmee verdwijnt ook een stukje sfeer. De tent loopt langzaam weer leeg. Het geduw neemt af, maar de euforie blijft wel hangen. Nog altijd lopen mensen te high-fiven en te proosten op het resultaat.

Dat Pechtold weg is of dat de geur van zweet de strandclub langzaam overneemt maakt voor de harde D66-kern niet uit. Dit feestje is niet alleen voor vanavond, maar voor de komende vier jaar.

DOOR BAS MEIJER

REPORTAGE

DE NACHTMERRIE VAN IEDERE PARTIJ Langzaam stroomt de hippe nachtclub, die tijdelijk is omgetoverd tot PvdA-bolwerk, vol. Kamerleden, partij-tijgers en vrijwilligers; alles loopt door elkaar. Camera’s draaien.Verslaggevers proberen de stemming te peilen. ‘Het zal vast niet zo erg zijn als de peilingen doen lijken’ zegt een PvdA-lid met een sprankje hoop, maar vooral wanhoop in zijn stem. Opeens wordt het geroezemoes in de zaal nerveuzer.

Om klokslag 9 uur wordt de eerste exit-poll aangekondigd. Iedereen staart in spanning naar het grote scherm. De nachtmerrie van de PvdA begint langzaam werkelijkheid te worden. Een historisch verlies van 29 zetels.

Bam. De klap komt hard aan.

Stilte. Bij sommige PvdA’ers staan de tranen in de ogen. Jeroen Dijsselbloem slaat een arm om Wouter Bos heen. Dan betreedt lijsttrekker Lodewijk Asscher het toneel. Hij spreekt van een dramatisch verlies, en een bittere dag. “De sociaaldemocratie zal terugkomen

en het bouwen begint vandaag!” Er volgt een lang, en luid applaus.

Nadat Asscher van de bühne verdwenen is, stort verslaggevend Nederland zich op de PvdA-leden in de zaal. Sommigen zijn emotioneel en willen de media niet te woord staan.

Een oudere man vertelt dat hij al 50 jaar lid van de partij is. “Ik had een fijne leus voor ze bedacht, stem Partij voor de Arbeid: zolang het nog kan. De zelfdestructieve krachten hier zijn ongekend.” De man wordt steeds bozer. “Als je die slappe toespraak van Asscher hoort, is negen zetels nog veel. Spekman moet weg, de interne schijnverkiezingen moeten weg, en gewoon weer compleet opnieuw beginnen”, foetert hij. Een andere man valt hem bij. “Asscher had zich nooit als lijsttrekker moeten opdringen.”

“WIJ HEBBEN DE AFGELOPEN JAREN DE KASTANJES UIT HET VUUR GEHAALD. VUILE HANDEN GEMAAKT. DAT DOET PIJN.“ “Het grootste probleem is dat we vier jaar geleden te gemakkelijk in de coalitie met de VVD zijn gaan zitten. Er is toen een beleid

gevoerd waarin een heleboel linkse kiezers zich niet herkennen. Dan maakt het niet uit of Asscher of Samsom de kar trekt, je bent al kiezers kwijt”, zegt een somber raadslid van de gemeente Amsterdam.

Ondertussen begint het bier steeds rijkelijker te vloeien. Er wordt zelfs voorzichtig gedanst op de muziek van DJ Stijn, die zelf enorm wild aan het springen is achter zijn draaitafel. “Ik vind het verlies van de zetels verschrikkelijk, maar het valt niemand te verwijten. Daar is het te vroeg voor. We gaan nu eerst dansen en heel veel bier drinken.Vervolgens gaan we morgen beginnen met analyseren waar het mis is gegaan. Sociaaldemocratie is enorm belangrijk. Ik zal blijven doorknokken. Ook al haalden we nul zetels, dan bleef ik nog bij deze club.”

Intussen hebben de meest prominente partijgenoten de plek des onheils verlaten. Partijvoorzitter Hans Spekman staat bij de bar met een biertje, en heeft geen zin in nog meer media-aandacht. “Morgen sta ik jullie wel te woord”, bromt hij. Na lang zoeken blijkt echter niet iedere oud-minister weg te zijn.

“Laten we bij een nederlaag niet personen de maat nemen, sociaaldemocratie zal altijd terugkomen. Er is in Nederland altijd behoefte aan partijen die mensen verbinden in plaats van verdelen. Wij hebben de afgelopen jaren de kastanjes uit het vuur gehaald. Vuile handen gemaakt. Dat doet pijn. Dan kiezen mensen voor een andere partij. Ik heb echter goede hoop voor de toekomst”, zegt oud minister Marcel van Dam. De alcohol begint nu echt te werken. Op de dansvloer beginnen mensen samen te dansen en te zingen. Er heerst een surrealistische feeststemming. Een dansend meisje zegt: ‘We hebben met z’n allen keihard aan deze campagne gewerkt. Ondanks de uitslag ben ik trots op al onze vrijwilligers en partijgenoten. Als je ziet hoe vurig Asscher gister gedebatteerd heeft, vind ik dat we met opgeheven hoofd door kunnen gaan. Er zit echt nog ontzettend veel energie in de partij, kijk maar naar wat hier gebeurt ‘. En daar heeft ze een punt. Van de neerslachtige stemming lijkt niks meer over. Jongeren en ouderen feesten samen met elkaar op de opzwepende beats van DJ Stijn. Met al deze energie op naar een nieuw begin, een nieuwe toekomst.

DOOR MEIJE DIJKSTRA 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 29

INTERVIEW

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1E 4

INTERVIEW

‘NIET IEDEREEN HEEFT RECHT OP EEN DONORORGAAN. HET IS GEVEN EN NEMEN’ Lia Seldentuis is 68 jaar en heeft in 2008 een nier gedoneerd aan haar man Jaap. Ze heeft daar geen moment over getwijfeld.

“Toen dat nodig was, heb ik daar niet lang over na hoeven denken.

Zoiets doe je gewoon.” Lia draagt tegenwoordig een ketting die symbool staat voor het leven met één nier. Ze vertelt haar verhaal om te laten zien hoe belangrijk het is dat er meer donoren worden geregistreerd.

Volgens Lia is het erg belangrijk dat de Tweede Kamer heeft ingestemd met de nieuwe donorwet: “Op deze manier zijn er meer organen beschikbaar voor de mensen die het nodig hebben.” Ze vindt het moeilijk om te zien dat veel mensen moeite hebben om donor te zijn. “De mensen die zich nu niet registeren willen waarschijnlijk wel een donororgaan als ze zelf ziek worden. Ik vind dat ze er dan geen recht op hebben, het is geven en nemen.’ ” Jaap had last van familiaire lever- en niercysten.

Hij kreeg last van een hoge bloeddruk en had vaak hoofdpijn in de ochtend. Na een bezoek aan de huisarts werd duidelijk dat er veel cysten in zijn nier zaten. Als blijkt dat er cysten in de nier zitten, kan er weinig gedaan worden. Zolang de nierfunctie goed blijft, worden er alleen medicijnen voorgeschreven om de bloeddruk naar beneden te krijgen.

In 2005 ging de nierfunctie van Jaap naar beneden. Eind 2006 was zijn nierfunctie zo laag dat er moest worden nagedacht over dialyseren. (Dialyseren is een nierfunctie vervangende behandeling: het bloed wordt uit het lichaam gehaald en vervolgens door een machine geleid waar het in een kunstnier wordt schoongemaakt). In 2007 is

Lia onderzocht, om te kijken of ze geschikt was als donor voor Jaap. Ook Jaap werd onderzocht. Hij mocht geen ontstekingen in zijn lichaam hebben, omdat tijdens de operatie het gehele immuunsysteem stilgelegd wordt. Het lichaam is dan niet meer in staat om tegen een ontsteking te vechten en zo kun je overlijden. In september 2007 is de nier van Jaap verwijderd om plaats te maken voor de nieuwe nier. Een klein half jaar later is de nieuwe nier geplaatst. “Het heeft vier uren geduurd voordat de nier er bij mij uit was. Het plaatsen van de nier ging een stuk sneller, binnen een half uur was de operatie klaar.”

In mei 2010 kwamen de artsen erachter dat de nieuwe nier begon af te stoten. Met zware medicatie is geprobeerd om dit te voorkomen, maar dat is helaas niet gelukt.

Vanaf dat moment moest de man van Lia drie keer per week dialyseren, vier uur per keer.

Dit heeft gezorgd voor veel beperkingen.

“We konden niet lang op vakantie, omdat hij drie keer in de week aan de dialyse moest.”

“WE KONDEN NIET LANG OP VAKANTIE, OMDAT HIJ DRIE KEER IN DE WEEK AAN DE DIALYSE MOEST.” Jaap hield erg van golfen en wielrennen.

Daarnaast was hij jarenlang actief als raadslid en fractievoorzitter van D66 Heerenveen.

“Doordat hij vaak moest dialyseren, kon hij veel van zijn hobby’s niet meer uitoefenen.

Dat was voor hem erg vervelend.” Jaap is in juni 2013 overleden.

Als Lia terugkijkt op het hele proces, heeft ze zeker geen spijt. “Ik zou nu weer een nier afstaan, maar alleen aan mijn familie.” Twee van de drie kinderen van Jaap en Lia hebben ook last van niercysten. De kans dat hun

kinderen ze ook hebben, is 50%.

Lia heeft nog één laatste boodschap voor mensen die twijfelen om donor te worden.

“Doe het gewoon. Je kunt er levens mee redden. Natuurlijk kan het misgaan, dat heb ik zelf ook ervaren. Het is altijd het proberen waard, zolang je zelf op een normale manier door kunt leven. Ik heb geen enkele beperking overgehouden aan mijn operatie. Ik leef nu een normaal leven, met één nier. Doe het, al helemaal voor je kinderen en voor je familie.”

Lia heeft na de operatie een ketting laten maken. De ketting staat symbool voor het leven met één nier.

DOOR LAURA ZIJLSTRA

WAT HOUDT DE NIEUWE DONORWET IN? In september 2016 werd in de Tweede Kamer een meerderheid behaald voor de nieuwe donorwet. Iedereen die nu nog niet geregistreerd staat krijgt twee keer een formulier thuisgestuurd met de vraag om je donorkeuze te registreren.

De keuzes: ja, nee, mijn nabestaanden beslissen of een specifiek persoon mag beslissen. Als je geen van deze keuzes vastlegt, heb je geen bezwaar om donor te zijn. De keuze kan op elk moment gewijzigd worden.

Dat kan door opnieuw een formulier in te vullen of door op internet met DigiD je keuze te wijzigen. Wat je kiest staat je dus geheel vrij.

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 31

REPORTAGE

WIET: LEKKER ILLEGAAL Buiten voor de deur staat een gespierde deurwaarder. In actie komen en vragen naar een identiteitsbewijs doet hij pas als je al over de drempel bent.

Verschillende ogen staren je aan bij binnenkomst. Deze richten zich snel weer op het brandende staafje dat zojuist uit de mond is gehaald, waarna er weer een trekje van wordt genomen.

Het is dinsdagochtend tien uur en de eerste joints zijn opgestoken in coffeeshop Sky High in Zwolle. Voor drie euro kun je je aansluiten om er eentje mee te roken. Straks, als het wetsvoorstel van D66 om wietteelt te legaliseren na de Tweede Kamer ook door de Eerste Kamer heen komt, is dat wel anders.

Belasting over de wietteelt zal de prijs negatief gaan beïnvloeden.

“KWALITEIT DOOR DE ACHTERDEUR OF LEGALITEIT DOOR DE VOORDEUR?” Medewerker Tim, een doorsnee jongen die door een vriend aan zijn baantje komt, is niet blij met het wetsvoorstel: slechtere kwaliteit wiet voor een hogere prijs zal het gevolg zijn.

De wietteelt ligt nu niet in de handen van de overheid en dat betekent dat particuliere telers bepalen wat er gerookt wordt. “Door

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 32

elkaar steeds te willen overtreffen met verschillende soorten wiet krijg je betere kwaliteit. Als de overheid de wietteelt straks wel reguleert, houdt dat op”, vertelt Tim terwijl hij geld aanneemt voor een bestelling van één gram hasj. De wet is voor de gebruiker nadelig, maar voor de levering van wiet aan coffeeshops voordelig: die kan straks legaal en via de voordeur, zodat de donkere achterdeurpolitiek verdwijnt.

Ondertussen wordt de hasj, met een vloeitje erbij, zorgvuldig overgepakt door een al wat oudere man.Tevreden loopt hij naar de ‘smokeruimte’, die met glazen deuren gescheiden is van de bar. Een meisje met rode ogen zit duf voor zich uit te staren. De ruimte is groot, met enkele stoelen en een pooltafel in het midden. In een donkere hoek achterin de kamer staat een gokautomaat.

Een andere jongen loopt ook de kamer binnen. Het is de vijfde keer dat hij hier is. Voorheen haalde hij zijn wiet bij vrienden omdat dat gewoonweg goedkoper is. “Maar hier weet je gewoon dat de wiet van goede kwaliteit is. Dat heb ik liever”, vertelt Martijn. Ook hij is geen fan van het nieuwe wetsvoorstel: “ De teelt wordt gestimuleerd omdat het dan legaal is, waardoor er een wirwar van particuliere telers gaat ontstaan. Dat is dan wel geregeld via de overheid, maar als er zoveel verschillende telers zijn heeft de overheid er alsnog geen zicht op. Bovendien is de drug best verslavend”.

Tim is het daar niet mee eens: “Wanneer de wet door de Eerste Kamer komt, wordt de wietteelt geregeld door de overheid. Zij bepalen dan hoeveel gram wiet er geleverd

mag worden aan coffeeshops en meer dan dat percentage gram kunnen ze ook niet verkopen, anders zouden de cijfers niet meer kloppen.” Die cijfers zijn nu een zwart gat: Sky High krijgt nu wiet van particuliere telers, en hoeveel gram dit is, wordt voor de buitenwereld onbekend gehouden. “Dat het straks allemaal zo officieel gaat, is denk ik afschrikkend voor vele kleine particuliere telers, omdat je dan ‘erkend’ teler bent en niet iedereen dat ziet zitten. Ik denk juist dat bedrijven op grote schaal gaan telen, onder visie van de overheid natuurlijk. En daarom zal het ook niet uit de hand lopen.”

“SLECHTE GEWOONTES ZIJN MOEILIJK AF TE LEREN: WIET IS OOK VERSLAVEND.” De rookruimte heeft zich ondertussen gevuld met grote witte wolken rook en de wietlucht begint zich langzaam te nestelen in de kleding van de aanwezigen. Een zonnebril ligt klaar op de tafel om rode ogen voor de buitenwereld te verstoppen. Ogen in de kamer beginnen te hangen, bewegingen van rokenden worden langzamer: het is tijd om te gaan. Het duurt nog wel een tijdje voordat het wetsvoorstel door de Eerste Kamer gaat en er mogelijk een verandering plaatsvindt.

Maar zoals Martijn nog toevoegt: “Slechte gewoontes zijn moeilijk af te leren”, en daarom zal het in de smokeroom van Sky High de komende jaren nog wel even blauw staan.

DOOR JET VAN DIJK

REPORTAGE

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1E 5

REPORTAGE Zaterdag 11 maart trok Nederland de landingsrechten in voor het toestel van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavusoglu. Als gevolg; het weigeren en uit Nederland escorteren van minister Kaya, grote rellen in Rotterdam en verwijten van Erdogan aan Rutte: “Nederland is fascistisch en een overblijfsel van het Nazisme.” Maar verwijt de pot de ketel niet?

Augustus 1915, een dodenmars naar de Syrische woestijn, vrouwen, kinderen, ouderen en zieken. Verstoken zonder voedsel en water gaat het bij deze 1200km lange mars maar om één ding, het afvoeren van de Armeense bevolking, de eerste genocide van de 20ste eeuw.

Hoe zat het ook alweer? Armenië, was een van het eerste landen die het Christendom adopteerde en accepteerde. De Armeniërs leefden al ruim 4000 in het gebied tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee tot zij werden overheerst door het Ottomaanse rijk. De Armeniërs die onder grote onderdrukking leefden hielden hun geloof, taal en cultuur intact. Binnen het Ottomaanse rijk heerste een grote anti-Armeense cultuur omdat zij een grote diversiteit accepteerde van geloof, in tegenstelling tot de Ottomanen. Toen Sultan Abdul Hamid de 2e aan de macht kwam in 1876 bereikte de aversie tegen Armenië een nieuw dieptepunt. Armeense scholen werden gesloten en leraren werden gearresteerd en gevangen genomen. Het woord “Armenië” werd verboden en in 1894 vond de Hamidische massamoord plaats.

In 1909 werd Abdul Hamid afgezet door de “Jonge Turken” een groep voormalige officieren die het beleid van Abdul Hamid nog te mild vonden en hadden zich uit grote ergernis over het afkaveren van het Ottomaanse rijk verenigd in een geheime vereniging. April 1915, 250 Armeense intellectuelen werden in Constantinopel opgepakt en later vermoord.

Groen licht werd gegeven om de Armeense bevolking te verzamelen, zij kregen enkele uren, dagen om hun huizen te verlaten en zich aan te sluiten bij een lange mars richting de Syrische woestijn. De Armeniërs, werden voorgehouden dat zij zich bevonden in een oorlogsgebied en dat dit slechts een tijdelijke oplossing was. De mannen werden gescheiden van de rest van de bevolking en direct vermoord. De vrouwen, kinderen, zieken en ouderen moesten een barre tocht ondergaan. Verkrachtingen, martellingen en moord deden hun intreden. Kinderen werden ge17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 34

ERDOGAN: DE POT VERWIJT DE KETEL stenigd en met lede ogen moesten moeder en grootouders toekijken. Voedsel en water werd de Armeniërs onthouden, families werden samen gebonden en in de Zwarte Zee gegooid of van kliffen. De overgebleven kinderen werden achtergelaten in de brandende zon. Verminkt en in stukken gehakt vormde zij een lange weg. De overlevenden die de Syrische woestijn haalde werden achtergelaten om hier hun einde te vinden.

1,5 miljoen mensen vonden de dood in deze periode waarvan geschat wordt dat slecht 15% het daadwerkelijk heeft overleefd. Tot in de late 19e eeuw hebben getuigen verklaringen afgegeven maar, ontkent Turkije elke betrokkenheid, sterker nog Turkije ontkent de “Armeense Genocide” tot op de dag van vandaag.

In juni 2016 werd Duitsland door Erdogan nog even herinnerd aan haar duistere rol in geschiedenis van de 2e wereldoorlog. Waarom? Omdat Duitsland officieel de Armeense genocide erkende. Turkije blijft anderen landen en leiders beschuldigen van fascisme en nazisme maar blijft zijn eigen bloederige geschiedenis ontkennen.

Erdogan gaat op 16 april legitiem dictator worden, goedschiks of kwaadschiks: een referendum dat voorschrijft dat de Turkse bevolking Erdogan de ruimte geeft om premier te blijven tot 2029 en Turkije zal gaan hervormen in een Islamitische staat in de trend van de Moslim Broeders. Voor de Koerden als grootste minderheid is geen ruimte voor een erkende plaats.

Maart en begin april staan in teken van de “buiten Turk”, Erdogan en zijn regering doen alles wat binnen hun macht ligt om de Turken buiten de landsgrenzen van Turkije te motive-

ren om op 16 april vóór het referendum te stemmen. Duitsland, Nederland, Denemarken en nu ook België zijn allen overgeleverd aan de toorn van Erdogan. Vergelijkingen met het nazisme vallen ons allen ten lasten en dreigementen met sancties als gevolg.

Is Erdogan dan wel de aangewezen persoon om met een beschuldigende vinger te wijzen naar Europa, naar Nederland? Politicoloog Samuel Jong vertelt: “Simpelweg nee, deze rel is een gevolg van Erdogan’s visie en beleid.

Zijn AKP combineert de negatiefste aspecten van Kemalisme (namelijk ultranationalisme) met Islamisme. Verder zullen de gevolgen voor Nederland wel meevallen. Misschien dat hij wat kinderachtige sancties aankondigt die over een paar maanden door Rutte met ze worden besproken en dan op de achtergrond worden beëindigd wat ons dan misschien geld gaat kosten. Tegelijkertijd kan het ook dat er helemaal geen consequenties aan vast komen te zitten. Turkije wil geen slechtere relatie met Nederland, wat ze willen is dat referendum winnen en dit is simpelweg een manier om het “iedereen is tegen ons, als je een nationalist bent stem je voor ons”-idee op te roepen.”

Tot op heden heeft Nederland weinig gehoor gegeven aan de bedreigingen en beschuldigingen van Turkije. Erdogan zou eerst onze verkiezingen afwachten. De Turkse gemeenschap was helaas niet bereidt tot enig commentaar. Turkije blijft met haar neus in de wolken lopen, elke vorm van feedback of kritiek wordt beantwoord met een enorme mediahype. Erdogan laat zich dan van zijn meest populistische kant zien en beschuldigt onterecht vijand en bondgenoot voor alles dat goed en lelijk is.

DOOR ILJA HELLENTHAL

DRUGS!

INTERVIEW

TIJD VOOR VERANDERING? Voor veel mensen is het een taboe. Anderen zijn juist helemaal niet bang voor een pilletje op zijn tijd. Drugs zijn al jaren een veel besproken onderwerp, omdat er nog steeds geen duidelijk beleid is voor de regulering van drugs.

Wij vroegen Rolof Groothoff, een medewerker van de Jellinek verslavingskliniek in Utrecht, naar zijn taken bij de kliniek en zijn mening over het huidige beleid.

WAT IS JE FUNCTIE BIJ JELLINEK? “Ik ben preventiewerker. Ik werk op de afdeling die wil voorkomen dat mensen in behandeling komen bij de kliniek. Wij proberen met korte gesprekjes te bereiken dat mensen minder gaan gebruiken.”

HEB JE DIT WERK ALTIJD AL WILLEN DOEN? “Ik heb heel lang voor de drugsinfolijn gewerkt in mijn stagetijd als maatschappelijk werker. Daarna heb ik in de jeugdzorg gezeten en ben ik groepsleider geweest. Toen merkte ik dat ik jongeren tegenkwam die tegen allemaal keuzes aanliepen. Ga ik wel niet alcohol of drugs gebruiken? Doe ik omdat ik het zelf wil, of omdat andere mensen dat doen? Die vraagstelling vond ik interessant en zo ben ik er een beetje ingerold.”

maar dat dat via de achterdeur naar binnen moet. De overheid loopt ook veel geld mis met deze illegale handel. Ik zou dat dus graag veranderd zien. Maar het is natuurlijk lastig om dat te veranderen, omdat de mening van politici erg van elkaar verschild.”

ER IS NU EEN WET IN DE TWEEDE KAMER GEKOMEN, WAARBIJ HET MOGELIJK WORDT DAT SOFTDRUGS WORDEN GEREGULEERD. WAT VIND JE DAARVAN? “Ik zie daar hele goede dingen in. Vooral op de mogelijkheid van controle op de productie. Als cannabis wordt gelegaliseerd, kan de overheid veel makkelijke controleren of de drugs wel veilig is. In Nederland is het nu erg moeilijk om drugs te controleren op schimmels en pesticiden, omdat het zich in het illegale circuit bevindt.”

U WERKT MET MENSEN DIE PROBLEMEN HEBBEN MET DRUGS. VIND U DAN NIET EIGENLIJK DAT ALLE DRUGS VERBODEN MOETEN ZIJN OM HET AANTAL VERSLAAFDEN TE VERMINDEREN? “Ik denk dat als je dingen gaat verbieden, het alleen maar verleidelijker wordt. Als iemand wil blowen, doet diegene dat toch wel. Ik zie wel heel veel goeds in het reguleren van drugs, omdat de drugs dan veel makkelijker gecontroleerd kan worden op giftige stoffen.”.

VIND U DAT ER MEER DRUGSTESTEN MOETEN ZIJN?

“Dat zou mooi zijn, maar het is wel erg duur.

Samples worden opgestuurd naar laboratoria en dit kost natuurlijk erg veel tijd en geld. Als je echt graag veilige drugs wil, moet je er ook wel iets meer moeite voor doen om naar een centraal punt te komen. De drugstesten zijn ook een middel om de drugs over het algemeen te controleren. Zo weten wij in de kliniek welke drugs er in omloop zijn en wat de waarden van die stoffen zijn.”

WAT VIND JE VAN DE VERGELIJKING TUSSEN ALCOHOL EN DRUGS? “Alcohol is sociaal geaccepteerd en het is makkelijk verkrijgbaar. Daarom is de drempel om een verslaving op te wekken veel minder hoog. Veel mensen vinden alcohol daarom ook een harddrug. Ik vind dat het wel echt verschilt per persoon. De een is verslavingsgevoeliger dan de ander..”

VIND U ALCOHOL EEN HARDDRUG? “Ik vind dat je alcohol niet kunt scharen onder harddrugs, simpelweg omdat het niet op de opiumlijst staat. Wel kan alcohol dezelfde risico’s als een harddrug hebben, maar zoals ik eerder zei verschilt dat per persoon. Alcohol kun je niet precies met drugs vergelijken. Alcohol heeft namelijk al een hele lange geschiedenis en is ingeburgerd in de samenleving. Op drugs hangt nog veel meer een taboe.”

DOOR ELBRICH DE JONG

MENSEN DIE BELDEN DUS NAAR DIE DRUGSINFOLIJN OM JE DINGEN TE VRAGEN OVER HET GEBRUIKEN VAN DRUGS? “Ja, dat ging niet alleen om verslaving, maar ook over bezorgde ouders. En die telefoontjes heb ik nog steeds vaak. Of mensen die weleens drugs gebruikten vroegen bijvoorbeeld of de drug ook invloed heeft op een bepaald medicijn.”

WAT VIND JIJ VAN HET HUIDIGE DRUGSBELEID? “Dit vind ik een hele lastige vraag. Het drugsbeleid heeft zoveel kanten en geschiedenis.

En ook veel haken en ogen. Daarom kan ik niet precies vertellen wat ik er nou eigenlijk van vind. Wel vind ik het heel krom dat cannabis verkocht wordt in een coffeeshop, 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 35

REPORTAGE

DE VRIJSTAD

CHRISTIANIA

EEN VRIJZINNIGE ENCLAVE IN KOPENHAGEN

Op een groot plein gevuld met picknickbanken zitten een stuk of vijftig mensen met elkaar te praten en jointjes te roken. In een straatje staan twee dealers met naast zich een grote tas vol voorgedraaide joints, enorme blokken hasj en zakken vol met wiet te praten met potentiële klanten. Op een markt staan verschillende kraampjes met vloeitjes, tipjes, grinders, bongs en allerlei andere cannabisgerelateerde producten.

Je zou hier niet gelijk het land Denemarken achter zoeken, maar toch speelt dit zich allemaal

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 36

af in de Deense hoofdstad Kopenhagen. Om precies te zijn in de Vrijstad Christiania, een deels onafhankelijke enclave in het stadsdeel Christianshavn.

De stad werd in 1970 gesticht door een groep hippies en anarchisten, die het in 1971 onafhankelijk verklaarden. Alhoewel het oppervlak van Christiania maar 0,34 vierkante kilometer beslaat en het slechts 850 inwoners heeft, waan je je echt in een andere wereld als je door de hoofdstraat Pusher Street loopt.

In Pusher Street, het centrale punt van de handel in wiet en hasj, hoef je niet lang te zoeken naar iets om je in hogere sferen te brengen. De dealers spreken je zelf aan en lijken erg open en vriendelijk. Wanneer je

echter iets te nieuwsgierig bent en een foto wil nemen van het geheel, slaan ze wel degelijk dicht en verzoeken je nadrukkelijk geen foto’s te nemen.

“DE POLITIE VALT HIER EEN PAAR KEER PER MAAND BINNEN EN VEEGT DAN DE STRATEN LEEG, MAAR HET IS NIET TEGEN TE HOUDEN. IT’S A WAY OF LIFE.” De verkoop en het gebruik van softdrugs blijft in Denemarken natuurlijk een illegale praktijk, ondanks dat dit in Christiania de normaalste zaak van de wereld en eigenlijk een deel van hun ideologie is. De politie probeert hier zeker iets aan te doen, maar is hier vaak

REPORTAGE

niet erg succesvol in. Een 30-jarige man in een kleurrijke poncho uit Stockholm, die naar Kopenhagen is gekomen door het strenge beleid van Zweden op underground techno feesten, is wekelijks in de Vrijstad te vinden. ‘‘De politie valt hier een paar keer per maand binnen en veegt dan de straten leeg, maar het is niet tegen te houden. It’s a way of life’’, vertelt hij.

Iedereen lijkt goed met elkaar overweg te kunnen en nieuwsgierig naar elkaar te zijn.

Bezoekers van Christiania zijn gelijkgestemd.

Vrijzinnig, open-minded, vriendelijk en excentriek zijn de woorden die hen het best omschrijven. Ondanks dat er openlijk in cannabis wordt gedeald, heerst er totaal geen criminele sfeer. Op een bordje in het centrum staan dan ook enkele regels vermeld die dit kenmerken: geen wapens/geweld, geen harddrugs en geen gestolen goederen. Inter-

nationale toeristen komen hier dan ook niet met deze intenties, maar wél om een jointje te roken en de vrije sfeer te proeven. Dat Christiania internationaal georiënteerd is, is bij aankomst al te zien aan een muurschildering bij de ingang met een oproep de stad te steunen, die in maar liefst achttien talen vermeld is. Op het grootste plein in het centrum hoor je dan ook vooral Engels in plaats van Deens. Het is een plek om samen een jointje te roken, andere culturen te leren kennen, maar vooral om vrienden te maken.

De hele Vrijstad is eigenlijk kunst op zich. Alle huisjes, winkeltjes en cafés zijn beschilderd of bespoten met graffiti. De jongeren die op de skatebaan in het centrum elkaar hun tricks laten zien, zouden deze ook zomaar zelf gebouwd en tot kunstobject omgedoopt kunnen hebben. In de cafeetjes houden mensen interessante conversaties, onder het genot

van een bakje koffie. Er zitten geen mensen die dronken of onder invloed van harddrugs zijn, de mensen zijn gemoedelijk. De huizen in het centrum zijn behalve kunstzinnig vooral simpel en hebben soms iets weg van een woonwagenkamp. Een wandeling langs het meer waar Christiania omheen gebouwd is, voelt als een expositie waar je doorheen loopt. Hier vind je tussen een mooi stuk bos, vooral zelfgemaakte huizen die gebouwd zijn van gerecycled materiaal.

Wanneer je na een middag in de Vrijstad Christiania de enclave weer uitloopt, loop je onder een poort door met daarop de tekst ‘You are now entering the EU’. Een laatste teken van onafhankelijkheid en vrijheid. Misschien niet volgens de Deense wet, maar mentaal wel.

DOOR THOM BOONSTRA

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 37

INTERVIEW

‘WAAROM PROBE Bijna elk meisje droomt ervan om te poseren in de duurste kleren en over de catwalk te lopen in de grootste steden.Voor de 15-jarige Thialda Bok lijkt deze droom steeds iets meer werkelijkheid te worden. Een berichtje op Instagram zorgde ervoor dat deze ambitieuze Friezin een contract aangeboden kreeg bij NJ Model Management. ‘’Vroeger keek ik altijd al vol bewondering naar modellen als Doutzen Kroes. Zelf model worden was iets waar ik nog nooit echt over na had gedacht. Later ontwikkelde ik een steeds grotere interesse en nieuwsgierigheid naar dit wereldje. Vorig jaar maart had ik mijzelf ingeschreven voor een casting bij Fourteen Model Management in Amsterdam. Het was een ontzettend leuke ervaring en ik werd gescout.

“AAN HET EINDE VAN DEZE CASTINGDAG KREEG IK TE HOREN DAT ZE INTERESSE IN MIJ HADDEN.” Helaas liep dat niet uit op een contract omdat ik nog 3,5 jaar naar school moest.

Eind augustus ontving ik een berichtje op Instagram. Een modellenbureau vroeg naar mijn lengte en leeftijd en ik werd uitgenodigd voor een castingdag in Meppel. Ik dacht meteen ‘waarom niet?’. Het voelde wel een beetje als een vleeskeuring, maar onzeker werd ik er niet van. Ik had de week daarvoor goed op mijn eten gelet en ik voelde mij fit.

Aan het einde van deze casting dag kreeg ik te horen dat ze interesse in mij hadden.”

GEVAREN ‘’Mijn ouders vinden het goed dat ik mij bewust ben van de gevaren van modellenwerk.

Ze willen mij ervoor behoeden dat ik niet doorsla in het gezond eten. Je hoort vaak verhalen van modellen die een eetstoornis ontwikkelen en dat is natuurlijk het laatste wat ik wil. Wel moet ik op mijn eten letten.

Toen ik een paar weken terug op skivakantie was, at ik niet heel gezond. Ik had hiervan een paar Snapchats in mijn verhaal gezet, dit werd gezien door mijn bureau. Hier werd ik 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 38

op aangesproken. Gezond eten is belangrijk, maar hierin doorslaan wil ik zeker niet.’ ’

‘’MIJN HOOGTEPUNT TOT NU TOE WAS AMSTERDAM FASHIONWEEK.

OPDRACHTEN ‘’Ik heb drie opdrachten gehad voor AMFI; Amsterdam Fashion Insitiute. Ik heb hier een show voor gelopen, een fotoshoot voor gedaan en een fitting, wat inhoudt dat ik als een soort levende paspop kleding moest passen en presenteren. Op de dag van de fitting heb ik ontzettend veel naalden in mijn huid gehad omdat er steeds weer

INTERVIEW

EER JE HET NIET?’ je een nacht van 3 uurtjes en ben je altijd onderweg. Het model waar ik het nu over heb heeft een appartement kunnen kopen in Amsterdam. Ze is dus wel beloond voor het harde werken.’ ’

“IK KEN MEIDEN DIE TOT 4 UUR ’S NACHTS EEN SHOW HEBBEN EN OM 7 UUR ’S OCHTENDS CALLTIME.” REIZEN ‘’Omdat ik 15 ben mag ik nog niet reizen.

Volgende maand word ik 16 en dan wordt het voor mij heel spannend. Omdat ik dan naar het buitenland mag, ga ik er achterkomen of het balletje voor mij gaat rollen. De leeftijd om gescout te worden is 14, 15, 16 jaar. In die categorie zit ik nu. Vanaf 16, 17 jaar wordt er gekeken; ga je een tussenjaar nemen? Ga je 100% voor modellenwerk?

Dan wordt het serieus.’ ’ TOEKOMST ‘’Als ik de kans zou krijgen om echt aan de bak te gaan als model, zou ik die kans zeker niet laten lopen. Het is natuurlijk wel een heel onzeker bestaan.

“MOCHT IK DE KANS KRIJGEN OM FULLTIME AAN DE SLAG TE GAAN; HEEL GRAAG.”

dingen op een andere manier vast moesten worden gezet. Met deze klussen deed ik veel ervaring op.’ ’

ligt nu ook in de winkel. Ook werd mijn make-up en haar gedaan door een professioneel team.’ ’

‘’Mijn hoogtepunt tot nu toe was Amsterdam Fashionweek. Het was een grote ervaring om zo’n show te lopen. Alles was ontzettend professioneel. Je wordt ervoor betaald en de kleding waarin ik mocht lopen

HARD WERKEN ‘’Als je op een zekere top komt is modellenwerk heel hard werken. Ik ken meiden die tot 4 uur ’s nachts een show hebben en om 7 uur ’s ochtends calltime. Dan heb

Misschien mag ik dan wel naar Milaan of Londen, maar dat is geen garantie op werk.

Zo’n tijd naar het buitenland kan ook heel duur worden, dat ik er een maand zit,1500 euro kwijt ben en niets heb verdiend. De kans is er dat je meer uitgeeft dan verdiend, maar ook kan het zijn dat je in de smaak valt en heel veel aan het werk kan. Ik ben een nuchtere Friezin en ga er nu gewoon vanuit dat ik na de middelbare school naar de universiteit ga, maar mocht ik de kans krijgen om fulltime aan de slag te gaan; heel graag.

Ik geniet van de manier waarop het nu gaat, maar dat is niet waar ik naar streef. Ik streef naar het hoogst haalbare.’ ’ DOOR FLEUR NIEMEIJER 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 39

REPORTAGE

SCOUTING,

DA’S PAS LEVEN!

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1E 4

REPORTAGE Vlot varen, bouwwerken pionieren en vuurtjes stoken. Een groot deel van de mensen weet niet wat scouting is. Ze omschrijven het vaak op deze manier, niet wetend dat het meer is dan alleen dat. Scouting is nationaal en internationaal de grootste jeugdorganisatie, daarbij komt ook nog dat het grootste gedeelte van de leden ook na 18 jaar niet meer ‘stopt’ bij scouting.

Internationaal is scouting de grootste jeugdorganisatie, met wereldwijd meer dan 40 miljoen leden, verdeeld over zo’n 217 landen.

De jeugdleden zijn opgedeeld in verschillende speltakken afhankelijk van de leeftijd, namelijk: bevers, welpen, scouts en explorers.

Hierna is er van bijna elke groep een ‘stam’, dit is een groep voor de volwassen leden.

Vaak ondersteunen deze verschillende ‘stammen’ de scoutingevenementen die met name voor de jeugdleden georganiseerd worden.

Bijzonder aan scouting is het 4-jaarlijkse evenement ‘World Scout Jamboree’. Zo werd dit in 2011 georganiseerd in Zweden met ruim 40000 deelnemers uit 146 landen. In 2015 was de ‘World Scout Jamboree’ in Japan en in de zomer van 2019 zal dit plaatsvinden in Amerika op ‘The Summit Bechtel Reserve’, een Jamboree site van meer dan 14 hectare in West Virginia.

“KINDEREN SPELEN SAMEN IN DE NATUUR EN ZE LOSSEN SAMEN PROBLEMEN OP.” Scouting is erg goed voor de ontwikkeling van kinderen. Recent is er een onderzoek gepresenteerd door de universiteit van Edinburgh. Uit een grote studie onder bijna tienduizend Britten die in 1958 werden geboren; de National Child Development Study. Een kwart van de deelnemers aan dit onderzoek had als kind op scouting gezeten. Zij hadden op middelbare leeftijd 15 procent minder vaak last van psychische klachten, zoals stemmingsstoornissen en angsten, ten opzicht van mensen die niet op scouting hadden gezeten.

Chris Dibben was één van de hoofdonderzoekers. “Het is opzienbarend dat mensen zo’n voordeel hebben van scouting, vele jaren nadat ze op scouting hebben gezeten”.

Daarnaast stellen de onderzoekers vast dat scouting erg goed schijnt te zijn voor het zelfvertrouwen van een kind. Als een kind niet goed kan voetballen, dan zit je al snel iedere dag op de bank. Bij scouting wordt er elke

week iets anders gedaan, waardoor je altijd wel ergens goed in bent. Ook zegt kinderpsycholoog Tischa Neve dat scouting zeker goed kan werken in de ontwikkeling van een kind.

“VROEGER KWAMEN KINDEREN VEEL MEER BUITEN, DIT HEEFT ALTIJD EEN POSITIEVE WERKING GEHAD OP DE ONTWIKKELING VAN EEN KIND” “Bij scouting werken kinderen veel samen, kinderen spelen samen in de natuur en ze lossen samen problemen op. Uit een eigen onderzoek van Scouting Nederland dat een

aantal jaren geleden gepubliceerd is, blijkt dat niet alleen de lichamelijke activiteit goed is voor de gezondheid, maar ook stoppen kinderen minder snel met school en raken minder snel op het criminele pad.

Nederlandse orthopedagogen zien dat kinderen tegenwoordig veel minder buiten komen ten opzichte van vroeger. Als je tegenwoordig ziet dat bijna alle kinderen van groep 7 op de basisschool al een tablet of smartphone hebben, dan spelen kinderen vaak automatisch minder buiten. “Vroeger kwamen kinderen veel meer buiten, dit heeft altijd een positieve werking gehad op de ontwikkeling van een kind. Kinderen die veel buiten komen zijn meer zelfredzaam en kunnen ook beter ‘incasseren’, omdat leren om te gaan met ‘vallen en opstaan’. “ DOOR JORRIN HULST 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 41

INTERVIEW

WAT IS DE INVLOED VAN SOCIALE MEDIA OP DE VERKIEZINGEN? De populariteit van sociale media is al jaren in trek.Verwacht wordt dat op termijn de huidige media (televisie en krant) zelfs stopt te bestaan. Maar hoeveel invloed heeft sociale media op mensen?

Beinvloed de sociale media het stemgedrag van mensen meer dan de huidige media? Ik vraag het hoogleraar Broersma, docent Media Studies van Rijksuniversiteit Groningen en sociale mediadeskundige Laura Arends.

ONLINE CAMPAGNETECHNIEKEN Naast de gewone campagne die politieke partijen voeren op straat, televisie en radio, maken veel partijen gebruik van sociale media. Neem nieuwe partij Forum voor Democratie van Thierry Baudet. In een maand tijd bemachtigde ze 70.000 Facebook-likes en op livestreams hadden ze gemiddeld anderhalf duizend kijkers.

Daarmee zijn de ze op een na grootste partij op sociale media na de VVD. Ze maken gebruik van microtargetting zegt Hoogleraar Media Studies Broersma van Rijksuniversiteit Groningen. ‘’Interessant is dat microtargeting steeds vaker wordt gebruikt, waarbij individuele kiezers die ontvankelijk zijn voor de boodschap van een partij worden benaderd. Verder posten de kandidaten intensief. Vaak gaat dit om reacties op maatschappelijke onderwerpen of andere kandidaten. De impliciete

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 42

bedoeling is vaak ook dat journalistieke media het overnemen.’ ’ En zo blijkt, FvD bleef niet onopgemerkt bij de bekendere journalistieke media. Zo was Baudet regelmatig te horen op radio 1, was hij spraakmakend bij Pauw & Jinek en werd uitgelicht in kranten en internetvideo’s.

Echter mocht Fvd, tot Baudets grote afschuw, niet meedoen aan de landelijke tv-debatten.

INTERACTIE De grote kracht van sociale media ligt in de interactie, volgens sociale mediadeskundige Laura Arends. ‘’Het biedt de mogelijkheid om kiezers direct te bereiken; je kunt journalisten en moeilijke vragen ontwijken.’ ’ Broersma bevestigd dat: ‘’Ik denk dat het voor partijen die ofwel minder aandacht krijgen in de media, ofwel daar zelf minder baat van verwachten, een mogelijkheid biedt om direct kiezers te bereiken. Ze kunnen om de journalistiek heen en dat zal allicht een effect hebben. Andere partijen biedt het een extra kanaal om kiezers te bereiken.

Tegelijkertijd moeten we de impact ook niet overschatten - keuzes worden vaak op andere gronden gemaakt.’ ’ COMBINATIE ONLINE-OFFLINE Arends neemt Jesse Klaver als voorbeeld die zowel online als offline goed werkt: “Je merkt dat de wat oudere politici moeite hebben met social mediacampagne, maar ook die verschijnen steeds meer online.

Jesse Klaver is een goed voorbeeld die van beide gebruik maakt. Hij heeft een campagne die offline en online veel aandacht krijgt. Hij spreekt voor grote zalen, en deelt die direct, soms ook live,

op de sociale media. Dan bereik je de doelgroep jongeren die zich voornamelijk online oriënteren.’ ’ NEGATIEVE KANTEN CAMPAGNE SOCIALE MEDIA Toch heeft de campagne via sociale media ook een keerzijde zegt Broersma: ‘’ Het kan ertoe leiden dat mensen met name worden blootgesteld aan geluiden uit één bepaalde hoek en de pluriformiteit van het debat minder meekrijgen. Ook kan het ertoe leiden dat politici zich onttrekken aan democratische controle en scherpe vragen van de journalistiek.’ ’ SOCIALE MEDIA NET ZO BELANGRIJKE ALS ‘OUDERWETSE’ MEDIA Al met al is sociale media niet belangrijker dan huidige media, zegt Broersma: ‘’Ik denk dat juist de wisselwerking tussen beide belangrijk is. Wanneer posts op sociale media aanleiding zijn voor journalistieke media om hierover te berichten dan krijgen die posts meer gezag.’ ’ Ook Arends bevestigt dit: ‘’ Je bereikt met sociale media een andere doelgroep dan met de ‘ouderwetse’ media.’ ’ Toch spreekt de media van een ware verassing dat Fvd twee zetels heeft gekregen. Mij verbaast dit niets. Dus wellicht is de impact van sociale media, naar mijn mening, toch ietsepietsie onderschat.

DOOR DION SMITS FOTO ISA HAMSTRA

INTERVIEW

HORECAONDERNEMER COR VEENSTRA: ‘HET IS VOORAL NOODZAAK OM ONZE OGEN OPEN TE HOUDEN’

Wat kan een horecagelegenheid doen tegen het drinken van alcohol onder de 18? Het is moeilijk om dit te controleren. Minderjarigen zorgen er altijd wel voor dat ze een drankje kunnen drinken, maar wat richt je als minderjarige dan aan? Wat zijn de gevolgen voor het bedrijf? Maar vooral belangrijk: hoe voorkomt het bedrijf de verkoop van drank onder de 18?

Cor Veenstra, ondernemer van groot café Treemter in Grou, vertelt ons de issues van een horecaondernemer.

BEGRIP VOOR DE JONGEREN “Mij maakt het niets uit dat jeugd onder de 18 een drankje drinkt, ik deed het zelf ook.

Als het aan mij lag, gaf ik iedereen gewoon de drank mee. Maar het is nou eenmaal de regel dat minderjarigen geen drank mogen hebben. Wij moeten ons dus wel aan die regel houden, anders worden de boetes op ons dak gelegd.”

CONSEQUENTIES “Het is zo dat als de politie ziet dat er een minderjarige onder invloed uit Treemter stapt, wij rond de tafel moeten zitten en hij of zij er zonder consequenties mee wegkomt. Dat is hetzelfde met de inspectie, als zij langskomen. Toch als ik kan aantonen dat ik er alles aan heb gedaan om de verkoop onder de 18 te voorkomen zijn er alsnog geen consequenties voor mij. In dat geval zijn de inspectie en politie niet zo zwart op wit.”

“DIT INCIDENT HEEFT ONS WEL AAN HET DENKEN GEZET.” STRENGER SINDS ONGEVAL “Wij werken nu sinds vier weken met bandjes. Dit komt omdat er een meisje bewusteloos is gevonden aan de Stationsweg, nadat zij bij Treemter was geweest. Het is niet zo dat ze ook had gedronken, tenminste niet bij ons, dit is ook bevestigd door haar vriendinnen en haar zelf. Maar dit incident heeft ons wel aan het denken gezet, dus zijn we strenger geworden op de drankcontrole.

Ons is ook niets kwalijk genomen, dat kan de politie ook niet doen. De politie mag dit

ongeval ons pas kwalijk nemen, als het meisje voor bij ons op de stoep had gelegen.”

CONTROLES “Wij proberen op vele manieren controles uit te voeren, dit begint al bij de deur. Als wij zien dat iemand al ladderzat is, komt hij of zij er niet meer in, dit geld ook voor 18 plus. Daarna controleren we of iemand boven de 18 is, die krijgt dan een bandje waarmee ze drank kunnen halen. Het personeel mag dan ook alleen drank meegeven wanneer iemand zo’n bandje draagt. Als wij zien dat iemand toch drank in de handen heeft, wordt er eerst een waarschuwing gegeven en bij herhaling worden ze eruit gestuurd.

“HET IS VOORAL NOODZAAK OM ONZE OGEN OPEN TE HOUDEN. “ Op deze manier zijn we erachter gekomen dat de jeugd met een plakbandje een meerderjarig bandje vastmaakt. Zo zie je maar weer dat minderjarigen altijd wel een manier proberen te vinden.”

DOOR ALUCA BOUMA 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 43

INTERVIEW

‘HET IS HARD WERKEN MET EEN D, MAAR OOK MET EEN T’ door Wouter Hart. Hij vertelt met een bepaalde methode hoe belangrijk het is om eerst met elkaar het antwoord te vinden op de vraag: wat is de bedoeling van ons als team, wat hebben wij met elkaar te doen?

Wat voegen wij toe voor de patiënten die bij ons komen. Je gaat met elkaar kijken naar wat de kern van die bedoeling is, daar gaan mensen met elkaar over nadenken en ze gaan ook met elkaar praten waarom ze dat doen.“

Hoe ga je te werk als je bijna niet meer met je werk bezig bent? Het is een vraag die Hera Kuiper wel voor jou kan beantwoorden. Terug naar de bedoeling van je beroep, want waar was jouw werk oorspronkelijk voor bedoeld?

“Ik ben altijd werkzaam geweest in de zorg. Mijn oorspronkelijke functie is verpleegkundige, maar sinds tien jaar werk ik nog steeds in de zorg maar niet meer als verpleegkundige. Ik begeleid teams die in de zorg werken om hun samenwerking te verbeteren, zodat de kwaliteit van hun werk, de zorg voor de patiënten, verbeterd wordt.”

WAAROM BEN JE NIET DOORGEGAAN MET VERPLEEGKUNDIGE ZIJN, EN WEL DIT WERK GAAN DOEN? “Dat komt eigenlijk doordat ik merkte dat het voor teams best wel moeilijk is om in de huidige tijd hun zorg samen goed te organiseren. Dit komt doordat er ook vanuit de politiek en allerlei andere organisaties en instellingen heel sterk naar de zorg gekeken wordt of ze het wel goed doen. Dus 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 44

ze zijn met van alles en nog wat bezig, en dat kan zorgen dat ze niet meer doen waarvoor ze kozen: het zorgen voor de patiënten.

En dat moet eigenlijk bovenaan staan. Maar omdat medewerkers in teams heel veel veranderingen moeten doormaken met elkaar, is dat moeilijk om bij die kern van hun daadwerkelijke werk te blijven. Ik vind het dan heel mooi om daar samen naar te kijken en dat weer wat energie te geven.”

ALS JE DEZE TEAMS GAAT HELPEN EN BEGELEIDEN, HOE GA JE DAN TE WERK? “Dat ligt natuurlijk heel erg aan de vraag van de opdrachtgever.. Momenteel werk ik bij een grote organisatie, en die hebben een forse reorganisatie meegemaakt. Dat betekent dat er twee jaar lang niet is geïnvesteerd in opleidingen voor het personeel, want hier was geen budget voor. Er moest een totaal nieuw plan komen, mensen zijn niet ondersteund in alle veranderingen en hebben alleen maar gewerkt, gewerkt en gewerkt. Nu is er weer wat meer ruimte en kijken we met elkaar van goh, hoe komen we nou weer bij de kern van de zorg. Wat staat je in de weg?

Wat heb je nodig van elkaar?”

“Ik ben geïnspireerd geraak door het boek ‘Verdraaide Organisaties’, dat is geschreven

WAT VIND JE VAN HET INITIATIEF ‘DE WEEK VAN DE ZORG EN WELZIJN’?

“Ik vind dat een heel mooi initiatief, want dan zie je echt hoe het er aan toe gaat op de werkvloer. Als je daar een kijkje mag nemen dan zie je daadwerkelijk wat patiënten ervaren, en hoe hard de zorgmedewerkers er mee bezig zijn om dat voor hun doelgroep zo goed mogelijk te organiseren. Natuurlijk is het ook zo dat de vraag naar zorg toeneemt in Nederland, omdat we vergrijzen. De vraag wordt dus groter en dus is het ook belangrijk dat veel mensen voor de zorg gaan kiezen als beroep. Door de deuren te openen van de organisaties, kun je even proeven hoe het zou zijn om daar te werken. Ook in die zin is het belangrijk, en het brengt ons weer een stapje dichter bij de bedoeling.”

DOOR MIRJAM BOSGRAAF

WAT HOUDT DE WEEK VAN DE ZORG IN? De Week van Zorg en Welzijn vindt plaats van 13 t/m 18 maart 2017. Meer dan duizend zorg- en welzijnsorganisaties openen tijdens deze week hun deuren om aan Nederland te laten zien hoe het er aan toegaat op de werkvloer. Neem een kijkje bij het verzorgingshuis om de hoek of in een operatiekamer in een groot ziekenhuis in de buurt! Van zorgboerderij tot GGZ, kleinschalig wonen in de ouderenzorg, revalidatie in de gehandicaptenzorg, ziekenhuizen, mondzorg, huisartsen, kinderopvang, noem het maar op, alles is te zien!

INTERVIEW

‘HET HEEFT IMPACT OP IEMANDS HELE LEVEN’ Gerwin is vijfentwintig jaar. Hij werkt in de ICT en studeert bijna af aan de NHL Hogeschool in Leeuwarden. Hij stottert al bijna zijn hele leven.

WANNEER IS HET STOTTEREN ONGEVEER BEGONNEN? “Rond mijn vierde ongeveer.”

WAS HET TOEN AL HEEL ERG? “Het begon eigenlijk gewoon met het herhalen van klanken en woordjes. Ik zat niet zozeer vast, maar zei vaak dingen een paar keer achter elkaar. Het was niet zo dat er niks meer uitkwam. Van mijn achtste tot mijn tiende heb ik logopedie gevolgd, maar dat hielp niet zoveel.”

HAD JE ER VEEL LAST VAN TOEN? “Ik was nog jong, dus ik had nog niet echt het besef van wat het met je kan doen. Ik kende toen nog geen schaamte, dus ik had er persoonlijk niet veel last van. Toen ik wat ouder werd en er meer besef van kreeg, deed het wel pijn. Ik kreeg er last van. Ik werd niet gepest, maar mensen wisten dat er wat fout zat bij mij. Daar werd ik wel onzeker van.”

HOE GINGEN LERAREN ERMEE OM? “Die gingen er heel goed mee om. Ze gaven mij de tijd als ik in de klas iets moest vertellen.

Ik deed wel altijd mee met iedereen, ik was geen buitenstaander. Daardoor gingen ze mij ook niet anders behandelen. Ik liet mij er niet door tegenhouden toen ik jonger was.”

waar cursisten komen om samen te oefenen en zo. Ik ging daar in het begin wel heen, maar de laatste maanden niet meer. Je moet het vooral zelf goed onderhouden. De contacten kunnen je wel een duwtje in de goede richting geven. Ik heb ook een persoonlijke coach, Dennis, die mij heel goed steunt. We bellen zo nu en dan om even door te nemen hoe het gaat en om een paar oefeningen te doen.”

verhogen die angstbarrière.”

WAT VOOR OEFENINGEN DOE JE? “Je moet in de eerste plaats altijd ademen vanuit je middenrif, zodat je meer kracht hebt om te spreken. Wat mij goed helpt met de klinkers is een diepe toon - expres heel laag praten - zodat je stembanden ontspannen. Je hebt ook de Hit and Hold. Daarbij verleng je als het ware de eerste klank van het woord, zodat er minder spanning op staat. Je hebt ook de Block Release: je zegt de eerste klank van een woord, je laat het los en dan zeg je het hele woord.”

WAAROM DENK JE DAT ER NIET VEEL OVER STOTTEREN WORDT GEPRAAT? “Ik denk dat heel veel mensen niet begrijpen dat je kan stotteren. Ik bedoel, voor heel veel mensen is spreken de normaalste zaak van de wereld, voor een stotteraar niet. Ik denk dat er daarom niet veel over wordt gepraat. omdat spreken zo normaal is.”

WAT VIND JE HET VERVELENDST AAN STOTTEREN? “Dat ik niet altijd mezelf kan zijn. Soms zeg ik woorden gewoon niet omdat ik bang ben om te stotteren. Dat is de schaamte en angst dat mensen me raar vinden, daar ben ik bang voor. Ik vermijd soms situaties omdat ik bang ben om op mijn bek te gaan.”

BIJ FAMILIE OOK? “Nee, veel minder bij familie en vrienden. Zij weten dat ik stotter, dus de drempel is veel lager. Nieuwe situaties en vreemde mensen

“VOOR HEEL VEEL MENSEN IS SPREKEN DE NORMAALSTE ZAAK VAN DE WERELD, VOOR EEN STOTTERAAR NIET.”

VIND JE DAT ER MEER OVER MOET WORDEN GEPRAAT? “Ja, ik vind wel dat dat moet. Als er niet over gepraat wordt, dan kan het een soort taboe worden. Je hebt bijvoorbeeld verborgen stotteraars, zij verbergen dat ze stotteren door onder andere woorden te vermijden. Als stotteren gezien wordt als iets geks of zoiets, durven de verborgen stotteraars er niet voor uit te komen. Het is een serieuze zaak want het kan iemands hele leven beïnvloeden. Als er meer aandacht voor stotteren is, wordt het hopelijk normaler en durven mensen erover te praten.”

DOOR EVA TEN CATE

HEB JE OOIT EEN STOTTERTHERAPIE GEVOLGD? ‘Ik heb het McGuire-stotterprogramma gevolgd toen ik vierentwintig was. Je leert daar technieken die je kunnen helpen in moeilijke situaties. Dat heeft mij wel geholpen. Niet altijd even goed, soms vind ik het nog lastig.

Het heeft wel een positieve draai aan mijn leven gegeven. Daarnaast is er ook het mentale gedeelte, dat gaat meer over de gevoelens en gedachten die erbij komen kijken. Er zitten veel mensen bij de cursus, en het geeft me troost dat ik niet de enige ben die dit heeft.”

HEB JE VEEL CONTACT MET DE MENSEN VAN DE CURSUS? “Dat valt mee, in het begin meer dan nu. Er is twee keer per maand een supportgroep 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 45

INTERVIEW

HOE SLECHT IS HET OPWARMGERECHT? Je kent het wel. Je hebt een lange studie- of werkdag achter de rug en je komt pas rond etenstijd thuis. Koken is wel het laatste waar je zin in hebt. Dan maar een kant-en-klaarmaaltijd. Maar hoe is het gesteld met de opwarmgerechten? We nemen de proef op de som en laten Cas van der Wardt, kok bij slothotel Igesz in Schagen, een aantal happen testen.

Als de tas met meegenomen gerechten opengaat en het eerste product er wordt uitgehaald, moet Cas lachen. ‘’Aaahh de pizza.

Die kan natuurlijk niet ontbreken. Echt studentenvoedsel.’ ’ Cas is 22. Een jaar geleden volgde hij nog een koksopleiding. In die tijd koos hij weleens voor de kant-en-klaarmaaltijd. ‘’Ik woonde samen met twee andere koks.

We maakten lange dagen en twee keer in de week was onze late night snack toch wel een pizza of lasagne uit een pakje. En zo nu en dan kocht ik een gamba- of pastasalade.’ ’ ZURE STEMMING Het eerste gerecht dat wordt getest is een tonijnsalade (3 euro) van Albert Heijn, inclusief met gekookte aardappelschijfjes. Cas haalt het plastic van het bakje en plaatst het

eten op een bord. Hij is niet echt enthousiast. ‘’Als ik dit zo zie dan denk ik niet: yes!’’ Hij neemt een hap van het gerecht. Zijn stemming wordt er niet beter door. ‘’Tja, het is op zich goed weg te krijgen. Ik vind de dressing alleen wat zuur. Er mocht wel een frisje in. Ik snap alleen niet waarom die aardappel er in zit.’ ’ Ondanks de kritiek krijgt het eerste gerecht een ruime voldoende. ‘’Het vult wel en het is enigszins gezond. Dus een 7.’ ’ HONDENVOEDSEL Het tweede gerecht wordt uitgepakt: bami met babi pangang (4,10), ook van Albert Heijn. ‘’En dat moeten we natuurlijk wel in de magnetron opwarmen en niet in een pannetje, want dat doen studenten ook niet’’, zegt Cas lachend. Twee minuten later kijkt hij wat minder vrolijk ‘’Het ruikt wel oké, maar het ziet er uit als hondenvoedsel.’ ’ Zo smaakt het volgens Cas nog net niet. ,’ ’Ik kan me niet voorstellen dat je hier gelukkig van wordt.

Het vlees is droog, de groenten zijn verkleurd en het geheel smaakt niet lekker. Nee, dit vind ik niks. Een 5,5.’ ’ FAVORIET Dan is de favoriet van Cas, en vele anderen, aan de beurt: de diepvriespizza. ‘’Deze ken ik heel goed. Al kocht ik zelf meestal eentje met een dikkere korst.’ ’ Voor de test is de mozzarellapizza van Dr. Oetker (2,45) gekozen. Cas neemt een hap. ‘’Jaaa, dit is lekker. Krokante bodem, zacht van binnen, goeie smaak. Niet

super gezond, maar ach, dat moet soms kunnen. Deze krijgt toch wel een 9.’ ’ MEMORYLAND Een gerecht dat Cas ook regelmatig at in zijn studententijd, is de lasagne uit een pakje.

Die hij test - het huismerk van Appie (1,69) - komt hem dan ook heel bekend voor. ‘’Dit is throwback to memoryland.’ ’ Over de grote van de portie is Cas niet tevreden. ‘Het is een beetje weinig. Eigenlijk zou ik het dubbele willen hebben.’ ’ De kwaliteit maakt voor hem een hoop goed. ‘’Dit doet niet veel onder voor een simpele, verse lasagne. Je ruikt wel dat het al een tijdje geleden gemaakt is, maar de smaken kloppen. Ook al zijn die wel een beetje eentonig. Toch krijgt het gerecht een 8,5. Goeie hap.’ ’ KLASSIEKER Het laatste gerecht betreft de garnalennoodles van Yum Yum (0,93). ‘’Een echte klassieker’’, vindt Cas. Hij warmt water op en gooit het bij de noodles. Een kleine vijf minuten later ontfermt hij zich over het eten. ‘’Het is wel oké. Er zit weinig smaak aan, maar dat is bij kant-en-klare noodles altijd het geval. Als je het lekker wilt maken, moet je wat groente wokken, noodles en kruiden erbij doen en afmaken met wat teriyaki. Heb je ook gelijk eten voor twee dagen. Toch geef ik een 7.5.

Het is te doen en kost vrijwel niets.’ ’ DOOR FEDDE HOOGENDOORN

HET STUDENTENGERECHT VAN CAS Pasta met een broccoliroomsaus, haricots verts en zalmsnippers. ‘’Simpel, gezond en snel. Zet je pasta op en begin met het snijden van broccoli. Kook de broccoli met wat zout. Haal de broccoli na een minuut uit het water en voeg het in een pan samen met wat room, citroensap, currypasta, beetje boter en peper en zout en kook het gaar.

Vervolgens bak je in een andere pan haricots verts en tomaten en dat blus je af met paddestoelenbouillon. Laat dat even inkoken en voeg in de tussentijd de pasta bij de broccolisaus. Meng het goed, leg het op een bord, net als de haricots verts/tomaten en maak het gerecht af met zalmsnippers.’’

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 46

HOROSCOOP Weekhoroscoop maandag 13 – zondag 19 maart

WATERMAN

TWEELING 22 mei – 21 juni

24 september – 23 oktober

Deze week wordt een drukke week vol verrassingen voor jou. Pak de dingen aan die op je pad komen. Sommige vrienden heb je al lang niet meer gesproken, zoek ze weer eens op. In de liefde ben je erg gelukkig, maar gun je partner soms ook wat ruimte.

Deze week heb jij behoefte aan rust, stilte en afzondering. Hoe minder je wordt afgeleid door de mensen en de dingen om je heen, hoe gelukkiger en creatiever jij je voelt.

Gebruik dit om na te denken en te creëren.

Ook kom je voor een belangrijke keuze te staan.

Je hebt last van slapeloosheid en je bent behoorlijk uit evenwicht. Wat spookt er door je hoofd? Wanneer je hierover na denkt, ga je tot een oplossing komen. Vergeet ook niet dat er mensen zijn die je kunnen helpen.

21 januari – 18 februari

VISSEN

KREEFT

WEEGSCHAAL

SCHORPIOEN

19 februari – 20 maart

22 juni – 23 juli

24 oktober – 22 november

Afgelopen tijd is er veel duidelijk geworden.

Je weet nu precies wat wel en wat niet belangrijk voor je is en wat je moet doen en laten om je doelen te bereiken. Wees niet onzeker over jezelf, je hebt meer in je dan je denkt.

Deze week maak jij jezelf behoorlijk gek met je eigen gedachten en analyses, probeer dit los te laten. Je voelt je onzeker en daarmee zit je jezelf in de weg. Er komen mooie dingen op je pad, maar op deze manier ga je hier niet optimaal van kunnen genieten.

Deze week gebeuren er veel onverwachte dingen, zowel positief als negatief. Je hebt een sterke persoonlijkheid en vindt het leuk als dingen niet altijd voorspelbaar zijn. Toch kan het zo zijn dat je van sommige dingen gaat schrikken. Probeer sterk te blijven, ook voor de mensen om je heen.

RAM

LEEUW

BOOGSCHUTTER

21 maart – 20 april

24 juli – 23 augustus

23 november – 22 december

Een drukke periode is afgesloten. Gebruik de tijd die je nu hebt om alles even op een rijtje te zetten en meer overzicht te krijgen in je hoofd. Durf ook ‘nee’ te zeggen en neem niet altijd te veel hooi op je vork. Kijk naar wat en wie echt belangrijk zijn voor jou.

Je zit krap bij kas, wees deze week daarom creatief met je geld. Je zult zien dat het allemaal minder erg is dan je op dit moment denkt. Je hebt een druk sociaal leven. Plan ook wat meer rustmomenten in. Je vrienden vergeten je echt niet als je een paar dagen wat minder contact met ze opneemt.

Deze week word je beloond voor je harde werken. Er komen fantastische kansen voorbij die je met beide handen aan moet pakken! Op liefdesgebied gaat het erg goed, maar zorg ervoor dat je je vriendschappen hierdoor niet verwaarloost.

STIER

MAAGD

21 april – 21 mei

24 augustus – 23 september

Het is alweer een tijd geleden dat je fanatiek hebt gesport. Probeer dit op te pakken, je zult zien dat je je energieker gaat voelen.

Vriendschappen zijn waardevol voor jou.

Laat je vrienden merken dat ze veel voor je betekenen. Dit zal je een goed gevoel geven.

Deze week ben jij de allerbeste versie van jezelf. Je bent snel, productief en vol energie.

Maak hier gebruik van! Er zijn dingen die je nog graag wil doen en voor elkaar wil krijgen, dit is de perfecte week om aan de slag te gaan.

STEENBOK

23 december – 20 januari De avonturier in jou is de afgelopen tijd losgemaakt. Ga erop uit! Ontdek nieuwe plekken, praat met nieuwe mensen en stel jezelf open voor alles wat op je pad komt.

Wees niet bang om iets te proberen dat je anders nooit zou doen.

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1F 47