Experience magazine by jouzw

Experience

Ervaringen in de verslavingszorg

Als je moeder verslaafd is

Kapot gaan aan de lachgas

INHOUDSOPGAVE

INHOUDS 4 Eten met een ex-anorexiapatiĂŤnt

6 8

Verslaafd aan lachgas

Een week tussen ex-verslaafden

Social worker van de toekomst: Lisette Homan

Ervaringen in de

verslavingspsychiatrie

Leven met een dwangstoornis

Leven met een alcohol,speed en cokeverslaving

14 Als je moeder verslaafd is 16

Social worker van de toekomst: Manon Mauer

17 How to bake spacecake 18 Kijkje in een kliniek van Dimence

22 Ervaringen in de verslavingszorg MAART 2018 | EXPERIENCE 2

OPGAVE

INHOUDSOPGAVE

Social worker van de 25 toekomst: Floris van der Wolf

Tonyâ&#x20AC;&#x2122;s leven na zijn gokverslaving 26 Koken voor verslaafde daken thuislozen 28

Social worker van de 30 toekomst: Linda Meursing Xander over werken in de verslavingszorg 31 Vapen als alternatief voor roken 32 Social worker van de 34 toekomst: Sidney van Hezel Sean als net afgestudeerde tussen verslaafden 35 Verslaafd aan coke 36 Het drugswoordenboek 38

Colofon 39 MAART 2018 | EXPERIENCE 3

INTERVIEW

Eten met een ex-anorexiapatiënt

“IK ZEG ALTIJD: BETTER AN OOPS THAN A WHAT IF”

INTERVIEW Stukjes courgette, plakjes tomaat, gebruikte snijplanken en een oud fornuis. Plaats van handeling is een kleine studentenkeuken. Naast mij staat Maartje, een 21-jarige studente én een ex-anorexiapatiënt. We koken samen en kletsen wat over alledaagse dingen. Daarna zitten we achter een groot bord goedgevulde wraps. Hoe zou Maartje vijf jaar geleden op dit bord eten gereageerd hebben? Ze denkt even na. “Wat ik vooral deed, was overdag zo min mogelijk eten, zodat ik ‘normaal’ kon avondeten met mijn ouders. Daardoor ging het avondeten redelijk goed, vooral omdat ik tegen die tijd ontzettend veel honger had gekregen. Maar als je het over de hele dag bekeek, at ik maar één vierde van wat ik binnen moest krijgen.”

PERSOONLIJKHEID

Maartje had haar dieptepunt toen ze zestien jaar was. Toch is het niet zo makkelijk te zeggen wanneer ze anorexia kreeg. “Je kunt niet zeggen op een bepaald punt: nu heb ik anorexia. Het is niet zo zwart-wit. Het sluipt er geleidelijk in. Het kwam vooral door mijn persoonlijkheid. Ik ben van nature heel perfectionistisch en wil alles goed doen.” Maartje kijkt naar het plafond en verzucht nogmaals: “Ja, hoe begint zoiets? Ik was een tiener en ik was gevoelig voor de media. Het begon met gezonder eten en proberen een heel klein beetje af te vallen. Ik kreeg een kick van: hee, dit lukt, ik heb eindelijk ergens controle over. Het werd een sport om de weegschaal steeds op een lager cijfer te krijgen.” Op een gegeven moment is Maartje zo dun, dat ze haar kleding niet meer past. Mensen kijken haar na op straat. Klasgenoten kijken vreemd naar haar. Daarnaast krijgt ze veel lichamelijke klachten. “Ik had haaruitval, ik had het altijd koud en ik werd niet meer ongesteld. Zitten deed heel veel pijn, want ik zat eigenlijk alleen nog maar op mijn botten.”

WEER GELUKKIG ZIJN

Dan komen haar ouders achter Maartjes anorexia. “Ik zat in de vijfde klas. Klasgenoten waren naar mijn mentor gegaan. Mijn mentor zag ook dat ik veel was afgevallen en vroeg aan mij: ‘‘Gaat het wel

goed met je?’’ In die tijd loog ik alles aan elkaar als het op mijn lichaam of eten aankwam, dus vertelde ik dat het goed ging. Tijdens de oudergesprekken die volgden, vertelde mijn mentor dat hij vermoedde dat het niet goed met me ging. Toen ik thuiskwam vertelde mijn moeder vertelde mijn moeder dit. Toen brak ik. Eindelijk zei ik: “Nee, het gaat niet goed met mij.” Maartje geeft toe dat het zo niet langer door kan gaan. Een lange periode van herstel volgt. Hoe die periode eruit zag? Het is lang geleden. Ze kijkt even naar het witte plafond en denkt na. “Ik begon met steeds meer eten, ik daagde mezelf uit om dingen te eten die ik niet meer durfde te eten. Ik wilde heel graag weer gelukkig zijn. Juist door mijn perfectionisme ga ik honderd procent voor wat ik wil. Eerst was dat afvallen. Daardoor kon de anorexia ontstaan. Maar nu was dat: Ik wil weer gelukkig zijn. Ik had dat keerpunt. Mijn doel werd ‘beter worden’, en daar kon ik honderd procent voor gaan.” Haar persoonlijke motivatie om weer gelukkig te zijn, is niet het enige dat voor haar herstel zorgt. “Ik was zo klaar met de rare blikken van mensen op straat en van mijn klasgenoten. Ik wilde niet meer aangekeken worden omdat ik zo dun was. Ik wilde mijn kleding weer passen. De lichamelijke klachten waren ook heel naar.” Ze lacht even: “Niet meer ongesteld zijn was natuurlijk niet zo’n groot probleem.” Serieus vervolgt ze: “Toch is dat wel een teken dat je lichaam niet goed meer functioneert. Ik wilde weer een sociaal leven. Als ik honger heb, word ik ook chagrijnig. Ik wilde mijn energie en vrolijkheid weer terug. Alles bij elkaar zorgde het ervoor dat ik doorging met mijn herstel. Dat ik doorging voor mijn geluk.”

PSYCHISCHE ZIEKTE

Waardoor was die periode van herstel nog zo lang? “De hele tijd zit die anorexia nog in je hoofd. Dat is niet zomaar verdwenen. Het is net als depressiviteit een psychische ziekte. Het duurt wel even voordat je daarvan af bent. Dat is niet van de ene op de andere dag voorbij.” Maartjes herstelperiode was dan ook niet altijd makkelijk. “Het hielp niet om vrouwen met een heel mooi lichaam te zien. Dat was mijn ideaalbeeld. Nog steeds vind ik dat soms moeilijk.” Waren die vrouwen met een mooi lichaam nog dunner dan Maartje op dat moment? “Nee. Maar ik zag dat zelf niet meer. Op een gegeven moment zag ik niet hoe dun ik zelf was. Ik snap zelf ook niet zo goed hoe dat kon.” Er zijn nog steeds heel veel mensen die anorexia hebben. “Vaak heb ik medelijden. Ik weet precies hoe vast je daarin kunt zitten, in je hoofd. Je kunt zo klem zitten. Dat is heel moeilijk om te zien.” Mensen die nu anorexia hebben, wil Maartje bemoedigen: “Geef niet op. Blijf jezelf uitdagen en je doel voor ogen houden. Dat doel is beter worden, ga voor je eigen geluk.”

IEDERE DAG GENIETEN

Anorexia zal Maartjes leven lang een zwakke plek blijven voor Maartje. “Als ik drie dagen ongezond heb gegeten, ga ik daarna compenseren. Ik ben echt genezen, maar het blijft een onzekerheid waar ik altijd mee bezig zal blijven. Maar het zal niet meer mijn dagelijks leven beïnvloeden.”Of ze weleens bang is dat het weer een hellend vlak wordt en de anorexia terugkomt? Haar antwoord is vol overtuiging: “Nee.” “Hoe ik nu in het leven sta?” Maartje lacht. Iedere dag probeer ik van het leven te genieten. En dat lukt.” Even later neem ik afscheid. Een keuken vol etensgeuren en een breed lachende levensgenieter blijven achter.

MAART 2018 | EXPERIECE 5

INTERVIEW

“Ik heb veel drugs geprobeerd, maar niks was zo erg als lachgas”

MAART 2018 | EXPERIENCE 6

INTERVIEW “Voordat ik uit bed ging, probeerde ik eerst te kijken hoeveel patronen ik in een ballon kwijt kon.” Een doos slagroompatronen á vijftig stuks per dag. Zoveel lachgas gebruikte Kay de Vries (23) uit Groningen op het hoogtepunt van zijn verslaving. Lachgas is een relatief nieuwe drug die vooral populair is onder jongeren. Met behulp van een professionele slagroomspuit die geladen is met een lachgaspatroon, kan je een ballon met lachgas vullen. Dit gas wordt vervolgens geïnhaleerd en weer teruggeblazen in de ballon. Na een aantal keren inademen en terugblazen, wordt de zuurstof in je hersenen langzaam vervangen door het gas. Het gevolg: een soort roes die zo’n dertig seconden aanhoudt.

“MET LACHGAS KON IK ONTSNAPPEN AAN AL HET GEZEIK” “De eerste keer lachgas was fucking chill, je voelde gewoon even niks voor een seconde of dertig, soms veertig. Het was de periode dat lachgas net opkwam in het Groningse uitgaansleven. Ik heb in mijn leven al meerdere drugs geprobeerd, dus ik was ook wel benieuwd naar deze nieuwe drug. Sowieso zat ik niet lekker in mijn vel die periode, en met lachgas kon ik ontsnappen aan al het gezeik”, bekent Kay. Hij ging geen makkelijke periode door. Het was

net uit met zijn vriendin en zijn studie liep ook niet bepaald op rolletjes. Zijn vriendin was altijd een soort rem geweest, maar nu zij wegviel, was er een drang om weer eens te experimenteren. Uiteindelijk ontwikkelde die ene ontsnappingspoging zich tot een verslaving. Ook de universitaire studie kreeg minder prioriteit. “Nadat ik ’s ochtends de eerste ballonnen had gehad, ging ik toch maar eens uit bed, even douchen. Het is vaker gebeurd dat ik na het douchen mijn bed gewoon weer indook of dat ik te laat kwam voor college. Was ik dan eindelijk een keer op de universiteit te vinden, dan keek ik vooral weer uit naar het moment dat ik naar huis kon.” Maar wat kan dan zo verslavend zijn aan een drug die maar dertig tot veertig seconde werkt? “De eerste paar keer geeft het gewoon een bevrijdend gevoel. Na verloop van tijd begon ik tijdens mijn trips een soort verhaal te zien: elke keer als ik gebruikte, zag ik een klein deel”, vertelt Kay. Doordat lachgas een kortdurende trip veroorzaakt, was hij constant benieuwd naar de ontknoping van, in zijn ogen, “zijn levensverhaal”. Hierdoor nam zijn gebruik alsmaar toe.

“IK BEGON NA EEN TIJDJE EEN ROZE WAAS TE ZIEN” Het inzicht dat Kay misschien een verslaving had, bleef nog een tijdje uit. Ondanks de serieuze gevolgen. “Ik begon na een tijdje een roze waas te zien, die uit zichzelf niet meer wegtrok. De eerste keer was dat super eng, het leek net of je een bril ophad met van die roze glazen. Het stomme is dat ik die na verloop

INTERVIEW

van tijd gewoon negeerde. Ik vond zelfs een trucje om er toch vanaf te komen: door ondersteboven op de bank te gaan liggen, kop naar beneden, benen omhoog, stroomt je bloed naar je hoofd en trok de roze kleur langzaam weer weg.”

Dit is waa de vers

Langzaam begon de verslaving dan toch zijn tol te eisen. Zo raakte hij uliette is drieëntwint steeds meer vrienden kwijt door slavingszorg zijn gebruik. “De eerste reactie is Noord-N eerst een jaar haar einds dan: nog meer gebruiken, want je denkt dat jeeindstage die vrienden toch niet ook gelopen b meer terugkrijgt”, geeft Kay eerlijk bij Zienn, een opvang vo toe. Deze gedachte maakte echter Benieuwd naar hun erva al snel plaats voor een kantelpunt: zijwas gekozen hebben voor de verslaving de oorzaak, dus er moest wat veranderen. “Ik was JULLIE JEZELF de hele tijdHOE aan ZOUDEN het trippen, dus ik OMSCHRIJ VEN? snap wel dat ze helemaal klaar met heel sociaal en me waren. Juliette: Daardoor “Ik hebben ik zelf sta graag voor een ander besloten gewoon te kappen met alle klaar. Daarnaast ben ik erg druk en endrugs. Ik blowde bijvoorbeeld ook thousiast, maar ook zorgzaam. Ik nog, maar daar ben ik toen ook mee denk dat dat in mijn werk teruggestopt.” komt. Ik werk met veel humor en soms ook sarcasme, dus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis ben. Ik ben echt mezelf.’’ Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ Juliette vult aan: “Je bent ook erg enthousiast en je staat stevig in je schoenen.’’ Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie weken!’’

“IK SNAP WEL DAT ZE HELEMAAL KLAAR MET ME WAREN”

WAT MAAKT JULLIE GESCHIKT VOOR DIT BEROEP?

Juliette: “Ik denk Zijn vrienden kwam weer terugdat het wel belangrijk is dat ik mezelf ben, en vanaf dat moment heeft Kay anders prikt de doelgroep daar ook geen slagroompatronen meer ook snel doorheen. Ze trappen besteld. Wel werd hij na die tijd niet in toneelstukjes. nog één keer geconfronteerd metSoms moet je wel een andere de omvang die zijn verslaving heefthouding aannemen. Ik maak bijvoorgehad. “Tijdens mijn verslaving beeld graag grapjes, maar op somheb ik al mijn gebruikte patronen mige momenten moet bewaard in mijn kast. Een tijdje je iemand ergens serieus op aanspreken. Dan terug, een jaar na die verslaving, moet je dat ook welook doen.’’ ben ik verhuisd, waardoor ik deze kast moest gaan uitruimen. De zevenduizend patronen die je dan Beschermd wonen is een regeling vo aantreft, zetten je dan toch weer meer zelfstandig kan wonen vanweg even aan het denken.” Wanneer begeleid wonen niet voldoe instelling of wooninitiatief begeleid w Om zijn identiteit te beschermen, Hier worden de bewoners wordt Kay niet bij zijn eigen naam intensief o dagelijkse activiteiten. De bewoners genoemd. Zijn echte naam is bij de zijn afgekickt van drugs en/of alcoho hoofdredactie bekend. voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 7

REPORTAGE

Een week lang werken met ex-verslaafden

Een week meelopen bij een beschermd wonen-instelling, dat is niet iets wat je elke dag doet. Speciaal voor Experience namen wij een kijkje bij Beschermd Wonen Heerenveen. Het is min vijf graden Celsius als ik van het treinstation naar de beschermd wonen-huizen van VNN loop. De straat ligt in een opgeknapt volksbuurtje, groengele huizen vallen mooi weg tegen de opkomende zon. Ik adem een mistwolk uit, het is koud buiten. Het beschermd wonen-gebied bestaat uit een rij huizen, waarvan het laatste huis het kantoor van de begeleiders is. Ik klop aan en word hartelijk ontvangen door drie medewerkers. Het kantoor is erg huiselijk ingericht, direct bij binnenkomst staan twee bureaus waar de begeleiders het grootste deel van hun dag spenderen. Er staat een fleurig boeket naast één van de computers. Wat verder in het huis is een keuken met een tafel, ik ga zitten op één van de zeven rode stoelen. Op de tafel staat nog een vaas met een boeket, dit keer één met overheersend gele bloemen. Een stapel kranten en tijdschriften ligt naast de radio. In de ruimte klinkt muziek van Nickelback: ‘’I’ve been wrong, I’ve been

kijken en dat de wifi af en toe wegvalt. Een begeleider pakt het bakje medicijnen van de cliënt uit de hoge, witte medicijnkast. De cliënt slikt ze door met behulp van een grote slok water uit de kraan en gaat weer terug naar zijn huisje. Aan de wand naast de tafel hangt een grote televisie. Ik zet een kop koffie en word afgeleid door een programma van MTV dat op de televisie is. Ik kijk uit het raam en zie een basisschool. De kinderen spelen buiten, hun gegil en geschreeuw dringt zo het huis binnen. In de vensterbank zie ik planten staan met lieve kaartjes van oud-collega’s en oud-cliënten. Een andere cliënte komt binnen, ze gaat een urinecontrole doen.

down, into the bottom of every bottle.’’ Toepasselijk. De rust in het kantoor wordt verstoord door het schrille geluid van de bel. Eén van de cliënten komt langs om zijn medicatie te halen. Hij komt bij me aan tafel zitten en vertelt kort wat over zichzelf. Hij woont hier net drie weken en hij lijkt wat moeite te hebben met zijn situatie. Hij vertelt dat hij geen FOX Sports kan

De dag zit er weer op, dit keer is het de ondergaande zon die de groengele huizen aan de horizon laat verdwijnen. Ik stap de trein in en ga zitten in de stiltecoupé. Ik plug mijn oordopjes in mijn telefoon. De cliënten en de instelling laat ik achter me, door mijn oordopjes hoor ik de muziek van Nickelback. ’’Are we having fun yet?’’

“ZE KRIJGT EEN KOFFIEBEKERTJE IN HAAR HANDEN GEDRUKT EN GAAT NAAR BOVEN OM TE PLASSEN”

MAART 2018 | EXPERIENCE 8

Een medewerker pakt een koffiebekertje en drukt het in haar handen. De cliënte gaat naar boven om te plassen. Het buisje dat ze inlevert wordt in een zak gedaan en gaat naar het laboratorium.

INTERVIEW

Social worker van de toekomst:

INTERVIEW

Lisette HomanDitdeis waa vers

verzekeringen tot huisvesting. Het is mooi om te zien hoe dankbaar deze mensen zijn voor de hulp die uliette is drieëntwint je hen biedt.”

Lisette Homan is twintig jaar en tweedejaars Social Workstudent.

slavingszorg Noord-N eerst WAT IS TOT NOCH TOEeen JOUWjaar MINSThaar einds MOOIE ERVARING BINNEN SOCIAL eindstage ook gelopen b WORK? bij Zienn, een opvang vo “Wat ik ook moeilijk vind is het feit Benieuwd dat je mensen nog zo graagnaar kunt hun erva zij als gekozen voor willen helpen, zij het niethebben willen

WAAROM BEN JE SOCIAL WORK GAAN STUDEREN?

“Ik ben zelf ervaringsdeskundige door de depressie die ik heb gehad. Hierdoor wil ik graag andere mensen helpen met hun problemen. Deze studie is daar voor mij de juiste manier voor, omdat je zo heel dicht bij de mensen staat en echt contact met ze hebt. Ook snap ik door mijn eigen ervaring met depressie beter wat andere mensen doormaken.”

WERK JE NAAST JE STUDIE AL BINNEN DE SECTOR SOCIAL WORK?

“Nee, wel heb ik al een aantal stages binnen mijn opleiding gedaan. Zo heb ik in het eerste jaar van mijn opleiding stage gelopen bij de dementerende ouderenzorg en dit jaar loop ik stage bij Vluchtelingenwerk. Op dit moment ben ik ook al bezig met het regelen van een stage voor het derde jaar van de opleiding. Ik ga dan waarschijnlijk stage lopen bij het Leger Des Heils.”

WAAR LOOP JE ZELF TEGENAAN BINNEN DE STUDIE EN HET WERK IN DE SECTOR SOCIAL WORK?

“Binnen de opleiding zelf is weinig aandacht voor creativiteit. Het is verder een goede opleiding hoor niks slechts daarover, maar er is weinig aandacht voor de mensen die gebaat zijn bij creatieve hulp. Hierbij denk ik aan muziek, tekenen, dansen al die creatieve dingen kunnen mensen met problemen ook helpen. Tijdens mijn stage merk ik hoe moeilijk het is om te communiceren met vluchtelingen die geen Nederlands of Engels spreken. Hierbij maken we normaal gesproken gebruik van tolken, maar dit kan niet altijd. Er

is namelijk een tekort aan tolken. Dit proberen we echter op te lossen door vluchtelingen die wel Engels kunnen te laten tolken voor de rest die geen Engels spreekt.”

“ER IS WEINIG AANDACHT VOOR MENSEN DIE GEBAAT ZIJN BIJ CREATIEVE HULP” WAT IS TOT NU TOE JE MOOISTE ERVARING BINNEN SOCIAL WORK?

“Ik loop nu stage bij Vluchtelingenwerk, daar begeleid ik gezinnen die al statushouder zijn. Hier help ik ook een Syrisch gezin met alles waar ze tegenaan lopen van zorg-

is het zinloos. Op mijn stage bij HOE ZOUDEN JEZELF vluchtelingenwerk komJULLIE ik namelijk OMSCHRIJ VEN? ook in contact met vluchtelingen Juliette: “Ik ben heel die echt helemaal niks willen en sociaal en sta graag voor een ander klaar. niet geholpen willen worden. Dit Daarnaast ben ik erg zijn gelukkig maar een paar rottedruk en enthousiast, maar zorgzaam. Ik appels, want de rest van deook vluchdenk dat dat in mijn werk terugtelingen wil wel degelijk geholpen komt. Ik werk met veel worden. Ik kom uit een klein blankhumor en ook sarcasme, dorpje waarsoms nogal wat te doen isdus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis om de hele ‘vluchtelingencrisis’. ben. Ik ben echt mezelf.’’ Men heeft daar een heel slecht Iris: “Ik ben sociaal beeld van vluchtelingen en als zeen creatief…’’ Juliette vult aan: dan horen dat ik stage loop bij“Je bent ook erg enthousiast en je Vluchtelingenwerk, dan krijgstaat ik stevig in je schoenen.’’ vaak de wind van voren. Mijn vader “Ja, dat ben ik ook. had er zelf Iris eerstknikt: ook moeite mee.” Wat ken je me al goed na drie weken!’’ EEN BIJZONDER STAGEMOMENTJE DAT

LISETTE ALTIJD IS BIJGEBLEVEN: WAT JULLIE “Ik weet nog datMAAKT ik stage liepGESCHIKT in de VOOR DIT BEROEP? dementerende ouderenzorg. Er was

dat het wel een oudereJuliette: vrouw en “Ik die denk zei tegen belangrijk is dat ik mezelf ben, de verpleging dat ze naar huis toe anders prikt de doelgroep daar moest naar haar vader. Deze was ook snel doorheen. Ze trappen echter al een poosje geleden overniet in toneelstukjes. Soms leden. De verpleegster zei tegen de moet je wel een andere vrouw: “Maakt u maar niet druk, houaannemen. Ik maak bijvoorwe hebben ding uw vader al een berichtbeeld graag grapjes, maar op somje gestuurd dat u later bent.” “Dat mige momenten moet kan niet, want papa is dood”, zei je iemand ergens serieus Dan de vrouw toen. Eerst vondop ik aanspreken. die moet je dat ook wel doen.’’ reactie nogal verbazend, maar later begreep ik hoe de vrouw wist dat haar vader niet meer leeft. Ze weet Beschermd is een regeling vo namelijk dat dingen alswonen berichtjes, meer zelfstandig kan wonen vanweg appjes et cetera echt van deze tijd Wanneer begeleid wonen zijn. Vroeger kon je geen berichtjes niet voldoe instelling wooninitiatief of appjes sturen, dusof toen de vrouw begeleid w Hier worden de bewoners tegen mij zei dat ze naar haar vader intensief o dagelijkse activiteiten. moest zei ik:” We hebben je vaderDe bewoners zijnjeafgekickt drugs en/of alcoho al verteld dat wat latervan bent.” voor begeleiding gezorgd Hier had de vrouw wel vrede mee.” bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 9

INTERVIEW

‘‘Ik begrijp ergens dat mensen oordelen over verslaafden’’

zegt de ervaren verpleegkundige Henny Nagel is verpleegkundige in de verslavingspsychiatrie. Ze werkt hier al dertig jaar en heeft in die tijd veel meegemaakt. Ze kwam ‘per ongeluk’ in de verslavingspsychiatrie terecht, zegt ze zelf.

JE BENT PER ONGELUK IN DE VERSLAVINGS PSYCHIATRIE TERECHT GEKOMEN?

“Na de middelbare school begon ik met werken in een gewoon ziekenhuis. Toen deed ik de sociale academie, wat tegenwoordig social work heet. Dat werd hem ook niet. Daarna ben ik de psychiatrie ingerold en van daaruit kreeg ik een stage in de verslavingszorg. Dat vond ik zó leuk! Daarnaast ligt het dicht bij mezelf.”

DE VERSLAVINGSZORG LIGT DICHT BIJ JEZELF. WAT VAN JOU PAST BIJ DE VERSLAVINGSPSYCHIATRIE WAAR JE NU IN WERKT?

“Alle vragen die je loslaat op de mensen hier, kun je ook op jezelf betrekken. Hoe onderhouden mensen relaties? Hoe controleren ze hun impulsen? Dat kun je allemaal op jezelf loslaten. Dat persoonlijke: dát vind ik interessant.”

WAT IS JE MOOISTE ERVARING IN DE VERSLAVINGSPSYCHIATRIE?

“Een specifieke ervaring kan ik zo niet noemen. Wat ik wel heel bijzonder vind, zo in de loop der jaren, is de vertrouwensband. Zeker op de opnameafdeling is het altijd weer een kunst om contact te krijgen met mensen op een manier dat het zo gelijkwaardig mogelijk voelt. Gelijkwaardigheid is iets wat ik belangrijk vind in contact. Dus het is altijd weer zoeken. Hoe vind MAART 2018 | EXPERIENCE 10

je dezelfde golflengte? Welk contact vinden mensen acceptabel, zonder dat het bedreigend is? Voor veel mensen die hier binnenkomen is contact in het begin bedreigend. Mensen voelen zich vaak onveilig. Maar hoe kun je bewegen binnen dat gevoel van onveiligheid? Dan krijg je dat gepuzzel. Waar zit de humor? En tegelijk ook: waar zit de allergie van iemand? Soms krijg ik dat contact juist door mensen een beetje te prikkelen en uit te dagen. Ik heb wel hart voor dit werk.”

“IEMAND ZEI ‘S MIDDAGS: VANAVOND BEN IK HIER WEG” WAT VERTROUWEN MENSEN JE DAN TOE?

“Ik werkte een keer op een afdeling en toen zei ’s middags iemand tegen me: ‘Vanavond ben ik hier weg. Ik gooi een stoel door het raam en dan ben ik weg.’ Dan moet ik daar wel wat mee. Het was nog middag. Toen ben ik daarmee naar mijn leidinggevende gegaan en heb ik dat besproken. We bespraken wat we zouden doen als het gebeurde, en dat was het. Het is uiteindelijk ook

gebeurd. We hebben hem gewoon laten gaan. Wat moet je anders? Je kunt wel achter hem aanrennen en hem tegenhouden, maar misschien breng je jezelf dan wel in gevaar. Je weet niet goed waartoe iemand in staat is.”

WELK BEELD DENK JE DAT ‘DE BUITENWERELD’ VAN VERSLAAFDEN HEEFT EN KLOPT DAT?

“Ervan uitgaande dat dit land steeds minder, maar nog steeds behoorlijk calvinistisch gemarineerd is, denk ik dat mensen denken: verslaving is eigen schuld, dikke bult. Het wordt afgekeurd. Mensen oordelen, over van alles en nog wat, waaronder over de groep die hier wordt opgenomen. Ik begrijp het ergens wel. Onbekend maakt onbemind. Hoe kun je iets beminnen wat je niet snapt? Dat is wel heel moeilijk. Maar veel mensen oordelen zo makkelijk, terwijl ze er maar weinig van af weten.”

HOE ZIET DE IDEALE TOEKOMST VAN DE VERSLAVINGSPSYCHIATRIE ER UIT?

“Je ziet nu dat heel veel psychiatriebedden worden wegbezuinigd. Er wordt heel veel bezuinigd op beschermde woonvormen. Je hoort in de media vaak: meer verwarde mensen op straat. Ik denk dat dat met elkaar te maken heeft. En het lijkt me echt níet leuk om in een flatje of een containerwoning te moeten wonen, waarbij je dan heel weinig contact hebt met mensen, omdat ze jou als gek en raar beschouwen. Mijn ideaal is heel breed.. het is haast politiek-filosofisch. Ik zou minder verschil willen, meer gelijkheid. Ik zou ook willen dat er meer geld en ruimte is voor mensen die het niet zo goed redden in deze hijgerige prestatiemaatschappij. Ik zou willen dat daar meer ruimte voor is. Dat zij er meer mogen zijn.”

INTERVIEW

INTERVIEW Als je de kleinste dingen is waa vergeet, omdat je hoofdDitde de vers hele dag overuren draait J Jongeren met OCS, een dwangstoornis, hebben vaak problemen met leren en onthouden. Dat blijkt uit recent onderzoek van de Universiteit van Cambridge. Een dwangstoornis heeft verregaande gevolgen voor het dagelijks leven.

“Als ik mijn ogen open doe, moet ik meteen mijn hele kamer controleren op die beesten. Ik woon nog bij mijn ouders, omdat ik door mijn dwang en fobie afhankelijk ben geworden van anderen. Als mijn moeder werkt, vertrekt ze om 7 uur van huis. Mijn wekker staat dan om half 7, want ik moet het huis controleren op die beesten.” ‘Die beesten’, zo noemt Manuela het ongedierte dat haar hoofd op hol brengt. Ze kan mij niet vertellen hoe de dieren heten, want dat geeft haar teveel spanning.

EEN OBSESSIEF-COMPU..WAT?

Welkom in de wereld van iemand met OCS, een obsessief-compulsieve stoornis. Een leven dat geregeld tot een hel gemaakt wordt, door angsten die zo indringend zijn dat je er niet eens over kunt praten zonder in te storten. Gedachten die telkens terugkeren. Handelingen die nooit meer ophouden. Daaraan herken je een dwangstoornis. De grote boosdoener die dit alles veroorzaakt is angst. En de dwangmatige handelingen en gedachten brengen ook weer angst voort – een vicieuze cirkel. Wanneer dwanghandelingen niet worden uitgevoerd, kan dit bijvoorbeeld ook een angstig gevoel oproepen. En zo verder. Een dwangstoornis is dan ook chronisch.

Manuela vertelt dat haar hoofd de hele dag door overuren draait. Inmiddels is zij gestopt met haar werk en zit ze in de ziektewet.

“MIJN OCS IS: OVERLEVEN ELKE DAG” ALLES VERGETEN EN MOEILIJK LEREN

Manuela is niet de enige met een dwangstoornis. Onderzoekers van de Universiteit van Cambridge onderzochten zesendertig andere jongeren met een dwangstoornis. Samen met zesendertig ‘gezonde’ jongeren maakten zij allerlei leer- en geheugentaken. Het resultaat liegt er niet om. Op alle taken scoorden degenen met een dwangstoornis slechter. Herkenbaar? Voor Manuela wel. “Op de havo en op het hbo liep ik

uliette is drieëntwint slavingszorg Noord-N eenIkjaar constant opeerst mijn tenen. was haar einds dagen aan het leren voor een tentaeindstage ook gelopen b men, waar een ander een dag over bij Zienn, een opvang vo deed. Leren kost mij veel tijd. Ik naar vergeet ookBenieuwd heel veel, dus ik maak hun erva zij gekozen voor nu overal lijstjes van. Alleen hebben data vergeet ik nooit. Maar dat komt HOEmijn ZOUDEN JULLIE JEZELF dan weer door teldrang.”

OMSCHRIJVEN?

Juliette: “Ik ben heel sociaal en EEN DWANGSTOORNIS IS OVERLEVEN

sta graag voor een ander klaar. Ik vraag Manuela hoe ze haar Daarnaast ben ik erg druk en endwangstoornis zou omschrijven. thousiast, maar zorgzaam. Ik Haar antwoord is kort: “Alsook overdenk dat dat in mijn leven.” Dat haar dwangstoornis werk terugIk werk met veel humor en haar leven komt. overneemt, begrijpt haar soms ook sarcasme, dus omgeving niet altijd. “Mensen met dat komt welbeen aardig overeen met hoe ik thuis een gebroken zitten een paar ben. Ik ben echt mezelf.’’ weken in het gips, en dan is het Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ over. Aan mij is niets te zien. Van Juliette vult aan: “Je buiten lach ik, maar van binnen bent ook erg je staat stevig in ben ik vaakenthousiast verdrietig ofenboos.” je schoenen.’’ Toch schaamt Manuela zich niet Iris knikt: “Ja, “Ik datheb ben ik ook. voor haar dwangstoornis. Wat ken je me al goed zelf niet voor een dwangstoor- na drie weken!’’ nis gekozen.” Ze probeert haar dwangstoornis te accepteren. Want WATzelf: MAAKT JULLIEkunnen GESCHIKT ze ervaart het mensen VOOR DIT BEROEP? je beter begrijpen als je je eigen “IkSoms denk tegen dat het wel aandoeningJuliette: accepteert. belangrijk is dat ik mezelf ben, beter weten in. anders prikt de doelgroep daar ook snel doorheen. Ze trappen niet in toneelstukjes. Soms moet je wel een andere houding aannemen. Ik maak bijvoorbeeld graag grapjes, maar op sommige momenten moet je iemand ergens serieus op aanspreken. Dan moet je dat ook wel doen.’’

Beschermd wonen is een regeling vo meer zelfstandig kan wonen vanweg Wanneer begeleid wonen niet voldoe instelling of wooninitiatief begeleid w Hier worden de bewoners intensief o dagelijkse activiteiten. De bewoners zijn afgekickt van drugs en/of alcoho voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 11

INTERVIEW

“Zin in gebruik is bijna een emotie geworden” MAART 2018 | EXPERIENCE 12

INTERVIEW INTERVIEW Een patiënt in de verslavingspsychiatrie vertelt “Natuurlijk is alcohol slecht. Natuurlijk zijn drugs slecht. Dat weten wij zelf ook wel. Maar als je per ongeluk ontdekt dat je je minder depressief voelt door een bepaald middel, dan blijf je dat gebruiken. Ook al wil je dat niet.” Martijn zit tegenover mij. 34 jaar. Smetteloos witte trui. Hij was twintig jaar verslaafd en is opgenomen. In de verslavingspsychiatrie. Want het is tijd voor een nieuw leven. Ik ben benieuwd waar hij verslaafd aan was. “Hoofdzakelijk, of?” Hij kijkt me vragend aan. “Van mij mag je alles noemen, hoor,” lach ik. Hij lacht hardop. Het is het begin van een ontspannen en eerlijk gesprek. Veertien was hij. Toen kwam hij per ongeluk in aanraking met drugs. Zo vroeg, dat hij zich er soms voor schaamt. Het was een pilletje: XTC. “Vanaf toen was het een beetje uitproberen, nog eens proberen.. Op een gegeven moment begonnen mijn psychische klachten. Toen merkte ik dat speed mij daar vooral in hielp. Dat werd mijn medicatie, vanaf dat ik zeventien was. Anders trok ik het gewoon niet.”

genomen. “Of ik moest het aanpakken, of het hoefde niet meer, zeg maar.” Martijn is even stil. Doordat hij voorover leunt, vallen er plooien in zijn witte trui. Het schrapen van zijn keel doorbreekt de stilte. “Mijn eerste opname, anderhalf jaar geleden, mislukte. Na een paar dagen was ik weer weg. Ik dacht alleen maar: ik doe dit voor hen. Maar de tweede opname kwam het veel meer uit mezelf. Langzaam ging het besef groeien dat ik goed bezig ben op het moment. Dat wil ik niet weggooien.” Dat besef kreeg Martijn door alles wat hij leert in de kliniek. “Alles wat je leert, zijn succeservaringen waar je een beetje op teert. Ik denk steeds meer: ik kan het echt. Op eigen kracht.” Nog steeds hunkerend

Twintig jaar lang sleepten alcohol en speed Martijn het leven door. Cocaïne gebruikte hij soms ook, maar dat gold niet als echte verslaving. “Dat spul was veel te duur, man. Je moet het wel kunnen betalen, natuurlijk.” Hij gebruikte ook op zijn werk. Daar snoof hij speed op het toilet. “Als ik gebruikte kreeg ik een helikopterview. Dan kon ik alles doen. En als ik niet gebruikte, voelde ik me helemaal verrot van binnen. Dan kreeg ik mijn werk niet voor elkaar.”

Hij wijst naar zijn buik. Daar, bij zijn maag, voelt hij dat hij zin heeft om te gebruiken. Verdriet en boosheid voelt Martijn op dezelfde plek in zijn buik. “Zin in gebruik is bijna een emotie geworden. Het komt op het moment dat je het moeilijk hebt.” Hoe Martijn omgaat met deze angst? “Uiten,” is zijn stellige antwoord. Want dan kan hij hulp inschakelen als het nodig is. Zijn angst verbleekt bij de kracht en de hoop voor de toekomst. “Ik weet dat het fout gaat als ik weer ga gebruiken. Dan verlies ik mezelf. Letterlijk. Dat wil ik absoluut niet.” Zijn stem wordt luider. Hij gaat verzitten. Zijn rug wordt rechter. “Ik ga dit niet weggooien.”

DE OMMEKEER

Martijn heeft een manisch-depressieve stoornis. Na zes suïcidepogingen was het er op of er onder. Zijn ouders en toenmalige vrienden vertelden hem dat het niet langer zo kon. Zij zorgden dat hij werd op-

Acht maanden is hij opgenomen in de verslavingspsychiatrie. Ondanks alle lessen en succeservaringen, is Martijn bang. Als ik hem vraag hoe hij nu tegen zijn verslaving aankijkt, ziet hij er gepijnigd uit. “Ik vind dat echt heel eng. Nog steeds heb ik er een ontzettende hunkering naar. Zelfs na al die tijd.”

De tijd in de kliniek heeft Martijn open gemaakt. “Ex-verslaafden hebben geleerd om alles te uiten,

Dit is waa de vers

alles te zeggen. Ik denk dat je heel veel zekerheid hebt, als je een ex-verslaafde in je bedrijf haalt. Ik jat niet jouw hele toko leeg hoor, uliette is drieëntwint vriend”, lacht hij.

slavingszorg Noord-N eenvanuit jaardehaar einds Toch voelt eerst hij zich juist maatschappij vaak aangekeken. eindstage ook gelopen b “Mensen denken dat een verbij Zienn, een opvang vo slaving je eigen schuld is. En bij naar psychiatrieBenieuwd denken ze dat je gek hun erva gekozen hebben voor bent. Maarzij de speed hielp mij om mijn onderliggende problemen HOE ZOUDEN JEZELF weg te drukken, zodat ikJULLIE normaal OMSCHRIJ VEN? kon functioneren. Ik gebruikte, om Juliette: “Ik ben heel me juist niet altijd aangekeken te sociaal en sta graag voor een ander klaar. voelen. Om me normaal te voeDaarnaast ben ik erg druk len.” De druk van de maatschappij en enthousiast, maar ook speelde mee in het ontstaan vanzorgzaam. Ik denk dat dat in mijn werk terugzijn verslaving. In diezelfde maatkomt. Ik werk met veel schappij loopt Martijn vervolgens humor en somsaan. ook sarcasme, dus dat komt tegen stigma’s wel aardig overeen met hoe ik thuis ben. Ik ben echt mezelf.’’ “Als ik op verlof ben geweest en Iris: “Ik ben sociaal ik kom terug, kijk ik eerst even en creatief…’’ Juliette vult aan:ik “Je bent ook erg of ik geen bekenden zie voor enthousiast en je staat naar binnen ga. Het is jammer datstevig in je schoenen.’’ het zo moet.” Zijn experimenteIris knikt: le gedrag als puber en“Ja, zijn dat ma-ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie nisch-depressieve stoornis waren weken!’’ de omstandigheden waarin zijn verslaving ontstonden. Als ik vraag WAThad MAAKT JULLIE GESCHIKT of ik hier ook kunnen zitten, VOOR DIT BEROEP? als mijn omstandigheden anders Juliette: waren geweest, lacht “Ik hij.denk “Dat dat hadhet wel belangrijk is dat ik mezelf ben, inderdaad gekund.” anders prikt de doelgroep daar ookuit snel doorheen. Ze trappen Martijn kijkt naar de toekomst. niet in toneelstukjes. “Ik heb zoveel zin om weer een Soms je wel andere houbeetje van moet het leven te een genieten. ding aannemen. maak bijvoorZonder die zooi. Zonder dieIk rotbeeld graag grapjes, bende. Daarvoor heb ik nog eenmaar op sommige momenten lange weg te gaan. Maar hetmoet is ookje iemand ergens serieus op Dan wat me nu op de been houdt.aanspreken. Er is moet je dat ook wel doen.’’ weer perspectief.” Hij glimlacht.

Met gestrekte rug zit hij aan de ronde tafel. De plooien in zijn witte Beschermd wonen is een regeling vo trui zijn weg. meer zelfstandig kan wonen vanweg Wanneer begeleid wonen niet voldoe instellingisof wooninitiatief begeleid w De naam ‘Martijn’ om privaHier worden de bewoners intensief o cyredenen gefingeerd. De juiste dagelijkse activiteiten. De bewoners naam is bekend bij de redactie. zijn afgekickt van drugs en/of alcoho voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 13

INTERVIEW

“Luister zonder oordelen” Het verhaal van een dochter wier moeder verslaafd raakte aan alcohol.

“Ik dacht: als ik er maar voor zorg dat het met mij allemaal goed gaat en ik geen hulp vraag, dan hoeft mijn moeder niet op mij te letten. Dan zou ze eindelijk aan zichzelf kunnen werken. Misschien dat ze dan af zou komen van haar verslaving”, verzucht Marije Vink (24).

“Ik was negen toen ik doorhad dat er iets aan de hand was. Ik moest altijd wijntjes voor haar halen uit de keuken. Dit vond ik erg vervelend, want ik zat dan tv te kijken en moest speciaal voor haar naar de keuken lopen. Waarom loop je niet zelf, dacht ik soms. Waarschijnlijk had ze op die momenten al zo veel wijn op dat ze niet eens meer kon lopen.” Marije wist toen nog niet wat verslaving was. Dit kwam ze later pas te weten toen ze in gesprek ging met haar tante. MAART 2018 | EXPERIENCE 14

Marije heeft een broertje van negentien. Toen de verslaving van hun moeder begon, was hij vier jaar. “Als mijn moeder beneden was, dan stuurde ik mijn broertje naar boven om te spelen op zijn kamer. Wanneer mijn moeder naar boven ging om op bed te gaan liggen, haalde ik mijn broertje naar beneden zodat hij tv kon kijken. Ik had zelf geen tijd om puber te zijn. Destijds was ik de volwassene in huis.”Alle zorgen om haar moeder werden Marije op een bepaald moment

INTERVIEW INTERVIEW

te veel. Ze kon het niet meer aan en sneed zichzelf in haar polsen uit pure wanhoop. Een laatste schreeuw om hulp en aandacht. “Ik dacht dat het beter zou gaan met mijn moeder als ik er niet meer zou zijn.” Marije kreeg toen hulp aangeboden vanuit school. Ze ging in gesprek met haar mentor. “Ik weet nog dat ik mijn mentor het hele verhaal vertelde en dat die tegen mij zei: ‘Ja, je bent niet de enige.’ Hierdoor voelde ik me alleen nog maar kleiner en ellendiger in die hele grote school”, ze haalt haar neus op en veegt met haar mouw in haar ogen. “Een bingedrinker, dat was mijn moeder. Ze had periodes waarin ze heel veel dronk en periodes waarin ze helemaal niets dronk. Hierdoor leek het soms alsof ze gestopt was met drinken en kon ik me alleen maar afvragen wanneer ze weer zou beginnen met drinken”, vertelt Marije. “In de tweede klas van de middelbare school kreeg ik hulp aangeboden vanuit de GGD. In de perioden dat ik bij haar kwam, dronk mijn moeder enorm veel. Er zaten natuurlijk perioden aan te komen waarin ze niets zou drinken. Toen mijn moeder al een week niets gedronken had en ik dit vertelde aan de vrouw van de GGD zei ze: “Oh nou hé dat is mooi! Dan denk ik dat het ook niet nodig is om nog met elkaar af te spreken voor gesprekjes”. En dat terwijl ik al lang wist dat mijn moeder, bingedrinker zijnde, over een aantal weken gewoon weer zou beginnen met drinken.” Toen Marije vijftien was, had ze een reis met school naar Parijs. Dit betekende dat ze een hele week van huis was, weg van het monster: de verslaving van haar moeder. “Ik had het zo naar mijn zin gehad in Parijs. Het voelde zo enorm bevrijdend om me even geen zorgen te hoeven maken om mijn moeder. Ik had er zo van genoten dat toen ik thuis kwam en alle zorgen meteen weer begonnen, ik er klaar mee was. Als de verslaving van mijn moeder niet zou stoppen, dan zou ik uit huis gaan en het maakte me

niet uit waarheen”, stelt Marije. Uiteindelijk heeft Marije met hulp van haar tante een verslavingskliniek gebeld. Zij hebben toen een interventie geregeld. “Ik was bang voor de reactie van mijn moeder, bang dat ze boos op me zou worden. Mijn moeder werd ook boos en verdrietig. Ze wilde niet mee omdat ze niet weg wilde bij haar geuliette is drieëntwint zin. Uiteindelijk is ze de dag daarna Noord-N door mijn vaderslavingszorg naar de kliniek gebracht.” eerst een jaar haar einds

Dit is waa de vers

“ZE WILDE NIET MEE OMDAT ZE NIET WEG WILDE BIJ HAAR GEZIN. ZE IS DE DAG DAARNA DOOR MIJN VADER NAAR DE KLINIEK GEBRACHT”

eindstage ook gelopen b

Tijdens het afkicken van haar moebij Zienn, een opvang vo der heeft Marije verder geen hulp gezocht. ZeBenieuwd heeft echter welnaar een hun erva zij gekozen voor duidelijk beeld over waar de hebben hulpverlening verbeterd kan worden. HOE ZOUDEN JEZELF “Hulpverleners moeten JULLIE écht kijken OMSCHRIJ VEN? naar de naasten. Niet alleen maar Juliette: Je “Ikkunt ben alleen heel sociaal en naar de verslaafden. sta graag voor een iets met de persoon die voor jeander zit klaar. Daarnaast ben ik erg en die hulp nodig heeft. Zorg datdruk en enthousiast, zorgzaam. Ik je naar de persoon diemaar voorook je zit denk dat dat in mijn werk terugluistert en niet meteen oordeelt.” komt. Ik werk met veel “De weken voordat mijn moeder humor en soms ook sarcasme, dus dat komt thuis zou komen uit de kliniek heb wel aardig overeen met ik slecht geslapen. Ik maakte me hoe ik thuis ben. Ik ben echt druk, omdat ik bang was datmezelf.’’ ze Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ weer terug zou vallen in de verslaJuliette vult aan: “Je ving.” Bij thuiskomst bewees haarbent ook erg enthousiast je staat stevig in moeder haar echter heten tegendeel. je schoenen.’’ Ze pakte haar leven weer op en Irisgehad knikt:van “Ja,terugvaldat ben ik ook. heeft geen last Wat ken je me al goed na drie len. weken!’’

“Ik moet me bewust zijn van mijn WATDat MAAKT GESCHIKT eigen gedrag. heb JULLIE ik geleerd VOOR DIT BEROEP? uit dit alles. Ik heb alleen invloed Juliette: denkop dat het wel op mijn eigen gedrag“Ik en niet belangrijk is dat ik mezelf ben, dat van een ander. In het begin anders prikt de doelgroep daar vermeed ik alcohol, nu niet meer. ook snel doorheen. Ze trappen Ik ben me nu heel bewust van hoe nietikin toneelstukjes. ik me voel en zorg er voor dat Soms moet je wel eenikandere ik nooit alcohol drink als weet houding aannemen. Ik maak bijvoordat ik niet lekker in mijn vel zit”, beeld graag grapjes, maar op somconstateert Marije. mige momenten moet “Ik studeer zelf toegepaste psy- je iemand serieus op aanspreken. Dan chologie energens heb stage gelopen bij moet je dat ook wel doen.’’ Stichting Naast. Zij begeleiden naasten van verslaafden. Ik wil mensen helpen en mede daarom Beschermd een regeling vo geef ik voorlichting aanwonen oudersisover meer zelfstandig kan verslaving. Mensen denken vaakwonen vanweg Wanneer wonen dat kinderen als ze zobegeleid jong zijn een niet voldoe instelling of wooninitiatief begeleid w verslaving niet bewust meekrijgen Hier worden de bewoners intensief o maar dat is wel zo. Als er door mijn dagelijkse activiteiten. De bewoners voorlichting écht iets verandert in zijn voel afgekickt drugs en/of alcoho zo’n gezin dan ik mevan gewoon voor begeleiding gezorgd bij wonen, enorm trots.” financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE

INTERVIEW

Social worker van de toekomst: MANON MAUER “Ik koos eerst voor MWD, wat uiteindelijk social work werd. Eerst deed ik International Business and Languages, maar dit was echt helemaal niks voor mij. Ik ontdekte dat ik het heel leuk vond om met mensen te werken. Het klinkt wel cliché. Volgens mij zegt iedereen dat. Maar dat is wel wat mij aanspreekt: mensen helpen.” WAT IS JE MOOISTE ERVARING BINNEN SOCIAL WORK?

‘‘Ik denk mijn stage. Je komt heel veel over jezelf te weten tijdens deze opleiding. Denk aan hoe je zelf bent opgevoed, je normen en waarden. Soms moet je je eigen normen en waarden behoorlijk loslaten, omdat de normen en waarden van een ander heel anders kunnen zijn. Iedereen heeft zijn eigen achtergrond. Zeker tijdens een stage leer je daardoor echt op een andere manier denken. Dat is voor mij wel het mooiste aan deze opleiding. Eerst dacht ik: je leert wat regels om de ander te helpen, maar zo is het niet. Je kijkt echt naar wat de cliënt nodig heeft en dan ga je samen met hem of haar een oplossing zoeken. Het is echt naast de ander staan en niet er boven. Dat vind ik ontzettend mooi.’’

WAT IS JE VERVELENDSTE ERVARING BINNEN SCOIAL WORK? “Op stage werd iemand een keer agressief. Ik weet nog dat ik tijdens de opleiding ook agressietraining kreeg. Ik dacht: ‘‘Waar is dit voor nodig?’’ Op stage was ik toch wel heel blij dat ik die training heb meegekregen op mijn opleiding. Het is in zo’n situatie moeilijk om je hoofd koel te houden.’’

HOE ZIET JOUW IDEALE WERELD ERUIT?

“Een wereld waarin mensen elkaar niet zo veroordelen. Het lijkt me mooi als mensen elkaar in hun waarde laten. Soms kijk ik op Facebook en dan zie je wat iedereen over elkaar zegt. Dat hoeft toch helemaal niet? Mensen zouden niet zo snel moeten oordelen over situaties, waar ze soms niet eens de helft van weten. Een wereld waarin iedereen wat liever is voor elkaar, dat lijkt me ideaal.”

“EEN WERELD WAARIN IEDEREEN WAT LIEVER IS VOOR ELKAAR, DAT LIJKT ME IDEAAL” TOEKOMSTAMBITIE BINNEN SOCIAL WORK?

“Dat vind ik heel lastig. Misschien wil ik nog orthopedagogiek studeren, maar defensie of politie trekt me ook wel. Mijn ambitie ligt ook wel bij ontwikkelingswerk, het lijkt me gaaf om daar iets mee te doen. Maar vaak is dat alleen maar vrijwilligerswerk. Iets met verschillende culturen lijkt me ook gaaf. Dat was ook de reden dat ik ooit met IBL startte, haha.”

“HET LUKT NIET OM IEDEREEN TE REDDEN. JE MAG AL HEEL BLIJ ZIJN MET DE KLEINE STAPJES DIE JE MAAKT, WANT VOOR EEN ANDER KUNNEN DIT HELE GROTE STAPPEN ZIJN” MAART 2018 | EXPERIENCE 16

RECEPT

How to get

Baked Een echt Amsterdams gebakje: spacecake. Geniet ervan, maar zoals mams altijd zegt: “Met mate!” Inmiddels is er genoeg ander eten waaraan wiet wordt toegevoegd, dus de spacecake is uitgegroeid tot een echte klassieker. Veel bake-plezier!

DIT HEB JE NODIG: • • • • • • • •

8 gram cannabis 225 gram bloem 225 gram ongezoute boter 200 gram kristalsuiker 160 ml melk 2 eieren 1,75 theelepel bakpoeder 0,5 theelepel zout

APPARATUUR:

• Een grinder • Een mengkom • Spatel of lepel • Cakevorm • Anti-aanbakspray of bakpapier • Een oven • Een magnetron • Een kleine kom • Een vleespen of bamboe prikker

DIT MOET JE DOEN: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Vermaal de cannabis met de grinder tot kleine stukjes (hoe fijner, hoe beter). Verwarm de oven voor op 190 graden Celsius. Doe de boter in een kom en verwarm deze 20 seconden in de magnetron, zodat de boter zacht en smeerbaar wordt. Roer de gemalen cannabis door de boter. Je hebt nu een cannabisboter gemaakt. Doe de suiker, bloem, melk, cannabisboter, eieren en de andere ingrediënten in de mengkom. Roer alles goed door tot je een gelijkmatig beslag hebt. Dit kan een paar minuten duren, maar hiermee verdeel je de cannabis zo gelijkmatig mogelijk door het deeg. Opmerking: als het beslag te droog is, kan je extra melk toevoegen. Is het te nat, voeg dan wat bloem toe. Vet het cakeblik in met de anti-aanbakspray of doe er bakpapier in. Giet voorzichtig het beslag in het blik en verdeel het gelijkmatig. Plaats je blik in de oven laat de cake 25 minuten bakken. Na 25 minuten bakken steek je de prikker in het midden van de spacecake. Als de prikker er schoon uitkomt, is de spacecake gaar. Kleeft er nog beslag aan, laat de cake dan nog 5 minuten in de oven. Laat de cake 20 minuten afkoelen in het blik. Verwijder vervolgens het blik en laat de spacecake nogmaals 30 minuten afkoelen. Na het afkoelen kan je de spacecake naar eigen wens decoreren. Eet smakelijk! MAART 2018 | EXPERIENCE 17

De bal onder de stoel en acht andere verrassende inkijken in de kliniek

Welkom in de kliniek voor verslavingspsychiatrie, waar de meest uiteenlopende mensen worden opgenomen. Hier leven ze nu. Hier praten ze over psychische problemen en over levensdoelen. Hier lachen en huilen ze. Hier gaan ze voor ĂŠĂŠn gemeenschappelijk doel: een betere toekomst. In deze fotoreportage zie je een stuk van het dagelijks leven in twee klinieken van Dimence. Aan de Grasdorpstraat in Zwolle en in Rielerenk in Deventer. Kijk je mee?

2 FOTO LINKS Een versleten bal onder een stoel

in de lange, lichte gang. Nu onaangeroerd. Nu zit iedereen bij de dagopening. “Leg je hand op je buik”, klonk daar net. De getatoeëerde arm van Pieter beweegt zich naar zijn buik. Kiara (geblondeerd haar en grijze sweater) legt haar kleine hand ook op haar buik. Alle ogen zijn dicht. “Adem vier tellen in”, zegt de sociaalpedagogisch hulpverlener. Het enige wat je hoort zijn ademhalingen en het wegtikken van de klok. De witte muren en het systeemplafond zijn de onbeweeglijke toeschouwers van dit terugkerend fenomeen. Kiara hoest even. Het whiteboard aan de muur (foto 2) weerspiegelt het daglicht, dat langs de stoffen gordijnen

over de patiënten valt. Bij iedere uitademing lijken de schouders van Kiara in haar grijze sweater iets te zakken. Het is tijd voor een nieuwe dag. Nog even en dit blok zal afgelopen zijn. De lange, lichte gang zal weer vol leven zijn. En de versleten, onaangeroerde bal wordt weer opgepakt. Want, vertelt Pieter: “Tussen de therapieblokken door, houden we deze bal hoog in de gang.”

FOTO 1

Michel drinkt even een kopje koffie. Hij is net klaar met het blok ‘Levensvragen’, waar hard gelach klonk. Lisa kreeg een vraag uit de stapel. Met welke negatieve ervaring deed ze iets positiefs? Ze keek omhoog door haar donker

3 omrande bril toen ze nadacht. Haar draaistoel draaide even heen en weer. “Ik raakte per ongeluk verslaafd, maar ik heb wel met beide handen alle therapieën aangepakt. En hele mooie mensen ontmoet.” De geestelijk verzorger knikte met een glimlach. Lisa maakte haar zin af: “Maar die zitten hier niet, hoor.” Iedereen barstte in lachen uit. Ze hoefde niet meer te zeggen dat het een grapje was. Zelfs Michel, die tot nog toe weinig emoties toonde, glimlachte. Ontspannen nipt hij nu aan zijn koffie. De namen in deze reportage zijn om privacyredenen gefingeerd. De juiste namen zijn bekend bij de redactie. MAART 2018 | EXPERIENCE 19

REPORTAGE

5 FOTO 2 Structuur. Een kernwoord in de

verslavingspsychiatrie. In het werkboek dat iedereen bij binnenkomst krijgt, is ‘structuur in het leven’ een belangrijk onderdeel. Guido, een rustige jongen met halflang haar, vindt de structuur wel fijn: “Uit mezelf kan ik echt niet opstaan ’s ochtends.” Het huishoudblok is elke dag om dezelfde tijd, net als de andere blokken. Iedereen heeft in het huishouden zijn eigen taak. Elke week worden de taken in overleg verdeeld en komen de namen op het whiteboard. Deze week is Kiara huisbaas. De ‘inprater’ praat Guido bij, die hier nog maar twee dagen is. Gelaten luistert hij. Op de achtergrond wordt driftig afgewassen. MAART 2018 | EXPERIENCE 20

FOTO 3 Deze deuren vind je overal in de

kliniek. Ze doorbreken de kleur van de gele en blauwe muren. Alle kamers van de ‘patiënten’ worden met dezelfde deur van de rest van de kliniek gescheiden. Het programma op deze afdeling voor herstel duurt zes weken.

FOTO 4 De woonkamer bestaat uit ver-

schillende rijen stoeltjes, die in een halve kring staan. Iedereen drinkt koffie of thee. Zo meteen begint het blok ‘Signaleringsplan’. Het signaleringsplan bestaat uit drie fasen: groen, oranje en rood. Bij de groene fase heeft Irma opgeschreven wanneer ze zich goed voelt en

8 hoe ze dat uit. De rode fase gaat over de momenten dat het helemaal niet goed gaat. De momenten dat ze weer gaat gebruiken. De psychiatrisch verpleegkundige leidt het blok. In het blok zullen de anderen met haar meedenken en haar tips geven. Maar eerst nog even koffiedrinken. Op de stoelen in de rij.

FOTO 5 Tijdens het huishoudblok moet Pieter stofzuigen. Ook achter de prullenbak wordt netjes gezogen. Dat moet ook wel, want de ‘huisbaas’ van deze week, Kiara, controleert het straks. Hierna gaat Pieter even naar de hogeschool. Daar heeft hij een gesprek over het volgen van een hbo-opleiding volgend jaar. Hij vindt het spannend, maar de ver-

REPORTAGE

pleegkundige denkt met hem mee. Ieder moment kun je binnenlopen in de teamkamer, waar steeds wordt meegedacht.

FOTO 6 Achter het matglas is de woon-

kamer. Een piano staat tegen het glas. Er bovenop ligt een houten bordje met in hoofdletters: ‘NIET PERFECT IS OOK GOED’. Schuin er van zit Marieke. Ze snikt nog een beetje na. Een enorme sjaal zit om haar nek en een deel van haar gezicht. Haar haar concentreert zich boven op haar hoofd in een grote knot. Ze is niet ouder dan 23 jaar. Het blok schematherapie is net afgelopen. Daar vertelde ze hoe ze als kind elke avond tot Jezus bad of hij haar voor altijd kon laten

slapen. Terwijl de tranen over haar wangen stroomden, zei ze: “Ik voel me zo waardeloos.” Op school werd ze gepest. Haar ouders geloofden nooit in haar. Toen ze dacht dat ze vrienden had, ging het hen alleen maar om seks. En nu zit ze hier. Ze voelt zich eenzaam. Haar laatste tranen worden langzaam geabsorbeerd door haar sjaal.

FOTO 7 Gniffelend vertelt Pieter het. De

gangen en muren waren zo leeg, dat één van hen dit schilderijtje en rendier ophing. “Anders ziet het er zo saai uit.” Vroeger hingen er wel wat schilderijen, maar de afdeling verhuist bijna naar een andere plek in het gebouw. Daarom is er al veel weg. Maar de sfeerloze muren

waren té saai. Daarom hangt er nu een rendier. In februari.

FOTO 8 Een boek over sterrenkunde. Het

ligt in de woonkamer. Guido, die hier nog maar kort is, leest het. Tijdens het koffiemoment krijgt hij de vraag wat voor boek het is. Hij leeft op. Met veel enthousiasme vertelt hij over protonen en neutronen. Anderen eten langzaam van hun koekje en staren in de verte. De hulpverlener die aan tafel zit, vraagt door. Guido wil sterrenkunde gaan studeren, later. Als hij hier klaar is. Als de kliniek weer bewoond zal zijn door nieuwe mensen, die naar andere dromen toewerken. En die tussendoor de bal hooghouden. MAART 2018 | EXPERIENCE 21

INTERVIEW

Dit is waarom Juliette en Iris in de verslavingszorg werken

uliette is drieëntwintig jaar en werkt al drie en een half jaar bij Verslavingszorg Noord-Nederland. Voordat ze bij VNN werkte, heeft ze er eerst een jaar haar eindstage gelopen. Collega Iris is dertig jaar, heeft haar eindstage ook gelopen bij VNN en werkt er sinds kort. Daarvoor werkte Iris bij Zienn, een opvang voor mensen die dakloos zijn of dreigen te worden. Benieuwd naar hun ervaringen, motieven en tips? Lees dan hier waarom zij gekozen hebben voor werk in de verslavingszorg.

HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF OMSCHRIJVEN?

Juliette: “Ik ben heel sociaal en sta graag voor een ander klaar. Daarnaast ben ik erg druk en enthousiast, maar ook zorgzaam. Ik denk dat dat in mijn werk terugkomt. Ik werk met veel humor en soms ook sarcasme, dus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis ben. Ik ben echt mezelf.’’ Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ Juliette vult aan: “Je bent ook erg enthousiast en je staat stevig in je schoenen.’’ Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie weken!’’

WAT MAAKT JULLIE GESCHIKT VOOR DIT BEROEP?

Juliette: “Ik denk dat het wel belangrijk is dat ik mezelf ben, anders prikt de doelgroep daar ook snel doorheen. Ze trappen niet in toneelstukjes. Soms moet je wel een andere houding aannemen. Ik maak bijvoorbeeld graag grapjes, maar op sommige momenten moet je iemand ergens serieus op aanspreken. Dan moet je dat ook wel doen.’’

Iris: “Je moet sociaal zijn als hulpverlener, maar je moet ook goed kunnen aanvoelen. Dat zijn wel competenties waar ik over beschik. Je moet maatwerk bieden, elke cliënt benader je anders. Zoiets moet je wel van nature hebben, hier zie je het ook vaak bij stagiaires misgaan.’’ Juliette: “Dan gaan mensen toneelspelen en dan gaat het mis, bij deze doelgroep staat contact maken op nummer één.’’

“JE MOET MENSEN GAAN LOSLATEN WAARVAN JE WEET DAT HET MISGAAT” Iris: “Je kan contact maken door middel van een grapje, maar je moet er ook op afgaan. Ze komen niet bij jou.’’

Beschermd wonen is een regeling voor iedereen die niet meer zelfstandig kan wonen vanwege problematiek. Wanneer begeleid wonen niet voldoende is, wordt via een instelling of wooninitiatief begeleid wonen aangeboden. Hier worden de bewoners intensief ondersteund in hun dagelijkse activiteiten. De bewoners van deze instelling zijn afgekickt van drugs en/of alcohol. Er wordt bij VNN voor begeleiding gezorgd bij wonen, sociale omgeving, financiën, gezondheid, justitie, vrijetijdsbesteding, opleiding en scholing en werken. MAART 2018 | EXPERIENCE 22

HOE IS HET OM TE WERKEN MET MENSEN MET EEN VERSLAVING?

Juliette: “Het is leuk en vooral uitdagend, geen dag is hetzelfde dus dat is prettig. Ik houd niet van saai en eentonig werk. Soms vind ik het lastig omdat je veel meemaakt en hoort. Sommige verhalen gaan je aan je hart en je moet mensen loslaten waarvan je weet dat het de verkeerde kant opgaat. Het grootste speerpunt is de uitdaging en afwisseling.’’ Iris: “Ik vind het werk ook leuk en uitdagend. Het is een andere wereld die je eigenlijk niet kent op deze manier. Ik moet nu heel erg schakelen naar deze cliënten. Bij mijn vorige werkgever mochten cliënten gewoon gebruiken. Deze cliënten zijn clean en hebben trek, dus ik ben een beetje zoekende naar hoe ik gesprekken moet voeren over trek en clean zijn. Mensen die clean zijn hebben meer een doel met wat ze willen in hun leven, hierdoor kan ik meer een band opbouwen met deze mensen als zij dat ook willen.’’

Het doel van beschermd wonen: - de autonomie bevorderen - structuur aanbieden - een clean leven opbouwen - werken aan verbetering van de kwaliteit van het leven

INTERVIEW WAT ZIJN DE LEUKE KANTEN VAN JULLIE WERK?

Juliette: ‘‘De succesmomenten vind ik het leukste, als iemand voor zichzelf een doel stelt en dat dat dan lukt. Eén van de mooiste momenten was met een jongen die ik begeleidde. Hij had een GHB-verslaving, psychoses en liep bij de GGZ. Nu doet hij hbo-V. Dat doen ze natuurlijk grotendeels zelf, maar dat je iemand daarin mag begeleiden en ondersteunen vind ik wel mooi.’’ Iris: “De afwisseling, de vele verschillende gebieden waaraan cliënten moeten werken en de uitdaging vind ik het leukste aan dit werk.’’

EN WAT ZIJN DE MINDER LEUKE KANTEN?

Juliette: “Als er mensen zijn waarvan je denkt: je kan het wel en het lukt wel, maar ze zien het zelf dan niet of doen het niet. Het is lastig dat je dat dan los moet laten, terwijl je weet dat het misgaat. Sommige mensen moeten tien keer onderuit gaan en dat weet je, maar dat is lastig. Ik heb tijdens mijn stage wel eens grensoverschrijdend gedrag meegemaakt, ik werd toen bedreigd en de cliënt zei dat hij me af zou maken. Toen heb ik veel steun gekregen vanuit het team, dat heeft erg geholpen.’’ Iris: “Over het algemeen vind ik het niet leuk dat hulpverlening echt draait om geld. Je kunt heel veel willen met een cliënt, maar alles moet binnen een indicatie of kader passen. Je wilt een cliënt hulp bieden maar als hij niet de goede indicatie krijgt, mag je niet eens hulp bieden omdat het dan niks oplevert. Je maakt veel dingen mee, tijdens mijn dienst heeft een cliënt

een keer zelfmoord gepleegd. Ik weet niet of dat een slechte ervaring was, hij wilde er een einde aan maken en dat heeft hij gedaan. Ik had het er niet moeilijk mee, ik heb alles gedaan om hem te helpen en heb de acties goed uitgevoerd. Ik twijfelde er toen ook niet aan of ik het had kunnen voorkomen. Ik vind het sneu voor zijn familie, maar hij heeft er zelf voor gekozen.’’

“TIJDENS MIJN DIENST HEEFT EEN CLIËNT EEN KEER ZELFMOORD GEPLEEGD” WELKE VORM VAN VERSLAVING IS DE ERGSTE?

Juliette: “Medicatie.’’ Iris: “Ik denk dat het moeilijk is om daar één antwoord op te geven, het ligt aan de persoon en aan hoe die persoon ergens in staat. Hoe oud is diegene, wat wil diegene bereiken?’’

“EEN CLIËNT DREIGDE DAT HIJ ME ZOU AFMAKEN”

Juliette: “Het ligt inderdaad aan de persoon, voor die persoon is dát middel het moeilijkst.’’ Iris: “Als je alcoholverslaafd bent is je verslaving ook goedkoper.’’ Juliette: “Alcohol is ook erg confronterend, je komt het vaker tegen.’’ Iris: “Als je verslaafd bent aan een dure drug moet je er ook meer voor doen.’’ Juliette: “Je wordt niet altijd met drugs geconfronteerd, al weet iemand met een drugsverslaving natuurlijk wel waar je het moet zoeken.’’ Iris: “Drugs zijn illegaal, lastig om aan te komen en je kan niet veel op zak hebben.’’ Juliette: “In de winkel kun je tachtig kratten bier halen en niemand houdt je tegen.’’ Iris: “Je wordt er altijd mee geconfronteerd want alcohol is gedoogd.’’

JULIETTE, WAT BEDOEL JE PRECIES MET EEN MEDICIJNVERSLAVING? Juliette: “Als mensen afkicken krijgen ze medicatie voor de rust, en dan blijven ze dat gebruiken. Medicatie wordt altijd voorgeschreven. Mensen kunnen er misbruik van maken, ze zijn eraan gewend want ze hebben het altijd gekregen. Om die medicatie af te bouwen en een gezond alternatief voor te schrijven, bijvoorbeeld stresstraining, is veel moeilijker. Ik vind dat we in een wereld leven waarin medicatie makkelijk wordt voorschreven. Het wordt heel erg onderschat.’’ Iris: ‘’Methadon, kom daar maar eens vanaf.’’ Juliette: ‘’Ja, maar methadon kun je wel mee leven. Dat is het voordeel van medicatie.’’

In Friesland zijn twee beschermd wonen-locaties: in Leeuwarden en Heerenveen. Participeren in de maatschappij heeft tijdens het traject prioriteit. Dit doel wordt bereikt door het aanbieden van een gestructureerd programma welke is ingedeeld in vier fases.

in de samenleving. Dit doen de bewoners samen met de woonbegeleiders, een coördinator en een sociaal juridisch dienstverlener. Het onafhankelijk blijven van drugs of andere middelen loopt als een rode draad door de begeleiding.

Beschermd wonen is bedoeld voor cliënten die hun verslaving onder controle willen houden en een gestructureerd bestaan willen opbouwen. Stapsgewijs wordt gewerkt aan het zelfstandig functioneren

Het beschermd wonen-traject duurt gemiddeld twee jaar. Na dit programma wordt het thuis plusprogramma aangeboden, hetzelfde traject als tijdens het beschermd wonen, maar dan thuis. MAART 2018 | EXPERIENCE 23

INTERVIEW WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN VERSLAVING BIJ MANNEN EN VROUWEN?

Juliette: ‘‘Je merkt zeker een verschil, in de cliëntengroep hier zijn meer mannen dan vrouwen. Vrouwen gebruiken vaak medicatie, dat valt wat minder op.’’ Iris: ‘‘Voordat een vrouw zo diep is gezonken dat ze niet meer wordt opgevangen door haar omgeving, is ze echt erg uitgekotst. Mensen zijn eerder geneigd om vrouwen te helpen.’’ Juliette: ‘‘De meeste vrouwen die hier zitten hebben echt de bodem geraakt.’’

“VROUWEN ZORGEN VOOR HUN GEZIN TERWIJL ZE DE HELE DAG ZUIPEN” Iris: ‘‘Er is niemand meer over die ze kan helpen, en dan komen ze een keer om hulp vragen. Dat is het grote verschil tussen mannen en vrouwen, want ik geloof niet dat er meer mannen verslaafd zijn dan vrouwen. Maar vrouwen worden vaker gered door de omgeving.’’ Juliette: ‘‘Bij vrouwen valt het ook minder op. Bij een gezin zie je bijvoorbeeld dat vrouwen nog altijd het gevoel hebben dat ze voor hun kinderen moeten zorgen, terwijl ze bijvoorbeeld wel de hele dag aan het zuipen zijn. Mannen doen niks meer of zitten op straat en dat valt eerder op.’’ Iris: ‘‘En vrouwen zetten hun lichaam in. Ze krijgen bijvoorbeeld drugs en betalen in natura.’’

WAT MOET JE DOEN ALS EEN CLIËNT TEGEN JE LIEGT?

Juliette: ‘‘Dat is lastig, want je weet het niet altijd als er tegen je gelogen wordt. Soms weet je het, maar je wil altijd van het goede van een cliënt uitgaan. Vaak zie je dat je feiten hebt, als je ze daarmee MAART 2018 | EXPERIENCE 24

confronteert komen ze wel over de brug. Maar als het bijvoorbeeld gaat over gebruik hebben we altijd urinecontroles waardoor het altijd aan het licht komt. Soms ben je in gesprek en voel je dat ze tegen je liegen, maar het is hun leven en zij moeten er wat mee doen. Ik niet.’’ Iris: ‘‘De meesten hebben niet onze normen en waarden, ze hebben vaak een hele andere jeugd gehad.’’ Juliette: ‘‘Soms hebben ze het niet eens geleerd; het enige wat ze kunnen is liegen.’’ Iris: ‘‘Ze moesten altijd overleven.’’

WAAR MOET JE ALS BEGINNEND BEGELEIDER REKENING MEE HOUDEN?

Juliette: ‘‘Het ongewenste gedrag, in welke vorm dan ook. Dit kan agressie zijn, maar ook bijvoorbeeld seksuele intimidatie.’’ Iris: ‘‘Op een bepaalde manier moet je toch hard worden. Dit is wel werk waar veel bij komt kijken, daar moet je wel tegen kunnen.’’ Juliette: ‘‘Dit is een doelgroep die overal tussendoor gaat, niet alles gaat volgens de regels. Er zijn wel kaders en regels als houvast, maar soms moet je daar buiten durven stappen en lef tonen in bepaalde zaken.’’ Iris: ‘‘En je moet niet willen redden. Een cliënt moet het zelf doen. Het is een doelgroep die je vaak op hun bek ziet gaan, eens in de zoveel tijd zie je ze weer terugkomen. Dat is niet erg, maar je moet ze niet willen redden. Dan lopen ze over je heen, doe je alles voor ze en leren zij er niks van.’’

“DAN STA JE ER TUSSEN EN TREKT ÉÉN VAN DE TWEE EEN MES”

WAT VOOR TIPS HEBBEN JULLIE VOOR EEN BEGINNEND BEGELEIDER?

Juliette: ‘‘De beste tip is: luister altijd naar je onderbuikgevoel. Je voelt gewoon: hier klopt iets niet.’’ Iris: ‘‘Vaak weet je nog niet wat het is, daar kom je later achter en dan denk je: zie je wel.’’

“EEN KEER SPRONG EEN VROUW VAN HET BALKON” Juliette: ‘‘Er was eens een jongen in Leeuwarden bij wie het altijd was misgegaan. In het begin in de kliniek ging het ook allemaal mis, en ineens ging het goed. Hij had geen trek, dronk niet meer. Iedere keer dacht ik: dit kan niet. Maar ik had geen bewijs. Ik dacht al dat het te mooi was om waar te zijn. Hij bleef wel op controle komen en toen kwam de aap uit de mouw: hij was de hele dag aan het drinken.’’ Iris: ‘‘Maar je moet ook naar je onderbuikgevoel luisteren als het gaat om je veiligheid. Ik heb me vaak genoeg onveilig gevoeld, maar dat was altijd achteraf. Op dat moment heb je zoveel adrenaline in je en doe je het gewoon.’’ Juliette: ‘‘Bij sommige cliënten merk je wel dat ze jou niks aan willen doen maar zichzelf. Een keer sprong een vrouw bijvoorbeeld van het balkon. En een keer sloeg iemand een glas kapot en verwondde zichzelf daarmee. Ik wist wel dat ze mij niks aan wilde doen, maar het komt wel bedreigend over.’’ Iris: ‘‘Het is vaak dat je ergens tussenstaat en dat één van de twee een mes trekt. Dat heb ik bij een vorige werkgever wel eens meegemaakt.’’

ZOUDEN JULLIE, NA ALLES WAT JULLIE GEZIEN EN MEEGEMAAKT HEBBEN, DIT WERK NOG STEEDS KIEZEN? Juliette en Iris: ‘‘Ja, juist!’’ Iris: ‘‘Het maakt dit werk juist uitdagend en spannend.’’

INTERVIEW WAAROM STUDEER JE SOCIAL WORK?

“Voor deze studie heb ik al een andere studie gedaan, namelijk Human Resource Management (HRM) in Leeuwarden. Ik ben er tijdens voorlichtingen en open dagen achter gekomen dat ik graag wat met mensen wilde doen. HRM was wel zakelijk, maar toch begon ik aan deze studie. In Leeuwarden kwam ik er alleen snel achter dat het meer een administratieve studie was en dat was niet waar ik naar zocht. Doordat ik ben afgeknapt op dat ‘zakelijke’, ben ik bij Social Work terecht gekomen. De zorgkant spreekt me meer aan. Het is in ieder geval beter dan kijken welk persoon het beste binnen een afdeling van een bepaald bedrijf past.”

SOCIAL WORK WORDT TOCH EEN BEETJE GEZIEN ALS ‘MEISJESSTUDIE’. HOE ZIE JIJ DAT?

“In theorie zou het natuurlijk het mooist zijn als elke sector 50/50 verdeeld was tussen mannen en vrouwen, maar ik snap wel dat de interesse van meiden meer bij de zorg ligt dan bij techniek. Hoe dan ook is dit mijn studie en ik maak me ook niet zo druk over de verdeling. Natuurlijk heb je altijd die vrienden die zeggen dat je echt een meisjesstudie doet, maar goed, of je vrolijk wordt van alleen maar jongens in de klas: ik denk het niet.”

WAT IS JOUW MOOISTE ERVARING BINNEN JE STUDIE?

“Ik heb vorig jaar stagegelopen bij Best Buddies, een project voor vrijwilligers en studenten, die eens in de zoveel tijd leuke dingen doen met mensen met een lichtverstandelijke beperking. Zij kunnen nog wel veel dingen zelfstandig doen, maar ze hebben moeite met het vinden van sociale contacten. Die vaardigheid probeer je ze gaandeweg een beetje aan te leren, zodat ze uiteindelijk zelf een sociaal leven kunnen opbouwen. De jongen met wie ik eropuit ging, was oprecht een aardige jongen. Hij was misschien wat trager van begrip, maar wel gewoon een goede vent. Hij vertelde me ook dat hij voor mij nooit echt vrienden heeft gehad. Dat is natuurlijk best erg, maar aan de andere kant vind ik het fijn dat ik er voor zo iemand kan zijn. Ik kan er ook niet tegen als ik lange tijd mijn vrienden niet zie, laat staan dan ik helemaal geen vrienden heb. Dat hij dat zei vond ik echt mooi om te horen.”

WAT WAS JOUW VERVELENDSTE ERVARING BINNEN JE STUDIE?

“Dezelfde jongen waarmee ik een mooie ervaring deel, had ook een andere kant. Hij had namelijk veel last van epileptische aanvallen en daar ben ik meerdere keren getuige van geweest. Zeker de eerste keer was dat best even schrikken. Toch zie ik het achteraf ook weer als een leermoment: ik weet in het vervolg hoe ik hem goed kan helpen die aanval door te komen. Sommige mensen zullen door die gebeurtenissen ook gaan twijfelen over hun studiekeuze, dat snap ik ook. Ik heb er gewoon een hoop van geleerd. Als je je door zo’n gebeurtenis laat afschrikken, moet je misschien wel gaan nadenken of de studie social work iets voor jou is.”

INTERVIEW

Social worker Ditvan is waa de toekomst:

de vers

Floris J van der Wolf

uliette is drieëntwint slavingszorg Noord-N eerst een jaar haar einds eindstage ook gelopen b bij Zienn, een opvang vo Benieuwd naar hun erva zij gekozen hebben voor

HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF OMSCHRIJVEN?

Juliette: “Ik ben heel sociaal en sta graag voor een ander klaar. Daarnaast ben ik erg druk en enthousiast, maar ook zorgzaam. Ik denk dat dat in mijn werk terugkomt. Ik werk met veel humor en soms ook sarcasme, dus dat komt aardig overeen met hoe ik thuis WAT ZIJN JOUW DOELEN VOOR DEwel TOEKOMST, ALS TOEKOMben. Ik ben echt mezelf.’’ STIG SOCIAAL WERKER? “Ik ben sociaal creatief…’’ “Als ik nadenk over een ideale Iris: stageplek, dan zou iken het Juliette vult aan: “Je bent ook erg liefste een jaar willen meelopen in een tbs-kliniek, dat enthousiast en je staat stevig in lijkt me echt heel vet. Echt doorstuderen zie ik mezelf je schoenen.’’ niet doen, ik wil wel meteen aan het werk als ik klaar knikt: “Ja, dat ben met de opleiding. Al is hetIris studentenleven ookben welik ook. Wat ken je me al goed na drie heel relaxed. weken!’’ Ik vind het wel lastig te zeggen waar ik mezelf later zie werken. Gaandeweg kom je er WAT niet MAAKT alleen JULLIE achter GESCHIKT of VOOR DIT BEROEP? social work wat voor je is, maar ook welke sector het Juliette: “Ik denk dat het wel best bij je past. Een stage in een tbs- of verslavingsklibelangrijk is dat ik mezelf niek lijkt me dus heel vet, maar het is maar de vraag of ben, anders prikt de doelgroep daar dat uiteindelijk een sector is die goed bij me past. Op ook snel doorheen. Ze trappen dit moment is het wel mijn doel voor de toekomst.” niet in toneelstukjes. Soms moet je wel een andere WAT ZIJN EIGENSCHAPPEN VAN EEN GOEDE SOCIAAL WER- houding aannemen. Ik maak bijvoorKER BINNEN DE GGZ? beeld graag grapjes, “Onbevooroordeeld zijn is denk ik heel belangrijk. maar op sommomenten Binnen de verslavingszorg hebmige je natuurlijk eenmoet hoopje iemand ergens serieus op stigma’s. Dat die mensen lui zijn en niet in staat aanspreken. Dan je dat ookmensen wel doen.’’ zijn hun eigen problemen op temoet lossen. Maar

met depressies bijvoorbeeld, moet je voorzichtig benaderen. Een depressie is niet zomaar iets, ook al Beschermd wonen is een denken sommigen dat het gewoon een dipje is waar je regeling vo meer zelfstandig kan wonen vanweg zo even uit kan komen. Wanneer begeleid wonen niet voldoe instelling ofcliënt. wooninitiatief Daarnaast moet je je kunnen inleven in je Alleen begeleid w Hier worden de bewoners intensief o zo kan je iemand echt serieus nemen en werken aan dagelijkse activiteiten. De bewoners een goede oplossing. Mensenkennis en empathie zijn zijn goed, afgekickt van drugs en/of alcoho daarom ook heel belangrijk, maar die gelden voor begeleiding gezorgd bij wonen, eigenlijk voor de gehele gezondheidszorg.’’ financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 25

INTERVIEW

Zo ziet Tony’s leven eruit sinds hij is afgekickt van zijn heftige gokverslaving T

ony is zevenentwintig jaar. Toen hij net achttien was, nam zijn broer hem mee naar het casino. Ze gingen bijna op vakantie en hadden toch niks te doen. Toen won Tony ongeveer tweehonderd euro, een lekker bedrag. Maar dan gaat het mis: na deze ene keer ging Tony steeds vaker naar het casino en raakte hij gokverslaafd.

Tony was elke dag bezig met gokken. ‘‘Ik ging naar het casino of ik speelde online, elke dag. Maar ik had niet altijd geld, dus ik probeerde wel aan geld te komen om te gokken. Als dat niet lukte kon ik niks. Ik heb nog nooit gestolen, maar ik heb het wel serieus overwogen.’’ Tony merkte dat hij echt verslaafd was toen hij er soms niet van kon slapen. Zijn salaris was soms na drie à vier dagen al op. ‘‘Op een gegeven moment had ik zoiets van: ik ben echt verslaafd aan gokken.’’

om clean te blijven is voor Tony heel duidelijk: ‘‘Dat is puur omdat ik nu alles kan doen wat ik wil. Ik heb geld om te gaan en staan waar ik wil.’’ Tony is nog wel eens naar het casino gegaan sinds hij is afgekickt van het gokken. Als hij dan de mensen zag die al hun geld vergokten, voelde hij zich alleen maar krachtig. ‘‘Dat overkomt mij niet meer! Het voelt ideaal om clean te zijn, daar haal ik veel kracht uit. Ik had op dat moment nooit gedacht dat het me zou lukken.’’ Tony is nu een stuk gelukkiger, hij heeft zijn leven op de orde en kan gewoon doen wat hij wil. ‘‘Mijn leven ziet er prima uit.’’ Veel van Tony’s vrienden zijn gokkers. Eigenlijk de meeste wel. Tony denkt zelf dat het puur toeval is. ‘‘Tegenwoordig gokt iedereen wel eens, het is niet echt soort zoekt soort, want ik heb mijn vrienden niet leren kennen door het gokken.’’ Tony denkt niet meer zo vaak aan zijn verslaving. ‘‘Af en toe als een collega bijvoorbeeld laat zien dat ‘ie veel geld heeft gewonnen met toto, dan denk ik er wel even aan hoor.’’ Maar hij is niet bang voor een terugval. ‘‘Ik geloof wel in een terugval, maar onder een terugval versta ik niet dat je bijvoorbeeld een keer teruggaat naar het casino.’’ Voor Tony voelt het pas als een terugval als hij de week erna weer gaat, en die week daarna nog een keer. ‘‘Maar als ik een keer met vrienden naar de stad ga en iemand wil naar het casino, ga ik gewoon mee. Ik kan dan spelen en denken: nou, oké, dat was leuk en ik heb geld gewonnen of verloren. Maar het doet niet meer zoveel met me. Ik word er niet bang van en ik word er niet door geraakt.’’ Af en toe is hij dus nog wel eens naar het casino gegaan, heeft hij gepokerd of heeft hij toto gezet. ‘‘Maar dat is meer gewoon dat ik ook een tientje inzet omdat iedereen het doet en we samen de wedstrijd kijken.’’

“IK HEB SERIEUS OVERWOGEN OM TE STELEN”

‘‘Na een tijdje kwamen mijn ouders erachter en toen ben ik gelijk gestopt, dat ging dus niet uit mezelf.’’ Inmiddels is het een jaartje of zes geleden dat Tony stopte met gokken. Hij denkt dat hij het ook niet had volgehouden om al die jaren te blijven gokken. Financieel gezien dan. ‘‘Ik wilde altijd wel stoppen maar ik had er de kracht niet voor. Van mijn ouders kreeg ik hulp, zij gingen ook mijn financiën controleren. Toen is het gokken abrupt gestopt.’’ Tony zijn gokverslaving had veel invloed op zijn leven. ‘‘Ik had totaal geen vrijheid meer. Je zou denken: waarom niet? Maar dat komt puur omdat mijn vrienden dan leuke dingen gingen doen en ik niet mee kon omdat ik het geld er niet voor had. Ik leefde beperkt, vrienden gingen uit of naar een festival en ik kon niet mee. Bij alles wat ik deed, dacht ik: ik moet spelen. Ik skipte school of ging zelfs eerder weg van werk.’’ De motivatie

“IK HEB DUIZENDEN EURO’S VERGOKT”

MAART 2018 | EXPERIENCE 26

Ergens zal Tony er altijd een zwak voor hebben, zegt hij. ‘‘Dus ik zal niet te vaak moeten gokken. Ik moet altijd in mijn achterhoofd houden: laat je verleden niet

INTERVIEW nog een keer gebeuren. Doe het met mate. En met mate bedoel ik ook écht met mate.’’ Als iemand met toto vierhonderd euro wint, triggert dat Tony nog wel. ‘‘Maar dat is het rotte: je hoort het alleen bij mensen als het goed gaat, maar niet als ze geld verliezen. Dan lijkt het voor de buitenwereld heel goed.’’ Tony heeft vaak gelogen om te kunnen gokken, bijvoorbeeld tegen vrienden. ‘‘Dan had ik met een vriend afgesproken en was ik nog in het casino. Dan zei ik dat ik thuisbleef omdat ik me niet lekker voelde. Ja, wel vaak dat soort dingen. Of dat mensen vroegen of ik meeging ergens heen, maar dat ik dan geen geld had. Of nog een beetje geld, maar daarvan wilde ik dan gokken. Als mijn ouders vroegen wat ik ging doen, zei ik dat ik naar vrienden ging. En dan ging ik naar het casino.’’ In totaal heeft hij duizenden euro’s vergokt. ‘‘Maar als ik de tijd terug kon draaien zou ik alsnog die eerste keer het casino binnen zijn gestapt. Alleen had ik dan tegen mezelf gezegd dat ik moest oppassen.’’ Een advies van Tony aan anderen met een gokverslaving: ‘‘Probeer er echt met mensen over te praten die dichtbij je staan. Mijn leven is zoveel beter geworden. Elke verslaving is slecht. Ik schrok best wel van mezelf: ik had geen geld meer en had bij vrienden honderden euro’s geleend. En ik moest wel aan geld komen. Ik ben er net op tijd mee gestopt, maar voor hetzelfde geld had ik wel een raampje van een auto ingetikt om aan geld te komen.’’ Hij drukt mensen op het hart om echt hulp te zoeken, want alleen is het heel zwaar. ‘‘Al praat je met je ouders of je partner, je hoeft het echt niet alleen te doen.’’

Om zijn identiteit te beschermen wordt Tony niet met zijn eigen naam in dit artikel genoemd. Zijn echte naam en identiteit is bij de hoofdredactie bekend.

INTERVIEW

Dit is waa de vers

uliette is drieëntwint slavingszorg Noord-N eerst een jaar haar einds eindstage ook gelopen b bij Zienn, een opvang vo Benieuwd naar hun erva zij gekozen hebben voor

HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF OMSCHRIJVEN?

Juliette: “Ik ben heel sociaal en sta graag voor een ander klaar. Daarnaast ben ik erg druk en enthousiast, maar ook zorgzaam. Ik denk dat dat in mijn werk terugkomt. Ik werk met veel humor en soms ook sarcasme, dus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis ben. Ik ben echt mezelf.’’ Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ Juliette vult aan: “Je bent ook erg enthousiast en je staat stevig in je schoenen.’’ Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie weken!’’

WAT MAAKT JULLIE GESCHIKT VOOR DIT BEROEP?

REPORTAGE

Koken voor verslaafde daken thuislozen “Marokkaanse soep met Turks brood van een Hollandse lepel, dat is vragen om problemen!” “Dat is geen grapje. Je moet respect voor mij hebben. Jij vieze hoer!”, schreeuwt een vrouw plots. Ze kijkt indringend naar Mariska. Mariska, de vrijwilligster die bij de vrouw stond, loopt snel weg. “Ik maakte alleen maar een grapje tegen haar. Ik zei er nog bij dat het maar een grapje was”, stamelt ze met een aangeslagen blik op haar gezicht. De sfeer bij de Meet Inn, een pandje in een zijstraat van het centrum van Ede, is niet altijd zo grimmig. Meestal is de sfeer heel relaxed, maar af en toe is er een incident. Bij de Meet-Inn worden twee keer per week warme maaltijden uitgedeeld aan de merendeels verslaafde daken thuislozen. Het initiatief, Break-Inn, rust volledig op de schouders van de vrijwilligers die hier elke week tijd en aandacht in steken. Max Paans bedacht dit. Paans is zelf dakloos en verslaafd geweest. Hij weet dus als geen ander waar de daken thuislozen van Ede tegenaan lopen en hij probeert ze te helpen waar mogelijk.

“ZE DIENT JOU TE RESPECTEREN!” Buiten loopt even later een verslaafde daken thuisloze man naar Mariska toe. “Je moet dit echt bij Max melden hoor. Dan gaat hij met haar praten. Jij werkt daar verdomme vrijwillig voor ons. Je geeft haar gratis vreten en schenkt koffie voor haar in. Ze dient jou te respecteren!”, raast hij. Zijn Amsterdamse accent is duidelijk hoorbaar. De geur van de half verbrande joint in zijn rechterhand hangt als een walm om hem heen. “Ach ze is verslaafd dus ze zal haar drugs wel weer gemist hebben vandaag”, constateert de inmiddels gekalmeerde Mariska. MAART 2018 | EXPERIENCE 28

Het pand van Meet-Inn heeft iets weg van een smoezelig maar gezellig buurthuis. Tomatensausrode muren en gordijntjes zorgen ervoor dat de uitgeleefde ruimte een zekere warmte krijgt. De sjoelbakken en dartborden die staan opgesteld langs één van de muren laten zien dat hier altijd ruimte is voor een spelletje. Midden in de ruimte staat een versleten pooltafel waar heel wat potjes pool gespeeld zijn. De geur van vers gekookt eten vindt zijn weg vanuit de keuken het restaurantgedeelte in. “Marokkaanse soep met Turks brood lijkt me echt lekker. Alles wat van ver komt is lekker”, constateert een wat oudere vrouw met een bril op het puntje van haar neus. Ze zit twee barkrukken verderop en leunt met haar ellenboog op de rand van de gebeitste bar. “Nou een appeltaart die van drie weken geleden komt, hoef ik echt niet meer hoor”, lacht de man die aan het uiteinde van de bar zit. De twee oudere mannen die naast hem zitten en Aalt schieten in de lach. De sfeer is relaxed. Iedereen doet zijn of haar eigen ding. Op een versleten zwarte bank in de hoek zit een man met een zwarte muts op zijn hoofd.

REPORTAGE De akoestische gitaar die eerst nog aan de muur hing, heeft hij in zijn handen. Zijn vingers bewegen over de snaren en hij speelt een aantal akkoorden. De muziek galmt door het pandje en doorbreekt het geluid van pratende mensen en de seventies cd die overuren draait.

“WIE IS DIE DAME AAN HET EINDE VAN DE BAR? IS DAT EEN GEZELSCHAPSDAME?” De aanwezigheid van mij, een vrouw die een stukje jonger is dan de gemiddelde bezoeker van de BreakInn, ontgaat de mannen die aan de bar zitten niet. “Wie is die dame daar aan het einde van de bar? Is dat mijn gezelschapsdame?”, grapt een oudere man. Zijn zware stem verraadt zijn rookgedrag. “Nee, zij loopt hier een paar dagen mee”, lacht Aalt. Aan de bar binnen geniet een jong ogende man van zijn kopje koffie. “De rechter had besloten dat ik gedwongen opgenomen moest worden. Ik zou een gevaar zijn voor mezelf”, lacht de man vol ongeloof. Zijn Haagse accent ontgaat niemand.

“VROEGER TOEN IK NOG KLEIN WAS GING IK ALTIJD VAN DIE GROTE BANANEN SUNDAE’S ETEN MET MIJN OPA.” Zelf woont hij in een woongemeenschap in het bos vlakbij Ede. Als hij hierover praat zie je aan zijn gezicht dat hij geniet van de rust die het bos hem geeft, maar hij mist zijn familie wel. Sinds oktober 2017 heeft hij zijn oma niet meer gezien. Ze heeft alzheimer en toen hij haar voor het laatst zag, herkende ze zijn naam niet meer. Hij vraagt zich af of zijn oma hem nu überhaupt nog wel zal herkennen.

INTERVIEW

Over de Break-Inn:

Dit is waa de vers

Elke week op dinsdag en donderdag komt een aantal van deze vrijwilligers bijeen in de Meet-Inn. Een klein pand in een zijstraatje in het centrum van Ede. De vrijwilligers zorgen er samen voor dat de verslaafde daken thuislozen van Ede warm eten krijgen. De ene keer eten ze aardappels met groente en een stukje uliette is drieëntwint vlees de andere keer is het snackdag en eten ze een slavingszorg Noord-N broodje shoarma met sla.

eerst een jaar haar einds

Dit initiatief is enkele jaren geleden opgezet door eindstage ook gelopen b Max Paans, ook wel bekend als Pastor Max. Paans bij Zienn, een opvang vo is zelf verslaafd en dakloos geweest. Hij weet dus als Benieuwd naar geen ander waar de daken thuislozen van Ede mee hun erva zij gekozen hebben voor te maken krijgen.

HOEtachtig. ZOUDENZe JULLIE “Onze kok is een vrouw van eind vindtJEZELF het OMSCHRIJ VEN? erg leuk om te koken. Inmiddels is ze al een poosje Juliette: “Ik ben heel vrijwilligster en elke dinsdag en donderdag kookt ze sociaal en sta graag voor een ander voor de daken thuislozen. De ene keer komt er veer- klaar. ik erg druk en entig man en de andere keer eenDaarnaast mannetje ben of vijftien, thousiast, maar ook zorgzaam. Ik maar elke dinsdag en donderdag staat er een pan denk dat dat in mijn vol eten klaar. Een pan die groot genoeg is om alle werk terugkomt. Ik werk met hongerige mondjes die de deur binnen komen te veel voe-humor en soms ook sarcasme, den,” glimlacht Paans. Dat is wel waar dit initiatiefdus op dat komt wel aardig overeen met gebouwd is. Vrijwilligers en andere ondernemers die hoe ik thuis Ik ben echtMensen mezelf.’’ iets terug willen doen voor de ben. maatschappij. Iris: “Ik ben sociaal die stereotypes doorbreken en wat voor een ander en creatief…’’ Juliette vult aan: “Je bent ook erg over hebben. Zonder deze mensen is het onmogelijk enthousiast en je staat stevig in om dit initiatief staande te houden. je schoenen.’’ Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie weken!’’ “Vroeger toen ik nog klein was ging ik altijd

van die grote bananensundae’s eten met WATdan MAAKT JULLIE GESCHIKT mijn opa. We aten ons allebei helemaal VOOR DIT BEROEP? klem in de bananen met chocoladesaus. “Ik denk dat Mijn opa is op 6 aprilJuliette: 2015 overleden…” Dehet wel belangrijk is dat ik mezelf Hagenees glimlacht bij de gedachte aan zijn ben, de koffie. doelgroep daar opa en roert met eenanders lepeltjeprikt in zijn ook snel doorheen. Zede trappen “Kom, ga ook even wat eten”, commandeert niet in toneelstukjes. Soms oudere vrouw die voor het gezelschap gekookt je wel een andere heeft op een lieve, maarmoet dwingende toon. De houding aannemen. Ik Hagenees staat op van zijn barkruk en volgtmaak de bijvoorbeeld graag grapjes, maar op somvrouw naar een houten tafeltje een paar meter mige momenten moet je iemand verderop. ergens serieus op aanspreken. Dan moet je week dat ook weldedoen.’’ Een diversiteit aan mensen komt elke naar

Break-Inn. Amsterdammers, Hagenezen, mensen uit Ede, maar ook een echte native Amerikaan die afstamt een regeling vo van de indianen. Meestal gaanBeschermd ze goed metwonen elkaarisom, meer zelfstandig kan wonen vanweg maar soms is er een incidentje. De man met het baardWanneer begeleid wonen je zit nog steeds op dezelfde plek aan het uiteinde van niet voldoe instelling of de wooninitiatief begeleid w de bar. Zijn lichtblauwe jas steekt af tegen tomaHier worden de bewoners intensief o tensausrode gordijntjes. Hij lacht even: “Marokkaanse dagelijkse activiteiten. De bewoners soep met Turks brood van een Hollandse lepel, dat is zijn afgekickt van drugs en/of alcoho vragen om problemen!” voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 29

INTERVIEW

Social worker van de toekomst:

LINDA

MEURSING De negentienjarige Linda Meursing is tweedejaars student Social Work. De Drentse loopt op dit moment stage bij een dagopvang, waar zij met dementerende ouderen werkt. Experience vroeg haar naar haar drijfveren, ervaringen en tips.

goed gevoel. De kleine dingetjes zijn vanzelfsprekend voor ons, maar zij zijn daar heel dankbaar voor. Het is niet zo dat ik dit vak alleen voor de dankbaarheid doe hoor, maar het is wel een mooie bijkomstigheid. Een cliënt helpen met een probleem zodat hij zijn normale leven weer een beetje terugkrijgt, dat is waar ik het voor doe.’’

WAAROM BEN JIJ SOCIAL WORK GAAN STUDEREN?

“Vorig jaar liep ik stage bij een woonvorm waar mensen wonen met verstandelijke beperkingen of psychische problemen. Op een activiteitenavond begonnen twee cliënten opeens te vechten. Gelukkig waren er andere begeleiders die ingrepen, maar ik schrok er echt van. Ik zag in één keer de andere kant van die cliënten, ik kende ze alleen als lieve, vriendelijke mensen. Op zo’n moment twijfel je of je er tussen moet springen of juist niet, ik wil zelf ook niet neergeslagen worden natuurlijk. Het is wel een leermoment geweest. De begeleiding is overigens wel goed hoor. Zo heb ik nu op mijn stage protocollen en daarnaast word je goed getraind voor deze situaties.’’

“Het clichéantwoord: Ik wil graag mensen helpen. Dat zit er niet van jongs af aan in, ik wilde vroeger namelijk kapster of makelaar worden. Uiteindelijk ben ik terecht gekomen bij een meeloopdag verpleegkunde. Dat leek mij wel wat maar de vakken daar spraken mij niet aan. Toen ging ik kijken bij Social Work en daar kreeg ik het gevoel dat dit was wat ik wilde gaan doen. Toen ik aan de opleiding begon wilde ik de verslavingszorg in, dat beeld is gedurende de studie wel iets bijgesteld.’’

WAT IS JE MOOISTE ERVARING BINNEN SOCIAL WORK?

“Ik loop nu stage bij een dagbesteding met ouderen met dementie en ouderen die behoefte hebben aan sociale contacten. De dankbaarheid die je daar krijgt geeft een heel MAART 2018 | EXPERIENCE 30

WAT IS JE MEEST NEGATIEVE ERVARING BINNEN SOCIAL WORK?

WAT IS JOUW AMBITIE BINNEN HET VAK VAN SOCIAL WORK?

“De ouderen met dementie hebben mijn hart gestolen. Toen ik aan de

studie begon dacht ik niet aan de ouderen met dementie, door de stage ben ik dat leuk gaan vinden. Je hoort altijd mooie verhalen van mensen die heel enthousiast over die branche zijn. In mijn eerste jaar heb ik mezelf goed leren kennen en ik denk dat ik niet sterk genoeg in mijn schoenen sta voor de psychiatrie en verslavingszorg. Ik houd mij dus niet krampachtig vast aan het idee dat ik dat wil gaan doen. Je moet echt heel goed je mannetje kunnen staan. Ik denk dat ik de cliënten tekort doe als ik kies voor die richting, er zijn anderen die het beter kunnen. De ouderen met dementie zie ik ook niet als een tweede keus, ik ben daar op mijn plek.”

HEB JIJ NOG TIPS VOOR TOEKOMSTIGE SOCIAL WORKERS?

“Volg de hoorcolleges en koop de boeken. Als je niet naar de colleges gaat moet je aan het einde een stap extra zetten. En je hebt ook wel echt wat aan de boeken dus schaf ze aan. Als je de praktijk ingaat is het belangrijk dat je laat zien wie je bent als persoon, durf je maar te laten zien op stage. Soms is het goed om meteen initiatief te nemen. Doe jezelf ook niet anders voor, cliënten prikken er doorheen als jij je anders voordoet. Ze weten dat dat je zwakke plek is en sommige cliënten kunnen je daarop pakken.’’

INTERVIEW

INTERVIEW ander over verslaving, Dit is waa leugens en mensen helpen de vers

Xander is achtentwintig jaar en is vier jaar geleden afgestudeerd van de mbo-opleiding Maatschappelijke Zorg niveau 4. Hij werkt sinds twee jaar “en een paar dagen!’’ als woonbegeleider bij een beschermd woneninstelling van Verslavingszorg Noord-Nederland. ‘‘Ik ben rustig, flexibel, loyaal en een doener. Door mijn empathisch vermogen en de wil die ik heb, ben ik geschikt voor dit beroep. Ik zie graag dat mensen totaal onafhankelijk zijn van middelen en dat ze kunnen functioneren zonder. Ik vind het intensief werk. Je komt erg dicht bij cliënten, direct bij binnenkomst hoor je alle verhalen en die zijn vaak heftig. Ik vind het leuk om te zien dat iemand uiteindelijk re-integreert in de maatschappij, zonder dat hij of zij afhankelijk is van middelen. Vaak zijn het de kleine dingen die er toe doen, zoals kleine gesprekjes als iemand ergens mee zit. Als iemand even steun nodig heeft, vind ik het leuk om daarbij te helpen. De bedankjes die je achteraf krijgt zijn leuk.’’

“VEEL MENSEN DIE VERSLAAFD ZIJN KENNEN GEEN STRUCTUUR EN VEILIGHEID”

‘‘Voor mij persoonlijk is het minder leuk dat je soms veel dingen moet regelen, ik ben nogal een chaotisch persoon, haha. Ik help graag mensen, maar als ze zich niet aan afspraken houden vind ik het wel lastig om iemand gedag te moeten zeggen. Ik wil zo graag helpen en het uiteindelijke doel met cliënten behalen, maar

uliette is drieëntwint slavingszorg Noord-N eerst een jaar haar einds eindstage ook gelopen b bij Zienn, een opvang vo Benieuwd naar hun erva zij gekozen hebben voor

HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF OMSCHRIJVEN?

Juliette: “Ik ben heel sociaal en sta graag voor een ander klaar. Daarnaast ben ik erg druk en enthousiast, maar ook zorgzaam. Ik denk dat dat in mijn werk terugkomt. Ik werk met veel humor en soms ook sarcasme, dus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis ben. Ik ben echt mezelf.’’ Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ Juliette vult aan: “Je bent ook erg enthousiast en je staat stevig in je schoenen.’’ Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie weken!’’

WAT die MAAKT GESCHIKT dat is niet altijd haalbaar. Mensen hierJULLIE wonen, koVOOR DIT BEROEP? men vaak uit een gebroken gezin. Het is een bepaalde Juliette: “Ik Als denk omgeving waarin ze worden grootgebracht. je dat uit het wel belangrijk is dat ik mezelf ben, een ander sociaaleconomisch milieu komt is de kans anders prikt de doelgroep dat je hier belandt ook groter. Dat zie je hier ook, veel daar ookeen snelgroot doorheen. Ze trappen mensen die verslaafd zijn hebben gedeelte niet in toneelstukjes. Soms van hun leven geen structuur en veiligheid gekend. En moet je wel een andere dat zijn de basisdingen die een mens nodig heeft. Ik houding aannemen. Ik maak bijvoorhoop dat ik dat ook kan bieden.’’ beeld graag grapjes, maar op sommomenten moet je iemand ‘‘Een leugen van een cliënt pakmige ik aan door te zeggen: ergens serieus op aanspreken. Dan je houdt mij niet voor de gek maar je hebt jezelf ermee. moet je dat ook wel Ik ga vaak wel de confrontatie aan. Ik denk dat hetdoen.’’

inschatten van een verslaving een stukje cognitief is. Er zit een gedeelte in jouw hersenen dat ervoor zorgt dat Beschermd is een regeling vo je heel impulsief reageert. Op het momentwonen dat er drugs meer zelfstandig kan wonen vanweg voor je neus geschoven wordt, heb je onbewust al een Wanneer begeleid wonen niet voldoe keuze gemaakt voordat je hebt bedacht of je het wil instelling of wooninitiatief doen of niet. Dat is vaak een stukje emotie. Je moet als begeleid w de direct bewoners intensief o beginnend begeleider in ieder Hier gevalworden niet jezelf dagelijkse activiteiten. blootstellen. Niet teveel informatie vrijgeven, je mag De bewoners zijn afgekickt van drugs en/of alcoho best een beetje terughoudend zijn.’’ voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 31

INTERVIEW

“Mijn leven zou heel anders zijn als ik nooit begonnen was” Over hoe vapen een goed alternatief is voor roken MAART 2018 | EXPERIENCE 32

INTERVIEW “Mijn eerste pakje sigaretten kocht ik op het schoolgala, aan het eind van de middelbare school. Dat weet ik nog heel goed. Het was Pall Mall. Na die tijd heb ik dat ook nooit meer gerookt, wat was dàt smerig.” Een half jaar later merkte Jaap Blokker (23) voor het eerst dat hij verslaafd was aan roken. Nu, zeven jaar na zijn eerste sigaret, is hij overgestapt op vapen: e-sigaretten roken. Daar is echter wel een hele verslaving aan vooraf gegaan. MIJN EERSTE SIGARET, HET BEGIN VAN EEN VERSLAVING

“Na een feestje vroeg iemand of ik een sigaret wilde. Ik was toen een jaar of vijftien, zestien. Ik durfde niet te zeggen dat ik nog nooit gerookt had, dus zei ik ja. Vanaf dat moment ben ik er vaker één aan gaan nemen. Het gevoel dat ik echt verslaafd was, kwam pas toen ik wekelijks twee pakjes Camel ging roken. Eerst waren het veel sigaretten op vakantie en daarna ging ik natuurlijk studeren. Toen ging ik echt vast roken. Ik weet nu dat het niet zo was, maar ik dacht toen altijd dat ik op elk moment kon stoppen. Ik hield mezelf voor: ik ben nog jong. Er zijn ook mensen die tot hun zeventigste roken, dus bij mij valt het allemaal wel mee. Ik stop toch wel als ik in de twintig ben.

“JE CREËERT EEN VERSLAVING VOOR IETS WAT JE NOOIT NODIG HAD” Ik heb drie keer serieus geprobeerd te stoppen. Ik heb het alleen nooit langer dan een week volgehouden. Aan de andere kant presteerde ik het wel altijd om minstens twee dagen niet te roken. Dat gaf toch het gevoel dat ik nog wel kon stoppen en dus niet zó verslaafd was. Verder praat je het jezelf ook gewoon aan: ja, die en die zouden ook stoppen, maar die zijn ook weer begonnen, dus het niet mijn schuld. Voor mijn gevoel had ik dan niet gefaald. Psychologisch effect, hè?”

HOE EEN VERSLAVING JE LEVEN VERANDERT

“Mijn leven zou heel anders zijn als ik nooit begonnen was. Ik ben –mede door het roken– goed bevriend geraakt met bepaalde mensen. Dat klinkt misschien raar, maar ik kan het op deze manier het best uitleggen: Toen ik nog geschiedenis studeerde, rookte de helft van de klas wel en de andere helft niet. Ik ging met die eerste groep om. Je gaat toch om het uur even

INTERVIEW

met z’n allen naar buiten, dus vorm je uiteindelijk wel een band. Zonder roken denk ik dat ik met heel andere mensen om was gegaan, of misschien zelfs de studie nog wel had gevolgd. Als ik met de gemotiveerde helft was omgegaan dan. Het is natuurlijk altijd lastig te zeggen, maar ik was misschien nooit begonnen met vast roken als ik nooit met die studierokers was omgegaan.

Dit is waa de vers

Ik heb altijd spijt gehad dat ik ooit begonnen ben. Je uliette is drieëntwint creëert een verslaving voor iets wat je eigenlijk nooit nodig had en uiteindelijk heb je hetslavingszorg alleen maar nodig Noord-N een haar einds omdat je dus verslaafd bent. Jeeerst denkt dat hetjaar ontspanning geeft, maar eigenlijk is heteindstage alleen maar ontspanook gelopen b ning voor de stress die je krijgt als je niet aan het roken bij Zienn, een opvang vo bent. Als ik nooit begonnen was, zou ik die spanning Benieuwd naar hun erva überhaupt nooit gevoeld hebben.”

VAPEN IN PLAATS VAN ROKEN

zij gekozen hebben voor

HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF “Sinds kort heb ik het roken vervangen door vapen: OMSCHRIJ VEN? e-sigaretten roken. Het is minder schadelijk omdat er Juliette: “Ikverpest. ben heel geen teer in zit. Dat is de stof die je longen Insociaal en sta graag voor een ander een e-sigaret zit gewoon vloeistof die verdampt. Er zit klaar. ben ikwaar erg druk nog wel nicotine in, maar dat isDaarnaast puur het stofje je en enthousiast, maar ook zorgzaam. Ik verslaafd aan raakt. Vapen geeft wel een heel ander gedenk dat dat in mijn werk terugvoel. Ik heb nu perensmaak, dus dat verschilt sowieso komt. Ik werk veel humor en al heel veel van de tabakssmaak van een echtemet sigaret. soms ook sarcasme, Ook is de dosis nicotine een stuk lager, waardoor jedus de dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis verslaving langzaamaan af kunt bouwen. ben. Ik ben echt mezelf.’’ Iris:omdat “Ik ben sociaal en creatief…’’ Ik ben overgestapt op e-sigaretten een vriend Juliette vult aan: “Je bent ook erg van mij ook wilde stoppen met roken en we samen een enthousiast en je staat soort middenweg hebben gezocht. Als ik zou blijven stevig in je schoenen.’’ roken terwijl hij gestopt was, zou hij dat echt niet Irisnet knikt: “Ja,dus dat zo ben ik ook. aankunnen. En dat zou vice versa zo zijn, Wat ken je me al goed na drie kunnen we elkaar erin steunen.” weken!’’ ‘HET SCHERPE RANDJE IS ERAF’

GESCHIKT “Het is soms nog wel lastig omWAT nietMAAKT toe te JULLIE geven aan VOOR DIT BEROEP? mijn oude verslaving. Het voelt toch raar om in een “Iktedenk dat het wel groep met allemaal rokers metJuliette: je e-sigaret staan. belangrijk is dat ik mezelf ben, Misschien een beetje sullig zelfs. Dan kun je denken: anders prikt de doelgroep daar dat maakt toch niet uit? Maar het is voor mezelf wel ook snel doorheen. Ze trappen een dingetje. Als je al rookt sinds je een biertje mag in toneelstukjes. Soms doen –destijds nog met zestienniet jaar–, krijg je toch een moet je wel een andere soort image. Nu is dat scherpe randje eraf. Nu zie ik erhoudingben aannemen. maak bijvoorniet meer ‘cool’ uit. Maar gelukkig ik samenIkmet beeld graag grapjes, die vriend, dus accepteren we maar gewoon dat hetmaar er op sommige momenten moet je iemand wat stommer uitziet. ergens serieus op aanspreken. Dan je datrook ook wel doen.’’ Hoewel ik wel ben overgestaptmoet op vapen, ik nog

weleens een gewone sigaret als ik een paar biertjes op heb. De e-sigaret gaat sowieso ook stuk als hij valt, dus Beschermd wonenmet is een regeling vo het is gewoon niet ideaal om hem mee te nemen meer zelfstandig kan wonen vanweg uitgaan. Daarnaast zit ik nog maar in mijn studentenWanneer begeleid wonen tijd, hè? Ik doe het rustig aan, in stapjes. Uiteindelijk niet voldoe instelling of wooninitiatief begeleid w wil ik ook tijdens het stappen niet meer roken, maar Hier worden de bewoners intensief o ik denk dat iedereen die een tabaksverslaving heeft dagelijkse activiteiten. De bewoners wel kan beamen: met drank op is een peuk gewoon het zijn afgekickt van drugs en/of alcoho allerlekkerst.” voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 33

INTERVIEW

Social worker van de toekomst:

Sidney van Hezel Sidney van Hezel is 24 jaar en zit in het tweede jaar van de opleiding Social Work. Op dit moment loopt hij stage bij een verslavingskliniek van VNN. WAAROM BEN JE STAGE GAAN LOPEN BIJ EEN VERSLAVINGSKLINIEK?

‘‘Voornamelijk om de doelgroep. Juist psychiatrie en verslaving spreken mij aan. De mensen waarmee ik nu werk, help ik op het punt waarop zij het meest kwetsbaar zijn. Dat geeft voldoening. Als ze bij mij op de afdeling komen zijn ze net een dag of tien van de drugs af. Op deze afdeling wordt ook meer van ze verwacht, er zijn meer regels. Dat is voor veel cliënten een zwaar moment.’’

HOE ZOU JIJ JEZELF OMSCHRIJVEN?

‘‘Bij vrienden en familie ben ik anders dan binnen het werkveld. Op stage ben ik rustig en geduldig. Thuis bij vrienden ben ik veel extraverter dan tijdens het werk. Ik denk dat dat een stukje onzekerheid is. Je weet thuis en in je omgeving wat mensen van je vinden, op stage is het even afwachten. Cliënten schieten vaak van links naar rechts in hun emoties en vinden snel iets van je. Ik denk dat dat er wel voor zorgt dat ik op stage wat voorzichtiger en rustiger ben.’’

HEB JE IN JE PERSOONLIJKE OMGEVING WEL EENS TE MAKEN GEHAD MET VERSLAVING OF PSYCHIATRIE?

‘‘Wel met psychiatrie, dat is misschien ook wel de aanleiding geweest om zelf anderen te willen helpen. Ik heb situaties meegemaakt waarin de hulpverlener de cliënt niet begreep. Hij sloeg de plank mis waardoor de psychische problemen niet opgelost werden. Ik denk dat het mij kan helpen om het belang in te zien van het begrijpen van de cliënt. Als de gesprekken niet aansluiten bij wat de cliënt MAART 2018 | EXPERIENCE 34

voelt, denk ik niet dat de cliënt daar wat aan heeft.’’

HOE IS HET OM MET MENSEN MET EEN VERSLAVING TE WERKEN?

‘‘Het is een lastige doelgroep, maar ik weet niet of het lastiger is dan andere doelgroepen. Het is een doelgroep waar je veel voldoening uit de kleine dingen kunt halen. Het gebeurt soms dat cliënten vroegtijdig de behandeling staken omdat ze niet willen. Na een x-aantal maanden komen ze dan weer terug omdat ze toch ervaringen en tips hebben meegenomen uit de vorige behandeling. Voor sommige cliënten is het goed om vroegtijdig te stoppen met de behandeling. Vaak zien ze dan zelf dat ze het op hun eigen manier niet volhouden.’’

“IEDERE CLIËNT HEEFT EIGEN VOORKEUREN”

WAT IS JOUW MOOISTE ERVARING BINNEN DIT WERK?

‘‘Er zijn veel mooie momenten, maar het allermooiste vind ik wanneer ik merk dat de cliënten met mij een andere band hebben dan met collega’s. Bijvoorbeeld wanneer ze van mij bepaalde dingen makkelijker aan kunnen nemen. Het kan diverse redenen hebben

waarom ze juist met mij zo’n band hebben. Er werken relatief weinig mannen binnen deze branche, dus als een cliënt makkelijker met mannen praat is de keuze snel gemaakt. Daarnaast zijn er op dit moment veel jonge cliënten, die vinden het vaak prettig om met iemand van hun eigen leeftijd te praten.’’

EN WAT WAS JOUW VERVELENDSTE ERVARING?

‘‘Ik heb wel eens meegemaakt dat een cliënt op kantoor kwam voor een gesprek, en dat die cliënt tussen neus en lippen zei: ‘‘Maar niet met die stagiair.’’ Daar heb ik de cliënt op aangesproken en sindsdien kan ik goed met die cliënt werken. Op dat moment maakte het mij wel onzeker, maar omdat ik hem erop heb aangesproken geeft het juist extra zelfvertrouwen.’’

WAT MAAKT JOU GESCHIKT VOOR DIT BEROEP?

‘’Ik denk dat mijn rustige houding mij geschikt maakt voor dit beroep. Je hebt meer nodig dan alleen die competentie, maar ik merk vaak dat een rustige houding helpt en dat je dan toegankelijker bent voor cliënten. Aan de andere kant zijn er ook cliënten die het prettiger vinden om met drukke medewerkers om te gaan. Iedere cliënt heeft eigen voorkeuren.’’

INTERVIEW

INTERVIEW Net afgestudeerd en meteen een lastige doelgroep:

Dit is waa de vers

ean doet het

Sean is drieëntwintig jaar en werkt sinds kort bij GGZ-instelling Antes in Rotterdam. In december uliette2016 is drieëntwint heeft hij de bachelor Social Work afgerond.slavingszorg Noord-N eerst een jaar haar einds ‘‘Ik zou mezelf omschrijven als een openhartige flapuit die herstel je niet van. Al ben je tien jaar clean en drinkook je één gelopen b eindstage graag wat overheeft voor een ander, maar ook heel goed zijn keer… als je verslavingsgevoelig bent of een verslaving hebt, bij Zienn, een opvang vo grens kan bewaken. Ik heb nu in de gaten dat dit beroep kan je al snel weer terugvallen. Benieuwd naar hun erva gebaseerd is op respect en niet op hoe slim je bent. Je hebt zijverslaving gekozen hebben voor respect voor een ander en op die basis kun je die ander helIk denk dat je best diep zit als je een hebt. Als ik

pen. Ik was op zoek naar werk en toen belandde ik bij Antes in een FACT-team waar wij ambulant werken. Wij hebben in de wijk een kantoor en gaan naar mensen toe of zij komen bij ons. De mensen hier zijn net afgekickt, gaan weer naar huis en vanaf dat moment begeleiden wij ze in hoe ze afgekickt kunnen blijven. Zo gaat het niet altijd in de praktijk: ze kicken af, vallen terug, kicken weer af en vallen weer terug. Ik vind het geweldig om te werken in de verslavingszorg. Het is de hele dag anders, elke dag. Je kan een hele volle agenda hebben, maar zodra er crisis is of mensen lijp gaan moet je er gewoon naar toe. Het is uitdagend werk, veranderend en dynamisch. Ik kick er wel een beetje op. Het zijn gewoon mensen met een verhaal, en soms is dat een beetje een gek verhaal. Ik heb het idee dat deze mensen met real problems zitten: je gaat echt aan de slag met een verslaving.

denk aan wat ik het heftigste vind zeg ik alcohol. Alcohol is HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF erg sociaal geaccepteerd, dus als je alcoholverslaafd bent OMSCHRIJVEN? kom je dat overal tegen. Dat is wel een hele lastige. Als je Juliette: “Ik ben heel sociaal en heroïneverslaafd bent, kom je niet op elke hoek heroïne sta graag voor een ander klaar. tegen, loop één keer een supermarkt in en je ziet alcohol. Je Daarnaast ben ik erg druk en enmaakt wel eens situaties mee waarin mensen zeggen dat ze thousiast, maar ook zorgzaam. Ik niet gedronken hebben, maar als je ze dan laat blazen komen denk dat dat in mijn werk teruger andere cijfers uit. Als je dan het blaasapparaat omdraait komt. Ik werk met veel humor en weten ze al genoeg.

soms ook sarcasme, dus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis Er wordt veel gelogen, maar ik geef altijd aan dat ik werk ben. Ik ben echt mezelf.’’ met de waarheid die zij mij geven. Als je mij niet de waarheid Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ vertelt en wij baseren daarop plannen, gaat het niet lukken. Juliette vult aan: “Je bent ook erg Ik zal ze niet veroordelen en ook niet boos worden als ze lieenthousiast en je staat stevig in gen, dat is nergens voor nodig. De doelgroep is eraan gewend je schoenen.’’ om te liegen om dingen voor elkaar te Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. krijgen. Ik vat dat niet persoonlijk op, Wat ken je me al goed na drie juist omdat het hun proces is. weken!’’

“IK KICK ER WEL EEN BEETJE OP”

Het is niet altijd even dankbaar werk. Mensen zijn vaak onder invloed en willen niet altijd dat jij ze helpt. Daar moet je wel tegen kunnen. Ik kan er wel tegen, ik ben er snel achter gekomen dat je het niet doet voor je eigen succes, en daarvoor moet je het ook niet doen. Jij begeleidt mensen in hun proces en als het goed gaat is dat hun overwinning. Je moet als hulpverlener niet met de eer strijken.

Ik heb wel eens een semi-succesverhaal meegemaakt. Er was een oudere man die de alarmdiensten en crisislijnen ging bellen als hij gedronken had. Hij voelde zich niet geholpen. Ik ben elke week face-to-face en telefonisch contact gaan zoeken met deze man. Dat heeft ertoe geleid dat hij nu minder drinkt en niet meer iedereen belt, omdat hij zich nu geholpen voelt. Het is leuk dat je er kan zijn voor iemand. Een slechte ervaring is dat een vrouw letterlijk anderhalf uur uit de kliniek was en toen opbelde dat ze was gaan drinken. Binnen vijf dagen werd ze door de politie alweer teruggebracht naar de kliniek. Ze heeft toen een langere opname gekregen. Nu is ze thuis en gaat het al een maand goed. Terugvallen is niet erg. Veel mensen willen bijvoorbeeld ook gereguleerd gebruik. Je komt niet van een verslaving af, daar

Als je als jong persoon werkt met deze WAT MAAKT JULLIE GESCHIKT doelgroep, kan dat heel positief zijn. Zo VOOR DIT BEROEP? kan jij wat van hen leren en van hun Juliette: “Ik denk dat het wel levenservaring. Vaak vinden ze dat ook leuk om te delen. Ik belangrijk is dat ik mezelf ben, denk dat je stevig in je schoenen moet staan, dat is belanganders prikt de doelgroep daar rijk. Dat betekent niet dat je overal tegenin moet gaan of dat ook snel doorheen. Ze trappen je geen gevoel moet hebben. Maar je moet wel weten wie jij niet in toneelstukjes. Soms bent en wat voor hulpverlener je wil zijn. Er is bij ons een moet je wel een andere houvrouw die heel moeilijk doet, maar een keer zei ze tegen mij ding aannemen. Ik maak bijvoorop de gang: ‘‘Zo, jij hebt mooie ogen!’’ De eerste paar keer beeld graag grapjes, maar op somaan de telefoon zei ze steeds: ‘‘Jij bent die met die ogen.’’ Ik mige momenten moet je iemand kan bij haar simpele grappen maken en ik zet haar ook wel ergens serieus op aanspreken. Dan eens flink voor lul. Maar ik kan wel tegen haar zeggen: ‘‘Jij moet je dat ook wel doen.’’ komt onze afspraak niet na, dat vind ik niet chill.’’ Je moet dicht bij jezelf blijven, je hoeft niet constant te zeggen: ‘’Oh, wat naar voor u, wat vervelend! Ik begrijp u helemaal.’’ Soms mag je best zeggen: ‘’Jezus, wat kut man. Dit is echt een kutte situatie.’’ Als jong persoon moet je niet zo strikt willen zijn.’’

BeschermdTIP wonen is een regeling vo VAN SEAN meer zelfstandig kan wonen vanweg Probeer tijdens je studie alvast Wanneer begeleid wonen niet voldo de benodigde registraties voor instelling of wooninitiatief begeleid specifieke doelgroepen te beHier worden de bewoners intensief halen (denk aan SKJ voor het dagelijkse activiteiten. De bewoners werken met jeugd en GZ-agoog zijn afgekicktvoor vandedrugs en/of alcoh GGZ) voor begeleiding gezorgd bij wonen, financiën, gezondheid, justitie, vrije ding en scholing en werken. MAART 2018 | EXPERIENCE 35

INTERVIEW

“Ik was zo bang voor hoe ik me zou voelen wanneer ik nuchter was.” Zelfvertrouwen, een euforisch gevoel en helderheid. Cocaïne biedt het allemaal. Dit is waarschijnlijk ook de reden dat velen het witte poeder niet kunnen laten liggen. Cocaïneverslaving komt bij mensen met verschillende leeftijden voor en het loopt voor iedereen anders af. Zo is ook Ingrid van Weeghel (19) ex-cocaïne verslaafde, maar wat voor invloed heeft deze verslaving precies op haar leven gehad?

MAART 2018 | EXPERIENCE 36

INTERVIEW HOE OUD WAS JE TOEN JE VOOR HET EERST IN AANRAKING KWAM MET COCAÏNE?

“De eerste keer dat ik cocaïne aanraakte was ik net veertien. Ik was toen iets langer dan een jaar uit huis geplaatst en blowde toen al heel veel. Ik ging op dat moment met mensen om die veel ouder waren dan ik. Zij konden veel makkelijker aan harddrugs komen. Ik wist wel dat zij harddrugs gebruikten, maar ik heb nooit de behoefte gehad om mee te doen. Ik was er op een gegeven moment helemaal klaar mee toen ik voor de vijfde keer in een jaar moest verhuizen. Ik was ontzettend moe en op een dag kreeg ik op school in de pauze cocaïne aangeboden. Ik heb eventjes getwijfeld, want ik wist wat blowen met me deed en dat cocaïne tien keer verslavender is. Uiteindelijk heb ik het toch gebruikt omdat ik dacht dat ik me beter zou voelen. Ik had me nog nooit zo gevoeld als toen ik voor het eerst gebruikte. Ik kon me concentreren in de lessen en ik was niet meer dat meisje dat altijd een grote mond tegen leraren had. Ik kon me eindelijk focussen en ik was één van de beste leerlingen uit de klas. Ik wist dat ik het beter niet meer kon gebruiken, omdat ik het veel te lekker vond. Dit heb ik een jaar volgehouden. Daarna is het toch misgegaan; ik ben erin doorgeslagen.”

“IK BEN TOEN ZELFS BIJNA VAN HET BALKON AFGESPRONGEN” HOE LANG BEN JE VERSLAAFD GEWEEST?

“Ik ben op mijn dertiende begonnen met blowen. In het begin blowde ik af en toe, maar het duurde niet lang voor ik dit elke avond voor het slapengaan deed. Uiteindelijk liep dit uit op meerdere keren op een dag. Voordat ik naar de afkickkliniek ging, blowde ik gemiddeld vijf keer per dag. Aan cocaïne ben ik anderhalf jaar verslaafd geweest. XTC en speed hebben ook nog een tijdje een rol in mijn leven gespeeld, maar dat gebruikte ik niet dagelijks.

WAT IS DE REDEN DAT JE WILDE STOPPEN MET HET GEBRUIKEN VAN DRUGS?

“Ik woonde op het KTC in Deventer. Ik gebruikte op dat moment al anderhalf jaar cocaïne en wiet. In de weekenden kwamen daar nog andere drugssoorten bij kijken. Ik kreeg in die periode een keer per week bezoek van iemand die controleerde of het op

INTERVIEW

mezelf wonen goed verliep. Ik heb altijd heel goed verborgen weten te houden dat ik zoveel drugs gebruikte, maar toen ik ruim dertig kilo was afgevallen begon het mensen op te vallen dat het allemaal niet zo lekker liep. Mijn KTC-begeleider heeft toen een gesprek geregeld bij een afkickkliniek in Wapenveld. Ze is hier toen ook mee naartoe gegaan, want zelf wilde ik absoluut niet. Ik had er een slecht gevoel bij. Bovendien vond ik het helemaal niet nodig, tot ik op een gegeven moment zoveel drugs had gebruikt dat ik dagen niet kon slapen, uliette is drieëntwint slecht at en in een psychose belandde. Ik ben toen zelfs slavingszorg bijna van mijn balkon afgesprongen, omdat ik dacht Noord-N eerst jaar haar einds dat ik kon vliegen. Gelukkig kwam mijneen begeleider toen toevallig langs en zij heefteindstage me daar weggetrokken. ook gelopen b Dit was voor mij absoluut de druppel.”

Dit is waa de vers

bij Zienn, een opvang vo Benieuwd naar hun erva zij gekozen hebben voor HAD JE VEEL LAST VAN AFKICKVERSCHIJNSELEN? “Ja, heel erg. Ik heb in de wc van de kliniek nog geZOUDEN JULLIE JEZELF bruikt. Hierdoor kwamen mijnHOE afkickverschijnselen OMSCHRIJ VEN? was een pas die avond. Ik kon niet slapen, mijn hoofd Juliette: heel sociaal en grote chaos. Toen ik uiteindelijk in slaap“Ik benben gevalsta graag voor een ander klaar. len, heb ik meteen twee dagen achter elkaar geslapen. Daarnaast ben ik erg druk en enM’n lichaam was kapot. Ik heb ook veel last gehad van thousiast, maar ook zorgzaam. Ik paniekaanvallen, gebrek aan eetlust en zweten. Na een denk dat dat in mijn werk terugtijdje had ik eigenlijk alleen nog last van mijn ADHD, Ik werk met veel humor en omdat ik mijn medicijnen ook komt. niet mocht gebruiken.” soms ook sarcasme, dus dat komt wel aardig overeen met hoe ik thuis ben echt mezelf.’’ HEB JE NADAT JE BENT AFGEKICKTben. NOGIk WEL EENS Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ DRUGS GEBRUIKT? Juliette vult aan: “Je “Toen ik na drieënhalve maand weer weg mocht, gingbent ook erg enthousiast en je staat stevig in het een tijdje erg goed, maar omdat ik zo lang weg was je schoenen.’’ miste ik een deel van mijn sociale leven. Na een maand dat ben viel ik al terug op blowen, maarIris dit knikt: heb ik “Ja, dankzij de ik ook. Wat ken je me al goed nazorg snel onder controle gekregen. Het ging weer na drie weken!’’ fout toen ik bij een tapasrestaurant ging werken. Ik had een hele leuke vriendengroep die ik veel zag, maar JULLIEinGESCHIKT op een gegeven moment kwamWAT ookMAAKT hier drugs het VOOR DIT BEROEP? spel. We gebruikten regelmatig 3-MMC. Ik sloeg hier Juliette: “Ik denk dat het wel helaas in door en ik heb het ook veel gebruikt zonder belangrijk is dat ik mezelf dat mijn vrienden dit wisten. Ik ging in die periode ook ben, anders priktwaar de doelgroep daar vaak naar DEEP. Dat is een technofeestje ook ook snel doorheen. Ze trappen veel drugs werd gebruikt. Toen ik stopte met werken in toneelstukjes. bij het tapasrestaurant, heb ik niet het contact met deze Soms moet je wel andere hououde vriendengroep verbroken. Ik heb me een omringd ding aannemen. met mensen die mij nog wel eens tegenhouden Ik alsmaak ik bijvoorbeeld graag grapjes, drugs wil gebruiken. Mede hierdoor gebruik ik geenmaar op sommige drugs meer, op af en toe blowen na.”momenten moet je iemand ergens serieus op aanspreken. Dan moet je dat ook wel doen.’’

WAT IS JOUW BESTE ADVIES AAN IEMAND DIE NU MISSCHIEN KAMPT MET EEN VERSLAVING?

Beschermd wonen is een regeling vo “Iedere verslaafde heeft een persoon in zijn of haar meer zelfstandig kan leven die aangeeft dat je de verkeerde kant op gaat. wonen vanweg Wanneer begeleid wonen niet voldoe Luister alsjeblieft naar diegene. Ik heb dit twee jaar instelling of wooninitiatief begeleid w niet gedaan, omdat ik dacht dat ik het allemaal wel Hier worden de bewoners intensief o in de hand had. Op een dag kom je er toch achter dat dagelijkse activiteiten. De bewoners diegene gelijk had. Je zal je schamen, maar blijf eerlijk. afgekickt vanzijn drugs Dat soort mensen wil je alleen zijn maar helpen en er en/of alcoho voor begeleiding gezorgd bij wonen, niet om je af te keuren, dus lieg alsjeblieft nooit.” financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 37

DRUGSWOORDENBOEK

Het drugswoordenboek am·fe·ta·mi·ne (de/het; v(m) en o; meervoud: amfetaminen, amfetamines) 1bep. stimulerend middel Wat is het: oppeppend middel in poedervorm of pil Verkoopwijze: in een dichtgevouwen envelopje of als pil Wijze van gebruik: snuiven, slikken, spuiten Werking: sterkere concentratie, onderdrukking van slaap en moeheid Werkingsduur: bij slikken: effect voelbaar na 2030 minuten, bij snuiven: 5-10 minuten, bij spuiten: vrijwel meteen Duur: 5-8 uur Risico’s: angst, achterdocht, wanen, agressie, zelfoverschatting, jeuk (gevoel van beestjes onder de huid), afname van eetlust en uitputting, tandenkrassen en stram gevoel in de kaak (kaakklem), hartkloppingen en oververhitting

co·ca·ï·ne (de; v(m))

1opwekkende drug Wat is het: wit, kristalachtig poeder, witte of gele brokjes (basecoke) Verkoopwijze: in dichtgevouwen envelopje (snowseal, ponypack) en in klein bolletje met plastic eromheen (basecoke) Wijze van gebruik: snuiven, spuiten, roken in sigaret (plofje) of roken in pijp (basecoke) Werking: stimulerend, geeft zelfverzekerd, opgewekt en energiek gevoel, vermindering van honger en vermoeidheid Werkingsduur: effect bijna direct voelbaar Duur: enkele minuten (roken, basen), 10 minuten (spuiten) of 20-60 minuten (snuiven) Risico’s: hartkloppingen, bij snuiven: ontsteking neusslijmvlies, bloedneus en chronische verkoudheid, verwardheid, depressie en achterdocht, bij regelmatig gebruik: gewichtsverlies, angst, agressie en uitputting

GHB (het; o; meervoud: geen meervoud) 1afkorting van: gammahydroxybutyraat oplossing

van een bepaalde stof in water, gebruikt als partydrug Wat is het: kleuren geurloze vloeistof met zoutige smaak Verkoopwijze: in plastic buisje of kleine flacon en als poeder (zeldzaam) Wijze van gebruik: drinken Werking: verdovend, ontspannend, ontremmend, seksueel stimulerend Werkingsduur: effect voelbaar na 15-30 minuten Duur: 3 uur Risico’s: black-out, ademstilstand, misselijkheid, duizeligheid, irritatie en beschadiging slokdarm, bij te hoge dosering: bewusteloosheid MAART 2018 | EXPERIENCE 38

hasj, ha·sjiesj (de; v(m)) 1softdrug, bereid uit de hennepplant: hasj roken wiet (de; v(m)) 1marihuana

Wat is het: bruine, kruimelige of kleverige plak (hasj), bruingroene gedroogde bloemtoppen (wiet) Verkoopwijze: in plastic zakje en als kant-en-klare joint Wijze van gebruik: roken (blowen) in sigaret (sticky, joint) vermengd met tabak of in een waterpijp. Eten, bijvoorbeeld verwerkt in een spacecake. Drinken, in de thee. Inhalen via vaporizer. Werking: ontspannend, versterkt gevoelens en stemming, maakt loom (stoned), kleuren en muziek worden intenser waargenomen Werkingsduur: roken is voelbaar na enkele minuten, eten of drinken is voelbaar na 1-1,5 uur Duur: bij roken: 1-4 uur, bij eten of drinker: 4-12 uur Risico’s: vermindering concentratie- en reactievermogen, schade aan luchtwegen, risico op overdosering bij eten, negatieve psychische gevolgen bij mensen die daar gevoelig voor zijn, misselijkheid, bij hoge dosering: hallucinaties en paniek

lsd (de; v(m))

1afkorting van: lysergsäurediäthylamid een drug die hallucinaties veroorzaakt Wat is het: pilletje of vloeibaar tripmiddel Verkoopwijze: vloeistof, papieren zegeltje waarop vloeibare LSD is gedruppeld (papertrip), klein pilletje, gelatinevierkantjes Wijze van gebruik: Werking: versterkt bestaande gevoelens, geeft visuele hallucinaties, verandering in beleving van tijd en ruimte Werkingsduur: 30-90 minuten (slikken) Duur: 6-12 uur Risico’s: angst, flashbacks, paniek bij te sterkte trip (flippen), psychose

pad·do (de; m; meervoud: paddo’s) 1(populair) paddenstoel die om zijn hallucinerende werking gegeten wordt

truf·fel (de; v(m); meervoud: truffels)

1ondergronds groeiende, eetbare paddenstoel uit Zuid-Europa 2bolletje van zachte chocolade Wat is het: verse of gedroogde paddelstoelen (paddo’s) of knolletjes (truffels) Verkoopwijze: Wijze van gebruik: eten, roken (in gedroogde vorm) Werking: werken op de waarneming, verandering in de ervaring van tijd en ruimte, hallucineren Werkingsduur: na 30-60 minuten Duur: 3-8 uur Risico’s: paniek, angst en verwarring, psychose

COLOFON

COLOFON INTERVIEW

Dit is waa de vers

uliette is drieëntwint HOOFDREDACTIE slavingszorg Julia OnclinNoord-N eerst een jaar haar einds REDACTIE eindstage ook gelopen b Romée Scholten bij Zienn, een opvang vo Ron Mauer Benieuwd hun erva Wouternaar Luijken zij gekozen hebben voor

DIT TIJDSCHRIFT IS GEMAAKT IN SAMENWERKING MET: BESCHERMD WONEN VNN Heerenveen

BREAK-INN Ede

VERSLAVINGSPSYCHIATRIE DIMENCE

EINDREDACTIE HOE ZOUDEN JULLIE JEZELF Nienke Voshart OMSCHRIJVEN? Wieb Schutte

Zwolle, Deventer

Juliette: “Ik ben heel sociaal en sta graag voor een ander klaar. VORMGEVING Daarnaast benCilla ik erg druk en enPeters thousiast, Evelyn maar ook zorgzaam. Ik Karelse denk dat dat in mijn werk terugkomt. Ik werk metDOCENT veel humor en soms ook sarcasme, dus dat komt Karel Smouter wel aardig overeen met hoe ik thuis ben. Ik ben echt mezelf.’’ MAART 2018 Iris: “Ik ben sociaal en creatief…’’ Juliette vult aan: “Je bent ook erg enthousiast en je staat stevig in je schoenen.’’ Iris knikt: “Ja, dat ben ik ook. Wat ken je me al goed na drie weken!’’

ELEOS

Zwolle

LEGER DES HEILS HUIS EN HAARD HET BIJVANK Enschede

OPLEIDING SOCIAL WORK

Hogeschool Windesheim, Zwolle

WAT MAAKT JULLIE GESCHIKT VOOR DIT BEROEP?

Julia Onclin

Romée Scholten

Ron Mauer

Wouter Luijken

Beschermd wonen is een regeling vo meer zelfstandig kan wonen vanweg Wanneer begeleid wonen niet voldoe instelling of wooninitiatief begeleid w Hier worden de bewoners intensief o Nienke Voshart Wieb Schutte Cilla Peters Evelyn Karelse dagelijkse activiteiten. De bewoners zijn afgekickt van drugs en/of alcoho voor begeleiding gezorgd bij wonen, WWW.JOURNALISTIEKZWOLLE.NL/EXPERIENCE financiën, gezondheid, justitie, vrijet ding2018 en scholing en werken. MAART | EXPERIENCE 39