Oorsprong by jouzw

36Armenië neemt lot in eigen handen

14 Marokko:

erven, dat is je goed recht

6 Eens een

Amerikaan, altijd een Amerikaan:

“IK WEET NU WAAR IK VANDAAN KOM”

Colofon

Maak kennis met de redactie van Oorsprong!

JOSEFIEN MATULESSY HOOFDREDACTEUR EN AUTEUR

ELINE BOER ADMIN EN AUTEUR

JULIA ONCLIN VORMGEVING EN AUTEUR

KYLIAN VEENING VORMGEVING EN FOTOGRAAF

LUC DE GROOT EINDREDACTEUR EN AUTEUR

RENSKE LORIJN AUTEUR

THIJS STRUIK EINDREDACTEUR EN AUTEUR

WOUTER LUIJKEN AUTEUR

Hoofdredactioneel

Bepaalt waar je vandaan komt waar je uiteindelijk heen gaat? Toen ik in New York was, sprak ik met scholier Deedee (16) uit de Bronx over hoe zij vroeger gepest werd vanwege haar uiterlijk. Het eerste wat mij aan haar opviel, was dat zij zich niet liet tegenhouden door onzekerheid. Dat ze zich niet voor de gek liet houden om wat andere mensen zeiden. Ik vond het mooi om te zien hoe haar doorzettingsvermogen en zelfvertrouwen haar bestemming bepaalden, ondanks de pesterijen vanwege haar afkomst. Ik vind het een mooi voorbeeld van hoe we onze eigen keuzes maken bij het behalen van onze dromen. Afkomst zegt uiteindelijk wel iets over ‘wat’ je bent, maar je bestemming zegt iets over ‘wie’ je bent. Acteur Tom Hiddleston zei: “Don’t let anyone tell you what you can or can’t do. Prove the cynics wrong. Pity them for they have no imagination. The sky is the limit, your sky, your limit. Now. Let’s dance.” Deze quote inspireerde mij enorm. We kennen obstakels die ons tegenhouden om onze dromen te bereiken. Mijn grootste obstakel was en is soms nog steeds onzekerheid. Vroeger dacht ik nog weleens dat het mijn afkomst was. Dat ik iets niet kon doen, zoals voetballen en klimmen in bomen, omdat ik bijvoorbeeld een meisje was. Het was toen ik stopte met mijn vorige studie dat ik realiseerde dat ik dit zelf zo invulde en dat dit niet per se waar is. Niemand heeft me ooit gezegd dat ik iets niet mocht doen omdat ik een meisje was. En daarbij, zelfs als iemand het zou zeggen.. wie zijn zij om dat te bepalen? Er is duidelijk een verschil tussen je belemmerd voelen en daadwerkelijk belemmerd zijn. Bepaalt je afkomst je bestemming? Het is een vraag die ik liever niet voor een ander invul. Dat is ook niet ons doel geweest voor het tijdschrift. We willen je inspireren en hopen je met dit tijdschrift aan het denken te zetten over wat afkomst voor jou betekent en of dat invloed heeft op jouw bestemming. Natuurlijk hebben wij ook ons eigen antwoord op de vraag. Maar dit tijdschrift is voor jou. Jij reist met ons mee om jouw eigen antwoord te vinden. Acteur Tom Hiddleston. Foto door David Titlow.

Uitgelichte artikelen: Hoe bepaalt je uiterlijk je bestemming?

10 Interview: student uit The Bronx. “Iedereen is mooi zoals die is”

Hoe bepaalt je geslacht je bestemming?

14 Interview: erfenissen in

een land als Marokko Erven, dat is je goed recht

Wat als je bestemming op straat ligt?

24 Reportage: de New Yorkse straatverkopers Eens een straatverkoper, altijd een straatverkoper?

Wat als je identiteit verandert?

28 Reportage: secularisatie.

Is de eis om christen te zijn om te mogen werken bij Leger des Heils reëel?

Kun je jouw lot in eigen handen nemen?

36 Reportage: aftreden van

president Armenië. De dag dat het Armeense volk haar lot in eigen handen nam

Inhoudsopgave 6 12

Interview: Amerikaan in hart en nieren

Test: kun jij goed oordelen op basis van uiterlijk?

9 13

16 Column: Ongelijkheid man/ 17 vrouw in Marokko

21 27 31

Vier beroepen waarbij je dagelijks op straat bent

Wat als je identiteit verandert?

Reportage: Sjoelcompetitie in buurtcentrum

22 28 34

36 Reportage: De revolutie van 39 ArmeniĂŤ

Hoe bepaalt je uiterlijk je bestemming?

Hoe bepaalt je geslacht je bestemming?

Wat als je bestemming op straat ligt?

Interview: Majoor Yvonne aan het woord

Reportage: Leger des Heils: eis van deze tijd?

Test: Hoe goed ken jij de vlaggen?

Interview: Migrant in de lage sociale klasse

10 14 18 24 30 35 40

Interview: Vroeger gepest en nu sterker geworden

Interview: Als de broer meer erft dan de zus

Reportage: De weg naar straatmuzikant

Reportage: Voor altijd straatverkoper?

Interview: Melvin geeft hulp die hij gewild had

Kun je jouw lot in eigen handen nemen?

Reportage: Kinderen in Marokko vaker crimineel

Fotoreportage: Behind the American dream

Ga jij met ons mee op zoek naar antwoorden? 5

FOTO: KYLIAN VEENING

Interview

Amerikaan in hart en nieren “Het rare was dat ik me meteen thuis voelde toen ik aankwam in de Verenigde Staten. Alsof ik voor het eerst in een lange tijd weer thuis was.” Evelyn Karelse of eigenlijk Evelyn Johnson Karelse (21) is een vlotte Amerikaans-Nederlandse dame die op haar elfde van Amerika naar Nederland emigreerde. Tien jaar verder en heel wat levenservaring rijker kijkt ze terug op hoe haar Amerikaanse afkomst haar leven heeft beïnvloed en wat haar roots voor haar betekenen.

TEKST: JULIA ONCLIN

“I

k kom oorspronkelijk uit Waunakee, Wisconsin. Dit is een dorp in het Noordwesten van de VS. Daar heb ik de eerste elf jaar van mijn leven gewoond”, vertelt Evelyn. Haar ouders zijn allebei Amerikaan in hart en nieren. Toen ze jong was overleed haar biologische vader. Jaren later trouwde haar moeder met een Nederlandse man. “Gelukkig maar”, zegt Evelyn. Nadat haar moeder getrouwd was met de Nederlandse man verhuisden ze naar Nederland: Evelyn, haar moeder, haar nieuwe stiefvader en haar broertjes en zusjes.

“IK DACHT DAT IK HEEL ANDERS ZOU ZIJN” BIJZONDERE BAND

Ondanks het feit dat Evelyn nu al tien jaar in Nederland woont, heeft ze nog steeds een bijzondere band met de VS. “Mijn oma, oom en neven wonen nog in de VS.” Vorig jaar ging Evelyn voor het eerst in een lange tijd weer terug naar Amerika om haar familie te bezoeken. Ze bezocht daar het huis waar ze geboren is en elf jaar lang gewoond heeft. “Teruggaan naar The States was eigenlijk heel interessant. Ik dacht namelijk dat ik heel anders zou zijn,

omdat ik Europeaans ben.”, constateert Evelyn. Ze dacht dat haar leven in Nederland haar inmiddels al zo veel beïnvloed had, dat ze uit de toon zou vallen in de VS. Niets was echter minder waar. “Het rare was dat ik me meteen thuis voelde toen ik aankwam in de VS. Alsof ik voor het eerst in een lange tijd weer echt thuis was.” Haar trip naar de VS was een eye opener. “Ik weet nu waar ik vandaan kom. Eigenlijk weet ik nu pas waarom ik ben wie ik ben, om even dramatisch te doen.”

“IK ZOU NIET TERUG WILLEN VERHUIZEN NAAR DE VS” INVLOED JEUGD

Ondanks het feit dat Evelyn zich verbonden voelt met de VS twijfelt ze wel of haar jeugd in Amerika haar leven echt beïnvloed heeft. “Toen ik hier net heen verhuisd was, merkte ik wel dat dingen in Amerika anders zijn dan in Nederland: de taal is anders en de cultuur is anders. Bovendien vinden Amerikanen het leuk om mensen te knuffelen, Nederlanders niet. Dat zijn allemaal dingen waar ik aan moest wennen.” Evelyn is echter niet zo Nederlands als ze zelf denkt, ze heeft namelijk aardig wat gewoon-

tes overgehouden aan haar Amerikaanse jeugd.

“HET MAAKT ME ANDERS DAN ANDERE MENSEN” “Ik maak altijd een groot ontbijt. Ik eet gewoon veel als ontbijt. Stel ik maak ontbijt voor mijn vriend, dan is hij altijd heel verrast als hij de hoeveelheid eten ziet die ik klaargemaakt heb. Ik vind het leuk om sandwiches, pannenkoeken en breakfastburrito’s te maken, dat is echt Amerikaans”, lacht Evelyn.

AMERIKA OF NEDERLAND

“Ik zou niet terug willen verhuizen naar de VS. Ik houd van Europa, het schoolsysteem en de vorm van luxe die we in Europa hebben. Teruggaan naar de VS was heel cool hoor, mijn familie weer zien, maar ik denk dat ik Europa zou kiezen en niet Amerika”, antwoord Evelyn. Hoe makkelijk deze keuze van Evelyn ook klinkt voor veel mensen die in hetzelfde schuitje zitten, is de keuze een stuk moeilijker. Ook voor Evelyn blijkt de keuze iets genuanceerder te liggen.

KARELSE OF JOHNSON?

Wederom een dilemma voor Evelyn. Haar oorspronkelijke achternaam is 7

Interview Johnson. Echter toen ze naar Nederland emigreerde met haar moeder, stiefvader en broertjes en zusjes heeft haar nieuwe stiefvader haar geadopteerd. Door deze adoptie kreeg Evelyn automatisch haar stiefvaders achternaam: Karelse. Deze achternaam refereert aan haar leven in Nederland terwijl de achternaam Johnson refereert aan haar jeugd in Amerika. “De laatste tijd denk ik er veel over na om mijn achternaam terug te veranderen naar mijn Amerikaanse achternaam, Johnson. Ik weet alleen niet zeker wat het verschil dan is voor mij. Als ik mijn achternaam terug zou veranderen dan zou ik er wel trots op zijn”, vertelt ze.

“ALS IK ÉÉN VAN DE TWEE NATIONALITEITEN OP ZOU MOETEN GEVEN DAN ZOU IK HET DOEN” DUBBELE NATIONALITEIT

“Mijn dubbele nationaliteit betekent veel voor me. Het maakt deel uit van wie ik ben. Ik denk dat dat hetgeen is wat me speciaal maakt. Nederlands-Amerikaans is niet iets wat je veel hoort. Ik vind het best wel cool.” Doordat Evelyn een dubbele nationaliteit heeft, bezit ze zowel een Nederlandse ID-kaart als een Amerikaans paspoort. Dit houdt in dat als ze binnen Europa reist, ze haar ID-kaart mee moet nemen en dan is ze dus Nederlander. Reist ze buiten Europa dan moet ze haar Amerikaans paspoort meenemen en is ze ineens Amerikaan.

FOTO: KYLIAN VEENING

Evelyn samen met haar zusjes: “De echte Johnson zusjes”

OORDELEN

De dubbele paspoortdiscussie is Evelyn ook zeker niet ontgaan. “Ik denk dat mensen die geen dubbele nationaliteit hebben niet weten hoe het is om er wel één te hebben. Het is niet alsof ik een keuze had toen ik jong was. Ik moest namelijk de Nederlandse nationaliteit aannemen, anders mocht ik niet naar Nederland emigreren. Dus ik denk dat mensen eerst maar eens moeten weten en voelen hoe het is om een dubbele nationaliteit te hebben voordat ze oordelen”, stelt ze. Voor Evelyn is het hebben van een dubbele nationaliteit belangrijk. Het is een manier om haar Nederlanderschap te combineren met haar

Amerikaanse roots. “Mijn dubbele nationaliteit betekent veel voor me. Het maakt deel uit van wie ik ben. Ik denk dat dat hetgene is wat me speciaal maakt. Het maakt me gewoon anders dan andere mensen.”

NEDERLANDER OF AMERIKAAN? “Als ik één van mijn nationaliteiten echt op zou moeten geven dan zou ik het doen. Wel alleen als het echt moet hoor. Ik zou dan denk ik toch wel kiezen voor het behouden van mijn Amerikaanse nationaliteit, sorry. Amerika is gewoon waar ik geboren ben, het is waar mijn hele familie vandaan komt, het is waar mijn naam vandaan komt. Het zijn mijn ‘roots’.”

FOTO: KYLIAN VEENING

Evelyn met haar stiefvader op haar eerste schooldag in Amerika

Rubriek: uiterlijk

Hoe bepaalt je uiterlijk je bestemming?

Op onze zoektocht naar de invloed die je afkomst heeft op je bestemming zijn we erachter gekomen, dat je uiterlijk een rol speelt. Hoe je eruitziet is in de maatschappij van vandaag de dag belangrijk. We beoordelen mensen die we voor het eerst zien en spreken op hun uiterlijk nog voordat ze ook maar een woord gezegd hebben. Ook kan je uiterlijk een rol spelen in de carriĂ¨re die je later krijgt. Een studente uit de Bronx, New York vertelt hoe zij aankijkt tegen de invloed die je uiterlijk op je leven heeft. Ook kun je je eigen vooroordelen testen door deel te nemen aan de quiz! Dus sla de bladzijde om en lees verder.

“JE BENT ZOALS JE BENT, DUS BLIJF JEZELF”

Deedee bij een van de speeltuinen in de Bronx

Interview

“Iedereen is mooi zoals die is” Deedee (16) zit op de middelbare school in de Bronx. Als jongere in een volkswijk heeft zij de droom om later kinderarts te worden, zodat zij later kinderen of veteranen/soldaten kan helpen. Zelf werd ze als kind gepest om haar uiterlijk en afkomst. Tegenwoordig voelt ze zich hier juist sterk door. “Ik werd gepest omdat ik er anders uitzag, maar iedereen ziet er anders uit. Je moet iemand niet anders behandelen omdat diegene niet op jou lijkt. Iedereen is mooi zoals die is.”

TEKST EN BEELD: JOSEFIEN MATULESSY

oe belangrijk is zijn zoals je bent voor jou? “Ik vind het heel belangrijk. Er zijn zoveel mensen die zich anders voelen dan de rest en die zich daardoor heel onzeker voelen. Maar ik vind dat iedereen mooi is. Iedereen is hetzelfde op een andere manier. We komen allemaal van dezelfde plek, we hebben allemaal dezelfde voorouders. We zijn allemaal mooi. Het maakt niet uit of je lang haar of kort haar hebt, of je dik of dun bent: we zien er allemaal op een andere manier mooi uit. Ken je veel mensen die zich onzeker voelen? “Ik ken heel veel mensen die zich onzeker voelen. Ze denken dat ze te dun zijn of te dik. Sommige mensen denken dat ze lelijk zijn en dat ze er slechter uitzien dan andere mensen. Ik denk dan: je zou niet afhankelijk moeten zijn van wat andere mensen van je denken. Je zou je altijd goed moeten voelen, hoe je er ook uitziet. God heeft je op een bepaalde manier gemaakt en je zult ermee moeten leven.” Vind je het eerlijk dat mensen anderen anders behandelen vanwege hun uiterlijk? “Nee, ik vind dat helemaal niet eerlijk. Toen ik klein was werd ik gepest vanwege mijn gewicht. Ik zag er niet

uit zoals de anderen. Maar nu zie ik dat iedereen er anders uitziet. Van het moment dat je een baby was tot nu. Je verandert door de tijd heen. Je moet iemand niet anders behandelen omdat ze er anders uitzien dan dat jij eruit ziet.”

Soms zie je er niet eens beter uit. Je ziet er dan nep uit. Je bent zoals je bent, dus blijf jezelf.”

Voel je je nog weleens onzeker over je uiterlijk?

“Ik denk dat ze het deden omdat ik niet hetzelfde was als zij. Ik werd gepest vanwege mijn gewicht en het feit dat ik een afro-Amerikaan was. In Amerika is dat anders. Ik was ook te mager. Vroeger voelde ik me daardoor verdrietig en moest ik huilen, omdat ik me zo anders voelde. Mensen behandelden mij anders.”

“Ik kan me nog steeds wel onzeker voelen vandaag de dag, maar ik kan er gewoon mee leven. Iedereen heeft onzekerheden. Iedereen is anders van elkaar, maar dit hoeft niets te betekenen. Ik kan alles bereiken wat ik wil in het leven.” Waarom denk je dat het belangrijk is om te accepteren hoe je bent? “Het is belangrijk, omdat je nu eenmaal gemaakt bent zoals je bent. Je kunt dat niet veranderen. Sommige mensen proberen wel hun uiterlijk te veranderen, om dat wat andere mensen zeggen. Je kunt jezelf wel veranderen, maar dan ben je jij niet meer. Mensen zeggen dat ze dan mooier zijn, maar ze zagen er beter uit daarvoor, met je eigen schoonheid.” Je bedoelt mensen die plastische chirurgie gebruiken? “Ja, ik vind dat het dat niet waard is.

Waarom denk je dat er kinderen waren die je pestten vanwege je uiterlijk?

Denk je dat het verschilt in de wereld hoe belangrijk je uiterlijk is? “In Amerika is het anders. Als je bijvoorbeeld de enige zwarte persoon bent die er leeft, dan zie je er anders uit. Dan kunnen ze nog weleens staren omdat je er zo anders uitziet. Maar je kleur zegt niets over wie je bent.” Wat zou je willen zeggen tegen mensen die zich onzeker voelen vanwege hun uiterlijk? “Laat niemand je beoordelen om hoe je eruit ziet. Jij bent jij, blijf zoals je bent. Verander niet voor anderen. Wees jezelf, want iedereen is mooi op zijn eigen manier. 11

Quiz

Quiz: oordeel zelf

“Don’t judge a book by its cover” is een gezegde dat je vaak hoort. Maar toch gaat het eerste oor-

deel van veel mensen naar hoe anderen eruit zien. Ziet de ander er verzorgd uit? Ziet die persoon eruit als iemand die ik graag zou leren kennen? Met apps als Tinder en Badoo oordelen veel mensen op het uiterlijk van de persoon die ze te zien krijgen, maar iedereen heeft een eigen verhaal dat je vaak niet kunt zien vanaf de buitenkant. Jij hebt bepaalde dingen gedaan of meegemaakt in je leven waardoor jij je eigen persoon bent geworden met je eigen karakter. Zo ook de personen die je nu ziet op deze pagina. Wij gaan je testen of jij de goede stelling kunt kiezen op basis van hun uiterlijk. Kun je toch beter oordelen dan dat je dacht?

1. Luc: A: Ik was twee seconden verwijderd van een leven met een geestelijke handicap. B: Ik ben geboren in een Nederlands gezin. C: Ik hou van actiefilms.

2. Marjet: A: Ik heb 3 broers B: Ik studeer geschiedenis C: Ik heb een baby van 4 maanden oud

3. Kylian: A: Mijn haar is van nature zwart B: Op deze foto ben ik achttien jaar oud. C: Ik ben groter dan 1,70 meter

4. Josefien: A: Ik doe aan boksen B: Ik heb een relatie C: Ik doe elk jaar aan de Ramadan

5. Daan: A: Eén van mijn ouders komt uit Israël B: Mijn favoriete muziekgenre is trap C: Ik ben opgegroeid zonder huisdieren

6. Evelyn: A: Ik speel sinds mijn zevende American football B: Ik heb pas Nederlands geleerd in groep 7 en ik heb toen VWO gedaan C: Ik studeer bedrijfseconomie

1 A, 2 B, 3 B, 4 A, 5 C, 6 B 12

Rubriek: geslacht

Hoe bepaalt je geslacht je bestemming?

Op onze zoektocht naar hoe je afkomt je bestemming bepaalt, zijn we er ook achter gekomen dat je geslacht invloed kan hebben op je bestemming in het leven. In een land als Marokko hebben vrouwen nog steeds niet evenveel rechten als mannen. Dit zorgt ervoor dat je als vrouw in Marokko minder kansen hebt. Een van de rechten die je als vrouw namelijk niet hebt, is erfrecht. De erfenis gaat naar de man in de familie als een familielid overlijdt. Hoe zorgt je geslacht ervoor dat je bepaalde keuzes in het leven wel of niet kunt maken en hoe ga je daarmee om?

Interview

Erven, dat is je goed recht Wie beslist waar jouw geld naartoe gaat als je overlijdt? Waarschijnlijk heb je nog geen testament opgesteld en beslist de wet dat het geld naar je ouders gaat, maar in de toekomst heb jij dus het heft in eigen handen. Maar wat als je dit helemaal niet zelf kan beslissen en het erfrecht geregeld wordt door je geloof?

TEKST EN BEELD: RENSKE LORIJN

anneer een man overlijdt, heeft de Marokkaanse vrouw in het ergste geval recht op maar één achtste deel van de erfenis. Bestaat de familie nadat de vader overleden is alleen nog uit meisjes? Dan gaat het overige zeven achtste deel naar de rest van de familie. Er moét namelijk altijd een mannelijke erfgenaam zijn, dus het zou dus zomaar kunnen dat het geld terechtkomt bij een verre achterneef. Dit wordt vaak als onrechtvaardig gezien.

Volgens sommige Marokkaanse vrouwen is het erfrecht erg oneerlijk. De afgelopen jaren krijgen zij steeds meer rechten. Een vrouw kan in Marokko tegenwoordig evengoed de kostwinner in huis zijn, maar op het gebied van het erfrecht is er nog steeds geen verandering waar te nemen. Het gelijke erfrecht hoort daar volgens een deel van de Marokkaanse vrouwen ook bij. De vrouw blijft namelijk door het erfrecht afhankelijk van de man. Volgens Kahoula, een

Marokkaans meisje, gaat dit ook niet snel veranderen.

“SOMS VIND IK HET ONEERLIJK DAT ZIJ MEER GELD ERVEN DAN IK, MAAR HET IS DE RELIGIE” “Ik heb twee broers. Soms vind ik het oneerlijk dat zij meer geld erven dan ik, maar het is de religie. Die moeten

we respecteren, zoals jullie in Nederland de wet respecteren. In Marokko volgen wij nu eenmaal de religie. Ik vind het persoonlijk niet gek dat het erfrecht op deze manier in elkaar zit. Als jongen ga je namelijk je eigen familie opzetten en het is dan ook belangrijk dat je hier voldoende geld voor hebt. Als meisje ga je trouwen en dan zorgt je man voor je. Als meisje heb je het geld dus minder hard nodig. Mijn zus heeft een baan, zij is lerares. Wanneer zij haar loonstrookje krijgt, geeft zij dit geld uit aan de spa, schoonheidsproducten en kappersbezoekjes. Als man geef je je geld uit aan meubels en eten. Daarnaast is de relatie tussen broer en zus is in Marokko erg belangrijk. Het is alsof ze één persoon zijn. Je helpt elkaar, want je bent broer en zus. Wie zou je anders helpen als je broer of zus je niet zou helpen? Als je geld nodig hebt, geeft je broer je het geld.

“HET ERFRECHT STAAT IN DE KORAN BESCHREVEN EN HET IS DUIDELIJK: IEDEREEN MOET DOEN WAT DAAR STAAT” Ik denk ook niet dat het erfrecht iets is dat moet veranderen. Dat het op deze manier geregeld is zit me niet dwars. Het erfrecht staat in de Koran beschreven en het is duidelijk: iedereen moet doen wat daar staat. Je kan er niet zomaar over in debat gaan of het veranderen. Ook als je niet gelovig bent moet je dit opvolgen, want de Koran is in Marokko hetzelfde als de wet.” Hoewel Kahoula uitsluit dat er iets gaat veranderen, is de politiek druk in debat over het Marokkaanse erfrecht. De politieke partijen zijn verdeeld over het voorstel om mannen en vrouwen gelijke erfrechten te geven. Er lijkt dus wel degelijk verandering te komen. Vrouwenorganisaties, modernis-

ten en gematigde moslims eisen nu gelijke rechten. Aangezien vrouwen tegenwoordig net zoveel (kunnen) bijdragen aan de inkomsten van het gezin als mannen, verdienen zij ook gelijke erfrechten. Islamisten zien het islamitische erfrecht als een letterlijke toepassing van de ‘goddelijke wet’. Dit is vastgelegd in de Koran en de islamitische geschriften. Volgens deze islamisten is het voorstel een schending van de tradities van het land. Het is bijzonder dat de politieke partijen druk in gesprek zijn over het Marokkaanse erfrecht. Dit komt omdat bijna heel Marokko soennitisch is. Een van de belangrijkste kenmerken van deze islamitische stroming is dat zij geen (her)interpretatie wil van de Koran. Dit moet wel gebeuren als de soennieten het erfrecht willen aanpassen, aangezien het in de Koran omschreven staat.

“HET IS MOGELIJK DAT HET GELD LATER NOG ONDERLING VERDEELD WORDT” In Marokko is er sprake van een staatsgodsdienst. Dit houdt in dat er in een staat één geloof wordt doorgevoerd. Dit geloof wordt dus ook gebruikt voor de wetgeving. In Nederland kun je gewoon lekker zelf beslissen waar je geld naartoe gaat. Wanneer je dit niet doet, gaat het

geld naar je naaste familie. In Marokko hebben de mensen geen mogelijkheid om een eigen keuze te maken. “Het is mogelijk dat het geld later nog onderling verdeeld wordt”, vertelt Yassin. Hij studeert aan de filmacademie en heeft een broer en een zus. Yassin vindt het niet helemaal eerlijk dat het geld op deze manier verdeeld wordt. “Ik zou een deel van het geld dat ik erf aan mijn zus kunnen geven, maar dat zou ik nooit doen. Natuurlijk ben ik bereid om haar geld te geven wanneer ze dit nodig heeft, maar wanneer ze het niet nodig heeft, dan ga ik het ook niet aan haar geven. Natuurlijk is het oneerlijk dat een jongen meer krijgt dan een meisje, maar het is de religie die zegt dat we het op deze manier moeten doen. Soms komt het geld terecht bij een oom of een neef. In dit geval wordt het geld eigenlijk nooit teruggegeven aan de familie. Zij vinden het vaak rechtvaardig, omdat de Koran het erfrecht op deze manier heeft ingericht.” Of het erfrecht gaat veranderen is dus nog een groot raadsel. Wel is het duidelijk dat er binnen de Marokkaanse gemeenschap een grote verandering gaande is op het gebied van rechten voor de vrouw. Er is volop dynamiek, mondigheid en individualisering en dat allemaal in een kader waarin de islam heel erg belangrijk is. 15

Column

Marokko en de vrouw RENSKE LORIJN

en walm van kruiden dringt mijn neus binnen. In de keuken staat de vrouw van ons gastgezin in haar koeienvlekken-gewaad te koken. Ze is al uren bezig om een traditioneel Marokkaans gerecht klaar te maken voor ongeveer vijftien personen. Ze spreekt geen woord Engels, maar doet haar best om met ons te communiceren. Even later komt ze onze kamer binnengelopen en maakt een beweging alsof ze eten in haar mond stopt. Etenstijd. Elias, haar zoon van ongeveer dertig jaar oud, zit rustig televisie te kijken met zijn baby op schoot. Ook zijn vrouw is druk bezig in de keuken. Wanneer de twee grote schalen couscous op tafel staan en de lepels zijn verdeeld, krijgen we het teken dat we mogen gaan eten. De vrouwen van de familie verlaten de kamer en gaan apart van ons eten in de keuken. Elias eet met ons mee. Hoewel alle vrouwen van het gastgezin geen woord Engels spreken, kan Elias zich goed verstaanbaar maken. Ook na het eten blijft hij rustig zitten en doen de vrouwen de afwas. Dit zijn voorbeelden van de ongelijkheid tussen man en vrouw in Marokko. Op de Global Gender Map staan alle landen ter wereld gerangschikt op gelijkheid/ongelijkheid tussen man en vrouw. Marokko staat bijna helemaal onderaan op deze lijst. In Marokko schijnen ze druk bezig te zijn met de gelijke rechten, misschien wel om die reden. In 2005 is het traditionele familieregelement aangepast, gericht op de gelijkheid tussen man en vrouw. Hoewel er in de politiek dus duidelijk een verandering plaatsvindt, heb ik hier weinig van gemerkt. Niet alleen in huis is het verschil tussen man en vrouw te merken. Op straat wordt er naar buitenlandse vrouwen gekeken alsof het attracties zijn. “Hannah Montana,

Shakira, nice ass”, wordt er geroepen naar blonde meisjes. Als je je vormen laat zien betekent dit voor hen dat je seks hebt voor het huwelijk. Dit is voor hun een schande, maar omdat je je lichaam toch al laat zien mogen ze er dan ook uitgebreid naar staren. Dit zorgt er dan ook voor dat je je als vrouw niet helemaal op je gemak voelt wanneer je door de straten van Marokko loopt. Je voelt je bekeken, je wordt nageroepen en nagefloten. Het viel me op dat zelfs kleine jongetjes dit gedrag overnemen. Blijkbaar denken ze dat ze boven je staan. In Rabat zit ik met een van mijn reisgenoten op het strand. De rest van de groep is even naar zee en wij passen op de tassen. Pas als er een jongetje van een jaar of acht naar ons toe komt gelopen, bedenken wij dat het misschien handig was als er een jongen bij ons was gebleven. Hij bestudeert ons kleed uitgebreid en beslist dan dat hij een van onze blikjes Cola moet en zal hebben. “Coca, Coca”, zegt hij terwijl hij met zijn kleine vingertje wijst naar het blikje dat geopend op de grond staat. “No, no, no, go away”, zeggen wij geïrriteerd. Stellig blijft hij staan en begint hij te kijken naar alle tassen die het kleed bedekken. Hoewel het misschien wel zo lijkt, voelt het niet alsof je met twee personen een stuk of tien tassen kan beschermen. Langzaam zetten wij alle tassen zo dicht mogelijk bij ons op de grond neer en zeggen wij boos tegen het kleine jongetje dat hij weg moet gaan. “In een van de blikjes zit nog maar een heel klein laagje Cola”, zegt mijn reisgenoot. We besluiten het kleine beetje Cola aan het jongetje te geven, omdat we ons niet prettig voelen bij de situatie waar we in beland zijn en omdat we willen dat het jongetje weggaat. Wanneer hij vertrekt kijken we elkaar aan. Hij kan er ook niks aan doen dat hij op deze manier is opgevoed.

Rubriek: bestemmingsstraat

Wat als je bestemming op straat ligt? Een ander aspect dat onze aandacht trok, is het aantal mensen dat dagelijks op straat werkt. Met name tijdens onze buitenlandreizen kwamen we vak straatverkopers en straatmuzikanten tegen. We vroegen ons af hoe je uiteindelijk op straat terecht komt. Maar ook bijvoorbeeld mensen die voor het Leger Des Heils werken en dagelijks de straat op gaan om mensen te helpen. Wat beweegt deze mensen en wat als jouw bestemming op straat ligt?

Ilaino speelt op zijn gitaar in Central Park

Reportage

De weg naar straatmuzikant Boven op één van de vele bruggetjes in Central Park klinken de zachte klanken van de snaren van Ilaino’s gitaar. Toeristen en New Yorkers lopen langs, terwijl Ilaino tegen de brug leunt. Zijn gitaar in de hand. Luid zingt en speelt hij voor de toeristen in de hoop er een paar dollars voor terug te krijgen. Hier staat hij de hele dag, in elk seizoen, zeven dagen per week om zijn brood te verdienen.

TEKST EN BEELD: JOSEFIEN MATULESSY

ie de drukte opzoekt in New York City, spot al snel een straatmuzikant. Wereldberoemd zijn de straatmuzikanten die spelen in de New Yorkse metrostations. Een bekend fenomeen is MUNY (Music Under New York). Een organisatie die audities organiseert voor artiesten die willen optreden in de metrostations. De straatmuziek van New York City is al lang geleden een onderdeel geworden van de cultuur. Hip hop, disco, punk rock en salsa muziek hebben allemaal hun roots liggen in New York City. Deze muziek ontstond grotendeels dankzij armere mensen die op straat speelden. In Nederland gaan straatmuzikanten echter op gespannen voet met de gemeentes, winkeliers, ondernemers en bewoners van binnensteden. In de afgelopen jaren hebben vele gemeentes een verbod gegeven op straatmuziek in met name de binnenstad. Zo zijn er in Amsterdam gebieden waar straatmuzikanten niet meer mogen spelen sinds 2012. Maar dit jaar lijkt men zich weer aangetrokken te voelen door straatartiesten. Er is een initiatief gekomen om in de metro’s straatmuzikanten toe te staan, zodat metrogangers kunnen genieten van de muziek. Een idee dat eerder al kwam van Caro Emerald. Zij wil dat we net als grote steden in

het buitenland ook de stad opvrolijken met straatmuziek. In Nederland heerst echter wel de grote vraag, zijn straatmuzikanten bedelaars of kunstenaars?

“IK BEN EEN TIMMERMAN GEWEEST, EEN JURIDISCH MEDEWERKER, EEN STUDENT” Zelf woon ik vlakbij de stad Deventer. Ik kom er graag op zaterdag als er markt is. “Aardbeien, twee euro”, hoor je de marktverkopers roepen. Dit wordt onverstaanbaar als de bekende grote orgel van Deventer langskomt. Die staat om de zoveel tijd op een andere plek en gaat de hele binnenstad door. Ik hoor mensen schreeuwen om elkaar te kunnen verstaan. Het is een lawaai, maar het hoort bij de stad.

Daar ontmoette ik Ilaino. Al twee jaar lang is hij straatmuzikant en speelt hij in Central Park. Zijn doel: Genoeg geld verdienen om een vliegtuigticket te kopen en naar een ander land te trekken. “Ik ben alleen straatmuzikant als ik in New York ben”, legt hij mij in het Engels uit. “Hiervoor heb ik ook heel veel andere dingen gedaan. Ik ben een timmerman geweest, een juridisch medewerker, een student. Ik ben van alles geweest.” Voor Ilaino was straatmuzikant worden de enige optie die hij nog over had. “Ik heb vroeger geprobeerd om te leven met een normale baan, maar het was heel moeilijk om daar te blijven. De reden dat iemand me aannam was om er zelf van te profiteren. Daar hield ik niet van.”

“IK HOU VAN MUZIEK EN DAAROM DOE IK HET”

Voor mij heeft het altijd een bepaalde charme gehad. Voor de bekende Talamini en Albert Heijn zitten ook vaak straatmuzikanten. Van saxofoons tot gitaren. Allerlei instrumenten zijn er elke week te horen. Soms gooien mensen wat centen in de koffer. Ik vraag me dan toch af, waarom worden mensen straatmuzikant? Voor het geld of voor de passie?

Alhoewel dit zijn aanleiding was om straatmuzikant te worden, is het niet zo dat hij het werk niet graag doet. “Ik zou geen straatmuzikant zijn als ik al die andere baantjes niet gedaan had, maar ik hou van muziek en daarom doe ik het. Het is ook gewoon een manier om mijn brood te verdienen.”

Daarom trok ik naar New York, waar duizenden straatmuzikanten de toeristen vermaken in ruil voor wat geld.

Ilaino is niet de enige straatmuzikant die moet leven van het inkomen dat in zijn gitaarkoffer wordt gegooid. 19

Voordat artiest Ed Sheeran beroemd werd, was hij ook een straatmuzikant. Van het geld dat hij verdiende moest hij proberen de dag door te komen. Het is zelfs bekend dat de artiest buiten het Buckingham Palace op straat sliep en twee jaar lang als bedelaar op straat heeft geleefd.

“EEN JONGEN HEEFT ME IN MIJN GEZICHT GESLAGEN” Het bewijst dat het dus niet makkelijk is om als straatmuzikant te leven. Niet alleen het rondkomen is een zorg, maar volgens Ilaino ook hoe je behandeld wordt door de mensen om je heen. “Ik heb mijn rug altijd tegen de reling van de brug aan voor een reden”, vertelt Ilaino. “Ik wil niet dat jongens mij besluipen. Zie je dit?”

Hij opent zijn mond een beetje, daar missen een paar tanden. “Een jongen heeft me in mijn gezicht geslagen. Hij gooide achteraf nog wel wat geld in mijn gitaartas. Dat vond hij blijkbaar grappig.” Vol ongeloof kijk ik hem aan. “Mensen denken dat ze dat zomaar mogen doen. Je kunt me voorliegen, je kunt dingen achter mijn rug om doen, je kan anderen zeggen wat je wilt, maar je raakt me niet zomaar aan. Zo spelen we het niet”, zegt hij. Als ik Ilaino vraag wat de levensles is die hij heeft geleerd als straatmuzikant, zegt hij: “Dat mensen verdomd slecht zijn.” Achteraf zegt hij er wel bij: “Met kinderen is het natuurlijk wel totaal anders. Ik hou ervan als een klein kindje begint te dansen

op mijn muziek. Ze begrijpen de woorden van de muziek niet, maar ze kennen het ritme”, vertelt hij. “Muziek op zichzelf is ook uniek. Het is een manier om te communiceren. Het overtreft barrières van taal, leeftijd, bijna alles. Zelfs op dieren heeft het effect. Muziek is een medium dat woorden gebruikt om te overtuigen, te informeren, te ontmoedigen en aan te moedigen.” Straatmuzikant worden is niet altijd makkelijk. Voor Ilaino was het de enige keuze die hij nog had. Voor anderen is het een weg naar een hoger doel. Straatmuzikant word je in ieder geval niet zomaar. Maar een ding weten we: aan het eind van de dag pakt de muzikant zijn gitaar en gaat weer verder, waarheen dat weet ie nog niet...

Wist je dat?

Vier beroepen van de straat Straatmuzikant is niet het enige beroep waar je de hele dag buiten aan het werk bent. De meest verba-

zingwekkende en verscheidene baantjes zijn te vinden op straat. Heb jij weleens om je heen gekeken in de stad waar er allemaal gewerkt wordt? Hier zijn vier beroepen waar je de hele dag voor op straat bent.

SCHOENENPOETSER

Een beroep dat je misschien in Nederland niet zo snel ziet, maar het is er nog wel degelijk! Schoenen poetsen is een ambacht, niet een simpele bijbaan. Wist jij dat in de crisistijd van 1930 tot 1934 schoenenpoetsen vaak één van de manieren was om toch geld te verdienen? Nog steeds is dit voor sommige mensen een reden om aan dit vak te beginnen. Neem bijvoorbeeld Javier uit Malaga, Spanje, die vanwege de crisis begon met schoenen poetsen om rond te komen. (Wil jij meer weten over Javier? Ga dan naar www.beleefmalaga.nl/schoenenpoetser/)

PARKEERWACHTER

Het zijn mensen die niet bij iedereen geliefd zijn. De parkeerwachters zijn er om te controleren of voertuigen goed geparkeerd staan. Ze werken voor Bureau Stadstoezicht in verschillende steden in Nederland. Soms komt de controle van privé-instellingen.

CHAUFFEUR

Ze werken in een voertuig dat de hele dag op straat te vinden is. Chauffeurs van bussen, taxi’s of trams. De voorwaarden om in Nederland chauffeur te worden zijn streng. Zo moet een Nederlands buschauffeur een Rijbewijs E bij D hebben en een EHBO-diploma. Verder moeten ze een psychologische test doen en moeten ze een chauffeursdiploma en een medische verklaring hebben van een arbo-arts.

STRAATVERKOPERS

Straatverkopers zijn vaak migrant. Als je de taal van het land waar je naartoe verhuisd bent niet spreekt is straatverkoper worden de makkelijkste baan die je kunt kiezen. Het op straat spullen verkopen is al zo oud als de weg naar Rome en het is een erfenis van de Nederlandse kolonisten. Wil je meer weten over straatverkopers? Lees dan onze reportage.

Interview

“Ik voel mij door God geroepen om als officier te leven” Yvonne van Lambalgen trekt als majoor van het Leger des Heils van hot naar her. Om de paar jaar wordt ze overgeplaatst om een nieuw project in goede banen te leiden. Na periodes in onder andere Barendrecht en Hoorn is ze nu gevestigd als leidinggevende bij een buurtcentrum in Amsterdam-Noord.

TEKST EN BEELD: WOUTER LUIJKEN

KRACHTEN BENUTTEN

Ik denk dat ze mij zien als leidinggevende, als de baas. Ik heb er een hekel aan als ze mij hier de baas noemen. We doen het samen, ik doe het niet alleen. Ik voel mij wel de leidinggevende, maar niet de baas. Ik zeg welke kant wij op gaan en hoe wij het gaan doen, maar mijn instelling is: ‘We kunnen dingen met elkaar maken en breken.’ Als ik de baas zou zijn en alles zou gaan volgens mijn idee, dan denk ik dat je mensen heel erg beperkt in wat zij kunnen en willen. In die zin vind ik het meer mijn taak om te ontdekken hoe ik iemand in zijn kracht kan zetten.

Als jij hier binnen zou komen omdat je in de put zit of je weet niet wat je wilt met je leven, dan ga ik vragen wat voor opleiding je hebt gedaan en wat je hobby’s zijn. Als ik dat weet vallen er genoeg dingen te bedenken die aansluiten op je kwaliteiten en persoonlijkheid. Gister sprak ik nog een potentiële vrijwilliger waarvan ik dacht dat hij een perfecte activiteitenleider zou zijn, maar hij ziet dat zelf nog niet. Zo kan ik dus ook mensen helpen.

at de mensen hier van mij vinden? Dat is gelijk een lastige vraag. Ik hoop dat ze mij aardig vinden en dat ze zeggen dat ik het goed doe. Ik denk dat de meningen verdeeld zijn. Ik hou van iedereen hier, maar ik denk wel dat iedereen anders in elkaar zit. De ene persoon kan dingen waarderen en de ander niet. Ik denk zeker dat er mensen zijn die zeggen dat ik meer moet optreden.

Iemand zijn kwaliteiten laten benutten is voor mij niet echt een uitdaging. Als jij aan een ouder iemand vraagt: “Wat heb je altijd voor werk gedaan?” en hij zegt: “Timmerman”, dan ga je daarmee aan de slag. Zo hadden wij een bezoeker die altijd timmerman was en die heeft toen een houten bingobord gemaakt. Zo zet je iemand in zijn kracht. Normaal was hij alleen komen eten of koffie komen drinken. Nu heeft hij iets kunnen doen met zijn kwaliteiten.

OORSPRONG

Ik ben geboren en getogen in het Leger des Heils. Het is een kerk en in die hoedanigheid ben ik binnen

22 FOTO: FACEBOOK YVONNE VAN LAMBALGEN

Interview gekomen. Ik ging altijd met mijn moeder mee. In eerste instantie ben ik opgeleid als verpleegkundige en heb ik jarenlang op de neonatologie IC gewerkt. Dat is een intensive care voor pasgeboren baby’s. Op een gegeven moment voelde ik mij geroepen om samen met mijn man ons leven een andere draai gegeven. Toen hebben wij ons beschikbaar gesteld voor het officierschap. Dat betekent dat je het zelfbeschikkingsrecht uit handen geeft en dat je een opleiding theologie gaat doen. Je wordt daarna uitgezonden binnen het Leger des Heils. Na een aantal jaren in de kerk ben ik hier geplaatst. Het was heel erg wennen, maar ook erg leuk en leerzaam.

“VAN ALLE PLEKKEN WAAR IK BEN GEWEEST WAS DE STAP NAAR AMSTERDAM DE GROOTSTE CULTUURSHOCK” Dit was wel een cultuurshock. Ik ben geboren en getogen in Enkhuizen, daarna heb ik nog in Hoorn en Barendrecht gewoond. Van alle plekken waar ik ben geweest was de stap naar Amsterdam de grootste cultuurshock. Ik heb ook in de regio Rotterdam gewerkt maar hier is het weer compleet anders. De mensen in Amsterdam zeggen wat ze denken en dat pakt niet altijd even goed uit. Daar heb ik nu wel mijn draai in gevonden. Ik heb geleerd dat de mensen die het hardste schreeuwen en het meeste mopperen ook de meest eenzame mensen zijn. Die moet je dus op z’n tijd een knuffel geven. Je hebt mensenkennis nodig om dit te doen. Ik heb een goede jeugd gehad. Ik ben dus niet als cliënt het leger binnen gekomen maar via de kerk. Ik kom uit een gewoon gezin met een broertje en twee hele lieve ouders. Mijn man heb ik ontmoet via het Leger. We zijn mensen zoals ieder ander, alleen is onze kerk het Leger. Ik voel mij echt door God geroepen om als officier te leven. Het is geen baan. Je stelt jezelf beschikbaar en je krijgt daarvoor een toelage voor levensonderhoud. Je moet wel brood kunnen kopen natuurlijk. We doen dit puur uit overtuiging.

HET DOEL

We zijn hier in eerste instantie voor eenzame mensen. Het belangrijkste is dat wij verbindingen leggen, met name onderlinge verbindingen. Eenzaamheid is een groot probleem. Niet alleen in deze regio, maar in heel Nederland. Het is moeilijk herkenbaar en het komt voor in alle lagen van de bevolking en in alle leeftijdscategorieën. Ik weet ook niet of oudere mensen nou echt zoveel eenzamer zijn dan jongeren. Soms ontstaan hier ook relaties, weduwnaars die elkaar vinden. Je ziet ook dat mensen zorgen voor elkaar. Als er iemand ziek is, gaan anderen een maaltijd langs brengen of ze sturen een kaartje.

“ALS WE IETS KUNNEN DOEN AAN DE EENZAAMHEID HIER IN AMSTERDAM-NOORD BEN IK AL HEEL GELUKKIG”

NIET HONKVAST

Als officier verkas je om de paar jaar. Niet alleen van werkplek, maar ook van woonplek. Dat vind ik ook wel de charme van het officierschap, ik ben niet zo honkvast. Ik hou van verandering. Tuurlijk is het moeilijk om je plekje te verlaten, maar ik ga ook graag nieuwe uitdagingen tegemoet. Ik heb ook nooit last van heimwee. Wat ik nog zou willen doen? Mijn hart ligt echt bij de kerk, dus daar zou ik graag weer gaan werken als corps officier. Dat is ongeveer hetzelfde als een dominee, maar in het Leger heb je dan nog meer verantwoordelijk- heden. Het heeft wel veel raakvlakken met wat ik nu doe, maar het is wel een stuk geestelijker. Maar goed, eerst rond ik hier alles netjes af.

Het mooiste vind ik dat je soms erg grote veranderingen in mensen kunt zien. Ze komen hier stilletjes en depressief binnen en na verloop van tijd zie je ze uit hun schulp kruipen. Dan zeggen ze: “Ik heb nu een reden om mijn bed uit te komen”. Dat is schitterend. Onze doelen liggen heel laag. Als we iets kunnen doen aan de eenzaamheid hier in Amsterdam-Noord ben ik al heel gelukkig. Tegelijkertijd heeft eenzaamheid zo’n impact op je leven. Je bent minder gezond en je hebt minder contacten. Er hangt zoveel mee samen. Eenzaamheid bestrijden is een laag doel en tegelijk ook een hoog doel. Het klinkt wel een beetje vaag, daarom zal ik het uitleggen. Kijk, we hebben hier bijvoorbeeld iemand gehad die binnen kwam en geen woord zei. Zij mocht er amper zijn van zichzelf. Toen we een jaar verder waren deed ze mee aan een gespreksgroep en aan spelletjes. Toen zagen wij een ontzettend wijze vrouw waar je lol mee kon hebben en goede gesprekken mee kon voeren. Je zag haar als het ware opengaan. Ze zei ook dat ze niet wist waar ze zou zijn als ze het Leger niet had. 23

Reportage

Eens een straatverkoper, altijd een straatverkoper? “Ik was ook lange tijd straatverkoper in iemands foodtruck. Dit was niet altijd even leuk. Soms kreeg ik boetes van de politie, omdat ik niet precies zoveel centimeter van de stoeprand af stond. Boetes die soms gewoon geheel onterecht zijn”, vertelt Mohamed Aattia. Hij is jaren geleden vanuit Egypte geëmigreerd naar de VS. Hier werkte hij jarenlang als straatverkoper waarbij hij in aanraking kwam met de politie en erachter kwam dat straatverkoper zijn moeilijker is dan het lijkt.

TEKST EN BEELD: JULIA ONCLIN

oetes krijgen van de politie omdat je de regels niet kent. Regels die je niet kent omdat je de taal niet spreekt. Winkeleigenaren die zich ergeren aan de straatverkopers die hun stoepen vervuilen. Mohamed is niet de enige straatverkoper in New York voor wie dit de dagelijkse realiteit is. Naast Mohamed zijn er ruim 20.000 andere straatverkopers in New York. Stuk voor stuk weten ze waar Mohamed het over heeft. Toch is er ook een andere kant aan het verhaal, namelijk de kant van de winkeleigenaren die overlast ervaren van straatverkopers en de klachtencommissie die opgericht is om klachten over straatverkopers te behandelen. Over één ding zijn ze het allemaal eens: er moet iets veranderen.

Op straat je producten proberen te verkopen is al zo oud als de weg naar Rome. Begin 18e eeuw werd het al gedaan in New York. De stad die lange tijd gekolonialiseerd was door de Nederlanders. Het straatverkopen werd dan ook door de Nederlanders geïntroduceerd. Wat begon met het verkopen van mosselen groeide uit tot echte handel van zakjes met fruit 24

tot halalvoedsel en van tassen tot schilderijen; alles wat je zoekt kun je op straat kopen. Toen het op straat spullen verkopen net begonnen was ontstonden er al problemen, met name rondom de hygiëne in de verkoopstalletjes en de locaties waar straatverkopers allemaal mogen staan. Problemen die toen opgelost leken door nieuwe wetgeving, maar nu op hun retour zijn.

ze elke dag foto’s van de New York skyline probeert te verkopen. Zelf is Lei ook migrant: ze is jaren geleden naar Amerika geëmigreerd vanuit China. “De straatverkopers zijn bang voor de politie. De agenten van de NYPD geven vaak te hoge boetes aan straatverkopers, omdat ze niet aan de gestelde regels voldoen. Het is echter niet zo gek dat je de regels en wetten van dat land niet snapt als je de Engelse taal niet spreekt.”

“STRAATVERKOPERS WORDEN VAAK UITGEBUIT”

Lei is naast straatverkoper ook vrijwilliger voor het Street Vendor Project. Dit is een organisatie die straatverkopers juridische steun biedt. Deze organisatie bestaat voor een groot deel uit straatverkopers. De verkopers maken regelmatig een rondje door de wijken van New York om een praatje te maken met alle straatverkopers en hun flyers uit te delen. Vandaag is de wijk SoHo aan de beurt. “Naast de problemen met de politie en de winkeleigenaren die geen straatverkopers op hun stoep willen, worden straatverkopers vaak uitgebuit. De verkoopwagentjes waar ze de hele dag in werken zijn namelijk vaak niet hun eigen bezit.

“Het probleem is dat bijna alle straatverkopers in New York geen woord Engels spreken. Dit komt doordat ze migrant zijn uit bijvoorbeeld Mexico of Costa Rica. Deze migranten zijn vaak nog niet lang in Amerika. Op straat producten verkopen voor een zakcentje is het makkelijkste werk voor iemand zonder opleiding die de taal niet spreekt”, vertelt Lei Bai. Lei is zelf straatverkoper in New York. Zij is de vrouw die je op de hoek van 7th Avenue vindt in haar stalletje waar

FOTO: STREET VENDOR PROJECT

Reportage Ze werken voor iemand anders die wel een vergunning heeft. Deze eigenaren behandelen de verkopers vaak slecht. Ze krijgen geen pauze, verdienen weinig en de hygiëne is vaak slecht”, constateert Lei terwijl ze een stapeltje flyers uit haar tas haalt.

“ALLEEN NIEUWE WETGEVING VORMT EEN OPLOSSING” “Ik werkte eerst ook in de foodtruck van iemand anders. Nu heb ik mezelf omhoog gewerkt. Ik spreek vloeiend Engels en ik ben nu eigenaar van mijn eigen foodtrucks. Dat is iets wat helaas niet veel straatverkopers ooit kunnen zeggen”, vertelt Mohamed. Het geraas van de metro overstemt het geluid van zijn stem. Zijn werk als straatverkoper bracht hem naast zijn eigen foodtruck nog een heel ander soort geluk, namelijk liefde. Hij ontmoette zijn huidige vrouw toen hij haar een hotdog verkocht. Naast de liefde en een eigen foodtruck bracht de toekomst Mohamed nog iets anders: hij is nu namelijk mede-eigenaar van het Street Vendor Project. Als er problemen ontstaan rondom straatverkopers en er klachten worden ingediend, dan komen deze terecht bij het Vendor Committee. Een comité opgericht om de klachten over en door straatverkopers te behan-

delen. Volgens Michele Birnbaum, mede-voorzitter van het comité, is er een simpele oplossing voor de hele situatie. “Alleen nieuwe wetgeving omtrent straatverkopers vormt een oplossing. Wij vinden dat er nieuwe wetgeving moet komen omtrent locaties waar straatverkopers mogen staan en de uitstoot die ze produceren”, stelt Michele. Ook vindt ze dat er een nieuwe adviescommissie moet komen en een organisatie voor straatverkopers die alles weten over de wetgeving omtrent straatverkopers. Daarnaast zou de samenleving haar steentje bij moeten dragen, alleen dan wordt iedereens zorgen met betrekking tot straatverkopers aangepakt.

“WE MOETEN EEN EENHEID VORMEN” “We hebben al meerdere keren aanbevelingen voor wetten ingediend bij de gemeente. Zij hebben hier echter niks mee gedaan. Zolang de gemeente van New York City niet instemt met deze aanbevelingen gebeurt er namelijk niks”, constateert Michele. Het is een probleem dat zonder medewerking van alle partijen niet opgelost kan worden. Totdat er een oplossing komt voor het probleem is er eigenlijk maar één ding

dat de straatverkopers kunnen doen: zich verenigen en elkaar steunen. “New York is een stad opgericht door migranten. Deze migranten zijn de straatverkopers van vandaag de dag. Toeristen van over de hele wereld komen naar New York vanwege onze migratiegeschiedenis. Je kunt de straatverkopers dus niet zomaar van de straat halen”, stelt Lei. Ze vindt dat een New York zonder straatverkopers eigenlijk geen New York meer is. Alle verschillende migrantengroepen worden namelijk vertegenwoordigd onder de straatverkopers en New York is min of meer gesticht door migranten. “Het enige wat we als straatverkopers kunnen doen is ons verenigen. Als we samen gaan staan en elkaar steunen dan maken we nog een kans. We moeten een eenheid vormen.” Ondertussen blijft Mohamed zijn beste beentje voor zetten. Hij weet dat hij veel geluk heeft gehad. Van net uit Egypte geëmigreerde straatverkoper die tijdens zijn werk zijn huidige vrouw ontmoette tot het hebben van je eigen foodtruck en mede-eigenaar zijn van een straatverkoper organisatie. Hij blijft zijn geluk gebruiken om andere straatverkopers te helpen en hij blijft de mensen die hij tegenkomt inspireren. Als je maar hard genoeg werkt en niet opgeeft dan maak je het vanzelf, of niet?

Rubriek: identiteit

Wat als je identiteit verandert?

Op onze zoektocht naar de invloed die je afkomst heeft op je bestemming zijn we erachter gekomen dat je identiteit kan veranderen. Zo kun je gedurende je leven een ander geloof aannemen. Ook kun je gedurende je jeugd een straatschoffie geweest zijn en inmiddels weer op het rechte pad beland zijn. Dit overkwam Melvin. Als jongere kwam Melvin weleens in de problemen. Nu helpt hij andere jongeren. Als je ouder wordt verandert je identiteit ook. Ouder worden kan namelijk gepaard gaan met eenzaamheid. Hoe kan je identiteit veranderen en wat gebeurt er met je als je identiteit verandert?

Reportage

Moet het Leger des Heils blijven eisen dat hun medewerkers christen zijn? Achterin het industriële pand klinkt geroezemoes door de radio heen. Vier mannen hebben zich verzameld rondom een eikenhouten tafel waar ze met grote precisie microvezeldoeken dubbelvouwen en vervolgens netjes op een stapel leggen. De doeken zouden verderop geniet moeten worden, maar tot grote ergernis van de groep functioneert de machine niet meer. Het lijkt hier een gewone werkplek, maar schijn bedriegt.

TEKST: ELINE BOER

p de ‘50|50-afdeling’ van het Leger des Heils worden mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt geholpen bij het re-integreren. Waar sommige deelnemers al jaren niet meer hebben gewerkt, is het laatste baantje voor anderen korter geleden. Wat opvalt is dat al hun begeleiders christen zijn, want dat is de eis die het Leger des Heils stelt. Voor vrijwilligers geldt deze eis overigens niet. “We willen wel een bruggetje hebben naar mensen van andere culturen, zoals bij de vluchtelingen opvang”, zegt Koos Koelewijn, afdeling directiezaken bij het Leger des Heils.

“MENSEN GELOVEN TEGENWOORDIG MINDER, DUS HOE HARD KUN JE DIE EIS DAN NOG VOLHOUDEN?” Als voormalig directeur van het Leger des Heils heeft luitenantkolonel Ine Voorham dit beleid altijd met overtuiging overgedragen. Enkele jaren geleden vertelde ze aan het Reformatorisch Dagblad dat er in seculiere kring regelmatig kritiek is op het feit dat alleen christenen medewerker mogen zijn bij het Leger. Koelewijn geeft dan ook aan niet zeker te weten of de eis er over dertig jaar nog is. “Het verwatert wat. Mensen geloven tegenwoordig minder, dus hoe hard kun je die eis 28

dan nog volhouden?” Evelien van Wijk, communicatieadviseur bij het Goodwillcentrum van het Leger des Heils in Amsterdam, benadrukt dat deze mening niet overeenkomt met hoe het Leger des Heils er tegenover staat. De organisatie staat dus voor een dilemma: of ze houden de eis met het risico dat het Leger niet groter kan worden, of ze schrappen de eis om ook in de toekomst aan de hulpvraag te voldoen. In de biologische tuin in Amsterdam-Noord is het rustig. In de verte zijn twee stagiaires bezig in de tuin. Naast één van de kassen hangt een man gekleed in een oversized sweater en een vervallen spijkerbroek op een rollator. Met trillende handen lurkt hij aan zijn sigaret. De man tuurt gespannen naar het groepje mensen dat zich naast de kassen heeft verzameld. Eén van de arbeidstrainers zegt lachend dat alle problemen van de deelnemers in tuintaal worden besproken, waarop de rokende Amsterdammer roept: “Als ik deze tuin niet had gehad, was ik in de goot beland!” Hij zwaait er nog net niet met zijn vinger bij. Ondanks het feit dat het Leger des Heils een christelijke zorginstelling is, merken de deelnemers op de ‘50|50-afdeling’ weinig van het geloof. Zo moeten ze op Witte Donderdag en Goede Vrijdag gewoon aan het werk en wordt er niet

meer gebeden voor het eten. Volgens communicatieadviseur Evelien van Wijk draait het werk van het Leger in de eerste plaats om het bieden van goede dagbesteding, niet om evangelisatie. “Uit onze daden moet de liefde van God blijken, niet uit onze woorden.” Dat bidden niet langer verplicht is, betekent niet dat medewerkers per definitie hun geloofsovertuigingen voor zich houden. Het verschilt per medewerker hoe aan het geloof invulling wordt gegeven. Op andere afdelingen binnen het Leger wordt bijvoorbeeld wel eens gevraagd of een medewerker voor hen wil bidden, vertelt Van Wijk.En één van de arbeidstrainers bij de biologische tuin van het Leger des Heils zegt dat “je wel over God mag vertellen, maar wat de deelnemers aan onze projecten ermee doen is aan hen.”

“IK VIND ZE BELANGRIJK ALS TEGENSTEM” Binnen het Leger des Heils lijken de meningen dus verdeeld. Ook al staat het duidelijk op de website bij de missie van het Leger dat de opdracht het prediken van het Evangelie van Jezus Christus is: de een wil dat vooral via daden doen, de ander gebruikt daar ook woorden voor. Hoe ver je met dat laatste gaat, verschilt van persoon tot persoon.

Reportage Maar waarom is het dan toch zo belangrijk dat de eis overeind blijft? Koelewijn geeft immers zelf al aan dat de eis waarschijnlijk langzaam zal verdwijnen. Spencer Buth, theoloog, vertelt dat het voor hem belangrijk is dat christelijke zorginstellingen christelijk blijven. “Ik vind ze belangrijk als tegenstem. Een geprofileerde zorginstelling kan een tegengeluid laten horen in een tijd waarin medisch-ethische ontwikkelingen erg snel gaan.” De theoloog geeft verder nadrukkelijk aan dat het niet betekent dat er geen goede zorg meer zou zijn in Nederland als christelijke organisaties hun identiteit zouden opgeven. Monique Ratheiser, docent levensbeschouwing en filosofie aan Windesheim in Zwolle, is het met Buth eens. “Het Leger des Heils is een institutie met veel autoriteit. Wanneer ze hun christelijke beginselen verliezen, mis je een stem met autoriteit die een ander geluid kan laten horen. En dat is jammer, want dan denken er heel weinig mensen nog kritisch na over belangrijke vraagstukken. Individuele christenen zijn dan degenen die nog op een zeepkistje

kunnen staan om te zeggen dat ze tegen zijn, maar dat zet niet zoveel zoden aan de dijk.” Koelewijn is het deels met Buth eens. “Je hoort mij niet zeggen dat een niet-christen geen goede hulpverlener kan zijn, maar ik constateer wél dat er een bepaalde sfeer heerst onder onze medewerkers. Ik denk dat die sfeer anders is bij ons dan bij andere organisaties. Het geeft een soort samenbinding. Zo kan ik bijvoorbeeld op maandag aan een collega vragen of hij gisteren naar de kerk is geweest en op die manier een gesprek aanknopen. Maar ik weet ook weer niet zeker of dat voortkomt uit ons christelijke geloof of dat je dat ook op een andere manier binnen een organisatie kunt hebben.”

“OP ANDERE PLEKKEN WORDEN ZE VAAK ‘UITGEKOTST’” Alle vier medewerkers met wie ik voor dit verhaal heb gesproken hopen dat het Leger vasthoudt aan de eis. Maar wanneer is er sprake van secularisatie bij christelijke

zorginstellingen? Buth legt het uit: “Als een van oorsprong christelijke zorginstelling flink geseculariseerd is, zie je dat ze meegaan met het mensbeeld van deze tijd. Dat betekent dat een zorginstelling bijvoorbeeld geen principiële bezwaren (meer) heeft tegen euthanasie. Als een zorginstelling daar bijvoorbeeld géén medewerking aan verleent, kunnen we dus stellen dat de oorspronkelijke christelijke identiteit nog steeds invloed heeft op vraagstukken binnen de organisatie.” Dus de organisatie is niet sterk geseculariseerd. Het Leger des Heils is de laatste halte voor de meeste deelnemers, want op andere plekken worden ze vaak ‘uitgekotst’. Deelnemers kiezen dus niet specifiek vanwege het geloof om naar het Leger te gaan, maar vaak wel om de sfeer. Koelewijn vertelt dat veel deelnemers hebben aangegeven dat ze zich erg veilig en welkom voelen bij het Leger des Heils. De medewerkers werken er vanuit een oprechte religieus gevoede zorg voor de wereld, net zoals Ratheiser dat stelt: “Als het Leger des Heils de eis ooit kwijtraakt en een gewone zorginstelling wordt, wat blijft er dan van over?”

FOTO: LEGER DES HEILS

Interview

“Mij maakt het niet uit wie of wat je bent” Melvin Dijkema is sinds 2004 jongerenwerker bij Raster in Deventer. Als jongerenwerker vind je hem vandaag de dag voornamelijk op straat. Daar helpt hij jongeren door activiteiten te organiseren en begeleiding te bieden. Zelf was hij vroeger ook veel op straat te vinden en had hij soms gewenst dat hij dezelfde steun had gekregen.

TEKST: JOSEFIEN MATULESSY

‘T

oen ik jong was, was ik één van die straatgastjes. Het was lang leve de lol en hoe gekker, hoe beter. Ik heb dingen gedaan binnen de groep die niet door de beugel konden. We zijn ook weleens met de politie in contact geweest. School ging uiteindelijk ook niet goed. Ik wist absoluut niet wat ik wilde worden. Ik heb uiteindelijk toch een keuze gemaakt. Toen ik negentien jaar was, ben ik terechtgekomen bij Sociaal Cultureel Werk. Toen ik vijf jaar was organiseerde ik namelijk graag discootjes en speurtochtjes, en vanuit die ervaring wilde ik daar graag wel iets mee doen. Nu wil ik andere jongeren ondersteunen, zodat zij kunnen voorkomen dat ze dezelfde fouten maken die ik vroeger heb gemaakt. Die begeleiding heb ik zelf als jongere weleens gemist. Een luisterend oor. Iemand die benaderbaar is. Dat hadden we vroeger niet. Wij hadden onze eigen groep en zijn zelf op zoek gegaan. Nu wil ik als jongerenwerker proberen jongeren de goede richting op te sturen in hun reis naar volwassen worden. Dit gaat soms met vallen en opstaan. Zo kenden we een groep jongens die vroeger altijd bezig waren met dansen in het jongerencentrum, nu hebben ze hun eigen dansschool opgezet. 30

Andersom zijn er ook slechtere verhalen. Zo kwam er een paar jaar geleden een jongen af en toe langs in het jongerencentrum. Er waren zorgen rondom de groep waar hij in zat met betrekking tot gebruik van drugs. Op dat moment was er een straatoverval in de wijk geweest. Nooit aan gedacht dat hij hier iets mee te maken kon hebben. Tot de politie op een gegeven moment contact met mij opnam en aangaf dat deze jongen was aangehouden en bekend had. Hij heeft hiervoor een lange gevangenisstraf gehad. Op dat moment was hij nog jong en dacht hij op deze manier makkelijk snel geld te verdienen om zijn verslaving te bekostigen. Hij had nooit nagedacht dat hij de slachtoffers en zichzelf tekende voor het leven. Ik ben in contact gebleven met hem en nadat hij vrij was hebben we elkaar af en toe gezien. Dat is wat ik ook belangrijk vind: dat je naast iemand blijft staan, in de hoop diegene te kunnen inspireren om het goede uit zijn of haar leven te halen en van fouten te leren. Hoe erg deze af en toe ook kunnen zijn voor anderen. In Deventer heb ik voor mijn werk een groot netwerk kunnen opbouwen door de jaren heen. Daarmee hoop ik een klein beetje verschil te maken, zoals bij SportMPower zijn

de kinderen dolblij om een handtekening te krijgen van een speler van Go Ahead Eagles. Dit werk betekent ook veel voor jongeren. Het zorgt ervoor dat ze kunnen meedoen in de maatschappij, in de omgeving en in de buurt. Ik zeg ook altijd: “Niet rondhangen, maar leven.” Verder kunnen ze hun talent ontdekken en dat hoeft niet altijd in school te zijn. Dit kan ook in muziek zijn of in sport. Noem het maar op. Maar ik denk dat het belangrijkste is dat je er ‘mag zijn’. Mij maakt het niet uit wie of wat je bent. Je moet gewoon respect hebben voor elkaar. Je moet kunnen zijn wie je bent. Iedereen ziet de zon opkomen en weer ondergaan.”

FOTO: WEBSITE RASTER

Reportage

Gezelligheid voor eenzame ouderen De sjoelcompetitie staat weer voor de deur. Over een half uurtje gaat het los, maar echt druk is het nog niet. Een handjevol ouderen drinkt in de loungeruimte een kopje koffie of leest Metro. Je zou in Amsterdam de Telegraaf verwachten, maar Metro is gratis. En omdat er natuurlijk niet teveel geld moet worden uitgegeven ligt hier het stationskrantje verspreid over de tafels. Nee, Amsterdam-Noord lijkt niet warm te lopen voor het schuiven met de ronde, houten schijven.

TEKST EN BEELD: WOUTER LUIJKEN

k ben in het Bij Bosshardt in Amsterdam-Noord. Verscholen tussen alle flatgebouwen ligt dit knusse buurtcentrum van het Leger des Heils. Een plek waar jong en oud samen kunnen komen. De jongeren in de wijk laten het centrum links liggen. Het grote aantal scootmobielen dat voor de ingang staat verraad met wat voor leeftijdscategorie men hier van doen heeft. Terwijl buiten het zonnetje doorbreekt is het binnen vooral grijs. De sjoel en rummikubwedstrijden trekken duidelijk geen jongeren aan.

het publiek vrijwel volledig ‘wit’ is. Zeker in een multiculturele stad als Amsterdam zou je toch meer diversiteit verwachten. De 84-jarige Nel, de lolbroek van het stel, doet niet mee aan het sjoelen. Dat vindt ze “niks”. Liever leest ze op het gemak een krantje of maakt ze grapjes met mede-bezoekers. Achter alle gein schuilt echter treurnis: “Ik heb geen zin meer, de lust is eruit. Als ik thuis ben lig, ik alleen maar te slapen. Als het zou kunnen, sliep ik 24 uur per dag. Daarom kom ik hier

in het Bij Bosshardt. Hier heb ik het nog naar mijn zin en hier kan ik lol maken.” Geer en Goor stipten het probleem al eerder aan. Eenzaamheid onder ouderen komt steeds vaker voor en blijft vrijwel altijd onder de oppervlakte. Juist daarom zijn initiatieven zoals dit bij Bossshardt Buurtcentrum zo belangrijk. Je ziet de bezoekers op leeftijd weer opbloeien bij het maken van een praatje. En om even bij de eerder genoemde diva’s te blijven: je waant je soms in een nieuwe Geer en Goor aflevering.

“HIER HEB IK HET NOG NAAR MIJN ZIN EN HIER KAN IK LOL MAKEN” De buurtbewoners kunnen hier terecht voor van alles en nog wat. Een warme maaltijd tegen een kleine vergoeding, activiteiten zoals bingo en rummikub, een kopje koffie of sociaal contact. De bezoekers zijn met name 65-plussers: Weduwes, happy singles en koppeltjes. Opvallend is wel dat 23

Reportage

De Amsterdammers hebben het hart op de tong liggen. Ze hebben directe humor en als iets niet naar wens is laten ze dit duidelijk weten. Het commentaar op de gemaakte tosti van een bezoekster spreekt tot de verbeelding. “Niet te vreten dit ding”, roept ze ons toe terwijl ze de ‘croque monsieur’ vakkundig de prullenbak inschuift. Ook collega Kevin krijgt te maken met de Amsterdamse directheid. Wanneer hij aangeeft geen energie meer te hebben om schoon te maken krijgt hij het van een dame op leeftijd te horen dat dit door zijn iets vollere lichaam komt: “Dan moet je maar minder eten!” Maar, het zijn wel schatten hoor. De ouderen hebben het hart op de goede plek. Johan (88), die zojuist de sjoelcompetitie glansrijk heeft gewonnen, vertelt waarom hij hier al een paar jaar komt: “Mijn vrouw is jaren geleden overleden. Toen werd hier een sjoelclub opgericht. Ik kom hier niet alleen voor het sjoelen hoor, ik kom ook voor een kopje koffie en leuke contacten. Je wordt hier in de watten gelegd. Ik heb niet heel veel last van eenzaamheid, het is gewoon leuk hier te komen.”

Terwijl de bezoekers nog zitten bij te komen van de spannende wedstrijd loopt Yvonne van Lambalgen enthousiast rond in het buurtcentrum. Ze verplaatst zich van tafel naar tafel voor een praatje met de bezoekers. Yvonne is de baas van dit buurtcentrum. Ze is majoor binnen het Leger des Heils en is drie jaar geleden in dit buurtcentrum geplaatst. “De sleutel tot succes? Ik ben dan wel de leidinggevende, maar we moeten dit met zijn allen laten slagen. Als ik zelf alles ga bepalen zou ik mensen heel erg beperken. Het succes is dat we iedereen in zijn kracht zetten, mensen bewust maken van hun kwaliteiten.”

“EEN MINPUNTJE? DAT IK MIJN TWEE HONDJES NIET MAG MEENEMEN” De sjoelcompetitie zit er al een tijdje op, maar in de hoek van de ruimte zijn er twee dames nog fanatiek aan het spelen. Els en Anne zin niet aan het schuiven met de houten schijfjes, ze zitten rummikub te spelen. Els,

61 jaar jong, komt hier alleen als er rummikub te spelen is: “Ik kan nergens anders rummikubben. Ik wilde zelf een club oprichten maar toen zag ik dat ze er hiermee aan de slag gingen. Daarom kom ik hier.” Anne, die de leeftijd van 71 bereikt heeft, komt echter niet alleen om te rummikubben: “Ik kom hier ook weleens om wat te eten of om een kopje koffie of thee te drinken. Ik kom hier met name voor de gezelligheid en om mensen te ontmoeten. Wat moet je anders? Ik wil niet de hele dag alleen thuiszitten, dan voel ik mij zo eenzaam. Daarom vind ik het zo mooi dat ik hier kan komen. Een minpuntje? Dat ik mijn twee hondjes niet mag meenemen.” Het beeld dat overheerst is de vreugde die de ouderen hier krijgen. Je ziet dat ze opleven wanneer ze hier komen. Ze lachen, kletsen, doen spelletjes en ze vinden hier een luisterend oor. Of het buurtcentrum de eenzaamheid onder de ouderen volledig wegneemt, dat denk ik niet. Het centrum is niet 24 uur per dag open en het personeel komt niet bij hen thuis. Het is misschien niet de oplossing tegen eenzaamheid, maar een mooi initiatief is het zeker. 33

Quiz

Vlaggen van de wereld De redactie van Oorsprong heeft tijdens het maken van dit tijdschrift een aantal reizen gemaakt met als bestemming Armenië, New York, Marokko en Amsterdam. Elk land heeft een eigen vlag en van sommigen weet je direct welk land het is. Misschien omdat je zelf vaak naar dit land bent geweest, omdat je de vlag vaak hebt gezien in films of andere redenen. Nu willen wij jouw kennis testen op het gebied van vlaggen. Kun jij de juiste landen raden bij deze vlaggen?

1. Dit is de vlag van: A) Albanië B) Macedonië C) Kosovo

2. Dit is de vlag van … A) Israel B) Georgië C) Armenië

3. Dit is de vlag van … A) India B) Vietnam C) Thailand

4. Dit is de vlag van … A) Paraguay B) Uruguay C) Chili

5. Dit is de vlag van … A) Nieuw-Zeeland B) Canada C) Australië

6. Dit is de vlag van … A) Noorwegen B) Denemarken C) IJsland

7. Dit is de vlag van … A) Nigeria B) Ethiopië C) Kenia

8. Dit is de vlag van … A) Syrië B) Jemen C) Egypte 1B,2B,3C,4A,5A,6A,7C,8C

Rubriek: lot

Kun je jouw lot in eigen handen nemen? Op onze zoektocht naar de invloed die je afkomst heeft op je bestemming, zijn we erachter gekomen, dat jij je lot in eigen handen kunt nemen. Hierbij kan het gaan om mensen uit een lagere sociale klasse, zoals Ahmed die uit die cirkel proberen te breken. Ook kun je denken aan de Armeense bevolking die bleef demonstreren wat uiteindelijk zorgde voor de aftreding van de Armeense president. Er zijn ook verschillende organisaties zoals die in Marokko die de kansarme jeugd in het land proberen te helpen. Je kunt je lot in principe in eigen handen nemen, maar of je er ook altijd iets aan kunt veranderen is nog maar de vraag. Als je naar Amerika gekomen bent vanwege The American Dream, betekent dit dan ook dat je deze droom, ongeacht wat voor omstandigheden dan ook, waar kunt maken? Wat gebeurt er als je ervoor kiest om je lot in eigen handen te nemem? Kun jij je lot altijd in eigen handen nemen?

De dag dat het Armeense volk

FOTO: EGBERT HERMSEN

haar lot in eigen handen nam

Bepaalt je afkomst je bestemming? In ArmeniĂŤ geldt meestal van wel. Het land zucht al eeuwen onder onderdrukkers en heeft zelfs een genocide doorstaan. Echter, daags nadat ons vliegtuig in Yerevan landde, besloot het volk haar lot in eigen handen te nemen. Wij waren erbij. 37

Reportage

TEKST: LUC DE GROOT

n het restaurant is het rustig. De soort kalmte die je verwacht bij een restaurant met een Michelin-ster. Dit was echter beslist geen sterrenrestaurant. Dit was een taverne. Met vlees. En gestookte drank. Precies wat we nodig hadden na een ochtend op een universiteit. Enkele minuten later is de gehele tafel bedekt met eten. Brood, vlees, kaas. Als je goed zoekt vind je zelfs wat groente, maar vooral drank.

“DE PREMIER IS AFGETREDEN” Vlak na een toost en een korte speech van tolk Armen, staat Hambard, de andere tolk, ineens op. Met haar telefoon in de hand en tranen in de ogen kijkt ze vol ongeloof uit over onze geschrokken gezichten, een enkeling met een stuk brood strak tussen de kaken. “De premier is afgetreden”, zegt ze stilletjes. Zonder verder een woord te zeggen, duwt ze haar stoel naar achteren en rent ze naar buiten. Onthutst worden wij hier achtergelaten.

“HOEVEEL GELUK KUNNEN WE HEBBEN?” Sergzj Sarkisian won in februari 2008 de presidentsverkiezingen in Armenië. Na zijn eerste termijn werd hij in 2013 herkozen. De Armeense grondwet bepaalde dat een president na twee opeenvolgende ambtstermijnen moet terugtreden. Sarkisian besloot echter de grondwet aan te passen, waardoor het presidentschap een ceremoniële functie kreeg en de macht bij de premier kwam te liggen. Hij werd in april, na twee ambtstermijnen, meteen benoemd tot premier. Dit schoot bij de Armenen 38

in het verkeerde keelgat. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot de protesten die wij die dag hadden meegemaakt. Na een week van protest en nadat soldaten van de Armeense strijdkrachten zich aan de kant van de protestanten hadden geschaard, besloot Sarkisian vandaag, op 23 april 2018 af te treden. We kijken elkaar aan. Er gaat maar één vraag door iedereens hoofd: “Hoeveel geluk kunnen we hebben?”. Iedereen staat op en rent naar buiten. Van een leeg restaurant stappen we buiten in een stad waar de pleuris is uitgebroken, in positieve zin. Heel Jerevan lijkt de straat op te zijn gegaan. Er wordt gekust, omhelsd en gehuild. Nu wordt pas echt duidelijk hoeveel dit voor de mensen betekent. Het volk wilde al jaren af van deze premier. Hij stond symbool voor de misstanden in de Armeense maatschappij, waarbij de kloof tussen de armen en rijken alsmaar groter werd. Dat is nu verleden tijd. De mensen zien nu in dat ze macht hebben om een premier te laten aftreden. Wie weerhoudt ze er van om de rest van de regering niet ook omver te werpen? Maar nu eerst feest. Iedereen danst, iedereen zingt. Mannen, vrouwen, kinderen, toeristen. Het is ongelofelijk wat het simpele aftreden van een premier heeft gedaan voor de sfeer in de stad. Waar je overdag de straat af werd getoeterd, word je nu door wildvreemden geknuffeld. Een stroom van mensen loopt dezelfde kant op richting het grote plein. Aangekomen op het plein wordt er feest gevierd. Mannen van alle leeftijden staan op bussen te scanderen naar de massa op het overvolle plein. Hier wachten we op de echte held van de dag: Nikol Pashinyan.

Twee dagen hiervoor had Nikol Pashinyan, leider van deze Armeense revolutie, een afspraak met (ex-)premier Sarkisian. Het onderwerp van het gesprek zou, zo dacht Pashinyan, het aftreden van Sarkisian zijn. Deze afspraak duurde drie minuten. Sarkisian was helemaal niet van plan om af te treden. Als gevolg van dit gesprek begon Pashinyan samen met een groot aantal demonstranten meteen aan een opmars door de straten, waar ze uiteindelijk werden opgewacht door de oproerpolitie. Pashinyan werd gearresteerd en met hem 232 andere demonstranten. Maar vandaag, als gevolg van het aftreden van premier Sarkisian, kwam hij vrij.

“WIJ ZIJN ONOVERWINNELIJK” Wie dacht dat er niet nog meer lawaai gemaakt kon worden op het plein, had het mis. Als Nikol Pashinyan in een stoet het plein op komt rijden, is het feest helemaal compleet. Het plein breekt uit in een luid orkest van gejuich en geklap. Zo ver als ik kan kijken, wappert de Armeense vlag. Als de bus het midden van het plein heeft bereikt, wordt Pashinyan de bus opgeheven en spreekt het volk toe door de wit-rode megafoon in z’n hand: “Trotse burgers van de Republiek van Armenië, jullie hebben gewonnen. Vanaf nu zullen wij de vrijheid, broederschap, rechtvaardigheid en nationale eenheid voelen die wij verdienen. Morgenmiddag om drie uur lopen wij vanaf dit plein naar Tsitsernakaberd om onze gemartelde, afgeslachte en uitgerangeerde mensen te herdenken. Wij zullen nu voor altijd zegevieren. Wij zijn onoverwinnelijk.”

Interview

“In sommige gevallen was anders beter dan wij waren” Ahmed (28) vluchtte als Afghaanse immigrant naar Nederland. Hier probeerde hij zich vervolgens uit de lage sociale klasse omhoog te werken. “Het is niet dat ik mij wil afzetten van mijn verleden, maar ik wil me er niet door laten definiëren. Daarom wil ik mezelf constant blijven ontwikkelen.”

TEKST: ELINE BOER

en lokale basisschool in Drachten was het startpunt van Ahmed’s leven. De nieuwe Nederlandse basisschool betekende voor hem een nieuwe start. Hij hield zich in de eerste jaren bezig met het aannemen van de Nederlandse taal en cultuur. “Een groot deel van mijn klasgenoten was gekleurd. Er werd wel wat gepest, maar niet op grond van huidskleur of cultuur. Ik denk dat dit anders zou zijn geweest als ik op een basisschool zou hebben gezeten in een klein dorpje.”

“IK VOELDE ME NIET VEILIG GENOEG IN DE KLAS” De switch van de basisschool naar de middelbare school was erg pittig voor Ahmed. Het betekende voor hem dat hij van een veilige basis naar een harde omgeving ging. “In de eerste klas moest ik blijven zitten door een samenhang van omstandigheden. Een van de redenen was dat ik niet kon opletten tijdens de lessen, omdat ik mij niet veilig genoeg voelde in de klas. Toen ik het jaar opnieuw deed, merkte ik dat ik harder moest worden. Dat vond ik heel erg lastig.” Ahmeds thuissituatie was moeilijk. Hij bevestigt dat het effect heeft

gehad op de manier waarop zijn leven tot nu toe is verlopen. “Ik wil graag gelijkwaardig zijn aan andere mensen.” Vroeger was niet iedereen gelijk bij Ahmed thuis. “Het gaat om discriminatie die mijn ouders zichzelf hebben opgelegd. Mijn broers, zus en ik leerden dat de Nederlandse cultuur een andere cultuur is dan die van ons. De taal is anders, de mensen zijn anders en in sommige gevallen was anders beter dan wij waren.” Ahmed ging bijna nooit op vakantie. Als hij een uitje had met zijn familie, was het niet fijn. “We leerden om ons af te sluiten voor de omgeving en de toenadering tot elkaar te zoeken. Ik denk dat dit niet met onze Afghaanse cultuur te maken heeft, maar meer met het feit dat we uit een lage sociaal maatschappelijke klasse kwamen.” Ahmed kijkt naar zijn verleden en probeert te accepteren en te waarderen dat dit zijn achtergrond is. “Ik heb niet minder kansen gekregen dan personen uit een hogere sociaal maatschappelijke klasse, maar ik ben ervan overtuigd dat ik er simpelweg nooit op gewezen ben wie ik ben en wat ik kan. En dat ik waardevol ben.” Na alles wat Ahmed in zijn jeugd heeft meegemaakt, probeert hij nu

een voorbeeld te zijn voor jongeren en mensen uit de lage sociale klasse. “Ik heb een HBO studie gevolgd, gewerkt bij een asielzoekerscentrum en bij de Rabobank als financieel adviseur voor bedrijven. Momenteel werk ik als groepsleider bij de GGZ, maar over enkele maanden begin ik met een master bedrijfskunde. Ik heb nu vier maanden om mijn wiskunde daarvoor op te krikken. Maar ik ben heel gemotiveerd, want ik weet wat ik kan.” Ahmed wil dan ook laten zien dat het mogelijk is om je doelen te bereiken. Hij is ervan overtuigd dat, onafhankelijk van waar je vandaan komt, je zelf bepaalt waar je in het leven terecht komt. “Ik heb er jaren aan gewerkt om te worden zoals ik nu ben. Tegenwoordig saboteer ik mijzelf niet meer en ben ik gelukkiger dan voorheen.”

“HET STARTPUNT VAN MIJN LEVEN HEEFT ME GEKLEURD” Ahmed loopt constant tegen het gevoel aan dat hij zichzelf moet bewijzen. Voornamelijk voor zichzelf. “Ik ben nu 28 en ik merk dat het startpunt van mijn leven mij heel erg heeft gekleurd. Dus ik hoop heel erg dat het startpunt van mijn leven niet de rest van mijn leven bepaalt.” 39

Reportage

Marokkaanse problemen: kinderen lachen er niet om Veel lacht hij niet. De ouders van Badr kwamen te overlijden toen hij erg jong was. Inmiddels is hij zestien jaar en woont hij dertien jaar bij Centre Fiers et Forts, een centrum voor kansarme lokale jeugd in bergdorpje Tamesloth. Tussen het puin en de vervallen huizen biedt het opvanghuis kinderen een kans om op te groeien en een toekomst te bouwen. Badr kan is er zeker van: “Als het centrum er niet voor mij was, dan zou ik nu een crimineel zijn.”

TEKST: THIJS STRUIK

ergezocht is de uitspraak van Badr niet. Langdurige droogte zorgt ervoor dat de armoede in het van landbouw afhankelijke dorpje enorm is toegenomen. Kinderen bewandelen al snel het pad van hun ouders. Dat bestaat vaak uit prostitutie, bedelen en stelen. Grote verschillen tussen stad en platteland houden aan. En dat terwijl de overheid haar best doet om dit fenomeen te bestrijden. In 2005 kondigde de koning een nationaal initiatief aan voor de menselijke ontwikkeling. Met een budget van één miljard dollar was het doel om de armoede te bestrijden en kwetsbare groepen te ondersteunen.

kreeg Marokko in 2012 een eervolle vermelding van UNESCO bij de prijs: Confucius Literatuur.

“ZE ZIJN ERG VAAK FINANCIEEL AFHANKELIJK”

De Marokkaanse minister van Financiën erkent de problemen. Van 2010 tot en met 2016 groeide de economie van het land met 3,2 procent. “Dit terwijl er 26 duizend banen zijn gecreëerd”, vertelde de minister tijdens een debat in 2017. Een groot verschil met tien jaar eerder, toen er met een soortgelijke economische groei maar liefst 320 duizend banen gecreëerd zijn. Een belangrijke reden hiervoor is dat de landbouw erg afhankelijk is van de hoeveelheid neerslag. Maar liefst

De afgelopen maand zijn er veel stappen gezet in de bestrijding van de grote armoede in Marokko. De Wereldbank publiceerde een rapport waaruit bleek dat de armoede intussen 2001 en 2014 van 15% naar 5% is gedaald. Ook het analfabetisme in het land is tussen 2004 en 2014 met 10% gedaald. Voor haar inzet 40

Afgelegen dorpjes ervaren echter nog grote problemen. In totaal leeft 40% van de 35 miljoen Marokkanen op het platteland, terwijl er 80% van de armoede te vinden is. De officiële armoedegrens in de afgelegen regio’s ligt op 10%, terwijl meer dan de helft van de Marokkanen zichzelf arm vindt. Dit grote contrast is volgens de Wereldbank vooral te wijten aan de hoge werkloosheidscijfers. Ongeveer 3,5 miljoen Marokkanen werken niet. Onder jongeren is het probleem groter: maar liefst 25% heeft geen bron van inkomsten.

40% van de bevolking is werkzaam in de sector. Droogte zorgt ervoor dat deze banen constant in gevaar zijn. Deze grote problemen zullen blijven aanhouden: de Wereldbank zegt dat de komende jaren de behoefte aan water blijft toenemen.

“HIJ KWAM TERUG VAN SCHOOL MET EEN GEWONDE DUIF” Dat is niet waar de geografische ongelijkheid stopt. Zo is 42% van de inwoners van de afgelegen dorpjes analfabeet. In tegenstelling tot 22% in de grotere steden. Onderwijs is lange tijd niet als prioriteit gezien in Marokko. Kinderen zijn tot hun dertiende verplicht om naar school te gaan. Veel kinderen haken hierna af; ongeveer 56% van de kinderen gaat naar de middelbare school. Niet alleen de geografie is zorgt voor de grote ongelijkheid in het land. De verschillen tussen man en vrouw zijn ook duidelijk aanwezig. Ongeveer 22% van de Marokkaanse vrouwen heeft een baan, tegenover 69% van

Reportage

mannen. Volgens Unicef blijkt er ook een groot verschil in geletterdheid tussen mannen en vrouwen te zijn. 25% van de vrouwen is analfabeet in tegenstelling tot 10% van de mannen. Voor veel meisjes op het platteland is hun pad in het leven vaak bepaald: zij moeten trouwen. Volgens Unicef trouwt 16% van de tieners voordat ze de legale leeftijd van 18 hebben bereikt. Volgens de activistengroep Le Voix de la Femme Amazighe, een groep die opkomt voor de rechten van berbervrouwen ligt dit aan de financiële afhankelijkheid van de vrouwen. “Zij die zelf niet kiezen wanneer en met wie ze trouwen zijn erg vaak financieel afhankelijk”, vertelt Ismail, projectmanager bij de groep. Volgens hun statistieken hebben vooral de meisjes te maken met uithuwelijking. In 2015 trouwden 40 duizend meisjes van 18 jaar en jonger op deze wijze in tegenstelling tot iets meer dan 400 mannen. Kinderen in de afgelegen

gebieden van Marokko lopen tegen deze problemen aan. Centre Fiers et Forts is slechts een van de vele initiatieven die de jeugd hiertegen probeert te beschermen. Zo probeert het centrum ook de schoolgang te stimuleren. Iets dat hoognodig is in vooral de afgelegen regio’s. Zo is Badr wel naar school blijven gaan na zijn dertiende. Hij weet ook al wat hij later wil worden.

“IK WORD DIERENARTS” “Op een dag kwam hij terug van school met een gewonde duif”, zegt Dorine Eijkman, medeoprichtster van het centrum. Badr verzorgde de duif tot deze weer de oude was. Hij had er duidelijk aanleg voor. “Ik heb toen met hem afgesproken dat hij een nieuwe duif kreeg bij het behalen van goede cijfers op school.” Een grijns verschijnt op het gezicht van Dorine:

“Wat ik niet wist is dat duiven als konijnen zijn; zo heb je er maar een en voor je het weet heb je er vijftig.” Naast duiven huisvest het centrum onder andere kippen, geiten en konijnen. Badr ontfermt zich over de dieren. “Ik ben hard aan het leren op school, ik wil namelijk dierenarts worden”, legt Badr uit. “En dat gaat hem ook zeker lukken”, verzekert Dorine. Op vrije dagen helpt Badr bij een dierenartspraktijk. “Daar help ik met de castraties, de vaccinaties, nagels knippen en scheren.” Ondanks de moeite en bereidheid van de overheid blijft het land met problemen kampen. Ongelijkheid tussen arm en rijk, stad en platteland en man en vrouw zijn maar een paar van die problemen. Vooral kinderen lijden eronder. Initiatieven zoals het Centre Fiers et Fort zijn er om de kinderen hiertegen te beschermen. Door het centrum kunnen sommige kinderen weer dromen van een mooie toekomst. In de hoop dat kinderen zoals Badr weer gaan lachen.

FOTO: DANIQUE LOGTENBERG

Fotoreportage

Behind the American Dream Het mooiste aan reizen is ontdekken hoe een plek werkelijk is. Niet de filmversie, niet zoals in het

nieuws, niet zoals de boeken, maar zoals de plek zelf is. Een kans om te zien dat het beeld dat je had klopt. En Amerika, daar had ik zeker een beeld van. Of het beeld klopte, dat wist ik niet. Daarom reisde ik af naar New York om erachter te komen hoe de werkelijke American Dream eruitziet.

TEKST EN BEELD: JOSEFIEN MATULESSY

Op de plek waar ooit de Twin Towers stonden, staan nu fonteinen met de namen van de slachtoffers. In de namen worden door bezoekers rozen en vlaggetjes geplaatst.

Achter het vrijheidsbeeld staat Ellis Island. Een klein afgelegen eiland waar immigranten werden ondergebracht tot zij te horen kregen of zij in Amerika mochten blijven. Immigranten werden er gescreend. Zieke mensen werden niet toegelaten tot het land. Ook vrouwen zonder hun man mochten niet zomaar het land binnenkomen. Op de foto zie je het eerste beeld dat immigranten zagen als ze met de boot op het eiland aankwamen.

42 17 MAART 2017 | REDACTIE JN1E 2

VOLKSWIJK DE BRONX N.Y.C. Een scholier zit rustig voor zich uit te kijken terwijl hij op een verhoging voor de deur van zijn middelbare school zit. De school staat in de Bronx. De wijk staat vooral te boek als een van de onveiligere wijken in New York City, maar de school begeeft zich op redelijk veilig terrein. Bij de ingang staat wel een douane en een detectiepoort waar alle jongeren van de school elke dag doorheen moeten om te controleren of ze geen wapens bij zich hebben.

DE VERENIGDE NATIES Een prachtig kunstwerk dat de diversiteit op de wereld laat zien in één afbeelding. Van jong tot oud, niet gelovig en gelovig, zwart of wit. Op het kunstwerk staat “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.”

17 MAART 2017 | REDACTIE JN1E 3

“WAAR JE OOK VANDAAN KOMT, JIJ BEPAALT ZELF JE BESTEMMING”