NEWSZONE magazine mei 2019

1

Inhoud 28

Natuur & Duurzaamheid 04 – ‘Weidevogelwalhalla’ 24 – Fotoreportage: De Orchideeën Hoeve 26 – Boswachter Floris strijdt tegen plastic 36 – Bijenmarkt: Je had er-bij moeten zijn 40 – Online dierenhandel geeft dieren veel stress 43 – Uit plastic of karton eten?

Gezondheid 06 – Column: Hoe je van een sluipmoordenaar je beste vriend kan maken 07 – In het hart van het hospice 22 – Selien (25) moeder van twee kinderen en diabetespatiënt 31 – Alcoholgebruik door jongeren loopt vaak uit de hand

26

22

44 Politiek 08 – Wat gebeurt er met mijn stem in Europa?

14 – In de voetsporen van Utrechtse vrouwenemancipatie 30 – Protest tegen renteverhoging 33 – ‘’Weg met de wachttijden in de zorg!!!’’

42 – Slotervaart debacle laat nog altijd sporen na

16 JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 2

Cultuur 12 – Wietze regelt artiesten voor poppodium 16 – Walk of Love: regenboogfestijn 20 – Voor God naar Albanië 28 – Woonwagenbewoner Aleida is het zat 32 – Voetbalgeweld: ‘’Manschot, je moeder is een hoer” 34 – Getrouwd, maar niet oud 37 – Na 23 jaar herenigd met zijn moeder 44 – Recensie: Game of Thrones

8

Voorwoord Tja, daar zitten we dan, aan het einde van het semester. Vriendschappen kwamen en gingen, net als Olaf, Luca, Janet, Steven, Dorine, Yoeri, Noah en Hanna.

Binne Keulen ging ervandoor, maar we kregen daarvoor een andere nuchtere Fries, genaamd Ilse Hermanides, in de plaats. (pijltje met Friese Indoctrinatie?).

We hebben ons stuk voor stuk op onze eigen manier ontwikkeld, maar we waren nooit zover gekomen zonder al onze prachtige docenten zoals bijvoorbeeld Bob Bouhuijs, Niek Hietbrink en Mido Bossink-Ibrahim. De laatste praktijkweek is alweer voorbij, en daarmee zeggen we joejoe tegen een heel mooi jaar. En ondanks alle mensen die we onderweg hebben verloren, zijn we nu toch bij de finish geëindigd. Sommigen met hakken over de sloot, anderen zijn in het water beland. Maar we kijken wel terug op een jaar vol avonturen, verrassingen, leerzame momenten, stress, Binne Keulen, gezelligheid, portfolio’s, feestjes, vriendschappen, ruzies, tentamens, domino’s, gelach, gehuil, alcohol, en vooral een heleboel journalistiek. Hopelijk is dat ook terug te lezen in dit magazine, want uiteindelijk hebben we het tóch met zijn allen geflikt.

Kussies van de chefs, Danique, Sushmita en Youri

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 3

NATUUR & DUURZAAMHEID

Je ziet steeds minder weidevogels in Nederland.

Sinds 1990 is er landelijk zelfs een daling van 40 procent te zien. Dit heeft onder andere te maken met de steeds intensiever wordende landbouw.

Eieren en kuikens sneuvelen tijdens het maaien en de weilanden worden steeds minder gevarieerd.

Bote de Boer (50) is veehouder in Tjerkwerd en boert op een bijzondere manier.

Hij is weidevogelboer.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 4

NATUUR & DUURZAAMHEID

‘Weidevogelwalhalla’ KOST BOER ZO’N 40.000 EURO PER JAAR

WESSEL MULDER

Op mijn oude omafiets fiets ik van Bolsward naar Tjerkwerd. Een stevige wind duwt mij bemoedigend in de goede richting. Het laatste stukje is over een smal boerenweggetje, eerst langs het water en vervolgens dwars door het weiland. Tussen het overheersende geluid van de wind hoor ik dat de natuur hier leeft. Kikkers kwaken vol overtuiging in het naar hun genoemde kikkerslootje en graspiepers tsjilpen vrolijk terwijl ze heen en weer deinzen in het riet. Als ik bij het water vandaan fiets richting de drie boerderijen die daar staan, duikt er een grutto agressief op mij af, hij probeert duidelijk zijn kuikens te verdedigen. Aan het einde van de landweg staat een kale boer van rond de 50 jaar in een donkerblauwe overal naar mij te zwaaien: “Ik seach dat er ien oanfietsen kaam!” Hij geeft mij een hand en stelt zich voor: “Bote de Boer, fersteane jo Frysk?” In mijn gebrekkig Fries zeg ik dat ik het wel versta, maar me beter in het Nederlands red. “Dan gaan we verder in het Nederlands”, zegt Bote.Vervolgens neemt hij me mee naar twee kalfjes en geeft deze wat melk uit een fles die hij al de hele tijd in zijn hand had. Als de kalfjes klaar zijn met drinken, gaan we het weiland in.

Bote is een weidevogelboer uit Tjerkwerd, hij heeft een deel van zijn weilanden speciaal ingericht voor weidevogels. Op zijn land maait hij bijvoorbeeld later en is het waterpeil hoger. Volgens hem wordt het op deze manier een ‘walhalla voor vogels’.

“Ik boer op deze manier omdat ik het zo zonde zou vinden als er geen weidevogels meer zouden zijn. Dan zou ik niet van het boerenleven kunnen genieten, de geluiden van de levende natuur horen er gewoon bij.”

In de zuidwesthoek van Friesland is volgens Bote ongeveer een derde van de boeren weidevogelvriendelijk bezig.

Maar dit betekent niet dat een derde van het boerenland weidevogelvriendelijk is.

Veel boeren gebruiken het leeuwendeel van hun land heel intensief en het andere deel natuurvriendelijk. Zo kunnen ze er toch nog goed hun brood mee verdienen.

De subsidies die worden gegeven wegen namelijk niet op tegen de productie die misgelopen wordt, denk daarbij aan het minder maaien. Een boer als Bote moet elke winter extra krachtvoer voor de koeien kopen om het tekort aan gemaaid gras te compenseren. Ook zouden zijn

koeien meer melk geven als hij even vroeg als andere boeren zou beginnen met maaien. Dit kost hem al met al per jaar wel 40.000 euro meer dan dat de subsidies hem opleveren.

“Kijk”, roept Bote al wijzend. “Hier heb ik het midden wel gemaaid, maar de randen niet. In het hoge gras groeien allemaal landseigen bloemen en kruiden en daar komen insecten op af. Zo’n rand heet een botanische rand. Voor de weidevogels en hun kuikens is dit perfect, want er is veel voedsel. Ook is het gras aan de rand mooi lang en kunnen de kuikens zich verschuilen als dat nodig is.”

Bote staat in zijn botanische rand, waar het gras hoger is dan het midden van het weiland.

“DAAR ZIT EEN STRÂNLJIP, UHH, IK BEDOEL SCHOLEKSTER TE BROEDEN, ZULLEN WE KIJKEN?” Midden in dit weiland staan twee stokjes op zo’n tien meter van elkaar af. “Daar zit een strânljip, uhh, ik bedoel scholekster te broeden, zullen we even kijken?” We lopen er naartoe en inderdaad, een mooi nestje met drie eitjes. Bote is zichtbaar aan het genieten. De liefde voor de natuur straalt van zijn gezicht af.

Al teruglopend ziet Bote twee grutto’s.

“Wat zijn ze mooi hé, met die lange snavel. Toen ik een klein jongetje was, vond ik het altijd eng hoe agressief ze hun kuikens verdedigen. Ze duiken al gillend op je af, gewoon om je weg te jagen. Op die manier hebben ze bij mij veel respect afgedwongen en daarom was de grutto altijd mijn lievelingsvogel. Nu maakt het me niet meer zoveel uit, als het maar geen rovers zijn die eieren en kuikens opeten. Kieviten, tureluurs, scholeksters en grutto’s, prachtig. Wat zou het stil en kleurloos zijn als ze hier niet meer rond zouden vliegen.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 5

GEZONDHEID/COLUMN

Hoe je van een sluipmoordenaar je beste vriend kan maken Dromen over limonadefonteinen, omdat mijn dorst gewoon groter is dan The Mount Everest. Cliché, maar waar. Iedere dag is voor mij een nieuwe uitdaging die ik aanga tegen mijn innerlijke zelf. Mijn diabetes, wat mensen ten onrechte suikerziekte noemen, is een onderdeel van mijn leven geworden waar ik verplicht mee heb moeten leren leven. Een sluipmoordenaar waar sommige mensen geen weet van hebben hoe erg de ziekte wel niet kan zijn.

Met moeten leren leven, bedoel ik ook echt moeten. Ik ben er elke dag mee bezig. Tijdens het sporten, eten, drinken, uitgaan, colleges, vakanties en zelfs onbewust tijdens het slapen. Prikken, meten, spuiten, eten. Je herkent deze woorden vast wel van de diabetes reclame die dagelijks op de televisie verschijnt over deze rotziekte.

Altijd die kut medicijnen die ik mee moet nemen in mijn tas, het plotseling moe zijn, dorst hebben en veel plassen tijdens een hyper,

trillen en zweten tijdens een hypo en geen energie meer hebben.

Nu denk je waarschijnlijk ‘’jezus, waarom maak je van een mug een olifant?’’, maar voor mij is het nou eenmaal een groot probleem omdat ik er gewoonweg ontzettend afhankelijk van ben. Als er één ding is waar ik een hekel aan heb is het wel het afhankelijk zijn en geen energie meer hebben om bepaalde dingen te doen. Dus daarom ga ik gewoon door, ik ga de uitdaging aan tegen mijn ‘handicap’ en ik omarm mijn innerlijke sluipmoordenaar als mijn beste vriend. Ik kan me er wel tegen verzetten, wat ik in het verleden meerdere malen heb gedaan, maar uiteindelijk heb ik er alleen mijzelf mee.

Ik wil niet zeggen dat ik mij anders voel dan mensen zonder diabetes, maar ik merk wel dat ik iedere dag achter de feiten aanloop en me moet aanpassen aan de maatschappij.

Iets negatiefs omzetten in iets positiefs moet je leren creëren om vervolgens daarop je leven te baseren. Hoe kan het dat er nog geen medicijn is gevonden tegen deze rotziekte? Instanties zoals het Diabetesfonds, de Diabeter en diabetestype1.nl doen hun best voor een medicijn. Ze zijn misschien wel verder dan vijftien jaar geleden toen diabetes bij mij werd ontdekt, maar voor mij kan het gewoon niet snel genoeg gaan.

Prikkende ogen, pijnlijke schouders, allemaal dingen waar ik dagelijks weleens last van heb als ik mijn diabetes niet behandel als mijn beste vriend. Want ja, je moet er wel zorgzaam en liefdevol mee omgaan, ondanks mijn grote haat naar de ziekte toe.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 6

SUSHMITA LAGEMAN

GEZONDHEID

In het hart van het hospice ANNE RIXT KUPERUS

Koffie wordt ingeschonken, cake wordt uitgedeeld. Een vrouw met grijs haar kijkt bedachtzaam tijdens het maken van een sudoku. Eens in de zoveel tijd gaat de telefoon en het warmhartige geklets van vier vrouwen vult de ruimte. Het lijkt een gewone tafel in het midden van een keuken, maar voor veel mensen is het meer dan dat.

De tafel staat in het Julia Jan Wouters hospice in Heerenveen. “Een hospice is een plek waar mensen hun laatste levensfase in gaan en komen te overlijden. Ze verblijven maximaal drie maanden bij ons,” vertelt Ingrid, de coördinator van het hospice. “We proberen het voor de gasten zo comfortabel mogelijk te maken. Niet alleen de zorg, maar ook het eten, even samen naar buiten lopen of gezellig aan de keukentafel zitten. We proberen een soort thuis te zijn voor mensen die niet meer thuis kunnen zijn.”

“ER GEBEURT HEEL VEEL HIER AAN DEZE TAFEL”

Aan de tafel zitten twee vrijwilligers, Tineke en Tjitske, allebei vrouwen rond de 70 jaar, een patiënt, de huishoudelijke hulp en coördinator Ingrid. Even later komt ook de verpleegkundige erbij zitten. De dames hebben het op dit moment rustig en drinken met zijn allen koffie. Er hangt een gastvrije en huiselijke sfeer. In het midden van de keuken staat de grote keukentafel.

“Er gebeurt heel veel hier aan deze tafel”, vertelt Ingrid.“Daarom zijn we blij dat het huis niet heel groot is. Hier komen ze binnen en dan schuiven ze aan voor een kopje koffie, of ze zijn verdrietig, dan worden ze hier opgevangen. Dit is zo’n fijne ruimte. Maar zonder de vrijwilligers

hier, werkt zo’n tafel niet. Dan zit niemand hier beneden.”

Volgens Tjitske, een van de vrijwilligers, is het geen zwaar werk:. “Dat komt omdat je tijd hebt. Wij hebben tijd voor de mensen, we hebben nooit haast. Daardoor is het niet zwaar.” Tjitske vertelt vol trots over haar werk en ze geniet van de dingen die ze vertelt: “Het geeft heel veel voldoening, je betekent iets voor een ander. Dat gevoel vind ik heel belangrijk.

Mensen waarderen het altijd enorm. Niet alleen de gasten die hier liggen, maar ook

de familie. Maar het werk is natuurlijk niet voor iedereen weggelegd, je moet er wel gevoel voor hebben.”

De vrouwen aan de tafel lachen smakelijk om een mooie anekdote, waarbij ze elkaar aanvullen en ongemerkt steeds enthousiaster en harder gaan praten. “Oohja, dat was ook zo!” en: “Wat was dat mooi!” en: “Wat heb ik toen hard gelachen”, “Ik zie haar nog zitten.” Terwijl de vrouwen de herinneringen ophalen, bespreken ze de gebeurtenissen met een glimlach van oor tot oor.

“ALS ER IEMAND VAN MIJN LEEFTIJD KOMT, DAN DOET DAT IETS MET MIJ”

De vrijwilligers hebben een open uitstraling, maar voor sommige patiënten en families is het idee van een hospice nog wel lastig: “Als mensen naar een hospice komen, dan kunnen ze niet meer naar huis,” vertelt de andere vrijwilliger, Tineke.

“Ze ervaren het als heel heftig, er is voor hen geen weg terug. Soms weten mensen het ook nog niet zo lang, dus dan moet dat idee voor hen hier nog zakken. Het is een bevestiging dat ze nooit meer thuiskomen. Er komt dan nogal wat op je af.”

“Wat ik moeilijker vind, is als je een patiënt al kent,” gaat Tineke verder. “Normaal gesproken blijven de mensen hier maximaal drie maanden.

Omdat je hier maar twee keer in de week bent, bouw je niet een hele sterke band op. Maar als er iemand komt die je kent, dan ga je nadenken. Of als er iemand van je eigen leeftijd komt, dan doet dat iets met je.”

“DENK EROM DAT DIT PLEKJE HEEL BIJZONDER IS” “In het leven is het einde een heel emotioneel stukje. Mensen hun gedachten gaan alle kanten uit. Dat wordt vaak ook hier aan tafel geuit,” vertellen de vrijwilligers.

“Ze overzien hun leven hier, hoe het was met degene die hier ligt. Er wordt ook veel gelachen dan vertellen ze leuke anekdotes over diegene en dan moeten ze heel hard lachen. Dan schrikken ze soms van zichzelf. Het is een lach en een traan hier.”

De vrijwilligers en de verpleegsters verzorgen de patiënten ook in de rest van het huis, maar de keukentafel blijft speciaal.

“Mensen zeggen tegen ons: ‘denk erom dat dit een heel bijzonder plekje is.’ Dit is echt het hart van het huis.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 7

REPORTAGE

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 8

POLITIEK

De EU na de verkiezingen GEERT REITSEMA

De Europese verkiezingen. Misschien vind je het te saai, is het je compleet ontgaan of is het te lastig te begrijpen. Je hoort er veel minder over dan de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen, maar toch heeft de Europese Unie grote invloed op ons leven van alledag. Ook hier in Nederland. De Europese Unie gaat over een aantal grote onderwerpen, bijvoorbeeld het klimaat, wereldhandel en veiligheid. Ook over zaken die we direct tegenkomen in het dagelijks leven. Denk bijvoorbeeld aan niet meer te hoeven betalen voor bellen en Whatsappen in het buitenland.

VRIJHEID VOOR DE BURGERS

Sybe de Vries, hoogleraar Europees Recht aan de Universiteit van Utrecht, legt uit dat we de EU vaker tegenkomen in het dagelijks leven dan de Nederlandse burger eigenlijk denkt. De EU speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol als het gaat om afwisseling en variatie in producten die je vindt in de supermarkt. Of toerisme, de grens overgaan en genieten van toeristische diensten. “Dat vinden wij nu heel vanzelfsprekend allemaal, maar het vloeit allemaal voort uit regels die destijds zijn neergelegd in het oude EEG (Europese Economische Gemeenschap, voorloper van de EU) verdrag.”

Het zijn aspecten die volgens De Vries te maken hebben met de vrijheid die wij als burger mogen ervaren door te gaan en staan waar we willen in de EU-landen.

WAT HEEFT BRUSSEL IN AL DIE TIJD BEREIKT?

Gratis roaming (internetten en bellen) in het buitenland, de privacy van burgers bij internetverkeer is versterkt, de pulvisserij is bijna uitgebannen en de uitstoot van broeikasgassen CO2

en NOx door auto’s en vrachtwagens is aan banden gelegd.

Zomaar een aantal voorbeelden van besluiten vanuit Brussel. Het Europees Parlement debatteert over een heleboel onderwerpen, maar kan niet overal over beslissen. Er is meestal wel instemming nodig van het parlement, bijvoorbeeld voor het vaststellen van de EU-begroting, maar ook over de normen van biologische eieren.

HOELANG BLIJFT DE EU NOG BESTAAN?

Hoogleraar de Vries is erg voorstander van Europese samenwerking, al mag er in Europa nog wel het een en ander veranderen.

“Het probleem met Europa is het trage wetgevingsproces. Zeker in een omgeving die door technologische ontwikkeling razendsnel veranderd.” De Vries noemt zichzelf een optimist en gaat er vanuit dat het goed komt met Europa en Nederland in de EU. “Het zou echt een ramp zijn als de EU niet meer zou bestaan en het zou een ramp zijn als Nederland eruit stapt.”

De Vries heeft Britse collega’s die dagelijks de moeilijkheden ervaren van de Brexit. “Mijn collega’s in het Verenigd Koninkrijk zien het onvermogen van de politieke partijen om tot constructieve oplossingen te komen. Dat zou hier in Nederland ook zomaar kunnen gebeuren.”

HET MOOISTE

“Sinds 1945 hebben we geen oorlog meer binnen de Europese Unie, dat vind ik het mooiste.” De Vries vindt dat we daar dankbaar voor mogen zijn. “Veel mensen zullen het misschien logisch vinden, of zeggen dat er bij een Nexit ook geen oorlog meer zal komen. De geschiedenis herhaalt zich nooit exact hetzelfde, maar je weet het nooit.”

“SINDS 1945 HEBBEN WE GEEN OORLOG MEER BINNEN DE EUROPESE UNIE, DAT VIND IK HET MOOISTE”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 9

POLITIEK

Deze Nederlandse partijen zijn aangesloten bij onderstaande Europeese fracties

Deze fractie is opgericht op 16 juni 2015. Bevat zes rechts-populistische partijen en een onafhankelijke EuroparlementariĂŤr.

Bij deze Europese fractie is de partij van Marine Le Pen betrokken.

Een fractie met enkele eurosceptische partijen. De Britse Independence Party (UKIP) is hier een voorbeeld van. Nederlandse partijen zijn niet aangesloten bij deze fractie.

De ECR (Engelse afkorting) wil de Europese Unie hervormen en ziet in de samenwerking vooral meerwaarde op economisch gebied. Peter van Dalen is lid van de CU/SGP en neemt deel aan deze fractie.

Is de fractie van liberale en democratische stromingen in Europa, zowel D66 als VVD zijn aangesloten bij de fractie. Fractievoorzitter van deze partij is de Belgische Guy Verhofstadt.

Fractie die bestaat sinds juli 2009. Volledige naam van de partij is Fractie Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). De Nederlandse partij PvdA is aangesloten bij deze fractie, evenals politicus Frans Timmermans..

Fractie met christendemocratische en conservatieve partijen als het CDA. De Duitse partij van Angela Merkel is aangesloten bij de EVP, de CDU. Ook de partij van de Hongaarse premier was aangesloten bij de EVP, maar door verschillende conflicten is hij geschorst..

Sinds 1999 werken in de fractie van De Groenen/EVA vertegenwoordigers van stateloze naties uit verschillende landen met elkaar samen. De Nederlandse partij GroenLinks is hierbij aangesloten. De fractie streeft naar een Europa met meer oog voor mensenrechten en milieu..

Europees Unitair Links/Noords Groen Links - Deze fractie in het Europees Parlement bestaat voornamelijk uit partijen met een (soms voormalige) communistische achtergrond.

Zij vinden dat de EU gebaseerd moet zijn op solidariteit en samenwerking, zowel tussen sterkere en zwakkere landen, als tussen de burgers van Europa.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 10

POLITIEK

Wat weet de Nederlander van de Europese Unie?

ANNEKE: “HET IS PRACHTIG DAT WE KUNNEN STEMMEN”

Anneke zegt weinig van de Europese Unie te weten, maar als ze begint te vertellen valt dit best mee. “De EU is een samenwerkingsverband en behartigt belangen van Europa. Dure woorden hé. Ze doen eigenlijk best wel veel!” En plots beseft Anneke zich ook nog eens dat ze betaalt met een Europees middel, de Euro. “Ik zou me er wel meer in willen verdiepen. Het is prachtig dat we kunnen stemmen!”

ARNO: “IK STA POSITIEF TEGENOVER DE EUROPESE UNIE”

De oom van Arno heeft een boerderij. Dat is waarom hij het erg interessant vindt om te weten hoe Europa eigenlijk met de regelgeving van de landbouwsector omgaat. “Ik sta positief tegenover de Europese Unie. Ik geloof dat het heel belangrijk is om een verband te vormen en te blijven vormen.” Arno baalt er wel van dat alles maar duurder lijkt te worden.

STEF: “ER IS NOG VEEL WERK AAN DE WINKEL” Van huis uit heeft Stef geleerd om altijd te stemmen. “Ik vind de EU erg belangrijk, anders krijgen landen als Amerika zoveel macht.” Volgens Stef gaat er wel heel erg veel geld in om. “Laatst was ik op vakantie in het buitenland en toen reed ik over een weg die aangelegd was met geld van de EU. Niemand reed erover heen! Zonde van al dat geld.” Er is volgens hem nog veel werk aan de winkel.

LISETTE: “IK VIND HET MAAR ONZIN ALLEMAAL” “Nee, ik heb er helemaal geen verstand van,” zegt Lisette. Ook is zij er totaal niet mee bezig. “Ik heb het altijd al saai gevonden, net als de landelijke verkiezingen, bijzonder hé?” Lisette denkt dat de Europese Unie gaat over regels voor Nederlanders en Europeanen. “Ik vind het maar onzin allemaal. Dieren, dat vind ik wel heel belangrijk. Betalen met de Euro natuurlijk ook, maar alles wordt zo duur.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 11

CULTUUR

Wietze regelt artiesten voor poppodium MYRDDIN HILBRANDS

De Neushoorn in Leeuwarden is het grootste poppodium in Friesland. Ze hebben een grote zaal waar 750 mensen in kunnen en een kleine zaal met een capaciteit van 150 mensen. De Neushoorn is een plek waar ruimte is voor nieuwe artiesten, maar waar ook vaak bekende namen te vinden zijn zoals Lil Kleine, Trijntje Oosterhuis en Maan. Sinds 2006 is Wietze Meetsma eindverantwoordelijk voor het programma bij de Neushoorn.

WAT HOUDT JE BAAN PRECIES IN?

“Ik ben eindverantwoordelijk voor het programma. Het programma bestaat uit zo’n 340 activiteiten per jaar. We plannen ongeveer een half jaar tot een jaar vooruit.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 12

Het hoofdprogramma bestaat uit clubtours van Nederlandse artiesten en soms ook internationale artiesten. Dan kijk ik: waar is vraag naar, wat doet het goed, wat waren de cijfers van vorige optredens?

Of zijn er nieuwe trends waar we op in kunnen springen?”

‘‘HET MOOISTE IS ALS JE EEN ACT HEBT, DIE NOG NIET ZO GROOT IS, MAAR JE VOELT AAN DAT ZE GROOT GAAN WORDEN’’ HOE SPOT JE DAN NIEUWE TRENDS?

“Goed blijven opletten. Kijken wat populair is op Spotify en YouTube. Soms komt een boekingskantoor zelf ergens mee.

Dan gaan we eerst kijken wie die artiest is. Af en toe betrekken we er ook externe partijen bij om artiesten te spotten. Die zitten dan meer in een bepaalde scene dan wij. Goede boekingskantoren kunnen echt een artiest lanceren. Het is een

beetje inschatten. We kunnen af en toe iets proberen. Het mooiste is als je een act hebt, die nog niet zo groot is, maar je voelt aankomen dat ze groot gaan worden. Dan kan je voor een goed bedrag wat leuks neerzetten. Maar we krijgen minder subsidie dan andere, vergelijkbare poppodia. Daardoor hebben we niet echt de middelen om onszelf in het diepe te gooien. We hebben niet de ruimte om echt op ons bek te gaan. Dat is wel jammer.”

‘‘FAMKE LOUISE MOET EERST EEN BAND OM ZICH HEEN GAAN VERZAMELEN EN EEN REPERTOIRE MAKEN VAN EEN UUR OF DRIE KWARTIER’’ DURVEN JULLIE DAN WEL RISICO TE NEMEN, ZOALS BIJ FAMKE LOUISE?

“Famke Louise hadden we niet zelf uit-

CULTUUR ‘‘DE BAND WORDT DAN GROTER, MAAR WIL DOOR ONZE HOSPITALITY TOCH TERUGKOMEN’’ genodigd, daar kwam een externe partij mee. Die partij wilde dat graag doen. Wij hadden er zelf niet heel veel mee. Dat moeten wij ook niet willen, want ze deed drie nummers. Ze heeft zeven en een halve minuut op het podium gestaan. Dat zijn echt discothekenacts. Er was wel publiek, maar ik denk niet dat zoiets geschikt is voor het poppodium. Dan moet Famke Louise eerst een band om zich heen gaan verzamelen en een repertoire maken van een uur of drie kwartier. Voor de volgende keer moet ze eerst een avondvullend programma maken.”

HOE BENADER JE DE ARTIESTEN?

“Meestal benaderen de boekingskantoren van de artiesten ons. We zijn toch de hoofdstad van Friesland, dus vaak zitten we wel in het rijtje van een clubtour.

Maar soms slaan ze ons ook over en gaan ze alleen naar Groningen. Artiesten brengen vaak eerst een nieuw album uit,

gaan daar dan mee langs discotheken en kroegen en daarna gaan ze langs de poppodia. Je moet veel netwerken. Zo zorg je ervoor dat je automatisch in het rijtje zit dat boekingskantoren benaderen.

Als dat niet zo is moet je zorgen dat je al vroeg je interesse laat blijken. Omdat we niet zo heel groot zijn, proberen we onze artiesten altijd goed te ontvangen zodat ze denken ‘oh daar was het toen zo gezellig en werden we goed ontvangen.’

De band wordt dan groter, maar wil door onze hospitality toch terugkomen. Daar proberen we op in te spelen.”

‘‘WE KRIJGEN WEL EENS KRITIEK DAT WE NIET GENOEG VOOR JONGEREN DOEN EN DAAR BEN IK HET SOMS MEE EENS’’ HOE BESLUIT JE WELKE ARTIESTEN JE WILT UITNODIGEN VOOR EEN SHOW?

“Onze doelgroep is iedereen van elke leeftijd. Dat is heel breed. We proberen het programma divers genoeg te maken.

De ene keer lukt dat beter dan de andere

In de Neushoorn zit een onderdeel van het Friesland College. De leerlingen van deze creatieve school, D’Drive, hebben toegang tot alle techniek en podia van de Neushoorn. Ook kunnen ze ‘s avonds stage lopen bij de Neushoorn. Wietse vindt het bijzonder dat er een school in het poppodium zit. ‘‘Ik denk dat het een goede samenwerking is. Wij helpen hun aan een ruimte, waar alle techniek is en zij helpen ons opbouwen tijdens hun stage.’’

keer. We krijgen wel eens kritiek dat we niet genoeg voor jongeren doen en daar ben ik het soms ook wel mee eens. Maar de ‘hitcharts’ worden nu gedomineerd door upcoming urbanartiesten. Zij gaan veel langs discotheken en doen daar dan shows van twintig minuten. We proberen erop in te spelen, maar shows die maar twintig minuten duren passen niet bij ons poppodium.”

Wietze met een van de leerlingen van D’Drive

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 13

POLITIEK

In de voetsporen van de Utrechtse Vrouwenemancipatie Kun je je het voorstellen? Je mag niet studeren, niet werken en niet stemmen, want je bent vrouw. Je wordt als

ROMY KOOMAN

vrouw gezien als “handelingsonbekwaam”. Precies honderd jaar geleden werd het algemeen kiesrecht ingesteld, waardoor iedereen vanaf achttien jaar voor het eerst mocht stemmen. Niet alleen alle mannen, maar ook alle vrouwen kregen het recht om een stem uit te brengen. Dit jaar wordt door het hele land gevierd dat vrouwen een gelijke politieke positie kregen.

Zo ook in Utrecht.

In het stadhuis van Utrecht hangen allemaal posters met informatie over het vrouwenkiesrecht en de ontwikkeling daarvan. Dit is allemaal onderdeel van de tentoonstelling Vrouwen Stemmen, 1919-2019: 100 jaar vrouwenkiesrecht. Bij de tentoonstelling hoort een wandeling door de binnenstad van Utrecht.

“VROUWEN WERDEN VAAK NIET GEZIEN ALS VOLWAARDIG”

heel lang werken als de man overleed.”

Wil vertelt over de tijd dat zij in Amerika woonde en weer terugkwam naar Nederland. “Ik was getrouwd, maar mijn man werkte niet. Ik was de enige kostwinner, maar toen ik belastingaangifte moest doen en een huis wilde kopen, werden alle bezittingen alsnog op de naam van mijn man gezet. Het maakte niet uit dat mijn man geen werk had. Het huis was van hem, omdat hij man was.”

CLARA WICHMANN

Tijdens de wandeling vertelt Wil over het feit dat vrouwen geen eigen huis mochten kopen en daarom vaak in vrouwenhuizen woonden. Ook mochten vrouwen vaak niet studeren. Wil vertelt over Clara Wichmann. “Toen Clara de lagere school had afgerond, mocht ze niet naar het gymnasium. Het hoofd van de school vond haar niet slim genoeg om verder te leren. Daarom ging ze naar de meisjes-hbs.”

Wil Klein, de gids, vertelt dat de wandeling langs de huizen gaat waar vroeger vrouwen hebben gewoond die veel te maken hebben gehad met de totstandkoming van de alledaagse politiek van nu. Terwijl we nog over de tentoonstelling lopen, vertelt Wil over de geschiedenis van het algemeen kiesrecht.

Maar waarom was het dan zo moeilijk voor vrouwen om kiesrecht te krijgen? Liesbeth Sparks is historica en heeft veel research gedaan naar het vrouwenkiesrecht. “Vrouwen werden vaak gezien als niet volwaardig”, vertelt ze. “Ook was de rol van de vrouw vaak alleen de rol van moeder.”

HANDELINGSONBEKWAAM

Terwijl we wandelen vertelt Wil verder over de rol van de vrouw. “Vrouwen werden tot 1956 ‘handelingsonbekwaam’ genoemd.” Ze stopt bij een klein restaurantje met de naam het Vishuis. “Hier zat vroeger de vishandel van een weduwe. Ondanks dat vrouwen vaak handelingsonbekwaam waren, moesten ze wel JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 14

Vrouwen gaan voor het eerst naar de stembus. Foto: Flickr.

POLITIEK “ZIJ ZOUDEN HUN MACHT VERLIEZEN ALS HET KIESRECHT WERD UITGEBREID” ANGST VOOR VERANDERENDE POLITIEK

Terwijl we lopen gaat Wil in gesprek met twee andere vrouwen.

Ze hebben het over het feit dat het in 1980 nog steeds niet maatschappelijk geaccepteerd was dat een vrouw alleen woonde.

“Dan hebben we het over 1980 hé!”, roept een van de vrouwen uit. Het is een feit dat de vrouwenemancipatie lang duurde, maar waarom duurde het zo lang?

Liesbeth geeft daar antwoord op. “Mensen waren heel bang om het kiesrecht uit te breiden. Niet alleen het kiesrecht voor vrouwen, maar ook voor mannen. Ze waren heel erg bang dat de mensen die nu mee zouden stemmen de politiek heel erg zouden veranderen. Tot dan toe hadden alleen mensen mogen stemmen die veel geld hadden. Men was bang dat het slecht zou zijn voor die mensen die aan de macht waren als het kiesrecht werd uitgebreid naar bijvoorbeeld arbeiders. Zij zouden dan hun macht verliezen.”

ANNO 2019

In Nederland is het nu 100 jaar geleden dat het algemeen kiesrecht werd ingevoerd, maar tot op de dag van vandaag hebben veel vrouwen nog steeds te maken met ongelijke behandelingen.

Vooral in landen als Saoedi-Arabië zie je dat vrouwen geen gelijke rechten hebben. “Als vrouwen geen kiesrecht hebben, betekent dat eigenlijk dat mannen beslissen over vrouwen”, zegt Liesbeth. “Het vrouwenkiesrecht was pas één stap in het gelijk trekken van de rechten van vrouwen en mannen.”

FOTO: FLICKR

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 15

REPORTAGE

‘‘VEEL MENSEN DENKEN DAT NEDERLAND EEN SOORT REGENBOOG-WALHALLA IS’’ MAART 2019 | REDACTIE JN1E 16

REPORTAGE

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 17

CULTUUR

REGENBOOGFESTIJN ‘’We zijn allemaal gewoon mensen, maar dan net iets anders’’ DANIQUE PEKELSMA

Een kleurrijke en liefdevolle tocht met dansende mensen en blije gezichten: zo’n 500 deelnemers met vrolijke regenboogvlaggen -shirts en -sokken verzamelden zich zaterdag 18 mei in Utrecht voor de Walk of Love. ’’Wij laten vandaag zien dat we allemaal gewoon mensen zijn, en dat we hetzelfde zijn. Maar dan net iets anders’’, vertelt de 14-jarige Kim, die voor de eerste keer meeliep. De tocht, waarbij een enorme regenboogvlag door het centrum van Utrecht werd gedragen, werd georganiseerd in het kader van de Internationale Dag tegen Homofobie, Bifobie en Trans-

MEI 2019 | REDACTIE JN1E 18

fobie (IDAHOT) op 17 mei. Tijdens IDAHOT wordt over de hele wereld aandacht gevraagd voor homohaat en de sociale onwenselijkheid daarvan.

REGENBOOG-WALHALLA

De organisatoren, COC Midden-Nederland en Midzomergracht Festival, roepen op tot meer solidariteit en het bestrijden van discriminatie en geweld vanwege seksuele oriëntatie, genderidentiteit of -expressie. Want dat is echt nog nodig in Nederland, vindt Simon Timmerman, voorzitter van COC Midden-Nederland: ‘’Ik denk dat heel veel mensen in andere landen denken dat Nederland een soort regenboog-Walhalla is, en inderdaad, een

REPORTAGE

heleboel dingen hebben we hier best goed geregeld. Maar het wil nog niet zeggen dat het ook in het dagelijks leven merkbaar is, als je alles in wetgeving en op papier goed geregeld hebt. Ik denk dat we daar nog heel hard aan moeten werken.’ ’

“MENSEN DENKEN DAT IK ANDERS BEN, MAAR IK BEN OOK GEWOON EEN TIENER” De cijfers geven Timmerman gelijk: 35 procent van de bevolking vindt het bijvoorbeeld aanstootgevend als een mannenkoppel elkaar zoent, terwijl dit bij een man-vrouw koppel maar 12 procent is (Emancipator.nl, Homofobie). Onder jongeren blijkt het probleem ook nog aanwezig te zijn: het percentage lesbische, homo- of bi-leerlingen dat door jongeren wordt gepest, ligt vier keer hoger dan bij hetero-leerlingen. Alfie van 15 jaar, heeft daar ook ervaring mee: ‘’Ik heb zelf op school meegemaakt dat mensen je niet echt aardig vinden, omdat ze denken dat je heel anders bent en dat je er niet bij hoort. Maar eigenlijk ben ik ook gewoon een tiener. Ik denk dat dat wel meer in Nederland bekend mag worden.’ ’

INTERACTIE

Deze Walk of Love was alweer de vierde editie van de tocht.

Tijdens de nieuwe wandelroute werd de stoet begroet door verraste winkeleigenaars, enthousiaste stadsbewoners en kinderen met regenboogvlaggen. Die interactie is volgens de 74-jarige Koos Parlevliet, die samen met zijn vriend elke Pride in Nederland probeert te bezoeken, juist wat de Walk of Love zo

bijzonder maakt. ‘‘Ik vind zo’n Walk of Love belangrijker dan die rondvaarten, die ‘Canal Prides’, want dan kan je allemaal aapjes kijken. Dat is een dierentuin. Maar je kan met de Walk of Love echt iemand aanspreken, en anderen kunnen jou ook aanspreken.

Ze kunnen je uitschelden voor rotte vis, maar dan kan je reageren. Als je op zo’n boot staat kan je dat niet doen.’ ’

EUROPEES TINTJE

Dit jaar werd er voor het eerst niet alleen een pridevlag gedragen, maar ook vlaggen uit Europese landen waren te herkennen in de stoet. Met het oog op de Europese Verkiezingen werden alle vlaggen van landen waar het homohuwelijk legaal is meegedragen. ‘‘Het homohuwelijk is lang niet in alle landen erkend, dus de tocht is niet alleen voor Nederland. Utrecht is ook een hele culturele stad en multinationale stad, dus zo kun je duidelijk naar de hele wereld uitdragen: het is nog steeds nodig’’, zegt de 31-jarige Amy.

‘ROZEKLEURIGE’ TOEKOMST

Simon Timmerman kijkt in ieder geval enthousiast terug op de vierde editie van de Walk of Love. Met een knipoog vertelt hij dat de toekomst van de tocht er, als het aan hem ligt, ‘rozekleurig’ uitziet: ‘’Ik denk dat we volgend jaar gewoon weer een Walk Of Love kunnen verwachten. We zijn vier edities geleden begonnen om het gewoon maar een keer te proberen. We krijgen eigenlijk voor het vierde jaar op rij heel veel mensen die er heel blij van worden, heel enthousiast zijn en graag weer mee willen doen”, legtTimmerman uit. “Dus het moet wel heel raar lopen, willen we het volgend jaar niet weer doen.’ ’ JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 19

CULTUUR

VOOR GOD NAAR ALBANIË TIM HOLLING

Bauke Deelstra heeft een roeping. Hij heeft een prima leven hier in Nederland. Hij heeft een vrouw met wie hij een kindje verwacht, een huisje in Drachten en een baan bij Omrop Fryslân. Toch gaan Bauke en zijn vrouw Evie dit leventje achter zich laten om eind 2019 voor onbepaalde tijd in Albanië te wonen. Ze willen daar het evangelie gaan overbrengen. Het is een sprong in het diepe maar ze weten zeker dat God hen die kant op wil hebben.

“Ik ga al sinds 2010 met de kerk naar Albanië. Het is een heel arm land eigenlijk met weinig hoop. Ook is het voornamelijk een moslimland maar het geloof staat daar wel op een redelijk laag pitje. Ze zijn ook dankzij hun communistische verleden niet echt bekend met het christelijk geloof. We gaan daar elke zomer naartoe en zetten een 10-daags kinderprogramma op. Daar vertellen we verhalen over Jezus. Wij geloven natuurlijk in Jezus en we vertellen er graag over, maar we leggen niks op. Er is zo weinig in dat land. De zomervakantie duurt daar redelijk lang en er is niet veel te doen. Dus dit brengt wat plezier in het leven daar. Mensen worden ook echt blij als we daar terugkeren. Het geloof geeft hoop en het is heel mooi om dat te geven in een land als Albanië. We zijn er dus de afgelopen jaren al een aantal keren heen geweest. Elk jaar groeide het verlangen om daar voor langere tijd naar toe te gaan. In de christelijke wereld noemen we dat een roeping. Zo ervaren we dat ook wel, we geloven in God en we hebben het gevoel dat Hij ons die kant op wil hebben.

“WIJ GELOVEN DAT GOD DOOR MENSEN HEEN KAN SPREKEN DUS WIJ ZIEN DAT ALS TEKEN’’ Ik heb de keuze om naar Albanië te gaan samen met mijn vrouw gemaakt maar bij haar leefde het verlangen wel langer. We zijn er wel echt in bevestigd dat we daarheen moeten, maar als Christen ga je je wel afvragen is dit omdat ik het wil of omdat God het wil? Maar er zijn wel dingen gebeurd waarvan wij denken ja dit is echt wat God wil.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 20

Zo hebben een hoop mensen in Albanië ons in de loop der jaren voorspeld dat wij daar zouden komen wonen en werken.

Het is natuurlijk gek als wildvreemde mensen dat tegen je zeggen. Wij geloven dat God via de mens kan spreken dus wij zien dat wel als teken.

“NA VEERTIG DAGEN BIDDEN KREGEN WIJ HET BERICHT DAT DE BURGEMEESTER HAD BESLOTEN ZICH TE LATEN DOPEN” Verder heeft de burgemeester van het dorp Pinet, waar wij elk jaar komen zich laten dopen en dat was echt wel speciaal. We brachten daar al een aantal jaar het evangelie en op een gegeven moment wil je ook wel wat succes zien. Ik ben twee keer naar Albanië gefietst met een vriend van mij en die was kritisch en vroeg zich af of we wel door moesten gaan met het project. Ik ben best optimistisch dus ik zei dat het allemaal wel goed kwam, maar je bent toch een hele maand samen want je fietst in totaal 3000 kilometer en dus zo een 100 kilometer per dag. En na een tijdje begon ik ook wel te twijfelen. Eenmaal daar aangekomen gingen we naar de kerk en vroeg ik aan de zendingswerker of we het project wel door moesten zetten. De zendingswerker zei toen dat we maar moesten gaan bidden veertig dagen lang en dan zou God wel een antwoord geven. Toen ik weer thuis kwam deelde ik dat met Evie en de zendingswerker met haar man dus we gingen met zijn vieren bidden. Na veertig dagen precies kregen wij opeens een bericht van het team dat nog in Albanië was dat de burgemeester had besloten om zich te laten dopen. Dat was zo precies dat we dachten het moet wel een teken zijn.

Dat heeft ons wel echt gemotiveerd om naar Albanië te gaan en de mensen daar de vrolijkheid van het geloof te brengen. Ik denk dat we zonder die bevestigingen niet die kant op waren gegaan. We hebben hier een heel leuk leven met een mooi huis en vrienden en familie in de buurt. Dat laat je niet achter als je je niet geroepen voelt. Mijn familie steunt mij natuurlijk ook maar als zij mij niet zouden steunen was ik toch gegaan omdat ik die bevestigingen van God had. Alleen als Evie niet had gewild waren we gewoon hier gebleven.”

REPORTAGE

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 21

GEZONDHEID

Selien (25) moeder van twee kinderen en diabetespatiënt “Je doet natuurlijk alles voor de gezondheid van je kind. Dat is voor moeders met diabetes hard werken” MARÈL MOLENAAR

Prikken, meten, spuiten en op je eten letten. Dat zijn de dagelijkse taken voor vele diabetes type 1 patiënten. Maar tijdens de zwangerschap komen hier nog veel meer complicaties bij. De 25-jarige Selien Fransen heeft diabetes en twee kinderen. Ze vertelt over de problemen die zij kreeg tijdens haar zwangerschappen.

“Zwanger worden is zeker geen probleem, maar daarna komen de complicaties. Je bloedsuikers onder de controle krijgen als je lichaam vol hormonen zit is erg lastig. Hierdoor was ik de hele dag bezig met meten hoe hoog mijn bloedsuiker was en proberen deze onder controle te houden. Dat neemt natuurlijk veel tijd in beslag en ik kon overdag daarom minder doen dan iemand die geen diabetes heeft.

In het begin schommelde mijn bloedsuiker heel erg. Ik was verschrikkelijk misselijk en kon bijna niets eten. Dit is natuurlijk niet goed voor mijzelf en ook niet voor het kindje. Later in de zwangerschap was het nog steeds lastig om mijn bloedsuiker onder controle te houden. Je bent door hormonen overal een stuk gevoeliger voor en dus ook voor het eten. Ik moest constant nadenken wat ik wel en niet kon eten. Vooral op koolhydraten moest ik heel erg letten, want de baby eet natuurlijk mee en de hormonen gieren door je lijf.

“IK MOEST WEL ZO’N 1 TOT 2 KEER PER WEEK NAAR HET ZIEKENHUIS”

Vanaf de achtentwintigste week werd het heftiger. Als mijn bloedsuiker onder de 3.8 of boven de 8.5 was, moest ik direct contact opnemen met het ziekenhuis. Dan werd er een echo en een hartfilmpje van het kindje gemaakt om te kijken of alles nog goed ging, want als mijn bloedsuiker hoog is, heeft mijn kindje daar ook last van. Dat geldt natuurlijk ook als mijn bloedsuiker laag is. Zulke hoge of lage bloedsuikerwaarden zijn erg gevaarlijk voor de baby. Ik moest wel zo’n één tot twee keer per week naar het ziekenhuis voor deze controles, maar je doet natuurlijk alles voor de gezondheid van je kind.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 22

Ik moest verplicht bevallen in het ziekenhuis. Dat is natuurlijk om de moeder en het kindje in de gaten te kunnen houden en zo snel mogelijk in te kunnen grijpen als het moet. De verplichting is wel een teleurstelling natuurlijk, maar het is wel veiliger.

De afgelopen jaren is er heel hard gewerkt aan een kunstalvleesklier, die nu getest wordt. Als je diabetes hebt, is je alvleesklier ‘kapot’, maar dit apparaatje helpt je lichaam met het aanmaken van insuline en hierdoor kan het weer normaal functioneren en zelf koolhydraten afbreken. Dit helpt vooral zwangere diabetespatiënten heel erg. Hierdoor hoeven we geen insuline meer toe te dienen en nog amper de bloedsuikerwaarde te meten. Dat scheelt heel veel tijd en ook veel complicaties die je kunt krijgen als je als zwangere vrouw diabetes hebt. Dit is veel veiliger voor moeder en kind.

Nu is het soms gevaarlijk. Een lange tijd een te hoge of te lage bloedsuiker hebben kan schadelijk zijn voor het kind. Het kind kan een handicap krijgen of in de ergste gevallen kun je een miskraam hebben. Maar om dit zo veel mogelijk proberen te voorkomen moet je er heel veel tijd en moeite in steken. Dat hoeft niet meer met een kunstalvleesklier en dat zou voor mij een echte uitkomst zijn geweest.”

GEZONDHEID

“EEN KUNSTALVLEESKLIER ZOU VOOR MIJ ECHT EEN UITKOMST ZIJN GEWEEST”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 23

REPORTAGE

De Orchideeën Hoeve

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 24

REPORTAGE

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 25

©PIXABAY

REPORTAGE

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 26

NATUUR & DUURZAAMHEID

Boswachter Floris strijdt tegen plastic ROMY KOOMAN

Banken, stoelen, plastic flesjes, ballonnen, asbest en drugsafval. Je vindt het tegenwoordig overal in de natuur. Niet alleen het onderwaterleven wordt bedreigd door afval; ook de bossen op land hebben er last van.

Floris Hoefakker (24) is al twee jaar boswachter in natuurgebied de Baronie van Breda in Noord-Brabant.

Als boswachter is hij actief bezig met het verwijderen van plastic uit de natuur, maar helemaal plastic-vrij is vrij lastig.

WAT DOE JIJ OM HET PLASTIC UIT DE NATUUR TE WEREN?

“Het is heel lastig om daar als boswachter iets aan te doen. Wij kunnen zelf eigenlijk alleen maar proberen de afvaldumpingen te voorkomen. Als mensen afval dumpen, dan zorgen wij dat het wordt opgeruimd, maar het zijn vaak de hele kleine stukjes plastic die wegwaaien en daar is weinig aan te doen. Dat komt overal terecht.”

“WE HEBBEN AL VOLDOENDE MEUBILAIR VERZAMELD OM EEN HEEL HOTEL IN TE KUNNEN RICHTEN” WAT VOOR AFVAL KOM JE DAN ALLEMAAL TEGEN?

“Wij hebben een grote container die je kan zien als de ‘restafvalcontainer’ die jij thuis ook hebt. We hebben stapels autobanden, een puinbak, een metaalbak en bakken voor bewerkt hout en onbewerkt hout. Dat zijn dan vaak de nog iets kleinere dingen.

Vaak zijn het echt grotere dingen die door een aannemer moeten worden opgehaald. Dan gaat het om complete keukens die mensen uit hun huis gesloopt hebben. We hebben al voldoende meubilair verzameld om een heel hotel in te kunnen richten.”

MAAR HOE KOMT HET DAT MENSEN ZOVEEL AFVAL DUMPEN? “Op kleine schaal proberen we mensen bewust te maken van het scheiden van afval en het op de goede plekken wegbrengen van afval, maar aan de andere kant zijn er ook veel gemeentes die op zoek gaan naar een andere manier om van hun afval af te komen. Het verschilt wel per gemeente wat voor afval en hoeveel afval er wordt gedumpt.”

“HET AFVAL MAG ER GEWOON NIET ZIJN” HOE SCHADELIJK IS DAT AFVAL VOOR DE NATUUR?

“Plastic kan wel afbreken en verteren, alleen dat duurt echt heel lang. Er zijn wel bepaalde soorten plastic die heel schadelijk zijn.

Er zijn bijvoorbeeld nog steeds acties waarbij mensen ballonnen op laten. Vogels kunnen in het plastic van de ballonnen verstikken en er zitten vaak touwtjes aan de ballonnen waarin de vogels vast komen te zitten. Ik durf niet te zeggen hoe schadelijk plastic verder is voor de natuur, maar het is natuurlijk wel bekend wat plastic met de onderwaterwereld doet. Ook wordt er vaak asbest gedumpt in de natuur. In principe is asbest niet gevaarlijk als het gewoon op een dak ligt, maar als het bewerkt is, kunnen de vezels ervan in je luchtwegen terechtkomen en dan kun je daar kanker van krijgen. Als het in de natuur ligt, is het niet direct slecht, maar het kan wel vrijkomen en het wordt dus wel gezien als een redelijk gevaarlijke stof. Het afval mag er gewoon niet zijn.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 27

CULTUUR

Aleida is het zat

Woonwagenkampbewoners worden op uitsterven gezet KATHY VAN MAAREN

Op een parkeerplaats van een sportvereniging aan de Bellinistraat in Zwolle staan zes caravans met een rood-wit afzetlint eromheen. Er staan demonstreerborden over het beschermen van de cultuur. Aleida Slof (32) woont al haar hele leven in een woonwagen.

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 28

Door het hele land is er een tekort aan standplaatsen en Aleida zet zich samen met een aantal andere in om dit probleem op te lossen. Ze is een bewonerscommissie gestart om een gesprek met de gemeente aan te gaan.

CULTUUR Aleida praat met een Rotterdams accent.

“Wij wonen momenteel in caravans. Vroeger hadden we echt van die ouderwetse pipowagentjes omdat we heel arm waren. We werkten voor de boeren en reisden rond met de kermis.

Uiteindelijk werden het stacaravans. Woonwagens zitten nooit vast.

Het moet verplaatsbaar zijn. Daar willen wij ook weer naartoe. We moeten nu in een caravan wonen, omdat we nog geen ‘plekkie’ hebben”, vertelt Aleida.

“IK BEN HIER IN MIJN CARAVAN IN ZWOLLE GELUKKIGER, DAN IN MIJN LUXE TWEE-ONDER-EEN-KAPWONING IN ROTTERDAM”

Uitsterfbeleid De Nederlandse overheid beschermt de cultuur van Roma, Sinti en woonwagenbewoners nauwelijks. Ondanks dat de woonwagencultuur in 2014 in Nederland is erkend als immaterieel erfgoed. De afschaffing van de Woonwagenwet in 1999, zorgde voor een aantal beleidsopties vanuit de Rijksoverheid.

Een van die beleidsopties is de nuloptie met als doel het laten verdwijnen van woonwagenkampen. Gemeenten kunnen daaronder een zogenaamd uitsterfbeleid voeren door vrijkomende standplaatsen te verwijderen of door bewoners andere huisvesting te bieden.

Aleida is het daar niet mee eens. “Je kan toch niet een hele groep op uitsterven zetten? Dat zijn echt nazidingen net als vroeger dat ze mensen lieten vergassen en vermoorden. In 2019 mag dat toch eigenlijk niet meer voorkomen.”

“THUIS KWAMEN DE MUREN OP MIJ AF”

LIEVER EEN WOONWAGEN DAN EEN LUXE TWEE ONDER EEN KAP

“Ik woon eigenlijk in een twee-onder-een kapwoning in Rotterdam, maar ik ben in Zwolle geboren. Een staplaats in Rotterdam krijgen is niet mogelijk. Daarom sta ik nu hier in Zwolle. De woning in Rotterdam heb ik nu al 10 jaar. Daar ging het niet lekker. Ik werd depressief. Ik zit al ruim 10 jaar in therapie. Toen kwam ik op het punt dat ik niet kon wennen in een woonhuis. Ik weet niet goed hoe ik het moet omschrijven. Het zit heel diep vanbinnen. Ik heb het wel geprobeerd, door voor het huis te gaan zitten en te praten met andere buurtbewoners. Maar als ik dan thuis kwam, kwamen alle muren op mij af.”

CULTUUR MIST

“Je mist bepaalde stukjes van je cultuur. Ik heb in die tien jaar dat ik in het woonhuis zat een soort verscheuring binnen in mijn lichaam gekregen. Het scheelt om terug te kunnen in de woonwagen. Ik ben hier in mijn caravan in Zwolle gelukkiger, dan in mijn luxe twee-onder-een-kapwoning in Rotterdam. Niet zozeer omdat je dan met familie bent, maar het gaat om het kleine stukje cultuur dat je nog kan voelen.

“Ik weet niet beter dan dit. Ik ben dit gewend”, zegt Aleida vanuit de voortent van haar caravan. Terwijl ze haar Rottweiler Diva commandeert te gaan liggen. “ Op het moment dat je dat stukje niet meer

hebt word je heel wankel. Door dat wankele gevoel kun je niet goed ontwikkelen in een normale samenleving. Binnenin jezelf scheelt er iets en je probeert wel iets te doen. Ik heb bijvoorbeeld heel lang gewerkt voor Holland Casino, maar je bent niet stevig genoeg. Ik was totaal niet gelukkig.”

“IK WIL DAT BURGERS EN WOONWAGENBEWONERS SAMEN GAAN LEVEN” VOOROORDELEN

Om te vechten voor haar cultuur is Aleida een bewonerscommissie begonnen om contact tussen de woonwagenbewoners en de gemeente Zwolle goed te laten verlopen. Verder is ze nu bezig om een vereniging op te richten. Hiermee wil ze graag een aanspreekpunt vormen voor heel Nederland. “Zodat burgers en woonwagenbewoners samen kunnen gaan leven. Zonder vooroordelen. De buitenwereld ziet een bepaalde situatie en denkt al snel. ‘Dat is wel asociaal.’ Maar waar komt dit probleem vandaan? Als jij niks anders gewend bent als je opgroeit en alleen negatieve verhalen hoort over woonwagenkampen. Dan ga je denken dat het de waarheid is, terwijl het eigenlijk heel anders in elkaar zit”, vindt Aleida.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 29

POLITIEK

PROTEST TEGEN RENTEVERHOGING PROTESTMARS DAVID BOORSMA

Vlaggen, bordjes en megafoons. Ze zijn allemaal aanwezig wanneer studenten op 21 mei demonstreren in Amsterdam tegen de renteverhoging op studieleningen.Volgens protestorganisatie Humanities Rally moet de regering stoppen met ‘studentje pesten’ en haar beloftes nakomen die zijn gemaakt bij het afschaffen van de basisbeurs. “Er moet eindelijk eens worden geïnvesteerd in het onderwijs. Dat is waar wij recht op hebben”, aldus woordvoerster Geertje Hulzebos.

Het is, in tegenstelling tot een paar dagen eerder, geen mooi weer in Amsterdam. Door de wind ligt de gevoelstemperatuur een paar graden onder de aangegeven 13. Om 12:45 verschijnen de eerste studenten op het Binnengasthuisterrein. Eerst staan ze nog een beetje verspreid, maar dan wordt duidelijk waarom ze er zijn: demonstreren tegen de renteverhoging op studieleningen.

“JONGEREN GAAN NIET MEER STUDEREN” Ook jongerenorganisatie ‘ROOD, jong in de SP’ is aanwezig. “Jongeren moeten straks veel meer rente betalen over de lening die ze nodig hebben om überhaupt rond te komen”, zegt Carlos van Ek, student en lid van ROOD. “Jongeren gaan niet meer studeren, omdat ze later niet tegen een schuld aan willen kijken.” Volgens Carlos is het opvallend dat juist nu, vlak voor de verkiezingen, GroenLinks zegt tegen het sociale leenstelsel te zijn. “Jesse Klaver heeft zijn partij in 2015 overtuigd om voor het leenstelsel te zijn.

Om dan nu te zeggen dat hij tegen is lijkt mij verkiezingsretoriek.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 30

Om 13:30, een half uur later dan gepland, beginnen de studenten aan hun protestmars richting het Maagdenhuis. De mars wordt geleid door drie studenten die een spandoek met daarop tekst ‘Stop renteverhoging’ vasthouden. Daarachter loopt een groep demonstranten met vlaggen en borden te zwaaien met daarop teksten zoals ‘wie rijk is mag slim zijn?’ en ‘studenten zijn geen melkkoeien’. “Hoe laat is het?” klinkt het door de megafoon.

“Solidariteit!” antwoorden de demonstranten. De datum 21 mei en de locatie zijn symbolisch gekozen. Het is namelijk precies vijftig jaar geleden dat het Maagdenhuis ontruimd werd na een bezetting door studenten.

WAAROM DEMONSTREREN?

Vorig jaar werd bekend dat de rente op studieleningen voortaan niet meer 5 jaar, maar 10 jaar wordt vastgelegd. Rente die langer vaststaat, is hoger. Studenten moeten daardoor na hun studie maandelijks méér geld betalen. Afgelopen september deden al honderden studenten mee aan een protestmars tegen wat zij de afbraak van het onderwijs noemen. Op 4 juni a.s. wordt er in de Eerste Kamer gestemd over de renteverhoging en daarom gingen studenten op 21 mei weer de straat op in Amsterdam.

GEZONDHEID

Alcoholgebruik door jongeren loopt steeds vaker uit de hand

CHANTAL KOPPERS

Iedereen weet dat de leeftijdsgrens voor het kopen van alcoholische dranken een aantal jaar geleden is verschoven naar 18 jaar. Toch gebeuren er nog regelmatig ongelukken door verkeerd alcoholgebruik en dan met name door jongeren.Veel politieke partijen willen hier verandering in brengen door te zorgen voor meer voorlichtingen en strengere controles op de verkoop van alcohol onder de achttien jaar.

Voor Mila Schra (15) veranderde de nacht van 2 op 3 december plotseling toen zij door overmatig alcoholgebruik van de fiets viel en buiten bewustzijn raakte. Ze vertelt: ‘’Ik wist zelf alles te vertellen tot aan de val. Vanaf daar heb ik alles te horen gekregen van mijn vriendinnen en mijn ouders.’ ’ Ze is uiteindelijk met de ambulance afgevoerd naar Ziekenhuis Tjongerschans in Heerenveen.

“VANAF DAT MOMENT WEET IK NIKS MEER”

‘’Ik was met twee vriendinnen. Per persoon hadden we denk ik wel een fles hugo opgedronken. We gingen op de fiets richting Smithy’s om daar uit te gaan. Het was nacht en doordat we wat slingerden haakten onze fietssturen in elkaar, waardoor ik op straat viel. Vanaf dat moment weet ik het niet meer. Mijn vriendinnen raakten in paniek. Ze schudden aan me maar er gebeurde niks. Hun ouders waren ondertussen aangekomen en ook stonden er steeds meer omstanders bij me. Ook de rit naar het ziekenhuis heb ik niet meegekregen. Een uur of vijf ‘s nachts werd ik wakker, toen kwam de zuster bij me. Ik wist niet waar ik was en wat er was gebeurd. Sindsdien heb ik nooit meer gedronken’’, vertelt Mila.

Mevrouw Van der Wal, teamleider van de spoedeisende hulp (SEH) Tjongerschans, reageert: ‘’Het gebeurt wel vaak. Vooral in de weekenden worden in de nacht regelmatig jongeren binnengebracht, in veel gevallen zijn ze dan buiten bewustzijn.’ ’ Maar ook in andere ziekenhuizen in Nederland ondervinden zij hiervan de problemen. De jongeren verstoren vaak het proces van andere zieke patiënten die binnenkomen op de SEH. Soms

plassen ze de boel onder en geven ze over in de kamers. Door werknemers wordt er veel tijd besteed aan ongewenst gedrag, waardoor ziekenhuizen soms zelfs extra personeel laten werken in de nacht van zaterdag op zondag. ‘’Ik weet niet of het de juiste oplossing is om de leeftijdsgrens nog verder te verhogen, nu de grens op achttien jaar ligt komen er alsnog genoeg jongeren binnen van vijftien of jonger. Het blijft ook een stukje eigen verantwoordelijkheid’’, aldus Van der Wal. Om mensen een beter besef te geven van de werking van alcohol wil de D66 dat er meer voorlichtingen komen in Nederland. Ook ouders en docenten moeten beter worden ingelicht volgens de partij.

“NU ZORG IK ERVOOR DAT IK DE VERANTWOORDELIJKE BEN”

De SGP heeft een heel andere aanpak in gedachten. De SGP wil een ontmoedigingsbeleid voor alcoholgebruik door jongeren en een stevige aanpak van alcoholmisbruik door het veranderen van de wetgeving. Zij vinden dat de zogenaamde ‘happy hours’ moeten worden verboden. Ook reclames voor alcoholhoudende dranken moeten stoppen. En verder willen ze dat er meer alcoholpoli’s komen. De jongeren die daar terecht komen zullen een uitgebreid vervolgtraject van nazorg en voorlichting krijgen.

Of dat daadwerkelijk gaat gebeuren is nog niet duidelijk. Het is wel duidelijk dat het gebruik van alcohol erg gevaarlijk kan zijn en dat het je leven plotseling heel anders kan maken. Mila is ondertussen bijna hersteld van haar hersenschudding. ‘’Alleen als ik echt een drukke dag heb merk ik het nog wel’’, zegt ze. ‘’Vanaf nu zorg ik dat ik nuchter blijf en de verantwoordelijke ben. Als er dan wat gebeurd kan ik zelf hulp bieden.’ ’

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 31

CULTUUR

“Manschot, je moeder is een hoer” SANNE VISSER

Het komt tegenwoordig heel vaak voor dat voetbalwedstrijden in of buiten het stadion een minder gezellige wending krijgen. Neem de wedstrijd: Cambuur – De Graafschap. vijfentwintig minuten voor tijd kreeg De Graafschap een strafschop omdat Kallon, een speler van Cambuur, hands had gemaakt binnen het strafschopgebied. De penalty liet enige tijd op zich wachten omdat het gefrustreerde thuispubliek besloot allerlei spullen op het veld te gooien. De biertjes en kartonnen houders vlogen in het rond en belandden stuk voor stuk op het veld.Vervolgens stonden tientallen thuissupporters op van hun plaats om zich te verzamelen achter het doel waar de strafschop plaats zou vinden. “Manschot, je moeder is een hoer”, riepen de supporters in koor tegen de scheidsrechter.

De wedstrijd werd om deze redenen een paar minuten gestaakt.

“Belachelijk. En dan heb ik het niet over de penalty”, zegt Tom Visser die al jaren trouwe fan is van Cambuur Leeuwarden. “De penalty was hartstikke balen, maar wel terecht. Hands binnen het strafschopgebied is nou eenmaal een penalty, dan moet je dat accepteren en doorgaan.” Rookpotten en fakkels in de kleuren van de club. Op televisie ziet de tribune er extra sfeervol uit met dit soort vuurwerk, tot je er zelf tussen staat. “Goor, het is echt goor”, zegt Jens de Jager.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 32

“Je wordt hondsbenauwd als je er middenin staat en je ziet niks meer van het veld door al die rook.” Het vuurwerk wordt bijna alleen maar afgestoken op de hoofdtribune. “Ik heb bewust gekozen voor een seizoenkaart op een andere tribune nadat ik één wedstrijd op de hoofdtribune had gezeten.

Naast het feit dat het niet prettig is om tussen de rook te staan is het vuurwerk ook nog eens gevaarlijk. Drie jaar geleden is een vrouwelijke steward bij Cambuur Leeuwarden nog ernstig

‘‘LATEN WE HET GEZELLIG HOUDEN’’ gewond geraakt door de gevolgen van het vuurwerk. Tijdens de laatste training voor de derby tegen Heerenveen, waar duizenden supporters op de tribune zaten , werd er vuurwerk op het veld gegooid. Toen de steward het brandende vuurwerk probeerde weg te trappen ontplofte het in de buurt van haar voet.

De vrouw werd afgevoerd naar het ziekenhuis en werd daar aan haar been geopereerd.

Het is zonde dat je je tegenwoordig voordat je naar een wedstrijd gaat moet afvragen hoe veilig het is, waar je het beste kunt gaan zitten en of het wel verstandig is om als 18-jarig meisje in je eentje naar de wedstrijd te gaan. Gelukkig wordt de sfeer niet altijd bedrukt door vervelende incidenten en kunnen we bijna altijd genieten van de wedstrijd. Toch blijft het jammer dat sommige supporters de wedstrijd moeten verpesten. Strijd tussen elkaar zal altijd blijven, vooral in de voetbalwereld, maar laten we het wel gezellig houden.

POLITIEK

“Weg met de wachttijden in de zorg!’’

JARMO HOEKSTRA

Diyar Jassim stond in 2018 op de lijst om raadslid te worden van de SP in Amsterdam. Zij was voor de partij aanwezig op 20 mei bij een demonstratie tegen de toenemende wachtlijsten in de zorg. Samen met tientallen andere boze mensen kwam ze vanuit Amsterdam met de bus naar Leiden om te protesteren voor het gebouw van Zilveren Kruis Achmea.

WAAROM STAAN JULLIE HIER VANDAAG?

“We staan hier omdat er wachtlijsten in de zorg zijn. Er zijn mensen die soms wel 3, 6, 9 maanden, zelfs soms wel een jaar moeten wachten totdat ze zorg krijgen. Ook van zorgverleners horen we dat de problemen zich opstapelen. Dit komt mede door het failliet gaan van ziekenhuizen. Daarom zijn wij hier met een grote groep vanuit Amsterdam die hebben gezien dat sinds het sluiten van het Slovervaart de wachtlijsten steeds langer zijn geworden.

Ook het ambulancepersoneel geeft aan dat ze mensen niet meer kwijt kunnen bij de eerste hulp. Daarnaast geeft 4 van de 7 ziekenhuizen aan dat ze mensen niet meer kunnen aannemen.

Daarom staan we hier voor Zilveren Kruis Achmea. Zij hebben vorig jaar de stekker eruit getrokken terwijl er genoeg geld op de planken ligt dat best uitgegeven kan worden aan het omhoog brengen van ziekenhuizen, in plaats van het langer worden van de wachtlijsten.”

VIND JE DAT DIT OOK EEN FOUT IS VAN DE OVERHEID DIE DE ZORGVERZEKERAARS VEEL RUIMTE GEVEN WAARDOOR DE ZIEKENHUIZEN OMVALLEN?

“Zeker, dit is eigenlijk ook de grondoorzaak. Er zijn verschillende verzekeraars die van de zorg een winstmodel hebben gemaakt.

In plaats van dat het gaat over de zorg zelf, concurreren de verzekeraars met elkaar en wordt de zorg juist slechter. We hebben ook allemaal verhalen gehoord van mensen die al lang aan het wachten zijn op hun zorg. Deze verhalen staan in ons zwartboek.

Wij vinden daarom het concurreren ook van de zotte. Er zou eigenlijk één nationaal zorgfonds moeten zijn, zonder eigen risico.

Het moet weer gaan over de zorg van mensen in plaats van het maken van winst.”

HET SP-STANDPUNT IS WEL BEKEND, WAT PROBEREN JULLIE NU SPECIFIEK HIERMEE TE BEREIKEN?

“We willen aan de bel trekken bij Zilveren Kruis Achmea. Zij geven aan dat er overcapaciteit, dus genoeg plek is. Maar uit de berichten die wij hebben binnengekregen via het meldpunt ‘GenoegGewacht, meldt je wachtlijst in de zorg’, blijken de wachtlijsten alleen maar langer te zijn geworden. Deze berichten komen niet alleen van patiënten, maar ook van zorgverleners. Door deze reacties blijven we ze daar mee confronteren. We willen ook invloed uitoefenen op de regering. Zij hebben er namelijk voor gezorgd dat dit beleid is bepaald en wordt uitgevoerd.”

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 33

CULTUUR

GETROUWD maar niet oud WESSEL MULDER

Liefde. Een gevoel dat volgens velen niet met woorden uit te drukken is. Iets waar vrijwel alle liedjes over gaan.

En iets waar ieder persoon naar op zoek is in zijn leven. Onder jongvolwassenen zie je vele soorten relaties.

De ‘op-stap-zijn-we-een-stel-relatie’ en de welbekende friends with benefits. Maar ook de stelletjes die al bijna gesetteld zijn. Debora Noya (21) heeft een relatie die daarbij in de buurt komt, maar ze is niet ‘bijna’ gesetteld.

Nee, ze deelt een achternaam met haar man Gideon (22), ze zijn getrouwd en wonen samen in Nijmegen.

“We kenden elkaar al van het Christelijk kinderkamp, daar zijn we bevriend geraakt en het werd zo gezellig dat we verkering kregen toen ik vijftien was. Voor mij was het toen gewoon verkering maar hij was al heel serieus en vertelde ook dat hij vroeg wilde trouwen. In het begin vond ik dat wel een beetje eng. Op die leeftijd had ik eigenlijk nooit in mijn hoofd om zo vroeg te trouwen. Maar op een gegeven moment vond ik Gideon zo leuk en hebben we het er over gehad met onze ouders.

SPEELT GELOOF EEN GROTE ROL IN JULLIE DAGELIJKS LEVEN?

‘‘MIJN VRIENDINNEN KEKEN ME RAAR AAN TOEN IK VERTELDE DAT IK VERLOOFD WAS’’

“Ja, we hebben gewacht met seks tot na het huwelijk. Soms was dat wel lastig, maar omdat wij er vanuit ons geloof allebei achter stonden konden we er samen goed over praten. Dat heeft heel erg geholpen. Natuurlijk speelde het ook mee in de keuze voor trouwen op jonge leeftijd. Je houdt van elkaar en verlangt ook op die manier naar elkaar.”

Mijn ouders stemden er gelijk wel mee in terwijl Gideon zijn moeder vond dat wij iets te hard van stapel liepen. Gelukkig heeft ze uiteindelijk wel haar zegen gegeven en vanaf toen is het allemaal heel snel gegaan. Ik was op mijn achttiende verloofd en een jaar later zijn we getrouwd.” Mijn vriendinnen keken met raar aan toen ik ze vertelde dat ik verloofd was. Natuurlijk wisten ze wel dat Gideon en ik heel serieus waren, maar in eerste instantie waren ze redelijk sceptisch. Dat komt ook omdat ik een beetje een vreemde eend in de bijt was. Mijn vriendinnen zijn namelijk niet echt gelovig. Ik heb vaak genoeg de vraag gekregen of ik niet vond dat ik mijn jeugd vergooide door deze keuze. Gelukkig hebben ze uiteindelijk wel allemaal mijn keuze gerespecteerd, dat was erg fijn. Door het jonge trouwen ben ik inderdaad wel snel volwassen geworden, maar dat vind ik niet per se een negatief iets. Ik ga bijvoorbeeld nog redelijk vaak op stap en sta heel gelukkig in mijn leven.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 34

“Ja, het speelt zeker een rol in ons leven. We gaan elke zondag naar de kerk en om de week ook naar een kring. Dit is een soort mini-kerkbijeenkomst, waar je bij elkaar komt en het hebt over een bepaald christelijk onderwerp. Ook bidden we vaak met z’n tweeën.’ ’

HEBBEN JULLIE GEWACHT MET SEKS TOT NA HET HUWELIJK EN SPEELDE DAT MEE IN DE KEUZE VOOR JONG TROUWEN?

HEB JE OOIT SPIJT GEHAD VAN JE KEUZE OM JONG TE TROUWEN?

“Nee, absoluut niet. Ik ben heel gelukkig en sta nog steeds voor de volle 100% achter mijn keuze. Ik heb nu zekerheid en dat voelt heel fijn. We wonen nu ruim een jaar samen in een mooi huis en onze levens zijn door het trouwen alleen maar verrijkt.”

WIL JE OMDAT JE OP JONGE LEEFTIJD GETROUWD BENT OOK JONG MOEDER WORDEN? “In de toekomst wil ik heel graag moeder worden, maar eigenlijk wil ik dan wel een hbo-papiertje hebben. Ik ben dit jaar gestopt met mijn opleiding en ga volgend jaar aan iets nieuws beginnen.

Dus hoe het nu staat denk ik niet dat we kinderen krijgen in de nabije toekomst.”

REPORTAGE

‘‘HET WAS DE MOOISTE DAG VAN MIJN LEVEN TOT NU TOE’’

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 35

NATUUR & DUURZAAMHEID

Bijenmarkt: Je had er-bij moeten zijn NYNKE VAN VLIET

Een overvloed aan informatie over bijen, honing in allemaal verschillende smaken en een imker die je alles vol trots over zijn vak wil vertellen.

Alleen de wilde bij zelf was ver te zoeken op de bijenmarkt in Olterterp bij Park Huize.

Dat het niet goed gaat met de wilde bij en de biodiversiteit is inmiddels wel duidelijk. Oorzaken van bijensterfte zijn de achteruitgang van bloeiende planten, gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, schaalvergroting en intensivering in de landbouw. Driekwart van alle soorten voedselgewassen zijn afhankelijk van dierlijke bestuiving. In het kader van World Bee Day werd er in Olterterp een bijenmarkt georganiseerd, waar professionals en ervaringsdeskundigen op het gebied van bijen en andere insecten al je vragen konden beantwoorden.

Naast de vele zelfgemaakte potjes honing die lokaal worden gemaakt zijn er ook organisaties aanwezig die hun verhaal over de bijen willen vertellen. Zo is er bijvoorbeeld het project Silence of the Bees. De JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 36

in 2014 opgerichte organisatie streeft er naar om de situatie voor de wilde bij en de biodiversiteit in Friesland te verbeteren. “Bovenaan de lijst van bijensterfte staat Friesland”, zegt oprichter Jan Willem Kruijssen. Dat heeft voornamelijk te maken met de landbouwsector. Wanneer je door Friesland rijdt, zie je prachtige, groene weilanden met allemaal koeien, maar dit landschap wordt ook wel de ‘groene woestijn’ genoemd. In de groene woestijn zijn geen bloemen, geen insecten en geen vogels. Er is nog maar 15% over van de biodiversiteit in Friesland van wat het 50 jaar geleden was.”

Je kan zelf ook al veel doen voor de bijen.

Jan Willem verwijst naar een flyer waar tien tips op staan om je tuin bij-vriendelijker te maken. “Je zou je tegels eruit kunnen halen en in plaats daarvan planten in je tuin plaatsen en chemische bestrijdingsmiddelen vermijden. Staatsbosbeheer heeft nu ook een service om je tuin gratis te inspecteren om je tuin bij-vriendelijker te maken.”

“ALS WE MET Z’N ALLEN BLOEMRIJKER GAAN WERKEN KOMT HET GOED”

Om te bereiken dat iedereen meewerkt om de biodiversiteit te verhogen maakt Silence of the Bees afspraken met overheden, gemeentes en bedrijven. Deze afspraken worden bijenpacts genoemd.

“Voorbeelden hiervan zijn Wetterskip Fryslân en Poiesz. In de afspraak staat hoe het bedrijf of de organisatie kan bijdragen aan het verhogen van de biodiversiteit en welke maatregelen ze kunnen nemen om duurzamer bezig te zijn.”

Jan Willem laat de zaden zien die hij uitdeelt namens Silence of the Bees om ervoor te zorgen dat mensen een groenere tuin krijgen. “Het is eigenlijk heel eenvoudig om de biodiversiteit te verhogen. Als we met z’n allen bloemrijker gaan werken en geen gif meer gaan gebruiken dan komt het goed. Maar dan moet iedereen wel meewerken.”

Door middel van Silence of the Bees en bijenmarkten worden er meer maatregelen genomen om de wilde bij en de biodiversiteit te redden. Met de bijenpacts gaat het erg goed: afgelopen jaar heeft Silence of the Bees namelijk vijftien pacts afgesloten en dit jaar worden het er maar liefst dertig. “We proberen steeds meer afspraken te maken om zo heel Friesland te veroveren.”

CULTUUR

Na 23 jaar herenigd met zijn moeder

ANNICK GÖTTE

Menig adoptiekind droomt ervan, Esteban (31) overkwam het. Na twee jaar intensief zoeken vond hij zijn biologische moeder terug via Facebook. Acht jaar oud was hij toen hij in 1995 met zijn vier broertjes en zusjes uit Colombia bij zijn familie werd weggehaald. Zijn oma wilde zijn jonge moeder niet meer ondersteunen toen het vierde kind werd geboren, waardoor de kinderbescherming moest ingrijpen. Maar een succes werd zijn adoptie niet. In Berg en Terblijt (Limburg) lukte het hem niet om zich te hechten aan zijn nieuwe adoptieouders.

JE WAS ACHT JAAR OUD TOEN JE WERD GEADOPTEERD, HEB JE NOG HERINNERINGEN AAN JE TIJD IN COLOMBIA? “Ja, ik herinner me heel veel. Helaas ook veel slechte zaken. Ik woonde namelijk in Medellín. Daar waar Pablo Escobar in die tijd ook woonde. Dat waren roerige tijden. Het heeft me wel zeer gedaan dat ik weg moest uit Colombia. Aan de ene kant vond ik het fijn, aan de andere kant vond ik het pijnlijk. Dat heeft mij doen besluiten dat ik absoluut niks meer met het land te maken wilde hebben. Ik heb het dus echt verbannen en het Spaans niet meer bijgehouden. Toen ik wel weer Spaans wilde leren heeft het ook even een tijdje geduurd voordat ik de smaak weer te pakken kreeg.”

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 37

CULTUUR WEET JE OOK WAAROM JE BENT AFGESTAAN?

“Mijn moeder was maar vijftien jaar ouder dan ik en kreeg toen ze 22 was haar vierde kind. Dat was het moment dat mijn oma zei: ‘tot hier en niet verder, ik ga je niet meer helpen. Drie kinderen wilde ik nog wel ondersteunen, maar de vierde is de druppel.’

De kinderbescherming heeft toen ingegrepen en heeft ons ter adoptie afgestaan. Normaliter was ik te oud geweest voor adoptie, maar ze hebben voor mij een uitzondering gemaakt vanwege mijn broertjes en zusjes.”

“JE STELT GEEN VRAGEN. JE KIJKT ELKAAR AAN EN HUILT ALLEEN MAAR” BEGREEP JE OP DIE LEEFTIJD WEL WAT ER GEBEURDE?

“Jawel, ik was me er heel erg van bewust dat ik wegging uit Colombia. Alleen was ik ook bang voor wat er komen ging. Het probleem wat daarbij ontstond is dat ik me wilde bewijzen aan mijn nieuwe ouders, wat dus geen gezonde ouder en kind relatie werd. Je zegt dat je van iemand houdt, terwijl je dat absoluut niet voelt. Het zijn je ouders gewoon niet. Ik denk dat ik het wel wilde, dat ze als ouders zouden voelen, maar diep vanbinnen voelde het toch niet zo. Ik denk dat zij precies hetzelfde hebben.

Ze zouden me graag als zoon zien, maar zij voelen het ook niet.”

TOEN JE ZELF KINDEREN KREEG KWAMEN DE KRIEBELS OM JE MOEDER TE ZOEKEN. WAAROM PRECIES TOEN?

“Dan pas besef je je hoeveel je van je eigen kinderen kan houden en hoe erg je ze kan missen als je ze niet hebt. Dan denk je ‘ja, jeetje mijn moeder, hoe moet zij nu leven?’ Ik heb nu zelf kinderen en ik ben dol op ze. Daardoor wilde ik mijn eigen moeder zoeken en haar laten weten dat alles goed met me gaat.”

JE VOND HAAR IN JULI 2018 EN JE KON VIA SKYPE CONTACT LEGGEN. JE HEBT ELKAAR BIJNA EEN KWARTEEUW NIET GESPROKEN. WAAR GAAT ZO’N EERSTE GESPREK DAN OVER? “Nee, ja…. . Je stelt geen vragen. Alleen maar huilen en naar elkaar kijken. Het was heel emotioneel. Ik kan het me eerlijk gezegd ook niet zo goed meer herinneren. Er speelden te veel emoties. In het begin konden we elkaar ook nog niet zo goed verstaan. Toen leerde ik nog Spaans en zij kan niks anders dan Spaans, nada, niets. Maar je hebt het over de meest simpele dingen die je je kan bedenken, zoals welke baan je hebt.”

“IK KWAM ERACHTER DAT IK NOG TWEE ZUSJES HEB” DAARNA KWAM HET SPANNENDSTE MOMENT. HAAR DAADWERKELIJK OPZOEKEN IN COLOMBIA. HOE WAS DIE REIS?

“Ik ben twee weken met mijn vriendin onafgebroken bij mijn moeder geweest. Het was heel fijn, heel magisch en niet te bevatten om haar voor het eerst echt weer te zien en te omhelzen.

We hebben veel herinneringen opgehaald, ons oude huis bezocht en gerelaxt. Ik kwam er daar achter dat ik nog twee zusjes heb! Uit het niets had ik ineens meer familie daar dan dat ik wist.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 38

Daardoor moest ik wel selectief zijn. Je hebt weinig tijd dus dan moet je kiezen met wie je echt gaat optrekken. Erg pijnlijk was dat mijn oma al is overleden. Ik had een hele, hele, hele goede band met haar. Gelukkig ben ik even bij haar graf geweest.”

EERDER ZEI JE DAT JE COLOMBIA SOORT VAN HAD VERBANNEN. MAAR VOELDE JE JE NIET TOCH VERBONDEN MET HET LAND TOEN JE ER EENMAAL WEER WAS?

“Ja, dan ben je weer helemaal verliefd. Zelfs op een irreële manier verliefd. Dat je denkt: jeetje ik wil weer terug om daar te gaan wonen. Het sloeg op een gegeven moment helemaal nergens meer op. Ik heb er echt maanden over gedaan om hier weer te landen. Maar uiteindelijk realiseerde ik me dat ik gewoon hier hoor en dat ik absoluut niet daar naartoe moet gaan. De toekomst is daar niet en mijn kinderen hebben daar ook niks.”

“ALS HET KAN DAN GAAN WE ZEKER TERUG” WAT VONDEN JE ADOPTIEOUDERS, -BROERTJES EN -ZUSJES ERVAN DAT JE JE MOEDER HEBT OPGEZOCHT?

“Daarmee is eigenlijk de kloof ontstaan die er nu is. Mijn adoptieouders respecteren niet dat het voor mij gewoon echt mijn moeder is en niet alleen maar mijn biologische moeder. Zij hebben nooit geaccepteerd en gerespecteerd hoe ik ermee omging en dat heeft er nu dus toe geleid dat ik geen contact meer met ze heb. De band is nooit echt goed geweest, maar dit is wel de bevestiging dat het ook niet meer goed gaat komen. Wat ik heel jammer vind, is dat ik nu ook geen contact meer heb met mijn broertjes en zusjes. Dat is ontzettend lastig, maar het zit er niet in. Ze hebben geen eigen mening op dit vlak. Een beetje zoals dat spreekwoord: bijt niet in de hand die je voedt. Zolang zij afhankelijk zijn van mijn ouders zullen zij er niet tegenin gaan.”

EN WAT NU MET JE TERUGGEVONDEN MOEDER?

“We blijven wekelijks Skypen en we hopen dit jaar weer naar Colombia te kunnen gaan. Al hebben we twee kleine kinderen, dus dat maakt het wat lastiger. Maar als het kan dan gaan we zeker terug’’

CULTUUR

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 39

NATUUR & DUURZAAMHEID

Online dierenhandel geeft dieren veel stress TAMARA PLENK

Honden die blaffen, katten die mauwen. Sippe oogjes kijken je na vanuit hun kooi. Het gebeurt massaal in het voorjaar en de zomer. Baasjes die hun huisdier niet meer willen, fokkers die de dieren niet kunnen verkopen of eigenaren die met ongewenste nestjes zitten. Deze verkoop vindt dan meestal plaats via marktplaats. Maar waar veel mensen niet bij stil staan is hoe slecht dit kan zijn voor het dier zelf.

In dierenasiel ‘t Hart in Soest zitten veel honden en katten die zijn doorverkocht.

Moeders met kittens en honden die bang zijn en daardoor agressief reageren of zich terugtrekken.

terugvallen met vragen Wij vragen in de eerste maanden ook om een update, bij marktplaats gebeurt dit vaak allemaal niet.

Dat is wel een discussie punt, dat je denkt moet je dat die dieren wel aandoen.”

“DE VERKOPER IS NIET MEER

Dierentehuis ‘t Hart zit vrij vol, maar aan ruimte ontbreekt het niet. Het gebouw is oud maar van binnen gerenoveerd. Het plafon is van glas waardoor de gang niet donker is Op de gang hoor je veel katjes mauwen. Alleen kan je ze niet zien want ze verblijven achter gesloten deuren. “De meeste nestjes zijn al bij drie tot vijf huizen geweest, de moeder is hierdoor heel agressief naar mensen, het vertrouwen is weg”, zegt Pauline.

TE TRACEREN ALS HET DIER OVERHANDIGD IS”

Dierentehuis ‘t Hart vangt dieren op die worden gevonden of worden weggebracht door hun baasje. De voornaamste reden waarom mensen deze keuze maken, is omdat de eigenaar niet meer met het dier overweg kan. Als de eigenaar zijn huisdier dan weg brengt naar het asiel is er verder geen informatie over het beestje. Geen stamboom of paspoort, geen weet van waar hij of zij vandaan komt.

De reden dat mensen opzoek gaan naar een huisdier via marktplaats is vaak het gemak. Bij organisaties iis er sprake van een wachtlijst en zijn er niet altijd nestje beschikbaar. Mensen die een hond of kat willen hebben hier vaak geen geduld voor.

Dierenverzorgster en algemeen medewerker Pauline Blok vindt dat de verkoop van dieren via marktplaatsmoet worden gestopt. “Ik vind het een kwalijke zaak.

Meestal omdat de eigenaar, de verkoper niet meer te traceren is als het dier overhandigd is”, zegt Pauline. “Als je een dier adopteert bij ons dan kan je altijd op ons JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 40

Een dier beleeft veel stress en het ligt eraan hoe het dier is vergaan in die tijd. Een hond of kat weet dan niet meer waar die aan toe is. Als het dier dan naar het asiel wordt gebracht moet het dier opnieuw worden opgevoed. Dat neemt veel tijd in beslag. Daarom zijn ook niet alle dieren die in het asiel zitten klaar om geadopteerd te worden.

“VEEL ORGANISATIES

NEMEN NIET DE ZORG OM EEN GESCHIKT HUISJE

VOOR HET DIER TE VINDEN”

Volgens Pauline ligt niet alleen de schuld bij marktplaats maar ook bij de stichtingen waar je een hond online kan kopen. “De meeste honden die hier zitten komen uit het buitenland.” Door de verkoop van een hond online te doen is er geen kennis of het dier wel bij het baasje past. Vaak valt de ontmoeting tussen hond en baas ook tegen. Het dier kan afwijken van de foto of er is geen klik. “Veel organisaties nemen niet de zorg om een geschikt huisje voor het dier te vinden.”

“DEZE HONDEN STRALEN VROLIJKHEID UIT’’ Dierentehuis ‘t Hart wil dit voorkomen.

Geïnteresseerden mogen de dieren komen bekijken. Dan volgt er een intakegesprek en wordt er gepraat over wat voor hond of kat ze zoeken. Er wordt gekeken naar de thuissituatie, welk dier het beste daarbij past. “Ik wil echt doordringen of dit de hond of kat is die de nieuwe baasjes willen”, zegt Pauline.

Aan het einde van de gang loopt Pauline naar buiten. Daar is het uitlaat gebied. Hier lopen blije honden. “Deze zijn beschikbaar voor adoptie”, zegt Pauline terwijl ze wijst naar de groep honden die daar rondrennen. Deze honden stralen allemaal vrolijkheid uit en hebben het vertrouwen in de mens weer terug.

NATUUR & DUURZAAMHEID

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 41

POLITIEK

Slotervaartdebacle laat nog altijd sporen na KOEN VLEESCHOUWER

Iedereen kan het zich nog wel herinneren. In het najaar van 2018 stond de toekomst van het MC Slotervaart op het spel. Binnen enkele dagen viel het gehele ziekenhuis om. Het hospitaal dat in de jaren 70 begon met de eerste behandeling, werd zo snel mogelijk ontruimd, waardoor patiënten halsoverkop overgeplaatst moesten worden. De pijn die het faillissement heeft veroorzaakt, is na ruim een halfjaar nog altijd niet verminderd.

‘‘GEEF ONS ONZE BAAN TERUG’’

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 42

Een vrouw staat tussen een groep demonstranten, die voor het hoofdkantoor van ZilverenKruis Achmea staan, dat destijds de stekker uit het MC Slotervaart trok. ‘’Ik ben nog altijd zo boos, 43 jaar in het Slotervaartziekenhuis gewerkt, zat er zo goed om mijn plek. Geef onze baan terug, het gebouw staat er nog. We hebben zoveel zin om mensen te verzorgen.’ ’ SP Fractievoorzitter Erik Flentge vindt een ziekenhuis failliet laten gaan totale waanzin: “Maar wij gaan de handdoek niet in de ring gooien.’ ’ Uiteindelijk denkt Flentge dat het systeem van zorgverzekeraars dat Nederland kent ten dode is opgeschreven. ‘’Deze zorgverzekeraar heeft 700 miljoen op de plank liggen, en maakte vorig jaar alleen al 100 miljoen aan winst.

We moeten de zorg weer in publieke handen nemen.’ ’ Maar ook na het faillissement van het Slotervaartziekenhuis staat ZilverenKruis Achmea voor goede zorg, vertelt woordvoerder Roland Eising. ‘’En daar stonden we voor het faillissement ook voor. Er

zijn nog altijd problemen die we moeten oppaken, en dat gaan we doen. Dat de sluiting van het MC Slotervaart ontzettend veel impact heeft gehad, ontkennen wij niet. Maar we zitten niet in de positie om een ziekenhuis te openen. We staan voor goede zorg in de regio, en daar zullen we voor blijven staan.’ ’ Volgens SP-kamerlid Henk van Gerven is het ziekenhuis destijds geruïneerd door zorgverzekeraar Achmea. ‘’Dat was de grootste verzekeraar waar de meeste mensen bij ondergebracht waren. Zij hebben moedwillig de stekker eruit getrokken, met hele kwalijke gevolgen van dien.’ ’ Het kamerlid ziet door het faillissement de wachttijden steeds verder oplopen. ‘’Er is meer zorg nodig om die wachtlijsten weg te werken.’ ’ Dat de zorgkosten in de toekomst verder zullen stijgen vindt hij bangmakerij. “We geven ongeveer 10% van ons nationaal inkomen uit aan de zorg, als daar een procentje bijkomt kunnen we als het ware alle problemen oplossen. En dat kunnen we best betalen.’ ’

NATUUR & DUURZAAMHEID

Uit plastic of karton eten?

TAMARA PLENK

Plastic of karton.Vaak sta je er niet bij stil, maar plastic gebruiken wij elke dag. De regering wil het gebruik verminderen door plastic servies te verbieden. Maar hoe zit het dan met al het overige plastic, zoals de frietbakjes bij de snackbar?

De oplossing is daarvoor gevonden.

Ze gaan overstappen op kartonnen bakjes. Toch zijn er veel twijfels over de overstap van plastic naar karton. Medewerker Kevin ter Maten van Snackbar Verhage en eigenaar Frank de Jong van snackbar Hoogland vertellen over hun keuze.

“WIJ WAREN ÉÉN VAN DE EERSTE SNACKBARS DIE OVERSTAPTEN NAAR KARTONNEN FRIETBAKJES’’ GEBRUIKT U PLASTIC OF KARTON?

Verhage: “Wij waren één van de eerste snackbars die overstapten naar kartonnen frietbakjes. In het restaurant werken wij met servies, om onnodig afval te

voorkomen.

Hoogland: “Wij hebben plastic, als mensen het in de snackbar willen opeten dan gebruiken wij servies. Dit doen wij omdat we het wat netter vinden dan die bakjes op tafel.”

WAAROM GEBRUIKT U KARTON OF PLASTIC?

Verhage: “Het is voor ons belangrijk om bewust bezig te zijn met het milieu. Voor ons maken die extra centen niet uit die we uitgeven aan de verpakking van de patat. Ons karton heeft ook het keurmerk van FSC. Dit keurmerk zorgt dat er nieuwe bomen worden bijgeplant.”

Hoogland: “Plastic is gemakkelijker en goedkoper. Ik vind karton kwalitatief niet goed genoeg om te gebruiken voor de afhalers. Het wordt snel zacht en dan eet het niet gemakkelijk.

‘‘MENSEN ZIJN TOCH KIESKEURIGER ALS HET GAAT OM ETEN’’ HEEFT U NOG MEER VERVANGEN DAN ALLEEN HET FRIET- OF SNACKBAKJE?

Verhage: “Ja, uiteraard! Wij hebben de plastic vorkjes vervangen naar houten vorkjes. De plastic tasjes zijn natuurlijk weg, de sausbakjes zijn vervangen door karton. Wij zoeken alleen nog een gepaste oplossing voor de rietjes en

de plastic deksels voor de frisdrank en milkshakes.”

Hoogland: “Wij hebben wel de plastic vorkjes afgeschaft, wij geven nu eigenlijk geen vorkjes meer. Ik heb er nog een paar liggen voor als een klant er naar vraagt, maar verder geef ik ze niet. De tasjes zijn bij ons van papier, ongebleekt.”

WAT ZIJN DE VOOR EN NADELEN VAN HET DOOR U GEKOZEN MATERIAAL?

Verhage: “Voor ons heeft het geen nadelen. We krijgen geen klachten over het gebruik van karton. Mensen zijn eerder verbaasd over het gebruik van karton.”

Hoogland: “Ik heb de overstap wel gemaakt en heb karton geprobeerd. Ik kreeg al gauw klachten over dat het karton slap was geworden. Mensen zijn toch kieskeuriger als het gaat om eten dat ze kopen.

Ze verwachten dat de saus nog goed zit in het bakje. Met karton was dit niet het geval.”

WANNEER DENKT U DAT IEDEREEN IS OVERGESTAPT OP KARTON?

Verhage: “Als de grote snackketens overstappen, zoals McDonalds en Burger King, zou dat een grote invloed kunnen hebben op de prijs van kartonnen verpakkingen.”

Hoogland: “Als het kwalitatief beter is, dan zou de productie wel duurder worden.

Maar ik denk wel dat de prijzen van karton zullen dalen als het meer wordt gebruikt.’ ’ JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 43

RECENSIE

Recensie: YOURI DE RUITER

Het zit erop, de troon van Westeros is bestegen. De laatste aflevering van de hitserie Game of Thrones is voorbij. Acht jaar heeft het geduurd tot deze serie gebaseerd op de ‘A Song of Ice and Fire’ boekenreeks van George R. R. Martin tot een eind is gekomen.

ment dat de serie voor begon te lopen op de boekenreeks werd het verhaal plottechnisch namelijk al gauw minder.

Ik ben zo’n drie jaar geleden helemaal verliefd geworden op deze serie en tegen iedereen die erover begint zeg ik steevast dat dit de best geschreven serie ooit is.

Ik ben helemaal geen fan van het genre fantasy , maar toch heeft deze serie me volledig opgeslokt door middel van zijn complexe karakters en goed doordachte verhaal. Hiermee bedoel ik in het specifiek de eerste zes seizoenen. Vanaf het mo-

SEIZOEN 1 – 6

MAART 2019 | REDACTIE JN1E 44

“WAT DEZE SERIE ZO GOED MAAKT IS DE SHOCKWAARDE” Game of Thrones is een hele complexe serie om te volgen. Dit blijkt al vanaf aflevering één. Je hebt enorm veel karakters waar je rekening mee moet houden.

Starks, Lannisters, Baretheons, Greyjoys, de nightswatch, wildlings, enzovoort. De serie is moeilijk te volgen en het is verstandig om de eerste aflevering twee keer te bekijken. Maar het is die investering uitein-

delijk allemaal meer dan waard.

Er zijn drie hoofdredenen waarom ik zo verliefd ben geworden op deze serie.

De eerste reden is de complexe, goed in elkaar gezette karakters zoals bijvoorbeeld Arya Stark, een jong meisje dat niets van de hele positie van vrouwen in de wereld moet hebben. Ze wil niet trouwen met een man met status en ‘Lady’ worden, ze wil vechten, net als de mannen. Of bijvoorbeeld Tyrion ‘The Imp’ Lannister, een dwerg die graag respect van zijn vader wil, maar het niet krijgt omdat hij een mislukking is in de ogen van zijn oude man. Zijn enige vriend is zijn broer Jaime Lannister, die een affaire heeft met zijn tweelingzus, de koningin.

RECENSIE

Dit brengt me gelijk naar reden twee wat deze serie zo goed maakt, shockwaarde. Incestrelaties, kindermishandeling, brute moord, verkrachtingen. Game of Thrones is er niet vies van. Het is niet het meest charmante om naar te kijken, dat geef ik toe. Maar het maakt de serie wel enorm realistisch. Iets anders wat de serie zeer realistisch maakt is het gebrek aan plotarmor op karakters. Dit houdt eigenlijk in dat gewoon iedereen dood kan. In tegenstelling tot vele andere series, waarin karakters eerst een doel moeten voltooien voordat ze de pijp uit gaan.

“DE MEESTE KARAKTERS ZIJN ZO COMPLEX DAT JE ER EMPATHIE VOOR HEBT” Een derde reden wat de serie zo ongelofelijk goed maakt is een onduidelijk contrast van goed en slecht. Iedereen heeft zijn eigen drijfveren en redenen om zijn acties mee te verantwoorden. De ene wil het beste voor zijn familie, de ander wil het juiste voor het rijk en weer een ander wil een gigantische chaos creëren om via de chaos hogerop te komen. Dit is ook iets wat de serie een stuk realistischer

maakt. In de wereld buiten Westeros heeft ook iedereen zijn eigen drijfveren en zijn eigen normen en waarden. Dit gaat in tegen veel andere series waarin een duidelijk goed-slecht patroon wordt geschetst, bijvoorbeeld in de serie The Walking Dead, waar de mensen duidelijk de ‘goeden’ zijn en de zombies duidelijk de ‘slechten.’ En er zijn echt wel karakters die dicht in de buurt komen van puur slecht, maar de meeste karakters zijn zo complex dat je er ook empathie voor hebt. Waardoor je voor jezelf ook een keuze maakt voor wie je bent. Dit staat in contrast met bijvoorbeeld The Walking Dead, waar iedereen eigenlijk voor team Rick is en waarin team Rick ook altijd wint.

“HET IS DE BEST GESCHREVEN SERIE OOIT, MAAR DE LAATSTE SEIZOENEN ZIJN GEHAAST EN VERZWAKT” SEIZOEN 7 – 8

De laatste twee seizoenen zijn bedolven onder de kritiek van de fans. Dat is ook niet geheel onterecht. In de laatste twee seizoenen loopt de serie voor op de

boeken en de showmakers David Benioff en D.B. Weiss hebben dus geen referentiemateriaal om de kwaliteit van de serie te behouden, waardoor de opbouw van het verhaal niet exact gaat zoals George R.R. Martin het heeft bedoeld. De grote lijnen zijn bekend, maar niet elk detail. Dat is te merken in het verhaal vind ik. De grote lijnen van het verhaal zijn op zich gewoon goed, maar de uitwerking en de verhalen van een aantal side karakters zijn enorm verzwakt. Hiernaast zijn de afleveringen ook nog enorm gehaast, omdat de showmakers absoluut wilden dat er niet meer dan acht seizoenen zouden komen.

Dit is enorm jammer is, want in de laatste twee seizoenen gebeurt er zo veel wat beter tot zijn recht gekomen zou zijn als er meer opbouw naar was geweest.

Zoals ik al zei, Game of Thrones is de best geschreven serie ooit en ik sta hier nog steeds achter. Ik zou de eerste vijf seizoenen als geheel vijf sterren geven. Echter, de laatste seizoenen zijn zoals al gezegd gehaast en verzwakt en dat zorgt ervoor dat ik Game of Thrones als geheel 4,5 sterren geef.

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 45

PUZZEL

Woordgraptogram JARMO HOEKSTRA

Van boven naar beneden: mensen vragen stellen zonder dat ze het weten?

JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 46

1: Journaleest, 2: Kourant, 3: Quotaal, 4: Teleporter, 5: Wegazine, 6: Toverhaal, 7: Overliggen, 8: Winterview, 9: Sportacus, 10: Fotop, 11: Aftrektificatie,12: Belleren, 13: Cartikel, 14: Vergadeketting, Dominieuws. Uitkomst: Journalistiekem

1. Een ondervrager met een boek?

2. Een boederijdierblad?

3. Een statement iedere 3 maanden?

4. Een verslaggever op televisie?

5. Een tijdschrift over auto’s?

6. Een magische tekst?

7. Een bespreking op bed?

8. Iemand vragen stellen in koude tijden?

9. Een Romein op een bepaalde redactie?

10. Een hele goede afbeelding?

11. Een herstelde publicatie min elkaar doen?

12. Oefenen met het gebruiken van een telefoon?

13. Een bericht over raceauto’s?

14. Een overleg om je nek?

15. Een journalistiek pizzabedrijf?

Colofon HOOFDREDACTIE:

SUSHMITA LAGEMAN DANIQUE PEKELSMA YOURI DE RUITER

EINDREDACTIE:

DAVID BOORSMA JARMO HOEKSTRA

OPMAAK:

CARMEN BRASSER MYRDDIN HILBRANDS KATHY VAN MAAREN NYNKE VAN VLIET

SOCIAL MEDIA:

ANNICK GÖTTE ANNE RIXT KUPERUS MARÈL MOLENAAR GEERT REITSEMA TAMARA PLENK

REDACTIELEDEN:

JORDIN BOONSTRA ROBIN BOTTENBERG TIM HOLLING ROMY KOOMAN CHANTAL KOPPERS DOUWE LAANSTRA WESSEL MULDER SANNE VISSER KOEN DE VLEESCHOUWER JUNI 2019 | REDACTIE JN1E 47

DISCLAIMER Deze productie is gemaakt door studenten van de opleiding Journalistiek van Hogeschool Windesheim. Ondanks de constante zorg en aandacht die we besteden aan de samenstelling van dit product, kan de opleiding Journalistiek niet instaan voor de volledigheid, juistheid of voortdurende activiteit van de gegevens en de inhoud hiervan. Mocht u feitelijke onjuistheden tegenkomen, dan stellen wij een reactie erg op prijs via journalistiek@windesheim.nl. De inhoud van deze productie kan zonder vooraankondiging wijzigen. Aan de inhoud hiervan kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Op de inhoud van dit platform rust auteursrecht. Het is niet toegestaan de auteursrechtelijk beschermde werken of andere informatie openbaar te maken of te verveelvoudigen zonder toestemming van de opleiding Journalistiek.

48