Â
L AATMODERNE S CHATTEN In de eenentwintigste eeuw kwam de Laatmoderne Tijd tot een abrupt einde. Een hele cultuur werd door nog onbekende oorzaak weggevaagd. Over het leven van de Laatmoderne Mens is daardoor anno 3013 weinig bekend. Eeuwenlang moesten we het doen met de welbekende maanvondsten (wapperlap, keiengrijper, pausmobiel) die het Terrarium in Lunastad bewaart. Maar recentelijk graaft men ook op aarde allerlei voorwerpen op uit deze intrigerende periode in onze geschiedenis.
Waartoe dienden de luimstaaf, de regenboogvanger, het ererondje, de tingeltang, de adventsgreep, de vierprikker, de boltoeter? In het begin van het vierde millennium kunnen wij daar slechts naar raden... En dat is precies wat we in dit boekje doen! We nemen je mee, duizend jaar terug in de tijd. Bekijk deze schatten, verwonder je en vraag je met ons af: wat vertellen ze over het dagelijks leven in pakweg 2013?
E RERONDJES ‘Ja maar opa, hoe ging dat dan met die ererondjes?’ ‘Nou jongen, die werden speciaal gemaakt voor helden.’ ‘Helden?’ ‘Ja, in die tijd was iedereen verschillend, zowel uiterlijk als in gedrag. Daar kijk je van op hè? Een held was iemand die moedig gedrag vertoonde, moediger dan andere mensen.’ ‘Wat raar, opa, dat iedereen anders was. En waarom werden die ererondjes dan voor hen gemaakt?’ ‘Nou, in die tijd gingen ze ook nog dood, jongen. Dat wist je wel, toch?’ ‘Ja, opa.’ ‘De mensen uit die tijd geloofden dat je na je dood naar een andere wereld ging. Het hiernamaals noemden ze dat. Niet iedereen mocht daarnaartoe, maar helden altijd!’ ‘Maar hoe wisten ze in dat hiernamaals dan of het een held was die binnen wilde komen?’ ‘Nou, dat zagen ze dus doordat zo’n held twee ererondjes op zijn ogen had liggen. Kijk, hier heb ik er eentje. Hoe hoger het getal op de voorkant, hoe moediger de daden van de held. En op de achterkant stond meestal zijn portret. Maar als de held een beetje verlegen was, zetten ze er iets op waar hij veel van hield.’ ‘Oh, zoals bij deze met de harp?’ ‘Precies, jongen, precies.’ Els Dokter lino: Storm
H AARDECORATIE M AASTRICHT AAN Z EE , 5 april 3013 — Tijdens archeologische opgravingen in de groenzone ten oosten van Maastricht is een bijzonder voorwerp gevonden. Regelmatig worden daar gebruiksvoorwerpen uit lang vervlogen tijden aangetroffen, maar zelden iets van een zo uitzonderlijke schoonheid en waarde. Het voorwerp bestaat uit twee halve, holle, felroze bollen die met de achterzijde aan elkaar zijn bevestigd door middel van een metalen constructie. Wat de vondst ongebruikelijk maakt, is de materiaalsoort, die al lang niet meer is aangetroffen. Dit materiaal is bekend onder de naam kunststof of plastic. In de nabijheid werden de resten gevonden van twee houten stokjes, verbonden door een touwtje. De voorwerpen hebben mogelijk verband met elkaar. Archeologen zijn van mening dat het hier gaat om een haardecoratie uit het begin van de eenentwintigste eeuw, ten tijde van de Grote Crisis. Gezien de hoge waarde van het materiaal droegen vermoedelijk vooral vrouwen uit de hoogste klasse deze haardecoratie. De halve bollen werden met het touw in het haar vastgeknoopt en de stokken werden vervolgens op een hippe manier in het haar gestoken. Het voorwerp is voor nader onderzoek overgebracht naar het Museum van Oudheidkunde. Annelieke Hooymans
D E H EILIGE P IEP Twee broers zijn aan het graven. Wat komt daar uit de grond? Iets van heel lang geleden, niet zo groot, knalgeel en rond. Het is wel erg smoezelig en het lijkt zelfs wat vergaan. Wat zou dat nou toch wezen, waar komt dat ding vandaan? Eén broer die pakt het voorwerp op: piep piep! ‘Hé, ´t maakt geluid.’ De andere broer die knijpt erin: ‘Kijk! Er komt water uit.’ Aan één kant steekt een puntje uit dat fel oranje is. Het lijkt op een soort schep, maar mogelijk hebben ze het mis? De broers nemen het voorwerp mee op weg naar pap en mam. Pap is historicus, die weet er vast het fijne van. Hij pakt het voorwerp aan en onderzoekt het nauwgezet. Hij kijkt, hij knijpt, hij ruikt en denkt... Aha! Nu weet hij het. ‘Tien eeuwen terug werd over geloof ontzettend veel gesproken. Men bad tot Allah of tot God, en wierook werd ontstoken. Van schuld en zonden sprak men toen met diep gebogen hoofd, waarna jouw god je weer vergaf. Ja, dit werd echt geloofd.’ Ook dit ding was een soort van god, pap zag het al meteen: ‘Over degeen die in hem kneep, sproeide hij water heen. Vertelde je hem eerlijk wat voor stouts je had gedaan, dan liet de Heilige Piep je zonder zorgen verdergaan.’
Ineke Gerritsen
lino: Ruben
U ITVINDER VAN SNEEUW Hiernaast ziet u de stoffelijke resten van Edward Scissorhands. Hij was een prototype robotmens, gecreëerd aan het einde van de twintigste eeuw. U ziet een van de vingers van de rechterhand. Uit gevonden beeldmateriaal blijkt dat Edward leefde op het noordelijk halfrond. In zijn omgeving stond hij bekend als een uitmuntende kapper en fantastische tuinman, maar hij werd pas wereldberoemd toen hij het voor de allereerste keer liet ‘sneeuwen’. Dat gebeurde op een avond in de koude periode. Edward knipte met zijn vingers de wolken in kleine stukjes, opdat de zon weer zou gaan schijnen. Deze stukjes vielen neer en bleven liggen, zodat er een wit wolkendek op de grond ontstond, de zogeheten sneeuw. Sinds die gebeurtenis sneeuwde het op het noordelijk halfrond altijd als het heel erg koud was. Om Edward hiervoor te eren, werden in de Laatmoderne Tijd ieder jaar de huizen en tuinen versierd met lichtjes. Gerlinde Vogelaar
lino: Nora
A UTOREVERSE Deze vondst uit de Pre-Recycle-periode was een uitermate belangrijk voorwerp: zelfs in donkere tijden werd het zichtbaar, doordat het licht reflecteert. Het teken op het bord symboliseerde meerdere sociale gedragsnormen. Globaal genomen betekende het: wederkerend. Zo riep het opstandige kinderen op om in een kring te gaan staan en net zo lang in de aangegeven richting van de pijlen te lopen totdat de driftbui over was. De kleur blauw werd indertijd geacht kalmerend te werken, al weten wij dat dit nonsens is. Ook psychologen lieten patiënten langdurig dit teken bestuderen met de bedoeling hun schuldgevoelens aan te wakkeren: de hersenen werden geprikkeld om autoreverse te denken. In die tijd had men moeite om schuld te bekennen en het woord ‘sorry’ uit te spreken. Er waren destijds conflicten die ons vreemd zijn; men noemde het oorlogen. Ook bij festiviteiten gebruikte men dit voorwerp. Men gaf elkaar de hand en draaide of huppelde in de richting van de pijlen. Al dansend herinnerde men zich eerdere momenten van verbroedering. Dit had een positieve uitwerking op hetgeen ‘gemeenschap’ werd genoemd. Pauline van Herk lino: Ilse
Z OEF OF TING Gooi ermee! Sla erop! Komt het terug: ‘zoef’, het is een boemerang. Maakt het lawaai: ‘ting’, het is een tingeltang. Dus: een boemerang is geen tingeltang. Eet het niet op! Slik het niet in! Speel ermee! Speel erop! Is een tingeltang dan geen boemerang? Misschien is het een vogelschommeltje.
Toon de Clerck
L UIMSTAAF Een luimstaaf of stemmingsstok is een spuit die door de tribale volkeren van het planetentijdperk gebruikt werd voor genezen, oppeppen of ontspannen. De individuen van die tijd hadden last van zogenoemde gevoelens, een aandoening van hun hardware. Als ze daarmee andere wezens in hun omgeving lastigvielen, werden ze naar psychheelmeesters gestuurd. Deze gespecialiseerde heelmeesters wisten de emoties te resetten door combinaties van kleurstoffen in de juiste concentraties te injecteren. De luimstaaf bestaat uit een omhulsel van cellulose, hemicellulose en lignine en een kern van grafiet, klei, paraffine, carnaubawas, Arabische gom, kalk, talk, kaolien en pigmenten. Elk pigment had een specifieke rol in de bepaling van de stemming. De meeste gevonden spuiten hebben zes poeken en de lengte van een buim. Soms zijn dergelijke spuiten aangetroffen in een tinnen doos. De naam van de heelmeester staat meestal op de spuit. Zo komen de namen ContĂŠ, Faber, HB en Bruynzeel vaak voor. Blijkbaar waren zij beroemheden van dat tijdperk. Aangezien er veel van deze gereedschappen gevonden zijn, kunnen wij concluderen dat deze gevoelensziekte veel voorkwam. Misschien was dit de oorzaak van het uitsterven van het mensdom?
Lucia Baljeu-Neuman
lino: Zayna
R EGENBOOGVANGER A S – In het dorp As, ten zuiden van de Grauwe Alpen, is een bijzonder kleurrijke vondst gedaan. Bij hun zoektocht naar lichtbronnen en lichtverschijnselen hebben glonderzoekers een glimmende ronde schijf gevonden, in vodden onder dikke lagen klei en stof. Het is een ronde schijf van ongeveer 15 duim met in het midden een gat van ongeveer 3 duim. Wetenschappers hebben zo’n voorwerp nooit eerder gezien. Het bijzondere aan het voorwerp is dat wanneer er licht op geschijnseld wordt, een regelmatig patroon van kleuren ontstaat. De glonderzoekers denken dat mensen in het Zon-tijdperk dit voorwerp hebben ontworpen om de zogenoemde ‘regenboog’ te vangen. (Een regenboog was duizenden jaren geleden een 3D-effect dat in boogvorm in de lucht verscheen wanneer het regende en tegelijk de zon scheen.) Waarschijnlijk probeerde de Laatmoderne Mens zo iets van de zon te behouden, toen deze ophield te bestaan. Lichtexperts gaan nu proberen te achterhalen hoe de regenboogvanger gebruikt kan worden om meer kleur te krijgen in onze huidige samenleving. Margriet Brander
lino: Sjoerd
D E H ISTORISCH -O BJECT - SCANNER voer HO in
//
HO is ingevoerd
HO wordt gescand
//
blieb-blieb-blieieieieieb
wacht op resultaten
//
definiëring klaar over drie seconden
drie3 ............... twee2 ............... een1 ............... >>>>> ...............
blieb! niet-levend 106 x 24cm 7-ply Canadees Maple blieb! 6” longboard trucks 70 x 46 mm wielen Abec-5 lagers blieb! vermoedelijke gebruikers: skaters datering: 2013 voer nieuw HO in
//
HO is ingevoerd
HO wordt gescand
//
blieb-blieb-blieieieieieb
wacht op resultaten
//
definiëring klaar over drie seconden
drie3 ............... twee2 ............... een1 ............... >>>>> ...............
blieb! menselijk 176 x 30 cm aantal jaren geleefd: 24 blieb! 15 botbreuken skater datering: 2013 Pieternel van Keijzerswaard
lino: Simone
Â
S LEUTELTJES Ik ben een graafrobot, altijd bezig met het zoeken naar onbekende schatten. Deze week heb ik onder de doodsbeenderenboom allerlei gekleurde sleuteltjes opgegraven. Eerst dacht ik dat het oorhangers waren. Maar toen ik er eentje van dichtbij bekeek, merkte ik dat ik opeens veel beter zag. Wat blijkt? Met zo’n sleuteltje kan ik mijn ogen extra scherpstellen – en dus nog beter zoeken! Een hele ontdekking voor een graafrobot. Nu steek ik een paar van die sleuteltjes in mijn ogen voordat ik aan het werk ga. Als ik klaar ben, hoef ik maar even te knipperen en ze vallen er vanzelf weer uit. Ik ben erg blij met mijn vondst. Hopelijk vind ik morgen een roze sleuteltje onder de doodsbeenderenboom! Want dat is mijn lievelingskleur.
Marie-Louise Willemse
K OP EN SCHOUDERS Onlangs werd tijdens opgravingen een opmerkelijk voorwerp gevonden. Wetenschappers hebben vanuit het Globaal Onderzoeks Centrum te Urk de eerste verslagen gepubliceerd. Â Het voorwerp lijkt een beeltenis te zijn van een vrouw. De onderzoekers herleidden de beeldvorming naar de Laatmoderne Periode. Het lijkt erop te duiden dat alle vrouwen in dat tijdperk blonde haren, plastic benen en een extreem slanke taille hadden. De vondst verklaart het lage geboortecijfer en mogelijk het uitsterven van de Laatmoderne Mens. De smalle taille en heupen maakten het produceren van nageslacht vrijwel onmogelijk. Ook bleek uit het onderzoek dat de voet een uiterst onnatuurlijke vorm aannam. Aangenomen mag worden dat er op de teen gelopen werd. Dit blijkt ook uit eerder gevonden schoeisel, een destijds grootse vondst, rijkelijk versierd ter maskering en met een lange houten of stalen pin als hielsteun. Of het lopen op de teen een functie had, kan nog niet worden vastgesteld. Een van de onderzoeken is gericht op de vraag of de Laatmoderne Mens het nodig vond om ergens met kop en schouders bovenuit te steken. Dit onderzoek blijft echter hangen op gebrek aan feitelijke informatie. Joeke van Kempen lino: Evelien
A DVENTSGREEP ‘Bram, ik begin graag mijn les’, zegt meneer Nopjes. Bram schiet overeind en neemt snel plaats op zijn zitschijf. ‘Deze les staan “laatmoderne schatten” centraal’, vervolgt meneer Nopjes zijn verhaal. Bram heeft altijd interesse gehad voor de Moderne Tijd. Hij schiet zijn buurman nog snel aan en fluistert: ‘In die tijd zijn grote groepen mensen volledig ontspoord!’ ‘Bram, laatste waarschuwing!’ zegt zijn geschiedenisleraar nogmaals. En hij begint te vertellen over de komst van de iPhone. ‘Ten tijde van Steve Jobs verscheen de ene gadget na de andere op de markt. Velen konden deze snelle veranderingen niet bijbenen. Tradities hielden de mens nog enigszins op de been. Zo is laatst de adventsgreep opgegraven, een voorwerp dat mensen gebruikten om de dagen tot de komst van een nieuw product mee af te tellen door er telkens een tandje van af te breken. Er heerste totale gekte rondom deze dagen. Als de lege greep op de deur van een iStore paste, wist je dat je tot de eerste eigenaren behoorde! Maar voor hoe lang...? Voorbereidingen werden alweer getroffen voor het uitbrengen van de volgende gadget – met als resultaat: kortstondig geluk en uiteindelijk volledig geesteszieke mensen.’ Jojanneke de Jong lino: Noah
D IERVORMIG DING Het moet niet gekker worden, er is alweer een vreemd voorwerp uit het verleden gevonden. Archeologen zijn zeer verheugd over deze vondst, ze komen weer een stap dichter bij de waarheid over de Laatmoderne Tijd. Het is een klein en zacht voorwerp, met uitsteeksels in de vorm van poten en grote ronde oren. Het lijkt op een dier. Zouden er vroeger zulke dieren geleefd hebben? Wat deed de Laatmoderne Mens met dit voorwerp? Was het decoratie voor in huis, werd het vereerd als een heilige of was het bedoeld om de mens gezelschap te houden in eenzame tijden? En dan dat filmpje met dansende mensen die omhulsels dragen in de vorm van zo’n zelfde dier... Alleen hun gezichten zijn te zien, verder lijken ze op de diervormige voorwerpen. Ze drinken een gele substantie, maken gekke bewegingen en lopen in een grote slinger zingend achter elkaar aan. Op ander beeldmateriaal zien we mensen die alleen de kop met de ronde oren als hoofdbeschermer dragen, of alleen de harige poten als voetbedekking. Misschien kon niet iedereen zich het hele omhulsel veroorloven? Het blijft een raadsel waarom juist dit dier zoveel werd nagemaakt en in zoveel verschillende hoedanigheden. Vreemde snuiters, die mensen uit de Laatmoderne Tijd.
Josine Peters
lino: Carlijn
K IJKER Kareu loopt door de rivier. Het is koud. Zijn voeten tintelen. Fijn vindt hij dat. Hij gaat op een steen zitten, steekt zijn wensstok in het stromende water en wroet ermee in de bodem. Daar glinstert iets. Kareu probeert het te pakken, maar door de stroming drijft het weg. Hij loopt terug en pakt het ding. Het is rond, met vier gaatjes. Wat zou het zijn? Hij stopt het in de zak van zijn springgrasgroene heupwikkel. Kareu gaat naar de grot. Zijn vader bereidt de maaltijd voor de middag, bebbel met zoete noten en rijst. Zijn moeder, Manu, is buiten aan het houwen. Ze hakt groot, grof, maar prachtig. Kareu heeft een bijzondere moeder. Ze kijkt in de tijden. Als ze in de leegte staart, stapt haar geest in cirkels die linksom draaien naar vroeger, rechtsom naar later. Kareu probeert het ook weleens, maar het lukt hem niet. Hij laat zijn moeder het ronde ding zien. Manu bekijkt het, bijt erin en zegt: ‘Het is van voor de stoftijd.’ Ze gaat onder haar rustboom zitten en kijkt lang door de vier gaatjes. Kareu tekent wat met zijn wensstok in het zand. Opeens zegt Manu: ‘Het is een kijker. Je ziet vier mogelijke toekomsten. Jouw keuze bepaalt welke werkelijkheid wordt.’ Ze geeft de kijker aan Kareu terug. Onder de indruk neemt hij afscheid met de groet.
Karen Arts
H ECHTMYSTERIE ONTRAFELD ? Bij opgravingen in het deel van Nederland dat ooit Brabant genoemd werd, is een bijzonder voorwerp gevonden. Nooit eerder is iets dergelijks opgedoken. Het is onbekend waar het voor diende, maar de onderzoekers hebben een vermoeden. Het voorwerp is van een onbekende materie en het heeft de afmetingen van een uppgifter. Het bestaat uit twee delen, met elkaar verbonden door een krachtig terugverend stuk metaal. Wanneer je de twee delen van elkaar probeert te verwijderen, zorgt het krachtige metaal dat deze weer naar elkaar toe bewegen, waardoor het geheel zijn oorspronkelijke vorm aanneemt. Het vermoeden bestaat dat dit voorwerp zeer belangrijk was in de geneeskunde. Het is bekend dat operaties ooit alleen kon worden uitgevoerd door volledig opensnijden van het lichaamsdeel waar het probleem zich voordeed. Om het lichaam weer te sluiten werd een techniek gebruik die men ‘hechten’ noemde. Eindelijk lijkt nu het instrument gevonden dat men hiervoor gebruikte. Het heeft zoveel kracht dat het lichaam er perfect mee kon worden gesloten. Na genezing kon het weer worden verwijderd. Er moeten nog vele van deze voorwerpen in de bodem liggen. Lilian Trommels-Krist
lino: Mijntje
P RENORMAAL VOORWERP Vóór onze beschaving schijnen er volkeren geleefd te hebben die nog niet werkten met telepathie. Zij moesten dus klanken en tekens produceren. Ze wisten niet wat er in het hoofd van de ander omging en hadden daarom geen vertrouwen in elkaar. Ze verzamelden zoveel mogelijk voorwerpen om elkaar de loef af te steken. De hier getoonde afbeelding is een verzameling wapens. Om zichzelf en hun voorwerpen te beschermen, had iedereen een variant van dit type wapen. Het is gemaakt van roestvrij staal en heeft een ronde of vierkante greep die tussen duim en wijsvinger past. Met het smalle stuk kun je een steekwond van drie en een halve centimeter maken. Aan beide kanten zitten smalle sleuven en één zijde heeft een kartelrand. Elk wapen heeft hiermee zijn eigen codering. Op sommige plaatsen van het lichaam veroorzaakte een steek slechts een verwonding, op andere plaatsen was het dodelijk. Bij een dodelijke steek kon door de code van de afdruk nagetrokken worden wie de dader was. Zo werd hij dan ter verantwoording geroepen. Tevens werd bepaald of de doodsteek terecht was. Gelukkig zijn deze barbaarse praktijken ons geheel vreemd. Onze voorwerpen zijn van iedereen. Wij hebben reden noch mogelijkheid om elkaar te doden. Maryon Beurskens lino: Mees
K UPPELSTUTSELZUKJE ‘Wat een bijzonder exemplaar...’ ‘Zo kleurig en klein!’ ‘En de vorm is zo raar.’ ‘Wat zou het toch zijn?’ Iemand met verstand van zaken durft het kuppelzukje niet aan te raken. ‘Heel vroeger’, zegt hij serieus, ‘klemde men zo’n voorwerp in zijn neus.’ Expert nummer twee zegt: ’Onzinpraat! Dit stutselpukje in gave staat is een zéér oud-Hollands haarsieraad.’ Het pukkelzukje past volgens de inspectie in hun post-antieke-waren-collectie. ‘Het werd gebruikt in een ver verleden als sleutel met diverse mogelijkheden.’ Kleine Max raapt het op en neemt het mee: ‘Waar het voor is en hoe het heet? Daarvan heb ik geen flauw idee maar het maakt mijn verzameling compleet.’ Marloes van Gameren lino: Angela
B OLTOETER De terra onder het Belgica-atol bestaat uit NEN 6740. Het zand vormt een stabiele basis, maar is ook een wezen dat neemt en geeft. Bij recoverywerkzaamheden heeft het zand een aantal historische tools vrijgegeven, waaronder de zoemschijf, de windklopper, de fluitketel, de knijpzool en de boltoeter. Intervision komt on demand met een reeks waarin deze tools voor uw brainport beschikbaar zijn. Ter introductie biedt Intervision als free view de boltoeter. Op de terra rond het Belgica-atol leefde in het tweede millennium de Sapiens. De Sapiens was niet vertrouwd met de techniek van neuro-nucleaire kennisoverdracht, maar gaf zijn kennis door op scholen. Daar verkregen de telgen van de Sapiens hun kennis door na te doen wat hun werd voorgedaan. Een school was een bolvormig gebouw met bovenop een lange pijp, waar ’s ochtends een sirene door klonk om het begin van een nieuwe schooldag aan te geven. Op de feestelijke eerste schooldag bracht iedere telg zijn eigen boltoeter mee: een gebakken koek in de vorm van de school compleet met pijp. Boltoeters werden gebakken van plantaardige grondstoffen en versierd met noten en linten. Joop Plukkel
O NDER PROFESSOREN ‘Het is erg buigzaam’, zei de professor. ‘Als je het uit elkaar trekt, kun je het om iemands nek vastmaken.’ ‘Hoe maak je het dan vast?’ vroeg zijn collega. ‘Door de ijzeren draden om elkaar heen te draaien’, antwoordde de professor en wijzend naar het uitstekende ronde gedeelte vervolgde hij: ‘Kijk, en daar konden ze een ketting of touw aan vastmaken.’ ‘Waar zou het dan voor gediend kunnen hebben, denkt u?’ ‘Ik denk voor het in toom houden van gevangenen.’ ‘Dat kan ik moeilijk geloven’, zei de collega. ’Volgens mij is het een houder voor een lamp.’ ‘Een houder voor een lamp?’ reageerde de professor verbaasd. ‘Een lamp hoef je toch nergens aan vast te maken?’ ‘Vergeet niet dat de mensen duizend jaar geleden zeer primitief waren’, zei zijn collega weer. ‘In die tijd bevestigden ze de lange zijde tegen de muur en hingen aan de haak een lamp.’ ‘Maar dan hadden ze er toch niets aan dat het ijzer buigzaam is?’ ‘Jawel, daarmee konden ze de lamp naar de plaats trekken waar ze het licht nodig hadden. In die tijd lazen ze namelijk nog boeken.’
Ingrid ten Berge
lino: Eline
A MBACHTELIJKE VIERPRIKKER In de nacht van 7 mei 3013 is een opmerkelijke archeologische vondst gedaan. Het aangetroffen voorwerp dateert vermoedelijk uit het tijdperk van de Handwerkstammen. Deze stammen leefden naar alle waarschijnlijkheid ruim duizend jaar geleden. De gevonden vierprikker lijkt een afstammeling te zijn van ambachtelijke tweeen drieprikkers die eerder al onderwerp van studie waren. Inmiddels is aangetoond dat deze vierprikkers dienst deden als draadknopers. Lange slierten gekleurd draad werden om de prikkers heen gewikkeld, waardoor een knoopwerk ontstond. Dit ingewikkelde knoopwerk kostte de Handwerkstammen vele uren arbeid. Eerder gevonden afbeeldingen toonden ons dat de lange knoopwerken dienst deden als verwarmingselement rond het lichaam. De twee-, drie- en vierprikkers die inmiddels veilig gesteld zijn, wijzen op een koude periode met temperaturen rond 25 graden Celsius. Het lijkt erop dat de putjesdrukker en de kartelstok familie zijn van de vierprikker. Waar die handwerkattributen voor dienden, wordt nog nader bestudeerd. Sylvia Soochit lino: Chris
C OLOFON
Stel dat onze cultuur ergens in deze eeuw wordt weggevaagd... Wat zullen mensen in 3013 dan denken als ze dingen vinden uit onze tijd? In het kader van het jaarthema Modern Times maakten kinderen uit het jeugdatelier (6-7 jaar) linosneden van eigentijdse voorwerpen. Volwassen schrijfcursisten verdiepten zich in de archeologie van de toekomst: zij beschreven diezelfde voorwerpen als ‘laatmoderne schatten’ gevonden in 3013. Dit alles wordt tentoongesteld tijdens de vijfde Bredase Cultuurnacht. Ook zal het werk deel uitmaken van de expositie Modern Times in mei-juni 2013. Begeleiding kinderen jeugdatelier: Monique Laros. Begeleiding schrijfcursisten, redactie & vormgeving: Judy Elfferich
Breda 2013
© Alle auteursrechten (op tekst en beeld) blijven voorbehouden aan de makers.