PRISMA

PRI S MA

Per sembahanLSi SUnt ukMI PA

Me r a i hMe d a l iE ma s S e t e l a hT i g aKa l iU j iC o b a Pa s a n gs u r u tPr o p o s a lPKM F MI P AU GM

Di n a mi k aDa l a mPe n g a j u a nPKM A d a l a hHa lY a n gA l a mi a h j u n s i s f mi p a u g m. b l o g s p o t . c o m

DAFTARI SI

Sa l a mRe d a k s i P e ma n f a a t a nAi r s e b g a i as u mb e r E n e r g it e r b a h a r u k a n Me r a i hMe d a l i E ma sSe t e l a h T i g aKa l iUj iCo b a P a s a n gs u r u t mi n a tP KM F MI P A UGM Me n g e n a lP KM Di n a mi k aDa l a m P e n g a j u a nP KM Ad a l a hH a lY a n g Al a mi a h

! !

L A S O PROP

Sal am Redaksi Puj is yukurka mipa nj a t ka nke pa daTuha nYa ngMa haEs aya ng t e l a hme l i mpa hka nr a hma t Nyas e hi nggada pa tt e r s e l e s a i ka nnyabul e t i ni ni .Ka mij ugauc a pka nba nya kt e r i ma ka s i hke pa das e muat i mr e da ks iya ngt e l a hbe ke r j ake r a sda l a m pe mbua t a nbul e t i nda ns e l ur uh pi ha kya ngt e l a hme mba nt uda nme nda mpi ngika mi .

Pa dabul e t i nka l ii nika mime nga ngka tt e ma“ Pa s a ngSur utPr ogr a m Kr e a t i f i t a sMa ha s i s wadiFMI P A UGM� .Ka mime nga ngka t t e mai nika r e nat e r i ns pi r a s ida r ia da nyana i kt ur unmi na tma ha s i s wa da l a m mnga j uka npr opos a lPKM keDi kt i .Pa dat a hun2014UGM me na r i hj ua r aumum,s e da ngka npa dat a hun2015UGM j a t uhda n t i da kme nj a dij ua r aumuml a gi .De nga nbe gi t uUGM me mbe r l a kuka n ke bi j a ka nwa j i bpr opos a lba gima ha s i s wape ne r i mabe a s i s wa .

Me l i ha t f e nome nat e r s e butr e da ks it e r i ns pi r a s ia ka nt e mai ni .

Se mogai nf or ma s iya ngka mis a j i ka nda pa tbe r ma nf a a tba gi pe mba c apa daumumnyada nc i vi t a sa ka de mi kaFMI P A UGM pa da khus us nya .Di s a mpi ngi t u,kr i t i kda ns a r a nya ngme mba nguns a nga t ka miha r a pka nunt ukme mbe na hike kur a nga nda nke s a l a ha nka mi , da nme nj a di ka nnyal e bi hba i kdima s ade pa n.De mi ki a ns a l a ms a pa da r ika mi .Sa l a mKPK!Kompe t e n,Pr of e s i ona l ,da nKont r i bus i .

1

Ki l as Sumbe re ne r git e r ba r uka na da l a hs umbe re ne r giya ngc e pa tdi pul i hka n ke mba l is e c a r aa l a mi ,da npr os e s nyabe r ke l a nj ut a n.Sa l a hs a t uc ont ohs umbe r e ne r git e r ba r uka na da l a ha i rka r e naa i rs e c a r at e r us me ne r usme ngi s iul a ng me l a l ui s i kl ushi dr ol ogi bumi .

J uml a ha i rdi Bumi i ni s a nga t l a hme l i mpa h, 70% bumit e r di r ida r ia i r .Ai rya ngbe r ge r a kme nyi mpa ne ne r gia l a miya ngs a nga t be s a r .Ene r gii nida pa tdi ma nf a a t ka nda ndi konve r s i ka nme nj a dil i s t r i k,da n pe mba ngki tl i s t r i kt e na gaa i r .

Ke but uha ne ne r gi s a a t i ni s e ma ki nme ni ngka t s e i r i ngde nga nbe r t a mba hnyaj uml a hpe ndudukda npe r t umbuha ne konomi .Pe r t a mba ha nj uml a hpe ndudukda ne konomi ya ngme ni ngka t me ndor ongunt ukpe na mba ha nj uml a hpe ma nf a a t a nt e na gaa i rs e ba ga ipe ma s oke ne r gina s i ona lya ngdi t a nda ide nga n Pe mba ngki tLi s t r i kTe na gaAi r( PLTA) .PLTAda pa tme nj a dia l t e r na t i fs umbe r e ne r gida l a mr a ngkape ngur a nga ne mi s iga sr uma hka c aunt ukupa yami t i ga s i pe r uba ha ni kl i mna s i ona l .

PLTAt e l a hbe r kont r i bus iba nya kba gipe mba nguna nke s e j a ht e r a a nma nus i as e j a kbe be r a papul uha ba dya ngl a l u.Sa a ti nis e ki t a r20% kons ums il i s t r i k duni adi pe nuhida r iPLTA.I ndone s i ame mpunya ipot e ns ipe mba ngki tl i s t r i k t e na gaa i rs e be s a r70.

000me gawa t t ( MW) .

Pot e ns i i ni ba r udi ma nf a a t ka ns e ki t a r6% a t a u 3.

529MW a t a u14, 2% da r ij uml a he ne r gipe mba ngki t a nPTPLN. DiI ndone s i at e r da pa tpul uha nPLTA, s e pe r t i:PLTASi ngka r a k( Suma t e r a Ba r a t ) , PLTAGa j a hMungkur( J a waTe nga h) , PLTAKa r a ngka t e s( J a waTi mur ) , PLTARi a mKa na n( Ka l i ma nt a nSe l a t a n) , da nPLTALa r ona( Sul a we s i Se l a t a n) .

PLTA ya nga dadiSul a we s iSe l a t a npe nge l ol a a nnyadi l a kuka nol e hPLN de nga nj e ni spe mba ngi t nyaa da l a hPe mba ngki tLi s t r i kTe na gaMi kr oHi dr o ( PLTMH) .PLTMH a da l a hpe mba ngki tl i s t r i ks ka l ake c i lya ngme ngguna ka n t e na gaa i rs e ba ga it e na gape ngge r a knyas e pe r t is a l ur a ni r i ga s i ,s unga i ,a t a ua i r t e r j una l a mde nga nc a r ame ma nf a a t ka nt i nggit e r j una n( he a d)da nj uml a hde bi t a i r .

De nga na da nyaPLTAya nga dadiI ndone s i ada npot e ns i pot e ns ie ne r gi t e r ba r uka nda r ia i rya ngbi s adi ma nf a a t ka n,ma kadi ha r a pka nPLNda pa tme ngopt i ma l ka npot e ns i pot e ns it e r s e butka r e naI ndone s i aa da l a hpe nggunae ne r gi t e r be s a rdiduni ada ne ne r giya ngdi guna ka na ka na dal a gida l a m wa kt uya ng t i da kbi s adi pr e di ks i ka ns e hi nggake but uha na ka ne ne r gidiI ndone s i aa ka n t e r ust e r c ukupi .( Ni s a )

2

MengenalPr ogr am Kr eat i f i t asMahasi swa PKM,ka t aya ngt i da ka s i ngt e nt unyadika l a nga nma ha s i s wakhus us nyaya ngme mpunya imi na tdibi da ngpe ne l i t i a n.PKM a da l a hs i ngka t a nda r i Pr ogr a m Kr e a t i vi t a sMa ha s i s wame r upa ka npr ogr a mt a huna nya ngdi bua t ol e h Di r e kt or a tPe ndi di ka n Ti nggida l a m r a ngka me mf a s i l i t a s ima ha s i s wa ma ha s i s wadiI ndone s i aunt ukme nua ngka ni de i dekr e a t i f nyame l a l ui ka r yai l mi a h.DI KTIa ka nme mbe r i ka nda naba gij udul j udulka r yai l mi a h ya ngdi ni l a il a ya kdi da na i .

Ba n y a ks e k a l i ma n f a a ty a n g a k a nk i t ad a p a t a p a b i l ame n g i k u t ik e g i a t a ni n i .Ya n gp a s t ii n t e l e k t u a l i t a sk i t aa k a nl e b i ht e r a s a hd a nme l a t i hd a y ak r i t i ss e r t a p r o b l e ms o l v i n g .

La l u,a pas a j abi da ngya nga dada l a m pr ogr a mi ni ?Se c a r aumum PKM i nit e r ba gime nj a di2ke l ompokbe s a r ,ya i t uPKM 5Bi da ngda nPKM KT( Ka r yaTul i s ) .PKM 5Bi da ngs e ndi r it e r di r ida r iPKMP( Pe ne l i t i a n) , PKMKC( Ka r s aCi pt a ) ,PKMM( Pe nga bdi a nMa s ya r a ka t ) ,PKMK( Ke wi r a us a ha a n) , da nya ngt e r a khi rPKMT( Te knol ogi ) .

Ada punPKMKTt e r di r ida r iPKMGT( Ga ga s a nTe r t ul i s )da nPKMAI( Ar t i ke lI l mi a h) .

Bi a s a nyape nga j ua npr opos a lPKM di bukapa dabul a nSe pt e mbe rs e ba ga i ma naya ngs e da ngbe r l a ngs ungs e ka r a ngi ni .Ta ha pa nnyaa da l a hs e ba ga ibe r i kut :pe r t a ma ,me mbua tpr opos a ls e s ua if or ma t

3

da l a mpe doma nPKM. Ke dua , pr opos a lya ngs uda hj a didi ungga hkel a ma n Di r ma was e ka l i gusha l a ma npe nge s a ha nda ns ur a tpe r nya t a a nke t uape ne l i t i .Ke dua nyana nt i nyaa ka ndi t a nda t a nga niol e hDi r e kt or a tKe ma ha s i s wa a n.Ke t i ga ,ki t aa ka nme nda pa t ka nus e r na meda npa s s wor dunt uk bi s al ogi nkel a ma ns i ml i t a bma sDI KTI .La ngka ht e r a khi ra da l a hme ngungga hpr opos a lkel a ma nt e r s e but .

Ba nya ks e ka l i ma nf a a t ya nga ka nki t ada pa t a pa bi l ame ngi kut i ke gi a t a ni ni .

Ya ngpa s t ii nt e l e kt ua l i t a ski t aa ka nl e bi ht e r a s a hda nme l a t i hda yakr i t i s s e r t apr obl e ms ol vi ng.Ka r e nada l a mke gi a t a ni niki t aa ka nme l a kuka npe ne l i t i a na t a ume mbua t a l a t a t a ume ngka j i s ua t uf e nome naa l a m/ s os i a l ya ng i t us e muat uj ua nnyaunt ukme mpe r ol e hpe me c a ha nma s a l a h.

Te r l e bi hl a gi ka l a ubi s al ol oskePe ka nI l mi a hMa ha s i s waNa s i ona l( PI MNAS)t e nt u a ka nl e bi hba nya kma nf a a tda npe nga l a ma nya nga ka ndi pe r ol e h.

Si ngka tka t a ,s uda hs e me s t i nyama ha s i s wame ma nf a a t ka nke s e mpa t a n e ma si nide nga ns e ba i kba i knyas e hi nggama mpume nge mba ngka nda n me nya l ur ka npot e ns i nyadibi da ngpe ne l i t i a nunt ukke be r ma nf a a t a nba gi ba ngs ada nne ga r a .[ Agus 354

4

“ Ra bu( 23/ 9)Li ngka rSt udiSa i ns( LSi S)me nga da ka ns os i a l i s a s iPe ka n Kr e a t i vi t a sMa ha s i s wa( PKM) .

Ant us i a s mema ha s i s wat e r l i ha tda r iba nya knyaa nt r i a ndiAudi t or i um Fa kul t a sMa t e ma t i kada nI l muPe nge t a hua nAl a m ( FMI P A) .

Ac a r ai nibe r s i f a tumum,s e hi nggape s e r t aya ngha di rt i da kha nya da r i FMI P A. Sos i a l i s a s i i ni be r t uj ua nunt ukme nge na l ka nke pa das e l ur uhma ha s i s wame nge na is e l ukbe l ukPKM me ngi nga tpe nda f t a r a nPKM di da na i 2016t e l a hdi bukabe be r a pawa kt ul a l u. ”i nidi j a di i ns e ma c a m kut i pa ndi a wa l -s a r a ns a j as i h.

Pe ka nKr e a t i vi t a sMa ha s i s wa( PKM)me r upa ka na j a ngbe r ge ngs iba gi ma ha s i s waunt ukbe r ka r ya , me nua ngka ni deda nkr e a t i vi t a s nyada l a mbe nt uk t ul i s a n.Ba giuni ve r s i t a s ,PKM me r upa ka npr ogr a m na s i ona lya ngpe r s t i s i us .

Ge l a rj ua r aumum me nj a dike ba ngga a nt e r s e ndi r iba giuni ve r s i t a spe ne r i ma nya .Uni ve r s i t a sGa dj a hMa da( UGM)me nj a dis a l a hs a t upi oni rda l a m a j a ngi ni . “ Dul uya ngme mpe dul i ka nPKM ka nUGM”t ut urDr .

I ngAr iSe t i a wa n,Wa ki lDe ka nBi da ngAka de mi kFMI P A.Se r i ngka l iUGM me nj a di t r e nds e t t e rpe ne l i t i a ndika l a nga nuni ve r s i t a s uni ve r s i t a sl a i n.

Me nur utMuha mma dI bnuFa j r i ,Ke t uaLSi S2015,PKM s a nga tbe r ma nf a a t .“ Ma ha s i s wai t uj a ma ns e ka r a ng but uhnyaka r ya , ”t ut urI bnu.

Me l a l uiPKM i ni l a hma ha s i s wabi s abe r ka r ya ,me l a kuka npe ne l i t i a n,da n ha l ha l be r ma nf a a t l a i nnya .

Da r i PKM, ma ha s i s wame nda pa t ka nda nape ne l i t i a n.Se l a i ni t u,ba giya ngl ol osPI MNASme nda pa t ka nt a mba ha nua ngs a ku ba hka nr e kome nda s iS2.

Se ba ga ipi oni r ,pe nga j ua npr opos a lPKM da r iUGM t a kpe r na hs e pi pe mi na t .“ Pe mi na tPKM diUGM i niba nya k,MI P Aj a dikont r i but ornomor dua , ”t ut urAr iSe t i a wa n.Se ki t a r68pr opos a lya ngdi da na iDi kt ibe r a s a lda r i Fa kul t a sMI P A.Ha nyas a j a ,pr opos a lya ngbe r ha s i ldi da na it e r s e butbe l um me r a t ada r it i a pt i a ppr odi .“ Ke i kut s e r t a a nma s i ngma s i ngpr odipa dat i a p ke l ompokbe l umme r a t a ,j a dikur a ngmul t i di s i pl i ne r , ”ke l uhI bnu.

5

Ta huni ni ,j uml a hpr opos a lya ng ma s ukda ndi da na iDI KTIda r iUGM da pa tdi ka t a ka nba nya kka r e name ndudukipe r i ngka tke 2na s i ona l .Ha l i t us e mpa tme mbua tUGM dia t a s a ngi n, na munUGM ha r usme ne l a npi l pa hi t .Ka r ya ya ng l ol os PI MNAS ha nyas e di ki t ,s e hi nggame l or otke pe r i ngka te mpa t .De nga nkondi s is e pe r t ii ni ,UGM pe s i mi sunt ukme r a i h j ua r aumuml a gi .

Da r iFa kul t a sMI P A ha nyadua Dit i ngka tuni ve r s i t a s ,s e ba ga iupa ya t i ms a j aya ngma mpul ol osPI MNAS pe ni ngka t a npr e s t a s iPKM,ba r uba r u t a huni ni .Da r ipi ha kf a kul t a s ,t e l a hi niUGM me ndi r i ka n PKM Ce nt e r . s e pe nuhnyame mpe r c a ya ka nke gi a t a n PKM Ce nt e rdi t e nga r a ima mpume nPKM keLSi S.Me nur utAr i ,upa ya j a diwa da h unt uk ma ha s i s wa me nda r iLSi Ss uda h opt i mum.“ LSi S ge na lPKM.Di s i ni ,ma ha s i s wadi s e s e j a kdul uge nc a rme mbe r i ka ns os i a l -di a ka nr ua ngkons ul t a s is e l ua s l ua s n i s a s ime nge na iPKM. ” ya unt uk be r t a nya j a wa bs e put a r Se t i a pt a hun,LSi Sme nga da ka n PKM. Re l a wa n ya ng me nga mpu s os i a l i s a s iPKM ya ng t e r bukaba gidi s i ni a da l a h me r e ka ya ng l ol os umum.Ta hunl a l u,LSi Sme nga da ka n PI MNAS.Sa l a hs a t unyai a l a hFi t r i a s os i a l i s a s ida n pe mbe nt uka nke l om-( Fi l s a f a t , 2012) . Se ba ga ir e l a wa n, pok.Dit a huni ni ,LSi Sme mbe r i ka n Fi t r i a me ndukung a da nya PKM r ua ng kons ul t a s i ke pa da ke l om-Ce nt e r .“ PKM Ce nt e ri ni s e di ki t pokke l ompokt e r s e but .LSi Sde nga n ba nya kt e l a h me mba nt uma ha s i s wa t a nga nt e r buka me ne r i ma me r e ka me nye l e s a i ka n ma s a l a h da l a m me s ki punbuka na nggot aLSi S. me nge r j a ka nPKM, ”t a nda s nya .

6

Se l a i ni t u,t e r da pa tke bi j a ka nda r iuni ve r s i t a sya ngme wa j i bka n s e l ur uhpe ne r i mabe a s i s waunt ukme ngi kut iPKM.Me nur ut Ar i ,i nime r upa ka nkons e kue ns iba gipe ne r i mabe a s i s wa .“ I kutPKM i nime r upa ka n s ua t ukons e kue ns iya ngha r usdi j a l a ni ,s ukaa t a upunt i da k,ka nna ma nya ke wa j i ba n. ” Di ha r a pka n de nga n ke wa j i ba ni ni ,UGM di unt ungka n de nga nba nya knyapr opos a lya ngma s ukkeDi kt is e hi nggake mungki na n me nj a dij ua r aumum t e r bukal e ba r .Dis i s il a i n,ma ha s i s wame nj a dil e bi h kr e a t i f .

Ha l s e na dadi t ut ur ka nol e hI bnu, “ Pe ne r i mabe a s i s wawa j i bPKM, i t upa ks a a nya ngba gus . ”Se t i a pha la dakons e kue ns i nya .

Me nur ut nya , i ni me nj a dia j a ngpe nge mba nga ndi r i .Dis i s il a i nj ugas e ba ga il a ngka ha wa l unt ukme nge ks i s ka nI ndone s i adika nc a hi nt e r na s i ona l .Sa a ti ni ,I ndone s i as a nga tme mbut uhka nha s i lpe ne l i t i a n.Pe ne l i t i a ndine ge r ii nima s i h ka l a hde nga nMa l a ys i a ,pa da ha lj uml a huni ve r s i t a sdis i nil e bi hba nya k.

De nga nPKM i ni ,ma ha s i s wadi pe r muda hme mi l i kipe ne l i t i a n,s e hi ngga di ha r a pka nbi s al e bi hmuda hme l a kuka npubl i ka s ii l mi a hi nt e r na s i ona l ( Ya nt i ,J uns a i 14) .

7

PRPr of i l

Mer ai hMedal iEmas Set el ahTi gaKal iUj iCoba Na ma:M. Ra u s y a nFi k r i Ta n g g a ll a h i r:7No v e mb e r1 9 9 2 Pr o g r a mSt u d i:ELI NS De p a r t me n t:Ed u k a s i Mo t t oHi d u p:Pr a yHa r d , Wo r kHa r d , Pl a yHa r d ! !

Pe k a nk r e a t i v i t a sma h a s i s way a n gd i s i n g k a tPKM me mb a wa k e b a n g g a a nt e r s e n d i r ib a g is i a p a p u n y a n gb e r h a s i lme mb a wak a r y a n y ah i n g g at i n g k a t n a s i o n a l .

Ha l i t up u l ay a n gd i a l a mi o l e hMu h a mma d Ra u s y a nFi k r i ,p e r a i hme d a l ie ma sp i mn a sp a d a t a h u n2 0 1 4 .

J e ni sPKM ya ngme mba wa nyame r a i hme da l ie ma si a l a hPKMT ( Te knol ogi )de nga nj udulI novi a‘ I nnova t i onofVi e wa ndAudi t or y” : Al a tunt ukMe nga t a s iRa s aCe ma sAna kSa a tMe nj a l a niPe r a wa t a n Gi gi .Pe r j a l a na nya ngdi l a l uij ugat i da kt e r bi l a ngmuda h,pe mba gi a n ma na j e me nwa kt ume nj a dis a l a hs a t uha lya ngs a nga tdi pe r hi t ungka n.

Me mba giwa kt ua nt a r akul i a hda nme mpe r s i a pka nke pe r l ua nPKM s e pe r t ipe mbua t a na l a tda npe r s i a pa npr e s e nt a s i .“Da r ij a m 7 ma l a m me nuj uwa kt ut i durpukul1 1a t a u12ma l a m ka na das e l a ngwa kt u5 j a m.

Bi a s a nyas a yaba gidua , 2.

5j a munt uknge r j a ka nt uga sda n2.

5j a m unt uknge r j a ka nPKM. ” ,uj a rma ha s i s wabe r ka c a ma t at e r s e buts a a tdi t a nyac a r ame mba giwa kt u.

Se ma nga tt e ma nt e ma ndi s e ki t a rda l a ml i ngkunga nnyas a a tme mpe r s i a pka nPKM me nj a dis a l a hs a t umot i va s iunt ukme mbe r i ka nya ng t e r ba i kda l a ma j a ngPKM.I deya ngdi da pa t ka npunda r ibe r ba ga i ma c a mc a r as e pe r t ime mba c abe r ba ga il i t e r a t ur ,obs e r va s ida ns ha r i ng a t a ube r ba gii l mude nga nka ka kt i ngka t .

8

Me nj a dipe r a i hme da l ie ma st i da kpe r na ht e r ba ya ng ka nol e hFi kr i ,s a pa a na kr a bnya .“Shoc ks i h wa kt ut a uj a dij ua r aI ,a pa l a g ika nya ngdi pa ng g i lda r ij ua r aI I Ike mudi a nj ua r aI I .Uda hs e mpe tmi ki r ka l a ung g a kl ol oss i h.Powe rpoi ntj ug as e mpe te r r orwa kt upe r s e nt a s i .Eh,ng g a kt a unyaj ua r aI. . � ka t aFi kr i .

Be r pa s t i s i pa s ida l a ma j a ngPKM j ug abuka nme r upa ka nha lba r uba g iFi kr i .Di as uda hpe r na h me ng i r i mka n3ka l ibe r t ur ut t ur utya knit a hun2011,2012da n2013de ng a nj e ni sPKM ya ngbe r be da .

Be r ka tke g i g i ha ni niya ngma mpume ng a nt a r ka ndi r i nyame r a i hme da l ie ma s .Ke bi j a ka nba r ut e r ka i t de ng a npe ne r i mabe a s i s waya ngdi wa j i bka nme ng i kut iPKM di kome nt a r ipos i t i fol e hFi kr iwa l a upun pa s t ime mi l i kis i s iba i kda nbur uk.Se t i da knyade ng a nke wa j i ba nt e r s e butbi s ame ma c us e ma ng a t ma ha s i s waunt ukbe r ka r ya .

Di a khi rwa wa nc a r aFi kr ime mbe r i ka ns a r a nba g ima ha s i s waya nga ka nme ng i kut ia j a ngPKM s e pe r t il e bi hs e ma ng a tunt ukbe r t uka rpe nda pa tde ng a nma ha s i s wal a i n,me mi l i kit e ka d kua tda l a m me ng i kut iPKM da nj e r ni hme l i ha tpe l ua ngbe r upai deya ngoutoft hebox .

I zza ,J uns a i2014

9

Di nami ka Dal am Pengaj uanPKM Adal ahHalYangAl ami ah Ka t aPKM mungki ns uda ht i da ka s i ngl a gi di ka l a nga nma ha s i s wa .

PKM a t a uPr ogr a m Kr e a t i f i t a sMa ha s i s wame r upa ka ns e bua hpr ogr a m ya ngdi s e l e ngga r a ka nol e hDi kt i .Se s ua ide nga nna ma nya ,t uj ua nda r i PKM i nia da l a hunt ukme mbe r ipe l ua ngpa dama ha s i s waunt ukme nua ngka ni deda nkr e a t i vi t a st e r ka i tde nga nha l ha lya ngbe r hubunga n de nga nr i s e ts e j a ka wa lma ha s i s wakul i a h.Se l a i ni t u,ka r e naPKM i ni be r s i f a tkompe t i s i , ma kaha li nij ugame nj a dipe l ua ngya ngba gusunt uk mul a ime l a t i hma ha s i s wada l a mbe r kompe t i s i .

Se c a r aa l a mi a h,s e t i a pke gi a t a npa s t ime mpunya ipa s a ngs ur ut da l a mpe r ke mba nga nnyas e pe r t ike gi a t a nPKM t a huni ni . “ Mi na tma ha s i s wat e r ha da pPKM t a huni nidi ba ndi ngka nde nga nt a hunke ma r i ns e di ki tme nur un.Sa yaki r ai t ua l a mi a h,t i da kha nyaPKM dibe r ba ga ike gi a t a nma ha s i s wapunya ngbe r or i e nt a sker i s e tma upunya ngbe r or i e nt a s ikepol i t i ks e pe r t iBEM,s a yaki r apa s a ngs ur uti t us uda hbi a s a ” , ungka pBa pa kEdis e l a kuDos e nFi s i kaFMI P AUGM da npe mbi mbi ng PKM. Ha li nit e nt ume nj a dipe r t a nya a nya ngbe s a rba giki t as e mua , a pa pe nye ba bda r ime nur unnyami na tma ha s i s wada l a m bi da ngPKM i ni .

Me ngi nga tbe gi t ube s a rma nf a a tya ngdi da pa tol e hma ha s i s waj i kama ha s i s wat e r s e butme ngi kut ike gi a t a nPKM.Me nur utBa pa kEdi ,f a kt or me nur unnyami na tma ha s i s wat e r ha da pPKM i nida pa tdi s e ba bka nol e h duaha l .Pe r t a ma ,s os i a l i s a s iPKM ya ngdi l a kuka nkur a ngma s s i veda n ya ngke duaa da l a hf a kt orda r ii nt e r na lma ha s i s wai t us e ndi r i .“ Se t i a p ma ha s i s waba r u, pa s t is uda hme mpunya ii de a l i s mea t a upa l i ngt i da kdi a s uda hme mpunya imi mpi .Unt ukme wuj udka nmi mpi nyas uda hba r a ng t e nt ui aa ka nt e r l i ba tda l a m be r ba ga ike gi a t a nya ngs e s ua ide nga na pa ya ngdi ha r a pka n.Se hi nggaa pa bi l aki t ame nc obame nggi r i nga t a ume ma ks as e muama ha s i s waunt uki kutPKM ha lt e r s e butt i da ka l a mi a h” , ungka pBa pa kEdi .

10

J uml a hpe mi na tPKM j ugas a nga tbe r pe nga r uht e r ha da pkua l i t a sj udul PKM. Kua l i t a sj udul PKM ya ngdi a j uka nma ha s i s was e c a r a umum be r ba ndi ngl ur usde nga nj uml a hpr opos a lya ngdi a j uka n.

Unt ukme l i ha tkua l i t a sda r ii de i dema ha s i s was uda hba r a ngt e nt u ha r usdi l i ha tda r is i s ikua nt i t a s nyaj uga .Ar t i nyas e ma ki nba nya k j udul a t a ut e maya ngdi pe r s i a pka n, ma kake mungki na nj udul a t a ui de ma hs i s waya ngma s ukda l a m ka t e gor ibe r kua l i t a spuna ka ns e ma ki n ba nya k.Se hi nggaunt ukme ni ngka t ka nkua l i t a ski t ada pa tme mul a i da r ikua nt i t a s nyat e r l e bi hda hul u.

Da r is i niki t ada pa tme l i ha tba hwa pe r a nma ha s i s wada l a m ke i kut s e r t a a nPKM i nis a nga tbe r ma nf a a t ba gima ha s i s wa ,s e pe r t ipe ne mua ni deya ngbe r kua l i t a sda nme nua ngka nnyakeda l a mbe nt ukt ul i s a nya ngba i k.

Da l a m me ni ngka t ka n mi na tma hs i s wada l a m bi da ng PKM pe r l udi l a kuka nki a t ki a tkhus usya i t uya ngpe r t a mas os i a l i s a s iha r us di ge nc a r ka n.Na mun,ha nyas os i a l i s a s is a j aj ugat i da ka ka nbe r da mpa ks i gni f i ka n.Ki t as e pa ka tba hwadiUGM i niba nya kke l ompokke l ompoks t udi , ba i kdif a kul t a sma upununi ve r s i t a sya ngme mpunya ikons e nya ngs a maa r t i nyame r e kame mpunya ir i t ua lt a huna n s a l a hs a t unyade nga nPKM.Pe r a nda r ike l ompoks t udii nij uga s a nga ts t r a t e gi s .Ke l ompoks t udiya ngme mpunya ida yaj ua ldi a nt a r a nyaa da l a ha nggot ake l ompoks t udiba nya kya ngbe r pr e s t a s i da l a m bi da ngPKM t e nt uha li nia ka nme na r i kmi na tma ha s i s wa unt ukt e r usbe r pr e s t a s ida nme nga s a hkr e a t i f i t a sda l a mbi da ngPKM. J a di ,da yaj ua lda nmi na tma ha s i s wat e r ha da pPKM j ugadi t e nt uka n da r ipr e s t a s ike l ompoks t udi .

Se l a i ni t u, pe r a ndos e ns a nga t s t r a t e gi sda l a mpe ni ngka t a ni de da n kr e a t i f i t a sma ha s i s wa ,ka r e nama ha s i s was e ndi r ii nima s i h s a nga tmudada nj a mt e r ba ngnyat e r ha da pr i s e tma s i hs e di ki t .Se r t a pe nt i ngnyape mbi na a ns e j a ka wa lya ngs i f a t nyaumum.Pe mbi na a n i nis e pe r t ike l a sumum,kul i a humum ya ngme mbe r i kape nj e l a s a n ba ga i a ma name nc a r i i deda nme mbua t pr opos a l ya ngba i kda nke mudi a nme nge ks e kus i nyas a mpa i me nj a di s e bua ht ul i s a nya ngbe r kua l i t a s .Novij uns a i14

11