คูมผูสือูงอายุ ผูพิการ ผูปวยเอดส
คูมือ ผูสูงอายุ ผูพิการ ผูปวยเอดสì จัดทําโดย
เทศบาลตําบลลวงเหนือ 299 หมูที่ 2 ตําบลลวงเหนือ อําเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม 50220 โทรศัพท 053-866077
พิมพที่
หจก. กลุมธุรกิจแม็กซ (MaxxPRINTINGTM - แม็กซปริน้ ติง้ ) 14 ซ.สายน้ําผึ้ง ถ.ศิริมังคลาจารย ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200 Hotline : 086 6547376, 053 221097 Website : http://maxx.me
ผูสูงอายุ
ความหมายของผูสูงอายุ
วัยสูงอายุจดั เปนวัยทีอ่ ยูใ นระยะสุดทายของชีวติ ลักษณะและพัฒนาการในวัย นีจ้ ะตรงขามกับวัยเด็ก คือมีแตความเสือ่ มโทรมและสึกหรอ ซึง่ การเปลีย่ นแปลงนีจ้ ะ ดําเนินไปอยางคอยเปนคอยไป (ชูศรี วงเครือ, 2543, น. 47) จึงเปนการยากที่จะ กําหนดวาบุคคลใดอยูในวัยสูงอายุเกณฑที่สังคมจะกําหนดวาบุคคลใดเปนผูสูงอายุ นั้น จะแตกตางกันไปตามสภาพสังคมซึ่งไดมีผูใหคํานิยามเกี่ยวกับผูสูงอายุไว เชน ฮอลล (Hall D.A., 1976, pp. 3-4 อางใน แสงเดือน มุสิกรรมณี, 2545, น. 7) ได แบงการสูงอายุของบุคคลออกเปน 4 ประเภท คือ 1. การสูงอายุตามวัย (Choronological Aging) หมายถึง การสูงอายุตามปปฏิทิน โดยการนับจากปที่เกิดเปนตนไป และบอก ไดทันทีวา ใครมีอายุมากนอยเพียงใด 2. การสูงอายุตามสภาพรางกาย (Biological Aging) เปนการพิจารณาการสูงอายุจากสภาพรางกายและสรีระของบุคคลทีเ่ ปลีย่ นไป เมือ่ มีอายุเพิม่ ขึน้ เนือ่ งจากประสิทธิภาพการทํางานของอวัยวะตาง ๆ ในรางกายลด นอยลง เปนผลมาจากความเสือ่ มโทรมตามกระบวนการ สูงอายุซงึ่ เปนไปตามอายุขยั ของแตละบุคคล
3. การสูงอายุตามสภาพจิตใจ (Psychological Aging) เปนการเปลีย่ นแปลงในหนาที่ การรับรู แนวความคิด ความจํา การเรียนรู เชาว ปญญา และลักษณะบุคลิกภาพทีป่ รากฏในระยะตาง ๆ ของชีวติ แตละคนทีม่ อี ายุเพิม่ ขึ้น 4. การสูงอายุตามสภาพสังคม (Sociological Aging) เปนการเปลีย่ นแปลงในบทบาทหนาทีส่ ถานภาพของบุคคลในระบบสังคม รวม ทั้งความคาดหวังของสังคมตอบุคคลนั้น ซึ่งเกี่ยวกับอายุ การแสดงออกตามคุณคา และความตองการของสังคม สําหรับการกําหนดวา ผูสูงอายุเริ่มเมื่ออายุเทาใดนั้น ขึ้นอยูกับความแตกตาง กันในแตละสังคม สําหรับสังคมไทยนั้นกําหนดวา ผูสูงอายุ หมายถึง บุคคลที่มีสัญชาติไทยและมีอายุตั้งแต 60 ปบริบูรณขึ้นไป (พระ ราชบัญญัติผูสูงอายุ พ.ศ.2546) ทั้งนี้ผูสูงอายุมไิ ดมีลักษณะเหมือนกันหมด แตจะมี ความแตกตางกันไปตามชวงอายุ องคการอนามัยโลกจึงไดแบงเกณฑอายุตาม สภาพ ของการมีอายุเพิ่มขึ้น ดังนี้ 1. ผูผสู ูงอายุ อายุ (Elderly) (Elderly) มีอายุระหวาง 60 –74 ป 1. 2. คนชรา คนชรา (Old) (Old) มีมอี ายุ ายรุ ะหวาง 75 –90 –90 ปป 2. 3. คนชรามาก คนชรามาก (Very (Very Old) มีอายุ ายยุ 900 ปขึ้นไป 3.
4
การแบงผูส งู อายุเปน 3 ชวงดังกลาว สําหรับในสังคมไทยยังมิไดมขี อ สรุปวาจะมีการจัดประเภทของผูสูงอายุในลักษณะใด การจัดโดยใชเกณฑ อายุกย็ งั มีขอ ถกเถียงวายังไมเหมาะสม นักวิชาการบางทานจึงใชเกณฑความ สามารถของผูสูงอายุแบงเปน 3 กลุม ไดแก 1. กลุมที่ชวยเหลือตนเองไดดี 2. กลุมที่ชวยเหลือตนเองไดบาง 3. กลุมที่ชวยเหลือตนเองไมได เนื่องจากมีปญหาสุขภาพ มีความพิการ วัยสูงอายุ เปนวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงอยางเห็นไดชัด ทั้งทางดาน รางกาย และจิตใจ สภาพรางกายจะเห็นไดวาเสื่อมลงตามอายุขัย สภาพ จิตใจมีการเปลี่ยนแปลงงาย ขี้หงุดหงิด มีความวิตกกังวล เนื่องจากการเจ็บ ปวย หรือจากการเสื่อมของระบบตาง ๆ ในรางกาย โดยปกติรางกายคนเรา จะเริ่มมีการเสื่อมของอวัยวะตั้งแตอายุ 30 ปขึ้นไป ดังนั้นการดูแลรักษา สุขภาพที่ดี และถูกสุขลักษณะตั้งแตตน จะชวยลดโอกาสการเกิดโรคหรือ ปญหาทางสุขภาพตาง ๆที่มักเกิดขึ้นเมื่อยางเขาสูวัยสูงอายุได
5
การเปลี่ยนแปลงทางดานรางกาย เมื่อเขาสูวัยผูสูงอายุจะมีการเปลี่ยนแปลงตางๆ เกิดขึ้นกับผูสูงอายุ ทั้งดาน รางกาย จิตใจและสังคมการเปลี่ยนแปลงตางๆ ของผูสูงอายุ • ผิวหนัง ผิวเหี่ยวยน เสนเลือดฝอยแตกงาย ทําใหเกิดแผล เมื่อเกิดแผลจะหายชา ไขมันใตผวิ หนังลดลง ทําใหหนาวไดงา ย เมือ่ อากาศเย็น ผิวแหง คัน การรับความรูส กึ เจ็บปวดลดลง • กระดูก กระดูกเสื่อม พรุน หักไดงาย ขออักเสบ เกิดอาการบวม ปวดตามขอ • กลามเนือ้ ความวองไว ความแข็งแรงของกลามเนือ้ ลดลง ทําใหรา งกายเคลือ่ นไหว ชาลง หกลมไดงาย มือสั่น จับของไมแนน ของหลุดมือไดงาย • หัวใจ เหนื่อยงายเนื่องจากหัวใจบีบตัวไดนอยลง หากทํางานหนัก หรือตื่นเตน มากเกินไป อาจทําใหเกิดหัวใจวายไดงาย • เสนเลือดตีบแข็ง ทําใหความดันเลือดสูงไดงาย เปนลมหนามืดงาย ขณะเปลี่ยน ทาทาง เชน จากทานอนเปนทานั่ง • ระบบหายใจ เหนื่อยงาย สําลักอาหารเขาหลอดลงไดงาย • ระบบทางเดินอาหาร เบื่ออาหาร (น้ําลายลดลง การรับรสและกลิ่นไมดี) อาหาร ลงกระเพาะไดชา ทองผูกงาย กลั้นอุจจาระไมคอยได • ระบบขับถายปสสาวะ ขนาดกระเพาะปสสาวะลดลง ทําใหน้ําปสสาวะเต็มเร็ว ถายปสสาวะบอย ในผูส งู อายุชาย ปสสาวะไมสะดวก ใชเวลานานในการถายปสสาวะ แตละครั้ง (อาจเนื่องจากตอมลูกหมากโต) • ชองคลอด อักเสบและติดเชื้อไดงา ย • สมอง ความจําเสื่อม (ขี้ลืม) พูดซ้ําเรื่องเดิม นอนหลับยาก • ตา พรามัวมองไมชัด น้ําตาไหล สายตายาว • หู ไดยินไมชัดเจน (หูตึง) • การดมกลิ่น การรับกลิ่นไมดี ทําใหเบื่ออาหาร ไมไดกลิ่นบูดเนา • การรับรส ไมดีทําใหเบื่ออาหาร เติมเครื่องปรุงรสมากขึ้น • นอกจานีร้ ะบบขับถายอุจจาระในผูส งู อายุมกั จะเปนไปตามปกติ เกิดทองผูกไดงา ย เนื่องจากมีการเคลื่อนไหวนอยลง และไมคอยไดออกกําลังกาย
6
การเปลีย่ นแปลงทางดานจิตใจ อารมณและจิตใจทีม่ กี ารเปลีย่ นแปลงของผูส งู อายุ อาจเกิดมาจากมีเวลาวาง มากเกินไป เพราะเกษียณอายุจากการทํางานแลว จึงรูสึกวาตัวเองถูกลดคุณคาลง ความสัมพันธระหวางคนในครอบครัวเริ่มมีนอยลง ซึ่งอาจทําใหรูสึกโดดเดี่ยว และ เศราซึม นอกจากนั้นยังอาจเปน ผลมาจากความเจ็บปวย และการเสื่อมของระบบ ตางๆ ภายในรางกาย ซึ่งสิ่งตางๆ เหลานี้ทําใหผูสูงอายุมีอารมณที่แปรปรวนงาย ขี้หงุดหงิด ใจนอย โกรธงาย เปนตน
ปญหาสุขภาพของผูส งู อายุ
จากความเสือ่ มทางดานรางกาย จิตใจ รวมถึงการดูแลสุขภาพทีอ่ าจไมเหมาะ สม ทําใหผูสูงอายุมักเกิดปญหาทางสุขภาพ หลาย ๆ โรคพรอมกัน โรคที่มักพบไดบอยในผูสูงอายุ มีทั้งโรคที่เกิดขึ้นทางรางกาย และจากปญหา ทางจิตใจ ไดแก 1. โรคอวน 2. โรคเบาหวาน 3. โรคหัวใจขาดเลือด 4. โรคความดันโลหิตสูง 5. โรคไขมันในเลือดสูง 6. โรคขอเสื่อม 7. โรคเกี่ยวกับทางเดินอาหาร เชน ทองอืด ทองผูก 8. โรคทางประสาทตา เชน โรคตอหิน ตอกระจก 9. โรคสมองเสื่อม โรคอัลไซเมอร 10. อาการวิตกกังวล นอนไมหลับ
7
การดูแลเพื่อรักษาสุขภาพ
ผูสูงอายุจะมีอายุยืนยาว และมีความสุขได ถาบุคคลในครอบครัวหรือตัวเอง ดูแลตนเอง ดังนี้ (9 อ.) 1. อาหาร ควรกินอาหารทีม่ ปี ระโยชน ยอยงาย เชน กินผักกินปลา หลีกเลีย่ งอาหารมัน 2. อากาศ พยายามอยูในที่อากาศถายเทไดสะดวก 3. ออกกําลังกาย อยางสม่ําเสมอ เชน การเดิน 4. อุจจาระ ควรขับถายใหเปนเวลา 5. อารมณ พยายามทําจิตใจใหสงบ 6. อบอุน ใหความเมตตาตอลูกหลาน 7. อดิเรก หางานที่ชอบทํา 8. อนามัย ระมัดระวังการกิน การอยู 9. อนาคต เตรียมจัดการกับทรัพยสิน เงินทองอยาใหเกิดปญหากับลุกหลาน เพื่อใหผูสูงอายุที่มีโอกาสไดใชชีวิตในบั้นปลายอยางมีความสุข ตามฐานะ ของแตละบุคคล ลูกหลาน ผูดูแล หรือตัวผูสูงอายุเองจึงควรใหความสําคัญ และ คํานึงถึงสิ่งตอไปนี้ ความสะอาดเปนเรื่องสําคัญที่ตองคํานึกถึง เพราะผููชรามีความตานทานโรคต่ํา
8
ความเปนอยู และการจัดการสิ่งแวดลอม ผูส งู อายุควรจะไดอยูใ นทีท่ ปี่ ลอดภัย อาจจะเปนหองชัน้ ลางของบาน พืน้ หอง ไม ลื่ น ข า วของเครื่ อ งใช ใ นห อ งมี เ ฉพาะเท า ที่ จํ า เป น จริ ง ๆ เตี ย งนอนควรเตี้ ย ในหองอากาศถายเทสะดวก ไมมเี สียงดังรบกวน แสงสวางพอเหมาะ ไมมดื หรือสวาง จนเกินไป
9
สุขวิทยาสวนบุคคล กวาบุคคลในวัยหนุมสาว ความสะอาดที่จะตองดูแลไดแก • ผิวหนัง ควรรักษาความสะอาด โดยการอาบน้ําตามความเหมาะสม เชน ใน วันอากาศรอน อบอาว อาจจะอาบน้ําวันละ 1 ครั้ง และใชวิธีเช็ดตัว เช็ดหนา ลางมือ ลางเทากอนเขานอน แตถาอากาศแหง และหนาว ควรอาบน้ําสัปดาห ละ 1 – 2 ครั้งก็เพียงพอแลว • ปากและฟน ตองทําความสะอาดทุกวันตอนเชา เมื่อตื่นนอน และทุกครั้งหลัง รับประทานอาหาร โดยเฉพาะผูท ใี่ ชฟน ปลอม ตองดูแลเรือ่ งความสะอาดของฟน ปลอม ดวยการถอดออกลางทุกครั้ง หลังรับประทานอาหาร และถอดฟนปลอม ออกกอนนอนตอนกลางคืนทุกคืน • เล็บและผม ตองหมัน่ ตัดเล็บใหสนั้ และรักษาความสะอาดอยูเ สมอ สําหรับผม ก็ตองดูแลเรื่องความสะอาด ดวยการสระผมสัปดาหละ 1 ครั้ง หรือนานกวานั้น ก็ได เพราะผูสูงอายุไมจําเปนตองสระผมบอย เนื่องจากหนังศีรษะแหง • อวัยวะสืบพันธุและทวารหนัก เปนจุดที่ตองใหความสําคัญมากในเรื่องของ 10
การรักษาความสะอาด คือตองลางทุกครัง้ หลังขับถาย หรืออาจใชผา นุม ชุบน้าํ เช็ด จนสะอาดแทนการลางก็ได • อาหาร ผูสูงอายุสวนใหญ มักจะรับประทานอาหารนอยลง จนอาจเกิดปญหา การไดรับอาหาร ไมเพียงพอตอความตองการของรางกาย จึงควรเอาใจใสในเรื่อง นี้ ดวยการจัดอาหารที่เหมาะสมกับ ผูสูงอายุแตละคน อาจจะเปนอาหารออน ยอย งาย หรืออาหารประเภทที่ไมตองเคี้ยวลําบาก รสชาดไมจัด หรือบางคนอาจตองรับ ประทานอาหารผสม บดละเอียด เปนตน อาหารสําหรับผูสูงอายุควรเนน ที่คุณคาทางโภชนาการ งดเครื่องดื่มประเภทมึนเมา หรือของหมักดอง แตควรให อาหารเสริมประเภท นม ผลไมสด หรืออาหารที่มีคุณคาชนิดอื่นๆ • การออกกําลังกายและการพักผอน ขึ้นอยูกับสมรรถภาพทางรางกายของแตละ บุคคล ผูสูงอายุไมควรหักโหม ในเรื่องของการออกกําลังกาย แตควรออกกําลังกาย อยางสม่าํ เสมอทุกวัน อาจเปนทีส่ าธารณะ หรือตามสถานทีอ่ อกกําลังกายโดยทัว่ ไป หรืออาจใชวิธีออกกําลังดวยการแกวงแขน หรือสูดหายใจเขาออกลึกๆ ถือไดวา เปนการออกกําลังทีด่ สี าํ หรับผูช รา และเมือ่ มีการออกกําลังกายอยางสม่าํ เสมอ ก็จะ สงผลใหนอนหลับสบาย รางกายไดรบั การพักผอนอยางเพียงพอซึง่ จะชวยใหกระฉับ กระเฉง สุขภาพดี สดชื่นและอายุยืน
11
ขอแนะนําในการดูแลเรื่องอาหาร ในผูสูงอายุมีดังนี้
1. โปรตีนคุณภาพ ควรใหรับประทานไขวันละ 1 ฟอง และดื่มนมอยางนอยวันละ 1 แกว สําหรับโปรตีนจากเนื้อสัตวควรลดนอยลง เพราะสวนใหญจะติดมันมากับ เนื้อสัตวดวย 2. ไขมัน ควรใชนา้ํ มันถัว่ เหลืองหรือน้าํ มันขาวโพดในการปรุงอาหาร เพราะเปนน้าํ มัน พืชที่มีกรดไลโนเลอิก 3. คารโบไฮเดรต คนสูงอายุควรรับประทานขาวใหลดนอยลง และไมควรรับประทาน น้ําตาลในปริมาณที่มาก 4. ใยอาหาร คนสูงอายุควรรับประทานอาหารที่เปนพวกใยอาหารมากขึ้น เพื่อชวย ปองกันการทองผูก เชื่อกันวาชวยลดระดับโคเลสเตอรอลในเลือด และลดอุบัติการ ของการเกิดมะเร็งของลําไสใหญลงได 5. น้ําดื่ม คนสูงอายุควรรับประทานน้ําประมาณ 1 ลิตร ตลอดทั้งวัน แตทั้งนี้ควรจะ ปรับเองได ตามแตความตองการของรางกาย โดยใหดูวา ปสสาวะมีสีเหลืองออนๆ เกือบขาว แสดงวาน้าํ ในรางกายเพียงพอแลว สวนเครือ่ งดืม่ ทีม่ แี อลกอฮอล รวมทัง้ น้าํ ชา กาแฟควรจะงดเวนเสียถาระบบยอยอาหารในคนสูงอายุไมดี ทานควรแบงเปนมือ้ ยอยๆ แลวรับประทานทีละนอย แตหลายมือ้ จะดีกวาแตอาหารหลักควรเปนมือ้ เดียว
12
สิทธิผูสูงอายุ สิทธิ หมายถึง ทุกสิ่งที่ยุติธรรมและเปนสิ่งเฉพาะตัวของบุคคลที่มีหรือมี ความสามารถที่จะมีทุกสิ่งที่ยุติธรรม = ทุกสิ่งที่เปนความชอบธรรมตามกฎหมาย ศีลธรรม จารีตประเพณี วิถีประชาเปนสิ่งที่เฉพาะตัวของบุคคลที่มี = บุคคลแตละ คนมีอาํ นาจเปนเจาของสิทธิและสามารถใชสทิ ธินนั้ โดยตนเองไดหรือมีความสามารถ ที่จะมี = บุคคลใดที่มีอํานาจเปนเจาของสิทธิ หากยังไมสามารถใชสิทธินั้นได ตอง ไดรับความชวยเหลือ หรือมีผูชวยกระทํา หรือกระทําแทนเพื่อใหไดรับสิทธินั้น สิทธิ 4 ประการ 1. การมีอายุยนื หมายถึง สิทธิในการมีชวี ติ อยูร อด อายุยนื ยาว การมีโภชนาการที่ ดี การมีอาหารเพียงพอตอการบริโภคตลอดทัง้ ป การมีสขุ ภาพอนามัยดี การปองกัน และฟนฟูสุขภาพอนามัย การเขาถึงและไดรับบริการดานสุขภาพอนามัย สวัสดิการ ความมั่นคง ในการดํารงชีวิต การดูแลเอาใจใส และความรักจากครอบครัว ชุมชน และสังคม การอยูถึงวาระสุดทายของชีวิตอยางสงบและมีศักดิ์ศรี
2. การคุมครอง หมายถึง สิทธิในการไมถูกละเมิด ไมถูกทําราย ไมถูกทอดทิ้ง ไมถกู ทิง้ ใหอยูต ามลําพัง ไมถกู เอาเปรียบ ไมถกู ละเลยเพิกเฉย ไดรบั การดูแลทีถ่ กู ตอง การไมถกู เลือกปฏิบตั ิ การไมถกู แสวงหาผลประโยชนโดยมิชอบ การมีความ สามารถหรือรายไดเพียงพอตอความจําเปนในการดํารงชีวิต การไดอยูในสภาพ แวดลอมทีด่ ี ความปลอดภัยในการดํารงชีวติ การมีสวัสดิการในการดํารงชีวติ การ มีโอกาสและเขาถึงบริการทางสังคม การับรูขอมูลและสาระที่เปนประโยชน การ ไดอยูกับครอบครัว และชุมชน การเผาระวัง การเตือนภัย และปญหาการไดรับ การพิทักษ ปกปอง การคุมครองสวัสดิภาพ ทั้งทางรางาย จิตใจ ทรัพยสิน การ ไดรบั การดูแลชวยเหลือจากสังคม การมีสทิ ธิตามกฎหมาย ปฏิญญาและหลักการ เกี่ยวกับผูสูงอายุ การไดรับการปฏิบัติอยางเหมาะสมตามสถานภาพและภูมิหลัง 3. การสงเสริม หมายถึง สิทธิในการแสดงบทบาทในครอบครัว ชุมชน สังคม การไดรับโอกาสในการเรียนรู การมีความสามารถดูแลชวยเหลือตนเอง การได ทํางานทีเ่ หมาะสมกับวัย และสภาพรางกาย การถายทอดความรูแ ละประสบการณ ใหสังคม การไดรับคาตอบแทนที่เปนธรรม การพัฒนาตนเอง การมีความภาค ภูมิใจ การมีความพอใจที่จะอยูแบบพอเพียง การไดรับความเคารพนับถือ การ มีชีวิตที่มีคุณคา 4. การมีสวนรวม หมายถึง สิทธิในการมีสวนรวมในกิจกรรมของครอบครัว ชุมชน และสังคม การแลกเปลี่ยนเรียนรู และสรางความเขาใจอันดีระหวางผูสูง อายุและบุคคลทุกวัย การรวมเปนสมาชิกและมีบทบาทในกลุม ชมรม องคกร สถาบัน การมีความสามัคคีในชุมชน การมีอาํ นาจตรวจสอบในเรือ่ งสิทธิผสู งู อายุ การมีอํานาจตัดสินใจในเรื่องของตนเอง การมีสวนรวมในนโยบายที่สงผลดีตอ ผูสูงอายุ การสรางหลักประกัน เพื่อการดูแลชวยเหลือ การคุมครองและพิทักษ สิทธิของผูสูงอายุ 14
สิทธิผูสูงอายุตามพระราชบัญญัติ ผูสูงอายุ พ.ศ.2546
สิทธิผสู งู อายุไดรบั การรับรองจากพระราชบัญญัตผิ สู งู อายุ พ.ศ.2546 ประกาศ ในราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม 120 ตอนที่ 130 ก ลงวันที่ 31 ธันวาคม 2546 มีผลบังคับใชตั้งแตวันที่ 1 มกราคม พ.ศ.2547 เปนตนมา ผูสูงอายุไดรับ สิทธิตามมาตรา 11 แหงพระราชบัญญัตผิ สู งู อายุ พ.ศ.2546 ตามหลักเกณฑ วิธกี าร และเงื่อนไขที่รัฐมนตรีผูรับผิดชอบประกาศ กําหนด ดังนี้ 1. การบริการทางการแพทยและการสาธารณสุขที่จัดไวโดยใหความสะดวกและ รวดเร็วแกผูสูงอายุเปนกรณีพิเศษ 2. การศึกษา การศาสนา และขอมูลขาวสารที่เปนประโยชนตอการดําเนินชีวิต 3. การประกอบอาชีพหรือฝกอาชีพที่เหมาะสม 4. การพัฒนาตนเองและการมีสว นรวมในกิจกรรมทางสังคม การรวมกลุม ในลักษณะ เครือขายหรือชุมชน 5. การอํานวยความสะดวกและความปลอดภัยโดยตรงแกผูสูงอายุในอาคาร สถาน ที่ ยานพาหนะ หรือการบริการสาธารณะอื่น 6. การชวยเหลือดานคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม 7. การยกเวนคาเขาชมสถานที่ของรัฐ 8. การชวยเหลือผูสูงอายุซึ่งไดรับอันตรายจากการถูกทารุณกรรมหรือถูกแสวงหา ประโยชนโดยมิชอบดวยกฎหมายหรือถูกทอดทิ้ง 9. การใหคาํ แนะนํา ปรึกษา ดําเนินการอืน่ ทีเ่ กีย่ วของในทางคดี หรือในทางการแกไข ปญหาครอบครัว 10. การจัดที่พักอาศัย อาหารและเครื่องนุงหมใหตามความจําเปนอยางทั่วถึง 11. การสงเคราะหเบี้ยยังชีพตามความจําเปนอยางทั่วถึงและเปนธรรม 12. การสงเคราะหในการจัดการศพตามประเพณี 13. การอื่นตามที่คณะกรรมการประกาศกําหนด
15
คนพิ ก าร ความหมายของความพิการ
ความพิการ หมายถึง ความบกพรอง หรือการสูญเสียสมรรถภาพของรางกาย และ (หรือ) จิตใจ จะทําใหมีขอจํากัดในการเรียนรู การสื่อความหมาย (การพูด ฟง อาน เขียน) การทํากิจวัตรประจําวัน การประกอบอาชีพการสรางสัมพันธภาพกับ คนในสังคม ซึ่งคนหนึ่งอาจจะมีความบกพรองและมีขีดจํากัด อยางใดอยางหนึ่ง หรือหลายอยางก็ได กระทรวงสาธารณสุข ไดออกกฎกระทรวง พ.ศ. 2537 ตาม พระราชบัญญัติฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. 2534 ไดแบงความพิการออกเปน 5 ประเภท ดังนี้ 1. ความพิการทางการมองเห็น 2. ความพิการทางการไดยิน หรือการสื่อความหมาย 3. ความพิการทางกาย หรือการเคลื่อนไหว 4. ความพิการทางจิต หรือพฤติกรรม 5. ความพิการทางสติปญญา หรือการเรียนรู
1. ความพิการทางการมองเห็น “ความบกพรอง หรือการสูญเสียการมองเห็น” ไดแก ตาบอด คือ คนที่สูญเสียการมองเห็น ประกอบดวย คนตาบอดที่มองไมเห็น และ คนทีม่ องเห็นบางแตไมมากนัก ซึง่ ไมสามารถใชสายตาได แมวา จะไดรบั การปรับ สภาพหรือรักษาแกไขแลวเห็นเลือนราง จะสามารถมองเห็นในระยะใกล ๆ เด็กที่มี การมองเห็นบกพรองไปสามารถรับรู สิง่ ตาง ๆ รอบตัวเขาไดดว ยอวัยวะรับสัมผัสอืน่ ๆ เชน ไดยินเสียง ใชกายสัมผัส รูอิริยาบถ การทรงตัว และการเคลื่อนไหว รูกลิ่น รูรส จึงสามารถเรียนรูได หากไดรับโอกาส เด็กสูญเสียการมองเห็น สามารถเรียน หนังสือไดโดยใชอักษรเบรลล ซึ่งเปนตัวอักษรที่คิดขึ้นสําหรับคนตาบอด เปนตัวนูน เวลาอานจะใชมือสัมผัสตามตัวอักษรที่เจาะลงบนกระดาษนั้น 2. ความพิการทางการไดยิน หรือการสื่อความหมาย คนที่มีความผิดปกติหรือความบกพรองทางการพูด การไดยิน การสื่อความหมาย กับผูอื่น ไดแก 2.1 คนที่มีความบกพรองทางการพูดและภาษา 2.1.1 คนที่มีความบกพรองทางการพูด หมายถึง คนที่มีความบกพรองในการ ออกเสียงพูด เนือ่ งจากอวัยวะทีใ่ ชในการออกเสียงพูดบกพรองหรือผิดปกติ เชน ปาก แหวง เพดานโหว รวมทั้งเด็กพูดไมชัด และติดอาง 2.1.2 คนที่มีความบกพรองทางภาษา หมายถึง คนที่มีปญหาในการเขาใจภาษา และแสดงออกทางภาษา เชน ภาษาพูด ภาษาเขียน และสัญลักษณ อื่น ๆ 2.2 คนที่มีความบกพรองทางการไดยิน หมายถึง 2.2.1 คนหูหนวก หมายถึงคนทีส่ ญ ู เสียการไดยนิ มากจนไมสามารถไดยนิ เสียง ไมวาจะใสหรือไมใสเครื่องชวยฟงก็ตาม 2.2.2 คนหูตึง หมายถึง คนที่พอจะไดยินเสียงบางสามารถใชเครื่องชวยฟงได เด็กหูหนวก เรียนรูภาษาโดยการใชการมองดูทาทางสีหนาของคนอื่น และการ แสดงออกของตัวเอง เขาจึงเรียนหนังสือและสื่อความหมายดวย “ภาษามือ” คือ การใชมือบอกความหมายแทนภาษาและใช “การสะกดคํา ดวยนิ้วมือ ประกอบอาน ปากดวย
17
3. ความพิการทางกาย หรือการเคลื่อนไหว หมายถึงคนที่มีความผิดปกติ บกพรอง หรือสูญเสียอวัยวะสวนใดสวนหนึง่ ของรางกายทําใหไมสามารถเคลือ่ นไหวไดดเี ทาคน ปกติ เชน เด็กที่มีแขนขาเปนอัมพาต เปนโรคเกี่ยวกับกลามเนื้อ-กระดูก เชน เทาปุก เขาติด เอวคด เด็กสมองพิการ หรือ ซี.พี. โปลิโอ ซึ่งทําใหกลามเนื้อลีบ อวัยวะผิด รูป อวัยวะสวนใดสวนหนึ่งขาดหายไป เด็กสมองพิการ (ซี.พี.) ไมใชเด็กปญญาออน เขาคือเด็กที่มีปญหาดานการเคลื่อนไหวรางกายและการทรงตัว ที่เกิดจากความผิด ปกติของสมอง เฉพาะสวนที่ควบคุมการเคลื่อนไหว ซึ่งอาจเปนทั้งตัว ทําใหเด็กไม สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของแขนขาและรางกายได อาจมีอาการเกร็งหรือ ตัวออนไมมีแรง บางคนเปนเพียงเล็กนอย หรือเพียงบางสวน เชน เปนเฉพาะแขน ขาขางเดียว หรือสองขาง เด็ก ซี.พี. บางคนอาจมีความพิการอื่นรวมดวย ซึ่งจัดเปน “ความพิการซ้ําซอน เชน ปญญาออน พิการทางตา หรือหู ก็ได 4. ความพิการทางจิตใจหรือพฤติกรรม หมายถึง พฤติกรรมที่แตกตางไปจากปกติ อยางมากและเปนไปอยางตอเนื่อง เปนแลวไมหายอยางรวดเร็ว พฤติกรรมนั้นไม เปนทีย่ อมรับของสังคม สงผลกระทบตอการเรียนรูข องเด็ก เชน กาวราวอยางรุนแรง ทํารายตนเองและผูอื่น มีความวิตกกังวลมากเกินเหตุ ขาดความเชื่อมั่นในตนเอง ไมสนใจสิ่งตาง ๆ รอบขาง ไมโตตอบดวย คลาย ๆ เหมอลอยและชอบเลนคนเดียว หรือบางคนอาจขาดสมาธิ อยูไมสุข วุนวายอยูตลอดเวลา 5. ความพิการทางสติปญญา ไดแกเด็กเรียนชา หมายถึง เด็กที่มีปญหาในการ เรียน เรียนชา หรือรับรูไดชากวาเด็กในวัยเดียวกัน มีระดับสติปญญาประมาณ 70-90(ระดับเชาวปญญาปกติคือ 90-110) ตัวอยางเชน เด็กอายุ 10 ป แตมีความ สามารถเทาเด็กอายุ 7-9 ป เด็กปญญาออน หมายถึง เด็กที่มีความบกพรองทาง ดานสติปญญาอยางชัดเจน หรือมีระดับเชาวปญญาต่ํากวา 70 (ระดับสติปญญา ไดแก ปญญาออนขนาดนอย ขนาดปานกลาง และขนาดรุนแรง) การแสดงออกอาจ จะไมเหมือนเด็กทั่วไปในวัยเดียวกัน บางคนอาจจะพูดไมรูเรื่อง สมาธิสั้น แตบาง คนก็เรียบรอย เชื่อฟงคลายเด็กเล็กกวาอายุจริงแมวาเด็กกลุมนี้จะเรียนไดชากวา ปกติหรือเรียนรูไดนอย แตก็สามารถเรียนรู หรือเรียนหนังสือไดตามความสามารถ ของเด็กแตละคน สามารถฝกใหเด็กชวยเหลือตนเองได เชน การถอด-ใสเสื้อผาดวย ตนเอง การทําความสะอาดบาน ซักผา ลางถวยชาม เปนตน
18
บริการที่คนพิการจะไดรับ ตามพระราชบัญญัติสงเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ.2550 บริการทางการแพทย คือ การรักษาพยาบาล เพื่อแกไขความพิการ หรือเพื่อ
ปรับสภาพความพิการ กายอุปกรณและเครื่องชวยคนพิการตางๆ คําแนะนําปรึกษา ทางการแพทย โดยไมเสียคาใชจาย ติดตอขอรับบริการไดที่สถานพยาบาลของรัฐทั่ว ประเทศ บริการทางการศึกษา คือ การเขาเรียนในสถานศึกษาตางๆ อุปกรณและ คาใชจายในการเรียน คําแนะนําปรึกษาเกี่ยวกับการศึกษา ติดตอขอรับบริการไดที่ สํานักงานบริการงานการศึกษาพิเศษ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน หรือศูนยการศึกษาพิเศษประจําจังหวัด - เด็กพิการทางกายหรือการเคลือ่ นไหว สามารถเขาเรียนไดในทุกโรงเรียนทัว่ ประเทศ โดยเรียนรวมกับเด็กปกติ 19
- โรงเรียนประชาบดี ของสถานสงเคราะหเด็กพิการและทุพพลภาพปากเกร็ด ให บริการสอนเด็กพิการทางการมองเห็น ทางการไดยนิ ทางการเคลือ่ นไหว และทางสติ ปญญา ในลักษณะเปนศูนยเตรียมความพรอมกอนสงเด็กพิการประเภทตางๆ เขารับ การศึกษาในโรงเรียนสายสามัญของกระทรวงศึกษาธิการตอไป - โรงเรียนราชานุกูลเปนโรงเรียนเด็กปญหาออนระดับพอฝกไดของโรงพยาบาล ราชานุกูล สังกัดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข - ผูพิการที่ประสงคจะเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียน ปจจุบัน กศน. ได จัดใหมีหลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียนสําหรับคนพิการแลว ซึ่งเปนหลักสูตรที่จะ สามารถปรับเปลี่ยนและประยุกตใชวิธีเรียน และวิธีสอนใหเหมาะสมสอดคลองกับ สภาพขอจํากัดดานการเรียนรูของกลุม ผูเรียนที่พิการแตละประเภทไดตามที่ครูผู สอนเห็นสมควร บริการทางอาชีพ คือ แนะนําการประกอบอาชีพ การจัดฝกอบรม ใหกยู มื เงิน ทุนประกอบอาชีพ ตลอดจนบริการจัดหางานในสถานประกอบการ บริการทางสังคม คือ ใหคําปรึกษาแนะนําบริการชวยเหลือเด็กพิการ และ ครอบครัวคนพิการที่มีฐานะยากจน และประสบปญหาทางเศรษฐกิจ รวมถึงเบี้ย ยังชีพคนพิการ ใหกบั คนพิการทีส่ ภาพความพิการมากจนไมสามารถประกอบอาชีพ ไดและมีฐานะยากจน ซึ่งบริการทางอาชีพและสังคม ติดตอของรับบริการไดที่หนวย งานทีใ่ หบริการแกคนพิการในสังกัดกระทรวงพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย สานกงานเขตทุ และองคกรปกครองสวนทองถนในจงหวด กรปกครองสวนทองถิน่ ในจังหวัด สํานักงานเขตทุกุ เขตในกรุงุ เทพมหานคร และองค ทีท่คี นพิ นพกิ ารมี ารมภี ูมิลําเเนาอยู นาอยยู
20
นอกจากนี้ ศูนยบริการเบ็ดเสร็จ ณ จุดเดียวสําหรับคนพิการ , สํานักงาน สงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ , สํานักงานพัฒนาสังคมและความ มั่นคงของมนุษยจังหวัดทุกจังหวัด ยังมีการใหบริการทางสังคม ดังนี้ 1. เงินสงเคราะหคนพิการในครอบครัว เปนเงินหรือสิ่งของในกรณีที่มีคนพิการ อยูใ นความอุปการะ หรือเปนคนพิการทีป่ ระสบปญหาดานเศรษฐกิจ รายไดนอ ย ไมเพียงพอแกการครองชีพ การรักษาพยาบาล การซอมแซมที่อยูอาศัย และทุน ประกอบอาชีพ 2. เบี้ยยังชีพคนพิการ เปนเงินสําหรับคนพิการที่มีความพิการมาก มีรายไดไม เพียงพอแกการยังชีพ มีฐานะยากจน อาศัยอยูตามลําพังหรืออยูในครอบครัวที่มี ฐานะยากจน ถูกทอดทิง้ หรือขาดผูอ ปุ การะเลีย้ งดู หรือไมสามารถประกอบอาชีพ เลี้ยงตนเองได ติดตอขอรับบริการได ณ สํานักงานองคกรปกครองสวนทองถิ่น ที่มีภูมิลําเนาอยู 3. บริการรถสามลอมือโยกและรถกีฬาคนพิการ เพื่อชวยคนพิการที่ประสบ ปญหาดานการเคลื่อนไหวรางกายทอนลาง และมีรายไดนอย ไมสามารถจัดซื้อ อุปกรณเองได 4. บริการดูแลคนพิการในสถานสงเคราะห สําหรับคนพิการที่ถูกทอดทิ้ง ไมมีที่ อยูอาศัย ไมมีผูอุปการะเลี้ยงดู ไดรับการดูแลไมเหมาะสม รวมทั้งคนพิการที่เขา พักอาศัยเปนการชั่วคราว โดยเขาอุปการะในสถานสงเคราะหคนพิการที่อยูใน สังกัดกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย 5. การฝกอาชีพคนพิการ ใหบริการฝกอาชีพคนพิการที่ประสงคจะเขารับการ ฝกอาชีพอายุระหวาง 14-40 ป ไมเสียคาใชจาย และเขารับการฝกอาชีพในศูนย ฟนฟูอาชีพคนพิการทั่วประเทศ 6. บริการจัดหางาน คนพิการที่ประสงคจะมีงานทําจะไดรับคําแนะนําและการ ประสานงานสงเขาทํางานในสถานประกอบการ 7. บริการกูยืมเงินกองทุนฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ สนับสนุนการประกอบ อาชีพอิสระของคนพิการ โดยใหกูยืมเงินภายในวงเงินไมเกิน 40,000 บาท โดย ไมมีดอกเบี้ย ผอนชําระไมเกิน 5 ป 21
การจดทะเบียนผูพิการ หลักฐานที่ใชในการจดทะเบียน
1. เอกสารรับรองความพิการ โดยแพทยจากสถานพยาบาลของทางราชการ 2. บัตรประจําตัวประชาชน หรือบัตรประจําตัวขาราชการ หรือบัตรประจําตัวคน ตางดาว ในกรณีผูเยาวใชสูติบัตร พรอมทั้งถายสําเนาเอกสาร 1 ชุด 3. ทะเบียนบานฉบับจริง พรอมทั้งสําเนาเอกสาร 1 ชุด 4. รูปถายขนาด 1 นิ้ว จํานวน 2 รูป
สถานที่จดทะเบียนคนพิการ
สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัดที่ตนอาศัยอยู * สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัดเชียงใหม ตั้งอยู ชั้นที่ 1 อาคารศาลากลางจังหวัดเชียงใหม
22
โรคเอดส (AIDS หรือ Acquired Immune Deficiency Syndromes)
คือ โรคทีท่ าํ ใหภมู คิ มุ กันของรางกายบกพรองจนไมสามารถตอสูเ ชือ้ โรค หรือ สิ่งแปลกปลอมตาง ๆ ที่เขาสูรางกาย ทําใหเกิดโรคตาง ๆ ที่เปนอันตรายถึงแกชีวิต ไดงายกวาคนปกติ A = Acquired หมายถึง สภาวะที่เกิดขึ้นมาภายหลัง ไมไดมีมาแตกําเนิด I = Immune หมายถึง สวนที่เกี่ยวของกับระบบภูมิคุมกัน หรือภูมิตานทาน ของรางกาย D = Deficiency หมายถึง ความเสื่อมลง S = Syndrome หมายถึง กลุมอาการ หรืออาการหลาย ๆ อยางไมเฉพาะ ระบบใดระบบหนึ่ง
การพิจารณาจายเงินเบี้ยยังชีพ • เงินสงเคราะหเพื่อการยังชีพ หมายความวา เงินงบประมาณขององคกรปกครอง สวนทองถิ่นในการสงเคราะหผูสูงอายุ คนพิการ และผูปวยเอดส ที่มีสิทธิไดรับเงิน โดยจายเปนเบี้ยยังชีพ • ผูส งู อายุ หมายความวา บุคคลซึง่ มีอายุเกินหกสิบปบริบรู ณขนึ้ ไปและมีสญ ั ชาติไทย • ผูพิการ หมายความวา คนพิการทีจ่ ดทะเบียนคนพิการตามพระราชบัญญัตฟิ น ฟู สมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. 2534 • ผูปวยเอดส หมายความวา ผูปวยเอดสที่แพทยไดรับรองและทําการวินิจฉัยแลว
คุณสมบัตขิ องผูท ไี่ ดรบั เบีย้ ยังชีพ • มีภูมิลําเนาอยูในพื้นที่ตําบลลวงเหนือ • มีรายไดไมเพียงพอแกการยังชีพ หรือถูกทอดทิ้ง หรือขาดผูอุปการะเลี้ยงดู หรือ ไมสามารถประกอบอาชีพเลี้ยงตนเองได • ผูพ กิ ารตองขึน้ ทะเบียนคนพิการตาม พ.ร.บ. การฟน ฟูสมรรถภาพคนพิการ 2534 • ผูปวยเอดสตองมีในรับรองแพทย และแพทยไดทําการวินิจฉัยแลว • ในกรณีที่ผูสูงอายุ คนพิการ และผูปวยเอดส มีคุณสมบัติเบื้องตนเหมือนกัน ใหผู ทีไ่ ดรบั ความเดือดรอนกวา หรือผูท มี่ ปี ญ หาซ้าํ ซอน หรือผูท อี่ าศัยอยูใ นพืน้ ทีห่ า งไกล ทุรุ กันดารยากตอการเขาถึงบริการของรัฐเปนผูไู ดรับการพิจารณากอน หรรอื ได ไดร บั การช การชวยเหลือจากส จากสสว นราชการอื นราชกาารอน่ื แล แลว • ไมเปนขาราชการบําเหน็จบํานาญ หรื
24
หลักฐานประกอบการขอรับเงินสงเคราะหเพื่อการยังชีพ 1. สําเนาบัตรประจําตัวประชาชน 2. สําเนาทะเบียนบาน 3. สําเนาสมุดประจําตัวคนพิการ (กรณีผูพิการ) 4. สําเนาใบรับรองแพทย (กรณีผูปวยเอดส) หมายเหตุ ใหรับรองสําเนาถูกตองทุกฉบับ และใหนําเอกสารตัวจริงมาแสดงตอเจา หนาที่ดวย
ขั้นตอนการพิจารณาเบี้ยยังชีพ • จัดประชุมประชาคมหมูบานเพื่อทําการคัดเลือกโดยจัดลําดับผูมีสิทธิไดรับ เบี้ยยังชีพ • ตรวจสอบรายชื่อ และคุณสมบัติผูขอรับเบี้ยยังชีพ • จัดทําทะเบียนประวัติ และบัญชีรายชื่อผูขอรับเบี้ยยังชีพ • คณะกรรมการพิจารณาเบี้ยยังชีพ พิจารณาบัญชีรายชื่อผูขอรับเบี้ยยังชีพ • นําบัญชีรายชื่อที่ผานการพิจารณา เสนอผูบริหารทองถิ่นอนุมัติใหเปน ผูมี สิทธิไดรับเบี้ยยังชีพ • ปดประกาศไวโดยเปดเผยไมนอยกวาสิบหาวัน ณ ที่ทําการเทศบาล และ ที่ทําการผูใหญบาน • หากมีผคู ดั คานผูบ ริหารทองถิน่ แตงตัง้ คณะกรรมการไมนอ ยกวาหาคน ตรวจ สอบการคัดคานและรายงานผลการคัดคานใหทราบภายในสิบหาวัน • ภายในเดือนตุลาคมของทุกปใหผมู สี ทิ ธิไดรบั เบีย้ ยังชีพมาแสดงตนตอเทศบาล ตําบลลวงเหนือ เพื่อแจงความประสงครับเงินเบี้ยยังชีพตอ และแจงวายังมีชีวิต อยู
25
การจายเบี้ยยังชีพ • โอนเขาบัญชีธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร • จายทุก ๆ เดือนละ 500 บาท ตอคน
การเปลี่ยนแปลงรายชื่อผูไดรับเบี้ยยังชีพ การเปลี่ยนแปลงรายชื่อผูไดรับเบี้ยยังชีพ คือ การนํารายชื่อของผูขึ้นทะเบียน สํารองมาใช ในกรณี ดังตอไปนี้ 1. ผูไดรับเบี้ยยังชีพรายเดิมถึงแกกรรม 2. ขาดคุณสมบัติตามคุณสมบัติของผูสูงอายุที่สามารถขอรับการพิจารณาเบี้ยยังชีพ 3. คณะกรรมการตรวจสอบการคัดคานบัญชีผูสูงอายุพิจารณาแลวไมสมควรไดรับ เบี้ยยังชีพ
26
ขั้นตอนการพิจารณาเบี้ยยังชีพ จัดทําประชาคมหมูบาน ประชาคมคัดเลือกรายชื่อ ตามคุณสมบัติ/หลักเกณฑ ผาน
คณะกรรมการสวัสดิการ พิจารณาบัญชีรายชื่อ
จัดทําทะเบียนประวัติ
ไมผาน
ขึ้นบัญชีสํารอง ไมได
ติดประกาศ 15 วัน
ได ไมผาน
มีผูคัดคาน ไมมี
ผูบริหารอนุมัติ
ผาน
คณะกรรมการตรวจ การคัดคาน
รับเบี้ยยังชีพ มาแสดงตนตอเทศบาล. ภายในเดือนตุลาคมของทุก เสียชีวิต ระงับการจายเบี้ยยังชีพ 27
พิจารณาในปตอไป หรือกรณีแทนผูเสียชีวิต
การปฎิบัติตัวของญาติและผูใกลชิดผูปวย 1. ศึกษาใหเขาใจเกี่ยวกับโรคเอดสอยางถองแท 2. ใหกําลังใจ ดูแลผูปวยดวยความรักและความอบอุน เชน การพูดคุย สัมผัส โอบกอด 3. หากผูปวยมีบาดแผลหรือเปรอะเปอนเลือดหรือน้ําเหลืองที่รางกาย หรือ เสื้อผาของผูปวย ควร หลีกเลี่ยงการสัมผัสถูกโดยตรง ถาจะสัมผัสควรสวม ถุงมือยาง ถาไมมี อาจใชถุงพลาติกที่ไม มีรูรั่ว 2-3 ชั้น แทนก็ได 4. เสื้อผา ผาเช็ดตัว ผาปูที่นอน ของผูปวย ที่ไมเปอนเลือดหรือน้ําเหลือง ไม ตองแยกซักตางหาก แตถาเปอนเลือดหรือน้ําเหลือง ควรใชถุงมือยางจับตอง และนําไปแชในน้ําผสมผงฟอกขาวนาน ประมาณ 30 นาทีเสียกอน แลวจึง นําไปซักดวยผงซักฟอกตามปกติ 5. ทุกคนในบานสามารถใชหองน้ํา หองสวมรวมกับผูปวยได แตควรทํา ความสะอาดโดยสวมถุุง มือ และใชน้ํายาลางหองน้ําที่มีสวนผสมของคลอรอกซ (Chorox) หรือน้ํายาฆาเชื้อ 6. เครื่องครัว ถวย จาน ชาม ชอน สอม ไมจําเปนตองแยกใชตางหาก และใน การกินอาหารรวม สํารับกันควรใชชอนกลางทุกครั้ง เพื่อสุขอนามัยที่ดี
28