'n Eeu van Genade - Hertzogville Gedenkblad by Karoo Republic

SAAMWERK ~100 JAAR 1

INHOUD INHO Voorwoord 3 Boodskap van huidige skoolhoof - Mnr. H.L.K. Malan 4 Geskiedenis van Hertzogville HoĂŤrskool - 1914-2014 5-6 Uittreksel uit die eerste notule van die Skoolkommissie: 7-8 Gedurende April 1948 word die nuwe Koshuis ingewy 9 Eerste Jaarblad 10 Die Thuynsma-saal 11 PrimĂŞre Skool Saamwerk 18-19 Oud skoliere to 1966 20-22 Skilderye in die skool 22 Ou Skoolhoofde 23 Skoollied 24 Reis deur ons geskiedenis - 1953 27-28 - 1954 29 - 1955 30-32 - 1956 33 - 1957 34 - 1958 35-36 - 1959 37-38 - 1960 39 - 1961 40 - 1962 41-42 - 1963 43-46 - 1964 47-48 - 1965 49 - 1966 50 Leerkragte aan die Skool verbonde 51 - 1967 52 Strafboek 53-54 - 1968 57 - 1969 58 1

OUD INHOUD - 1970 60 - 1971 61-63 - 1972 64-65 - 1973 66-68 - 1974/1975/1976/1977 69-70 - 1978/1979/1980/1981 71-72 - 1982/1983/1984/1985 73-74 - 1986/1987/1988/1989 75-76 Wat is ‘n reünie? 77-78 - 1990 79-82 - 1991/1992/1993/1994 83-84 - 1995 85 - 1996 86 - 1997 87-88 - 1998 89 - 1999 90 - 2000 91-92 - 2001 93-94 - 2002 95 - 2003 96 - 2004 97 - 2005 98 - 2006 99 - 2007 100 - 2008 101 My laerskoolloopbaan 102 - 2009 103 - 2010 104 - 2011 105-106 - 2012 107-108 - 2013 109-110 - 2014 111 2

Voorwoord Voorwoord Voorwoord Wat dryf ‘n mens om na dekades ou skoolmaats op te soek en makietie te hou? Nuuskierigheid of dalk al die herinneringe wat opgeroep kan word van jou adolessensie dae. Om te sien hoe jou man of vrou se ou liefde van skooldae lyk. Gaan almal mekaar herken?

Dit gaan ‘n samekoms wees met aangename verassings, ‘n lag en soms ‘n traan. Mag hierdie ‘n onvergeetlike naweek wees, vol herinneringe wat geen geld kan koop nie. Geniet die naweek, kuier heerlik, vertel al die staaltjies, lag en geniet dit net terdeë. Ons wil graag aan elkeen van die komitee, personeellede en gemeenskap baie dankie sê vir hulle harde werk om die reünie ‘n reuse sukses te maak.

Salomé van Rensburg (Voorsitter)

Die outeur en uitgewer het elke moontlike poging aangewend om te verseker dat die inligting in hierdie gids korrek was ten perse. Sienende dat daar deur argiewe gewerk is, is daar noodwendig uitlatings en foto’s van laer kwaliteit. By voorbaat dankie vir u begrip. 3

Boodskap van huidige skoolhoof Mnr. H.L.K. Malan (2010) Reünie is sekerlik een van die beste maniere om goeie herinneringe te laat herleef. Dit is vir ons by Primêre Skool Saamwerk, baie aangenaam om u hier terug te verwelkom. Baie van u sal heimwee hê oor u Alma Mater, wat nie meer die skool is wat u kan onthou nie. Sedert 1994 het Primêre Skool Saamwerk in die koshuis begin. Hierdie visie het gemaak dat ons vandag nog bestaan en floreer. Mense wat hierdie visie verwesenlik het, is Mnre Gert Malherbe, Jan Blignaut, Piet van Schalkwyk, Harry Roberts en wyle Henry Nicholson. Daar was ook baie ander mense wat met opoffering, volharding, toewyding en met baie liefde bygedra het tot die geskiedenis van Saamwerk. Die reünie gaan oor elke oud-leerder van elke skool. Ons is baie opgewonde om u hier te ontvang en het uit ons pad gegaan om dit vir u so aangenaam as moontlik te maak. Soos toe u hier was, is Saamwerk nog steeds die middelpunt van Hertzogville en is dit ‘n kleinnood wat almal na aan die hart lê. Die hele naweek is deur ‘n hele klomp mense beplan en baie werk is gedoen. Graag wil ek ons sameroepster, Mev. Salomé van Rensburg, uitsonder en opreg bedank vir haar leiding en beplanning. Die wens van almal hier by Primêre Skool Saamwerk, waar ons die honderd jarige bestaan van die Saamwerk-wapen herdenk, is dat hierdie die mees onvergeetlike naweek ooit sal wees. ‘n Woord van dank aan alle oud skoolhoofde, onderwysers en leerlinge wat ‘n aandeel gehad het in die vorming en voortbestaan van ons skool, wat vir ons almal baie belangrik is. Vir u as ons eregaste, wil ons graag terug verwelkom en ons hoop dat ou vriendskappe en kosbare herinneringe na hierdie naweek sal herleef. Alle eer, dank en aanbidding aan ons Hemelse Vader wat ons deur die jare wat verby is, gedra het en nog steeds elke dag doen. Sonder Sy liefdevolle Hand, sou Saamwerk nie ‘n realiteit gewees het nie.

Saamwerkgroete H.L.K Malan

Education is what remains after one has forgotten what one has learned in school. Albert Einstein

GESKIEDENIS VAN

HERTZOGVILLE HOëRSKOOL

1914-2014

Na die Boere-oorlog was daar ‘n aantal plaasskole in die distrik, maar die eintlike voorloper van die huidige dorpskool was ‘n plaasskool wat getrek het van plaas tot plaas om die beurt. Hierdie skool het setel gehad op bekende plase soos Slangfontein, Palmietpan en andere. Dit het ongeveer een kwartaal op een plaas gebly en dan weer verhuis na die volgende plaas in die sirkel. Die eienaar van die plaas waar die skool hom bevind het, was dan ook verantwoordelik vir “Meester” en sy losies. Vanaf 1911 kom daar ‘n staatsondersteunde-skool te Palmietpan in ‘n buitekamer. Wyle Administrateur Conradie van Kaapprovinsie het oa daar skoolgehou. Leerlinge van die skool het almal in 1915 na die dorpskool oorgekom, oa Mnre Sarel en Philip Bornman, Mnr Bert du Toit, Mev Bettie du Plessis en Mev Grieta Alberts. Kenmerkend van hierdie jare was die besonder hoë gemiddelde ouderdomme, 20 jaar en ouer was geen seldsaamheid nie. Die koninklike salarisse van onderwysers het gewissel van £5 tot £8 per kwartaal! Omtrent halfpad tussen Boshof en die graanstore op die Bultfontein-pad is die plaas Koekemoersfontein. Op 26 Januarie 1914 is hier ‘n plaasskool geopen deur mnr D C de Bruyn IVO. Die onderwyser was ‘n Hollander, D Hereilers. Aan die einde van 1914 gaan hy weg en die Department van onderwys stuur ‘n jong man H C Viljoen om tydelik waar te neem. Op 5 Maart 1915 word hy deur die skoolkommissie vas aangstel. Op 20 Mei 1915 gee een van die ouers, J Barnard, kennis dat hy gaan wegtrek en gevolglik sy vyf kinders uit die skool gaan neem. Bladsy geborg deur - Tiensie en Charlene Delport

Aangesien die getal kinders hierdeur onder die vereiste 15 sou daal, was dit duidelik dat die skool sou moes sluit. Die Skoolkommissie het blykbaar hulle bes gedoen, maar op 23 Julie 1915 is die skool gesluit. Intussen is aansoek gedoen vir ‘n skool op Donkerfontein – die plaas wat later aangekoop is vir die stigtig van die dorp Hertzogville. Die skool te Koekemoersfontein word toe oorgeplaas na Donkerfontein. Mnr H C Viljoen kom as onderwyser en al die meubels, ens. word ook oorgebring na Donkerfontein. Die huis waarin Mnr M H Toerien later gewoon het, was die oorspronklike opstal van die plaas Donkerfontein.

Dit is later baie verander. Omtrent halfpad tussen die kragstasie, waar jy die dorp inkom, en die huis onder teen die pan, was daar ‘n drievertrek gebou waarin vroeër een van die seuns van die bewoner van Donkerfontein gewoon het – ‘n mnr du Plessis. Die huis was geleë regoor die ou dam aan die regterkant van die straat wat afloop na die huis. Die gebou is later gesloop, maar tekens van die murasie was baie lank na die tyd nog sigbaar. In hierdie gebou is die skool gehuisves. Een van die binnemure is uitgebreek om meer ruimte te verkry vir die skool. In die oorblywende vertrek het die onderwyser geslaap. Die dorp Hertzogville was toe nog nie geproklameer nie. Op 6 Augustus 1915 begin hierdie skool met 19 leerlinge. Die gebou word egter vir ‘n winkel (Merensky) benodig in 1915 en die skool word verplaas na Palmietpan op 26 Januarie 1916. Die gebou staan vandag nog. Op 1 Maart 1916 word die skool teruggeplaas na die opstal van Donkerfontein. Die middelste deel van die gebou was die oorspronklike skool. Daar word in twee van die woning se vertrekke skoolgehou. Aangesien die dorp op 14 Desember 1915 geproklameer is, kan hierdie skool dus as die begin van die Hertzogville Hoërskool bekou word. Die volgende leerlinge was in hierdie skool : Philip Bornman, Sarel Bornman, Elizabeth Bornman, Sarah Bornman, Elizabeth du Toit, Albertus du Toit, Wessel Bothma, Abraham Bothma, Dirk van Tonder, Hendrik Alberts, Nicolaas van Rensburg, Johanna Maartens, Hester Maartens, Johanna Bothma, Elsie Bezuidenhout, Maria Bezuidenhout, Henriëtta van Zyl, Bertha van Zyl, Magrieta Badenhorst, Johanna van Rensburg, Jan S Keiser.

Een van die menere het die kinders sommer met die vuis beetgepak. 6

Uittreksel uit die eerste notule van die Skoolkommissie van die Hertzogville skool : “Noteulen van een School Kommeisei Vergadereing gehouden op Herdzogvil op de 20 Maard 1916. Al de leden waren tegewoordeig.

Vergadering werd geoopen met gebet door Voorseidtr en werd ver geoopen verklaard.

1 aan de order tuishuis voor school werd werd goet gekeurd 2 -

Vrij stelling van boekken: Deirk van Tonder Jan Keiser Magreita Batenhorst Bertha van Zyl Johana van Rensburg Johana Bothma

Voorgestel door G Alberts gisikondeer door H van Zijl, dat deze ses namen van kinderin aan de schoolbord werk verzog om hulle groter schoolboekken te verschaf. Algemeena angenomen. Neits meer aan de order werd de vergadering geslooten met gebet door N van Rensburg.” Op 14 Augustus 1916 word die eerste Assistente aangestel, nl mej R H Mentz. Op 13 Oktober 1916 word sy egter vervang deur mej M Faure. Daar was toe al 34 leerlinge in die skool. Aangesien die ruimte in die kamers baie beperk was, word ‘n nuwe skool gebou. Dit was die eerste twee Klipkamers langs die blou baksteen gebou op die Hoërskool Hertzogville terrein. Bladsy geborg deur - Johan en Linnette Goosen

Op 28 September 1917 trek die leerlinge oor na die pas voltooide klaskamers van blouklip. Mej C E Meyer was toe die assistente. Gedurende 1917 word ‘n aanvang gemaak met die bou van die eerste twee klaskamers van die Hoërskool in Skoolstraat. Op 28 September 1917 word oorgetrek na die nuwe skool. Die jaar sluit af met 58 leerlinge op die rol. Van nou af kom en gaan leerkragte, maar mnr Viljoen bly as skoolhoof. In Maart 1918 begin Inspekteur J Z van Schalkwyk in hierdie rondgang. Terselfdertyd word aan die skool toegesê die tweede assistente. Interessant is die feit dat die Sub B klas in twee gedeel was – een Seksie neem Afrikaans en die ander neem Hollands. Vanaf St 1 kon almal Afrikaans neem behalwe as die ouers beswaar gemaak het. Weens die griep sluit die skool vir ongeveer ses weke en een leerling, Hendrik Alberts, is ‘n slagoffer van die griep. Die jaar sluit af met 71 leerlinge. In 1919 word die derde klaskamer aangebou met 77 leerlinge op die rol. Aan die begin van 1920 heropen die skool met 84 op die rol en neem die nuwe klaskamer in gebruik. ‘n Vierde klaskamer is toe nog in aanbou. Juliemaand kom die derde assistent en daar is 96 leerlinge op die rol. Op 6 Oktober 1921 besoek Mnr C J Schmidt, DVO die skool en inspekteur van Schalkwyk rapporteer dat die rol gestyg het tot 132, en dat daar vier assistente saam met die skoolhoof werksaam is. Verder is hy van mening dat die skool nog veel kon uitbrei en ‘n ligpunt kan word in een van die mees afgeleë streke van die Vrystaat. Tot dusver het assistente baie gewissel, almal net dames. In 1922 kom Mnr C F N Haylett asook Mnr G G Toerien wat baie jare verbonde aan die skool was. Hulle word vandag nog goed onthou in Hertzogville, en sommige van hulle familie het vir baie jare hier gewoon. In 1923 kry die skool sy eerste st VII klas met 10 leerlinge in die klas. Die rol styg tot 155 en daar is 7 klaskamers. In 1924 daal die rol tot 141 en in 1925 tot 125 en die skool het nie meer reg op ‘n st VII klas nie, maar in 1926 styg die rol weer tot 135 en ‘n st VII-klas kom by. In 1930 styg die rol tot 165 en die skool het sy eerste st VIII-klas en daar is vyf leerlinge in die klas. Tot 1947 bly die rol gemiddeld 150 leerlinge. In 1928 is Mej M A Strauss aangestel as assistente. In 1931 word begin met Houtwerk as vak. Mnr Haylett is verantwoordelik vir die houtwerk en daar word ‘n houtwerkklaskamer aangebou. Sang, Naaldwerk en Tekene word ook nou ingevoer.

Op 23 Januarie 1918 begin die skool met 58 leerlinge en mej Meyer is vervang deur mej M du Plessis (beter bekend as tannie Pietie Roberts). Die nuwe IVO was mnr J van Schalkwijk. Op 19 Julie 1918 kom die derde assistent, mej A M van Rensburg. As gevolg van die griep epidemie sluit die skool vir vyf weke en heropen op 20 November 1918 weer met slegs 31 leerlinge. Een van die skoolkinders, Hendrik Alberts, is aan die griep oorlede. Intussen word ‘n derde klaskamer aangebou. Die derde leerkrag by die skool se klas word gehuisves in die kerksaal. Maandag, 25 Augustus 1919 open die skool met nege kinders uit 77, as gevolg van griep. Die skool word vir 2 weke gesluit. Gedurende 1920 is daar gemiddeld 102 leerlinge op die rol. Ook word in die jaar ‘n vierde klaskamer in gebruik geneem. Gedurende 1920 en 1921 het die volgende leerkragte gekom en gegaan : Mejj A C Botha, M A Pienaar, J S Venter, M M van Schalkwyk, L J Wood en A C Roux. Op 27 Januarie 1922 kom mnre G G Toerien en C F N Haylett op die personeel. Daar was toe vyf leerkragte op die personeel. In 1923 begin die skool met 137 leerlinge. Ook is daar vir die eerste maal ‘n St 7 klas met tien leerlinge. Op 30 Januarie 1925 open die skool met net drie leerlinge in St 7 en op 6 Februarie 1925 word die klas gestaak deur Departementele kennisgewing. Skoolure was as volg : 08:30 – 12:00 en 13:00 – 14:30. Gedurende hierdie jaar word weer klaskamers aangebou. Aan die begin van 1926 is daar weer ‘n St 7 klas . Aan die begin van 1928 kom mej M A Strauss op die personeel vir Sub Standerds A en B. Daar is 133 leerlinge – sewe in St 7. Op 24 Januarie 1930 open die skool met 151 leerlinge. Vir die eerste maal is daar ‘n St VIII klas met 5 leerlinge. Drie van hulle was Anna van Wyk, Sarel Francois du Toit en Aletta du Plessis. Gedurende 1931 word die houtwerkkamer gebou en daar is 168 leerlinge op die rol. Oor Sts 7 en 8 was verantwoordelik die hoof, mnr H C Viljoen, mej O von Spoerken en mej J du Toit. Daar was ‘n Skooldebatsvereniging en ‘n Spaarklub. In November 1932 verower die skool die Haarburgerbeker as wennende koor by die Sangkompetisie in die OVS. Op 28 Julie 1937 het mev M M Kruger diens aanvaar in die plek van M G van Rensburg. In 1938 is mej L F Billson as Middelbare Assistente aangestel. Op 31 Julie 1940 begin mnr R M Brits as assistent(later hoof van Hennenman Volkskool). Op 23 Januarie 1942 begin mej M A Rademeyer (later mev M A J van Rensburg)as Middelbare Assistente. Op 28 Augustus 1942 is Mnr C F N Haylett skielik oorlede. Mnr J A du Plessis begin sy dienste op 29 Januarie 1943. Die nuwe IVO is mnr H Pienaar. Aangesien mnr R M Brits ‘n pos op Springfontein aanvaar het, begin mnr S R du Toit op 1 Augustus 1943 sy dienste hier. Die nuwe IVO is mnr C P Venter. Bladsy geborg deur - Jaco en Brieta Conradie

Sy seun, ook C P Venter, was later jare een van ons vise-hoofde. Aan die einde van 1945 verlaat mnr G G Toerien en mej M A Rademeyer die skool en die onderwys. Gedurende die eerste kwartaal van 1946 word tydelik aangestel mev I U Toerien en mev J E du Toit. Hierdie jaar word die windpomp by die skool opgesit. In 1947 begin die skool met 175 leerlinge. Mej S S Kleynhans aanvaar ook diens. Op 9 April 1947 sluit drie plaasskole – Ruspan, Uitsig en Middelwater. Agt-en-sestig leerlinge word nou per bus na die dorpskool vervoer. Daar is nou 246 leerlinge op die rol. Mnre P H van Wyk en J van Zyl, prinsipale van Uitsig en Ruspan aanvaar op dieselfde dag diens as Assistente by die dorpskool.

Gedurende April 1948 word die nuwe Koshuis ingewy. Die koste was £12,000 en dit was vanaf die begin heeltemal vol. Mnr S R du Toit, wat Julie 1945 bygekom het op die personeel en mev du Toit tree op as Koshuisouers. Sprekers met die geleentheid was ds M L J van Rensburg en prof D P Britz, waarnemende DVO. In 1951 begin die skool met 255 leerlinge op die rol en dr T J Heyns is die IVO. Aan die einde van 1952 word afskeid geneem van Mnr H C Viljoen. Hy was 39 jaar lank hoof, waarvan 38 op Hertzogville. Mnr Viljoen se hoofskap is seker iets besonders. Hy was hoof van ‘n skool vanaf die dag wat hy begin skoolhou het en behalwe vir een jaar, aan dieselfde skool verbonde. Eintlik het hy nooit van skool verander nie, want die eerste skool het saam met hom na Hertzogville gekom. Oor ‘n tydperk van 50 jaar het die skool net twee skoolhoofde gehad. In September 1952 word die applikasies vir die vakature vir ‘n Hoof behandel. Ds J J P Stofberg - voorsitter van die Skoolkommissie – mnre J H J van Rensburg en S P Bornman, word deur die Skoolkommissie afgevaardig om met die waarskynlikste applikante persoonlike onderhoude te reël, na beraadslaging met die I V O van hierdie afdeling, dr T J Heyns. As gevolg hiervan word mnr T P le Roux, hoof van die Junior Hoërskool Memel, aangestel vanaf begin 1953. Mej E J Ferreira ( beter bekend as tannie Engela Maree) word in dieselfde jaar as Assistente aangestel.

Bladsy geborg deur - Conrad en Wizzy Groenewald

Aangesien die skool vanaf 1953 elke jaar ‘n jaarblad uitgegee het, kan die belangrikste feite in verband met die verdere ontwikkeling van die skool op die beste weergegee word deur aanhalings uit verskillende jaarblaaie.

Die eerste jaarblad het verskyn aan die einde van 1953 en is opgedra aan mnr Z A Thuynsma wat LUK en Senator was. Daarin lees ons as volg:

Die skool het begin vanjaar met mnr T P le Roux as nuwe Hoof en mej E J Ferreira as Primêre Assistente in die plek van mev J E du Toit wat tydelik aangestel was. Die jaar 1952 is afgesluit met 247 kinders op die rol, 228 Primêr en 19 Middelbaar. Gedurende die eerste helfte van 1953 het die rol gestyg na 285, 247 primêr en 36 middelbaar. As gevolg hiervan, kon ‘n bykomende leerkrag vir die hoër afdeling aangestel word vir 1954, nl mnr C J Serfontein (oom Chris woon tans in die dorp). Vir die eerste keer word tikskrif as vak ingevoer. Ook word gedurende die jaar ‘n Kadetafdeling gestig. Vanjaar is 2,043 ingesamel vir die Skoolsaal. Saam met die 855 wat die skool reeds gehad het, sal daar omtrent 3,000 wees”. “Al vier die St 8 kandidate verlede jaar het geslaag en A J J van Wyk het ‘n 50 merietebeurs gewen. Dit is die tiende beurs wat die skool gekry het vanaf 1945.” Die jaarblad van 1954 is opgedra aan dr Heyns, IVO. Daarin kom onder andere die volgende voor : “1954 het vir ons skool voorspoedig begin, want al 9 die agts het, bo verwagting, geslaag en een van hulle, Anna Vorster, het ‘n merietbeurs van £50 verower.” “1953 is afgesluit met 269 kinders op die rol en 33 in die middelbare afdeling. Vanjaar sluit ons af met 270, met 39 in die middelbare afdeling. Gedurende die jaar het ons 63,2 leerlinge gehad in VI tot VIII. Indien ons ‘n gemiddeld van 60 volgende jaar in hierdie drie klasse kan handhaaf, is dit seker dat ons in 1956 ‘n Hoërskool kan word.” “Gedurende die jaar is ‘n begin gemaak met die bou van die Skoolsaal. Daar word verwag dat die saal aan die einde van Maart 1955 voltooi sal wees. Daar is besluit om die saal die THUYNSMA SAAL te noem ter ere van mnr Z A Thuynsma LUK”. “Veral in Atletiek het ons vanjaar uitgeblink en ons kan nie nalaat om vir Christo Thuynsma en sy afrigters mnre S R du Toit en M H Toerien geluk te wens met sy prestasie nie. Hy het die skole rekord vir die 220 treë item vir seuns 0/17 verbeter.” Die jaarblad vir 1955 is opgedra aan die publiek van Hertzogville “wat soveel gedoen het om die pragtige en uiters doelmatige skoolsaal daar te stel, asook die totstandkoming van die Hoërskool volgende jaar moontlik gemaak het.” Verder verskyn daar in hierdie jaarblad die volgende : “Die skool het die jaar begin met ‘n staf van twaalf en 294 leerlinge op die rol, waarvan 227 primêr en 67 middelbare leerlinge was. (St VI nou by Hoërskool). 38 Sub A leerlinge is ingeskryf en dit is die grootste sub A klas tot dusver. Die jaar word afgesluit met 286 leerlinge – 222 primêr en 64 middelbaar. Op grond van hierdie getalle is twee bykomende leerkragte toegesê aan die skool vanaf 1956, een primêr en die ander een middelbaar. Aangesien die Administrasie reeds die totstandkoming van ‘n Hoërskool vanaf 1956 goedgekeur het, moet daar nog een staflid bykom vir St IX, sodat daar volgende jaar 15 op die personeel sal wees.” “Gedurende die jaar is die skoolsaal voltooi en 400 stoele is aangekoop. Saam met die meubels en gordyne kos die saal byna £10,000. Dit is op 5 Mei vanjaar ingewy. Met die geleentheid het Sy Edele, Die Administrateur en mev Fouche oorgekom. Die Direkteur van Onderws, mnr A J Jacobs en mev Jacobs, sowel as die Adjunk-Direkteur, mnr E E van Kerken was teenwoordig. Ook dr T J Heyns, IVO en mnr Z A Thuynsma, LUK, was teenwoordig. ‘n Mooi skoolkonsert is die aand en die vorige aand gehou en £161 is by die deure geneem.” Bladsy geborg deur - Piet en Surette Goosen

Die Thuynsma-saal

Volgens belofte wens ons die volgende name te noem van persone wat so vriendelik was om stoele te skenk. So baie is reeds deur die gemeenskap en andere vir die saal gegee, dat hierdie bykomende gebaar besonder hoog waardeer word.

Ons sê baie dankie aan: Sy Edele, Die Administrateur van die OVS en Mev Fouche. Mnr ZA Thuynsma LUK, mev Thuynsma en vier kinders. Mnr A J Jacobs, Direkteur van Onderwys en Mev Jacobs, asook: Mnr en Mev Henry Botha;

Mnr en Mev A Havinga

Mnr en Mev S Roberts

Mnr en Mev John Botha;

Mnr en Mev A J Joubert

Mnr en Mev G M Roos

Mev E E Botha;

Mnr en Mev I Jonker

Mej M A Strauss

Mnr en Mev S Bornman;

Mnr en Mev P J Jordaan

Mnr H Swanepoel

Mnr en Mev F Becker;

Mnr en Mev Henry Joubert

Mnr en Mev J Swanepoel

Mnr en Mev J Becker

Mnr L C Jonker

Mnr en Mev W Thuynsma en twee dogters

Mnr B Bean

Mev M M Kruger en seun

Mnr en Mev Lou Thuynsma

Mev Toelie Burger

Mnr en Mev D C Linde(snr)

Mnr en Mev S Terblanche

Mnr W J Britz

Mnr en Mev JdeW Linde

Mnr en Mev P F v Vuuren

Mnr en Mev Carel Davin

Mnr en Mev T P le Roux

Mnr en Mev J H J v Rensburg

Mnr en Mev J W de Wet

Mnr en Mev I Lewitte

Mnr en Mev J A J v Rensburg

Mnr en Mev C J J de Kock

Mnr en Mev Chris Louw

Mnr en Mev N J J v Rensburg

Mnr en Mev M J de Kock

Mnr en Mev J P Möller

Mnr en Mev J W J v Rensburg en kinders

Mnr N J de Kock

Mnr C Muller

Mnr en Mev J H J v Rensburg

Mnr en Mev F du Plessis

Mnr Casper Maree

Mnr en Mev J J v Aswegen

Mnr Giel du Plessis

Mnr F Nauhaus en Kinders

Mnr H W J van Zyl

Mnr James de Jager

Mnr en Mev Barend Nel

Mnr en Mev S J Wessels

Mnr D J Coetzee

Mnr en Mev J D Olwage

Mnr en Mev M Willemse

Mnr en Mev W J Fourie

Mnr en Mev J A Olwage

Mev A M Wannenburg

Mnr en Mev F Franks

Mnr en Mev G Otto

Mnr H D Wessels

Mev Polly Ferreira

Mnr en Mev P Rheeder

Mnr en Mev Willie Goosen

Mej S Rheeder

Indien enige persoon se naam weggelaat is, is dit heeltemal per ongeluk en ons sal bly wees as u met ons in verbinding tree. Ons vra byvoorbaat om verskoning. Daar was ‘n onderwyser wat vreeslik gedrink het Hy gee toe vir ‘n leerder sy sleutel van die woonstel. Hulle gaan in en drink die yskas leeg. Nodeloos om te sê, hulle het nie daarna baie lekker gevoel nie. 12

Bladsy geborg deur - Jimmy en Annette Roberts

ONS S

van toeka

SKOOL

a tot nou!

Op Vrydag, 5 Augustus 1977 het die inwyding van die nuwe skoolgeboue-kompleks plaasgevind na ‘n bouprogram wat sewe en ‘n half jaar geduur het. Die skool spog nou met ten volle toegeruste skoolgeboue, laboratoriums en biblioteek. Voorts beskik die skool ook oor ‘n uitstekende koshuis met die volgende ster-eienskappe: goeie kosvoorbereiding, goeie dissipline, die geestelike versorging van die kosgangers, vaste studietye, televisie baie goeie vryetydsbestedingfasiliteite.

Die Hoërskool Hertzogville het hom bewys as ‘n skool van bestendigheid, wat stille krag uitstraal en wat kwaliteitwerk lewer. Dit is ‘n skool waar sekuriteit gebied word, waar leerlinge kan vorder omdat skoolhoofde die geleentheid gebied word om hulle stempel op die skool te laat. In Desember 1952 tree Mnr Viljoen na 38 jaar as hoof af. Hy word deur Mnr T P le Roux opgevolg, wat 14 jaar hoof was voordat Mnr A C de Wet die leisels vir die volgende 17 jaar oorgeneem het. In 1984 was Mnr J M du Preez die hoof en vanaf 1985 is Mnr T J K Visser die hoof. Hierdie skool onderskei hom nog al die jare as ‘n skool wat aan leerlinge ooreenkomstig die Christelik-nasionale onderwysbeleid optimale karakter-, liggaamlike, kennis- en vaardigheidsontwikkeling bied.

Bladsy geborg deur - Choppy en Judy Roberts

Sport ‘n Groot verskeidenheid sportsoorte word deur die skool aangebied en mooi suksesse word behaal. Jaarliks lewer die skool sy kwota atlete wat aan die Interhoër en Interprimêr deelneem. Die eerste rugby- en netbalspanne is vir elke skool in die kontrei ‘n gedugte teenstaander. Die skietspanne vaar elke jaar baie goed en was al by geleentheid eerste in die Republiek. In tennis word ook aan die Liga deelgeneem. Die swemmers neem aan die Intehoër en –laer deel. Medaljes is ook deur die lewensredders verwerf. In 1982 verower die skool se jukskeispan die Administrateursbeker. Junior Springbokkleure word verwerf in atletiek en jukskei. Wat provinsiale kleure betref, kan die volgende gemeld word : atletiek, jukskei, rugby, netbal, stoei, karate en skiet.

Kultuur Ook op hierdie gebied doen die skool sy deel en word Volkspele, KJA, Kinderkrans en Landsdiens aangebied. Konserte word ook al om die ander jaar aangebied en wie sal die Revue van 1988 vergeet?

Toere Sport- en opvoedkundige toere word ook gereeld onderneem. Van die toere is : die fietstoer vanaf Beitbrug tot op Hertzogville, die rugby- en netbaltoer na Natal, die rugby- en netbalafrigtingskliniek te Sportweni en die Aardrykskundetoer na SWA, om net ‘n paar te noem.

Oud-Leerlinge Sonder die Hoërskool Hertzogville sou nie net die Vrystaat nie, maar ook Suid-Afrika ‘n leemte gehad het. Die skool spog met professore, doktore, predikante, mediese dokters, regsgeleerdes, dosente by universiteite en kolleges, geoloë, argitekte, ingenieurs, onderwysers, veeartse, aptekers, redakteurs, ‘n direkteur van die SAUK, kernkragontwikkelaars, kunstenaars, bankbestuurders, boere, verpleegpersoneel, polisiemanne, loodse, talle sportlui en nog talle leerlinge wat hulle talente ten volle gebruik.

Akademie Dit is veral op akademiese gebied waarop die skool met reg trots kan wees. Uit die jaarblad van 1956 kan die volgende aangehaal word : “Die Hoërskool het die jaar begin met 327 leerlinge op die rol – ‘n vermeerdering van 44 op 1955. Daar is tans 244 in die primêre afdeling en 83 in die hoër afdeling! Daar is 9 leerlinge in die eerste st IX klas. Mnr en Mev P S Joubert het bygekom op die staf. Mev S S Reynecke is tydelik aangestel in die plek van Mej M A Strauss wat met siekteverlof vir die jaar is. Ook is aangestel in die hoërafdeling vir Wiskunde vir 1956, Mev M A J van Rensburg. Die ander tydelike leerkragte, Mev J E du Toit, I U Toerien en C M le Roux se aanstellings is verleng tot volgende jaar. Drie nuwe leerkragte is toegesê aan die skool vir 1957. Gedurende 1956 is afskeid geneem van Mev M Kruger wat sedert 1937 op die personeel was. Geboue ter waarde van omtrent £13,000 is op 26 Oktober ingewy. Vir die geleentheid het Mnr E E van Kerken, AdjunkDirekteur oorgekom. Die geboue bestaan uit ‘n Pakkamer, Boekkamer, Prinsipaalskantoor, Laboratorium en twee klaskamers. Die bestaande houtwerkkamer is ook vergroot en ‘n pakkamer daaraan toegevoeg. ‘n Naaldwerkkamer en ‘n klaskamer (monteer-tipe) is aan die begin van hierdie jaar opgerig.” Bladsy geborg deur - Johan en Ilze Groenewald

Gedurende die eerste kwartaal van 1957 was daar 333 leerlinge op die rol waarvan 237 primêr en 94 middelbaar. Die personeel bestaan uit 17 leerkragte 9 dames en 8 here. Daar is ook vir die eerste keer ‘n Senior Matriekklas met 5 leerlinge Die eerste st VIII klas van die Junior Hoërskool was destyds ook 5. Verder is in die jaar ‘n stuk grond op die skoolterrein omhein waar die leerlinge kan tuin maak wanneer die natuurleer-klasse daar is. ‘n Kragontwikkelaar is vir die skool op die £ vir £ basis aangekoop vanjaar vir £220. ‘n ‘Novosonic’ platespeler is ook op die £ vir £ basis aangekoop, veral vir die sangklasse teen £7210- Od, asook ‘n tweedehandse skerm vir die projektor vir £35. Van die £2,500 skuld op die skoolsaal is £750 afbetaal, sodat daar ‘n balans van £1,750 bly. £50 is gereserveer vir die bou van ‘n asbaan vir die Atletiek van die skool. Op grond van die skool se getalle is ‘n Onderhoof aan die skool toegesê vanaf die begin van 1958. Die Skoolkommissie het Mnr F P Pieterse van die Hoërskool van Shannon aangestel in die hoedanigheid.”

Spaarklub Leerlinge het weereens fluks gespaar vanjaar. Die getal leerlinge wat spaar het effens toegeneem maar daar is nog te veel kinders wat nie deelneem nie. Sommige van die klasse spaar 100%. In st 10 en st VII spaar elke leerling. Dit is ‘n mooi voorbeeld. Ons vertrou dat in die jare wat voorlê, ander klasse sal volg. Tot einde van Oktober vanjaar het die leerlinge omtrent £525 gespaar. Dit is effens minder as in 1956. Hoewel slegs 10 van die 31 leerlinge in st V spaar, het die klas tog die meeste gedurende die jaar gespaar naamlik £75 wat hoofsaaklik toe te skrywe is aan die £57 wat Philip van Vuuren inbetaal het. Hy het ook die meeste gespaar van al die leerlinge in die skool. Om al hierdie geld om te sit in seëls, al die nodige vorms in te vul en die sertifikate aan te koop, is beslis ‘n tydrowende werk. Ons sê baie dankie aan Mev le Roux vir die netjiese en akkurate wyse waarop sy alles behartig het. Baie dankie ook aan al die personeellede vir die invordering van die geld en die opplak van die seëls.

Juffrou Lombaard het baie kort rokkies gedra en die seuns het natuurlik baie van dit gehou. Sy het hulle altyd met die liniaal geslaan. Dan moes hulle hulle hand so ‘n entjie bokant haar been hou, en eendag toe sy slaan ruk die seun sy hand weg en slaan sy haar eie been raak.

Bladsy geborg deur - Johan en Mariette Greeff

Op 1 Januarie 1995 skei die hoër- en laerskool. Die Hoërskool gaan voort as ‘n openbare skool en die laerskool word in die koshuisgebou gehuisves, as model C skool, wat bekend sal staan as

Primêre Skool Saamwerk (Hertzogville) Die skool begin met ‘n leerlingtal van 71 en ‘n personeelsterkte van 8, waarvan Mnr JC van der Mescht die skoolhoof was. Die leerlingtal styg tot 101. Tans is Mnr. H.L.K. Malan die skoolhoof van 1 Februarie 2010.

Wat maak Saamwerk so ‘n uitstekende plattelandse skool vir jou kinders? Hier is net ‘n paar redes: - Uitstekendse personeel, wat elke kind tot sy volle potensiaal laat ontwikkel. - Prestasies op sport-, kultuur-, en akademiese gebied. - Avontuurkamp en Skoolverwisselingskamp bywoon - VCSV - HAOV- ons eie ouervereniging wat bitter hard werk om veral fondse vir die skool in te win. - Rekenaarsentrum - Gereelde uitstappies word gereël. - Ons skoolterrein is klein, maar elke plekkie word benut vir alle aktiwiteite en is pragtig verfraai. - Die skool beskik oor ‘n koshuis, waar leerlinge in ‘n klein, maar huislike atmosfeer kan woon. - Nasorg – almal eet in die koshuis, doen huiswerk en sport en gaan daarna huis toe. - Leerlinge kan aan ‘n wye verskeidenheid aktiwiteite deelneem en uitblink daarin. - Ons leuse is Saamwerk. Dit is wat ons doen, ons hele gemeenskap werk saam in alles wat aangepak word. - Kleuterskool: Hier word babas selfstandige kleuters. Ons speel, leer, bak-en-brou, neem deel aan playball en vele meer!

Akademie Conquesta Nautilus Challenga Mathleague Departementele Vakvasvrakompetisies Entrepreneursdag Enviro Quiz Nature Heroes Leerlingraad opleiding

Kultuur Debat Buitelugskool Avontuurkamp Saamskinder (koerantjie) Uitstappies na opvoedkundige instellings. Bladsy geborg deur - Gert en Suna Malherbe

Sport Rugby Netbal Tennis Hokkie Atletiek Danse (privaat) Gimnastiek (privaat) Stoei (privaat)

Prestasies - Ons het verteenwoordiging gehad in Vrystaat- en SA atletiek - Vrystaat- en Vrystaat plattelandse rugby deelname - SA danse deelname - ANA uitslae – Presteer as bogemiddelde skool - Departementele vakvasvra deelname in die Vrystaat finaal- derde plek in NWT behaal. - Mathleague- verskeie eerste plekke. 50% van ons deelnemers behaal plekke onder die top 10 leerlinge. - Oud-leerlinge: matriekuitslae onder die top 50 van die Vrystaat - Tweede plek in Eco-Quiz - Internasionale vlag status behaal in Nature Heroes - Dertiende plek in SA Conquesta vir Wiskunde behaal

Kontakbesonderhede: Tel 053-4219001 Faks

086 210 8398

E-Pos saamwerk@wsinet.co.za

Mnr Steyn (ou broodneus) het sulke dik sigare gerook. Eendag het mnr Steyn in die seuns se kamer ingegaan, maar toe hy uitloop het daar ‘n skoot van ‘n .32 rewolwer van die kamer hom agtervolg! 19

Bladsy geborg deur - Jason en Salomé Greeff

OUD SKOLIERE TOT 1966 Hierdie lys is noodwendig baie onvolledig. Hans Alberts Bertha Alberts Niklaas Alberts Magrieta Alberts Bettie Alberts Piet Badenhorst Adam Barnard Gert Barnard Ben Barnard Oubaas Barnard Mona Barnard Priscilla Barnard Nelie Barnard Hester Barnard Millie Becker At Becker Alida Becker Marietjie Becker Wilna Becker Kosie Becker Fanie Becker Hans Bezuidenhout Koos Bezuidehout Wynand Bezuidenhout Hendrik Bezuidenhout Girlie Bezuidehout Alma Boonzaaier Linda Boonzaaier Sarel Bornman (snr) Sarel Bornman (jnr) Piet Bornman Stoffel Bornman Beatrix Bosch Johannes Boshoff Aucamp Botha Esther Botha Jacobus Botha Andries Botha Willem Botha Sarel Botha Bettie Botha Giep Botha Johan Botha John Botha Johan Botha Ina Botha Berna Botha Gawie Bothma Herman Bothma Frans Bouwer Willie Bouwer Frikkie Bredenkamp Gallie Bredenkamp Miriam BredenkampDavy Bredenkamp Koos Britz Bettie Brits Willem Brits Abel Brits Elsa Brits

Wynand Brits Wynand Brits Toelie Burger Sarie Burger Anna Burger Chris Burger Dennis Chapman Alida Coetzee Hettie Coetzee Willie Coetzee Marie Coetzee Heila Coetzee Vlam Coetzee Dirk Coetzee Lettie Coetzee Piet Coetzer (snr) Piet Coetzer (jnr) Helena Coetzer Jacob Coetzer Gideon Conradie Willem Conradie Wessel Conradie Hendrina Conradie Hendrik Conradie Stefaans Conradie Alida de Beer Flip de Bruyn Wimpie de Bruyn Teunis de Bruyn Frikkie de Jager James de Jager Stienie de Jager Johanna de Klerk Sarie de Klerk Lina de Kock Sannetjie de Kock Babs de Kock Jacobus Delport Andries Delport Santie Dempsey Ria de Villiers Johanna de Villiers Niklaas de Villiers Lena de Villiers Niklaas de Villiers Marie de Villiers Annatjie de Wet Louwrens de Wet Sarie Donald Jannie du Plessis Albertus du Plessis Piet du Plessis Cornelia du Plessis Fransie du Plessis Cornelia du Plessis Johanna du Plessis Anna du Plessis Koos du Plessis Malie du Plessis Louis du Plessis

Hettie du Plessis Gido du Plessis Hans du Plessis Maria du Plessis Bettie du Plessis Alet du Preez Machel du Toit Sarel du Toit Maria du Toit Jan du Toit Corrie du Toit Attie du Toit Bert du Toit Sarel du Toit Judith Els Fritz Els Anna Erasmus Machel Erasmus Helena Erasmus Willem Erasmus Jacoba Erasmus Jasper Fouche Mara Fouche Koos Fouche Maria Foulds D Fourie Corrie Fourie Martha Fourie Anna Fourie Winnie Fourie Lizette Fourie Josef Fourie Beryl Franks Hendrik Geldenhuys Mara Geldenhuys Pieter Goosen Emberetia Goosen Emma Goosen Christia Goosen Matty Grobler Christo Groenewald Marya Groenewald Andrew Haarhoff Cornelia Hamman Frans Havinga Rina Hacton Kinkie Heineman Lina Henning Anna Henning Marie Herbst Dolf Holtzhauzen Gertruida Holtzhauzen Lukas Holtzhauzen (Ben) Lukas Holtzhauzen (Jan) Hans Holtzhauzen Apie Holtzhauzen Ampie Holtzhauzen Anna Holtzhauzen Joan Horwitz Dawid Human 20

Hester Ingram D S Jacobs Maria Jacobs Jan Jacobs Bettie Jacobs Jacoba Jacobs Susan Jacobs Marie Jansens Fanie Jonker Michiel Jonker (Isak) Hannes Jonker (Isak) Mias Jonker (Hans) Michiel Jonker (Hans) Michiel Jonker (Peet) Hannes Jonker (Peet) Thys Jonker Michiel Jonker (Thys) Marais Jonker Jan Jonker Johanna Jonker Klein Thys Jonker Dirk Jonker Thys Jonker Elize Jonker Gielie Jonker Joey Jonker Magrieta Jonker Piet Jooste Elsabe Jooste Anna Jordaan Nellie Jordaan Gerrit Jordaan Abraham Joubert Christoffel Joubert Elsabe Joubert Baba Joubert Andries Joubert Gert Joubert Daan Joubert Anna Joubert Johan Joubert Babs Kasselman Joachim Kasselman Pieta Kasselman Cecile Ksselman Danie Kleynhans Charl Kleynhans Nelie Kleynhans Hester Knoetze Hennie Knoetze Breggie Kriel Nellie Kriel Susin Kritzinger Hendrina Kruger Schalkie Kruger Oubaas Kruger Gollie Kruger Pieter Kruger Ria Kruger Susara Kruger

OUD SKOLIERE TOT 1966 (vervolg) Hierdie lys is noodwendig baie onvolledig. Hennie Kruger Lenie Laas Andries le Grange Kobus le Grange Johanna le Roux Martha le Roux Hannah le Roux Fanie le Roux Koos le Roux Hennie le Roux Anna Lessing Tessa Lewitte Gertruida Liebenberg Hans Linde JandeWet Linde Dirkie Linde Orgie Linde Alida Linde Louisa Lizamere Molly Loubser Alet Loubser Abeth Louw Isabel Louw Bettie Louw Charlotte Louw Niklaas Louwrens Flip Lubbe Willem Lubbe Bertus Lubbe Piet Lubbe Sol Lubbe Hansie Lubbe Basie Magnus Piet Magnus Susanna Malan Fakkie Malherbe Loffie Malherbe Koos Malherbe Martin Malherbe Roelf Malherbe Sannetjie Malherbe Baba Marais Marietjie Maré Tobias Maree Cassie Maree Annajtie Maree Casper Maree Ida Maree Jannie Maree Wessel Maree Gerrie Maree Jan Maree Nys Marx Ina Marx Kobus Möller Org Muller Jimmy Muller Leonard Muller Ellie Muller Johanna Muller Bladsy geborg deur - Nico en Lynette Foulds

Georgina Muller Ria Mynhardt Arthur Nauhaus Norman Nauhaus Gerbrecht Neethling Anna Nel Maria Nel Lenie Nel Martiens Nel Corrie Nel Gert Nel Cornelia Nel Martha Nel Jettie Nieuwoudt Org Nieuwoudt Marlene Nieuwoudt Mary Oberholzer Margaretha Odendaal Marie Odendaal Anna Olwage Johanna Olwage Kosie Olwage Millie Oosthuizen Aletta Opperman Alida Otto Maude Owen Anna Pieterse Joey Pieterse Rina Pieterse Hannetjie Pieterse Frikkie Pieterse Matty Potgieter Elsa Potgieter Corrie Pretorius Elsabe Pretorius Frikkie Pretorius Andries Pretorius Martina Prinsloo Lena Prinsloo Wessel Prinsloo Dawid Prinsloo Kotie Prinsloo Julius Pritchard Baby Rademeyer Rina Rautenbach Emma Retief Talie Reynecke Anna Rheeder John Roberts (Jimmy) Annette Roberts Henry Roberts Raaitjie Roberts John Roberts(Stanley) Joe Roberts James Roberts Helena Roodt J L Roodt Gert Roos Marie Roos Ben Roos

Freddie Roos Annie Roos Johannes Roos Willie Roos Pieter Roos Cato Roos Susan Rothman Marie Roux Ounooi Roux Piet Saaiman Sussie Saaiman Dries Schönfeldt Bettie Schwarzer Maria Serfontein Frikkie Slabbert Hendrina Smit Haryna Smith Priscilla Snyman Louis Steenekamp Kalfie Steenkamp Casper Steenkamp Jannie Steenkamp Connie Steenkamp Marietjie Steenkamp Sara Steenkamp Giel Steenkamp Louis Steyl Friede Steyn Ina Steyn Petrus Steyn Maria Steyn Willem Strauss (kort) Gideon Strauss Kobus Strauss Willie Strauss Dolla Strauss Aap Strauss Benito Strauss Willem Strauss (Lang) Johannes Strauss Mias Strauss Pieter Strauss Hennie Strauss (Adam) Susan Swanepoel S L Swanepoel Babie Swart Amanda Swart Arina Swart Dina Taljaard Piet Terblanche Hennie Theron Naretha Theron Toetie Theron Marie Theunissen Jeanette Thuynsma Toy Thuynsma Boet Thuynsma Christo Thuynsma Tas Thuynsma André Thuynsma 21

Carel van Aswegen Johanna van Bergen Willempie van Bergen Miemie van Bergen Susara van Bergen Kitty v d Berg Japie v d Berg Hendrina v d Linde Bettie v Deventer Louisa v Deventer Kokkie v d Merwe Susan v d Merwe Manie v d Merwe Martiens v d Merwe Paul v d Merwe Wilhelmina v d Merwe Lily v d Merwe Engela v d Merwe Attie v d Nest Lampie v d Nest Ben v d Schyff Hennie v d Schyff Margaretha v d Vyver Maria v d Walt Ina v d Walt Hester v d Watt Hannatjie v d Watt Albertus v d Watt Meisie v d Watt Johannes v d Watt Adri v d Watt Maria v d Watt Louwrens v d Watt Martiens v Dyk Philippa v Dyk Hilda van Dyk Ria v Dyk Elizabeth v Heerden Sarah v Huysteen Johanna v Niekerk Maria v Rensburg Lettie v Rensburg Johannes v Rensburg Flip v Rensburg Maria v Rensburg Wessel v Rensburg Hannes v Rensburg Alida v Rensburg Hertzog v Rensburg De Wet v Rensburg Koos v Rensburg Martin v Rensburg Luther v Rensburg Boet v Rensburg Hannes v Rensburg Kosie v Rensburg Hannetjie v Rensburg Helena v Rensburg Etta v Rensburg Niklaas v Rensburg

OUD SKOLIERE TOT 1966 (vervolg) Hierdie lys is noodwendig baie onvolledig. Dawid v Rensburg Jannie v Rensburg Hennie v Rensburg Jan Harm v Rensburg Hennie(Kouter)v Rensburg Niklaas v Rensburg Hendrik v Rensburg Barend v Rensburg Niklaas v Rensburg (Barend) Magrieta v Staden Hannie v Straaten Sannie v Straaten Koos v Tonder Hendrik v Tonder Gerhard v Vuuren Philip v Vuuren Charlotte v Vuuren

Pieter v Wyk Qap v Wyk Eugene v Wyk J P v Wyk Willa v Wyk Piet v Wyk Piet v Wyk (Jan) Hendrik v Wyk Gawie v Dyk Frans v Wyk Albert v Wyk Tertius v Wyk Peet v Wyk (Piet) Frik v Wyk Bertie v Wyk Piet v wyk (Gawie) Bettie v Wyk

Hendrik v Zyl Jan v Zyl Tersia v Zyl Juliette v Zyl Bertie v Zyl Maria Venter Marie Venter Sarie Venter Stella Cerwey Fransina Victor Anton Viljoen David Viljoen J A Viljoen J E Viljoen S A Viljoen P J L Viljoen Emilia v Cause

Tinie Vorster Maria Vorster Paul Vorster Hester Vorster Paul Vorster (Willem) Marie Vorster Petrus Vorster Hester Vorster Lambert Vos Christina Vos Willem Vos Emmarentia Vos Koos Vos Koos Vosloo Johan Vosloo

Skilderye in die skool Skilder

Aankoopprys

Landskap

L. Albertyn

Olie

R80

Landskap

Roy Taylor

Olie

R100

Landskap

Seubring

Olie

R60

Landskap

CJ Versteegh

Olie

R50

Landskap

Leonard Brown

Olie

R110

Landskap

Regter A Gratton

Olie

R90

See-toneel

Naamloos

Olie

R30

Mnr. Hans Human se bynaam was Hans Kameel Bladsy geborg deur - Naas en Elma Malherbe

OuOu Skoolhoofde Skoolhoofde

Mnr. H.C. Viljoen

Mnr. T.P. le Roux

Mnr. A.C. de Wet

Mnr JM du Preez

Mnr. T.J.K. Visser

Mnr. J.C. v.d. Mescht

1916-1952

1984

1953-1967 (14 jaar)

1985- 1994

1968-1983 ( 17 jaar)

1995-2009

Ou Skoolhoofde

Ou Skoolhoofde Bladsy geborg deur - Callie en Ronel Kotze

Skoollied

Aangesien die skool vanaf 1953 elke jaar â&#x20AC;&#x2DC;n jaarblad uitgegee het, kan die belangrikste feite in verband met die verdere ontwikkeling van die skool op die beste weergegee word deur aanhalings uit verskillende jaarblaaie.

Blaai om en begin â&#x20AC;&#x2DC;n reis deur ons geskiedenis

1953

Die verskyning van die heel eerste Jaarblad van die Junior Hoërskool Hertzogville. Dit is byna te goed om waar te wees. Met groot verwagting is aan die begin van hierdie jaar uitgesien na die koms van die nuwe prinsipaal Mnr.T.P. le Roux. Met sy koms bring hy nuwe ideale en besieling.

Ons wense is: Mag hy lank lewe! Mag dit ‘n besieling en aansporing wees vir ons skool en elke ouer tot groter belangstelling opwek. Geluk Hertzogville Skool! Ons wens jou die beste toe.

Gegewens van Hertzogville: Voertuie (motors, trekkers en sleepwaens) Aantal plase in die afdeling Inkomstebelasting betaal Persoonlike belasting betaal

730 451 Pond 6.800 Pond 1.200

Graan deur stoor op die dorp hanteer die afgelope seisoen: Mielies 64.575 sakke Kafferkoring 3.689 sakke Grondbone 20800 sakke Sonneblomme 350 sakke Gemiddelde reënval per jaar 15-16 duim Totale huisgesinne in die dorp 98 Plaastelefoons 135 Dorpstelefoons 39 Windpompe in die dorp 98 Blanke kinders in die skool 276 Naturelle kinders in die skool 275

The Woodsaw:

Henry Woodsaw had a woodsaw. Joseph Wood also had a woodsaw. Now Woodsaw’s woodsaw would saw wood like no other woodsaw would saw wood but for Wood’s woodsaw which would saw wood saw wood like Woodsaw’s woodsaw would saw woud. And thus if Wood’s woodsaw would saw wood like Woodsaw’s woodsaw would saw wood, Wood’s woodsaw would saw wood like no other woodsaw would saw wood.

Die skool en ek. Toe ek van die skool af huistoe gaan Wou ek net bitter trane stort. Meester het my sitvlak seer geslaan. Ja nee, hy vat my kort.

Dié middag het ek goed geweet te leer Want sowaar as swartmanel, Ek is beslis – geen pakkry weer. Vir jou sal ek beskerm ou vel. Lina Thuynsma St 3 Bladsy geborg deur - Mara de Bruyn

My Pop

Ek het ‘n mooi pop op my verjaarsdagpartytjie van my mammie persent gekry. Sy was so deftig aangetreken sy het mooi wit skoentjies en kousies aangehad. Sy is ‘n slaappop. Haar ogies gaan oop en toe. Sy kan sê “Mamma” as ek haar vooroor buig. Sy het blou ogies en lieflike goue lokke. Nou het my mammie vir haar fraai rokkies en kappies gemaak. Daar is valletjies met kant aan en mooi lintstrikkies. Ek is baie lief vir my mooi pop. (Suzette Otto St 1)

Ons kleintjies In die middag as mamma slaap speel ek in die modder. As ma weg is steel ek koek in die spens. Net as ma my wil slaan spring ek weg dan kry haar hand seer. As Pa tuinmaak is ek altyd orals in die pad. Ek breek my mamma se koppies. Ek is sommer ‘n stout seuntjie. (Hennie le Roux Sub B)

Personeelfoto - 1953 ‘n Juffrou het baie gerook en ook rokke met lae halse gedra. Een nag het die koshuis seuns uit hulle kamer geslip, en na haar kamer gegaan waar hulle haar wakker gemaak het en gevra het vir koffie en beskuit wat hulle toe ook gekry het.

Bladsy geborg deur - Hennie en Marthie Dercksen

1954

Die lief en leed van skoollewe

Nieteenstaande al die moeilikhede wat ‘n mens in die skoollewe ondervind nie, is daar tog so baie mooi en interessante dinge so reg na die smaak van kinders se harte. Klagtes het ons natuurlik altyd. Gewoonlik is die huiswerk te veel, of die onderwyser het verniet gekla dat ons nie werk nie, of die vrae is te moeilik, of die werk is nie goed verduidelik nie ens. Sodra ons egter die hand in eie boesem steek, ondervind ons dat die fout meeste gevalle by onsself is en dat ons onnodig die fout by die skool soek. As ons dan die foute by onsself regmaak vind ons gou uit dat wat gister vir ons swaar was in die skool gou ‘n plesier word. Meteens is die werk makliker, ons verstaan die probleme nou gouer en eienaardig genoeg ons vind uit dat die leerkrag van wie ons nie hou nie en wie blykbaar nie van ons hou nie, nou baie anders gesien word. Wat ‘n voorreg om skool te gaan! Die kind het geen ander plek waar hy die mooi talente wat hy ontvang het kan ontwikkel nie. Die kind in ons skole vandag ontvang so baie wat voorheen nie gegee kon word nie. Dit is dus ons plig om dankbaar te wees en die leed van die skool te neem as ‘n onmisbare deel van die skoollewe. So baie hang net van onsself af. Elke mens is tog die boumeester van sy eie geluk en ons kinders behoort hierdie waarheid vroeg in die lewe te besef dan sal ons baie minder kla oor andere. Laat ons die geleenthede wat ons aangebied word dan gryp solank hulle daar is en in ons dankbaarheid al die leed vergeet en net terugdink aan die mooi en goeie goed wat die skoollewe ons gegee het. (Susan Venter St 6)

Wyle Mnr. Jozua Francois Malherbe

Die oorledene is gebore op 30 Junie 1889 in die distrik Paarl. Sy opleiding het hy geniet aan die Paarlse Gimnasium. Sy eerste skool was in Natal in 1908. Daarna was hy werksaam in die distrik Calvinia vanaf 1911 tot 1913. In 1914 begin hy in die distrik Boshof onderwys gee – Kalkpan, Swartbos en ander skole. Vanaf 1930 begin hy skoolhou op Graslaagte in ‘n gebou wat hyself gebou het. Hier het hy die afgelope 24 jaar gearbei hoewel hy reeds afgetree het in 1949. Na 1949 het hy ononderbroke op sy plaas onderwys gegee tot die dag voor sy dood. Hy is op 13 November 1954 skielik op Hertzogville oorlede. In 1915 is hy getroud met Mej A.E. Becker, en hulle het 12 kinders gehad. Een seuntjie in 1937 oorlede. In ons onderwyserskring het die tyding by ons ‘n gevoel van eensaamheid laat ontstaan. Ons kollega en vriend se stem was stil. Hy het sy laaste les gegee en die grootste Meester van ale tye het hom geroep tot hoër diens. Hoewel hy reeds uitgespan het, het hy hom weer laat inspan ter wille van die opvoeding van die jeug wat besonder na aan sy hart was. Die vrug op sy arbeid lê versprei oor die lengte en breedte van ons Vaderland sigbaar soos dit onberekenbaar is. Aan sy weduwee en naastebstaandes ons innige meegevoel. Hy was nog een van die ou garde en sy plek kan nie weer gevul word nie.

Personeelfoto - 1954

Bladsy geborg deur - Kobus en Francois Malherbe

1955 Personeelfoto - 1955

1ste Netbalspan - 1955 30

Bladsy geborg deur - Kobus en Mari Linde

KENNIS GESKIED HIERMEE dat ‘n baie belangrike uitverkoping gehou sal word op 13 Desember 1955 op die tennisbaan om tien uur namiddag. Die volgende goedere word aangebied:

EETWARE

‘n Pakkie vars Mosterd – gehalte dieselfde as Colman s’n net effens sterker! Een “Goose”. Uitstekend vir slagdoeleindes ‘n Rooiwors – 5 vt. lank en taamlik vars Een Hammel – uitstekende kondisie – veral vir ‘n slagter ‘n Eier met menslike gestalte

DIERE ‘n Donkie, rooierige kleur, openbaar egte donkiestreke. Ongelukkig ontuis in tuig ‘n Wolf – lui vir skoolwerk maar ywerige belangstelling in teenoorgestelde geslag Een Kiewiet (oorsprong Talana) ‘n pragtige diertjie ‘n Springhaas wat nie mielies eet nie maar wel mosterd ‘n Bobbejaan met naam Bacchus. Baie lewendig

PERSONE Een Baba, 15 jaar oud, vris en gesond. ‘n Winskopie Een Salomo (Nys). Verkoop selfs baard in bossies van 10 ‘n Baron – die eerste wat die skool oplewer ‘n Slagter, Boer van Vure, met B.A. Graad ‘n Dominee – kan ongelukkig nie preek nie

ROMMEL

‘n Roomkan, 6 gelling, geen duike en sonder boom Een bottel “vicks”- handelsmerk S.E.A. ‘n Vaatjie, 5 vt. 6 dm. hoog, sonder proppe ‘n Daisy – dit word dadelik aan u baadjie gesteek as u dit koop Een haelpatroon gelaai met bokhael (met reserweprys)

Tewis de Bruyn het ‘n brulpadda in ‘n dogter se nek agter ingegooi! Ou Bok het hom sooo hard geslaan. Bladsy geborg deur - Roelof en Petro van Wyk

My Hond

My hond se naam is Kollie. As ek veld toe gaan draf hy altyd saam. As ‘n haas weg spring vang hy hom. Ek is lief vir Kollie Theuns de Bruyn Sub B

Ons Plaas

Op ons plaas bestuur ek soms die trekker. Soms plant ek ook bome. Dan help ek weer ploeg. Ek ry saam met my pa rond in die veld. Ek is lief vir ons plaas. Kosie van Rensburg Sub B

My Kat

Ek het ‘n kat. Sy naam is Tatsie. As die deur in die môre oopgaan kom hy na my bed toe. Hy vang vir hom muise. Lizette Fourie Sub B

Donkiery

Verlede naweek het my nefie by my op die plaas gekuier en toe moes ons my pa gaan help donkies inspan. Dit is die soort werk waarvan ons altyd hou omdat daar tog dan ‘n kans is om die klein donkies te ry. Terwyl my pa en die helpers inspan, het Gielie en ek twee klein donkies aangekeer . Eers het ons een aan die ore gegryp en vasgehou en Gielie het opgeklim. Toe die donkie begin hardloop moes hy lelik vashou maar later moes hy maar afspring. Ek het gemeen om beter te doen maar het nie eers kans gekry om af te spring nie. Ek het sommer afgeval dat die stof so staan. Dit was die ent van die donkiery! Lambert Vos St III

SKOOLBIOSKOOP Nadat die Skoolsaal ingewy is, het die personeel besluit om twee 35mm projektors in die projektorkamer van die saal te installer. Mnr P A le Roux het hierdie groot taak onderneem. ‘n Dieselenjin is aangebring en twee ontwikkelaars van 220 volt elk. Hierdeur word nie alleen die projektors aangedryf nie, maar hulle voorsien ook die krag vir die ligte in die saal wanneer daar nie bioskoop is nie.

Dit is ‘n groot en gewaagde onderneming, want oor die algemeen gaan die mense nog nie baie na die prente kyk as daar Engels gepraat word nie. Buitendien is daar aanvanklik gesukkel met die akoestiek. Daar is reeds ‘n groot verskil in die klank en ongetwyfeld sal die haakplekke een vir een uitgeskakel word mettertyd. Advertensies word ook nou vertoon. Tot op datum was die onderneming finansieël redelik suksesvol en ons het goeie vertroue dat dit nog beter sal gaan in die toekoms. Wins is nie ons oogmerk in die eerste plek nie, maar om ‘n diens te bewys aan die publiek. Indien hulle ons ondersteun moet die onderneming suksesvol wees! Uit die jaarblad van 1956 kan die volgende aangehaal word : “Die Hoërskool het die jaar begin met 327 leerlinge op die rol – ‘n vermeerdering van 44 op 1955. Daar is tans 244 in die Primêre afdeling en 83 in die hoër afdeling! Daar is nege leerlinge in die eerste St IX klas. Mnr en mev S P Joubert het bygekom op die staf. Mev S S Reynecke is tydelik aangestel in die plek van mej M A Strauss wat met siekteverlof is vir die jaar. Ook is aangestel in die hoërafdeling vir Wiskunde vir 1956, mev M A J van Rensburg. Die ander tydelike leerkragte : mevv J E du Toit, I U Toerien en C M le Roux se aanstellings is verleng tot volgende jaar. Drie nuwe leerkragte is toegesê aan die skool vir 1957. Mnr C H Venter is aangestel vir die middelbare afdeling en mnr H A van Niekerk vir die laerskool.” “Gedurende 1956 is afskeid geneem van mev M Kruger wat sedert 1937 op die personeel was.” “Geboue ter waarde van omtrent £13,000 is op 26 Oktober 1956 ingewy. Vir die geleentheid het mnr E E van Kerken, Adjunk Direkteur, oorgekom. Die geboue bestaan uit ‘n pakkamer, boekkamer, prinsipaalskantoor, laboratorium en twee klaskamers; die bestaande houtwerkkamer is ook vergroot en ‘n pakkamer daaraan toegevoeg. ‘n Naaldwerkkamer en ‘n klaskamer (monteer-tipe) is aan die begin van hierdie jaar opgerig.” Bladsy geborg deur - Nico en Aletta Hendrikz

1956 Hoërskool Hertzogville My Hondjie

Ek wou baie graag ‘n hondjie van my eie gehad het. Toe ek verlede jaar verjaar het mammie vir my een gegee. Dit is ‘n Kollie. Hy het dadelik die naam van Laddie gekry. Eers het hy net melk gedrink, maar nou kry hy ook vleis. Ons speel graag met hom en as hy ons jaag spring ons gou op die stoep en hy staan onder en blaf en is kamma baie kwaad. Laddie het nou die dag ‘n meerkat gevang. Snags slaap hy voor die stoof, maar in die somer moet hy buite slaap. Trisca Toerien St II

Dorstyd Op Die Plaas

Alles is in rep en roer. Dit woel en werskaf van vroeg vanmôre op ons plaas. Die dorsmasjien het opgedaag, en dis verbasend hoe vinnig Jantjie en Klaas met die volgemaakte sakke wegdraf. Langs die masjien is ‘n tamaai groot hoop mieliekoppe, en die volkies draf met die sake twee-twee om die dorsmasjien vining te voer. Die hoop word al kleiner en die vol sake al hoe meer. Weldra word die laaste sake weggesleep. Die volk sien daar asvaal uit maar spring nog vrolik en opgeruimd rond want hulle weet daar wag nog vir elkeen ‘n lekker dop wyn. Ai! Dit is darem ‘n alte lang wag voordat die tyd weer daar is vir die dorsmasjien om op te daag. Pieter Strauss St II

Ek Hou Van Musiek

Ek hou baie van musiek, veral van die Aandklokke en die Halleluja-koor. My mamma speel baie plate want sy en ek hou baie van musiek. Ek hou ook van Bing Crossby se stem. Hy sing so mooi. Eben Fourie Sub B

Die seuns het in Juffrou Sannie Davin se klas hulle potlode gereeld laat val sodat sy hulle kan optel en buk voor die seuns. 33

Bladsy geborg deur - Johan en Salomé v Rensburg

1957

Gedurende die eerste kwartaal van 1957 was daar 333 leerlinge op die rol waarvan 237 primêr en 94 middelbaar. Die personeel bestaan uit 17 leerkragte – nege dames en agt here. Daar is ook vir die eerste maal ‘n Senior Matriekklas met vyf leerlinge (Alida Swart, Matthys Jonker, Louisa Malherbe, Gerrit Jordaan en Sina Wicks). Die eerste St VIII klas van die Junior Hoërskool was destys ook vyf. ‘n Kragontwikkelaar is op die £ vir £ basis vir die skool aangekoop vir £220. ‘n ‘Novosonic’ platespeler is ook aangekoop op dieselfde basis en veral vir die sangklasse teen £72-10s. 0d., asook ‘n tweedehandse skerm vir die projektor vir £35. Van die £2,500 skuld op die skoolsaal is £750 afbetaal sodat daar ‘n balans van £1,750 bly. £50 is gereserveer vir die bou van ‘n asbaan vir die atletiek van die skool.

Personeelfoto - 1957 EK GAAN KUIER “Roer jou Piet, dit word al laat”, het ma van buite af gepraat. “Ja ma, ek knoop nog net my das, en maak ook gou my kruisband vas. ”Nie lank daarna nie is ek klaar, Ek hoop dit sal my goed gevaar. En gou sit ek op poon se rug, Al langs die pad en oor die brug. Ek fluit en sing, vir Annie gaan ek kry, Sonder die jawoord sal ek nooit nie ry. Maar ag, meteens daar skrik my perd, Ek val en trek so oor sy stert. My broek’s geskeur, my hemp is vuil, Nou sit ek langs die pad en huil. Lou van der Watt St V

MY POP Ek het ‘n mooi pop. Sy het lang geel hare en blou oë. Ek speel graag met haar. Ek het Saterdag haar rokke gewas en gestryk. Ek wil hê mamma moet vir haar sokkies koop. Frieda Olwage Sub B

MY KAT My kat is geel. Sy naam is vloerlap. My kat is baie wollerig. Sy stert staan altyd in die lug. Hy vang ook voëls en muise en ek gee hom altyd melk. As ek hom streel trek hy sy ore plat. Ek het hom baie lief. Christine van Rensburg Sub B

Die seuns het een nag by die koshuis uitgeslip en die kerkklok in die middel van die nag gaan lui... 34

Bladsy geborg deur - Pieter en Tracy vd Berg

1958 VAN VROLIKHEID KOM OLIKHEID

Ons klas is baie vrolik maar partykeer te vrolik! Ons raas en gaan te kere as juffrou uit die klas is. En dan hoor jy hier lag een en daar skree een en as juffrou aankom, dan hoor jy van alle kante “Chips! Chips!” Dan is daar groot stilte. Partykeer as die Juffrou in die klas besig is met Sosiale Studie dan hoor ‘n mens net ‘n geluid, onmoontlike Julius is – hy kan mos nooit, nee nooit nie stlisit nie! Eendag het Juffrou ons vertel van arme ou Adam Tas wat so onskuldig in die kasteel opgesluit was – ag, en die meisiekinders het al begin trane afvee – en ons seuns wou nie wys dat ons maar goed hartseer is nie! Ag dit was darem maar swaar in die ou dae – ja nee! Maar toe moet Banie weer vir Kosie allerhande gesigte trek. Ek kyk na hom en voel gladnie meer hartseer nie – Vergeet is die leed oor Adam Tas, nee, dis nou net kyk na Banie en dan na Kosie!! Naderhand het almal een vir een so stilweg na hulle gekyk en Juffrou gaan maar ewe doodgelukkig aan met die klas. Vergete is almal se hartseer nou. Dit proes en skuif rond op die banke. Banie waag al hoe meer met sy gesig! Ons voel asof ons kan bars soos daardie ou brulpadda in ons storie in die Engelse leesboek. En toe hoor ons net . . . . . . “Klas haal uit julle toetsboeke en skryf vir my ‘n opstel van twintig reëls oor die les wat ek nou net behandel het.” Ag, naarheid op naarheid, wat ‘n oordeel – ek en my maats weet niks, niks van die laaste gedeelte van die les nie. O, wee ons arme kinders! Geen uitkom kans nie – en ons het daar duur voor betaal. Van al ons vrolikheid kom net olikheid . Frans Havinga Std III Bladsy geborg deur - Pieter en Na-Mari Badenhorst

MY PARTYTJIE

Ek is nege jaar oud en ek het die veertiende Januarie verjaar. Ek het net ‘n paar kinders genooi na my verjaardagpartytjie. Dit was baie lekker. Ons het dit baie geniet. Ons het wegkruipertjie in pappie se lusern gespeel en later het ons ander speletjies gespeel en toe het moeder ons geroep om te kom eet. Ek moes die kerse op my koek opsteek en toe weer met een asem dood blaas. Later toe die kinders weg was, moes ons gaan bad. Nadat ons gaan bad het, het my sussies en ek al my presentjie oopgemaak. Dit was al te pragtig. Tinkie Toerien Std II

MY ADVENTURE WITH A SNAKE

One hot Sunday afternoon, while I was walking in our orchard, my attention was suddenly drawn to a couple of birds flying around one of the trees and making a lot of noise. Walking towards the tree, I was just in time to see a yellow cobra disappearing in the grass. Picking up a stone, I walked carefully to the edge of the grass and there the snake was. Luckily I hit the snake with my first throw, and my dog Snippy fiished him off by shaking and biting him a few times. My dad told me afterwards that the cobra is one of our deadliest snakes. Wimpie de Bruyn Std V MY KATJIE Ek het my katjie baie lief. Sy naam is Swartjie. Ek sê, katjie kom eet jou kos. My katjie vang die muis, maar in die nag dan slaap sy buitekant, maar as sy nie wil uit gaan nie, dan slaan ek haar tot sy uit is. Gertruida Erwee Sub B

MY TUIN Ek het ‘n mooi tuin waar baie mooi blomme in groei. Ek lui hulle baie mooi nat. Dit lyk baie mooi met al die kleure rooi, geel, blou en nog al die mooi kleure. Nesta Burger Sub B

MY KATJIE Hy speel met my. Hy is vir my lief. In die middae as ek uit die skool uit kom dan byt hy my. Dan wil hy hê dat ekh om moet optel. As ek uit die skool uit kom, dan loop sy in die huis. Ek wil nie hê dat sy moet buitekant loop nie. Sy is siek en as sy buite loop, dan word sy nog sieker.

MY HONDJIE Ek het ‘n hondjie. Ek gee hom melk. Ek hou van hom. My sussie gee hom pap. Sy naam is “Splash”. Gerhard Toerien Sub B

DIE SLANGPARK By die slang-park het ons allerhande soorte slange gesien. Daar was groen slange wat vining in die bome rondgeseil het. Daar was ook likkewane en spinnekoppe. Kosie Olwage Std 1

Sarie Goosen Sub B

DIE CHEMIESE ONTLEDING VAN ‘n MAN Simbool Voorkoms Fisiese eienskappe

Sterk gestalte maar die kern van luiheid Olierig, stokkerig en kamtig Tarzan voor troudag – daarna papbroek Beskik oor ‘n geweldige kookpunt wanneer ongetroud As ‘n hoë konsentrasie vroulikheid ondervind word – verbrokkelbaar Die berig dat skoonma om kuier laat hom vries by enige temperatuur

Chemiese eienskappe Is gewoonlik ‘n halfuur laat vir ete

Bruis stormagtig op as ander mans bietjie meer as gewoonlik na vroulief kyk Kleur vaal as die rekenings die einde van die maand instroom

Formule

3 dele tabak plus een deel pyp plus een deel vuurhoutjies is gelyk aan rookkolom

Gebruike

Vernaamste middel teen opgewektheid Op die gebied van grootpraat is hy onoortreflik Op sy beste nutteloos as vroulief hom nie bystaan nie

Maria v d Watt St IX 36

Bladsy geborg deur - Gys en Elaine Olivier

1959 Hoofseun en -dogter

Personeel en matriekklas 1959

Uit 1959 haal ons aan:

“Van die agt Matrikulante verlede jaar, het sewe die skooleind-sertifikaat behaal met een in die eersteklas – Susanna Bothma. Veertien van die 15 St VIII leerlinge het geslaag. Net voordat ons jaarblad verlede jaar gedruk is, is aangekondig dat Hertzogville se St II klas uitgenooi was om in Bloemfontein op te tree in die program wat gereël is deur die Vrystaatse Musiekvereniging. Dit was vir ons skool ‘n groot eer en die leerlinge het hulle baie mooi gekwyt van hulle taak. ‘n Foto van Ida le Roux, Mandie Boonzaaier, Martha Pretorius, Mariana Boshoff en Alida Otto het in die Volksblad verskyn met die volgende onderskrif : ‘n Paar van die standerd tweetjies van die Volkspelegroep van die Hoërskool Hertzogville wat gisteraand met hul spontaneïteit en beweeglikheid die harte van die toehoorders in die Bloemfonteinse stadsaal gesteel het. Die Volkspelegroepie het saam met die Noord-Vrystaatse Skoolkore voor ‘n waarderende gehoor opgetree. Hulle is afgerig deur mev C M le Roux en mej A J van Wyk. “ Met die tusssenskoolse atletiekbyeenkoms te Bloemfontein het veral twee onder 17 seuns, H van Rensburg en D Erwee besonder goed presteer. Hulle twee atlete het gesorg dat ons skool tweede geëindig het in die kompetisie om die Nicolai skild. Dawie Erwee het eerste gekom in die hoogspring, terwyl Hennie die 440, 220 en verspring gewen het, waarvan die laaste twee met nuwe Vrystaatse rekords.

As gevolg van hierdie prestasie is Hennie gekies om die Vrystaat te verteenwoordig op die Suid-Afrikaanse Junior Atletiekkampioenskappe en so het hy ‘n Vrystaatse kleurbaadjie in Atletiek verwerf.” 37

Bladsy geborg deur - Chris-Mari, Marthie, Tiensie Delport

AN AEROPLANE FLIP One afternoon my friends, Annie and Beryl came to play with me. While we were playing we heard the droning of an aeroplane. A Cessna settled in the pan. We did not see many aeroplanes in Hertzogville those days, so we ran to the pan to see it. The pilot asked us if we would like to fly. At that moment we dit not think of what our mothers would say and we climbed into the aeroplane and the pilot strapped us to our seats. He started up the engine and with a loud roar the aeroplane moved forward. It taxied along then slowly rose into the air. We felt very frightened at first and sat as still as mice. We looked down upon the earth and all the gardens looked so neat and pretty. We went over a few farms and then we went over th town. Our houses looked very pretty and small from the air. When the aeroplane stopped, we thanked the pilot and ran home to tell Mother and Father we had flown. I would very much like to become an air hostess. Trisce Toerien Std V

Volkspelekursus te Hertzogville Gedurende die kort vakansie was dit vir die skool ‘n voorreg en ‘n eer om die skoolsaal tot beskikking van die plaaslike Excelsior Volkspelelaer te stel vir die Volkspelekursus deur hulle georganiseer. Daar was 111 inskrywings uit al vier die provinsies. Drie dames van die personeel en tien senior leerlinge het die kursus bygewoon. Ons wens hulle geluk met die diplomas wat hulle verower het. Ons wens ook die plaaslike reëlingskomitee geluk met hulle puik organisasie. Die verrigtinge het verfrissend ingewerk op die samelewing. Dit was ‘n besondere voorreg vir ons leerlinge om deel te neem. Ons sê baie dankie aan Mej Nicolene Spamer van Ladybrand vir die sang en begeleiding wat sy so lewendig en talentvol behartig het, asook aan Mnr Danie Vosloo , die Kursusleier van Bloemfontein, vir sy sterk en insprerende leiding deurgaans. 1960 – “Al ses die Matrikulante van velede jaar het geslaag met een in die eersteklas – Elsabe Joubert. Van die 19 St 8 kandidate het 16 geslaag en net een kon nie oorgaan na St 9 toe nie. Volgende jaar kom twee personeellede by – een in die middelbare afdeling en ‘n tweede Musiekonderwyseres. Die personeel sal dan 21 wees. Die Voortrekkerbeweging het ‘n besonder vrugbare en bedrywige jaar beleef in 1960. Op 16 Februarie 1960 is die beweging herstig met 131 lede en die volgende distriksbestuur : Mnr T P le Roux as Kommandant; mev M Bredenkamp as Onder-kommandante; eerw HCS van der Merwe as Distrik-sekretaris en Asst Veldkornet: mnr L J Venter Veldkornet en mnr J J Bredenkamp. Addisionele lede : mev T P le Roux, mnr C J Burger en Mnr Müller van Rensburg. As Offisiere het die volgende persone gedien : mnr L J Venter (Veldkornet) eerw J C S van der Merwe (Asst Veldkornet) mej M de Bruyn (Veldkornette) mej E Ellis (Asst Veldkornette) , mev A van der Merwe (Adjudante) en mnr J A du Plessis (Adjudant). Die laaste helfte van die jaa het die volgende staatmakers as offisiere diens gedoen : Dirk Jonker, Wessel Maree, Gawie van Wyk, Elsa Brits en Lenie Nel.

“Die Uniefees jaar! Wie sal dit ooit vergeet? Vanaf die begin het die verantwoordelike Komitee op Hertzogville besluit dat die plaaslike fees van ‘n hoë gehalte moet wees en dit was ook uiteindelik so. Op 24 Maart 1960 om 3 uur nm het die verrigtinge begin met die aankoms van die vlae vanaf Hoopstad. By die ingang van die terrein het Kommandant TP le Roux die draers ontmoet en deur die erewag van 120 Voortrekkers gelei na die pawiljoen. Daar is die vlae ontvang deur Veldkornet L Venter en Veldkornette M de Bruyn. Onmiddellik daarna het ‘n indrukwekkende vlaghysing-seremonie plaasgevind. Nadat die Skriflesing en gebed deur ds M C Fourie gedoen is, het die Burgemeester, Rd G van Rensburg, Hoopstad bedank vir die vlae wat hulle gebring het. Mnr Delport, Skoolhoof van die Hoërskool te Hoostad het die Voortrekkers bedank vir die wyse waarop hulle die vlae by Hoopstad ontvang het. Nadat die Voortrekkers verdaag was, het mnr B P A Strauss van Boshof ‘n insiggewende toespraak gehou oor die ontwikkeling in die Onderwys en baie interessante staaltjies uit die verlede vertel. Die hoof item van die fees het toe plaasgevind. Ingelei deur die Skoolkadette het die pragtige vlotte stadig die terrein binnegekom. Nadat al die vlotte in ‘n halwe sirkel tot stilstand gekom het het Kommandant R J Theron van Boshof die kadette en orkes inspekteer en daarna die saluut waargeneem. Die middag is afgesluit met braaivleis en daarna het die aandprogram begin. Eers was daar ‘n skouspelagtige optog deur die 120 Voortrekkers met brandende fakkels en toe is die groot vreugdevuur aangesteek. ‘n Koor onder leiding van mev A van der Merwe het opgetree. Daarna het dr I R van der Merwe van die UOVS die teenwoordiges onderhoudend toegespreek. ‘n Uitstaande gimnastiek vertoning het gevolg deur studente van die UOVS onder leiding van mnr A V Brüsson. Die aand is afgesluit met Volkspelesaamtrek onder leiding van mnr K Boonzaaier. Daar was heelwat demonstrasies deur die verskillende dorpe teenwoordig. Die baba laer van ons skool onder leiding van mej de Bruyn en die Junior laer onder leiding van mej A vanWyk, het ook demonstreer. Mev C le Roux het die begeleidings gedoen. Gedurende die nag het die Voortrekkers die vlae bewaak en vroeg die volgende oggend het die Burgemeester die vlae aan die draers oorhandig en gedurende die dag is hulle gedra na Bultfontein. So het ons fees geëindig.” Bladsy geborg deur - Tinus en Renita Linde

1960 Personeel & Matriekklas - 1960

Bladsy geborg deur - Tienie en Sannetjie Delport

1961 Personeel & Matriekklas - 1961 Ons jaarblad verskyn vanjaar in die nuwe kleure van die skool. Sodra die wapens klaar is, sal die nuwe kleurbaadjie van die skool ook in gebruik geneem kan word. Die tennisbaan is nou voltooi en georganiseerde spel sal volgende jaar begin.” “Die skool se getalle het bestendig gebly, nl. 371 leerlinge op die rol (die hoogste sover) met 114 leerlinge in die middelbare afdeling en 257 in die primêre afdeling. Vanjaar is daar 21 personeellede.” Nege van die elf Matrikulante van 1960 slaag. Van die 24 St 8’s slaag 18. “Met alle eer en dank aan die gulhartige ondersteuning van die publiek van Hertzogville, was dit vanjaar vir die skool moontlik om sy eerste voetbaltoer met sukses van stapel te stuur. ‘n Bedrag van R260 is in die een week deur ouers en vriende byeengebring.

Die res van die R600 wat vir die toer nodig was is deur die spelers self bygedra. Mnr L J Venter, breier, het die toer georganiseer.” “Die skool het ‘n klein spannetjie atlete na die OVS Tussenskoolse Kampioenskappe op Bloemfontein gestuur op 24 en 25 Maart 1961. Daar het Johan Joubert ons skool se naam hoog gehou. Johan het ‘n nuwe Vrystaatse rekord daar gestel in die paalspring vir seuns onder 15.” 40

Bladsy geborg deur - Tinus en Renita Linde

1962 Personeel & Matriekklas

1962

Lampie van der Nest

“Vanjaar het die skool begin met 114 leerlinge in die middelbare afdeling en 247 in die laer afdeling, dus met ‘n totaal van 361. Verlede jaar het al 23 St 8’s geslaag, asook al elf Matrikulante – twee in die eersteklas – Elsie Brits en Michiel Jonker. 22 Leerlinge het vanjaar musiekeksamens gespeel. Almal het geslaag, sewe met eervolle vermelding en

twee met lof. Die vier leerlinge wat die teorie eksamen geskryf het, het al vier met lof geslaag.” “Mnr F P Pieterse (vise-hoof) verlaat ons aan die einde van die jaar om Skoolhoof op Trompsburg te word. Mnr J A du Plessis tree af aan die einde van hierdie jaar na meer as 43 jaar diens! Merkwaardig van mnr du Plessis is dat hy in al hierdie jare net sewe dae uit die skool was. Toe het hy masels gehad en wou skooltoe, maar die Skoolkommissie het dit gelukkig belet. Mnr du Plessis beskik ook oor ‘n besondere mooi handskrif wat hy self toeskryf aan die ou ‘Copy book’ dae. Omstreeks 1935 het hy by die Skrif Memorandum vir die Inspektoraat van die VS met die hand geskryf en die gedrukte vorm daarvan moet nog te vinde wees in die rakke van baie van ons skole”. Bladsy geborg deur - M van Wyk

DIE OU MAANHAARLEEU Stil en verlate lê die ou leeu in die lang gras. Sy trop het hom verlaat, want hy het te oud geword. Sy tande het stomp geword en sy krag het gekwyn. Die ander jong mannetjies het een vir een oor hom begin baas speel. Sy wyfie en die drie welpies het hom ook alleen agtergelaat. Nou is hy alleen. Terwyl die ou maanhaar nou sy wonde lek wat hy tydens die geveg met die ander mannetjie opgedoen het, dink hy hoe eensaam hy is. Die son het sy laaste strale oor die horison laat skyn. Die nag het ster toegeslaan. Toe die rooidag die anderdag môre weer breek, het die leeu stil bly lê. Net ‘n paar aasvoëls het om hom gedraai, maar hy sou nie weer wakker word nie. Dirkie Linde St III

LENTE Lente is hier! Die bome begin bot om die tuin te versier. Die prag van die blomme lok die bye weer aan. As jy in die oggend wakker word, hoor jy die vrolike gesang van die voëltjies, want dit is mos lente, almal is vrolik, want die winter is verby. Die swaeltjies bring modder aan om nessies te bou. Saans as ek op die stoep sit hoor ek die sagte gekwaak van die paddas daar onder in die vlei. Dan ewe skielik hoor jy ‘n lammetjie wat tevergeefs na sy ma soek, maar die geblêr is dan gou weer stil as hy sy ma gevind het. Lente is die mooiste seisoen van die jaar met sy bloeisels en wonderlike geure. Dina de Villiers St III

JUFFROU SPEEL As ek een dag groot is gaan ek skoolhou en ek gaan vir Attie slaan lat Hy nie kan sit nie.

Hentie Toerien Sub B

MY PERD

Ek het ‘n perd . Smôrens keer ek die skape kraal toe dan gee ons voer vir hulle. Ons wil hulle tel. Ons kyk of daar nie een kord kom nie.

Tewis de Bruyn Sub B

OP DIE PLAAS Ons het sewe bles-bokke. Altyd as ons op die plaas kom speel ek en ons hond in die voer. Dan raas my pa met my en ons hond. Ons het ook ‘n rondawel op die plaas en ‘n groot dam. Ek swem altyd in die dam. Christie Louw Sub B

WOLLIE Ek het ‘n mooi hondjie sy naam is wollie as ek vir hom vleis gee staan hy regop hy is stout ook want hy wil nie pap eet nie. Esmé Groenewald Sub A Bladsy geborg deur - Willie en Fran Goosen

1963 Personeel & Matriekklas

Hoofseun & Hoofdogter Bladsy geborg deur - RC en LeslĂŠ Malherbe

Mnr Hendrik Cornelis Viljoen, algemeen bekend as oom Hennie, die enigste vorige skoolhoof van Hertzogville, is op 10 Februarie 1963 oorlede in die Algemene Hospitaal in Pretoria. Dit is vir ons skool ‘n eer en voorreg om langs hierdie weg in sy Jaarblad op nederige wyse hulde te bring aan wyle mnr Viljoen. Hy is gebore op 26 Oktober 1892 en oorlede op 71 jarige ouderdom. Ons herinneringe aan mnr Viljoen is aangenaam en sal bly voortleef tot in lengte van dae.

As Skoolhoof het hy alles feil gehad vir sy personeellede, skoliere,

ouers en vir die groot taak van die opvoeding, waaraan hy die grootste gedeelte van sy lewe getrou gewy het. lik ‘n groot gees.

By die personeellede

Hy was ‘n diep denker en werken skoliere, wat vandag ver-

sprei is oor die hele land, was hy werklik geliefd en bemind. medemens sou hy alles opoffer.

Vir sy

1963 – “Die jaar het vir die skool goed begin, aangesien al 16 die Matrieks geslaag het (twee in die eersteklas) nl Eugene van Wyk en Bertie van Zyl, sowel as al 14 die Junior Sertifikaatleerlinge. Net een dogter het die pre-eliminêre Musiekteorie-eksamen geskryf en met lof geslaag. 18 Leerlinge wat deur die skool musiek geneem het, het almal geslaag – sewe met eervolle vermelding en twee met lof. Ons verwerkom ook mnr P G Schoeman van Trompsburg as Vise-hoof vanaf die begin van 1964. Ook word mnr J Lotter van Senekal baie hartlik verwelkom op die personeel volgende jaar. Hy sal ook optree in die koshuis as Huisvader. Die nuwe klaskamers van die skool is amptelik in gebruik geneem aan die begin van Junie. Die Direkteur van Onderwys, mnr E E van Kerken en mev van Kerken het vir die geleentheid oorgekom na Hertzogville. Ons het dit almal hoog waardeer. Hierdie klaskamers het ‘n groot verligting vir ons skool gebring, sodat meer doeltreffende werk oral gedoen kan word. Gedurende die derde kwartaal was mnr T P le Roux met langverlof en mnr M H Toerien het waargeneem as hoof en mnr S R du Toit as vise-hoof. Mnr S R du Toit is met die jongste vergadering van die verteenwoordigers van die verskillende skole van hierdie Atletiek rondgang, eenparig gekies as die Sportmeester by die toekomstige Atletiek-byeenkomste.

MY DOG

I have a dog. I plays with my dog. My dog drinks milk. I wash my dog. I love my dog. My dog plays with a ball (Janie Otto St 1)

MY CAT

IN DIE AAND

I have a cat. His name is Cat. My cat catches the mouse. He jumps on the chair. (Tommy Strauss St 1)

As dit koud is in die aand maak ons in die stofie vuur. My boetie en my sussie speel met blokkies en klei wan-neer ek my les leer, daar voor die vuur.

MY HOND

Ek het ‘n hond. Sy naam is Wagter. Hy is groot en sterk. Hy is baie kwaai maar is ‘n goeie waghond. (André van Bergen Sub B)

(Francois Malherbe Sub B)

MY BOKKIE Ek het ‘n mooi klein bokkie. Hy het wit kolletjies op sy ruggie. Ek gee hom elke middag en aand melk uit ‘n bottel. In die oggende gee Pappie hom melk. Sy naam is Bles. Ek het vir hom ‘n rooi lintjie om sy nekkie gebind. Hy is baie lief vir my. Altyd as hy daar in die kampie blêr, dan gaan ek hom haal. Dan lek hy my oor. Maryka Hendrikz St 1

MY BOETIE My een boetie is nog baie klein. Hy kan nog-nie mooi praat nie. Hy kan nog net in sy loopring hardloop. Altyt ad ek van die skool af kom dan is hy in sy loopring. As hy my sien by die deur in kom, hardloop hy na my toe, dan vat ek hom so ‘n biekie tot ek moet gaan yt trek. Esmé Groenewald Sub B Bladsy geborg deur - Piet en Sus Goosen

1964 Personeel & Matriekklas

Hoofleiers

Verlede jaar het 13 van die 14 matrikulante geslaag – waarvan twee in die eersteklas, nl Anna de Wet en Hennie le Roux, en 20 van die 22 St 8’s. Al 11 die kandidate vanjaar vir Teorie (Musiek) het geslaag, vier met eervolle vermelding en vyf met lof. In die praktiese eksamen het al 20 kandidate geslaag, sewe met eervolle vermelding en vier met lof. Dit was ook ons voorreg om aan ‘n Doeltreffendheidstoernooi in Welkom deel te neem. Daar het 12 hoërskoolspanne van die Goudveld aan hierdie toernooi deelgeneem en het ons daarin geslaag om die gesogte beker voor die neuse van die ander spanne weg te raap. Die span het besonder hoë lof vir hul puik spel en gedrag van die beoordelaars ontvang. Hulle afrigter was mnr J P Fourie. Met die Midde Westelike Atletiekbyeenkoms te Boshof slaag ons skool vir die eerste keer in sy geskiedenis om eerste te kom met totale aantal punte – Boshof, Bultfontein, Hoopstad en Dealesville het ook deelgeneem. HOE EK GROND GEKOOP HET

My pa het eendag met die trokkie gery. Ek en my boetie het op die bak gesit. Toe sê my boetie ons moet kyk wie eerste van die bak af is as my pa stilhou. Ek het op die rand van die trokkie se bak gestaan. Toe gaan my pa oor ‘n knik en toe val ek af. Ek het baie seer gekry. My boetie het gesê dat ek grond gekoop het. Andrie de Kock St 1

MY SUSSIES

WINTER

Ek het ‘n klein sussie. Haar naam is Marietjie. My sussie is elf dae oud. Ek het nog ‘n sussie. Haar naam iss Elizabeth. My klein sussie is soet. Sy slap net die heel dag. Een sussie van my het swart hare en die ander een het geel hare. Ek is baie lief vir hulle. My sussie gaan ek inbring om gedoop te word. Ek het my ander sussie ook ingebring. Sy was soet gewees. Magdalena Foulds St1

In die winter is dit baie koud. Dit hael en ys en sneeu. Dit is nou winter en dit het by ons gesneeu. Die sneeu het by ons sewe duim dik gelê. Dit was baie koud. My pa het die kaggel opgesteek. Ons het voor die vuur gesit my ma het vir ons warm melk gegee om te drink. Ek het buite toe gegaan en toe het ek ‘n sneeuman gemaak. Die volgende dag het die sneeu nog dik by ons gelê. Ek hou nie van winter nie.

Lidia Linde St 1

Bladsy geborg deur - Casper en Engela Maree

MY CAT I have a cat. My cat drinks milk. He eats pap. He is black. His head is white. Elma Pieterse St 1 MY DOG My dog is white. He drinks milk. My dog plays on the grass. Roelie Brits St 1 MY DOG I have a dog. She is brown. She drinks milk. She plays under the tree. Massie Toerien St 1

â&#x20AC;&#x2DC;n Lang gekoesterde ideaal is verwesenlik toe ons ons skoolbus aan die begin van 1964 jaar kon koop vir R5,016 en hierdie bedrag is nou ten volle betaal.

1965

Al 7 Matrikulante van 1964 slaag –

twee in die eersteklas, nl Petrus Steyn en Trisce Toerien. Al 16 St 8 kandidate slaag. Daar word egter net 14 Sub A’s ingeskryf, wat ‘n groot teleurstelling is. Met die Interskoolse Atletiekbyeenkoms kom ons tweede teenoor Bultfontein met slegs 11 punte. Die byeenkoms vind op Hertzogville plaas en die skool samel die dag R1,080 in. In April 1965 tree mnr P H van Wyk uit diens met pensioen. Sedert 8 Augustus 1964 het hy nie weer skoolgehou nie, as gevolg van swak gesondheid.

In die nagstraat was die koshuis seuns bedrywig. Hulle het ‘n draad in die staat gespan. As die nagwa-drywer saans die emmers optel en na die wa dra, het hy gereeld in die draad vasgeloop en het die emmer se inhoud die wêreld vol gespat!

Bladsy geborg deur - Cassie en Ans Maree

1966 Die 13 Matrikulante slaag almal –

drie in die eersteklas, nl Ampie Holtzhausen, Gerrie Maree en Hester Vorster. Van die 29 Junior Sertifikaat-kandidate slaag 25. Op 1 Maart 1966 is die dorpskool presies 50 jaar oud. Hoewel die skool Augustus 1915 hier begin het, was die dorp toe nog nie geproklameer nie. Toe die dorp op 14 Desembber 1915 geproklameer word, was die skool reeds gesluit en aan die begin van 1916 open die skool op 24 Januarie te Palmietpan, die skool was dus buite die dorpsgebied. Op 1 Maart 1916 word die skool na die dorp Hertzogville verplaas sodat die eintlike dorpskool vanaf daardie datum bestaan.

Aan die einde van 1965 is dit ook die tiende jaar wat hierdie skool leerlinge oplei verder as St 8. In die tien jaar was daar 91 leerlinge wat die Senior Sertifikaat eksamen aangedurf het. Van hulle het slegs vyf gedruip en 14 het in die eerste klas geslaag. Met die Midde Westelike Atletiekbyeenkoms te Dealesville op 5 Maart vanjaar het Hertzogville met 65 punte eerste gekom teenoor Bultfontein wat tweede was . Alle eer kom toe aan mnr J P Fourie wat aan die hoof staan van ons atletiek. Hy word knap bygestaan deur mnre S R du Toit, W Coetzee, L Fourie, I Grobbelaar, C Venter, L van der Nest en P Steyn wat almal gesorg het dat ons atlete puik afgerig is. Vanjaar het slegs 6 atlete, W Delport, F Pieterse, J Otto, N Burger, H Vorster en M Steyl ons skool op die tussenskoolse byeenkoms te Bloemfontein verteenwoordig. Muriël Steyl het in die 60 treë ‘n eerste plek en in die 100 treë ‘n derde plek verower, terwyl Nesta Burger in beide die verspring en 80 treë hekkies tweede was. Bladsy geborg deur - Madeleine v d Spuy

LEERKRAGTE AAN DIE SKOOL VERBONDE

1916 – 1966 Mnr H C Viljoen

Mnr J A du Plessis

Mnr L T Theron

Mej R H Mentz

Mnr S R du Toit

Mej A S W v Wyk

Mej M Fourie

Mr J le Grange

Mnr L J Venter

Mej C E Meyer

Mnr G F Pretorius

Mev A M C v/d Merwe

Mej M du Plessis

Mev I U Toerien

Mej P Oldfield

Mev J E du Toit

Mev E Dippenaar

Mej J E Venter

Mnr M H Toerien

Mej J Bruwer

Mej A Venter

Mej S S Kleynhans

Mej G J du Preez

Mej M M v Schalkwyk

Mnr P H van Wyk

Mej M M Delport

Mej A C Botha

Mnr J van Zyl

Mej C J Pretorius

Mej M A Pienaar

Mej C J v Vuuren

Mev M Z Hendrikz

Mej P du Plessis

Mej E T du Plessis

Mev M M Coetzer

Mev L J Wood

Mev J Prinsloo

Mej J J Fourie

Mev A C Roux

Mev M M E v Wyk

Mnr P R Uys

Mnr G G Toerien

Mnr T P le Roux

Mnr J P Fourie

Mnr C F N Haylett

Mej E Ferreira

Mej J A Swart

Mej M E v d Vyver

Mev C M le Roux

Mej M M Bester

Mej I Combrinck

Mnr C J Serfontein

Mnr I J Grobbelaar

Mev Viljoen

Mej H E Knoetze

Mej S H de Jager

Mej H Grobbelaar

Mev M J Boshoff

Mej S M v Zyl

Mnr G Steytler

Mev J A Toerien

Mnr W S J Coetzee

Mej Lochner

Mnr P S Joubert

Mev S M du Toit

Mej M A Strauss

Mev I B Joubert

Mnr J C v d Walt

Mej van Zyl

Mev S S Reyneke

Mnr J D Lötter

Mej Hattingh

Mev M A J v Rensburg

Mnr M J v Wyk

Mej O P van Spoerken

Mnr M C Stander

Mev S J Nel

Mej C P Hartman

Mev C J v Rensburg

Mev J C Möller

Mej J W du Toit

Mnr C A Venter

Mnr F J Jacobs

Mej M J v Rensburg

Mnr H A van Niekerk

Mnr P G Schoeman

Mej C P Calitz

Mnr W van Niekerk

Mej J C Maree

Mev M M Kruger

Mej A J v Wyk

Mej H S M Visser

Mej L F Billson

Mej G T Snyman

Mej S E Hammer

Mnr E A Boshoff

Mnr F P Pieterse

Mej E C Erasmus

Mnr R M Britz

Mej M J de Bruyn

Mnr C Venter

Mnr McD D v Zyl

Mej C A Ellis

Mnr P W Steyn

Mej M A Rademeyer

Mej F J van Aswegen

Mnr S M Fourie

Mnr P L du Plooy

Mej M J van Rensburg

Mnr L J v d Nest

Mej A M van Rensburg

Bladsy geborg deur - Casper Botha

1967 Personeel & Matriekklas

Mnr T.P. LeRoux & Gesin

KLANKE UIT DIE KLASKAMER

As die Skoolhoof al langs die stoepe verby die klaskamers loop, is die volgende min of meer wat hy deur die vensters hoor: “Wanneer twee chemiese stowwe verbind, ontstaan ‘n Napoleontiese oorlog wat 2x + 3y gelykstel aan die onafhanklikheid wat Transvaal verkry het deur die proefbuis te balanseer Eine kleine Nachtmusik.” “Die wet van Archimedes bestaan dus uit your work is so very poor waarvolgens julle die nettowins kan bereken.” “Sonsverduistering ontstaan wanneer julle twee daar in die hoek opou giggle want die ooglens sal dan bars as ek die eerste skote afvuur toe nou kinders, julle moet elke dag se werk baasraak, want April Love vertoon môre“ Tobie Wiese St 6

‘n ONMISBARE BEROEP

In ‘n eensame huisie lê daar ‘n kindjie en huil; sy moeder staan gebukkend oor hom en hoop dat die dokter gou wil opdaag om haar liewe ou kleinman te help. Skielik is daar ‘n geklop aan die deur. Die moeder gaan maak oop en dit is die dokter. Sy wag angstig op ie uitslag van die onder soek en toe die dokter uitkom, is daar ‘n breë glimlag om sy mond en hy së “Mevrou, u seun sal binne ‘n paar dae herstel.” Die moeder is baie in haar skik en vreeslik bly. Na ‘n paar dae is Kleinman op en perdfris. Die lastige koors het met behulp van die dokter se medisyne verdwyn. So wil ek eendag die vreugde daarvan ken om mense te genees en die blydskap in hul oë te sien. Fonnie van Vuuren St 5

MY KALF

My kalf slap in ‘n warm hok. My kalf se naam is aandblom . My kalf drink melk. My kalf eet sonneblom. My kalf eet gras. My kalf is wit en swart. My kalf is vet. Ansie Goosen Sub B

DIE BOODSKAP

Jy weet, ou vriend . . . . . . as jy in die aand so na die sterrehemel staan en kyk, dan laat dit jou partymaal baie diep dink. Die wonder van die heelal. . . . . . . Vir alles is daar ‘n plek en ‘n tyd en ‘n rede. Daar is geskep volgens ‘n fyn uitgewerkte plan en niks is verkeerd gedoen of onnodig nie. Elke ster het sy eie baan, sy koers en sy rigting en hy kom nooit in ‘n ander een se pad nie en daar is orde en reëlmatigheid. Maar ou vriend, dink jy nie dat die grootste wonder van alles is, dat daar vir die mens, vir jou en vir my, ook ‘n plekkie gevind is in die grootse opset van die skepping. Carel Swanepoel St 6

MY KAT

my kat is soo liev vir my, hy lê in die nag in die bet. sy naam is vaal japie. Hennie de Kock Sub A

ONS BASAAR

ons het lekkir besaar gehad. dar was baja koek en speelgoet. ons het giwen. Suria Hendrikz Sub A Bladsy geborg deur - Hannes en Petro van Rensburg

Strafb

Slegs ‘n uittreksel uit Datum Naam St Vak Rede Straf 7/3/68 H Brits 9 Boekhou Pligversuim en krap in Handboek Waarskuwing 18/3/68 Basie Smit 5 Alle vakke Ernstige pligversuim 2 houe met rottang 7/9/68 Fernando Nauhaus 8 Engels Pligversuim 2 houe met rottang 5/9/68 Jan Jacobs 8 Engels Pligversuim 2 houe met rottang 12/9/68 Dirkie Linde 9 Wetenskap Pligversuim 2 houe met rottang 12/9/68 Willem Griesel 7 Pouse Verwurg maat 3 houe met rottang 30/10/68 Maria Hamman 3 Geskiedenis Pligversuim Waarskuwing 11/11/68 Tewis de Bruyn 6 Engels Pligversuim 2 houe met rottang 26/11/68 Tobie Wiese 7 Wetenskap Wanordelike gedrag 2 houe met rottang 9/6/69 Wille Nel 7 Wetenskap Pligversuim 2 houe 3/11/69 Andries Erwee 7 Engels Pligversuim 2 houe 27/11/69 Pannie Coetzee 4 Afrikaans Maak kinders nat 3 houe met rottang 9/2/70 Org de Kock 9 Afrikaans Werk a.g.v. nalatigheid nie gedoen nie Waarskuwing 10/3/70 Johan de Koker 3 Afrikaans Pla werkers op terrein 2 houe met rottang 23/4/70 Org Erwee 6 Algemeen Stokkiesdraai 3 houe met rottang 9/2/71 Roelie Brits 8 Gesk Swak doen in toets 2 houe met rottang 17/5/71 Hentie Toerien 9 Wisk Huiswerk nie gedoen 2 houe et rottang 11/8/71 Harry Roberts 6 Gesk Swak doen in die toets 2 houe met rottang 16/8/71 Louwtjie v d Watt 6 Gesk Huiswerk nie gedoen 3 houe met rottang 28/1/73 Gert Malherbe 7 Wetenskap Swak gedoen in toets 3 houe met rottang 12/3/74 Nico Foulds 10 Algemeen Handel Pligversuim 2 houe met rottang 8/8/73 Gys Olivier 7 Wetenskap Alg Wet Swak toetsuitslae 2 houe met rottang 17/10/74 Kobus Bredenkamp 4 Afr en Eng Herhaaldelike pligversuim 2 houe met rottang 26/5/75 Piet Becker 7 Afr Pligversuim 2 houe met rottang 26/5/75 Max Goldberg 9 Alg Koshuis Meisieskant van koshuis 6 houe met rottang 26/5/75 Piet van Schalkwyk 9 Alg Koshuis Meisieskant van koshuis 6 houe met rottang 3/8/76 Kobus Prinsloo 7 Toneeloef Skop bal in saal, ruit stukkend 3 houe met rottang 25/8/76 Berdehan Brand 6 Skeinat Swak doen in ‘n toets 2 houe met rottang 26/1/77 Faan de Bruyn 9 Algemeen Swak gedrag Finale waarskuwing 27/1/77 Johan du Plessis 7 Algemeen Klippe op huis dak gegooi 6 houe met rottang 2/11/77 Cedric Roberts 7 Algemeen Bier gedrink in openbaar 4 houe en ernstige waarskuwing 25/2/78 Ben de Klerk 9 Oefening Wangedrag 3 houe met rottang 22/5/78 Piet van Schalkwyk 10 Skeinat Onordelike gedrag 4 houe met rottang 26/4/79 Org Maree 9 Wiskunde Hehaardelike pligversuim 4 houe met rottang 29/10/79 Percy Niemann 7 Engels Pligversuim 3 houe met rottang 1/11/79 Loffie Malherbe 6 Engels Pligversuim 3 houe met rottang 53

fboek

t die strafboek:

Datum Naam St Vak Rede Straf 1/11/79 Hennie de Bruyn 6 Engels Pligversuim + toets 3 houe met rottang 12/2/80 Japie v Bergen 9 Afrikaans Pligversuim 3 houe met rottang 13/2/80 Johan v Rensburg 10 Biologie Pligversuim 3 houe met rottang 9/6/80 Paul de Koker 5 Alg Wet Pligversuim 3 houe met rottang 3/3/81 Piet Roux 9 Biologie Swak voorbereiding 4 houe met rottang 2/11/81 Pieter v Niekerk 7 Afr Toets Swak voorbereiding 4 houe met rottang 7/5/81 Dirk Coetzee 3 Afr Toets Swak voorbereiding 3 houe met rottang 7/3/81 Franco Malherbe 6 Engels Swak voorbereiding vir toets 5 houe met rottang 17/8/81 Erhard de Lange 9 Biologie Swak gedoen in toets 3 houe met rottang 10/5/82 Willa Vorster 10 Sang Swak gedrag Waarskuwing 10/5/82 Louis da Silva 5 Suid-Sotho Pligversuim 3 houe met rottang 6/8/82 Jannie Goosen 7 Afrikaans Pligversuim 3 houe met rottang 10/3/83 Koos Kleynhans 10 Afrikaans Pligversuim 6 houe met rottang 16/2/83 André de Winnaar 9 Afrikaans Toets pligversuim 6 houe met rottang 2/8/1983 Marius Erwee 1 Algemeen Stoutigheid Waarskuwing 21/2/84 Henning de Kock 4 Algemeen Steek maat met passer 2 houe met rottang 15/12/84 Albert Joubert 8 Wangedrag 2 houe met rottang 27/2/85 Jan v d Rijst 7 Mej Smith Speel in klas 3 houe met rottang 5/8/85 H de Kock 6 Koshuis In dogterskant 6 houe met rottang 10/2/86 M v d Schyff 7 Mej Smith Skoolgronde pouse verlaat Pouse in klas sit 26/01/87 Pieter v d Berg 10 Mej Smith Swak punte in toets 4 houe met rottang 12/8/87 Johan Thiart 9 Mev Malherbe Swak Berdryf punte 3 houe met rottang 2/11/87 Peet Visser 9 Mej Fourie Skeinat toets 4 houe met rottang 9/11/87 G du Plessis 2 Mev Malherbe Lees storieboek op verkeerde tye Waarskuwing 9/8/89 P Theunissen 7 Mnr Pretoruis Leer nie stellings nie 2 houe met rottang 14/11/89 P Vos 8 Mev v Rooyen Vrydag sonder toestemming huis toe 3 houe met rottang 9/2/90 J Bezuidenhout 7 Mev Malherbe Loop sonder toestemming uit die saal 3 houe met rottang 18/9/91 A Coetzee 8 Visser Bussie se luidsprekers uitgehaal 6 houe met rottang 18/8/92 J Greeff 9 Koshuis Uitgeslip 3 houe met rottang 24/3/94 C Swanepoel 8 Visser Uit skoolgerond sonder toestemming 2 houe met rottang 7/3/95 Beyer Pretorius 1 Mev A Jonker 2x huiswerk nie gedoen nie Pouse sit 26/4/96 Pieter v Schalkwyk 2 V d Mescht Druk deur toe beseer werker se vinger 3 houe met rottang 20/9/99 Kobus Malherbe 5 Knou kleintjies af Mag nie meer met kleintjies speel nie 15/10/00 Georgie v d Merwe 6 Mev v Zyl Toetsboeke nie geteken Sit 4 lang en 4 kort pouses in die saal 2006/08/02 Petrus Bergh 3 Mev v d Berg Doen nie huiswerk Praat ernstig met hom 2015/10/03 H de Kock 2 Nauhaus Klippe gegooi Sit in die saal en wag tot ouers hom kry 54

1968

Matriekklas - 1968 In 1968 het die leerders die volgende stukkies vir die jaarblad geskryf: REëNDRUPPELS Plof, plaf,plof. Val die druppels jeen en weer oral op ons plaas. Hul val nou meer en meer. En die druppeltjies spat so heerlik rond op ons plaas. En as dit ophou reën dan kom die reënboog uit. Marie de Kock St 1 MY HOND My hond se naam is karools. Hy kom elke aand sy been haal. Dan staan hy op sy agter poote dan kry hy sy been. Ek speel baie met hom op die gras. Dan gooi ek die bal en hy gaan haal die bal. en as ek hardloop dan harkloop hy saam. Marietjie van der Walt Sub B MY JUFFROU My Juffrou is baie goed vir ons. Sy leer ons baie mooi. Ek doen elke middag my huiswerk. Anne-Marie Bornman Sub B

Matriekklas - 1969 57

Ons kat se naam is wollie. sy lê in die son en slap as sy siek is Maralda Prinsloo Sub A My pert lê in die stal want hy is siek Johan van Rensburg Sub A my viets is mooi en blink en ek ry lekkir. my paa het hom vir my gigee Rikie Pieterse Sub A Ek is lief vir my ouma. sy sorg mooi vir my en maak my saans to as ek gaan slaap. ek doen vir haar ‘n werkie. Johan du Plessis Sub A MY HOND Ek het ‘n hond. Sy naam is Oortjies. Hy is pikswart. As ek eet lê hy onder my voete dan wil hy hê ek met hom vryf. Hanlie Roux Sub B

1969

ONS SKOOL Dit is baie lekker by die skool. My juffrou is goed sy leer ons mooi. Ek probeer my bes. Ek leer my huiswerk. Sarel Bornman Sub B

MY HOND My hond is ‘n keeshond. ek speel met my hond. my hond byt aan my toon. my hond is baie lief vir my. my hond se naam is oubaas. Sandea de Wet Sub B MY FIETS Ek hou baie van my fiets, al het hy nie meer modderskerms nie. Al wanneer hy my moedeloos maak, is wanneer sy wiele elke dag pap word. Ek ry baie lekker op my fiets. 58

Dit is ‘n klein ou fietsie want dit is ‘n nommer twintig. Ek ry altyd met hom na die dorsmasjien toe. Mary Coetzee St 2 ONS BOKKE My pa het vyf blesbokke gekoop. Hulle was eers baie wild, maar nou is hulle heeltemal mak. Hulle lam net elke Novembermaand. Elke keer wat hulle lam, kry hulle net een lammetjie by. Die bokke loop in ‘n kamp naby die huis. My pa het vier ooie en een ram. Hulle drink min water want blesbokke kan lank sonder water bly. As ek groot is, gaan ek ook met blesbokke boer, want hulle is vir my mooi diere. Kobus Maree St 2 Bladsy geborg deur - Paulina de Bruyn

1970 MY GRANDFATHER

My grandfather is very old and he uses a stick to walk with. My grandfather does not wear spectacles and his face is wrinkled. My grandfather has a long beard and a white moustache. His head is bald and he has very little hair on his head. The hair he has is grey. My grandfather is a sheep farmer and he farms with Merino sheep. I paid a visit to my grandparents during the last holidays and it was a great adventure because sometimes we went to the veld to look after the sheep. Once a year my grandfather shears his sheep. I am very fond of my grandparents Gert Malherbe St V

ONS GANS

‘n Gans is vir my mooi. Hy jaag my. Hy byt seer. Hy kan goed swem. Hy het ‘n plat bek en swempote. Bennie de Klerk St 1

WAT IS ‘n PA?

‘n Pa is iemand wat lande ploeg. Elke môre gaan hy ploeg. ‘n Pa koop vir jou skoene en klere. Hy maak motors reg. Ek het my pa lief. Malherbe van Wyk St 1

MY KATJIE

MY KALF

My katjie is mooi. My katjie se naam is My kalf se naam is Bontrok. Bontrok, sy Kietsie. Kietsie het een keer klein-kies. as baie grood en sy is amper ‘n koei, sy Sy het vier klein-kies gekry. Ek en Ansie het amper ‘n kalfie. sy loop in die groen en Sanet het onssin rond gedra. Sy is al voer blind. Georg Maree Sub B Christa de Kock Sub B

MY DONKIE

MY HOND

My hond se naam is flai. My hond is bruin. My hond is baie groot. My hond het al ‘n hoender doodgemaak, My ma was baie kwaad. My pa het hom ge slaan, toe skreeu hy. Sybrand van Dyk Sub B

MY POPPIE

My poppie se naam is Loesie. ek het haar by my pa gekry. Ek is baie lief vir haar en ek speel met haar. Maralda Prinsloo Sub B

MY OS

My Os is baie groot. Hy is baie stout. Hy staamp baie. Hy is baie virspot as ons hom an jag. Ek is baie kwaat as hy so stout is. Johan van Rensburg Sub B

Ek het ‘n klein donkie. sy naam is askoek en hy is baie mooi. askoek eet voer. Trudie Wessels Sub B

MY HONDJIE

My hondjie is baie lief vir my en my boetie. as ons loop is my hondjie al tyt by my. en as ons gaan slaap is hy by ons. hy slaap voor die bet en sy naam is oubaas. Elsabé Kruger Sub B

MY JUFFROU

My juffrou gee leker werk. My juffrou is baie kwaai. My juffrou het ‘n mooi trui. My juffrou is mooi. Cedric Roberts Sub B

MY HONT

my hont se naam is mark ek is lief vir hom. Jannie Pretorius Sub A Bladsy geborg deur - De Villiers en Stenvert (Johan du Plessis)

1971 Personeel & Matriekklas Gedurende 1971 lyk leerders se bydrae so: ‘n DAG IN DIE VELD

Na ‘n woelige week kies ek die pad na my geliefde plekkie op ons plaas. Saterdagmiddag het ek my veldbenodighede ingepak en die hasepad gekies. Onder die groot ou Kameeldoringboom op die plat klip het die bosduiwe my verwelkom. Die familie-voëltjies het dadelik my aandag getrek met hul gewerskaf in die groot ou nes. Nie een het lyf weggesteek nie. Net so ‘n flukse volkie is die miere wat net daar onder my klip in en uit is. Fluks is ‘n lang paadjie gevorm om al die kos in te samel. Ek dink hul is ook maar bang as hul die growwe diep stem van die korhaan hoor. Rustig het ons klompie blesbokkies in die lang gras gewei, met hul horings sierlik omhoog. In die digter dele van die bome het die troupant onder die insekte gewoeker. Baie verskillende plantwortels is deur die Rooikeelfisant verwoes. Van die pan se kant af kan jy die gonsgeluid van die goudgeel Kaffervink hoor met sy pragtige ferweelswart bors en geel koppie. Wanneer die wilde ganse in rye vlieg na hul slapensplek by die pan, weet ek, ek moet nou weer huiswaarts keer. Met die Ou Uil se groet en nagwense is ek huistoe Na ‘n dag in die veld het ek moed vir ‘n hele bedrywige week. Amanda Hendrikz St VI(a)

AS MENEER DIE DAG SY BRUIN PAK EN GROEN DAS DRA

Ek weet nie of dit my verbeelding is nie, maar as Meneer die dag sy bruin pak en sy groen das dra, moet jy in jou spoor trap. Dit is Maandagoggend, almal is in ‘n vrolike stemming. Skielik hoor ons ‘n gedreun wat al so bekend is. Die bruin “Triumph” arriveer. Al wat ‘n Standerd vyf is, storm om Meneer se tas te dra, maar skielik is almal nie meer so vrolik nie, want meneer het sy bruin pak en groen das aan. ‘n Vriendelike “goeie môre van ons kant, maar nors van sy kant. Amper so asof hy ons nie wil groet nie. Almal weet dat ons in ons spoor sal moet loop vandag. Die eerste periode is dit Bybel. Al die werk moet volledig geken word. So hier en daar is daar kinders wat moet “rapporteer” na skool. Dan die liewe Geskiedenis. Ek verkyk my omtrent na meneer. Hy lyk glad nie sleg in die klere nie, waarom so nors daarmee? Skielik weerklink my naam deur die klas. Ek skrik my byna dood vir die vraag: Wat se klere dra die burger op die oorlogsveld?” “’n Bruin pak en ‘n groen das meneer.” Na skool moes ek leer dat Meneer die bruin pak en groen das dra en nie die burger nie! Wollie Pieterse St V 61

Bladsy geborg deur - Henry en Christa Jaquire

ONS EIE FEES Tyd: 31 Mei 1971 Plek: ‘n Sportveld op die platteland Persone: Plattelandse Feesgangers Ons hier op Hertzogville het ook fees gehou. Ons moes. Miskien wou ons. Iemand in ‘n hoë pos êrens in ‘n kantoor het seker die idee gekry. Daar word maar gewoonlik vir ons besluit. Maar miskien is dit ook beter so, ons is tevrede. Toe hou ons fees. Nou nie regtig fees met blydskap en vriendelike gesigte nie, baie plegtig en opreg en ingetoë – soos ons is. Sommer net lekker saamkom en sit en niksdoen en handhaaf. Almal was daar – Aldus die organiseerder. Al ons kultuurpraters en ook die drie (of is dit twee?) daders. Ook die minderheid. Hulle is altyd daar as mense saamkom. Maar nouja, vir hulle was daar geen ‘happening’ of jollifikasie nie. Inteendeel. “Dit was warm die dag.” “Mooiweer en warm”. (Een of ander tyd sou die Weerburo reg wees). Nou nie dieselfde warmte soos in die laer by Bloedrivier nie. Maar omdat ons nou nie graag fyn onderskei nie, het ons weer opnuut kwaad geword. Vir die warmte en die Swartes en die gegriefheid in ons. Daar was natuurlik sierwaens ook.. (Iemand het ‘iets anders’ voorgestel, maar gelukkig het “baie” Afrikaners – die twee daders? – opgestaan en ingegryp en daar kon geen sekondant gevind word nie), ..van elke instansie en genootskap en kerk en skool en vereniging en society.

Veral die een van die skool. Toe die rooi vraagteken en klompie boeke verbykom, het iemand gesug. ‘n Boer het iets gebrom oor die Rooi Gevaar. Kannie weesie, het sy buurman gemeen, die Russe het nog ‘n hamer ook by. Tog treffend die simboliek, het die dorp se societydame beduie, ‘n mens kan maar net die jeug se toekoms bevraagteken. Ook die landbouvlot – met skeepsanker tussen pampoene en mieliekoppe. Maar wat maak dit nou saak? Ons sien tog so min van die see. Die kerk was ook daar. Met kateder en doopvont en oorbekende “slagspreuke” en gereelde kerkgangers en al. Ons had glad ‘n feeswa ook! Vol vloekende kleure en frilletjies en fraiingtjies en tosseltjies en dingetjies. En Afrikanerdogters agter spinwiele in ons volksdrag wat enige sensor tevrede sal stel, die hitte ten spyt. Die plaaslike leerlinge was ook daar. Party van hulle. Die wat bereid is om kaalvoet oor die Drakensberge te trek. Die ander se Pa’s het Mercedes’e en geregistreerde keeshonde (dat snobisme ons sou bereik, nooit!) en “gaan weg” vir die langnaweek. Die laerskool was ook daar met liggaamsoefeninge en ‘n spreekkoor. ‘n Bietjie uit pas en vals en ongelyk (maar ons (?) glo mos ook nie in Gelykheid nie), maar tog baie opreg en oortuigend: iemand het gesnuif. Dan kom die hoërskool aan die beurt. Liedere en liedjies uit Afrikaans, Engels, Duits, Tswana (ens) word gesing. Almal luister tevrede, ons is mos ‘n veelrassige land en dalk nog eendag veelvolkig ook, so klap maar die hande. Die anderstaliges is nie teenwoordig nie (dis nie hulle republiek nie en buitendien: dis apartheid) en ons sing sommer hulle bydrae ook. Lekker vrygewige klomp ons, - dis nou die permissiewe gees. Natuurlik was daar ‘n verhoog ook. Daar sit die burgemeester en die dominee en die skool se voorste donateur. (Waar is die Skoolhoof ? Seker oor daai rooi vraagteken dat hy nou tussen die mense moet sit!) En natuurlik was daar die doktor. Hoe kan ons nou fees hou sonder ‘n sprekerdoktor? Hy lyk maar nog bra jonk en teen die tyd dat hy aan die woord kom, weet al die moeders met hubare dogters reeds dat hy getroud is. Praat nogal “treffend” en so ‘n bietjie politiek ook, maar wat maak dit saak, - ons stem tog byna almal vir die “regte” party. En omdat niemand ooit kan voorspel hoe lank ‘n doktor gaan spreek nie, ontstaan daar skielik ‘n lastige pouse. (Mens ka’ sien hys jonk, fluister ‘n boervrou) Dan sing ons maar weer. Afrikaans, Engels, Duits, Tswana . . . . En ons dink nie eens oor Langenhoven (wie was hy?) se “Perke van ons Toegeeflikheid” nie. ‘n Boer brom iets oor gelyke regte en van ‘n fees in die lokasie. Vlae en vaandels en dokumente en dinge word aangedra en voorgelees en oorhandig – alles baie statig en simbolies, terwyl die dominee se kamera sjirr en die skool se die Voortrekkers (van die drie daders?) op aandag spring. Die Volkslied word gespeel en ‘n mens word by herhaling bly dat ons toekoms nie van sang afhang nie. Die fees bereik nou ‘n hoogtepunt met die Eerste Minister se toespraak oor die radio. Die seremoniemeester skud die stof van sy pak en skakel die radio af; die karre dreun haastig weg . . . . ‘n Geslaagde fees. Geen betogings en onderbrekings en oproer en persfotograwe en blydskap nie. Oor tien jaar maak ons weer so . . . . Tobie Wiese St X 62

Bladsy geborg deur - Petro en Gert du Plessis

1971 (vervolg)

My pa het ‘n groot vragmotor. Dit is wit. Jaco Conradie Sub A My hen het vier kuikens. Ek gee hulle kos. Pieter Roux Sub A Ek is die ruiter in swart. Ek het twee rewolwers. Nico de Kock Sub A Marius speel met sy olifant op die groen gras. Hy is mooi. Marius Maree Sub A Shirley het ‘n mooi hanslam. Sy ore is kort. Shirley Roberts Sub A

‘n STUK HOUT VERTEL

WIE LAASTE LAG, LAG DIE LEKKERSTE

“Ek daag jou uit, ons sal die voetbalwedstryd wen,” het ons bende se grootste vyand se leier my gister vir een rand gewed. Hier waar ons nou gereedmaak om af te skop, dink ek weer daaraan. Hulle bende bestaan uit vyftien lede asook ons bende en ons speel gereeld teen mekaar. Ons het die laaste twee wedstryde nog altwee gewen. “Tjiert”, daar trek die bal, hulle loop ons uit die aarde en ‘n losskrum ontwikkel. Hul skrumskakel gee vir die losskakel, wat pragtig breek en onder die pale oorduik vir ‘n drie. Hul kaptein vervyf en steek vir my tong uit waar ek mismoedig met die bal stap. Vyf minute later is dit ons wat gaan druk, maar nie vervyf nie . Net voor rustyd is dit Koos Ore wat deur ons span breek en ‘n drie vir hulle aanteken. Rustyd, en die telling is agt – drie in hulle guns en hulle lag tog te lekker vir ons. Die tweede helfte gaan dit van die een hoek na die ander, maar deurkom is min. Elke keer as hulle vir ons lag, word ons net meer vasberade om te wen. Skielik! met ‘n pragtige systap breek Tewis deur en druk vir ons ‘n drie in die hoek. Nog twee minute en ons is twee punte agter. Skielik kry Tone, ons heelagter, die bal, hardloop tot binne hul halfgebied en skepskop pale toe. Seker weer te kort, dink ek moedeloos en dink aan die een rand wat ek gaan verloor, maar dan hoor ek my maats juig en sien net hoe die bal op die dwarslat val en oorspring. Met ‘n krakende randnoot in my sak, stap ek later fluit-fluit huiswaarts en dink by myself “wie laaste lag, lag die lekkerste”. Danie de Kock St VI (a)

Hulle het my een keer van ‘n houtstomp afgekap. Ek het baie seer gekry. Hulle het my op ‘n wa gelaai en na ‘n groot gebou geneem. Daar aangekom het ek groot geskrik. Hulle het my in ‘n masjien gesit en op my gedruk. Toe dit klaar was het hulle my in ‘n karton doos gepak. Hulle het my weer afgelaai. Dit was by die boekwinkel. My naam was Huppelkind. Kobus Prinsloo St 11

‘n WATERDRUPPEL

Ek styg, styg en styg in die lug op. Meteens kry ek vreeslik koud. Dis jammer ek het nie my jas gebring nie! Toe ek my oë uitvee is ek kliphard. Ek val. Woeps! Op ‘n seuntjie se kop. Skielik kom die nare ou sonstrale weer. Dit was klaar met kees! Sarel Bornman St II

ANNA EET PAP MET ‘N LEPEL

Die vurk het vier tande. Ma sny die brood met ‘n mes. Die bord het ‘n rooi roos in die middel. Anne Jacobs Sub B

SATERDAG RUS ONS

Sondag preek dominee. Maandag lui die klok. Rialet van Rensburg SubB

PAPPIE SPEEL JUKSKEI

Mammie is baie mooi. Sussie is stout. Boetie werk in die garage. Marietjie Foulds Sub B

ONS BLOMTUIN

Ons tuin het baie blomme. Daar is malvas en ook struike. Die bye kom elke dag die blomme se stuifmeel haal. Die vlindertjies kom ook elke dag hul kos haal. Teen die aand se kant gaan die blommetjies toe en die vlindertjies gaan terug na hulle huisies toe. Berdéhan Brand St 1

EK IS ‘n BLOM

Elke oggend kom Lente met haar pragtige towerstaffie en raak ons almal aan. Dan is ons gesiggies almal vol blydskap en pret. As Petro, die dogtertjie, vir ons water bring, glimlag ons vir haar. As die sonstrale op ons skyn, blink ons te pragtig. In die aand kom sy ons weer aanraak, dan sak ons gesiggies en ons slaap vir die nag. Christa de Kock St 1

MY CAT

I have a cat. Her name is Witneus. I play with my cat. She has seven kittens. Two are black and five are white. Kobus Bredenkamp St 1

MY HORSE

SNOWY

My horse is brown. Her name is Ponie. My horse runs fast. I ride on my horse. Ponie is a good horse. My horse can swim. Jaco Groenewald St

I have a cat. Her name is Snowy. Every morning I give her some milk. She goes to the window. I open the window. I like my cat. I play with my cat. Esmé Roberts St 1 63

Bladsy geborg deur - Gert en Mari du Plessis

1972 Personeel & Matriekklas

Sêgoed van die Matrieks 1972 James Roberts : Daleen Pretorius: Tommy Strauss: Ritha de Wet: Hentie Toerien: Hettie Zerwick: Jannie Otto: Ansie v/d Schyff: Fonnie van Vuuren: Hester Vorster : Piet Lubbe: Elsabé Odendaal: Attie Barnard: Bokkie Jonker: Danie Jacobs: Maryka Hendrikz: Jannie Lombaard: Johanna v/d Nest: Japie Coetzer: Lenie Nel:

Check my nou boys! (Vir ‘n volstruisskop) Wat? Dit sal die dag wees! Ag man, die “wan” wou nie vat nie. Hoor hier, dit glo ek nou net nie! Haai – nee – boys, gee my ook ‘n kans. Chunks man, vandag is ek “broke”. Daai vrou van my beduiwel my ! ! Haai girl, wassit met jou? Watch hom nou manne, watch hom ! Ga! Daai ou man! ! Ek sweer ek het nie geleer nie. Net nie dit nie - enigiets asseblief ! A-a-a-a-a . . . . . . aaahh! Ouens! Maar ek dag ek breek my. S-s-s-s . . . hoe lyk dit met ‘n sweet? Huh? Ek sal dat niet doet! Kyk nou weer vir Hentie Tor! Kom nou julle, bly asseblief stil, né? A-a-g, stories man, laat ek jou sé! Girls, vandag gaan sy ‘n ding sien!! Bladsy geborg deur - Roeléne Groenewald

GAMMAT

1972 (vervolg)

Gammat het ‘n blou-oog en loop eendag so deur die straat. ‘n Ander gammat kom by hom en vra: “Wie’t vir jou daai blou-oog gagee?” Die eerste gammat sê toe: Niemand het hom vir my gegee nie, ek moes faait vir hom. E Roberts St VI

DIE SLANG

Die slang krul om die tak van die boom. Die spinnekop maak nes tussen die blomme. Die bye soem – soem om my kop. Ons vang die skoen-lappers. Marius Maree Sub B

DIE VOËLTJIE

Die voëltjie sit in die boom. Die blom is mooi. Die bye steek seer. Sannie vang ‘n skoen-lapper. Willa Vorster Sub B

MY POP

My pop se naam is Rooikappie. My pop het ‘n rooi rokkie. My ma maak vir my pop klere. My ma het met my verjaarsdag vir my ‘n pop gegee. My pop het haar eie bedjie waarin sy slaap. My pop het ‘n kombers. Ek is lief vir my pop. Ek neem my pop saam as ek gaan kuier. Chris-Marie Delport St 1

ONS PLAAS

Ons plaas se naam is Erin. Ons het ‘n baie groot stoor. Ons het twaalf trekkers en ons is amper klaar geoes. Dan ploeg ek weer. Maar ongelukkig moet ons nog so vyfhonderd morge oes. Ons oesters oes tog so stadig. Dit is lekker op ons plaas. Jannie Pieterse St 1

ONS PLAAS

Ons was vir drie dae na ons plaas toe. Dit was lekker daar. Ek en my maatjie het vir ons rekkers gemaak. Ons het voëltjies gaan skiet. Ons het op die mielies gespeel. Ons het een keer in ons boomhuisie geëet. Ons het wilde eende gaan skiet by die rivier. My pa het met die haelgeweer geskiet en ons het met die .22 geskiet. Jannie Pretorius St 1

MY KAT

Ek het ‘n katjie. Haar naam is Ogies. Ogies is ‘n baie soet katjie. Die hond en die kat het my al baie laat lag. Toe ek een oggend opstaan, sien ek dat die hond die kat jaag. Die kat gee net ‘n paar draaie en dan is sy weg. Maar wag, dink die hond, ek gaan probeer boomklim. Hy probeer dit, maar daar val hy af. Ezilde Conradie St 1

BLOU MAANDAG

Dit is al klaar sewe-uur en half agt moet ek by die skool wees. Waar is my rok tog? Dit is nêrens nie, nie in die kas nie, nie in die wasgoedmandjie nie, nêrens! Miskien is dit in my laai, maar wie sal nou so mal wees om dit daarin te sit? Sowaar, hier lê die besigheid in my laai. Genugtig, waar is my kouse en skoene? Wag, ek sal in die kombuis gaan kyk. Nee, ook nie hier nie. “Rebekka, waar is die kous en die skoen van jou nooi?” “Nee my miesies, die kous en die skoen, eke het hom nie gesien nie.” Wag, ek sal maar eers gaan eet en was. Dit is sowaar al kwart –oor-sewe. Liewe tyd, hier lê my kouse en skoene onder die tafel. Nou moet ek gou eet. Uiteindelik het ek alles behalwe my boeksak. Die duiwelse bediende het sowaar my boeksak agter die klerekas neergesit. Ek moet nou hardloop om by die skool te kom. Onthou nou Hanlie Roux, jy staan môre met jou regte voet op! Hanlie Roux St 3

EK WENS EK WAS ‘N GROOTMENS GEWEES.

Dan hoef ek nie gestuur te word nie. Ek sal kan motor bestuur en dan trou ek. Dan hoef ek nie meer skool te gaan en te leer nie. Ai, dit sal lekker wees. Dan sal julle sien hoe ek my kinders stuur! Dan kan e kook pyprook en saam met die grootmense gesels. Ek sal dan ook my kinder suit die geselskap jaag en pakslae uitdeel. En op my oudag sit e kook soos Oupa in ‘n stoel en drink net koffie. Dan pas kleinkinders my op. Ai, dis ‘n lekker lewe! Sarel Bornman, St3 65

Bladsy geborg deur - Jan en Babs Blignaut

1973 Personeel & Matriekklas LOLLIE

DIE VAAL MEERKAT

Die vaal meerkat is ‘n baie taai en stout dier. In die somer as my pa mielies plant en die mielies is amper op, dan gaan die vaal meerkat en hy grawe in die grond tot hy mielies kry. Nou wil ek vertel van die meerkatjag. Saterdag middag ry ek en my pa met die .22 die veld in, op soek na meerkatte. My pa het gesê al die meerkatte moet dood, want dit is hulle wat hondsdolheid versprei. Skielik is daar twee meerkatte vlak voor ons. My pa keer hulle met die bakkie aan dat hulle nie by die gate kom nie. Ek het vier meerkatte geskiet. Een meerkat het in die gat in gevlug. Hansie de Jager St 3

Lollie is my hond se naam. Jacques het dertig katjies. Jacques wens hy het ‘n hans-lam. Jacques le Grange Sub B

PAPPA SE PERD

Pappa se perd se naam is Skaapvel. Loffie het twaalf rand vir sy vark gekry. Die kalf is stout. Loffie Malherbe Sub B

MY SPEELGOED

Ek het baie speelgoed. Ek hou daarvan om met my speelgoed te speel. Ek het ‘n ingenieurstel. Ai ek hou to so baie daarvan om met my ingenieurstel te speel. Ek het ‘n trommeltjie waar-in ek my speelgoed pak. My ma het vir my ‘n wit kas gekoop om my speelgoed in te bêre. Pieter Roux St 1

HOE EK ‘n DIEF AANGEKEER HET

Dit was ‘n groot dag in my lewe toe ek die dief aangekeer het. Dit was in Fichardts. Ons koop eers al ons benodigdhede. Ewe skielik hoor ons net ‘n gegil toe is dit ‘n rower wat ‘n tannie se handsak gegryp het. Ek het gesien wat gebeur het. Toe hy verby my hardloop het ek hom gepootjie. Maar hy het gou gemaak dat hy wegkom. Toe hy ‘n draai maak om die knopies- en kralekassie, sien jy net knopies en krale spat. Ek was egter op sy hake. Gelukkig het my ma vir my ‘n speelgoed-rewolwertjie gekoop. Ek dreig hom toe met die rewolwertjie. Hy het so groot geskrik toe hy die rewolwer sien, dat hy eintlik aan die bewe gegaan het Ek het hom sommer aan ‘n stoel vasgemaak en die polisie ontbied. Hulle het gou gekom en hom in die tronk gestop. Ek was baie trots toe my foto met die opskrif “dapper dogter keer dief aan” in die koerant verskyn. Rikie Pieterse St 3

MY SPEELGOED

Ek het ‘n fiets. Ek ry elke dag op my fiets. Ek ry baie vinnig op my fiets. Ek het ‘n kaskar. Ek stoot my sussie op my kaskar. Ek het ‘n vliegtuig. Ek speel in die aand met my vliegtuig. My vliegtuig maak liggies. Nico de Kock St 1

BESTE CHRIS-MARIE

Ek is so bly dat die naweek voorlê, maar ek is bang vir die rapporte. My broek bewe so. Ek sweer ek het afgekom. Ek wonder hoeveel sal ek hê. Ek is so bang vir die uitslag. Jou maat Poppie Poppie de Wet St 2 Bladsy geborg deur - Rina Bornman

1973 (vervolg) OUR BABY

I have a dear baby sister. She is six months old. Her name is Rosy. She has two teeth, brown hair, blue eyes and rosy cheeks. Rosy lies in her pram most of the day, kicks with her legs, makes funny noises and bites het toes. When I bend down to kiss her, she pulls my hair. Rosy drinks milk fom a bottle. In the evening she has her bath. At night, she sleeps in her cot next to mother’s bed. We all love her. Petro Roberts St 3

VLIEGDUIWE

Die vliegduif-vlieëry is ‘n interessante stokperdjie en word al meer beoefen. Jaarliks neem daar duisende duiwe aan wedvlugte deel. Die duiweboer moet sy duiwe die hele jaar goed versorg Voordat die vliegseisoen begin, moet hy sy duiwe gereeld uitneem vir oefening, sodat hulle die pad na hul hokke kan vind. Daar word angstig gewag vir die duiwe as hulle uit is vir ‘n vlug. Sodra die eerste duiwe kom, word hulle haastig geklok. Dit is goed om te weet dat die duiwe in ons land meer werd is as die Afrikanerbeesstoet. Ben de Klerk St 4

DOG TERRIERS

These dogs were originally intended for hunting burrowing animals and pursuing them into their holes or dens. They have been used for hunting fox, badger and rabbit, but on the whole, terriers are regarded much more as household pets than working dogs. The fox terrier is typial of this group. Its origin is obscure, but the foxhound is probably one of its ancestors. Originally bred for fox-hunting, it is now an excellent ratter. The Airedale, the largest of the terriers, probably descended from the English working terrier. It is very much at home in and about water, perhaps because of the admixture of other hound blood. The bull terrier was originally a cross between a bulldog and a terrier and was a heavier, stronger animal than its modern descendant, which has a mixture of other breeds. Sandea de Wet St 4

Skoolreëls Moenie huiswerk doen nie, jy verniel jou pen Rook, jy ondersteun die maatskappy Moenie doen wat die onderwyser sê nie, dit hou hul arms fiks. Raas as julle klasse wissel, dit maak die onderwysers bang Moenie jou hare sny nie, jy mors die haarkapper se tyd Skryf lelik, dit kos nie veel inspanning nie en oefen die onderwysers se oë Moenie boeke oortrek nie, papier is skaars Gooi papiere rond, dit versier die speelterrein Staan met jou hande in jou sakke, jy moet jou broek ophou Moenie dat rokke driekwart van jou lyf bedek nie, jy mors materiaal Skryf jou naam op die banke, sodat jou kinders eendag met trots sê : “Hier het my ma gesit” Annelie Strauss St 5 Bladsy geborg deur - Davy en Corrie Bredenkamp

DIE DAG NA DIE MOOI REëNS

Dit is ‘n wonderlike, mooi dag. Dit het gereën! Die droogte is gebreek! Orals hoor ‘n mens die paddakoor en die pannetjies is vol water en die gras glinster as die son daarop skyn van al die reëndruppels wat in die blaarkelke vasgevang is. Die grond is nat en waar ‘n mens nie trekkers hoor nie, hoor jy paddas. Elke trekker is in die land, met ‘n ploeg aangehaak. Die blink ploegskare keer die rooi grond om tot mooi netjiese sooie. Sommige lande is egte te nat en kan nie bewerk word nie. Na die wonderlike reëns is ‘n dankdag vir reën uitgeroep. Die kerk was propvol en al die mense was opreg dankbaar vir die reën. Die dominee het ‘n kragtige preek gelewer. Twee weke later was die velde grasgroen en nog ‘n rukkie later was al die vee moddervet. Cassie Maree St 6

Sêgoed van die onnies Mnr van Niekerk :

Onthou dat ek vir jou ‘n telegram stuur om te sê dat die klok tien oor een lui

Mnr Steyn:

Vroeg ryp, vroeg vrot, vroeg wys, vroeg sot

Mnr Pretorius:

Jy sal my nie glo nie, maar dit is so

Mnr du Toit:

Bartina en Martie, julle trek my aandag af !

Mnr de Wet:

Moenie soos die hond se agterbeen staan nie

Mnr Toerien:

Twee x twee = vyf

Mnr Venter:

Land van Etopia, waar die gebraaide vark met mes en vurk rondloop!

Mnr van Vuure:

Kom nou kêrels, tokkel die hout aanmekaar

Mnr de Bruyn:

Liek, lak, liek, lak, looinks

Mnr Laubscher:

St 7, tel langpouse papiere op!

Mnr Serfontein:

Julle torring en torring aan my totdat ek jou deur jou eet en drink klap!

Mnr van der Nest:

Bring Coke en Meatpies!

Mev Pretorius:

41, 42, 46 en St 7 wen!

Mej Pienaar:

Sit regop, jy gaan ‘n boggel kry

Mev Möller:

Daardie geskree maak my siek, ons luister liewer na Bach se simfonie

Helena Pelser St 7

DEFINISIES Skool: Onderwyser: Skoliere: Bloumaandag: Naweke: Vakansie:

‘n Plek waarheen ouers hul kinders stuur sodat hulle ‘n rustige tyd Tuis kan hê Iemand wat heeldag staan en praat, maar niemand luister nie Onskuldige kindertjies wat deur die Departement van Onderwys skool toe gedryf word ‘n Dag wanneer skoliere toets hoe goed hulle kan jok Wanneer skoliere alles doen behalwe huiswerk ‘n Tyd wanneer die onderwysers hulleself repareer

Elize Goosen St 7

KOSHUISREëLS

Moenie by die deure ingaan nie, daar is vensters om deur te klim. Moenie ‘n beker saambring nie, jy kan sommer by die bek van die koffiekan drink. Moenie jou bed opmaak nie, daar is bediendes om dit te doen. Jy hoef nie te gaan studie nie, want jy kan mos vir jou maat in die klas vra. Moenie jou lig afskakel as die klok lui nie,daar is nuwe lampies om die oue te vervang. Moenie jou kos opeet nie, dalk kry ou Mieta niks. Dogters mag grimering aansit, dit versier die koshuislewe. Moenie jou gordyne toetrek nie, want anders kan die maanlig nie daar inskyn nie. Jy moet in die gange hardloop, dis oefening vir jou bene. Elaine Roberts St 7 68

Bladsy geborg deur - Niël en Alet Cronje

1974

Personeel & Matriekklas

1975

Graad 7 klas 69