Ο ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΔΙΟΥ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ

Γράφει ο:

ΔΡ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΟΥΠΗΣ

Παθολόγος - Διαβητολόγος Διευθυντής Παθολογικού τμήματος και υπεύθυνος Διαβητολογικού Ιατρείου, Ναυτικού Νοσοκομείου Ναυστάθμου Σαλαμίνας

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΞΗΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΚΩΣΗ

Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας. Μια από τις πιο δραματικές επιπλοκές του, αποτελεί το λεγόμενο «διαβητικό πόδι», διότι επηρεάζει τόσο τον ασθενή, επιβαρύνοντας σημαντικότατα την ποιότητα ζωής του, όσο και τα κρατικά Συστήματα Υγείας παγκοσμίως, καθώς αυξάνει κατακόρυφα το κόστος υγειονομικής περίθαλψης για τη φροντίδα των εν λόγω ασθενών.

Ως «διαβητικό πόδι» ορίζουμε τη νευροπαθητική ή νευροϊσχαιμική εξέλκωση του ποδιού ασθενούς με σακχαρώδη διαβήτη, ως συνέπεια διαβητικής συμμετρικής περιφερικής νευροπάθειας ή περιφερικής αρτηριακής νόσου ή συχνότερα, συνδυασμού και των δύο. Συνεπεία αυτού, αρκετά συχνά ο ασθενής οδηγείται σε κάποιας εκτάσεως ακρωτηριασμό του άκρου ποδός.

Η αρχή της βλάβης ξεκινάει με την ανάπτυξη νευροπάθειας στα κάτω άκρα, ατόμων με διαβήτη, με συνέπεια τη διαταραχή στην αισθητικότητα και την αντίληψη του πόνου στα πέλματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, ο ασθενής να υφίσταται μικροτραυματισμούς, οι οποίοι λόγω της έλλειψης του πόνου δε γίνονται αντιληπτοί και για το λόγο αυτό δεν τυγχάνουν της αντίστοιχης φροντίδας. Επιπλέον, η διαβητική νευροπάθεια συμβάλλει στη δημιουργία υπερκερατώσεων στα σημεία αυξημένων πιέσεων του πέλματος, οι οποίες αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία έλκους. Ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή είναι αυτή των κεφαλών των μεταταρσίων, οι οποίες λόγω ατροφίας των μεσοστέων μυών και πτώση του προσθίου ποδός, υφίστανται ιδιαίτερα αυξημένες πιέσεις από το βάρος του σώματος.

Στη δημιουργία των υπερκερατώσεων αυτών, σημαντικό ρόλo διαδραματίζει η νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που κατά κανόνα συνυπάρχει με την περιφερική νευροπάθεια και η οποία έχει ως αποτέλεσμα την πλημμελή ενυδάτωση του ποδιού - λόγω δυσλειτουργίας των ιδρωτοποιών αδένων - και την εμφάνιση εντονότατης ξηροδερμίας και προδιάθεσης για σχάσεις και έλκη στο δέρμα. Αυτές οι σχάσεις στο δέρμα συχνά γίνονται πύλες εισόδου για βακτήρια, τα οποία προκαλούν τοπική λοίμωξη, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί

καταλλήλως δύναται να οδηγήσει μέχρι και σε συμμετοχή του οστού στη φλεγμονή με ιδιαίτερα δυσμενή έκβαση.

Σε περίπτωση που συνυπάρχει επιπλέον και αρτηριακή νόσος των κάτω άκρων το πρόβλημα γίνεται πιο σοβαρό. Η επούλωση πιθανού έλκους γίνεται ιδιαιτέρως δύσκολη και πάντοτε βέβαια, όσο υπάρχει ανοιχτό έλκος εγκυμονεί ο κίνδυνος σοβαρής λοίμωξης, που μπορεί να οδηγήσει τελικά σε ακρωτηριασμό.

Η διάγνωση της περιφερικής διαβητικής νευροπάθειας και ο εντοπισμός του «ποδιού σε κίνδυνο» είναι κάτι που μπορεί να γίνει από τον ιατρό με την κλινική εξέταση και τη χρήση κατάλληλου ιατρικού εξοπλισμού. Για το λόγο αυτό, ο ασθενής θα πρέπει να «απαιτεί» από τον ιατρό του να τον εξετάζει τακτικά στα κάτω άκρα, για την πιθανότητα ανάπτυξης περιφερικής νευροπάθειας ή και περιφερικής αρτηριακής νόσου.

Όταν ένας ασθενής αποδειχθεί κλινικά πως έχει πόδι σε κίνδυνο για εξέλκωση, είναι απαραίτητο να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα φροντίδας για τα πόδια του σε καθημερινή βάση.

Συγκεκριμένες ενέργειες για τη φροντίδα των άκρων ποδών:

Καθημερινή καθαριότητα στα κάτω άκρα με νερό και σαπούνι, ακολουθούμενο από σχολαστικό στέγνωμα, ιδιαίτερα ανάμεσα στα δάκτυλα. Προσοχή στο κόψιμο των ονύχων.

Τακτικός έλεγχος του πέλματος είτε από τον ίδιο είτε από άτομο του κοντινού του περιβάλλοντος. Ο έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει τον έλεγχο για πρηξίματα, ερυθρότητα, αυξημένη θερμοκρασία και παρουσία πληγών στο πέλμα. Επιπλέον, ο έλεγχος των άκρων θα πρέπει να περιλαμβάνει τον εντοπισμό τόσο πιθανών υπερκερατώσεων όσο και της πιθανής παρουσίας ξηρότητας του δέρματος. Σε περίπτωση που εντοπιστούν υπερκερατώσεις ή ξηρότητα στο πέλμα θα πρέπει να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός. Ήπιες υπερκερατώσεις είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν από τον ίδιο τον ασθενή με τη χρήση ελαφρόπετρας και ενυδατικής κρέμας. Η καθημερινή χρήση ενυδατικής κρέμας με απολεπιστικές ιδιότητες θα μπορούσε να βοηθήσει, επίσης, στην πρόληψη εμφάνισης ξηρότητας των ποδιών, προλαμβάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο πιθανή εξέλκωση αλλά και επιμόλυνση, με έναν ιδιαίτερα απλό τρόπο.

Τα άτομα με διαβήτη και περιφερική διαβητική νευροπάθεια θα πρέπει, επίσης, να αποφεύγουν τα στενά παπούτσια, θα πρέπει να χρησιμοποιούν κάλτσες χωρίς ραφές και να αποφεύγουν να βαδίζουν χωρίς υποδήματα. Επιπλέον, τα παπούτσια πριν φορεθούν θα πρέπει να ελέγχονται για την πιθανότητα ύπαρξης ξένων σωμάτων εντός αυτών.

Συμπερασματικά, λοιπόν, ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ακρωτηριασμό των κάτω άκρων, λόγω της περιφερικής αρτηριακής νόσου αλλά και της περιφερικής νευροπάθειας, που δύναται να προκαλέσει. Παρόλα αυτά όμως, τόσο η αναγνώριση από τον ιατρό του «ποδιού σε κίνδυνο», όπως επίσης και η λήψη των κατάλληλων μέτρων αποφυγής της εξέλκωσης, η σχολαστική φροντίδα και ενυδάτωση των ποδιών, αλλά και η εξειδικευμένη και έγκαιρη αντιμετώπιση μιας πιθανής εξέλκωσης, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην αποφυγή των ακρωτηριασμών και τη διαφύλαξη της ποιότητας ζωής των ατόμων με διαβήτη.

Από τη Ν ε κταρ ία Καρακώστα

ΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΆΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΆΦΟΡΆ

#NursesMakeTheDifference

Οι νοσηλευτές κάνουν τη διαφορά και αυτό το είδαμε και στην πανδημία. Ήταν οι ήρωες της πρώτης γραμμής με τις πράσινες μπλούζες, αυτοί που στάθηκαν δίπλα σε εκείνους που πάλευαν με τον κορωνοϊό, αλλά κι εκείνους που έφυγαν τελικά νικημένοι από τη νέα, άγνωστη νόσο.

Ο ρόλος των νοσηλευτών στην υποστήριξη των ατόμων με διαβήτη είναι καθοριστικός. Τα άτομα με διαβήτη βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωπα με πολλές και διαφορετικές προκλήσεις και χρειάζονται ενημέρωση, ενδυνάμωση και εκπαίδευση για να μπορέσουν να τις διαχειριστούν και να αποφύγουν τις επιπλοκές του.

Καθώς ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη αυξάνει, ο ρόλος των νοσηλευτών είναι καθοριστικός και στην πρόληψη της νόσου, μέσω της διαχείρισης και του περιορισμού των σχετικών παραγόντων κινδύνου.

Στόχος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF) που αφιέρωσε τη φετινή παγκόσμια ημέρα στους νοσηλευτές, είναι η ευαισθητοποίησή τους, ώστε περισσότεροι να εκπαιδευτούν στο διαβήτη και να μπορέσουν να κάνουν τη διαφορά στη ζωή των ασθενών.

Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα, η IDF διοργανώνει, εντός του Οκτωβρίου, ένα on-line μάθημα για να βοηθήσει τους νοσηλευτές να αξιολογήσουν τις γνώσεις τους για τη νόσο και να μάθουν περισσότερα για αυτήν.

* Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη καθιερώθηκε το 1991 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος διείδε την αναδυόμενη "επιδημία" του διαβήτη και την απειλή που θέτει στην παγκόσμια υγεία. Η επιλογή της 14ης Νοεμβρίου δεν είναι τυχαία, καθώς είναι η γενέθλια ημέρα του Sir Frederick Banting που το 1922 ανακάλυψε την ινσουλίνη με τον Charles Bost.