6 minute read
ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΔΡ. ΕΥΓΕΝΙΑ ΒΛΑΧΟΥ
Καθηγήτρια Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Επιστημονικά Υπεύθυνη της Ειδίκευσης «Εκπαίδευση και Φροντίδα στο Διαβήτη» του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Διαχείριση Χρόνιων Νοσημάτων», Πρόεδρος Επιστημονικού Τομέα «Ενδοκρινολογική και Διαβητολογική Νοσηλευτική» της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδας (ΕΝΕ), Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Foundation of European Nurses in Diabetes (FEND)
Advertisement
Τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη, αντιμετωπίζουν καθημερινά ποικίλες προκλήσεις σχετικά με τη διαχείριση της ασθένειάς τους. Ο εξειδικευμένος στο διαβήτη νοσηλευτής, είναι ο νοσηλευτής που διαθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση και τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να παρακινήσει, να εκπαιδεύσει και γενικότερα να βοηθήσει το άτομο με διαβήτη στη διαχείριση της νόσου του.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί μια από τις πιο συχνές χρόνιες νόσους παγκοσμίως, ενώ μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για το Διαβήτη (International Diabetes Federation, IDF), ο επιπολασμός του ΣΔ στην Ελλάδα το 2014, εκτιμήθηκε στο 7,04% (IDF, 2014). Σύμφωνα με την μελέτη ATTICA, ο αριθμός των ατόμων με ΣΔ στην Ελλάδα αυξάνει με ταχείς ρυθμούς, ενώ υπολογίζεται να πάσχει αυτή τη στιγμή το 8% του συνολικού πληθυσμού (περίπου 900.000). Το 2012, ο ΣΔ ευθυνόταν για περίπου 1,5 εκατομμύριο θανάτους, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO).
Τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη, αντιμετωπίζουν καθημερινά ποικίλες προκλήσεις σχετικά με τη διαχείριση της ασθένειάς τους και μάλιστα αυτές οι προκλήσεις είναι ουσιαστικές. Προκλήσεις, όπως η αντιμετώπιση του διαβήτη σε συνεχή βάση, η λήψη μεγάλου αριθμού αποφάσεων για την προσέγγιση των γλυκαιμικών στόχων, η ινσουλινοθεραπεία που μπορεί να επηρεάσει
Τα άτοµα που ζουν µε διαβήτη χρειάζονται υποστήριξη για να κατανοήσουν την κατάστασή τους και πώς να ζουν µε αυτόν.
Εµπλουτίστε τις γνώσεις σας για το διαβήτη στο: www.worlddiabetesday.org/nurses #NursesMakeTheDifference Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη
14 Νοεμβρίου
την ποιότητα ζωής (είτε θετικά, με τη μείωση των συμπτωμάτων της υπεργλυκαιμίας είτε αρνητικά με την αύξηση της υπογλυκαιμίας), η προσαρμογή του ατόμου στην κανονικότητα σε προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο, η επαγγελματική ανέλιξη και σταδιοδρομία, η συναισθηματική και ψυχική καταπόνηση (απογοήτευση, άρνηση, θυμός, φόβος, αποτυχίες, επιπλοκές, κ.λπ.) που προκαλείται από τη συνεχή ενασχόληση με τη νόσο.
Η χρονιότητα της νόσου αποτελεί έναν από τους κυριότερους επιβαρυντικούς παράγοντες, δεδομένου ότι συχνά καταβάλλει το άτομο, μειώνει τις ψυχικές αντοχές του με αποτέλεσμα να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του, αλλά και στη συμμόρφωσή του στη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής.
Ο φόβος των δυνητικών επιπλοκών της νόσου, ο φόβος του θανάτου, αλλά και η τροποποίηση δυσλειτουργικών συμπεριφορών στην καθημερινότητα, επηρεάζουν τη ζωή του ατόμου με διαβήτη με συχνά επακόλουθα το άγχος, την κατάθλιψη, τις συναισθηματικές και διατροφικές διαταραχές.
Ο διαβήτης είναι μια πολύπλοκη χρόνια νόσος και για το λόγο αυτό επαγγελματίες υγείας από διαφορετικές ειδικότητες κρίνεται αναγκαίο να συνεργαστούν για την αποτελεσματική φροντίδα του ατόμου με διαβήτη. Ο εξειδικευμένος νοσηλευτής στο διαβήτη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ομάδας αυτής.
Ο ΕΝΔ είναι ο νοσηλευτής που διαθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση και τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να παρακινήσει, να εκπαιδεύσει και γενικότερα να βοηθήσει το άτομο στη διαχείριση της φροντίδας του.
Αποτελεί έναν άρτια εκπαιδευμένο επαγγελματία υγείας, ο οποίος έχει τις γνώσεις και δεξιότητες να διαχειριστεί όλους τους τύπους διαβήτη (τύπου 1, τύπου 2, LADA, MODY, διαβήτη κύησης, φαρμακευτικά επαγόμενο διαβήτη, τύπου 3, κ.λπ.) τόσο στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες, καθώς και όλες τις συννοσηρότητες που συνοδεύουν το άτομο με διαβήτη (υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα, νεφροπάθειες, διαβητικό πόδι κ.λπ.). Η πρόληψη των επιπλοκών της νόσου αποτελεί το κυριότερο μέλημα του ΕΝΔ, ώστε να επιτευχθεί η όσο το δυνατόν υψηλότερη ποιότητα ζωής του ατόμου με διαβήτη.
Ο ΕΝΔ εκπαιδεύει τα άτομα με ΣΔ και τις οικογένειές τους με γνώμονα τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, αλλά και τις προσαρμοσμένες στον ελληνικό πληθυσμό επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας. Σε συνεργασία με τον ασθενή, ο ΕΝΔ οργανώνει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες του, σε συνδυασμό με τις επιθυμίες του, τις δυνατότητές του και την καθημερινότητά του.
Η εκπαίδευση του ατόμου με ΣΔ κρίνεται ως υψίστης σημασίας, καθώς μέσω αυτής, ο ασθενής μαθαίνει τα πάντα γύρω από το διαβήτη, κυρίως όμως μαθαίνει να διαχειρίζεται ο ίδιος αποτελεσματικά τη νόσο και να λαμβάνει αποφάσεις στην καθημερινή του ζωή. Η ενθάρρυνση του ασθενούς για ενεργό συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στη θεραπεία του, αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο ΕΝΔ.
Ο καλά εκπαιδευμένος ΕΝΔ βοηθά το άτομο να ανακαλύπτει το ίδιο λύσεις για τη διαχείριση των συμπτωμάτων ή την αντιμετώπιση της νόσου, όπως επίσης και για
άλλα προβλήματα ίσως πρακτικότερης φύσης που προκύπτουν από αυτή. Άλλωστε, η επιτυχία της εκπαίδευσης είναι η σταδιακή ανεξαρτητοποίηση του ασθενούς από τον εκπαιδευτή του. Οι ασθενείς που συζητούν τους θεραπευτικούς στόχους με τους επαγγελματίες υγείας είναι περισσότερο πιθανό να αποδεχτούν τη νόσο, να κατανοήσουν τις θεραπευτικές επιλογές και να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους.
Επιπλέον, ο ΕΝΔ παρέχει συνεχή στήριξη στο άτομο με διαβήτη και τους οικείους του, ενώ αποτελεί το συνδετικό κρίκο με τους υπόλοιπους επαγγελματίες υγείας (ιατρούς και νοσηλευτές άλλων ειδικοτήτων, επισκέπτες υγείας, διατροφολόγους, ψυχολόγους, γυμναστές, κλπ.), ώστε ο ασθενής να λαμβάνει την καλύτερη δυνατή φροντίδα.
Η Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβήτη (IDF) αφιερώνει τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου 2020) στους νοσηλευτές, ως αναγνώριση της αξίας και του καταλυτικού τους ρόλου στην εκπαίδευση, πρόληψη, στην αντιμετώπιση και θεραπεία του ΣΔ, αλλά και στη φροντίδα των ατόμων με ΣΔ.
Εκπαίδευση
Η συμβολή του Εξειδικευμένου Νοσηλευτή ή αλλιώς Ειδικού Νοσηλευτή (ΕΝΔ) στον Διαβήτη (Diabetes Specialist Nurse) στην εκπαίδευση του ατόμου με ΣΔ, έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως και εξελίσσεται διαρκώς με ταχύτατους ρυθμούς, ακολουθώντας τα πρότυπα και τις κατευθυντήριες οδηγίες των διεθνών οργανισμών για το διαβήτη.
Στην ενίσχυση του θεσμού αυτού συνέβαλε το 1995, η δημιουργία Οργανισμού Νοσηλευτών Ευρώπης για το Διαβήτη (Foundation of European Nurses in Diabetes, FEND), έχοντας την αναγνώριση και την καθολική υποστήριξη μεγάλων οργανισμών, όπως του WHO (World Health Organization), της EASD (European Association for the Study of Diabetes), της DESG (Diabetes Education Study Group), του PCDE (Primary Care Diabetes Europe) και της EURADIA (European Research Area in Diabetes).
Παρότι ο θεσμός του ΕΝΔ είναι διαδεδομένος σε πολλές χώρες παγκοσμίως, εντούτοις, στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα παρατηρούνται δυσκολίες όσον αφορά στην ευρεία εφαρμογή του στην καθημερινή πρακτική.
Όμως, τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονη κινητικότητα στην κατεύθυνση εκπαίδευσης των νοσηλευτών στο ΣΔ, καθώς αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα παρέχονται μεταπτυχιακά προγράμματα από τα μεγαλύτερα τμήματα Νοσηλευτικής των πανεπιστημίων της χώρας (Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας).
Συμπερασματικά
Ο ΕΝΔ αποτελεί αναπόσπαστο μέλος της διεπιστημονικής διαβητολογικής ομάδας για την αντιμετώπιση του ΣΔ, ενώ συνεισφέρει σημαντικά τόσο σε επίπεδο πρόληψης των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιπλοκών, όσο και σε επίπεδο ενίσχυσης του βαθμού αυτοφροντίδας των ατόμων με ΣΔ, καθώς αναδεικνύει το ίδιο άτομο ως υπεύθυνο της φροντίδας του και το ενθαρρύνει στην ενεργό συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στη θεραπεία του.
Τέλος, η καθιέρωση του Εξειδικευμένου Νοσηλευτή στο Διαβήτη (Diabetes Specialist Nurse) κρίνεται αναγκαία από την Πολιτεία στην Ελλάδα, ακολουθώντας τα διεθνή πρότυπα και στρατηγικές.
