วิทยาศาสตร์ในโลกกว้าง ต้นไม้เปลือกลอก ... เรือ่ งราวจากต้นไม้ใหญ่ ต้ นไม้ต้นนี้ทาไมมีลกั ษณะประหลาดเช่นนี้ ต้ องมีใครไป แกล้งทาอะไรไว้แน่ ๆ เลย เปลือกถึงได้เปิ ดออกจากลาต้น หรือเป็ น ศิลปะสมัยใหม่กนั นะทีเ่ ปลือกไม้เหมือนถูกแกะสลักเป็ นลวดลายแปลกๆ เพือ่ นของฉันถามขึน้ หลังจากทีฉ่ นั ส่งภาพให้ชมความงามและความ ใหญ่โตของต้นไม้น้ ี อันทีจ่ ริงไม่มใี ครใจร้ายไปแกล้งทาอะไรต้นไม้ต้นนี้ หรอกครับ เปลือกของต้ นไม้ทเี่ หมือนถูกแกะสลักหรือลอกออกมา นัน้ เป็ น ส่ วนทีไ่ ม่มชี วี ติ แล้ว ก็เหมือนกับผิวหนังชัน้ นอกของเราที่ สามารถหลุดออกมาเป็ นขี้ไคลได้ แล้วมันมีกระบวนการอย่างไรล่ะ เพือ่ นของฉันสงสัยจะเป็ นเจ้าหนูจาไมมาเกิดถามฉันต่ อ ฉันเลยต้อง เรียบเรียงคาพู ดให้ไม่ยากนักเพราะมีศพั ท์ เฉพาะทางวิทยาศาสตร์ เกีย่ วข้องจานวนมากทีต่ ้ องการการอธิบาย โดยปรากฎการณ์ น้ ี เกิดจากการเจริญขัน้ ที่ 2 ซึง่ เป็ นการแบ่งเซลล์ของเนือ้ เยือ่ เจริญที่ เรียกว่า วาสคิวลาร์ แคมเบียม (Vascular cambium) ออก ทางด้านข้าง หลังจากทีผ่ ่านการเจริญขัน้ ที่ 1 ซึง่ เป็ นการเจริญที่ ส่วนใหญ่ทาให้ต้นไม้สูงขึน้ มาแล้ว วาสคิวลาร์ แคมเบียมจะอยู่ระหว่างเนือ้ เยือ้ ลาเลียงน้าและแร่ ธาตุ (Xylem) กับเนือ้ เยือ่ ลาเลียงอาหาร (Phloem) โดยมีการแบ่ง เซลล์ได้สองทิศทางคือ แบ่งเข้ามาด้านในกับแบ่งออกมาด้านนอก เมือ่ วาสคิวลาร์แคมเบียมแบ่งเซลล์ออกมาด้านนอกก็จะไปดันเนือ้ เยือ้ ลาเลียง อาหาร รวมถึงเนือ้ เยือ้ อืน่ ๆ ถูกเปิ ดให้ตายและสลายไปเรือ่ ยๆ จนเหลือเนือ้ เยือ่ พาเรงคิมา(Parenchyma tissue) จานวน 1 ถึง 2 แถว ซึง่ ต่อมาจะกลายเป็ นเนือ้ เยือ่ เจริญชนิด คอร์กแคมเบียม (Cork cambium) และแบ่งเซลล์เพิม่ จานวนขึน้ ซึง่ แบ่งเซลล์ได้สองทิศทางเช่นกัน โดยการแบ่ง เข้ามาด้ านในจะแบ่งได้ ช้ากว่ าการแบ่งออกไปด้ านนอก ดังนัน้ เมือ่ แบ่ งเซลล์ออกมาทางด้ านนอกจะทาให้เซลล์เอพิเ ดอร์ ม สิ (Epidermis) ซึง่ อยู่ชนั้ นอกสุ ดถูกเบียดและตายไปกลายเป็ นเนือ้ เยือ่ คอร์ ก ซึง่ ส่วนของเปลือกไม้ทเี่ ราเห็นก็คอื ส่วนทีอ่ ยู่ถดั จากวาสคิวลาร์ แคมเบียมออกมาซึง่ ประกอบด้วย โฟมเอ็มขัน้ ทีส่ อง คอร์ แคมเบียม และคอร์ ก พืชบางชนิดมีส่วนของคอร์ กหนามากสามารถลอกได้เป็ น แผ่น ๆ จนภายในกลวง สามารถนาใช้เป็ นฉนวนกันความร้อนหรือทาจุกขวด ทีนไี่ ม่ต้องสงสัยแล้วนะครับว่าใครจะมารังแกต้นไม้ได้ นอกจาก ความชราภาพตามกาลเวลานัน่ เองครับ
เรื่องโดย ดร.ศศิเทพ ปิ ติพรเทพิน ภาควิชาการศึกษา สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์