ที่ปรึกษา คณบดีคณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (ศาสตราจารย ดร.วิเชียร มากตุน) บรรณาธิการ ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมเกียรติ พรพิสทุ ธิมาศ บรรณาธิการจัดการ อาจารย ดร.สุรศักดิ์ ละลอกน้ํา กองบรรณาธิการ ศาสตราจารย ดร.วรรณทิพา รอดแรงคา รองศาสตราจารย ดร.อรินทิพย ธรรมชัยพิเนต รองศาสตราจารยธวัช ดอนสกุล รองศาสตราจารยพเยาว ยินดีสุข รองศาสตราจารยอรพินท เจียระพงษ ผูชวยศาสตราจารย ดร.ขวัญจิต เหมะวิบูลย ผูชวยศาสตราจารย ดร.เชาวรีย อรรถลังรอง ผูชวยศาสตราจารย ดร.ทัศนียา ร. นพรัตนแจมจํารัส ผูชวยศาสตราจารย ดร.ประภากร ธาราฉาย ผูชวยศาสตราจารย ดร.เฟองลดา วีระสัย ผูชวยศาสตราจารย ดร.อภิเดช แสงดี ผูชวยศาสตราจารยสุภาภรณ ศิริโสภณา ผูชวยศาสตราจารยสายสุณีย ลิ้มชูวงศ อาจารย ดร.กานตตะรัตน วุฒิเสลา อาจารย ดร.ขวัญ เพียซาย อาจารย ดร.จันทิมา ปยะพงษ อาจารย ดร.ณัฏฐ ดิษเจริญ อาจารย ดร.ธีรวัฒนา ภาระมาตย อาจารย ดร.ปยรัตน ดรบัณฑิต อาจารย ดร.พิชาภัค สมยูรทรัพย อาจารย ดร.เยาวนิตย ธาราฉาย อาจารย ดร.วุฒินันท รักษาจิตร
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยนเรศวร มหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยแมโจ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยบูรพา มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยแมโจ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร ค
อาจารย ดร.ศักดิ์ศรี สุภาษร อาจารย ดร.ศิรินันท แกนทอง อาจารย ดร.สุภาพร พรไตร อาจารย ดร.เสาวรัตน จันทะโร อาจารย ดร.อนิษฐาน ศรีนวล อาจารย ดร.อโนชา หมั่นภักดี อาจารยสถาพร วรรณธนวิจารณ คุณวรรณวิมล เมฆบุญสงลาภ ดร.สมบัติ คงวิทยา Dr. Bin Hong
Dr. Vandna Rai
ฝายศิลปและภาพ นายสัญญา พาลุน ฝายจัดการและเลขานุการ นางชลรดา สารทสมัย
ง
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ ศูนยเครื่องมือวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี แหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย กรมวิทยาศาสตรบริการ กระทรวงวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี China Institute of Medical Biotechnology, Chinese Academy of Medical Sciences and Peking Union Medical College, Taintanxili #1, Beijing 100050, China National Research Centre on Plant Biotechnology, Indian Agriculture Research Institute, New Delhi 110012, India
สารบัญ วารสารหนวยวิจัยวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และสิ่งแวดลอมเพื่อการเรียนรู ถอยแถลงบรรณาธิการ สารบัญ บทความวิจัย การศึกษาความสามารถดานสัดสวนของนิสิตระดับปริญญาตรี คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
หนา ก ช ซ 86
ขวัญ เพียซาย ภิญญาพันธ เพียซาย สุรศักดิ์ ละลอกน้ํา และสมเกียรติ พรพิสุทธิมาศ
การศึกษาโมเลกุลลารด็อกกิ้งของควิโนนรีดักเทส 2 เปนเอนไซมเปาหมายสําหรับ ยับยั้งมะเร็งเตานม
92
พรรณราย ศิยะพงษ สิริธร สโมสร และมะยูโซะ กูโน
การสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตร เรือ่ ง อาณาจักรสัตว ของนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการเรียนรูตามแนวทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู
99
อรวรรณ คูหเพ็ญแสง สุรเดช ศรีทา กฤษณา โภคพันธ ภาธร พงศไพจิตร กฤษณา ชินสิญจน และ ศศิเทพ ปติพรเทพิน
ความพึงพอใจและความคิดเห็นตอโปรแกรม Designing4Learning+Portfolio ของ นักศึกษาที่มีเพศและความสามารถในการเรียนวิชาเคมีแตกตางกัน
108
กานตตะรัตน วุฒิเสลา
แนวทางในการจัดการเรียนรูในหองปฏิบัติการวิทยาศาสตรโดยใชเทคโนโลยีเสมือนจริง
117
สมศักดิ์ เตชะโกสิต และณมน จีรังสุวรรณ
ประสิทธิภาพการยับยั้งแบคทีเรียกอโรคทางเดินอาหารโดยแบคทีเรียกรดแลกทิกจาก ลูกแปงขาวหมาก
124
อรุณ ชาญชัยเชาววิวัฒน และ อัฐวิทย อุเทนสุต
ผลการจัดการเรียนรูแบบโมเดลซิปปาเรื่อง ทรัพยากรธรณี (หิน) ที่มีตอ ผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนและความพึงพอใจในการเรียนวิทยาศาสตร ของนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษา ปที่ 2
132
สุรเชษฐ หิรัญสถิตย
ผลการฝกอบรมระยะสัน้ ตอมโนมติทางวิทยาศาสตรของครูวิทยาศาสตรระดับประถมศึกษาที่สอนไมตรงวุฒิ พัดตาวัน นาใจแกว
ซ
143
รูปแบบโพรงอากาศของกระดูกสันหลังไดโนเสารซอโรพอดชนิดใหม หมวดหินเสาขัว จากแหลงไดโนเสารภูกุมขาว จังหวัดกาฬสินธุ
157
สิริภัทร กายแกว สุรเวช สุธีธร และรัฐ สอนสุภาพ
บทความวิชาการ ความสําเร็จของการจัดโปรแกรมสิ่งแวดลอมศึกษา ในรูปแบบคายเยาวชนรักษน้ํา ทองถิ่นสําหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
165
สุรศักดิ์ ละลอกน้ํา สุภาภรณ ศิริโสภณา สมเกียรติ พรพิสุทธิมาศ โพธิธรณ ครรชิตานุรักษ วิชิตพล มีแกว ชัยศาสตร คเชนทรสุวรรณ และ วันทนี ทาทอง
ดัชนีผูแตง
174
ฌ
J. Res. Unit Sci. Technol. Environ. Learning Vol. 4 No. 2 (2013)
การสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตร เรื่อง อาณาจักรสัตว ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการเรียนรูตามแนวทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู อรวรรณ คูหเพ็ญแสง1 สุรเดช ศรีทา1 กฤษณา โภคพันธ1 ภาธร พงศไพจิตร1 กฤษณา ชินสิญจน1 และศศิเทพ ปตพิ รเทพิน2* 1
โรงเรียนสาธิตแหงมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร ศูนยวิจัยและพัฒนาการศึกษา จตุจักร กรุงเทพฯ 10900 สาขาวิชาวิทยาศาสตรศึกษา ภาควิชาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร จตุจักร กรุงเทพฯ 10900 *E-mail: fedustp@ku.ac.th
2
รับบทความ: 30 เมษายน 2556 ยอมรับตีพิมพ: 24 กรกฎาคม 2556
บทคัดยอ การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อ 1) สงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตวของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู และ 2) เพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอการสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตว ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู กลุมที่ศึกษา คือ นักเรียนโรงเรียนสาธิตแหงหนึ่ง สังกัดสํานักงานการอุดมศึกษา จังหวัดกรุงเทพมหานคร จํานวน 5 กลุม แผนการเรียนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 รวมทั้งสิ้น 135 คน ในภาคปลาย ปการศึกษา 2555 เครื่องมือที่ใชในการวิจัย คือ 1) แผนการจัดการเรียนรูเรื่อง อาณาจักรสัตว ที่เนนการจัดกิจกรรมการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู 2) แบบวัด แนวคิดทางวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตว จํานวน 10 ขอ และ 3) อนุทินที่บันทึกสิ่งที่ไดเรียนรูจากการรวมกิจกรรม ผลการวิจัย พบวา 1) การวัดแนวคิดทางวิทยาศาสตร เรื่อง อาณาจักรสัตว ในชวงกอนเรียนไมมีนกั เรียนที่มีแนวคิดสอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตรทุกแนวคิด และพบวาหลังเรียนนักเรียนมีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดทางวิทยาศาสตรเพิ่มขึ้นทุกแนวคิด 2) ปจจัยที่มีผลตอ การสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตว ไดแก การนําตัวอยางสัตวหลากหลายชนิดมาใชในการจัดการเรียนรู การใช ของจริงของตัวอยาง รูปภาพ และวีดิทัศน มาประกอบการสอน การจัดกิจกรรมฐานหมุน และการใหนักเรียนวาดภาพประกอบการ อธิบาย คําสําคัญ: ทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู แนวคิดวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักรสัตว ปจจัยที่สงผลตอการจัดการเรียนรู
99
วารสารหนวยวิจัยวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และสิ่งแวดลอมเพื่อการเรียนรู ปที่ 4 ฉบับที่ 2 (2556)
Enhancing of the 10th Grade Students’ Scientific Conceptions of Animal Kingdom Using Variation Theory Orawan Kuhapensang1, Suradet Sritha1, Krissana Pokpun1, Partorn Phongpaijit1, Krissana Shinnasin1 and Sasithep Pitiporntapin2* 1
Kasetsart University Laboratory School Center for Educational Research and Development, Chatuchak, Bangkok 19000, Thailand 2 Division of Science Education, Department of Education, Faculty of Education, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok 19000, Thailand *E-mail: fedustp@ku.ac.th
Abstract The aims of this research were to 1) enhance the scientific conceptions of animal kingdom using variation theory of the tenth grade students, and 2) to study the factors affecting the enhancement of the scientific conceptions of animal kingdom using variation theory of the tenth grade students. The participants of this study were 135 students of the science and technology program in 10th grade in the second semester of academic year 2012 of a laboratory school under Office of the Higher Education Commission in Bangkok. The research tools were as follows: 1) the animal kingdom using variation theory of lesson plans; 2) the ten-item concept test for scientific conceptions of animal kingdom using variation theory; 3) the journals. The results of this research indicated that: 1) most of students had no understanding of scientific conception of animal kingdom before studying and the students had better understanding of all scientific conceptions of animal kingdom after studying; 2) the factors affecting the enhancement of the scientific conceptions of animal kingdom; for example, various kinds of animals, real teaching materials, photos, and video were used for learning, Also, the students were provided with activities and were allowed to draw pictures with captions. Keywords: Variation theory, Scientific conceptions of animal kingdom, Factors affecting the learning management บทนํา พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และ ที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่2) ไดกลาวถึง การจัดการศึกษาในภาพ รวมวา การจัดการศึกษาตองยึดหลักวาผูเรียนทุกคนมีความ สามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองได และถือวาผูเรียนมีความ สําคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาตองสงเสริมใหผูเรียน สามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ และเนน ใหสถานศึกษาดําเนินการจัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมใหสอดคลองกับความสนใจและความถนัดของผูเรียน (กระทรวงศึกษาธิการ, 2545) ซึ่งสอดคลองกับ ทิศนา แขมณี (2553) ที่กลาว ถึงหลักการจัดการศึกษาวา ควรคํานึงถึงความตองการทาง ธรรมชาติและประสบการณเดิมของผูเรียนเปนสําคัญ เพราะจะ 100
ชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดดี เชนเดียวกับพิมพันธ เดชะคุปต และพเยาว ยินดีสุข (2551) ที่กลาววา ผูสอนควรจัดการ เรียนรูใหสอดคลองกับความสนใจ ความสามารถ และความ หลากหลายของผูเรียนแตละคน และควรจัดกิจกรรมและมี เทคนิคการสอนที่หลากหลายใหเหมาะสมกับเนื้อหาและสภาพ ผูเรียน สําหรับงานวิจัยครั้งนี้ผูวิจัยเลือกศึกษาเนื้อหาเรื่อง อาณาจักรสัตว (Animal Kingdom) ซึ่งอยูในสาระที่ 1 สิ่งมีชีวิตกับการดํารงชีวิต มาตรฐาน ว 1.2 ของสาระการเรียนรู แกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร ตามหลักสูตร แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551)
J. Res. Unit Sci. Technol. Environ. Learning Vol. 4 No. 2 (2013) จากประสบการณในการจัดการเรียนรูวิชาชีววิทยา ระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 เกี่ยวกับการเรียนการสอนเรื่องอาณาจักรสัตว ในปที่ผาน ๆ มา พบวา นักเรียนสวนใหญมีความ สับสนในการจําแนกชนิดของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรสัตว และ ไมชอบเรียนเนื้อหาดังกลาว เพราะตองจดจํามากและสัตวบาง ชนิดที่เรียน ก็ไมเคยเห็นหรือรูจักมากอน สงผลใหนักเรียน เรียนรูดวยการทองจําและทําใหเกิดแนวคิดที่คลาดเคลื่อน (misconception) นอกจากนี้มีงานวิจัยหลายเรื่องรายงานวา นักเรียนสวนใหญมีแนวคิดที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับการจัด จําแนกประเภทสิ่งมีชีวิต เชน คิดวาหมึกเปนสัตวจําพวกปลา ไสเดือนดินเปนสัตวเลื้อยคลาน เตาเปนสัตวสะเทินน้ําสะเทิน บก นกเพนกวินเปนสัตวเลี้ยงลูกดวยน้ํานม (ศรวณีย ลาเต, 2553) ซึ่งสอดคลองกับ Cardak (2009) ที่สํารวจแนวคิดเกี่ยวกับ นกของนักศึกษาสาขาวิทยาศาสตร พบวา นักศึกษาจํานวน มากมีความเขาใจคลาดเคลื่อนวาคางคาวคือนกชนิดหนึ่ง และ นกเพนกวินเปนสัตวเลี้ยงลูกดวยน้ํานม จากขอมูลดังกลาว ผูวิจัยมีความเห็นวาแนวคิดคลาดเคลื่อนเปนปญหาที่เกิดขึ้น จริงและควรไดรับการแกไข ตามที่ ปฐมาภรณ พิมพทอง (2551 อางถึง West and Pine, 1985; Osborne and Wittrock, 1983) กลาววา การเกิดแนวคิดคลาดเคลื่อนจะเปนปญหา อุปสรรคสําคัญในการพัฒนาความเขาใจในแนวคิดทางวิทยาศาสตรที่เปนที่ยอมรับกันทางวิทยาศาสตร และเมื่อเกิดแนวคิด คลาดเคลื่อนขึ้นแลวก็ยากที่จะเปลี่ยนแปลงดวยการเรียนการ สอนโดยปกติที่ผูสอนไมไดคํานึงถึงแนวคิดเดิมของนักเรียน ที่มีมากอนเรียนในชั้นเรียน ซึ่งสอดคลองกับ Pang and Marton (2003) ที่กลาววาแนวคิดเกิดการเปลี่ยนแปลงได หากมีการ เปลี่ยนแปลงองคประกอบที่สําคัญในแนวคิดของปรากฏการณ นั้น ๆ ดังนั้นคณะผูวิจัยจึงมีความสนใจที่จะสงเสริมแนวคิดของ นักเรียน เรื่อง อาณาจักรสัตว ใหสอดคลองกับแนวคิดของ นักวิทยาศาสตรมากยิ่งขึ้น ในการจัดการเรียนการสอนที่เนนใหนักเรียนสราง ความเขาใจแนวคิดหลักที่ถูกตอง ในตางประเทศมีนักวิจัยทาง การศึกษาใหความสําคัญกับการจัดการเรียนรูตามทฤษฎี ความหลากหลายของการเรียนรู (variation theory) ซึ่งเปน ทฤษฎีที่มีรูปแบบในการจัดการเรียนรูที่เนนวิธีการเรียนรูที่ หลากหลายสอดคลองกับความแตกตางในการเรียนรูของผูเรียน เพื่อใหนักเรียนเขาใจแนวคิดหลัก และสามารถใชอธิบาย ปรากฏการณตาง ๆ ในสถานการณใหมดวยแนวคิดที่สอดคลอง กับแนวคิดวิทยาศาสตร โดยที่ Fraser et al. (2006), Linder,
Fraser and Pang (2006) และ Davies et al. (2008) กลาว ในแนวทางเดียวกันวา นักเรียนควรมีความเขาใจที่ถูกตองใน แนวคิดหลัก เพื่อที่จะสามารถนําความรูไปใชในสถานการณ ตาง ๆ ไดโดยผูสอนใชสถานการณเดิมแตเปลี่ยนตัวแปร หรือ ตัวอยาง ภายใตการจัดกิจกรรมการเรียนรูที่หลากหลาย จะชวย สงเสริมใหนักเรียนเขาใจแนวคิดไดถูกตอง ที่ผานมายังมีงานวิจัยที่เกี่ยวกับการสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักร สัตว หรือการนําทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรูมา ใชในการจัดการเรียนรูไมมากนัก ผูวิจัยจึงสนใจที่จะสงเสริม แนวคิดวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักรสัตวของนักเรียนดวยการ จัดการเรียนรูตามแนวทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู รวมถึงปจจัยที่เกิดขึ้นระหวางการจัดการเรียนรูตามทฤษฎี ความหลากหลายของการเรียนรูที่สงผลตอความเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักรสัตว วัตถุประสงคของการวิจัย 1. เพื่อสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักร สัตวของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการ เรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู 2. เพื่ อ ศึ ก ษาป จ จั ย ที่ มีผ ลต อ การส ง เสริ ม แนวคิ ด วิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตว ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู ขอบเขตของการวิจัย ดานเนื้อหาและเวลา เนื้อหาที่ศึกษาเปนแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักร สัตว 9 ไฟลัม ไดแก พอริเฟอรา ไนดาเรีย แพลทีเฮลมินทิส นีมาโทดา แอนเนลิดา อารโทรโพดา มอลลัสกา เอไคโนเดอรมาตา และคอรดาตา ของหนวยการเรียนรูเรื่อง ความ หลากหลายทางชีวภาพ สําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 ภาคปลาย ปการศึกษา 2555 ใชเวลาทั้งหมด 8 คาบ กลุมที่ศึกษา เปนนักเรียนโรงเรียนสาธิตแหงหนึ่ง สังกัดสํานักงานการอุดมศึกษา กรุงเทพฯ นวน 5 กลุมแผนการเรียนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ระดับชั้นมัธยมศึกษา ปที่ 4 รวมทั้งสิ้น 135 คน ในภาคปลาย ปการศึกษา 2555 นิยามศัพทเฉพาะ 1. การจัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลาย ของการเรียนรู หมายถึง การจัดกิจกรรมการเรียนรูดวยกระบวน101
วารสารหนวยวิจัยวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และสิ่งแวดลอมเพื่อการเรียนรู ปที่ 4 ฉบับที่ 2 (2556) การเรียนรูที่เนนนักเรียนเปนสําคัญ โดยใชเทคนิคการสอน ที่หลากหลายใหเหมาะสมกับเนื้อหา และศักยภาพของนักเรียน เพื่อใหนักเรียนมีความรูความเขาใจแนวคิดทางวิทยาศาสตร ที่ถูกตอง แลวสามารถนําความรูนั้นไปอธิบายปรากฏการณ ตาง ๆ ได แมจะมีการเปลี่ยนแปลงตัวอยาง หรือตัวแปรที่เกี่ยวของกับปรากฏการณนั้น ๆ ก็ตาม 2. พอริเฟอรา ไนดาเรีย แพลทีเฮลมินทิส นีมาโทดา แอนเนลิดา อารโทรโพดา มอลลัสกา เอไคโนเดอรมาตา และ คอรดาตา และสามารถยกตัวอยางสัตวในไฟลัมตาง ๆ ได 3. ปจจัยที่สงผลตอการจัดการเรียนรู หมายถึง สิ่งแวดลอมที่ชวยสงเสริม หรืออุปสรรคที่เกิดขึ้นแลวสงผลกระทบ ตอการจัดการเรียนรูเพื่อสรางความเขาใจแนวคิดทางวิทยาศาสตร ตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู ซึ่งสํารวจ ไดจากการวิเคราะหเนื้อหาในอนุทินของนักเรียน เครื่องมือที่ใชในการวิจัย คณะผูวิจัยไดวางแผนและสรางเครื่องมือขึ้นโดย ไดพัฒนาปรับปรุงจากการตรวจสอบความถูกตองของผูเชี่ยวชาญ แลวนําไปทดลองใช แลวนํามาปรับปรุงกอนนําไปใชจริง ประกอบดวย เครื่องมือ 3 ฉบับ ไดแก 1. เครื่องมือที่ใชในการจัดการเรียนรู คือ แผนการ จัดการเรียนรูเรื่องอาณาจักรสัตว ที่เนนการจัดกิจกรรมการ เรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู แบงเปน 3 ขั้นตอนสําคัญ ไดแก ขั้นที่ 1 ขั้นนํา เปนขั้นที่ครูกระตุน ความสนใจของนักเรียนดวยสถานการณหรือสื่อตาง ๆ รวมถึง ตรวจสอบความรูเดิมของนักเรียน ขั้นที่ 2 ขั้นกิจกรรมเปน การเรียนรูดวยวิธีการที่หลากหลายเพื่อใหนักเรียนเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร ขั้นที่ 3 ขั้นสรุปและประเมินผล เปนขั้นที่ครู ใชเทคนิคการถามคําถามเพื่อสรุปความรู แผนการจัดการเรียนรู ที่พัฒนาขึ้นมีทั้งสิ้น 6 แผน ใชเวลา 8 คาบ (คาบละ 50 นาที) 2. แบบวัดแนวคิดทางวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักร สัตว จํานวน 10 ขอ ในแตละขอประกอบดวยคําถามแบบอัตนัย และปรนัย ซึ่งมีเนื้อหาเกี่ยวกับลักษณะสําคัญของสัตว 9 ไฟลัม ไดแก พอริเฟอรา ไนดาเรีย แพลทีเฮลมินทิส นีมาโทดา แอนเนลิดา อารโทรโพดา มอลลัสกา เอไคโนเดอรมาตา และคอรดาตา 3. อนุทิน (journal) เปนการเขียนบันทึกสิ่งที่ได เรียนรูของนักเรียน หลังจากรวมกิจกรรมการเรียนรูจบในแตละ แผนการจัดการเรียนรู โดยใหนักเรียนเขียนแสดงความคิดเห็น ที่มีตอกิจกรรม สรุปประเด็นสําคัญที่นักเรียนไดเรียนรู รวมทั้ง ขอเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดกิจกรรม 102
วิธีดําเนินการวิจัย งานวิจัยครั้งนี้เปนการวิจัยโดยการทดลองกับกลุม ตัวอยางกลุมเดียว มีการทดสอบกอนและหลังการจัดการเรียนรู (one group pre-post test design) ผูวิจัยไดนําเสนอขอมูล ทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ โดยการวิเคราะหเนื้อหาที่มุงเนน การศึกษาขอมูลเกี่ยวกับแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักร สัตว และปจจัยที่สงผลตอความเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตรของ นักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 ดวยการจัดการเรียนรูตาม ทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู คณะวิจัยไดดําเนินการทดลองตามขั้นตอนดังนี้ 1. วัดแนวคิดกอนการจัดการเรียนรู (pre-test) โดย ใชแบบวัดแนวคิดทางวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักรสัตว จํานวน 10 ขอ 2. จัดการเรียนดวยแผนการจัดการเรียนรูตามทฤษฎี ความหลากหลายของการเรียนรูเรื่องอาณาจักรสัตว 3. นั กเรียนเขี ยนบั นทึ กอนุ ทินสงหลั งจากการจั ดการเรียนรูในแตละคาบ 4. วัดแนวคิดหลังการจัดการเรียนรู (post-test) โดย ใชแบบวัดแนวคิดทางวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักรสัตวฉบับ เดียวกับการวัดแนวคิดกอนเรียน การวิเคราะหขอมูล ในการวิเคราะหขอมูลจากแบบวัดแนวคิดเรื่องอาณาจักรสัตว ทั้งกอนและหลังการเรียนรู คณะผูวิจัยวิเคราะหขอมูล เชิงคุณภาพโดยการอาน ตีความ และจัดกลุม คําตอบของนักเรียนเปน 5 กลุม ตามแนวคิดของ Haidar (1997) ไดแก 1) กลุมแนวคิดวิทยาศาสตร หมายถึง กลุมคําตอบของนักเรียน ที่ตอบคําถามสอดคลองกับแนวคิดของนักวิทยาศาสตรทุก องคประกอบ 2) กลุมแนวคิดวิทยาศาสตรแบบไมสมบูรณ หมายถึง กลุมคําตอบของนักเรียนที่ตอบคําถามสอดคลองกับ แนวคิดวิทยาศาสตรอยางนอย 1 องคประกอบ 3) กลุมแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบางสวน หมายถึง กลุมคําตอบของนักเรียนที่ตอบคําถามสอดคลองกับแนวคิด วิทยาศาสตรอยางนอย 1 องคประกอบ และมีบางแนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตรดวย 4) กลุมแนวคิดคลาดเคลื่อน จากแนวคิดวิทยาศาสตร หมายถึง กลุมคําตอบของนักเรียน ที่ตอบคําถามไมสอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตรที่ปรากฏ ในคําถามนั้น ๆ และ 5) กลุมไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร หมายถึง กลุมคําตอบของนักเรียนที่ไมตอบคําถาม หรือเขียน คําตอบแบบทวนคําถาม ไมไดใชแนวคิดวิทยาศาสตรใด ๆ ใน
J. Res. Unit Sci. Technol. Environ. Learning Vol. 4 No. 2 (2013) การตอบคําถาม สําหรับอนุทิน คณะผูวิจัยอานและวิเคราะห เนื้อหา (content analysis) แลวจัดกลุมคําตอบของนักเรียน หลังจากจัดกลุมคําตอบของแตละแนวคิดแลว คณะ ผูวิจัยนําผลที่ไดใหผูเชี่ยวชาญดานเนื้อหาตรวจสอบความถูกตอง หากพบความคิดเห็นที่ไมตรงกัน ผูเชี่ยวชาญและคณะ ผูวิจัยจะรวมกันหาขอสรุป จากนั้นนําขอมูลการจัดกลุมคําตอบ มาวิเคราะหเชิงปริมาณโดยการหาคาความถี่ และรอยละ ผลการวิจัย การสงเสริมความเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตว และปจจัยที่สงผลตอความเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตรดวยการจัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลาย ของการเรียนรูของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 มีดังนี้ 1. ความเขาใจแนวคิดทางวิทยาศาสตรเรื่อง อาณาจักรสัตว 1.1 จากการวิเคราะหแบบวัดแนวคิดทางวิทยาศาสตรเรื่องอาณาจักรสัตว คณะผูวิจัยพบวา ในชวงกอนเรียน ไมมีนักเรียนที่มีแนวคิดสอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร ทุกแนวคิด และพบวาหลังเรียนนักเรียนมีแนวคิดที่สอดคลอง กับแนวคิดทางวิทยาศาสตรเพิ่มขึ้นทุกแนวคิด ซึ่งประกอบดวยแนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมทั้ง 9 ไฟลัมของอาณาจักร สัตว ไดแก พอริเฟอรา ไนดาเรีย แพลทีเฮลมินทิส นีมาโทดา แอนเนลิดา อารโทรโพดา มอลลัสกา เอไคโนเดอรมาตา และ คอรดาตา (ตาราง 1) โดยมีรายละเอียดของแตละแนวคิดดังนี้ แนวคิดเกี่ยวกับ สัตวในไฟลัมพอริเฟอรา พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 49 คน (รอยละ 36.29) ที่มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวง กอนเรียน มีนักเรียน 52 คน (รอยละ 36.52) มีแนวคิดวิทยาศาสตรแบบไมสมบูรณ โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้ ไมมีเนื้อเยื่อที่แทจริง เชน ฟองน้ํา” และชวงหลังเรียนมีนักเรียน 62 คน (รอยละ 45.93) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบางสวน โดยตอบคําถามวา “สัตวใน ไฟลัมนี้ไมมีเนื้อเยื่อที่แทจริง มีสมมาตรรัศมี ตัวอยางเชน ฟองน้ําแกว ฟองน้ําหินปูน ฟองน้ําโปรตีน” และไมพบนักเรียน ในชวงหลังเรียนที่มีแนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตร แตพบนักเรียนเพียง 1 คน (รอยละ 0.74) ที่ไมเขาใจ แนวคิดวิทยาศาสตร 1.2 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมไนดาเรีย พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 34 คน (รอยละ 25.19) ที่มีแนว-
คิดสอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวงกอน เรียน มีนักเรียน 64 คน (รอยละ 47.41) ที่ไมเขาใจแนวคิด วิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 81 คน (รอยละ 60.00) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบาง สวน โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อแทจริง 2 ชั้น ไมมีชองลําตัวที่แทจริง มีสมมาตรแบบดานขาง ตัวอยาง เชน ไฮดรา แมงกะพรุน ปะการัง” และพบนักเรียน 3 คน (รอยละ 2.22) ที่ในชวงหลังเรียนมีแนวคิดคลาดเคลื่อนจาก แนวคิดวิทยาศาสตร โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมไนดาเรีย เปนสัตวจําพวกเดียวกับกุงและปู” นอกจากนี้ยังพบนักเรียน 5 คน (รอยละ 3.71) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 1.3 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมแพลทีเฮลมินทิส พบวาในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 34 คน (รอยละ 25.19) ที่ มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวง กอนเรียน มีนักเรียน 83 คน (รอยละ 61.48) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 76 คน (รอยละ 56.30) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบาง สวน โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อ 2 ชั้น มี ชองลําตัวแบบไมแท สมมาตรดานขาง รูปรางแบน ทางเดิน อาหารไมสมบูรณ เชน พลานาเรีย พยาธิใบไม” และพบนักเรียนเพียง 1 คน (รอยละ 0.74) ที่ในชวงหลังเรียนมีแนวคิด คลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตร โดยตอบคําถามวา “หนอนตัวกลม” เปนสัตวในไฟลัมนี้ นอกจากนี้ยังพบนักเรียน 3 คน (รอยละ 2.22) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 1.4 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมนีมาโทดา พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 45 คน (รอยละ 33.33) ที่มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวงกอน เรียน มีนักเรียน 89 คน (รอยละ 65.93) ที่ไมเขาใจแนวคิด วิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 68 คน (รอยละ 50.37) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบางสวน โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้ มีเนื้อเยื่อ 2 ชั้น มีชอง ลําตัวแบบเทียม มีสมมาตรดานขาง ลําตัวกลมยาวไมมีปลอง ตัวอยางเชน หนอนในน้ําสมสายชู พยาธิเสนดาย ไสเดือน ดิน” และพบนักเรียนเพียง 1 คน (รอยละ 0.74) ที่ในชวงหลังเรียนมีแนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตร โดยตอบ คําถามวา “ไสเดือนดิน” เปนสัตวในไฟลัมนี้ นอกจากนี้ยัง พบนักเรียน 5 คน (รอยละ 3.71) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร
103
วารสารหนวยวิจัยวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และสิ่งแวดลอมเพื่อการเรียนรู ปที่ 4 ฉบับที่ 2 (2556) ตาราง 1 ความถี่และรอยละแตละกลุมคําตอบของนักเรียนเกี่ยวกับแนวคิดวิทยาศาสตร เรื่องอาณาจักรสัตวกอนและหลังการ จัดการเรียนรูตามแนวทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู
แนวคิดที่วัด
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
แนวคิดวิทยาศาสตร
กอน พอริเฟอรา 0 (0.00) ไนดาเรีย 0 (0.00) แพลทีเฮลมินทิส 0 (0.00) นีมาโทดา 0 (0.00) แอนเนลิดา 0 (0.00) อารโทรโพดา 0 (0.00) มอลลัสกา 0 (0.00) เอไคโนเดอรมาตา 0 (0.00) คอรดาตา 0 (0.00)
หลัง 49 (36.29) 34 (25.19) 46 (34.07) 45 (33.33) 49 (36.25) 60 (44.44) 64 (47.41) 42 (31.11) 25 (18.52)
ความถี่ (รอยละ) แตละกลุมคําตอบของนักเรียน แนวคิดวิทยาแนวคิดวิทยาศาสตร แนวคิดคลาดศาสตรแบบไม บางสวนและ เคลื่อนจากแนวคิด สมบูรณ คลาดเคลื่อนบางสวน วิทยาศาสตร กอน หลัง กอน หลัง กอน หลัง 52 23 41 62 4 0 (38.52) (17.04) (30.37) (45.93) (2.96) (0.00) 29 12 27 81 15 3 (21.48) (8.89) (20.00) (60.00) (11.11) (2.22) 19 9 10 76 23 1 (14.07) (6.67) (7.41) (56.30) (17.04) (0.74) 13 16 14 68 19 1 (9.63) (11.85) (10.37) (50.37) (14.07) (0.74) 16 24 10 59 14 1 (11.85) (17.78) (7.41) (43.70) (10.37) (0.74) 33 37 2 34 9 0 (24.44) (27.41) (1.48) (25.19) (6.67) (0.00) 25 35 10 33 13 1 (18.52) (25.93) (7.41) (24.44) (9.63) (0.74) 24 42 2 50 11 0 (17.78) (31.11) (1.48) (37.04) (8.15) (0.00) 57 32 28 75 0 1 (42.22) (23.70) (20.74) (55.56) (0.00) (0.74)
1.5 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมแอนเนลิดา พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 49 คน (รอยละ 36.25) ที่มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวงกอน เรียน มีนักเรียน 95 คน (รอยละ 70.37) ที่ไมเขาใจแนวคิด วิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 59 คน (รอยละ 43.70) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบาง สวน โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อ 2 ชั้น มี ชองลําตัวที่แทจริง มีสมมาตรดานขาง มีขาเปนปลอง ๆ เชน ไสเดือนดิน ตะขาบ กิ้งกือ” และพบนักเรียนเพียง 1 คน (รอยละ 0.74) ที่ในชวงหลังเรียนมีแนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิด วิทยาศาสตร โดยตอบคําถามวา “พยาธิตัวตืด” เปนสัตวใน ไฟลัมนี้ นอกจากนี้ยังพบนักเรียน 2 คน (รอยละ 1.48) ที่ไม เขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 1.6 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมอารโทรโพดา พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 60 คน (รอยละ 44.44) ที่มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวงกอน 104
ไมเขาใจแนวคิด วิทยาศาสตร กอน 38 (28.15) 64 (47.41) 83 (61.48) 89 (65.93) 95 (70.37) 91 (67.41) 87 (64.44) 98 (72.59) 50 (37.04)
หลัง 1 (0.74) 5 (3.71) 3 (2.22) 5 (3.71) 2 (1.48) 4 (2.96) 2 (1.48) 1 (0.74) 2 (1.48)
เรียน มีนักเรียน 91 คน (รอยละ 61.41) ที่ไมเขาใจแนวคิด วิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 37 คน (รอยละ 27.41) มีแนวคิดวิทยาศาสตรไมสมบูรณ โดยตอบคําถามวา “เปนกลุมของสัตวมีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น มีสมมาตรดานขาง มีชอง ลําตัวที่แทจริงมีรยางคหรือขาตอกันเปนขอ ๆ รางกายมีเปลือก แข็งหุมภายนอก ตัวอยางสัตว เชน แมลง แมงมุม กุง” และ ในชวงหลังเรียนไมพบนักเรียนที่มีแนวคิดคลาดเคลื่อนจาก แนวคิดวิทยาศาสตร แตพบนักเรียน 4 คน (รอยละ 2.96) ที่ไม เขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 1.7 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมมอลลัสกา พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 64 คน (รอยละ 47.41) ที่มี แนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวง กอนเรียน มีนักเรียน 87 คน (รอยละ 64.44) ที่ไมเขาใจแนวคิด วิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 35 คน (รอยละ 25.93) มีแนวคิดวิทยาศาสตรไมสมบูรณ โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น มีสมมาตรดานขาง ลําตัวออน
J. Res. Unit Sci. Technol. Environ. Learning Vol. 4 No. 2 (2013) นิ่ม อวัยวะภายในรวมกลุมเปนกอน ตัวอยางสัตว เชน หมึกกลวย ลิ่นทะเล ทากทะเล” และในชวงหลังเรียนพบนักเรียน 1 คน (รอยละ 0.74) ที่มีแนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตรตอบคําถามวา “เปนสัตวจําพวก “แมง” มีขา 4 คู ลําตัว แบงเปน 2 สวน คือ สวนหัวและอกเชื่อมกันกับสวนทอง เชน แมงมุม แมงกะพรุน แมงดาทะเล” และพบนักเรียน 2 คน (รอยละ 1.48) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 1.8 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมเอไคโนเดอรมาตา พบวาในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 42 คน (รอยละ 31.11) ที่มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ ในชวงกอนเรียน มีนักเรียน 98 คน (รอยละ 72.59) ที่ไมเขาใจ แนวคิดวิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 50 คน (รอยละ 37.04) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบางสวน โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น มีชองลําตัวแทจริง มีสมมาตรรัศมี ผิวหนังขรุขระ และหยาบ สวนใหญผิวหนังแข็ง ตัวอยางสัตว เชน ดาวทะเล เมนทะเล อีแปะทะเล ปลิงทะเล” และในชวงหลังเรียนไมพบ นักเรียนที่มีแนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตร แต พบนักเรียน 1 คน (รอยละ 0.74) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 1.9 แนวคิดเกี่ยวกับสัตวในไฟลัมคอรดาตา พบวา ในชวงหลังเรียน มีนักเรียน 25 คน (รอยละ 18.25) ที่มีแนวคิดที่สอดคลองกับแนวคิดวิทยาศาสตร นอกจากนี้ในชวงกอน เรียน มีนักเรียน 57 คน (รอยละ 42.22) มีแนวคิดวิทยาศาสตรไมสมบูรณ โดยตอบคําถามวา “คน หมู สุนัข” เปน สัตวในไฟลัมนี้ และมีนักเรียน 50 คน (รอยละ 37.04) ที่ไม เขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร แตในชวงหลังเรียนมีนักเรียน 75 คน (รอยละ 55.56) มีแนวคิดวิทยาศาสตรบางสวนและคลาดเคลื่อนบางสวน โดยตอบคําถามวา “สัตวในไฟลัมนี้มีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น มีชองลําตัวที่แทจริง มีสมมาตรดานขาง ตัวอยาง สัตว เชน เพรียงหัวหอม แอมฟออกซัส แฮกฟช (เปนสัตวไม มีกระดูกสันหลัง) มนุษย กบ งู ทาก เปนสัตวมีกระดูกสันหลัง” และพบนักเรียนเพียง 1 คน (รอยละ 0.74) ที่ในชวงหลังเรียนมี แนวคิดคลาดเคลื่อนจากแนวคิดวิทยาศาสตร โดยตอบคําถาม วา “แฮกฟชเปนสัตวไมมีกระดูกสันหลัง” นอกจากนี้ยังพบนักเรียน 2 คน (รอยละ 1.48) ที่ไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร 2. ปจจัยที่มีตอผลการจัดการเรียนรูตามทฤษฎี ความหลากหลายของการเรียนรูเรื่องอาณาจักรสัตวของ นักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4
จากการวิเคราะหขอความในอนุทินของนักเรียน (ชื่อที่ใชเปนนามสมมติทั้งหมด) พบวา นักเรียนไดแสดงความ คิดเห็นเกี่ยวกับการจัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลาย ของการเรียนรูเรื่องอาณาจักรสัตวไวอยางหลากหลาย ซึ่งคณะ ผูวิจัยไดจัดกลุมคําตอบและสรุปเปนประเด็นสําคัญไดดังนี้ 2.1 นักเรียนเกือบทุกคน (รอยละ 98.33) แสดง ความเห็นวา การที่ครูนําตัวอยางสัตวที่หลากหลายมาใชประกอบการทํากิจกรรม การสรุปเนื้อหาโดยการนําสัตวหลาย ไฟลัมมาใหจัดจําแนกประเภท เปนวิธีการที่ชวยใหนักเรียน เขาใจและจดจําเนื้อหาไดอยางแมนยํา ดังคํากลาวของนาย แทนไท ที่เขียนลงในอนุทินวา “ผมชอบที่อาจารยเอาภาพ สัตวมากมายมาถามวา ตัวนี้ใชสัตวในไฟลัมนี้หรือไม หรือ บางครั้งอาจถามวาสัตวตัวนี้อยูในไฟลัมอะไร มันชวยฝกให ผมจดจําไดอยางแมนยํา” 2.2 นักเรียนสวนใหญ (รอยละ 79.33) ที่ระบุวา การมีตัวอยางจริง หรือรูปภาพประกอบคําอธิบาย รวมถึงวีดิทัศน จะชวยทําใหจดจําขอมูลไดดีมากขึ้น ดังคํากลาวของ น.ส.มานิกา ที่เขียนลงในอนุทินวา “หนูชอบวีดีโอที่มีมนุษย กบฉีดสีเรืองแสงดานนอกตัวฟองน้ํา แลวฟองน้ําก็คอยดูดสี เหลานั้นเขาไปแลวพนออกมาทางปลองดานบน มันทําให เขาใจระบบการทํางานของฟองน้ําไดเปนอยางดี” 2.3 นักเรียนสวนมาก (รอยละ 74.67) มีความ คิดเห็นวา กิจกรรมฐานหมุนเปนกิจกรรมที่สนุก ชวยใหเกิด การแลกเปลี่ยนเรียนรู ฝกการทํางานรวมกันเปนกลุม และชวย ใหเขาใจเนื้อหาไดมากขึ้น ดังคํากลาวของ น.ส.สุนีย ที่เขียน ลงในอนุทินวา “ชอบกิจกรรมฐานหมุนมากคะ หนูไดเรียนรู เนื้อหาตาง ๆ อยางรวดเร็ว รูสึกไมเสียเวลา สามารถเรียนรูคลาส ตาง ๆ ในไฟลัมอารโทรโพดาไดอยางครบถวน” 2.4 นักเรียนเกินครึ่ง (รอยละ 54.33) กลาวถึง การใหนักเรียนวาดภาพประกอบการอธิบาย การสรุปเปน แผนผังหรือตาราง ชวยใหเกิดความเขาใจในการเรียนรูไดมาก ขึ้น เชน คํากลาวของ นายเอกพล ที่เขียนลงในอนุทินวา “การ วาดภาพสัตวชนิดตาง ๆ ชวยใหเขาโครงสรางภายนอกและ ภายในไดเปนอยางดี ดีกวาใหพูดบรรยายหรือเขียนคําตอบ เปนประโยคบอกเลา” จากขอมูลอนุทินของนักเรียนสามารถสรุปไดวา การ จัดการเรียนรูตามทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู เรื่อง อาณาจักรสัตว มีปจจัยที่สงเสริมใหนักเรียนมีแนวคิด ที่ถูกตอง ดังนี้ 1) การนําตัวอยางสัตวหลากหลายชนิดมาใช 105
วารสารหนวยวิจัยวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และสิ่งแวดลอมเพื่อการเรียนรู ปที่ 4 ฉบับที่ 2 (2556) ในการจัดการเรียนรู 2) การใชของจริง ของตัวอยาง รูปภาพ และวีดิทัศน มาประกอบการสอน 3) การจัดกิจกรรม ฐานหมุน 4) การใหนักเรียนวาดภาพประกอบการอธิบาย แตอยางไรก็ตาม ยังมีนักเรียนบางสวนที่แสดงความ คิดเห็นในเชิงการเสนอแนะใหมีการปรับปรุงกิจกรรม โดยพบวา นักเรียนหนึ่งในสี่ (รอยละ 25) เสนอใหมีการเพิ่มเวลาใน การทํากิจกรรม หรืออาจลดจํานวนใบงานใหเหมาะสมกับเวลาที่ มี นอกจากนี้ยังพบนักเรียนสวนหนึ่ง (รอยละ 24.33) เสนอ ใหเพิ่มจํานวนตัวอยางสัตวของจริงใหครบทุกชนิดที่ปรากฏ ในหนังสือเรียน เพิ่มวีดิทัศน และสื่ออิเล็กทอนิกสมากขึ้น สรุปและอภิปรายผล การจัดการเรียนรูเรื่องอาณาจักรสัตวของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 ตามแนวทฤษฎีความหลากหลายของ การเรียนรู ชวยสงเสริมแนวคิดวิทยาศาสตรของนักเรียนให สูงขึ้น โดยพบวา หลังการจัดการเรียนรู นักเรียนมีแนวคิด วิทยาศาสตรเพิ่มมากขึ้นในทุกหัวขอ และมีแนวคิดคลาดเคลื่อน จากแนวคิดวิทยาศาสตร และไมเขาใจแนวคิดวิทยาศาสตร ลดลงในทุกหัวขอเชนกัน สอดคลองกับงานวิจัยของ Linder, Fraser and Pang (2006) ไดศึกษาผลของการใชทฤษฎี ความหลากหลายของการเรียนรูในชั้นเรียนของนักศึกษาวิชา ฟสิกส เรื่องกฎขอที่ 3 ของนิวตัน พบวา นักศึกษาที่เรียนรู ดวยทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรูสามารถสอบได ระดับคะแนนดีเยี่ยมถึงรอยละ 75 นอกจากนี้ยังพบผลการ ประเมินความสามารถในคิดแกปญหา มีนักศึกษาที่สามารถ แกปญหาไดอยางถูกตองถึงรอยละ 80 และจากงานวิจัยของ Fraser et al. (2006) ที่นําทฤษฎีความหลากหลายของการ เรียนรูไปประยุกตใชกับเรื่องการกลั่นของนักศึกษาสาขาฟสิกส พบวา นักศึกษามีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนดีขึ้น และมีความ รูสึกที่ดีตอกิจกรรมการเรียนรูที่ผูสอนสรางขึ้น ในสวนของปจจัยที่สงเสริมใหนักเรียนมีแนวคิดที่ ถูกตอง ไดแก การนําตัวอยางสัตวที่หลากหลายชนิดมาใช ในการจัดการเรียนรู และการใชของจริง ของตัวอยาง และ วีดิทัศนมาประกอบการสอนซึ่งสอดคลองกับทฤษฎีกรวยประสบการณที่กลาววา การจัดการเรียนรูที่ทําใหนักเรียนไดรับ ประสบการณที่เปนรูปธรรม จะทําใหเกิดการเรียนรูแตกตาง จากประสบการณที่เปนนามธรรม โดยการเรียนรูผานประสบการณตรง จะชวยใหมีความเขาใจที่คงทน และจดจําไดนาน (บุปผชาติ ทัฬหิกรณ, 2552) การใหนักเรียนวาดภาพประกอบ การอธิบาย การสรุปเปนแผนผังหรือตาราง จะชวยใหเกิด 106
ความเขาใจในการเรียนรูมากขึ้น เพราะการวาดภาพ การสราง แบบจําลองและการสรางแผนผังแนวคิดจะชวยใหนักเรียนมี ความเขาใจ ความรูในเนื้อหา ชวยใหนักเรียนมีการพัฒนา แนวคิดทางวิทยาศาสตร (กฤษณา โภคพันธ, 2554) และ การใชกิจกรรมฐานหมุนชวยใหนักเรียนเกิดการแลกเปลี่ยน เรียนรู และการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับครูหรือเพื่อนทําให ไดรับความรูที่หลากหลาย (ชื่นจิต แสนสุด, 2553) ขอเสนอแนะ การจัดกิจกรรมการเรียนรูเรื่องอาณาจักรสัตวควรการ นําตัวอยางที่หลากหลายมาใหนักเรียนจําแนกประเภทรวมกับ การชมวีดิทัศน จะชวยใหนักเรียนเขาใจเนื้อหาไดแมนยํา นอกจากนี้ควรเพิ่มเวลาในการจัดกิจกรรมการเรียนรูตามแนว ทฤษฎีความหลากหลายของการเรียนรู เนื่องจากการจัดกิจกรรมการเรียนรูในแตละครั้งนักเรียนตองใชเวลาสืบคนขอมูลและทําความเขาใจกับแนวคิดวิทยาศาสตร สวนสาเหตุที่ นักเรียนมีพฒ ั นาการแนวคิดวิทยาศาสตรที่ดีขึ้น เนื่องจาก ผูวิจัยมีวิธีการจัดการเรียนรูที่มีความหลากหลาย และมีการ ใชของจริง ของตัวอยาง ประกอบการจัดการเรียนรูจํานวน มาก จึงเปนแนวทางใหครูผูสอนชีววิทยาจัดการเรียนรูเรื่อง อาณาจักรสัตวไดดีขึ้น สําหรับขอเสนอแนะในการวิจัยครั้ง ตอไป ผูวิจัยควรศึกษาผลจากการใชทฤษฎีความหลากหลาย ของการเรียนรูในดานอื่น ๆ เชน จิตวิทยาศาสตร การคิดอยาง มีวิจารณญาณ และเจตคติตอวิทยาศาสตร เอกสารอางอิง กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). พระราชบัญญัติการศึกษา แหงชาติ พ.ศ. 2542 และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่2) พ.ศ. 2545. กรุงเทพฯ: คุรุสภาลาดพราว. กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู แกนกลางกลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรตาม หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ: ชุมนุมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย. กฤษณา โภคพันธ. (2554). การพัฒนาแนวคิดเรื่องดารา ศาสตรและอวกาศ และเจคติทางวิทยาศาสตรของนักเรียน ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 ดวยกิจกรรมการเรียนรู โดย ใชแบบจําลองเปนฐาน. วิทยานิพนธศึกษาศาสตรมหา-
J. Res. Unit Sci. Technol. Environ. Learning Vol. 4 No. 2 (2013) บัณฑิต สาขาวิทยาศาสตรศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. ชื่นจิต แสนสุด. (2553). การพัฒนาแนวคิด ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร และเจคติตอการเรียน การสอนพันธุกรรมของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ปที่ 3 ดวยวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู. วิทยานิพนธ ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิทยาศาสตรศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. ทิศนา แขมณี. (2553). ศาสตรการสอน องคความรูเพื่อ การจัดกระบวนการเรียนรูที่มีประสิทธิภาพ. พิมพ ครั้งที่ 12. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. บุปผชาติ ทัฬหิกรณ. (2552). การประยุกตใชเทคโนโลยี สารสนเทศในการเรี ย นการสอน. พิ ม พ ค รั้ งที่ 2. กรุ ง เทพฯ: โรงพิ ม พ ชุ ม นุ ม สหกรณ ก ารเกษตรแห ง ประเทศไทย. ปฐมาภรณ พิมพทอง. (2551). การจัดการเรียนรูเพื่อเปลี่ยน แนวคิด. วารสารศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน 31(1): 27-35. พิมพันธ เดชะคุปต และ พเยาว ยินดีสุข. (2551). ทักษะ ๕C เพื่อการพัฒนาหนวยการเรียนรูและการจัดการ เรียนการสอนอิงมาตรฐาน. พิมพครั้งที่ 6 .กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
ศรวณีย ลาเต. (2553). การพัฒนาแนวคิดทางวิทยาศาสตร เรื่ อ งความหลากหลายทางชี ว ภาพของนั ก เรี ย นชั้ น มัธยมศึกษาปที่ 4 โดยการจัดการเรียนรูตามแนวทฤษฎี สรรคนิยมและการใชแหลงเรียนรูในทองถิ่น. วิทยานิพนธ ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิทยาศาสตรศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. Cardak, O. (2009). Science students’ misconceptions about birds. Scientific Research and Essay 4 (12): 1518-1522. Davies, P., Lundholm, C. and Mangan, J. (2008). The application of variation theory in undergraduate teaching: addressing some difficulties in the context of students’ understanding of saving (online). http://www.staffs.ac.uk/schools/business/ iepr/docs/workingpaper49.pdf, 3 November 2012. Fraser, D., Allison, S., Coombes, H. and Case, J. (2006). Using Variation to Enhance Learning in Engineering. International Journal Engineering Education 22(1): 102-108. Linder, C., Fraser, D., and Pang, M. F. (2006). Using a variation approach to enhance physics learning in a college classroom. The Physic Teacher 44(9): 592.
107