978 960 03 5942 8

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 5

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΗΤΣΟΥ

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Μυθιστόρημα

‫ﱣﱢ‬

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 6

Η όποια ομοιότητα με πρόσωπα, ονόματα ή πραγματικά περιστατικά οφείλεται μόνο σε συμπτώσεις. ©

Copyright Ανδρέας Μήτσου – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2015

Έτος 1ης έκδοσης: 2015 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ : Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ : Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα

☎ 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31 e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-5942-8

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 7

Στη δασκάλα μου

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 8

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 9

Αφού δεν τον αγαπάς, γιατί να του κάνεις κακό; Φ ΙΟΝΤΟΡ Ν ΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ , Ο ηλίθιος

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 10

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 12

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 13

Φ Ε Ρ Ν Ω στο νου μου τον πίνακα, και τώρα το βλέπω.

Βλέπω τι κοιτάζει πίσω από τα στρογγυλά γυαλιά του ο καλόγερος. Κοιτάζει τη φαλτσέτα. Ακουμπάει το τρύπιο παπούτσι του παιδιού του γυρισμένο ανάποδα πάνω στο γόνατο και το ράβει, αλλά τα μάτια του είναι καρφωμένα στην κοφτερή φαλτσέτα: το δίκοπο μαχαίρι που κρατάει στο άλλο χέρι του. Εξήντα τόσα χρόνια, από μικρή κοπέλα, κοιτάω κάθε μέρα αυτό τον πίνακα και δεν μπόρεσα να το διακρίνω. Σήμερα, που δεν τον έχω πια στην κατοχή μου και τον φαντάστηκα, σήμερα το είδα. Ακολουθώ με τη σκέψη μου την πορεία του βλέμματος του μοναχού, και το μάτι μου σταματάει στη φαλτσέτα. Κανένας καλλιτέχνης δεν επιτρέπει να πέσει το έργο του σε ανάξια χέρια. Σ’ όποιον δεν το δικαιούται και το παρακρατεί. Και τούτο δείχνει εδώ ο ζωγράφος. Δείχνει την ποινή για τον άντρα που άρπαξε τον πίνακα. Γι’ αυτόν που τον υπεξαίρεσε. Θυμίζει την υποχρέωση της θανάτωσης του κλέφτη. Συστήνει το μαχαίρι. Γιατί υπάρχει ο φυσικός αποδέκτης κάθε πίνακα. Ο νόμιμος 

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 14

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΗΤΣΟΥ

κληρονόμος του. Εκείνος μόνο πρέπει να τον έχει και να τον νέμεται. Υπεύθυνος για να τον προστατεύει ορίζεται ένα πρόσωπο σε μια λεπτομέρεια μέσα στον πίνακα. Αργά το καταλαβαίνει ο καλόγερος, και δεν προλαβαίνει τώρα να βγει απ’ το τελάρο, να γλυτώσει τη δέσμευση. Αυτός πρέπει να αποκαταστήσει την αδικία και να επιβάλει την τιμωρία. Αλλιώς, είναι καταδικασμένος να μην ησυχάσει ποτέ. «Ας μην καθόσουνα όμως κι εσύ, πατέρα Βησσαρίωνα, να σε ζωγραφίσει ο Πιοτρ Πετρόβιτς Κοντσαλόφσκι στο εργαστήρι σου, ανάμεσα στα βιβλία σου και στα δύσοσμα δέρματα. Ας μην τον άφηνες», μονολογώ δυνατά. «Ας μην έστεργες να εισβάλει στον ταπεινό κόσμο σου, μόνο και μόνο για να σε κάνει εικόνα και ζωγραφιά. Δεν τη χρειαζόσουνα μια τέτοια δόξα. Θα το χάσεις το φωτοστέφανο της αγιοσύνης σου, αν ετούτο είναι που σε μέλλει. Αμάρτησες, γέροντα, και μ’ έβλαψες, γιατί πρέπει να ξεπληρώσω εγώ το δικό σου χρέος. Αφού σ’ εμένα έλαχε να το δω το μαχαίρι σου. Όποιος έχει την κακοτυχία να διακρίνει τη λεπτομέρεια του πίνακα, πρέπει να αναλαμβάνει μετά την ευθύνη του». Θα τηρηθεί, επομένως, η δέσμευση προς το ζωγράφο. Εγώ θα αναλάβω τη ρήτρα. Θα τον κρατήσω τον όρκο και θα τον πάρω πίσω τον πίνακα. Θα απελευθερώσω τον μακροχρόνιο αιχμάλωτο. Διαφορετικά, ο Πιοτρ Κοντσαλόφσκι είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ. Ούτε ο γερο-Βησσαρίων θα βρει ησυχία στον κάτω κόσμο. Εγώ θα αποδώσω τη δικαιοσύνη. Και θα το κάνω σήμερα κιόλας. Θα τον σκοτώσω αυτό τον άντρα. Τον ένοχο. Θα τον σκοτώσω με τον τρόπο που μου δείχνει ο καλόγερος. 

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 15

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

Επειδή οι άντρες θέλουν σκότωμα. Κι όχι όπως μερικά θηλυκά ψάρια, το αλογάκι της Παναγίας ή κάτι αράχνες, που τρώνε τα αρσενικά αμέσως μόλις σμίξουνε μαζί τους. Καθόλου δεν πρέπει να το αγγίζουνε το γυναικείο κορμί. Παρά μονάχες τους οι γυναίκες, σαν τα λουλούδια, να γονιμοποιούνται. Να ανοίγουν οι στήμονες στη μέση και να γεμίζει ο κόσμος σπόρους. Να φυσάει μετά ένας δυνατός άνεμος και να σκορπίζει το σπόρο προς κάθε κατεύθυνση. Ή να τον μεταφέρουν τα πουλιά, με τα φτερά τους. Χωρίς να το ξέρουν.



MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 16

Ε Ι χ Ε διάπλατα ανοιχτή την πόρτα. Και κατουρούσε σαν άλο-

γο. Ώρα ατελείωτη. Τον άκουγα από τη διπλανή, την τουαλέτα των γυναικών, και δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Τόσο πολύ κάτουρο. Αύριο θα το μαλώσω το παλιόπαιδο, αποφάσισα, θα του τα ξεριζώσω τ’ αυτιά. Τουλάχιστον να ’κλεινε την πόρτα. Το φροντιστήριό μου δεν είναι το σπίτι του. Και σε τι σπίτι έμαθε να ζει, που αφήνει την πόρτα της τουαλέτας ορθάνοιχτη, χωρίς να φοβάται μην τον δει ο άλλος στην ανάγκη του. Μη δει το πράμα του. Έβραζα από θυμό. Έφυγα και κλείδωσα την πόρτα του φροντιστηρίου Αγγλικών. Τον βρήκα μέσα, εννιά η ώρα την επομένη, όταν πήγα για το πρωινό μάθημα. Είχε κοιμηθεί στο κτήριο όλη νύχτα. Εγώ τον είχα κλειδώσει. Πού να το φανταστώ πως είχε κρυφτεί κάτω από ένα θρανίο, για να με δει να φεύγω. «Τι θες εσύ εδώ;» του φώναξα. «Πώς μπήκες;» «Εσείς, εσείς με κλειδώσατε», ψιθύρισε ντροπιασμένος. «Η οικογένειά σου, οι δικοί σου, δεν θα ανησύχησαν;» κατατρόμαξα. 

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 17

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

Κι αυτό το παιδί με κοίταζε μ’ ένα ύφος «τι με νοιάζει εμένα τώρα η οικογένεια, το σπίτι». Έδειχνε απερίγραπτη έκπληξη, λες και μ’ έβλεπε πρώτη φορά, ή σαν να ’χαμε διακόψει κάποια σπουδαία συζήτηση στη μέση οι δυο μας, την οποία έπρεπε πάση θυσία να συνεχίσουμε. Γύρισα και του ’δωσα μιαν ανάποδη που άστραψε το πρόσωπό του. Μαζεύτηκε στην άκρη ενός θρανίου. Και από εκεί με παρακολουθούσε. Περίμενε μ’ αγωνία τη συνέχεια. «Τι κάθισες;» τον ρώτησα. «Τι περιμένεις;» «Για το μάθημα», μου απάντησε με απόλυτη φυσικότητα. «Άι χάσου», τον έβρισα. «Που θα σ’ έχω εδώ μπάστακα ως τις οχτώ το βράδυ». Και πριν φύγει, «έλα κοντά», πρόσταξα. Τον έσυρα από το σβέρκο στην τουαλέτα, του ’βαλα με το ζόρι το κεφάλι κάτω από τη βρύση, γέμισα τις χούφτες νερό και του ένιψα το πρόσωπο. «Ούι, ούι», βογγούσε κι έτρεμε. «Τι κάνεις έτσι, μωρέ;» αγανάκτησα. «Γιατί βογγάς;» Κι αυτός δεν απαντούσε. Καθώς κρατούσα το πρόσωπό του μες στις χούφτες μου, μια ανατριχίλα διαπέρασε το κορμί μου, κι ύστερα κάτι σαν σαύρα γλίστρησε αναπηδώντας στη ραχοκοκκαλιά μου προς τα κάτω. «Άι χάσου», επανέλαβα τότε και τον έσπρωξα με μιαν αφύσικη δύναμη, που μ’ έκανε να εκπλαγώ. «Εξαφανίσου». Κατέβαινε διστακτικά τις σκάλες γυρίζοντας διαρκώς το κεφάλι πίσω του. Για να με δει. Τι έκανα. Θυμωμένη ακόμα, έσβησα τον πίνακα που εκείνος είχε γεμίσει με ζωγραφιές. Όλη νύχτα ζωγράφιζε. Και ζωγράφιζε σπουδαία, το αλλόκοτο πλάσμα. Λεπτές, απαλές γραμμές. Σκίτσα περίτεχνα. Αφού την άφησα μια ζωγραφιά στην κορφή του πίνακα. Μου ’ρθε κρίμα να  2o

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 18

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΗΤΣΟΥ

τη σβήσω. Δεν μπόρεσα. Κι απόρησα, τι σόι άνθρωπος ήτανε εκείνο το παιδί. Το πόσο αλλόκοτος ήταν, το διαπίστωσα δύο μήνες αργότερα, παραμονές Χριστουγέννων, όταν κάλεσα, όπως το συνήθιζα κάθε χρόνο, τους μαθητές του φροντιστηρίου από τις μικρές τάξεις στο σπίτι μου, για την καθιερωμένη γιορτή. Αν και δεκαπέντε χρονών, πήγαινε μόνο στην «πρώτη κανονική», με εννιάχρονους, δεκάχρονους συμμαθητές. Είχαν έρθει από την επαρχία οι γονείς του και άργησε ν’ αρχίσει Αγγλικά. Ενώ τ’ άλλα παιδιά είχαν μαζευτεί γύρω μου στο πιάνο, όπου εγώ έπαιζα και τραγουδούσαμε όλοι μαζί, ενθουσιασμένοι, τα αγγλικά χριστουγεννιάτικα κάλαντα, είδα πως αυτός είχε εξαφανιστεί. Αναγκάστηκα να σταματήσω, να σηκωθώ και να τον ψάξω ανήσυχη στα δωμάτια του σπιτιού. Τον βρήκα στην καμαρούλα μου. Στον μικρό, προσωπικό μου χώρο. Είχε ξεκλειδώσει την πόρτα και μπήκε μέσα. Στεκόταν ορθός και κρατούσε με τα δυο του χέρια τον πίνακα. Τα τέντωνε έτσι ώστε να τον βλέπει από απόσταση, τον έφερνε ύστερα πολύ κοντά, στην αγκαλιά του, όπου τον καταφιλούσε, σαν να ήταν εικόνισμα. Κι από τα μάτια του έτρεχαν ποτάμι τα δάκρυα. «Άσ’ τον κάτω τον πατέρα Βησσαρίωνα», στρίγγλισα, «μη σου κόψω τα χέρια». Τον πήρα και τον κρέμασα στη θέση του. Τον ίσιαξα ύστερα προσεχτικά πάνω στον τοίχο, έκανα δυο βήματα πίσω και τον επισκόπησα. Υποχώρησε ταυτόχρονα μαζί μου, επίσης δυο βήματα, στο πλάι μου ακριβώς. Τον κοίταζε κι ο ίδιος με απίστευτη σοβαρότητα. 

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 19

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

«Ξέρεις, μωρέ, τι αξία έχει αυτό το έργο;» ψιθύρισα μέσα απ’ τα δόντια μου. Μου κούνησε το κεφάλι αρνητικά, χωρίς να με κοιτάξει, χωρίς να ξεκολλήσει τα μάτια του από τον πίνακα. Λες και τον ρωτούσα πραγματικά. Κι έπρεπε να το υπολογίσει. Τον άδραξα αμέσως απ’ τον ώμο και τον έσυρα σηκωτό στο σαλόνι, μέσα στα γέλια των μικρότερων συμμαθητών του. «Σε σκότωσα», του ψιθύρισα στ’ αυτί. «Άμα τον αγγίξεις ποτέ ξανά, σε σκότωσα».



MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 20

Τ Α πρόσωπα είναι κάπου κρυμμένα. Τα πρόσωπα της ζωής

μας. Κι εμείς τα βρίσκουμε. Εμείς τα ανακαλύπτουμε. Χρειάζεται μεγάλη τύχη για να φανερωθεί μπροστά σου ολόκληρος κάποιος, και όχι μόνο ένα κομμάτι του. Για να χυθεί το καλούπι του εντός σου κι εσύ να το βγάλεις ανέγγιχτο. Να το γεννήσεις. Γιατί εμείς το γεννάμε ολόκληρο το άλλο πρόσωπο. Tο κυοφορούμε άγνωστο χρόνο, ανύποπτοι, και ξαφνικά, μόλις το δούμε, εκείνη τη στιγμή το αναγνωρίζουμε, και τότε το φέρνουμε στον κόσμο. Οι σοφίες δεν μ’ αρέσουνε. Σοφίες λένε οι γέροι και οι κακοί. Γριά εγώ δεν είμαι, κι ας φαίνεται πως έγινα εξήντα εννιά χρονών. Το μυαλό μου είναι στην Εσθήρ. Γι’ αυτό τα λέω όλα τούτα. Για την Έστα. Εγώ την Έστα την είδα με την πρώτη. Δεν μου χρειάστηκε καθόλου χρόνος. Μου παραδόθηκε αμέσως μόλις την αντίκρισα, και δεν ήθελα να μάθω τίποτε παραπάνω γι’ αυτήν. Άλλο αν δενόμουν ακόμα περισσότερο μαζί της, κάθε φορά που τη συναντούσα, και πήγαινα στην κλινική επί τούτου, για να χαρώ κα2

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 21

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

θώς έφευγα, γιατί καταλάβαινα τότε πως ήμουν πιο πολύ κοντά της απ’ όσο όταν είχα έρθει. Έτοιμους ανθρώπους χρειαζόμαστε, γινωμένους, όπως ο καρπός στο δέντρο, κι όχι άγουρους για να τους μελώσουμε εμείς. Δούλευε βοηθός στο ιατρείο. Στην κλινική μικρών ζώων του αδερφού μου του Λάκη. Ήταν κτηνίατρος και η ίδια. Αλλά έχω δυσκολία να μιλήσω γι’ αυτήν. Δεν ξέρω από πού ν’ αρχίσω. Για όλα τα πράγματα δεν ξέρω από πού ν’ αρχίσω. Γι’ αυτό τα λέω όπως μου ’ρχονται στο νου. Και το χειρότερο, γνωρίζω πως μένω πάντα κολλημένη στην αρχή. Ότι δεν έχω ξεκινήσει. Ούτε να λέω ούτε να πράττω. Μου έχει καρφωθεί ένας φόβος, πως άμα πιάσεις την κλωστή από το μίτο της, από την άκρη της, περιτυλίγεσαι μετά σ’ αυτήν και σέρνεσαι έτσι βίαια ως το τέλος. Κι εκεί, καταλήγεις πνιγμένη. Τώρα όμως ξεκίνησα. Και δεν πρόκειται να το αναβάλω ό,τι έχω αποφασίσει. Σκόρπιες εικόνες είναι η ζωή μου, σαν τραπουλόχαρτα. Τ’ ανακατεύει κάποιος και μου τα μοιράζει. Να παίξω. Να στήσω εγώ το παιχνίδι, μοναχή μου. Ενώ εκείνος κάθεται και με κοιτάει χαιρέκακα, να δει τι είμαι σε θέση να κάνω. Τι θα καταφέρω. Άλλοι τον λένε Θεό και τον εμπιστεύονται, όπως η Έστα. Άλλοι τον λένε διάβολο. Σε τάξη θα τα βάλω η ίδια τα πράγματα. Κι όπως θέλω θα διαλέξω να τα πω. Το λιγότερο που μπορώ, ν’ ανακατέψω τα χαρτιά του. Να χαλάσω τους κανόνες του. Αρχή και τέλος. Να 2

MHTSOU ALEXANDRA sel Final_Layout 1 24/09/2015 1:27 ΜΜ Page 22

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΗΤΣΟΥ

τον κερδίσω σ’ αυτό το παιχνίδι. Μόνο έτσι έχω μια πιθανότητα να του ξεφύγω. Κρύβοντας και μπλοφάροντας. Ξέρω καλά πως όσους τον εμπιστεύονται, τους εξαπατά. Για τούτο και τον μισώ. Γιατί ξεγέλασε αρκετούς. Ξεγέλασε και την Έστα. Γι’ αυτό πιο πολύ. Και τη φυλάκισε. Την πήρε κοντά του. Και ζουν τώρα μαζί, οι δυο τους, στο μοναστήρι της Παναγιάς της Βαρνάκοβας. Η Έστα κι ο αιμοβόρος Θεός της. Την Έστα, που όσο ήτανε στον κόσμο, δεν την προστάτεψε, δεν την έσωσε. Σε κανέναν δεν αξίζει αυτή η τιμωρία. Ό,τι και να ’κανε. Τρέμω στην ιδέα πως θα μπορούσε να ’χει κάποιος τέτοια κατάληξη. Μια τέτοια μοίρα. Θα πέθαινα αν ήταν να ζήσω εκεί, στο μοναστήρι, μέσα στο σκοτεινό δάσος. Ένα μαύρο δέντρο, ανάμεσα στ’ άλλα καμένα δέντρα. Ακόμα και για μια μέρα. Ακόμα και για μια ώρα.

22