978 960 03 6057 8

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 1

™À°°ƒ∞º∂π™ ∞ ¶’ √ § √ ∆√¡ ∫√™ª√

Η γειτονιά ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΧΕΡΤΑ ΜΥΛΕΡ ΣTIΣ EKΔOΣEIΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

✻

Ο άγγελος της πείνας, μυθιστόρημα, 2010 Η αλεπού ήταν και τότε ο κυνηγός, μυθιστόρημα, 2011 Η θάλασσα, μυθιστόρημα, 2005 (Β Ρ Α Β Ε I Ο Μ Π Ο Y Κ Ε Ρ 2 0 0 5 )

Ο διπλός θάνατος της Κριστίν Φολς, μυθιστόρημα, 2006 (με το ψευδώνυμο Μπέντζαμιν Μπλακ) Σάβανο, μυθιστόρημα, 2007 Ο ασημένιος κύκνος, μυθιστόρημα, 2009 (με το ψευδώνυμο Μπέντζαμιν Μπλακ) Άπειροι κόσμοι, μυθιστόρημα, 2010

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 2

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΚΟΝΣΑΛΟ Μ. ΤΑΒΑΡΕΣ ΣTIΣ EKΔOΣEIΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

✻

Ιερουσαλήμ, μυθιστόρημα, 2012 Η γειτονιά, Δέκα φανταστικοί κύριοι, 2016

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 3

ΓΚΟΝΣΑΛΟ Μ. ΤΑΒΑΡΕΣ

Η ΓΕΙΤΟΝΙΑ Δέκα φανταστικοί κύριοι

c ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΡΑΣΕΛ ΚΑΪΑΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΑ

ΑΘΗΝΑ ΨΥΛΛΙΑ – ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΑΥΡΙΔΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 4

H παρούσα έκδοση πραγματοποιήθηκε με την οικονομική ενίσχυση της Γενικής Διεύθυνσης Βιβλίου, Αρχείων και Βιβλιοθηκών της Πορτογαλικής Δημοκρατίας. ❧ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Gonçalo M. Tavares, O Bairro © Copyright © Gonçalo M. Tavares 2002 (O Senhor Valéry)· © Gonçalo M.

Tavares 2003 (O Senhor Henri)· © Gonçalo M. Tavares 2004 (O Senhor Brecht)· © Gonçalo M. Tavares 2004 (O Senhor Juarroz)· © Gonçalo M. Tavares 2005 (O Senhor Calvino)· © Gonçalo M. Tavares 2005 (O Senhor Kraus)· © Gonçalo M. Tavares 2006 (O Senhor Walser)· © Gonçalo M. Tavares 2008 (O Senhor Breton e a entrevista)· © Gonçalo M. Tavares 2009 (O Senhor Swedenborg e as investigações geométricas)· © Gonçalo M. Tavares 2010 (O Senhor Eliot e as conferências) By arragement with Literarische Agentur Mertin Inh. Nicole Witt e. K., Frankfurt am Main, Germany © Copyright για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2015 Έτος 1ης έκδοσης: 2016 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης ΒέρνηςΠαρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6057-8

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ . . . . . . .

7

Ο κύριος Βαλερύ και η λογική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

Ο κύριος Ανρί και η εγκυκλοπαίδεια . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Ο κύριος Μπρεχτ και η επιτυχία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Ο κύριος Χουαρός και η σκέψη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Ο κύριος Κράους και η πολιτική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Ο κύριος Καλβίνο και ο περίπατος . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 Ο κύριος Βάλζερ και το δάσος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 Ο κύριος Μπρετόν και η συνέντευξη . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 Ο κύριος Σβέντενμποργκ και οι γεωμετρικές έρευνες . . . . . . . 445 Ο κύριος Έλιοτ και οι διαλέξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 6

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 7

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

για την ελληνική έκδοση Πρώτα εμφανίστηκε ο κύριος Βαλερύ. Έπειτα ο κύριος Ανρί. Η ιδέα της γειτονιάς ωστόσο εμφανίστηκε πολύ αργότερα. Η γειτονιά είναι ένα είδος ουτοπίας: ένας χώρος μη εντοπισμένος γεωγραφικά και μη ορισμένος στον χρόνο. Τα ονόματα των προσώπων αυτής της γειτονιάς αποτίουν φόρο τιμής σε συγγραφείς, καλλιτέχνες, αλλά τα πρόσωπα είναι εξ ολοκλήρου φανταστικά. Αρχικά τα βιβλία που συγκεντρώνονται εδώ είχαν εκδοθεί ξεχωριστά. Υπάρχουν δεσμοί, ολοένα και πιο εμφανείς, μεταξύ των κατοίκων αυτής της γειτονιάς, η ιδέα όμως είναι ο αναγνώστης να διαβάσει κάθε έναν από αυτούς τους κυρίους και, στη συνέχεια, να κάνει μια παύση και να ξεκουραστεί. Δεν τον συμβουλεύω να διαβάσει όλον αυτόν τον τόμο απνευστί, σαν να ’ταν μυθιστόρημα. Στα μάτια μου, αυτοί οι παιγνιώδεις κύριοι είναι μια στιγμή ήρεμου αναστοχασμού, κάτι που μπορεί κανείς να διασχίσει με μια σχετική αναγνωστική βραδύτητα, στη διάρκεια του χρόνου. Με τιμά ιδιαίτερα αυτή η συγκεντρωτική έκδοση των δέκα κυρίων στην Ελλάδα.

7

Γ ΚΟΝΣΑΛΟ Μ . Τ ΑΒΑΡΕΣ

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 8

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 9

Ο ΚύριΟς Βαλερύ Και η λΟγιΚή

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 10

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 11

ΠΕΡΙΕΧόΜΕΝΑ

Οι φίλοι . . . . . . . . . . . . . . . . . Το κατοικίδιο . . . . . . . . . . . . . Το καπέλο . . . . . . . . . . . . . . . Οι δύο πλευρές . . . . . . . . . . . Το φτάρνισμα . . . . . . . . . . . . Τα παπούτσια . . . . . . . . . . . . Το εξοχικό σπίτι . . . . . . . . . . . Ο κύβος . . . . . . . . . . . . . . . . Ο γάμος . . . . . . . . . . . . . . . . Ένα ταξίδι με τα πόδια . . . . . . Το πρόβλημα των επιχειρήσεων Η τεμπελιά . . . . . . . . . . . . . . . Το φλιτζάνι του καφέ . . . . . . . Ο καθρέφτης . . . . . . . . . . . . . Το κλειδί του σπιτιού . . . . . . . Το κόλπο . . . . . . . . . . . . . . . . Οι τρεις άνθρωποι . . . . . . . . . Το καρφί . . . . . . . . . . . . . . . . Ο ανταγωνισμός . . . . . . . . . . . Το εσωτερικό των πραγμάτων . Η λογοτεχνία και τα λεφτά . . . Οι κλοπές . . . . . . . . . . . . . . . Η σκιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . Η σκάλα-φάντασμα . . . . . . . . Η θλίψη . . . . . . . . . . . . . . . . .

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

23

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

24

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

26

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

28

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

30

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

32

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

37

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

41

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

49

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

..... . . . . . . . . . . . . . . . . .

57

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

59

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

61

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 12

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 13

Οι φίλοι

Ο κύΡΙΟΣ Βαλερύ ήταν κοντούλης, αλλά έκανε πολλά άλματα.

13

Ο ίδιος εξηγούσε: — Είμαι ίσος με τους ψηλούς ανθρώπους απλώς για λιγότερο χρόνο. Ήταν όμως ένα πρόβλημα για εκείνον. Αργότερα ο κύριος Βαλερύ κάθισε και σκέφτηκε πως, αν οι ψηλοί άνθρωποι πηδούσαν, ποτέ δεν θα τους έφτανε στην κατακόρυφο. Κι η σκέψη αυτή τον αποθάρρυνε λίγο. Περισσότερο λόγω κούρασης πάντως, παρά γι’ αυτόν τον λόγο, ο κύριος Βαλερύ μια μέρα εγκατέλειψε τα πηδηματάκια. Οριστικά. Μέρες αργότερα βγήκε στον δρόμο μ’ ένα σκαμνί. Ανέβαινε πάνω του και έμενε εκεί ψηλά, στάσιμος, να κοιτάζει.

— Μ’ αυτόν τον τρόπο είμαι ίσος με τους ψηλούς για περισσότερο χρόνο. Μόνο που είμαι ακίνητος. Όμως δεν πείστηκε.

— Είναι σαν οι ψηλοί άνθρωποι να πατάνε πάνω σ’ ένα σκαμνί και παρ’ όλα αυτά να καταφέρνουν να κινούνται, μουρμούρισε ο κύριος Βαλερύ, γεμάτος φθόνο, όταν επέστρεφε στο σπίτι πια, απογοητευμένος, με το σκαμνί κάτω από τη μασχάλη. Ο κύριος Βαλερύ έκανε τότε διάφορους υπολογισμούς και σκίτσα. Σκέφτηκε πρώτα ένα σκαμνί με ρόδες και το σχεδίασε

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 14

14

Σκέφτηκε κατόπιν να παγώσει ένα άλμα. Σαν να ήταν δυνατό να αναστείλει τη δύναμη της βαρύτητας, έστω για μία ώρα (δεν ζητούσε περισσότερο), στις διαδρομές του στην πόλη. Και ο κύριος Βαλερύ σχεδίασε το όνειρό του, τόσο συνηθισμένο

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 15

15

Καμία όμως απ’ αυτές τις ιδέες δεν ήταν άνετη ή εφικτή, και γι’ αυτό ο κύριος Βαλερύ αποφάσισε να γίνει ψηλός στον νου. Τώρα, όταν συναντούσε ανθρώπους στον δρόμο, συγκεντρωνόταν νοητικά και τους κοιτούσε σαν να τους έβλεπε από ένα σημείο είκοσι εκατοστά ψηλότερα. Έτσι όπως συγκεντρωνόταν, ο κύριος Βαλερύ κατάφερνε όντως να δει την εικόνα της κορυφής των μαλλιών σε ανθρώπους που ήταν πολύ πιο ψηλοί από τον ίδιο. Ο κύριος Βαλερύ ποτέ ξανά δεν σκέφτηκε τις περιπτώσεις του σκαμνιού ή των αλμάτων, θεωρώντας τις τώρα, από μια σχετική απόσταση, γελοίες. Ωστόσο, έτσι όπως συγκεντρωνόταν στην οπτική του, σαν να ήταν από πάνω, είχε δυσκολία να θυμηθεί τα πρόσωπα των ανθρώπων που συναντούσε. Κατά βάθος, με το ύψος, ο κύριος Βαλερύ έχασε φίλους.

TAVARES_GEITONIA sel_Final_Layout 1 13/06/2016 5:38 ΜΜ Page 16

Το κατοικίδιο

Ο κύΡΙΟΣ Βαλερύ είχε ένα κατοικίδιο, αλλά ποτέ κανείς δεν

16

το είχε δει. Ο κύριος Βαλερύ άφηνε το ζώο κλεισμένο σ’ ένα κουτί και δεν το έβγαζε ποτέ έξω. Του πετούσε τροφή από μια τρύπα στο πάνω μέρος του κουτιού και καθάριζε τις βρομιές του από μια τρύπα στο κάτω μέρος του κουτιού. Ο κύριος Βαλερύ εξηγούσε: — Είναι καλύτερα ν’ αποφεύγει κανείς τη στοργή προς τα κατοικίδια, πεθαίνουν συχνά κι ύστερα είναι στενοχώρια για την καρδιά. Κι ο κύριος Βαλερύ σχεδίασε ένα κουτί με δύο τρύπες: μία στο επάνω μέρος και μία στο κάτω

Κι έλεγε: — Ποιος μπορεί να νιώσει στοργή για ένα κουτί; Ο κύριος Βαλερύ, χωρίς καμία αγωνία, συνέχισε επομένως πολύ ευχαριστημένος με το κατοικίδιο που είχε επιλέξει.