Σίνκλερ Λιούις «Δεν γίνονται αυτά εδώ

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:57 ΜΜ Page 5

ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ

d

Μυθιστόρημα ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 6

H παρούσα έκδοση πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια του Αυστριακού Υπουργείου Πολιτισμού. ❧ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Sinclair Lewis, It can't happen here

Copyright Sinclair Lewis, 1935 Copyright renewed Michael Lewis, 1963 All rights reserved © Copyright για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2016 © ©

Έτος 1ης έκδοσης: 2016 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6090-5

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 7

1

Η

τραπεζαρία του ξενοδοχείου Ουέσεξ, με τις επίχρυσες γύψινες ασπίδες και τις τοιχογραφίες που απεικόνιζαν τα Πράσινα Όρη, είχε κρατηθεί για το δείπνο της Βραδιάς Κυριών στο Κλαμπ Ρόταρι του Φορτ Μπιούλα. Εδώ στο Βερμόντ το πράγμα δεν ήταν τόσο ειδυλλιακό όπως θα ήταν ενδεχομένως στα λιβάδια της Δύσης. Είχε όμως και τα καλά του: όπως ένα σκετς όπου ο Μένταρι Κόουλ (ιδιοκτήτης νερόμυλων και καταστημάτων τροφίμων) μαζί με τον Λιούις Ρότενστερν (ραφεία κοστουμιών και καθαριστήρια-στεγνωτήρια) υποδύθηκαν τους διάσημους κατοίκους του παλιού Βερμόντ, τον Μπρίγκαμ Γιανγκ και τον Τζόζεφ Σμιθ, τα αστεία των οποίων για τις πολυάριθμες κατά φαντασίαν συζύγους τους προκάλεσαν απανωτά γέλια στις παρευρισκόμενες κυρίες. Ωστόσο, η περίσταση ήταν κατά βάση σοβαρή. Ολόκληρη η Αμερική ήταν πλέον σοβαρή, έπειτα από επτά χρόνια ύφεσης, αρχής γενομένης από το 1929. Ήταν ακριβώς η περίοδος μετά τον Μεγάλο Πόλεμο του 1914-1918, κατά την οποία, όσα παιδιά είχαν γεννηθεί γύρω στο 1917 ετοιμάζονταν να πάνε στο πανεπιστήμιο ή... σε έναν ακόμα πόλεμο, οποιονδήποτε πόλεμο θα μπορούσε να τους βολέψει. Τα χαρακτηριστικά της βραδιάς εκείνης στο Κλαμπ Ρόταρι δεν είχαν τίποτα το αστείο, εμφανώς αστείο τουλάχιστον, μιας και τον τόνο έδιναν οι πατριωτικές ομιλίες του ταξίαρχου εν αποστρατεία Χέρμπερτ Ε. Ετζγουέιζ, που ανέλυσε με αρκετή ορόμορφΗ

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 8



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

γή το ζήτημα «Ειρήνη διά της Εθνικής Αμύνης – Εκατομμύρια για εξοπλισμούς αλλά ούτε σεντ για την απόδοση τιμής στους πεσόντες» καθώς και της κυρίας Αντέλαϊντ Ταρ Γκίμιτς – η οποία ήταν περισσότερο γνωστή για τη γενναιόδωρη χρηματοδότηση μιας εκστρατείας εναντίον του κινήματος των σουφραζετών, πίσω στα 1919, απ’ ό,τι για την άλλη ιδέα της, όταν, διαρκούντος του Μεγάλου Πολέμου, κατάφερε να κρατήσει τους Αμερικάνους στρατιώτες μακριά από τα γαλλικά καφέ, με το έξυπνο κόλπο της αποστολής δέκα χιλιάδων κομματιών από παιχνίδια ντόμινο. Κανένας πατριώτης με κοινωνική συνείδηση δεν μπορούσε να περιφρονήσει την πρόσφατη, μάλλον υποτιμημένη, προσπάθειά της να διατηρήσει την αγνότητα της πατρίδας, αποκλείοντας από τη βιομηχανία του κινηματογράφου όλους τους ηθοποιούς, σκηνοθέτες ή εικονολήπτες οι οποίοι: α) είχαν πάρει διαζύγιο, β) είχαν γεννηθεί οπουδήποτε στο εξωτερικό, εξαιρουμένου του Ηνωμένου Βασιλείου, μιας και η κυρία Γκίμιτς είχε σε μεγάλη υπόληψη τη βασίλισσα Μαρία είτε γ) αρνιούνταν να ορκιστούν στη Σημαία, στο Σύνταγμα, στη Βίβλο, και σε όλους τους υπόλοιπους αλλόκοτα αμερικάνικους θεσμούς. Η ετήσια Βραδιά Κυριών του Ροταριανού Ομίλου ήταν εκδήλωση που έχαιρε μεγάλου σεβασμού – συγκέντρωνε τον ανθό του Φορτ Μπιούλα. Η πλειονότητα των κυριών και περισσότεροι απ’ τους μισούς κυρίους φορούσαν βραδινά ενδύματα, και κυκλοφόρησε η φήμη ότι πριν από το συμπόσιο ο κλειστός κύκλος του κλαμπ είχε απολαύσει τα κοκτέιλ του, σερβιρισμένα στο δωμάτιο 289 του ξενοδοχείου. Τα τραπέζια, τοποθετημένα στις τρεις πλευρές ενός κενού τετραγώνου, ήταν φωτισμένα με κεριά, κρυστάλλινες πιατέλες με γλυκά και ψημένα αμύγδαλα, κουκλάκια Μίκι Μάους, χάλκινα σηματάκια του Ρόταρι, και αμερικάνικες μεταξωτές σημαιούλες καρφωμένες σε επίχρυσα αβγά. Στον τοίχο υπήρχε μια κορδέλα με την επιγραφή «Η Προσφορά Υπερβαίνει τον Εαυτό μας», και το μενού –το

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 9

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



σέλερι, η κρεμώδης ντοματόσουπα, ο μπακαλιάρος στη σχάρα, οι κροκέτες κοτόπουλου, ο αρακάς και το παγωτό τούτι-φρούτι– ανταποκρινόταν στις υψηλές προδιαγραφές του ξενοδοχείου Ουέσεξ. Άκουγαν όλοι με ανοιχτό το στόμα. Ο στρατηγός Ετζγουέιζ ολοκλήρωνε τη βαρβάτη, όσο και μυστικιστική ραψωδία του για τον εθνικισμό: «... γιατί ετούτες εδώ οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι μόνες, ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις, που δεν επιθυμούν την κατάκτηση. Η μεγαλύτερη φιλοδοξία μας είναι να μας αφήσουν επιτέλους στην ησυχία μας! Μοναδική ουσιαστική μας σχέση με την Ευρώπη αποτελεί η επίπονη προσπάθειά μας να εκπαιδεύσουμε τις αργόστροφες και αδαείς μάζες, που η Ευρώπη μάς εμπιστεύτηκε, σε κάτι που να θυμίζει αμυδρά τον αμερικάνικο πολιτισμό και τους καλούς τρόπους. Ωστόσο, όπως σας εξήγησα, οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι να προασπιστούμε τα εδάφη μας απέναντι στις ξενόφερτες ορδές των διεθνών απατεώνων που αυτοαποκαλούνται “κυβερνήσεις”, και που με τόση ζήλια εποφθαλμιούν τα ανεξάντλητα μεταλλεύματά μας, τα απέραντα δάση μας, τις τιτάνιες και πλούσιες πόλεις μας, τους όμορφους και απέραντους αγρούς μας. »Για πρώτη φορά, στην παγκόσμια ιστορία, ένα μεγάλο έθνος θα πρέπει να συνεχίσει να εξοπλίζεται όλο και πιο πολύ, όχι με στόχο την κατάκτηση – όχι από φθόνο – ούτε για τον πόλεμο – αλλά για την ειρήνη! Ας προσευχηθούμε να μην παραστεί ποτέ ανάγκη, αλλά αν τα ξένα έθνη δεν λάβουν υπόψη τους την προειδοποίησή μας, τότε, όπως λέει και το ρητό για όσους σπέρνουν ανέμους, θα βρουν μπροστά τους έναν πάνοπλο πολεμιστή να στέκει φρουρός σε κάθε τετραγωνικό μέτρο τούτης της χώρας, της χώρας που οι Πατέρες του Έθνους την κληροδότησαν σ’ εμάς, αφού πρώτα την καλλιέργησαν και την υπερασπίστηκαν, και των οποίων ζωντανά αντίγραφα πρέπει να γίνουμε εμείς τώρα, με το σπαθί στο χέρι... αλλιώς θα εξαφανιστούμε!»

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 10



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

Οι επευφημίες ήταν αποθεωτικές. Ο «καθηγητής» Εμίλ Στάουμπμαγιερ, ο επιθεωρητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πετάχτηκε και φώναξε «τρία ζήτω για τον στρατηγό – ζήτω, ζήτω, ζήτωσαν!». Το ακροατήριο είχε εκστασιαστεί με τον στρατηγό και τον κ. Στάουμπμαγιερ – όλοι, εκτός από μερικές παλαβές ακτιβίστριες του αντιπολεμικού κινήματος και κάποιον συνδαιτυμόνα ονόματι Ντορέμους Τζέσαπ, αρχισυντάκτη του Daily Informer του Φορτ Μπιούλα, ο οποίος στην περιοχή είχε τη φήμη ενός «έξυπνου αλλά μάλλον κυνικού τύπου», και που ψιθύρισε στον φίλο του, τον αιδεσιμότατο κύριο Φαλκ, ότι «οι Πατέρες του Έθνους μάλλον ξέχασαν να καλλιεργήσουν την Αριζόνα!».

Το αποκορύφωμα του δείπνου ήταν η ομιλία της κυρίας Αντέλαϊντ Ταρ Γκίμιτς, διάσημης ανά την επικράτεια με τον τίτλο «το Κορίτσι του Θείου», μιας και στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου είχε εισηγηθεί το εκστρατευτικό σώμα στην Ευρώπη να αποκαλείται χαϊδευτικά οι «Ανιψούληδες». Δεν τους είχε δώσει μόνο τα ντόμινο, η πρώτη της ιδέα ήταν πολύ πιο δημιουργική. Ήθελε να στείλει σε κάθε στρατιώτη του μετώπου ένα καναρίνι σε κλουβί. Σκεφτείτε τι θα σήμαινε αυτό για τον καθένα, θα του κρατούσε συντροφιά και θα του έφερνε τρυφερές αναμνήσεις από τη μάνα και το πατρικό του! Ένα γλυκό καναρινάκι! Και ποιος ξέρει – ίσως και να μπορούσες να τα εκπαιδεύσεις να τρώνε τις ψείρες! Έμπλεη ενθουσιασμού για την ιδέα της, κατάφερε να φτάσει ώς το γραφείο του Στρατηγού Επιμελητείας, ωστόσο εκείνος ο μουχλιασμένος, παρωπιδοφόρος αξιωματικός την απέρριψε (απέρριψε δηλαδή τα καημένα τα φανταράκια, τα τόσο παρατημένα, εκεί, στις λάσπες του μετώπου), ψελλίζοντας με δειλία κάτι ασυναρτησίες για δυσκολίες μεταφοράς των κανα-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 11

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



ρινιών. Φημολογείται ότι εκείνη άστραψε και βρόντηξε, ότι αντιμετώπισε τον καραβανά σαν άλλη διοπτροφόρος Ζαν ντ’ Αρκ, και ότι τελικά «του σφύριξε μερικά φωνήεντα που δεν θα τα ξεχνούσε ποτέ στη ζωή του!». Εκείνες τις όμορφες εποχές οι γυναίκες είχαν ευκαιρίες. Είχαν τη δυνατότητα να στέλνουν τους άντρες τους ή και τους άντρες αλλωνών στον πόλεμο. Η κυρία Γκίμιτς απευθυνόταν σε κάθε στρατιώτη που συναντούσε –και τα κατάφερνε να συναντάει κάθε στρατιώτη που βρισκόταν σε ακτίνα δύο τετραγώνων από κείνη– με τη φράση «αγαπημένο μου αγόρι». Οι φήμες λένε ότι χαιρέτισε με τον ίδιο τρόπο έναν συνταγματάρχη πεζοναυτών που είχε επιστρέψει απ’ το μέτωπο και ο οποίος της απάντησε, «Τ’ αγαπημένα μου αγόρια έχουν αποκτήσει πολλές μανάδες τελευταία. Προσωπικά, θα προτιμούσα να έχω μερικές ακόμα ερωμένες». Και οι φήμες συνεχίζουν λέγοντας πως εκείνη δεν πτοήθηκε, αλλά συνέχισε τα ίδια, διακόπτοντας μονάχα για να βήξει, για μία ώρα και δεκαεπτά λεπτά, μετρημένα με το ρολόι χειρός του συνταγματάρχη. Όμως, οι κοινωνικές της υπηρεσίες δεν περιορίζονταν αποκλειστικά στις προϊστορικές εποχές. Το 1935 ανέλαβε να εξαγνίσει τον κινηματογράφο, ενώ προηγουμένως είχε αρχικά υποστηρίξει και έπειτα πολεμήσει την Ποτοαπαγόρευση. Επιπροσθέτως, από τη στιγμή που σχεδόν της επιβλήθηκε από τη σχετική ψηφοφορία, είχε διατελέσει επίτροπος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος το 1932, φροντίζοντας να στέλνει καθημερινά στον πρόεδρο Χούβερ μία μακροσκελή παραινετική επιστολή. Και, παρόλο που εκείνη ήταν δυστυχώς άτεκνη, έχαιρε ευρύτατης αναγνώρισης ως συγγραφέας θεμάτων που αφορούσαν τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, έχοντας παράλληλα γράψει και ένα βιβλίο με νανουρίσματα, στα οποία συμπεριλαμβανόταν και το αθάνατο δίστιχο:

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 12



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

Κι όλα τα στρογγυλούλια τώρα στη σειρά Με στρόγγυλα τα πόδια και όλα τα λοιπά.

Πάντοτε, όμως, είτε ήταν 1917 είτε 1936, αποτελούσε φανατικό μέλος των Κορασίδων της Αμερικανικής Επαναστάσεως. Η Κ.Α.Ε. (σκεφτόταν ο κυνικός Ντορέμους Τζέσαπ, το βράδυ εκείνο) είναι μια κάπως μπερδεμένη οργάνωση – τόσο μπερδεμένη όσο η θεοσοφία, η σχετικότητα ή το ινδουιστικό κόλπο με το αγόρι που εξαφανίζεται, έχοντας κάτι κοινό και με τα τρία αυτά συγχρόνως. Απαρτίζεται από γυναίκες που ξοδεύουν το ήμισυ της ώρας τους (πλην του ύπνου) κομπορρημονώντας για την καταγωγή τους απ’ τους επαναστατημένους Αμερικανούς εποίκους του 1776, και το άλλο μισό, το πιο μαχητικό, επιτιθέμενες στους σύγχρονούς τους οι οποίοι πιστεύουν σ’ εκείνες ακριβώς τις αρχές για τις οποίες αγωνίστηκαν οι πρόγονοί τους. Η Κ.Α.Ε. (σκεφτόταν ο Ντορέμους) έχει γίνει τόσο ιερή και απαραβίαστη, τόσο υπεράνω πάσης κριτικής, όσο η Καθολική Εκκλησία ή ο Στρατός της Σωτηρίας. Και πρέπει να ειπωθεί και τούτο: έχει φροντίσει να προκαλεί αβίαστο γέλιο στους συνετούς ανθρώπους, μιας και είναι πια τόσο γελοία όσο η απενεργοποιημένη Κου Κλουξ Κλαν, και μάλιστα χωρίς την ανάγκη για επιπλέον μασκαρέματα, όπως εκείνα που επιδεικνύουν τα κωθώνια της Κ.Κ.Κ., με τα μυτερά καπέλα και τα λευκά τους νυχτικά, με τα οποία κυκλοφορούν δημοσίως. Έτσι, ανεξαρτήτως του αν η κυρία Αντέλαϊντ Ταρ Γκίμιτς είχε κληθεί για να ανυψώσει το στρατιωτικό ηθικό ή για να πείσει τις λιθουανικές χορωδίες να ξεκινούν τα προγράμματά τους με το πατριωτικό άσμα «Κολούμπια, κόσμημα εσύ του ωκεανού», παρέμενε πάντα μέλος της Κ.Α.Ε., πράγμα που μπορούσες άλλωστε να επιβεβαιώσεις ακούγοντάς την να αγορεύει στους ροταριανούς του Φορτ Μπιούλα, ετούτο το ευτυχές βραδάκι του Μαΐου.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 13

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



Ήταν κοντή, ευτραφής και προικισμένη με μια λεπτή, κομψή μύτη. Τα πλούσια γκρίζα μαλλιά της (γιατί είχε πατήσει τα εξήντα, όπως ακριβώς και ο σαρκαστικός συντάκτης, ο Ντορέμους Τζέσαπ) διακρίνονταν κάτω απ’ το νεανικό, ψάθινο καπελάκι της το διακοσμημένο με λουλούδια· φορούσε ένα μεταξένιο εμπριμέ φόρεμα με μια τεράστια φάσα κεντημένη με κρυστάλλινες χάντρες, ενώ πάνω στο ώριμο στήθος της αναπαυόταν καρφιτσωμένη μια ορχιδέα, ανάμεσα σε κρινάκια του αγρού. Ήταν γεμάτη στοργή για όλους τους άντρες που βρίσκονταν εκεί: στριφογύριζε ανάμεσά τους, τους αγκάλιαζε, την ώρα που, με μια φωνή η οποία έμοιαζε φτιαγμένη από ήχους φλογέρας και σιρόπια σοκολάτας, ξεδίπλωνε την ομιλία της για το «Πώς μπορείτε εσείς τα αγόρια να βοηθήσετε εμάς τα κορίτσια». Οι γυναίκες, υποστήριζε, δεν είχαν κερδίσει τίποτα με την κατάκτηση του δικαιώματος ψήφου. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες την είχαν ακούσει, πίσω στα 1919, θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί τούτος ο μπελάς. Όχι. Σαφέστατα όχι. Όχι ψήφος. Στην ουσία, η Γυναίκα οφείλει να επιστρέψει στο Σπίτι και, «όπως υποστηρίζει ο μέγας επιστήμονας και συγγραφέας κ. Άρθουρ Μπρισμπέιν, κάθε γυναίκα θα πρέπει να κάνει έξι παιδιά». Εκείνη τη στιγμή, κάτι αποτρόπαιο, κάτι σοκαριστικό διέκοψε την ομιλία. Μια κάποια Λορίντα Πάικ, χήρα ενός διαβόητου ουνιταριανού ιεροκήρυκα, ήταν διευθύντρια ενός μεγάλου οικοτροφείου στην ύπαιθρο, υπό την επωνυμία «Η Ταβέρνα της Κοιλάδας της Μπιούλα». Σχεδόν νέα ακόμα, με παραπλανητικά ιεροπρεπή εμφάνιση και ήρεμο βλέμμα, είχε ίσια καστανά μαλλιά με μια χωρίστρα στη μέση, και μια απαλή φωνή που κάποτε διανθιζόταν από ένα γέλιο. Όταν όμως μιλούσε δημόσια, η φωνή της γινότανε διαπεραστική, ενώ τα μάτια της γέμιζαν με ντροπιαστική μανία. Ήταν η φαρμακόγλωσσα, η ξινή του χωριού. Μονίμως έχωνε την ουρά της σε ξένες υποθέσεις και στα συμβούλια της κοινότητας ασκούσε κριτική για όλα τα θέματα που

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 14



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

αφορούσαν τη χώρα: τις τιμές της εταιρείας ηλεκτρισμού, τους μισθούς των δασκάλων, την άσκηση αφ’ υψηλού λογοκρισίας εκ μέρους της επιτροπής ιερέων σε σχέση με τα βιβλία των δημόσιων βιβλιοθηκών. Τώρα, σε τούτη την περίσταση όπου όλα φαίνονταν να βαίνουν κατ’ ευχήν για την ομιλήτρια, η Λορίντα Πάικ έλυσε τα μάγια, φωνάζοντας κοροϊδευτικά: «Τρία ζήτω για τον Μπρισμπέιν! Τι γίνεται όμως αν κάποια φτωχούλα δεν καταφέρει να τυλίξει κάποιον; Να τα κάνει αστεφάνωτη τα έξι παιδιά;» Τότε, η πολύπειρη φοράδα του πολέμου, η Γκίμιτς, βετεράνος εκατοντάδων εκστρατειών ενάντια στην Κόκκινη Απειλή, εκπαιδευμένη να υποβιβάζει μέχρις εξαφανίσεως τους σοσιαλιστές ταραξίες γελοιοποιώντας τους, άδραξε την ευκαιρία: «Καλή μου γυναίκα, αν μια φτωχούλα, όπως το έθεσες, έχει έστω λίγη γοητεία και θηλυκότητα πάνω της, δεν θα χρειαστεί να “τυλίξει” κάποιον άντρα – θα τους βρει να κάνουν ουρές έξω απ’ το κατώφλι της!» (Γέλια και επευφημίες). Η αντιρρησίας είχε καταφέρει να τσιγκλήσει την κυρία Γκίμιτς, εξάπτοντας το ευγενές πάθος της. Τώρα πια δεν μοίραζε αγκαλιές. Ξεσπάθωσε: «Σας το λέω, φίλοι μου, το πρόβλημα με τούτη τη χώρα είναι ότι έχει τόσους πολλούς εγωιστές! Μέσα σε εκατόν είκοσι εκατομμύρια ανθρώπους, το 95 τοις εκατό σκέφτεται μονάχα τον εαυτούλη του, αντί να βοηθάει τους σοβαρούς επιχειρηματίες να ξαναφέρουν την ευημερία! Όλα αυτά τα διεφθαρμένα και ιδιοτελή συνδικάτα! Οι παραδόπιστοι κηφήνες! Που σκέφτονται μονάχα τον μισθό τους και πώς να ξεζουμίσουν τον ατυχή εργοδότη τους ο οποίος, συν τοις άλλοις, έχει και όλες τις ευθύνες πάνω του! »Αυτό που χρειάζεται ο τόπος είναι πειθαρχία! Η ειρήνη είναι ένα ωραίο όνειρο, κάποιες φορές όμως είναι μονάχα μια χίμαιρα! Δεν είμαι τόσο σίγουρη – αυτό που θα πω τώρα θα σας συνταράξει, ωστόσο πρέπει ν’ ακούσετε τη μόνη γυναίκα που

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 15

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



θα σας πει την ωμή, σκληρή αλήθεια χωρίς να σας χρυσώνει το χάπι με συναισθηματικές ανοησίες, θα πω λοιπόν ότι δεν είμαι σίγουρη μήπως θα πρέπει να πάμε ξανά σε πόλεμο για να μάθουμε τι θα πει πειθαρχία! Δεν έχουμε ανάγκη ούτε από αιθεροβάμονες διανοούμενους ούτε από πολλή μόρφωση! Καλά τα βιβλία, αλλά, αν το σκεφτείτε, τι είναι πέρα από παιχνίδια για μεγάλα παιδιά; Όχι, εκείνο που έχουμε ανάγκη για να καταφέρει τούτη η μεγάλη χώρα να διατηρήσει την υψηλή θέση της μεταξύ των εθνών, είναι πειθαρχία – και δύναμη θέλησης – και χαρακτήρας!» Γύρισε τότε με χάρη προς τον στρατηγό Ετζγουέιζ και γέλασε: «Μας εξηγούσατε πώς να εξασφαλίσουμε την ειρήνη, όμως ελάτε τώρα, στρατηγέ, μεταξύ μας είμαστε, ροταριανοί και ροταριανές, παραδεχτείτε το! Έχουνε δει πολλά τα μάτια σας, δε νομίζετε –με το χέρι στην καρδιά– πως όταν μια χώρα έχει καταληφθεί από τον πυρετό του χρήματος, όπως συμβαίνει με τα συνδικάτα και τους εργάτες μας, με την προπαγάνδα τους να ανεβάσουν τους φόρους εισοδήματος, ώστε οι προκομμένοι και φιλόπονοι να πρέπει να πληρώνουν τους άχρηστους και τους ανεπρόκοπους, δε νομίζετε πως τότε, μόνο και μόνο για να σωθούν οι ψυχές των τεμπέληδων και να αποκτήσουν μια στάλα αυταπάρνηση, ο πόλεμος θα μπορούσε να είναι καλό πράγμα; Ελάτε τώρα, δείξτε μας ποιος πραγματικά είστε, στρατηγέ!» Κάθισε με τρόπο δραματικό, καθώς ο ήχος των χειροκροτημάτων απλώθηκε στην αίθουσα σαν μια έκρηξη από πούπουλα. Το πλήθος ούρλιαζε, «Σήκω, στρατηγέ! Έλα!» και «Σου την έφερε! Τι έχεις να πεις;» ή ένα πιο συγκαταβατικό, «Όρθιος, στρατηγέ!». Ο στρατηγός ήταν κοντός και στρουμπουλός, το κόκκινο πρόσωπό του λείο σαν πισινός μωρού και στολισμένο με ένα ζευγάρι γυαλιά με λευκόχρυσο σκελετό. Διέθετε όμως το χα-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 16



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

ρακτηριστικό ρουθούνισμα των καραβανάδων και ένα ανδροπρεπές γέλιο. «Ε, λοιπόν», αναφώνησε γελώντας, όρθιος πλέον, κουνώντας φιλικά το δάχτυλο προς την κυρία Γκίμιτς, «μιας και το βάλατε σκοπό να αποσπάσετε τα μυστικά ενός κακόμοιρου στρατιώτη, οφείλω να ομολογήσω ότι, παρότι απεχθάνομαι τον πόλεμο, θα έλεγα ότι υπάρχουν και χειρότερα πράγματα απ’ αυτόν. Μάλιστα, φίλοι μου, πολύ χειρότερα! Ένα υποτιθέμενα ειρηνικό κράτος όπου οι οργανώσεις των εργαζομένων έχουν γεμίσει, όπως συμβαίνει με τους ιούς, από παρανοϊκές ιδέες αναρχικών της Κόκκινης Ρωσίας! Ένα κράτος όπου οι καθηγητές πανεπιστημίου, οι δημοσιογράφοι και οι επιφανείς συγγραφείς προπαγανδίζουν μυστικά τις ίδιες στασιαστικές επιθέσεις στο τιμημένο Σύνταγμά μας! Ένα κράτος στο οποίο, ως αποτέλεσμα του εθισμού μας σε τέτοια πνευματικά ναρκωτικά, ο λαός είναι μαλθακός, δειλός, πλεονέκτης, έχοντας χάσει την περήφανη ορμή του μαχητή! Όχι, ένα τέτοιο κράτος είναι χειρότερο ακόμα κι από τον πιο τερατώδη πόλεμο! »Πιθανότατα κάποια απ’ τα λόγια που είπα στην ομιλία μου προηγουμένως να ήτανε κάπως τετριμμένα ή αυτό που λέμε αλλιώς “παλιομοδίτικα” – μια λέξη που την άκουγα πολύ την εποχή που η ταξιαρχία μου είχε στρατοπεδεύσει στην Αγγλία. Αυτά για τις Ηνωμένες Πολιτείες που επιζητούν μονάχα ειρήνη και αποδέσμευση από κάθε εξωτερική εμπλοκή. Όμως όχι! Αυτό που θα ήθελα πραγματικά να κάνουμε, είναι να βγούμε και να διαμηνύσουμε σε όλο τον κόσμο: “Ακούστε, μη δίνετε σημασία στην ηθική πλευρά του ζητήματος. Εμείς διαθέτουμε ισχύ, και η ισχύς αποτελεί δικαιολογία από μόνη της!” »Δεν θαυμάζω όλα όσα έχουν κάνει η Γερμανία και η Ιταλία, αλλά πρέπει να τους το αναγνωρίσω, είναι αρκετά ειλικρινείς και ρεαλιστές, ώστε να πουν στον υπόλοιπο κόσμο, “Εσείς κοιτάτε τη δουλειά σας, εντάξει; Έχουμε δύναμη και βούληση, και για όποιον διαθέτει αυτές τις αρετές δεν αποτελεί μονάχα

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 17

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



δικαίωμα, αλλά καθήκον, να τις χρησιμοποιήσει!” Ποτέ κανείς, μα το Θεό, δεν αγάπησε έναν αδύναμο – ούτε καν ο ίδιος ο αδύναμος τον εαυτό του! »Σας έχω λοιπόν καλά νέα! Τούτο το ευαγγέλιο της καθαρής και επιθετικής δύναμης εξαπλώνεται παντού στη χώρα μας, στο ευγενέστερο κομμάτι της νεολαίας μας. Γιατί σήμερα, στα 1936, με τη συντριπτική πλειονότητα των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων να διαθέτουν στρατιωτική εκπαίδευση στις μονάδες τους, τόσο ισχυρή όσο των ναζί, κι εκεί που κάποτε έπρεπε να την επιβάλουν οι αρχές, τώρα οι ίδιοι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες διεκδικούν το δικαίωμά τους να εξασκηθούν στις πολεμικές αρετές και δεξιότητες – γιατί, να το θυμάστε, τα κορίτσια, όταν καταγίνονται με τη νοσηλευτική, την κατασκευή αντιασφυξιογόνων ή οτιδήποτε άλλο, δείχνουν τον ίδιο ζήλο με τους αδελφούς τους. Και όλοι οι αληθινά σκεπτόμενοι καθηγητές είναι μαζί τους! »Εδώ, λοιπόν, μόλις πριν από τρία χρόνια, ένα αηδιαστικά μεγάλο ποσοστό φοιτητών ήταν απροκάλυπτα ειρηνιστές και ήθελαν να μαχαιρώσουν πισώπλατα την ίδια τους τη χώρα. Τώρα όμως, όταν οι ξεδιάντροποι και ηλίθιοι θιασώτες του κομμουνισμού προσπαθούν να οργανώσουν ειρηνιστικές συγκεντρώσεις... Φίλοι μου, στους πέντε μήνες που έχουν περάσει από την αρχή του Ιανουαρίου, τουλάχιστον εβδομήντα έξι τέτοια προκλητικά όργια διαλύθηκαν από ομάδες εξοργισμένων συμφοιτητών τους, ενώ πενήντα εννιά τουλάχιστον προδότες απ’ τους Κόκκινους φοιτητές έλαβαν τη δίκαιη ανταμοιβή τους, δηλαδή τους έσπασαν τόσο πολύ στο ξύλο, ώστε να μην μπορέσουν να υψώσουν ξανά το αιματοβαμμένο λάβαρο του αναρχισμού σε τούτη την ελεύθερη χώρα! Κι αυτό, φίλοι μου, είναι ΕΙΔΗΣΗ!»

Την ώρα που καθόταν ο στρατηγός, μέσα σε εκστατικές επευφημίες, η ταραξίας του χωριού, η κυρία Λορίντα Πάικ, τινάχτηκε πάνω διακόπτοντας τη γιορτή των εκδηλώσεων αγάπης:

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 18



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

«Κοίτα να δεις, κύριε Ετζγουέιζ, αν νομίζεις ότι θα τη γλιτώσεις με τούτες τις σαδιστικές ανοησίες, χωρίς να –» Δεν κατάφερε να προχωρήσει άλλο. Ο Φράνσις Τάσμπροου, ο ιδιοκτήτης του λατομείου, ο πιο σημαντικός βιομήχανος του Φορτ Μπιούλα, σηκώθηκε μεγαλοπρεπώς και της έκλεισε το στόμα τεντώνοντας το χέρι του, ανακράζοντας με μια βροντερή και μπάσα φωνή, «Για μια στιγμή, κυρία μου! Όλοι εμείς εδώ ξέρουμε τις πολιτικές σας πεποιθήσεις. Ως πρόεδρος, ωστόσο, θα πρέπει δυστυχώς να σας ενημερώσω ότι ο στρατηγός Ετζγουέιζ και η κυρία Γκίμιτς είναι προσκεκλημένοι του Ομίλου μας, ενώ εσείς, συγγνώμη που σας το λέω, δεν έχετε καμία σχέση με τους ροταριανούς αλλά βρίσκεστε εδώ προσκεκλημένη του αιδεσιμότατου Φαλκ, τον οποίο βέβαια τιμούμε απεριόριστα. Έχετε λοιπόν την καλοσύνη να – Α, ωραία, σας ευχαριστώ!» Η Λορίντα Πάικ είχε αράξει στην καρέκλα της, προσπαθώντας να ξεθυμάνει. Ο κύριος Φράνσις Τάσμπροου (το όνομα του οποίου έκανε ρίμα με τον «ταύρο») δεν είχε αράξει ακριβώς· καθόταν όπως ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Και ο Ντορέμους Τζέσαπ πετάχτηκε πάνω για να τους ηρεμήσει, καθότι ήταν φίλος της Λορίντα, ενώ ήδη, από τα τρυφερά του χρόνια, γνώριζε τον Φράνσις Τάσμπροου, χωρίς ωστόσο να τον έχει ποτέ συμπαθήσει και πολύ. Ετούτος ο Ντορέμους Τζέσαπ, ο εκδότης του Daily Informer, παρόλο που ήταν ένας ικανός επιχειρηματίας και συνέτασσε τα κύρια άρθρα του με αρκετό πνεύμα και έναν πραγματισμό που απηχούσε το πνεύμα της Νέας Αγγλίας, θεωρούνταν ο πλέον εκκεντρικός τύπος του Φορτ Μπιούλα. Ήταν μέλος της επιτροπής των σχολείων, μέλος στην επιτροπή της τοπικής βιβλιοθήκης, και προλόγιζε ανθρώπους όπως ο Όσβαλντ Γκάρισον Βίλαρντ, ο Νόρμαν Τόμας και ο ναύαρχος Μπερντ κάθε φορά που έρχονταν στην πόλη για να δώσουν διαλέξεις.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 19

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



Ο Τζέσαπ ήταν μικροκαμωμένος, κοκαλιάρης, χαμογελαστός, με μαυρισμένο δέρμα, ένα λεπτό γκρι μουστάκι και ένα μικρό και καλοκουρεμένο γενάκι – σε μια τέτοια κοινότητα, το να έχει κανείς μούσι ήταν σαν να ομολογεί είτε ότι είναι αγρότης είτε βετεράνος του Εμφυλίου είτε οπαδός χιλιαστικής αίρεσης. Οι επικριτές του Ντορέμους διατείνονταν ότι διατηρούσε το μούσι μόνο και μόνο για να προβάλλεται ως «διανοούμενος», «διαφορετικός», για να φαίνεται «καλλιτεχνίζων». Πιθανότατα είχανε δίκιο. Τέλος πάντων, σ’ αυτή την περίσταση σηκώθηκε και είπε: «Λοιπόν, όλα τα πουλάκια στη φωλιά συμφωνούν. Η φίλη μου, η κυρία Πάικ, θα έπρεπε να γνωρίζει ότι η ελευθερία του λόγου απαιτεί ειδική άδεια όταν φτάνει στο σημείο να ασκεί κριτική στον στρατό, να διαφωνεί με την Κ.Α.Ε. και να υπερασπίζεται τα δικαιώματα του λαουτζίκου. Ως εκ τούτου, Λορίντα, νομίζω ότι οφείλεις μια συγγνώμη στον στρατηγό, στον οποίο θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που μας αποσαφήνισε τι επιθυμεί η άρχουσα τάξη τούτης της χώρας. Έλα, λοιπόν, φίλη μου, σήκω και ζήτα συγγνώμη». Κοιτούσε τη Λορίντα με αυστηρότητα, ωστόσο ο Μένταρι Κόουλ, ο πρόεδρος του Ροταριανού Ομίλου, αναρωτήθηκε κατά πόσον ο Ντορέμους τούς δούλευε όλους εκεί μέσα. Ήταν άλλωστε γνωστός για κάτι τέτοια. Ναι –ή όχι–, μάλλον θα έκανε λάθος, γιατί η Λορίντα Πάικ (χωρίς να σηκωθεί) έλεγε τώρα κελαηδιστά, «Ω, ναι! Ζητώ συγγνώμη, στρατηγέ! Ευχαριστώ για τον διαφωτιστικό σας λόγο!» Ο στρατηγός ανασήκωσε το παχουλό του χέρι (με ένα μασονικό δαχτυλίδι και ένα δαχτυλίδι της στρατιωτικής ακαδημίας του Γουέστ Πόιντ να κοσμούν τα δάχτυλά του που έμοιαζαν με λουκάνικα)· υποκλίθηκε σαν να ’ταν ο ιππότης Λάνσελοτ ή κάποιος αρχισερβιτόρος· και φώναξε με μια ορμή που θα ταίριαζε σε νταβραντισμένο διμοιρίτη σε παρέλαση: «Όλα καλά, κυρία! Εμείς οι βετεράνοι δεν έχουμε πρόβλημα με έναν

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 20



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

καλοπροαίρετο καβγά. Και χαιρόμαστε που κάποιος δείχνει τόσο ενδιαφέρον για τις παραξενιές μας, ώστε να μας μπει και λίγο στο μάτι, χα χα χα!». Όλοι γέλασαν και επικράτησε ευθυμία. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με τον Λούις Ρότενστερν να τραγουδάει ένα ποτ πουρί από πατριωτικά στιχουργήματα.* Ο Λούις Ρότενστερν ήταν γνωστός στην κοινωνία του Φορτ Μπιούλα ως το «καλό παιδί», μια κάστα πιο χαμηλά από εκείνη του «καλού, παλιομοδίτη τζέντλεμαν». Ο Ντορέμους Τζέσαπ αρεσκόταν να πηγαίνει πού και πού για ψάρεμα μαζί του, καθώς και για κυνήγι πέρδικας· και θεωρούσε ότι κανένας ράφτης της Πέμπτης Λεωφόρου δεν μπορούσε να αγγίξει την τελειότητα ενός λινού κουστουμιού, από εκείνα που φορούσε ο Λούις. Όμως, ο Λούις ήταν σοβινιστής. Συχνά εξηγούσε πως ούτε εκείνος ούτε ο πατέρας του ήταν, αλλά ο παππούς του, ο οποίος είχε γεννηθεί σε ένα εβραϊκό γκέτο της πρωσικής Πολωνίας (του οποίου το όνομα, υποπτευόταν ο Ντορέμους, θα πρέπει να ήταν λιγότερο κομψό και σκανδιναβικό από το «Ρότενστερν»). Οι ήρωες του Λούις ήταν ο Κάλβιν Κούλιτζ, ο Λέοναρντ Γουντ, ο Ντουάιτ Λ. Μούντι, και ο ναύαρχος Ντιούι (γέννημα-θρέμμα του Βερμόντ ο τελευταίος, αναφωνούσε με ικανοποίηση ο Λούις, που είχε γεννηθεί στο Φλάτμπους του Λονγκ Άιλαντ). Δεν ήταν μονάχα 100% Αμερικανός αλλά έβγαζε και 40% σοβινιστικό πλεόνασμα παραπάνω απ’ το κανονικό. Κάθε τόσο έλεγε πως «Θα πρέπει να κρατήσουμε τους ξένους έξω από τη χώρα, και μ’ αυτό εννοώ τους βρομοεβραίους, τους βρομοϊταλιάνους, τους βρομοϊρλανδούς και τους βρομοκινέζους». Ο Λούις ήταν πεπεισμένος πως αν οι άσχετοι πολιτικάντηδες δεν * Στο πρωτότυπο: «Marching through Georgia», «Tenting on the Old Campground», «Dixie», «Old Black Joe», «I’m Only a Poor Cowboy and I Know I Done Wrong».

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 21

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



άπλωναν τα ξερά τους στις τράπεζες και στο χρηματιστήριο, κι αν δεν ανακατευόντουσαν καθόλου με τη ρύθμιση του ωραρίου στα εμπορικά καταστήματα, τότε όλοι στη χώρα αυτομάτως θα επωφελούνταν, ως αποτέλεσμα του αυξημένου τζίρου, και θα γίνονταν (ακόμα και οι εμποροϋπάλληλοι) τόσο πλούσιοι όσο ο Αγά Χαν. Κι έτσι ο Λούις απελευθέρωσε στις μελωδίες του όχι μόνο την μπάσα φωνή που διέθετε αλλά και όλη του την εθνικιστική θέρμη, με τρόπο που έκανε τους πάντες να τραγουδήσουν μαζί του, και ειδικά την κυρία Αντέλαϊντ Ταρ Γκίμιτς, με τη διάσημη φωνή κοντράλτο που θύμιζε σταθμάρχη τρένου. Το δείπνο διαλύθηκε μέσα σε καταρρακτώδεις ήχους χαρούμενων αποχαιρετισμών, και ο Ντορέμους Τζέσαπ έγειρε προς τη σύζυγό του Έμα, μια ευγενική, συγκροτημένη και σκεπτόμενη ψυχή, που απολάμβανε το μοναχικό πλέξιμο και τα μυθιστορήματα της Καθλίν Νόρις, και την ρώτησε: «Μήπως ήμουν φριχτός που πετάχτηκα έτσι;». «Ω, όχι, Ντορή μου, μια χαρά ήσουν. Εμένα μου αρέσει η Λορίντα Πάικ, αλλά γιατί πρέπει να μας μοστράρει σε κάθε ευκαιρία τις χαζές, σοσιαλιστικές της ιδέες;» «Ε, Δεξιούλα μου εσύ!» είπε ο Ντορέμους. «Δεν καλείς εκείνη τη φώκια, την Γκίμιτς, να πιείτε μαζί ένα ποτό;» «Όχι δα!» είπε η Έμα Τζέσαπ. Και στο τέλος, καθώς οι ροταριανοί αποχωρούσαν σερνάμενοι και έμπαιναν στα αναρίθμητα αυτοκίνητά τους, ήταν ο Φρανκ Τάσμπροου που κάλεσε μια επίλεκτη ομάδα αρσενικών, μεταξύ των οποίων και ο Τζέσαπ, για να συνεχίσουν τη βραδιά στο σπίτι του.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 22

2

Α

πήγε τη γυναίκα του σπίτι και οδήγησε ώς πάνω στο Πλέζαντ Χιλ, στην κατοικία του Τάσμπροου, ο Ντορέμους Τζέσαπ αναλογίστηκε την επιδημική εθνικοφροσύνη του στρατηγού Ετζγουέιζ. Διέκοψε όμως τη σκέψη του απορροφημένος από τη θέα των λόφων, ένα θέαμα, ο θαυμασμός του οποίου, αποτελούσε βασική συνήθειά του τα τελευταία πενήντα τρία χρόνια, απ’ τα εξήντα που μετρούσε συνολικά η ζωή του, τα χρόνια δηλαδή που είχε περάσει στο Φορτ Μπιούλα του Βερμόντ. Αν και με τη νομική βούλα αποτελούσε πόλη, το Φορτ Μπιούλα ήταν ένα άνετο χωριό χτισμένο από κόκκινο τούβλο, με παλιά εργαστήρια από γρανίτη, και σπίτια με λευκές σανίδες ή γκρίζα βότσαλα, με μερικές νεοπλουτίστικες μοντέρνες εξοχικές κατοικίες, σε χρώμα κίτρινο ή καφέ της φώκιας. Δεν υπήρχε μεγάλη βιομηχανική παραγωγή: ένας μικρός ξύλινος μύλος, μια εταιρεία κατασκευής κουφωμάτων, μια αντίστοιχη για αντλίες. Ο γρανίτης, το κύριο προϊόν παραγωγής, εξορυσσόταν σε λατομεία τέσσερα μίλια μακρύτερα· στην πόλη βρίσκονταν μονάχα τα γραφεία... όλα τα λεφτά... τα ταπεινά χαμόσπιτα των περισσότερων μεταλλωρύχων. Ήταν μια πόλη περίπου δέκα χιλιάδων ψυχών, την οποία κατοικούσαν περίπου είκοσι χιλιάδες σώματα – καταπώς φαίνεται το ποσοστό της ψυχικής ιδιοκατοίκησης ήταν πολύ υψηλό. Υπήρχε μονάχα ένας (τηρουμένων των αναλογιών) ουραφού

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 23

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



νοξύστης στην πόλη: το εξαώροφο κτίριο Τάσμπροου, όπου στεγάζονταν τα γραφεία των λατομείων γρανίτη Τάσμπροου & Σκάρλετ· τα γραφεία του γαμπρού του Ντορέμους, του γιατρού Φάουλερ Γκρίνχιλ, του συνεταίρου του, του γερο-δόκτορα Όλμστεντ, της εταιρείας δικηγόρων Μούνγκο Κίτερικ, του Χάρι Κίντερμαν, αντιπροσώπου προϊόντων όπως το σιρόπι σφενταμιού ή τα γαλακτοκομικά, και τριάντα ή σαράντα άλλων παρόμοιων σαμουράι του χωριού. Ήταν μια στενάχωρη πόλη, μια νυσταλέα πόλη, μια πόλη προσκολλημένη στην ασφάλεια και την παράδοση, όπου πίστευαν ακόμα σε αξίες όπως εκείνες της Ημέρας των Ευχαριστιών, της Τετάρτης Ιουλίου, της Ημέρας των Πεσόντων, και στην οποία η Πρωτομαγιά δεν ήταν μια μέρα για εργατικές διαδηλώσεις, αλλά για διανομή μικρών πανεριών με λουλούδια. Ήταν μια μαγιάτικη βραδιά λοιπόν, προχωρημένος Μάιος του 1936, με ένα φεγγάρι τριών τετάρτων. Το σπίτι του Ντορέμους απείχε ένα μίλι απ’ το επιχειρηματικό κέντρο του Φορτ Μπιούλα, στο Πλέζαντ Χιλ, που έμοιαζε με ένα δόρυ που αναδυόταν σαν τεντωμένο χέρι μέσα από τα σκοτεινά βάθη του Τρομερού Όρους. Τα λιβάδια στα υψώματα, η φεγγαρίσια λάμψη, όλα αυτά μπορούσε να τα διακρίνει ανάμεσα στις ερημιές με τα έλατα, τα σφεντάμια και τις λεύκες, στις κορυφογραμμές πολύ πάνω απ’ το κεφάλι του κι από κάτω, όπως ανηφόριζε με το αμάξι του, ήταν ο ποταμός Ίθαν που κυλούσε ανάμεσα στα λιβάδια. Δάση πυκνά σαν υψωμένα προπύργια, αέρας σαν καθάριο νερό της άνοιξης, γαλήνια σπίτια χτισμένα με σανίδες, που θύμιζαν τον πόλεμο του 1812 και τα παιδικά χρόνια εκείνων των περιπλανώμενων κατοίκων του Βερμόντ, του Στίβεν Α. Ντάγκλας, του «Μικρού γίγαντα», του Χίραμ Πάουερς και του Θαντέους Στίβενς, του Μπρίγκαμ Γιανγκ και του προέδρου Τσέστερ Άλαν Άρθουρ. «Όχι, ο Πάουερς και ο Άρθουρ ήταν παρθενόπες», σκέφτηκε ο Ντορέμους. «Όμως ο Ντάγκλας, ο Θαντ Στίβενς και ο Μπρί-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 24



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

γκαμ, ο παλαιός επιβήτορας – άραγε να βγαίνουν ακόμα τέτοιοι λεβέντες όπως αυτοί οι ρωμαλέοι γερο-διάβολοι; – Να γεννιούνται ακόμα τέτοιοι στη Νέα Αγγλία; – Οπουδήποτε στην Αμερική; – Οπουδήποτε στον κόσμο; Εκείνοι είχανε κότσια. Ανεξαρτησία. Έκαναν αυτό που ήθελαν και σκέφτονταν όπως επιθυμούσαν, κι ας πήγαιναν οι άλλοι στον διάβολο. Οι νέοι όμως σήμερα – ω, οι πιλότοι έχουν αρκετό θάρρος. Οι φυσικοί, κάτοχοι διδακτορικού στα είκοσι πέντε τους, αυτοί που διασπούν το άτομο, ναι, αυτοί είναι πρωτοπόροι. Ωστόσο, οι περισσότεροι νέοι σήμερα είναι νερόβραστοι –τρέχουν με πενήντα μίλια την ώρα, χωρίς να πηγαίνουν πουθενά–, δεν έχουν την απαιτούμενη φαντασία, ώστε να θέλουν να πάνε κάπου! Ακούνε μουσική με το στρίψιμο ενός διακόπτη. Διαβάζουν λεζάντες από κόμικς αντί για τις ρήσεις του Σαίξπηρ και της Βίβλου ή τα έργα του Βέμπλεν και του γερο-Μπιλ Σάμνερ! Λελέδες που τρέφονται με ασημαντότητες! Όπως αυτός ο αλαζόνας, ο μοσχαναθρεμμένος Μάλκολμ Τάσμπροου, που γυροφέρνει τη Σίσι! Αχ! »Δεν θα ήταν τρομερό αν εκείνος ο όλος καμάρι Ετζγουέιζ κι αυτή η Μέι Γουέστ της πολιτικής, η Γκίμιτς, είχανε δίκιο και είχανε αποδειχτεί ότι πράγματι χρειαζόμαστε όλους αυτούς τους γαλονάδες και ίσως ακόμα έναν ανόητο πόλεμο (να κατακτήσουμε καμιά χώρα στη γεωγραφική ζώνη της κάψας, την οποία κατά τα άλλα δεν θα την θέλαμε ακόμα κι αν μας την χάριζαν), μόνο και μόνο για να αποκτήσουν λίγο τσαγανό όλες αυτές οι μαριονέτες που αποκαλούμε παιδιά μας; Αχ! »Όμως τι χάλια –ετούτοι οι λόφοι που μοιάζουν με τείχη από κάστρο, ετούτος ο αέρας–, τύφλα να ’χουν τα Κότσγουολντς, τα Όρη Χαρτζ και τα Βραχώδη Όρη! Ντορέμους Τζέσαπ, ένας ευπατρίδης της τοπογραφίας. Δεν είμαι παρά ένας –» «Ντορή μου, μπορείς να οδηγείς στη δεξιά πλευρά του δρόμου – τουλάχιστον στις στροφές;» είπε με ηρεμία η γυναίκα του.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 25

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



Ένα βαθούλωμα στα υψίπεδα και η ομίχλη κάτω απ’ το φεγγάρι· ένα πέπλο πάνω απ’ τις ανθισμένες μηλιές και μια παραφορτωμένη λουλουδιασμένη βάτος δίπλα στα ερείπια ενός αγροτόσπιτου, που κάηκε πριν από εξήντα χρόνια και βάλε.

Ο κύριος Φράνσις Τάσμπροου ήταν ο πρόεδρος, γενικός διευθυντής και κύριος ιδιοκτήτης των Λατομείων Γρανίτη Τάσμπροου και Σκάρλετ, στο Γουέστ Μπιούλα, τέσσερα μίλια μακριά απ’ το Φορτ. Ήταν πλούσιος, καταφερτζής και αντιμετώπιζε προβλήματα διαρκείας με τους εργαζομένους του. Κατοικούσε σε μια νεόδμητη έπαυλη γεωργιανού ρυθμού στο Πλέζαντ Χιλ, λίγο πιο πέρα από το σπίτι του Ντορέμους Τζέσαπ, όπου διατηρούσε ένα ιδιαίτερο δωμάτιο που είχε μετατρέψει σε μπαρ, τόσο πολυτελές, λες και ανήκε σε κάποιον διευθύνοντα σύμβουλο διαφημιστικής εταιρείας του Γκρος Πόιντ. Το σπίτι ήταν τόσο παραδοσιακά προϊόν της Νέας Αγγλίας, όσο και η καθολική συνοικία είναι προϊόν της Βοστόνης· ο Φρανκ καυχιόταν ότι, παρόλο που η οικογένειά του κατοικούσε ήδη στη Νέα Αγγλία για έξι γενιές, ο ίδιος δεν είχε αφομοιωθεί πλήρως από τους Γιάνκηδες, εξαιρουμένων στοιχείων όπως η αποτελεσματικότητα και το εμπορικό πνεύμα, που τον καθιστούσαν κάτι σαν τον απόλυτο παναμερικανικό εταιρικό διευθυντή. Ήταν ένας ψηλός άντρας, με ξανθό μουστάκι και μια μονότονα εμφατική φωνή. Ήταν πενήντα τεσσάρων ετών, έξι χρόνια νεότερος απ’ τον Ντορέμους Τζέσαπ, και όταν ήταν τεσσάρων, ο Ντορέμους τον είχε προστατέψει από τις συνέπειες της αντιδημοφιλούς συνήθειάς του να χτυπάει τα υπόλοιπα αγοράκια στο κεφάλι με διάφορα αντικείμενα –όλων των ειδών– με ξύλινα παλούκια, παιδικά τρενάκια, τα κουτιά του κολατσιού και με ξεραμένες κουράδες αγελάδας. Μαζεμένοι απόψε στο ιδιαίτερο δωμάτιο που είχε γίνει μπαρ, μετά το δείπνο των ροταριανών, ήταν ο ίδιος ο Φρανκ, ο Ντο-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 26



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

ρέμους Τζέσαπ, ο Μένταρι Κόουλ, οι Μίλερ, ο σχολικός επίτροπος Εμίλ Στάουμπμαγιερ, ο Ρ.Κ. Κρόουλι – ο Ρόσκο Κόνκλινγκ Κρόουλι, ο πιο βαρέων βαρών τραπεζίτης του Φορτ Μπιούλα και, παραδόξως, ο πάστορας του Τάσμπροου, ο επισκοπικός ιερέας, ο αιδεσιμότατος κύριος Φαλκ, του οποίου τα γέρικα χέρια ήταν τόσο αβρά όσο η πορσελάνη, τα μαλλιά του μια άγρια θημωνιά από μεταξένιο λευκό, και το ξερακιανό πρόσωπό του ένα τεκμήριο της καλής ζωής. Ο κύριος Φαλκ προερχόταν από μια καλή οικογένεια με ρίζες στους πρώτους Ολλανδούς εποίκους της Νέας Υόρκης, με σπουδές στο Εδιμβούργο και στην Οξφόρδη, καθώς και στη Γενική Θεολογική Σχολή της Νέας Υόρκης· σε όλη την κοιλάδα της Μπιούλα δεν υπήρχε κανείς, πλην του Ντορέμους, που να έχει αποσυρθεί με τόση ικανοποίηση στα υψώματα των λόφων. Το δωμάτιο του μπαρ είχε διακοσμηθεί επαγγελματικά από έναν νεαρό Νεοϋορκέζο, ο οποίος είχε το συνήθειο να στέκεται με την ανάστροφη της παλάμης του ακουμπισμένη στον γοφό του. Η μπάρα ήταν από ανοξείδωτο ατσάλι, με κορνιζαρισμένες λεπτομέρειες απ’ τη La Vie Parisienne, ασημένια μεταλλικά τραπέζια, αλουμινένια καθίσματα με επικάλυψη χρωμίου, και μαξιλαράκια από πορφυρό δέρμα. Όλοι τους, πλην του Τάσμπροου, του Μένταρι Κόουλ (ενός κοινωνικού αναρριχητή για τον οποίο η εύνοια του Φρανκ Τάσμπροου είχε τη γεύση μελιού και ώριμου σύκου) και του «καθηγητή» Εμίλ Στάουμπμαγιερ, ένιωθαν άβολα σ’ εκείνον τον λεπταίσθητο χώρο που θύμιζε κλουβί παπαγάλου, ωστόσο κανείς τους, συμπεριλαμβανομένου και του κυρίου Φαλκ, δεν έδειχνε να δυσανασχετεί με τη σόδα και το σκοτς ουίσκι του Φρανκ ούτε και με τα σαντουιτσάκια σαρδέλας. «Άραγε θα αρέσανε όλα αυτά στον Θαντ Στίβενς;»* ανα* Θαντέους (Θαντ) Στίβενς (1792-1868): δικηγόρος και Ρεπουμπλικάνος πολιτικός με καταγωγή από το Βερμόντ, φανατικός πολέμιος της δουλείας. Υ-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 27

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



ρωτήθηκε ο Ντορέμους. «Θα γρύλιζε σαν κυκλωμένη αγριόγατα. Όχι όμως με το ουίσκι!»

«Ντορέμους», ρώτησε ο Τάσμπροου, «γιατί δεν κάνεις μια κωλοτούμπα; Όλα αυτά τα χρόνια διασκέδαζες κάνοντας μονίμως κριτική στην κυβέρνηση και γελοιοποιώντας τους πάντες – ποζάροντας ως Φιλελεύθερος τόσο ακραιφνής, που θα υπερασπιζόταν ακόμα και ανατρεπτικά στοιχεία. Ήρθε ο καιρός να παρατήσεις τις τρελές ιδέες και να ξαναγυρίσεις στην οικογένειά σου. Είναι σοβαρή τούτη η εποχή – είκοσι οκτώ εκατομμύρια έχουν καταφύγει στην ανθρωπιστική βοήθεια, γεγονός που όλο και χειροτερεύει, επειδή μιλάμε πλέον για ανθρώπους που θεωρούν ότι έχουν κάποιο δικαίωμα στην κρατική στήριξη. »Και οι Εβραίοι κομμουνιστές και οι Εβραίοι χρηματιστές συνωμοτούν από κοινού για να ελέγξουν τη χώρα. Μπορώ να καταλάβω πως, όταν ήσουν νέος, ίσως και να έβλεπες με κάποια συμπάθεια τα σωματεία, ακόμα και τους Εβραίους, παρόλο που, όπως γνωρίζεις, ποτέ δεν θα σε συγχωρήσω που πήρες το μέρος των απεργών, όταν εκείνοι οι αλήτες απειλούσαν να καταστρέψουν την επιχείρησή μου· να κάψουν τα εμποροραφεία και τα στιλβωτήριά μου· ε, μα εσύ είχες φιλίες και μ’ εκείνον τον αλλοδαπό φονιά, τον Καρλ Πάσκαλ, αυτόν που ξεκίνησε όλο τον σαματά – πόσο στενοχωρήθηκα που τον απέλυσα, όταν έληξε η απεργία! »Αλλά, τέλος πάντων, τώρα αυτοί οι εργατοπατέρες τα έχουν κάνει πλακάκια με τους κομμουνιστές και είναι αποφασισμένοι να κυβερνήσουν τη χώρα και να υποδείξουν σε ανθρώπους όπως εγώ πώς να κάνουμε τη δουλειά μας! και όπως είπε ο στρατηγός Ετζγουέιζ, θα αρνηθούν ακόμα και να υπηπήρξε μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα που εργάστηκε με μεγάλη αποτελεσματικότητα για την επούλωση των τραυμάτων του Εμφυλίου Πολέμου.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 28



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

ρετήσουν την πατρίδα μας, αν τύχει και συρθούμε σε κανέναν πόλεμο. Ναι, λοιπόν, είναι μια πολύ κρίσιμη στιγμή και ήρθε ο καιρός και για σένα να κόψεις τα χωρατά και να συστρατευθείς με τους πραγματικά υπεύθυνους πολίτες». Ο Ντορέμους απάντησε: «Χμ. Ναι, συμφωνώ ότι η ώρα είναι κρίσιμη. Με όλη αυτή τη δυσαρέσκεια στη χώρα, ο γερουσιαστής Γουίντριπ μπορεί να ξεπλυθεί από τις ανομίες του και να εκλεγεί πρόεδρος τον επόμενο Νοέμβριο, πράγμα που, αν συμβεί, κατά πάσα πιθανότητα η συμμορία των γερακιών, της οποίας προΐσταται, θα μας μπλέξει σε κάποιον πόλεμο, μόνο και μόνο για να χαϊδέψουν την παρανοϊκή τους ματαιοδοξία και να δείξουν στον υπόλοιπο κόσμο τι φοβερό και λεβέντικο έθνος που είμαστε. Και τότε εγώ, ο φιλελεύθερος, κι εσύ, ο πλουτοκράτης και ψευτοσυντηρητικός, θα συλληφθούμε και θα εκτελεστούμε στις τρεις τα ξημερώματα. Αν είμαι σοβαρός λέει; Χα!» «Μπούρδες! Υπερβολές!» είπε ο Ρ.Κ. Κρόουλι. Ο Ντορέμους συνέχισε: «Αν ο επίσκοπος Πρανγκ, ο Σαβοναρόλα με την Κάντιλακ 16, αποφασίσει να στρέψει το ραδιοφωνικό του ακροατήριο προς την κατεύθυνση του Μπαζ Γουίντριπ, ο Μπαζ θα νικήσει. Ο κόσμος θα πιστέψει ότι τον εξέλεξε για να επιτύχει μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα. Και μετά –ο Τρόμος! Ένας Θεός ξέρει πόσες ενδείξεις έχουμε ότι μπορεί να υπάρξει τυραννία στην Αμερική– η κατάσταση των μικροκαλλιεργητών του Νότου, οι συνθήκες εργασίας των μεταλλωρύχων και των κλωστοϋφαντουργών, και η φυλάκιση του Μούνεϊ για τόσα πολλά χρόνια. Περίμενε όμως και ο Γουίντριπ θα σου το πει με πολυβόλα! Η δημοκρατία, τόσο εδώ, όσο και στη Βρετανία και στη Γαλλία, ποτέ δεν ήταν τόσο καθολική όσο η σκλαβιά του αηδιαστικού ναζισμού στη Γερμανία, τόσο στενόμυαλη και υλιστική όσο το καθεστώς στη Ρωσία, ακόμα κι αν έχει δημιουργήσει βιομήχανους όπως εσύ, Φρανκ, και τραπεζίτες όπως εσύ, Ρ.Κ. Κρόουλι, και σας έχει δώσει τόση δύναμη και χρήμα. Συνολικά, και με σκανδαλώδεις εξαιρέσεις, η δημοκρατία έχει δώσει

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 29

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



στον απλό εργαζόμενο περισσότερη αξιοπρέπεια απ’ όση είχε ποτέ. Αυτό απειλείται τώρα απ’ τον Γουίντριπ – και απ’ τον κάθε Γουίντριπ. Ωραία λοιπόν! Ίσως θα πρέπει να πολεμήσουμε την πατροπαράδοτη δικτατορία με μια μικρή καλή πατροκτονία – να πολεμήσουμε τα όπλα με τα όπλα. Περιμένετε να πάρει τα ηνία ο Μπαζ. Μια αληθινή φασιστική δικτατορία!». «Βλακείες! Βλακείες!» γρύλισε ο Τάσμπροου. «Αυτό δεν θα γίνει εδώ στην Αμερική, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση! Είμαστε ελεύθερη χώρα». «Η απάντηση σ’ αυτό», υποστήριξε ο Ντορέμους Τζέσαπ, «και ας με συγχωρήσει ο κύριος Φαλκ, είναι πως “ο διάολος έχει πολλά ποδάρια!” Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μπορεί να γίνει πιο υστερική, ναι, ή και πιο δουλοπρεπής! από την Αμερική. Κοιτάξτε πώς ο Χιούι Λονγκ* έγινε ο απόλυτος άρχων στη Λουιζιάνα, και πώς ο αξιότιμος κύριος γερουσιαστής Μπερζέλιους Γουίντριπ διοικεί τη δική του Πολιτεία. Ακούστε τον επίσκοπο Πρανγκ και τον πατέρα Κάφλιν** στο ραδιόφωνο· ιερές προφητείες που συνεπαίρνουν εκατομμύρια. Θυμηθείτε πόσο άνετα έχουν αποδεχθεί οι πιο πολλοί Αμερικανοί τα πολιτικά λαδώματα και τις συμμορίες του Σικάγου και την ατιμία τόσων και τόσων συνεργατών του προέδρου Χάρντινγκ. Άραγε τα τσιράκια του Χίτλερ ή του Γουίντριπ είναι χειρότερα; Θυμάστε την Κου Κλουξ Κλαν; Θυμάστε την πολεμοχαρή μας υστερία, όταν αποκαλούσαμε το ξινολάχανο “Λάχανο της Ελευθερίας”, και κάποιος πρότεινε να αποκαλούμε τη γερμανική ιλαρά “Ιλαρά της Ελευθερίας”; Και την πολεμική λογοκρισία * Λαοπρόβλητος κυβερνήτης της Πολιτείας της Λουιζιάνα (1893-1935) ο οποίος συγκινούσε τα πλήθη με το σύνθημα «Μοιράστε τον Πλούτο». Δολοφονήθηκε λίγο μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του για την Προεδρία των ΗΠΑ. ** Διάσημος καθολικός ιεροκήρυκας (1891-1979) ο οποίος στα ραδιοφωνικά κηρύγματά του συγκέντρωνε μαζικά εκατομμύρια ακροατές, με βασικά χαρακτηριστικά τον έντονο φανατισμό, τον λαϊκισμό και τον αντισημιτισμό.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 30



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

των αντικειμενικών εφημερίδων; Το ίδιο όπως στη Ρωσία! Θυμάστε που φιλούσαμε τα πόδια του Μπίλι Σάντεϊ,* του ευαγγελιστή των εκατομμυρίων δολαρίων, και της Εμέ ΜακΦέρσον, τη θαυματοποιό που κολύμπησε κατευθείαν απ’ τον Ειρηνικό Ωκεανό στην έρημο της Αριζόνα και παρ’ όλα αυτά τη γλίτωσε; Θυμάστε τον Βολίβα με τη θεωρία της επίπεδης Γης και τη Μητέρα Έντι; Θυμάστε τις αντικομμουνιστικές μας φοβίες και τις αντικαθολικές μας φοβίες; Θυμάστε τότε που κάποιοι χωριάτες νομοθέτες ορισμένων πολιτειών, υπακούοντας στον Γουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν, ο οποίος είχε μάθει βιολογία από την ευλαβή γιαγιάκα του, αποφάσισαν να καμωθούν τους επιστημονικούς ειδήμονες κι έκαναν όλη την υφήλιο να γελάει, απαγορεύοντας να διδάσκεται η θεωρία της εξέλιξης; Θυμάστε τους νυχτερινούς καβαλάρηδες του Κεντάκι; Θυμάστε τα τρένα με τους ταξιδιώτες που πήγαιναν να απολαύσουν τα λιντσαρίσματα ανθρώπων; Δεν έγιναν εδώ αυτά; Η Ποτοαπαγόρευση, οι δολοφονίες ανθρώπων για τους οποίους υπήρχαν υποψίες ότι ίσως να μετέφεραν παράνομο αλκοόλ όχι, δεν μπορεί να έχουν γίνει στην Αμερική αυτά! Ε λοιπόν, σε όλη την Ιστορία, δεν έχει υπάρξει λαός πιο ώριμος για δικτατορία από τον δικό μας! Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε μια παιδική σταυροφορία με ενηλίκους, ωστόσο τούτη ακριβώς την ώρα, και οι ερίτιμοι κύριοι Γουίντριπ και Πρανγκ ετοιμάζονται να ηγηθούν!» «Και τι πειράζει δηλαδή μ’ αυτό;» διαμαρτυρήθηκε ο Ρ.Κ. Κρόουλι. «Μπορεί να μην είναι και τόσο κακό. Δεν μ’ αρέσουν αυτές οι ανεύθυνες επιθέσεις στους τραπεζίτες όλη την ώρα. Φυσικά, ο γερουσιαστής Γουίντριπ πρέπει να προσποιείται δημόσια ότι χτυπάει τις τράπεζες, όταν όμως ανέλθει στην εξουσία θα δώσει στις τράπεζες την επιρροή που οφείλουν να έχουν * Φονταμενταλιστής ευαγγελιστής ιεροκήρυκας, πρώην επαγγελματίας αθλητής του μπέιζ μπολ (1862-1935) ο οποίος, κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, ήταν διάσημος στις ΗΠΑ.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 31

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



στο κράτος, αναζητώντας τις οικονομικές μας συμβουλές. Ναι. Γιατί φοβάσαι τόσο τη λέξη “φασισμός”, Ντορέμους; Είναι μονάχα μια λέξη – μια λέξη! Και ίσως όχι τόσο κακιά, αν σκεφτεί κανείς όλους αυτούς τους τεμπελχανάδες που διαχειρίζονται την κρατική μέριμνα στις μέρες μας, που ζούνε με τα λεφτά μου, με τους φόρους μου και τους φόρους σου· πράγμα καθόλου χειρότερο απ’ το να είχαμε έναν πραγματικά Ισχυρό Άντρα στην κυβέρνηση εδώ, σαν τον Χίτλερ ή τον Μουσολίνι ή σαν τον Μπίσμαρκ ή τον Ναπολέοντα τις παλιές καλές μέρες, για να κυβερνήσει τη χώρα και να ξαναφέρει την ευημερία. Με άλλα λόγια, έναν γιατρό που θα τα λέει τσεκουράτα, χωρίς πισωγυρίσματα, και θα αναγκάσει τον ασθενή να γίνει καλά είτε το θέλει είτε όχι!» «Ναι!» είπε ο Εμίλ Στάουμπμαγιερ. «Δεν έσωσε ο Χίτλερ τη Γερμανία από την Κόκκινη Πανούκλα του μαρξισμού; Έχω ξαδέλφια εκεί και ξέρω!» «Χμ», έκανε ο Ντορέμους, κάτι που έκανε συχνά. «Να γιατρέψουμε τα δεινά της δημοκρατίας με τα δεινά του φασισμού! Ωραίος τρόπος θεραπείας. Έχω ακούσει για μερικούς που θεραπεύουνε τη σύφιλη μολύνοντας τους ασθενείς με μαλάρια, όχι όμως να θεραπεύουν την ελονοσία με ενέσεις σύφιλης!» «Νομίζεις ότι είναι σωστό να λες τέτοια πράγματα μπροστά στον αιδεσιμότατο Φαλκ;» εξεμάνη ο Τάσμπροου. Ο κύριος Φαλκ πήρε τον λόγο και είπε, «Νομίζω ότι τα λες καλά και οι προτάσεις που κάνεις είναι ενδιαφέρουσες, αδελφέ Τζέσαπ!». «Εκτός αυτού», είπε ο Τάσμπροου, «όλη αυτή η θεωρητική συζήτηση είναι μια ανοησία. Όπως λέει ο Κρόουλι, ίσως θα έπρεπε να είχαμε έναν Ισχυρό Άντρα στο πηδάλιο, όμως αυτά δεν γίνονται εδώ στην Αμερική». Και ο Ντορέμους είχε την αίσθηση πως τα χείλη του αιδεσιμότατου Φαλκ κινήθηκαν σχηματίζοντας απαλά τη φράση, «ο διάολος έχει πολλά ποδάρια».

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 32

3

ο

Τζέσαπ, διευθυντής και ιδιοκτήτης του Daily Informer, της Βίβλου των συντηρητικών αγροτών του Βερμόντ απ’ άκρη σ’ άκρη της κοιλάδας της Μπιούλα, είχε γεννηθεί στο Φορτ Μπιούλα το 1876, μοναχογιός ενός αδέκαρου πάστορα των ουνιβερσαλιστών, του αιδεσιμότατου Λόρεν Τζέσαπ. Η μητέρα του καταγόταν από την οικογένεια των Μπας της Μασαχουσέτης. Ο αιδεσιμότατος Λόρεν, λάτρης των βιβλίων και των λουλουδιών, άνθρωπος πρόσχαρος αλλά όχι ιδιαίτερα πνευματώδης, συνήθιζε να τραγουδάει, «Ωιμέ, Ωιμέ, μια Μπας από τη Μας πήρε έναν παπά χωρίς καθόλου class», επιμένοντας ότι το όνομά της μουσικολογικά παρέπεμπε σε λάθος όργανο, κι αντί για μπάσο θα έπρεπε να σημαίνει κύμβαλο ή ενδεχομένως κάτι πιο οξύ. Στο πρεσβυτέριο υπήρχε λίγο κρέας αλλά πολλά βιβλία, και όχι όλα θεολογικά, έτσι που μέχρι την ηλικία των δώδεκα ο Ντορέμους γνώριζε τα βλάσφημα γραπτά του Σκοτ, του Ντίκενς, του Θάκερεϊ, της Τζέιν Ώστεν, του Τένισον, του Μπάιρον, του Κητς, του Σέλεϊ, του Τολστόι και του Μπαλζάκ. Αποφοίτησε απ’ το Κολέγιο Ησαΐα – τολμηρό κάποτε προπύργιο των ουνιταριστών, που το 1894 ήδη απευθυνόταν πια σε όλα τα δόγματα, με νεφελώδεις τριαδικές τάσεις, ένας μικρός και επαρχιώτικος κόμβος γνώσης στη Βόρεια Μπιούλα, δεκατρία μίλια απ’ το Φορτ. (Να όμως που το Κολέγιο Ησαΐα, στις μέρες μας, ανέβηκε στη γενική εκτίμηση όχι απαραιτήτως από πλευράς παρεχόμεΝτορέμους

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 33

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



νης μόρφωσης μιας και το 1931 νίκησε την ομάδα ποδοσφαίρου του Κολεγίου Ντάρμαουθ με σκορ 64-6.) Κατά τη διάρκεια των σπουδών του, ο Ντορέμους έγραψε κάμποση κακή ποίηση και έγινε ένας αθεράπευτος βιβλιοφάγος, όντας παράλληλα ένας αξιοπρεπής δρομέας. Όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρξε ανταποκριτής εφημερίδων της Βοστόνης και του Σπρίνγκφιλντ, και μετά την αποφοίτηση δούλεψε ως ρεπόρτερ στη Ρούτλαντ και το Γουόρσεστερ, με μια δοξασμένη χρονιά στη Βοστόνη, της οποίας η βρόμικη ομορφιά και τα θραύσματα του παρελθόντος είχαν πάνω του την επίδραση που θα είχε το Λονδίνο σε κάποιον κάτοικο του Γιορκσάιρ. Τον συνάρπαζαν οι συναυλίες, οι εκθέσεις ζωγραφικής, τα βιβλιοπωλεία· τρεις φορές την εβδομάδα έκλεινε μια θέση των είκοσι πέντε σεντς στον εξώστη κάποιου θεάτρου και για δύο μήνες συγκατοίκησε με έναν συνάδελφο ρεπόρτερ, ο οποίος είχε δημοσιεύσει πράγματι ένα διήγημα στο περιοδικό The Century και που μπορούσε να συζητήσει για συγγραφείς και τεχνικές αφήγησης σαν να ’ταν ο ίδιος ο Ντίκενς. Όμως ο Ντορέμους δεν ήταν ιδιαίτερα στιβαρός και ανθεκτικός, κι έτσι ο θόρυβος, η κίνηση των δρόμων, ο φόρτος εργασίας τον εξάντλησαν, και το 1901, τρία χρόνια μετά την αποφοίτησή του απ’ το κολέγιο, την εποχή που ο χήρος πατέρας του απεβίωσε, αφήνοντάς του 2.980 δολάρια και τη βιβλιοθήκη του, ο Ντορέμους επέστρεψε στο Φορτ Μπιούλα και αγόρασε το ένα τέταρτο των μετοχών του Daily Informer, που τότε ήταν εβδομαδιαίος. Το 1936 είχε γίνει ημερήσιος, και ο Ντορέμους ήταν ο μοναδικός ιδιοκτήτης... έναντι μιας υπολογίσιμης υποθήκης. Ήταν ένας δίκαιος και συμπαθητικός εργοδότης ένα λαγωνικό της είδησης με φαντασία σε μια περίοδο που το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα κυριαρχούσε στην πολιτεία με σιδηρά πυγμή, παρέμενε πολιτικά ανεξάρτητος και στα κύρια άρθρα του, ενάντια στη διαφθορά και την αδικία, αν και δεν ήταν ιδιαιτέρως τακτικά, μπορούσε να είναι δηκτικός και τσουχτερός σαν μαστίγιο. º

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 34



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

Ήταν τρίτος ξάδελφος του Κάλβιν Κούλιτζ, που τον θεωρούσε νοικοκύρη στην ιδιωτική του ζωή, αλλά πολιτικά ασυνεπή. Ο Ντορέμους πίστευε το ακριβώς αντίθετο για τον εαυτό του. Είχε βρει τη γυναίκα του, την Έμα, στο Φορτ Μπιούλα. Ήταν η κόρη ενός κατασκευαστή βαγονιών – ένα ήρεμο, ομορφούτσικο κορίτσι με φαρδιούς ώμους, με το οποίο ήταν συμμαθητές στο Γυμνάσιο. Τώρα, στα 1936, από τα τρία τους παιδιά, ο Φίλιπ (Κολέγιο Ντάρμαουθ και Νομική Σχολή του Χάρβαρντ) ήταν παντρεμένος, ασκώντας φιλόδοξα τη νομική επιστήμη στο Γουόρσεστερ· η Μαίρη ήταν σύζυγος του Φάουλερ Γκρίνχιλ, γιατρού στο Φορτ Μπιούλα, ενός χαρωπού και ελαφρώς ενοχλητικού, χολερικού και οξύθυμου νεαρού, που έκανε θαύματα με τον τυφοειδή πυρετό, την οξεία σκωληκοειδίτιδα, τη μαιευτική, τα κατάγματα και τις δίαιτες για παιδιά με αναιμία. Ο Φάουλερ και η Μαίρη είχαν ένα γιο, το μοναδικό εγγόνι του Ντορέμους, τον όμορφο Ντέιβιντ, ο οποίος στα οκτώ του ήταν ένα ντροπαλό, τετραπέρατο και στοργικό παιδί με πένθιμα, σκυλίσια μάτια και μαλλιά τόσο εντυπωσιακά καστανοκόκκινα, που η εικόνα του θα μπορούσε κάλλιστα να κοσμεί μια έκθεση της Εθνικής Ακαδημίας ή να έχει μπει στο εξώφυλλο κάποιου γυναικείου περιοδικού με κυκλοφορία δυόμισι εκατομμυρίων αντιτύπων. Οι γείτονες των Γκρίνχιλ λέγανε για το αγόρι, «Ο Ντέιβι έχει τόσο μεγάλη φαντασία! Κάποτε θα γίνει συγγραφέας σαν τον παππού του!». Το τρίτο παιδί του Ντορέμους ήταν η ανάλαφρη, κομψή, χορευταρού Σεσίλια, γνωστή και ως «Σίσι», δεκαοχτώ χρονών, εκεί που ο αδελφός της ο Φίλιπ ήταν τριάντα δύο και η Μαίρη, η κυρία Γκρίνχιλ, είχε μόλις κλείσει τα τριάντα. Έδωσε χαρά στον Ντορέμους συμφωνώντας να παραμείνει στο πατρικό της όταν τέλειωσε το σχολείο, παρόλο που μιλούσε ζωηρά για την επιθυμία της να ταξιδέψει και να σπουδάσει αρχιτεκτονι-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 35

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



κή, «κερδίζοντας εκατομμύρια, αγάπη μου», σχεδιάζοντας και χτίζοντας αξιοθαύμαστα σπιτάκια. Η κυρία Τζέσαπ ήταν απόλυτα (και λανθασμένα) πεπεισμένη ότι ο γιος της ο Φίλιπ ήταν φτυστός ο πρίγκιπας της Ουαλίας· η γυναίκα του Φίλιπ, η Μερίλα (εκλεκτή κόρη του Γουόρσεστερ της Μασαχουσέτης), φτυστή η πριγκίπισσα Μαρίνα· ότι η Μαίρη ήταν το αντίγραφο της Κάθριν Χέμπορν· ότι η Σίσι ήταν μια νύμφη και ο Ντέιβιντ ένας μαθητευόμενος ιππότης του μεσαίωνα και ότι ο Ντορέμους (παρόλο που τον ήξερε καλύτερα απ’ τα βλαστάρια της) είχε μια εξαιρετική ομοιότητα με εκείνον τον ναυτικό ήρωα, τον Γουίνφιλντ Σκοτ Σλέι, όπως ήταν εκείνος το 1898. Ήταν πιστή γυναίκα, η Έμα Τζέσαπ, θερμή και γενναιόδωρη, ειδική στη λεμονόπιτα με μαρέγκα, συντηρητικών αρχών και τοπικίστρια, ορθόδοξη επισκοπιανή, και εντελώς ανέγγιχτη από αυτό που λέμε χιούμορ. Ο Ντορέμους σκανδαλιζόταν μονίμως απ’ την ευγενική της σεμνότητα, και θα πρέπει να του αναγνωριστεί ως μια μοναδική πράξη μεγαλοψυχίας, το γεγονός ότι απέφυγε να προσποιηθεί πως είχε γίνει κομμουνιστής καθώς και πως σκεφτόταν να φύγει για τη Μόσχα λίαν συντόμως.

Ο Ντορέμους έδειχνε θλιμμένος και γερασμένος όταν σηκώθηκε, σαν από καροτσάκι αναπήρου, από το κάθισμα της Κράισλερ, μέσα στο αποτρόπαιο γκαράζ από τσιμέντο και γαλβανιζέ σίδερο. (Ήταν, ωστόσο, ένα επιβλητικό γκαράζ δύο θέσεων εκτός της Κράισλερ, ηλικίας τεσσάρων ετών, είχαν ένα καινούργιο Φορντ κονβέρτιμπλ κουπέ, το οποίο ο Ντορέμους φιλοδοξούσε να οδηγήσει μια μέρα, όταν θα το είχε βαρεθεί η Σίσι.) Βλαστήμησε για τα καλά, όταν, στον δρόμο απ’ το γκαράζ προς την κουζίνα, χτύπησε το καλάμι του στη μηχανή του γκαζόν, αφημένο εκεί απ’ τον επιστάτη, κάποιον Όσκαρ Λεντιού, γνωστό επίσης και ως «Σαντ», έναν μεγαλόσωμο, κοκκινοπρό-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 36



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

σωπο άντρα, έναν μουτρωμένο Ιρλανδοκαναδό χωρικό. Ο Σαντ έκανε συχνά τέτοια, όπως το ν’ αφήνει αδέσποτες κουρευτικές μηχανές να επιτίθενται στα αθώα καλάμια των περαστικών. Ήταν εντελώς άχρηστος και κακόψυχος. Δεν φρόντιζε ποτέ τα παρτέρια με τα λουλούδια, δεν έβγαζε το βρομιάρικο κασκέτο του απ’ το κεφάλι όταν έφερνε τα κούτσουρα για το τζάκι, δεν έκοβε ποτέ εγκαίρως τα λουλούδια απ’ το λιβάδι, έκανε φάρσες στη μαγείρισσα για να της χαλάει ο αρακάς στη χύτρα και απολάμβανε να πυροβολεί γάτες, σκύλους, σκίουρους και μαυροπούλια. Τουλάχιστον δύο φορές τη μέρα, ο Ντορέμους το έπαιρνε απόφαση να τον απολύσει, ωστόσο – ίσως να είχε μια δόση αλήθειας η παραδοχή ότι κάπου το διασκέδαζε προσπαθώντας να εκπολιτίσει εκείνον τον ταύρο εν υαλοπωλείω. Ο Ντορέμους μπήκε με ζωηρό βήμα στην κουζίνα, αποφάσισε ότι δεν ήθελε κρύο κοτόπουλο και ένα ποτήρι γάλα απ’ το ψυγείο ούτε και ένα κομμάτι απ’ το φημισμένο κέικ με επικάλυψη καρύδας της μαγείρισσάς τους, της κυρίας Κάντι, και ανέβηκε στο «δωμάτιο μελέτης» του, στον τρίτο όροφο του σπιτιού, στη σοφίτα. Το δωμάτιο μελέτης συνιστούσε το μοναδικό του καταφύγιο από την ενοχλητική φασαρία. Ήταν το μόνο δωμάτιο του σπιτιού το οποίο η κυρία Κάντι (σιωπηλή, συνοφρυωμένα αποτελεσματική, επαρκώς καταρτισμένη, μιας και κάποτε ήταν δασκάλα στην ύπαιθρο του Βερμόντ) απαγορευόταν να συγυρίσει. Ένα αξιαγάπητο αχούρι από μυθιστορήματα, αντίγραφα των Πρακτικών του Κονγκρέσου, τεύχη του New Yorker, του Time, του Nation, του New Republic, των New Masses, και του Speculum (του πνιγηρού εντύπου της μεσαιωνικής κοινωνίας), εκθέσεις περί φορολογίας και νομισματικών θεμάτων, χάρτες οδήγησης, τόμους για τις εξερευνήσεις στην Αβησσυνία και την Ανταρκτική, μασημένα υπολείμματα μολυβιών, μια τρεμάμενη φορητή γραφομηχανή, σύνεργα ψαρέματος, τσαλακωμένο χαρ-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 37

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



τί για καρμπόν, δύο άνετες δερμάτινες πολυθρόνες, ένα κάθισμα τύπου Ουίνδσορ για το γραφείο του, τα άπαντα του Τόμας Τζέφερσον, του απόλυτου ήρωά του, ένα μικροσκόπιο και μια συλλογή από πεταλούδες, του Βερμόντ, αιχμές από βέλη Ινδιάνων, ισχνά τομίδια από χωριάτικη ποίηση του Βερμόντ, τυπωμένα στα γραφεία των τοπικών εφημερίδων, τη Βίβλο, το Κοράνι, το Βιβλίο των Μορμόνων, Επιστήμη και Υγεία, Αποσπάσματα από τη Μαχαμπαράτα, ποίηση του Σάντμπεργκ, του Φροστ, του Μάστερς, του Τζέφερς, του Ότζεν Νας, του Έντγκαρ Γκεστ, του Ομάρ Καγιάμ και του Μίλτον, ένα κυνηγετικό όπλο και μια εικοσιδυάρα επαναληπτική καραμπίνα, ένα έμβλημα του Κολεγίου Ησαΐα ξεθωριασμένο, το πλήρες λεξικό της Οξφόρδης, πέντε στιλό από τα οποία μόνο τα δύο έγραφαν, ένα βάζο απ’ την Κρήτη, χρονολογούμενο από το 327 π.Χ., πολύ άσχημο, το Παγκόσμιο Αλμανάκ της προπροηγούμενης χρονιάς, με το εξώφυλλο να δίνει εμμέσως την εντύπωση ότι είχε φαγωθεί από σκύλο, άσχετα ζευγάρια με κοκάλινο σκελετό ή γυμνά ματογυάλια, κανένα απ’ τα οποία δεν ταίριαζε πια στα μάτια του, ένα καλαίσθητο, δρύινο σύμφωνα με φήμες, ντουλάπι απ’ το Ντεβονσάιρ, πορτρέτα του Ίθαν Άλεν και του Θαντέους Στίβενς, αδιάβροχες λαστιχένιες μπότες, γεροντίστικα πασούμια Μαρόκου, ένα πόστερ τυπωμένο απ’ τον Vermont Mercury στο Γούντστοκ, στις 2 Σεπτεμβρίου 1840, που μετέδιδε μιαν ένδοξη νίκη των Ουίγων, είκοσι ένα κουτιά με σπίρτα, όλα κλεμμένα απ’ την κουζίνα, ασορτί κίτρινα σημειωματάρια, εφτά βιβλία για τη Ρωσία και τον μπολσεβικισμό –εξαιρετικά υπέρ ή εξαιρετικά κατά– μια υπογεγραμμένη φωτογραφία του Θίοντορ Ρούζβελτ, έξι κούτες με τσιγάρα, όλες μισοάδειες (σύμφωνα με το συνήθειο των δημοσιογράφων, ο Ντορέμους θα έπρεπε να καπνίζει πίπα, αλλά απεχθανόταν τη γλοιώδη γεύση του σάλιου που το είχε ποτίσει η νικοτίνη) ένα χαλάκι-κουρελού στο πάτωμα, ένα φθαρμένο κλαδί γκυ με μια ασημένια γιρλάντα Χριστουγέννων, μια θήκη με εφτά αχρησι-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 38



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

μοποίητα ξυράφια Σέφιλντ, λεξικά γαλλικής, γερμανικής, ιταλικής και ισπανικής γλώσσας –με την πρώτη εξ αυτών να είναι η μόνη που μπορούσε πραγματικά να μιλήσει– ένα καναρίνι σε βαυαρέζικο επιχρυσωμένο ξύλινο κλουβί, ένα ξεχαρβαλωμένο αντίτυπο λινοτυπίας από τη συλλογή Οικογενειακά τραγούδια για το σπίτι και την εκδρομή, μελωδίες που λάτρευε να τραγουδάει, κρατώντας το βιβλίο στα γόνατά του, και μια παλιά σιδερένια σόμπα. Όλα εκείνα, δηλαδή, που άρμοζαν σε έναν ερημίτη και που έπρεπε να μείνουν μακριά από τα ακάθαρτα χέρια των νοικοκυρών. Προτού ανοίξει το φως, μισόκλεισε τα μάτια, κοιτάζοντας απ’ τον φεγγίτη τον όγκο των βουνών που έσχιζαν τον κυκεώνα των αστεριών. Στο κέντρο διακρίνονταν τα τελευταία φώτα του Φορτ Μπιούλα, κάτω μακριά, και στα αριστερά, αόρατα, απλώνονταν τα τρυφερά λιβάδια, τα παλιά αγροτόσπιτα, οι μεγάλοι γαλακτοκομικοί στάβλοι του σιτοβολώνα Ίθαν. Ήταν μια καλόψυχη ύπαιθρος, δροσερή και καθάρια σαν αχτίδα φωτός, την οποία, αναλογίστηκε, αγαπούσε όλο και περισσότερο κάθε χρονιά που περνούσε μακριά απ’ τους ουρανοξύστες και τη φασαρία της πόλης. Απ’ τις ελάχιστες φορές που επιτρεπόταν στην κυρία Κάντι, την οικονόμο του σπιτιού, να μπει σε εκείνο το ησυχαστήριο, ήταν για να αφήσει την αλληλογραφία του Ντορέμους. Την σήκωσε και ξεκίνησε να διαβάζει με ζέση, στέκοντας δίπλα στο τραπέζι. (Ώρα για ύπνο! Πολλή κουβέντα και πονόκοιλος, τούτη η βραδιά! Χριστέ και Κύριε! Περασμένα μεσάνυχτα!) Αναστέναξε και κάθισε στην πολυθρόνα τύπου Ουίνδσορ, ακουμπώντας τους αγκώνες στο τραπέζι και διαβάζοντας ξανά το πρώτο γράμμα. Ήταν από τον Βίκτορ Λάβλαντ, έναν απ’ τους νεότερους, τους πιο κοσμοπολίτες καθηγητές στην παλιά σχολή του Ντορέμους, το Κολέγιο Ησαΐα.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 39

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



ΑΓΑΠΗΤΕ ΔΡ ΤΖΕΣΑΠ:

(«Χμ! “Δρ Τζέσαπ.” Όχι εγώ, παλικάρι μου. Ο μόνος τιμητικός τίτλος που θα πάρω ποτέ μου θα είναι το Μάστερ στη Χειρουργική Ζώων ή το Βραβείο Ταρίχευσης».) Μία πολύ επικίνδυνη κατάσταση έχει ανακύψει εδώ στο Κολέγιο Ησαΐα και όλοι εμείς που προσπαθούμε να υπερασπιστούμε αξίες όπως η ακεραιότητα και ο εκσυγχρονισμός είμαστε σοβαρά προβληματισμένοι – πιθανότατα βέβαια όχι για πολύ, μιας και σύντομα θα απολυθούμε, όπως όλα δείχνουν. Εκεί που δύο χρόνια πριν οι πιο πολλοί φοιτητές μας θα έβαζαν τα γέλια στη σκέψη στρατιωτικών γυμνασίων, τώρα έχουν γίνει βαθύτατα πολεμοχαρείς, με τους προπτυχιακούς να ασκούνται στη χρήση τουφεκιών και πυροβόλων, μελετώντας ακόμα και εκείνα τα χαριτωμένα σχεδιαγράμματα με τα τανκς και τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα. Δύο απ’ αυτούς πηγαίνουν στη Ρούτλαντ εθελοντικά κάθε εβδομάδα για να εκπαιδευτούν ως πιλότοι, προετοιμαζόμενοι για πολεμικές πτήσεις. Όταν τους ρώτησα διακριτικά για ποιες μάχες προετοιμάζονται, δεν έδειξαν να ενδιαφέρονται και πολύ για την απάντηση, αρκεί να έχουν την ευκαιρία να δείξουν τι περήφανα λεβεντόπαιδα που είναι. Τέλος πάντων, κάτι τέτοια τα συνηθίσαμε. Όμως, τούτο το απόγευμα –οι εφημερίδες δεν πρόλαβαν να το δημοσιεύσουν ακόμα– το διοικητικό συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένου του κυρίου Φράνσις Τάσμπροου και του προέδρου μας του κυρίου Όουεν Πίσλεϊ, συνεκλήθη και εξέδωσε ένα ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο –ακούστε τώρα, δρ Τζέσαπ–, «Οποιοδήποτε μέλος του διδακτικού προσωπικού ή των φοιτητών του Κολεγίου Ησαΐα επικρίνει με οποιονδήποτε τρόπο, δημόσιο ή ιδιωτικό, γραπτά ή προφορικά, τις

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 40



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

στρατιωτικές ασκήσεις που διεξάγονται στο Κολέγιο Ησαΐα ή σε άλλο εκπαιδευτικό ίδρυμα των Ηνωμένων Πολιτειών ή σε οργανώσεις πολιτοφυλακών, ομοσπονδιακών δυνάμεων είτε κάποια άλλη επισήμως αναγνωρισμένη στρατιωτική αρχή ετούτης της χώρας, θα βρίσκεται αντιμέτωπο με την ποινή της αποβολής από αυτό το πανεπιστήμιο, ενώ οποιοσδήποτε φοιτητής φέρει σε γνώση, με πλήρεις και ικανοποιητικές αποδείξεις, του προέδρου ή οποιουδήποτε μέλους του διοικητικού συμβουλίου, τέτοιες κακόβουλες επικρίσεις εκ μέρους ατόμων που συνδέονται με το πανεπιστημιακό ίδρυμα, πρόκειται να λαμβάνει επιπλέον βαθμούς στη διαδικασία της στρατιωτικής του εκπαίδευσης, βαθμοί οι οποίοι θα αντιστοιχούν στους απαιτούμενους για την αποφοίτησή τους». Τι μπορούμε να κάνουμε με μια τόσο ραγδαία εξάπλωση της φασιστικής νοοτροπίας; ΒΙΚΤΟΡ ΛΑΒΛΑΝΤ

Ο Λάβλαντ, καθηγητής ελληνικών, λατινικών και σανσκριτικών (με δύο μόνο φοιτητές), δεν είχε ποτέ ως τώρα αναμειχθεί με οτιδήποτε αφορούσε την πολιτική, μετά από το 180 μ.Χ. και δώθε.

«Ώστε ο Φρανκ ήταν παρών στο διοικητικό συμβούλιο και δεν τόλμησε να μου το πει», σκέφτηκε αναστενάζοντας ο Ντορέμους. «Τους ενθαρρύνει να γίνουν κατάσκοποι. Γκεστάπο. Αγαπημένε μου Φρανκ, η εποχή είναι σοβαρή! Αγαπημένε μου χοντροκέφαλε, επιτέλους το είπες! Ο πρόεδρος Όουεν Τζ. Πίσλεϊ, με κατεβασμένα τα μούτρα, ο ευσεβής, ο εκβιαστής, ο παλιοδιευθυντής της σχολής! Τι να κάνω εγώ όμως; Α – υποθέτω πως πρέπει να γράψω άλλο ένα κύριο άρθρο γεμάτο ανησυχία για τις εξελίξεις!»

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 41

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



Βυθίστηκε σε μια άνετη πολυθρόνα και έμεινε εκεί νευρικός, σαν κάποιο ανοιχτομάτικο και φοβισμένο πουλάκι. Στην πόρτα ακούστηκε ένας ήχος σκισίματος, δυνατός και επιτακτικός. Την άνοιξε και δέχτηκε τον Τρελό, το σκυλί της οικογένειας. Ο Τρελός ήταν ένας πιστός συνδυασμός αγγλικού σέτερ, έρντεϊλ, κόκερ σπάνιελ, τρυφερού ελαφιού και ύπουλης ύαινας. Έβγαλε ένα απότομο γρύλισμα καλωσορίσματος και έχωσε το καφετί μεταξένιο του κεφάλι πίσω απ’ το γόνατο του Ντορέμους. Το γάβγισμά του ξύπνησε το καναρίνι, κάτω απ’ το εξωφρενικά γαλάζιο ύφασμα που κάλυπτε το κλουβί του, κι εκείνο άρχισε να κελαηδάει την έλευση του απογεύματος, του καλοκαιρινού απογεύματος συγκεκριμένα, ανάμεσα στις αχλαδιές των πράσινων λόφων του Χαρτζ, τίποτε από τα οποία δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, το τιτίβισμα του πουλιού και η σταθερή παρουσία του Τρελού ανακούφισαν τον Ντορέμους, έκαναν τα στρατιωτικά γυμνάσια και τα υβρεολόγια των πολιτικών να φαντάζουν ασήμαντα, και έτσι καθησυχασμένος αποκοιμήθηκε στην ξεφτισμένη καφέ δερμάτινη πολυθρόνα.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 42

4 

ο

εκείνη την εβδομάδα του Ιουνίου ο Ντορέμους περίμενε να σημάνει δύο η ώρα το μεσημέρι κάθε Σαββάτου, να έλθει δηλαδή η στιγμή για το εξ ουρανού καθορισμένο ραντεβού με την εβδομαδιαία προφητική ραδιοφωνική εκπομπή του επισκόπου Πολ Πίτερ Πρανγκ. Τώρα, έξι εβδομάδες πριν από τις εθνικές συνδιασκέψεις του 1936, ήταν πιθανό ότι κανείς από τους Φράνκλιν Ρούζβελτ, Χέρμπερτ Χούβερ, γερουσιαστή Βάντενμπεργκ, Ότζεν Μιλς, τον στρατηγό Χιου Τζόνσον, τον συνταγματάρχη Φρανκ Νοξ ούτε και ο γερουσιαστής Μπόρα θα ήταν υποψήφιοι των κομμάτων τους για πρόεδροι, και ότι ο επικρατέστερος των Ρεπουμπλικάνων –εννοώντας εκείνον που ποτέ δεν είχε χρειαστεί να υψώσει υπερβολικά τον πήχη των προσδοκιών– θα ήταν αυτός ο πιστός κι ωστόσο απροσδόκητα έντιμος παλιομοδίτης γερουσιαστής, ο Γουόλτ Τράουμπριτζ, ένας άνδρας με κάτι από Λίνκολν, πινελιές από Γουίλ Ρότζερς και Τζορτζ Β. Νόρις, ένα ίχνος από Τζιμ Φάρλεϊ, παραμένοντας κατά τα άλλα ο συνηθισμένος, ογκώδης, ήρεμος και αδιάφορος Γουόλτ Τράουμπριτζ. Ελάχιστοι αμφέβαλλαν ότι ο υποψήφιος των Δημοκρατικών θα ήταν εκείνος ο πυραυλοκίνητος, ο γερουσιαστής Μπερζέλιους Γουίντριπ – δηλαδή ο Γουίντριπ ως προσωπείο και τη στεντόρεια φωνή του υποχθόνιου γραμματέα του, του Λη Σάρασον, ο οποίος κρυβόταν πίσω του. Ο πατέρας του γερουσιαστή Γουίντριπ ήταν φαρμακοποιός λΗ

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 43

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



σε μια μικρή κωμόπολη της Δύσης, με μια φιλοδοξία που άρμοζε στον τόπο του και εξίσου χαμηλή επιτυχία, έχοντας βαφτίσει τον γιο του Μπερζέλιους προς τιμήν του Σουηδού χημικού. Συνήθως τον αποκαλούσαν Μπαζ. Είχε ανέλθει την κλίμακα μέσα από ένα κολέγιο βαπτιστών του Νότου, της ίδιας περίπου ακαδημαϊκής αξίας με την εμπορική σχολή του Τζέρσεϊ Σίτι, κι έπειτα από τη Νομική Σχολή του Σικάγου, κι ακολούθως επέστρεψε στην πατρίδα του για να ασκήσει δικηγορία και να αναζωογονήσει την τοπική πολιτική σκηνή. Ήταν ακούραστος ταξιδευτής, στιβαρός και πνευματώδης ομιλητής, διορατικός στην πρόβλεψη των κοινωνικών τάσεων, ένθερμος στις χειραψίες και ανοιχτοχέρης όταν επρόκειτο να δανείσει. Έπινε κόκα κόλα με τους μεθοδιστές, μπίρα με τους λουθηρανούς, λευκό κρασί Καλιφόρνιας με τους Εβραίους της επαρχίας – και, σε περίπτωση που δεν δεσμεύονταν αυστηρά από το δόγμα τους, λευκό ουίσκι καλαμποκιού με όλους τους άλλους. Μέσα σε είκοσι χρόνια διοικούσε με απόλυτη εξουσία την Πολιτεία του, όπως ακριβώς συνέβαινε με τους σουλτάνους στην Τουρκία. Δεν είχε υπάρξει ποτέ κυβερνήτης· είχε διαγνώσει με οξύνοια ότι οι έρευνές του στο πεδίο των ειδημόνων του αλκοόλ, των διαφόρων ειδών πόκερ και της ψυχολογίας των στενογράφων θηλυκού γένους κατά πάσα πιθανότητα θα του στερούσαν τη νίκη μεταξύ των πιστών χριστιανών, κι έτσι αρκέστηκε στις διοικητικές του αρμοδιότητες με την πειθώ και την τακτική επαρχιακού λυκειάρχη, πηγαίνοντας από εγκαίνια σε εγκαίνια κι από κορδέλα σε κορδέλα. Η Πολιτεία ήταν πεπεισμένη για την «αποτελεσματική του δράση» και όλοι ήξεραν ότι υπεύθυνος για τα πάντα ήταν ο Μπαζ Γουίντριπ και όχι ο κυβερνήτης. Ο Γουίντριπ προώθησε τη διάνοιξη μεγάλων εθνικών οδών και ενοποίησε επαρχιακά σχολεία· έβαλε το κράτος να αγοράσει τρακτέρ και αλωνιστικές μηχανές, τα οποία δάνειζε έπειτα

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 44



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

στους αγρότες σε τιμή κόστους. Ήταν σίγουρος πως μια μέρα η Αμερική θα είχε εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία, και, μολονότι απεχθανόταν όλους τους Σλάβους, εξώθησε το πολιτειακό πανεπιστήμιο να υιοθετήσει το πρώτο μάθημα ρωσικής γλώσσας που διδασκόταν σε όλη εκείνη την πλευρά της Δύσης. Η πιο πρωτότυπη καινοτομία του ήταν ο τετραπλασιασμός των πολιτοφυλακών της Πολιτείας, επιβραβεύοντας τους καλύτερους στρατιώτες με μαθήματα αγροτικής παραγωγής, αεροπλοΐας, μηχανολογίας αυτοκινήτων και τηλεπικοινωνιών. Οι πολιτοφύλακες τον θεωρούσαν στρατηγό τους και θεό τους, και όταν ο γενικός εισαγγελέας της Πολιτείας ανακοίνωσε ότι ο Γουίντριπ θα παραπεμπόταν για υπεξαίρεση 200.000 δολαρίων από τα χρήματα των φορολογουμένων, η πολιτοφυλακή συντάχθηκε με τον Μπαζ Γουίντριπ σαν να ήταν ο προσωπικός του στρατός, και αφού κατέλαβε τα δικαστικά κτίρια και τα πολιτειακά γραφεία, τοποθετώντας πολυβόλα σε όλους τους δρόμους που οδηγούσαν στο Κυβερνείο, συνέλαβε και οδήγησε τους εχθρούς του Μπαζ εκτός πόλης. Μπήκε στη Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών λες και ήταν κληρονομικό του δικαίωμα, και για έξι χρόνια μοναδικός του αντίπαλος σε μαχητικότητα και ένταση υπήρξε ο αείμνηστος Χιούι Λονγκ της Λουιζιάνα. Κήρυττε το παρηγορητικό ευαγγέλιο της αναδιανομής του πλούτου με σκοπό ο κάθε πολίτης της χώρας να εξασφαλίζει μερικές χιλιάδες δολάρια τον χρόνο (κάθε μήνα ο Μπαζ αναπροσάρμοζε τις προβλέψεις του ως προς το ύψος του ποσού), ενώ παράλληλα οι πλούσιοι θα μπορούσαν να διατηρήσουν ανώτατο ετήσιο εισόδημα της τάξεως των 500.000 δολαρίων, ώστε να τα φέρνουνε βόλτα. Έτσι όλοι ήταν χαρούμενοι με το ενδεχόμενο ο Γουίντριπ να εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο. Ο αιδεσιμότατος δρ Έγκερτον Σλέμιλ, εφημέριος του καθεδρικού της Αγίας Αγνής στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, δήλωσε (μία φορά κατά τη διάρκεια του κηρύγματος, μία φορά διαβά-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 45

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



ζοντας την ελαφρώς παραλλαγμένη και πολυτυπωμένη ομιλία –πάλι σε κήρυγμα– και εφτά φορές σε συνεντεύξεις) ότι η ανάδειξη του Μπαζ σε πρόεδρο θα ισοδυναμούσε με «την έλευση της ευλογημένης εξ ουρανού βροχής, πάνω στη διψασμένη και ξερή γη». Ο δρ Σλέμιλ βέβαια δεν ξαναείπε τίποτα για το γεγονός ότι η ευλογημένη βροχή ήρθε και συνέχισε να πέφτει σταθερά για τέσσερα χρόνια. Κανένας, ακόμα και μεταξύ των ανταποκριτών της Ουάσινγκτον, δεν έδειχνε να γνωρίζει ακριβώς τον ρόλο που έπαιζε στην καριέρα του γερουσιαστή Γουίντριπ ο γραμματέας του, ο Λη Σάρασον. Όταν ο Γουίντριπ κατέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία στην Πολιτεία του, ο Σάρασον ήταν αρχισυντάκτης της πιο μεγάλης σε κυκλοφορία εφημερίδας σε εκείνη τη γωνιά της χώρας. Η γένεση του φαινομένου Σάρασον ήταν και παρέμεινε ένα μυστήριο. Λέγανε ότι είχε γεννηθεί στην Τζόρτζια, στη Μινεσότα, στην Ανατολική Πλευρά της Νέας Υόρκης ή στη Συρία· ότι ήταν γέννημα-θρέμμα Γιάνκης, Εβραίος, Ουγενότος του Τσάρλεστον. Ήταν γνωστό πως στα νιάτα του είχε υπάρξει ένας εξαιρετικά παράτολμος υπολοχαγός του πυροβολικού· στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου και ότι είχε παραμείνει περιπλανώμενος στην Ευρώπη για τρία ή τέσσερα χρόνια· πως είχε δουλέψει για την παρισινή έκδοση τoυ Herald της Νέας Υόρκης· είχε δοκιμάσει να ασχοληθεί με τη ζωγραφική και τη Μαύρη Μαγεία στη Φλωρεντία και το Μόναχο· είχε περάσει μερικούς μήνες μελετώντας κοινωνιολογία στο London School of Economics· είχε συγχρωτιστεί με μερικά εντελώς αλλόκοτα άτομα στα νυχτερινά εστιατόρια του καλλιτεχνικού Βερολίνου. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα, ο Σάρασον μετατράπηκε οριστικά στο είδος του «μπαρουτοκαπνισμένου ρεπόρτερ» της παράδοσης με τα ανασηκωμένα μανίκια, που διακήρυττε ότι θα προτιμούσε να τον αποκαλούνε πόρνη παρά οτιδήποτε σχετιζόταν με τον θηλυπρεπή όρο «δημοσιογράφος». Κι ωστό-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 46



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

σο υπήρχαν υποψίες ότι διατηρούσε ακόμα την ικανότητα να διαβάζει. Κατά περιόδους ήταν σοσιαλιστής και αναρχικός. Ακόμα και το 1936 υπήρχαν πλούσιοι που υποστήριζαν ότι ο Σάρασον ήταν «υπερβολικά ριζοσπαστικός», αλλά στην πραγματικότητα εκείνος είχε απολέσει ήδη την πίστη του (αν την είχε ποτέ) στις μάζες, όταν κάλπαζε ο χοντροκομμένος εθνικισμός που ακολούθησε τον Πόλεμο· τώρα πίστευε μονάχα στον αποφασιστικό έλεγχο που θα μπορούσε να ασκήσει μια μικρή ολιγαρχία. Κατά τούτο ήταν κοντά στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Ο Σάρασον ήταν ψηλόλιγνος και ζαρωμένος, με λεπτά πατικωμένα μαλλιά και χοντρά χείλη σε ένα σκελετωμένο πρόσωπο. Τα μάτια του ήτανε σπίθες στον πάτο δύο σκοτεινών πηγαδιών. Στα μακριά του χέρια συσσωρευόταν μια δύναμη απαλλαγμένη από αίμα. Συνήθιζε να τρομάζει τα πρόσωπα που ετοιμάζονταν να του σφίξουν το χέρι, τραβώντας ξαφνικά τα δάχτυλά τους προς τα πίσω, μέχρι που σχεδόν έσπαγαν. Στους περισσότερους δεν πολυάρεσε αυτό. Ως άνθρωπος του Τύπου ήταν ικανός στον υπέρτατο βαθμό. Μπορούσε να οσμιστεί τη δολοφονία μιας συζύγου, το λάδωμα ενός πολιτικού –δηλαδή ενός πολιτικού που ανήκε στο αντίπαλο στρατόπεδο από εκείνο που υποστήριζε η εφημερίδα του–, τον βασανισμό ζώων ή παιδιών, κι αυτό το τελευταίο είδος των ειδήσεων συνήθιζε να το συντάσσει ο ίδιος, αντί να το αναθέτει σε κάποιον ρεπόρτερ, και όταν το κατέγραφε, έβλεπες μπροστά σου ολοζώντανο το μουχλιασμένο υπόγειο, άκουγες το μαστίγιο, ένιωθες το γλοιώδες αίμα. Αν έπρεπε να τον συγκρίνει κανείς με τον Λη Σάρασον ως επαγγελματία των εφημερίδων, ο μικρούλης Ντορέμους Τζέσαπ του Φορτ Μπιούλα ήταν σαν εφημέριος κάποιου χωριού μπροστά σε έναν ιερέα, με μισθό είκοσι χιλιάδων δολαρίων, και έδρα ένα εικοσαώροφο ίδρυμα της Νέας Υόρκης, με εκπομπή επιπροσθέτως στο ραδιόφωνο.

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 47

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



Ο γερουσιαστής Γουίντριπ είχε χρίσει επισήμως τον Σάρασον γραμματέα του, όμως ήταν γνωστό πως έκανε πολλά περισσότερα – σωματοφύλακας, λογογράφος, υπεύθυνος Τύπου, οικονομικός σύμβουλος· και στην Ουάσινγκτον, ο Λη Σάρασον έγινε ο άνθρωπος που συμβουλεύονταν περισσότερο και συμπαθούσαν λιγότερο οι ανταποκριτές εφημερίδων σε ολόκληρο το κτίριο της Γερουσίας. Ο Γουίντριπ ήταν ένας νεαρός σαράντα οκτώ ετών το 1936· ο Σάρασον ένας γερασμένος, σακουλιασμένος άντρας στα σαράντα ένα του. Αν και πιθανότατα το είχε βασίσει σε υπαγορεύσεις του ίδιου του Γουίντριπ –ο οποίος δεν ήταν καθόλου αρχάριος με τη μυθοπλασία–, ο Σάρασον είχε γράψει αυτοπροσώπως το μοναδικό βιβλίο του Γουίντριπ, τη Βίβλο των οπαδών του, κατά ένα μέρος βιογραφία, κατά ένα άλλο μέρος οικονομικό πρόγραμμα, και κατά τα λοιπά γεμάτο απλή και ανόθευτη περιαυτολογία, υπό τον τίτλο Ώρα Μηδέν – Πέρα απ’ τα Όρια. Ήταν ένα πιπεράτο βιβλίο με πιο πολλές συνταγές για την αναμόρφωση του κόσμου απ’ ό,τι οι τρεις τόμοι του Καρλ Μαρξ και τα βιβλία του Χ. Τζ. Γουέλς μαζί. Ίσως το πιο διαδεδομένο, το πιο διάσημο απόσπασμα της Ώρας Μηδέν, το αγαπημένο του επαρχιακού Τύπου για το προσγειωμένο του πνεύμα (όπως γράφτηκε από έναν μυημένο στα μυστήρια των ροδόσταυρων, ονόματι Σάρασον) ήταν το ακόλουθο: Όταν ήμουν ένας μικρός θεριστής, πίσω στα χωράφια με τα αραποσίτια, τα παιδιά συνηθίζαμε να φοράμε μονάχα τη μία τιράντα στα παντελόνια μας, αποκαλώντας την «Γέφυρα μεταξύ των Ημισφαιρίων μας» (η οποία πάντως έκανε καλά τη δουλειά της, διασώζοντας την αιδημοσύνη μας) και με τη φράση αυτή έμοιαζε σαν να είχαμε υιοθετήσει αριστοκρατική βρετανική προφορά προκειμένου να μιλήσουμε για σώβρακα και μπατζάκια. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει κατ’ αναλογία και

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 48



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

στον κόσμο της «οικονομικής επιστήμης». Οι μαρξιστές θεωρούν ότι με το να αποκαλούν τις τιράντες «Γέφυρες», κάνουν κάτι που βάζει τα γυαλιά στις ξεπερασμένες ιδέες του Ουάσινγκτον, του Τζέφερσον και του Αλεξάντερ Χάμιλτον. Σε γενικές γραμμές, συμφωνώ με τη λογική να κάνουμε χρήση οποιασδήποτε νέας ανακάλυψης στα οικονομικά, κάτι που γίνεται στις λεγόμενες χώρες του φασισμού, όπως η Ιταλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία – ναι, ακόμα και στην Ιαπωνία (πιθανότατα κάποτε θα χρειαστεί να κοντύνουμε λίγο όλα αυτά τα Κίτρινα Ανθρωπάκια, για να τα κρατήσουμε μακριά από τα νόμιμα συμφέροντά μας στην Κίνα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κλέψουμε καμιά έξυπνη ιδέα απ’ αυτούς τους λεχρίτες!). Θέλω να σηκωθώ και να φωνάξω ότι το σύστημά μας χρειάζεται αλλαγή, ίσως και το Σύνταγμά μας ολόκληρο (αλλαγή διά του νόμου, ασφαλώς, και όχι διά της βίας), ώστε να αφήσει την εποχή του κρινολίνου και του μόνιππου και να μπει στην εποχή του αυτοκινήτου και της ασφαλτοστρωμένης εθνικής οδού. Η Εκτελεστική Εξουσία θα πρέπει να έχει μεγαλύτερη ελευθερία για να μπορεί να κινείται γρήγορα, σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, και όχι να περιορίζεται από τους διεφθαρμένους δικηγορίσκους της Γερουσίας που τους παίρνει μήνες φλυαρίας μέχρι να αποφασίσουν το οτιδήποτε. Όμως –και είναι ένα «όμως» τόσο μεγάλο, όσο μεγάλος ήταν ο αχυρώνας του διάκου Τσέκερμπορντ πίσω στο χωριό μου–, τούτες οι νέες αλλαγές στην οικονομία οφείλουν να είναι μονάχα ένα μέσο στην υπηρεσία ενός σκοπού, και ο σκοπός αυτός πρέπει να είναι στην ουσία οι αρχές της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Δικαιοσύνης που υποστηρίχθηκαν από τους Πατέρες αυτής της σπουδαίας γης το 1776!

Το πιο μπερδεμένο πράγμα από όλη την προεκλογική εκστρατεία του 1936 ήταν η σχέση μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Οι Ρεπουμπλικάνοι της παλιάς φρουράς παραπονιόνταν ότι το περήφανο κόμμα τους ζητιάνευε μια θέση στην εξουσία, με το καπέλο στο χέρι· οι βετεράνοι των Δημοκρατικών

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 49

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



πάλι, ότι τα βαγόνια των ψηφοφόρων τους είχαν γεμίσει πανεπιστημιακούς, λιμοκοντόρους των πόλεων και ιδιοκτήτες γιοτ. Ο αντίπαλος του γερουσιαστή Γουίντριπ ήταν ένας πολιτικός τιτάνας που δεν φαινόταν να έχει καμιά φαγούρα για την καρέκλα – ο αιδεσιμότατος Πολ Πίτερ Πρανγκ, απ’ την Περσέπολη της Ιντιάνα, επίσκοπος της εκκλησίας των μεθοδιστών, ένας άντρας μπορεί και δέκα χρόνια μεγαλύτερος απ’ τον Γουίντριπ. Η εβδομαδιαία ραδιοφωνική του ομιλία, στις δύο το μεσημέρι του Σαββάτου, μετέφερε σε εκατομμύρια ακροατές τις προφητείες του Θεού. Η φωνή του ακουγόταν τόσο υπερφυσική, που για χάρη του οι άντρες καθυστερούσαν να πάνε στο γκολφ και οι γυναίκες έτοιμες να αναβάλουν το μπριτζ του σαββατιάτικου απογεύματος. Ο πατέρας Τσαρλς Κάφλιν απ’ το Ντιτρόιτ ήταν ο πρώτος που είχε σκεφτεί να απελευθερώσει τον εαυτό του απ’ την πολιτική λογοκρισία που επέβαλε ο άμβωνας, αγοράζοντας χρόνο στο ραδιόφωνο – μιας και πλέον, στον εικοστό αιώνα, ο άνθρωπος μπορούσε να αγοράζει Χρόνο όπως αγόραζε σαπούνια και βενζίνη. Αυτή η εφεύρεση ήταν σχεδόν ισάξια ως προς την επίδραση που είχε πάνω στη σκέψη και τη ζωή των Αμερικανών, με την πρώιμη ιδέα που είχε ο Χένρι Φορντ να πουλήσει φτηνά αυτοκίνητα σε εκατομμύρια ανθρώπους, αντί να πουλάει λίγα και πολυτελή. Ωστόσο, σε σχέση με τον πρωτοπόρο πατέρα Κάφλιν, ο επίσκοπος Πολ Πίτερ Πρανγκ αποτελούσε το αντίστοιχο του Φορντ V-8 σε σχέση με το πρώτο μοντέλο. Ο Πρανγκ ήταν πιο συναισθηματικός από τον Κάφλιν· φώναζε περισσότερο· αγωνιούσε περισσότερο· αποκήρυττε περισσότερους, κατονομάζοντάς τους και προκαλώντας σκάνδαλα· έλεγε περισσότερα ανέκδοτα, και ακόμα περισσότερες λυπητερές ιστορίες για τραπεζίτες που μετανοούσαν στο νεκροκρέβατο, για άθεους και κομμουνιστές. Η φωνή του είχε μια ένρινη χροιά εντοπιότητας, μιας και ήταν παιδί των μεσοδυτικών

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 50



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

πολιτειών, με καταγωγή αγγλοσκοτσέζικη από την προτεσταντική Νέα Αγγλία, εκεί όπου ο Κάφλιν ήταν πάντα λίγο αποσυνάγωγος, αφού τον υποπτεύονταν ως καθολικό με ευχάριστη παρ’ όλα αυτά ιρλανδέζικη προφορά. Κανένας στην Ιστορία δεν είχε ποτέ ένα τόσο μεγάλο κοινό, όσο ο επίσκοπος Πρανγκ ούτε μια τόσο προφανή εξουσία. Όταν απαίτησε από τους ακροατές του να τηλεγραφήσουν στους γερουσιαστές τους, ζητώντας τους την ψήφιση ενός νόμου που μόνος του εκείνος, ex cathedra, χωρίς να συμβουλευτεί τους καρδιναλίους, είχε την έμπνευση πως έπρεπε να ψηφιστεί, πενήντα χιλιάδες άνθρωποι τηλεφώνησαν ή οδήγησαν μέσα από τις λάσπες των επαρχιακών χωματόδρομων, στο κοντινότερο τηλεγραφείο, για να στείλουν τις εντολές τους στην κυβέρνηση στο όνομα Εκείνου. Έτσι, με τη βοήθεια της μαγείας του ηλεκτρισμού, ο Πρανγκ έκανε τα επιτεύγματα των βασιλιάδων της Ιστορίας να δείχνουν μικρά και παρωχημένα. Στα εκατομμύρια μέλη της Λεγεώνας του έστειλε την ίδια δακτυλογραφημένη επιστολή με φωτοτυπημένο το αντίγραφο της υπογραφής του, έτσι ώστε να νιώσουν όμορφα με την προσωπική αφιέρωση του Ιδρυτή της. Ο Ντορέμους Τζέσαπ, ψηλά στους λόφους της επαρχίας της Μπιούλα, δεν μπορούσε ακριβώς να ξεκαθαρίσει τι είδους πολιτικό ευαγγέλιο ήταν εκείνο βάσει του οποίου κατακεραύνωνε τους πάντες ο πατέρας Πρανγκ απ’ το δικό του όρος Σινά, που με τα μικρόφωνα και τις έντυπες αποκαλύψεις, που κατέφθαναν παντού σε κλάσματα δευτερολέπτου, ήταν μάλλον ακόμα πιο αποτελεσματικό απ’ το αυθεντικό Όρος Σινά. Κήρυττε με κάθε λεπτομέρεια την εθνικοποίηση των τραπεζών, των ορυχείων, των υδάτινων πόρων και των μεταφορών· τον περιορισμό των μεγάλων εισοδημάτων· την αύξηση των μισθών, την ενδυνάμωση των εργατικών συνδικάτων, την καλύτερη διανομή των καταναλωτικών προϊόντων. Όλοι βέβαια παίζανε στα δάχτυλα αυτές τις αρχές πλέον, από τους γερουσιαστές της Βιρτζίνια μέχρι

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 51

ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΥΤΑ ΕΔΩ



τους αγροτοσυνδικαλιστές της Μινεσότα, χωρίς κανείς τους να είναι τόσο ευκολόπιστος, ώστε να περιμένει να εφαρμοστούν. Κυκλοφορούσε μια θεωρία ότι ο Πρανγκ δεν ήταν παρά το φερέφωνο μιας μεγάλης οργάνωσης, της Λεγεώνας των Ξεχασμένων Ανθρώπων. Ήταν κοινή πεποίθηση (παρόλο που κανείς λογιστής δεν είχε κάνει επιτόπιο έλεγχο στα βιβλία της) ότι η οργάνωση διέθετε είκοσι εφτά εκατομμύρια μέλη, μαζί με μια ιεραρχία που περιλάμβανε ομοσπονδιακούς και εθνικούς αξιωματούχους, μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και ορδές επιτροπών με επιβλητικά ονόματα όπως «Εθνική Επιτροπή για τη Συλλογή Στατιστικών Στοιχείων σε Σχέση με την Ανεργία και τις Προσλήψεις στη Βιομηχανία Σόγιας». Εξού λοιπόν και ο επίσκοπος Πρανγκ, όχι μονάχα ως η φωνή του Θεού αλλά ολόκληρος με σάρκα και οστά, απηύθυνε ομιλίες σε ακροατήρια είκοσι χιλιάδων ανθρώπων κάθε φορά, σε μεγάλες πόλεις ανά την επικράτεια, μιλώντας σε αχανή αμφιθέατρα που είχαν σχεδιαστεί για σημαντικούς αγώνες πυγμαχίας, σε πολυτελή κινηματογραφικά μέγαρα, σε στρατώνες, σε γήπεδα μπέιζ μπολ, σε εγκαταστάσεις για τσίρκα, ενώ μετά τις ομιλίες οι ικανότατοι βοηθοί του συγκέντρωναν αιτήσεις εγγραφών και εισφορές για τη Λεγεώνα των Ξεχασμένων Ανθρώπων. Όταν οι άτολμοι επικριτές του υπαινίχθηκαν ότι όλα αυτά ήταν πολύ ρομαντικά, ειδυλλιακά και χαρούμενα, όχι όμως και πολύ αξιοπρεπή, και ο επίσκοπος Πρανγκ απάντησε, «Ο Κύριος χαίρεται να είναι παρών στις συναθροίσεις όσων επιθυμούν να τον ακούσουν», κανείς δεν είχε το θάρρος να ανταπαντήσει, «Ναι, αλλά εσύ δεν είσαι ο Κύριος – όχι ακόμα τουλάχιστον». Με όλη αυτή την επιτυχία της Λεγεώνας και τις μαζικές της συγκεντρώσεις, κανείς ποτέ δεν αμφέβαλλε ότι η Λεγεώνα με τις επιτροπές της ή η πίεση που ασκούσε στο Κονγκρέσο και τον Πρόεδρο για να περάσουν κάποιον νόμο, είχε από πίσω κάποιον άλλον, πέραν του ίδιου του Πρανγκ. Εκείνο που επιθυμούσε ο Πρανγκ, ο οποίος μιλούσε τόσο συχνά για την ταπει-

LEWIS_DEN GINONTAI sel_Final_Layout 1 21/10/2016 5:58 ΜΜ Page 52



ΣΙΝΚΛΕΡ ΛΙΟΥΙΣ

νοφροσύνη και τη σεμνότητα του Σωτήρα, ήταν η απόλυτη υπακοή εκατόν τριάντα εκατομμυρίων ανθρώπων, υπακοή σε όλες τις εκδοχές της ζωής, από τα ιδιωτικά ήθη μέχρι τις δημόσιες τοποθετήσεις, από το πώς κέρδιζαν το ψωμί τους μέχρι τι σχέσεις είχαν με άλλους εργαζόμενους. «Και τούτο», είπε με παράπονο ο Ντορέμους Τζέσαπ, απολαμβάνοντας την τραυματισμένη ευσέβεια της συζύγου του Έμα, «είναι που κάνει τον αδελφό Πρανγκ χειρότερο τύραννο απ’ τον Καλιγούλα – χειρότερο φασίστα απ’ τον Ναπολέοντα. Και πρόσεξε, εγώ δεν πιστεύω όλες αυτές τις κατηγορίες ότι ο Πρανγκ τσεπώνει τις εισφορές εγγραφής των μελών, μαζί με τις πωλήσεις των φυλλαδίων και τις δωρεές, για να πληρώσει το ραδιόφωνο. Είναι κάτι πολύ χειρότερο απ’ όλα αυτά. Φοβάμαι ότι είναι ένας ειλικρινής φανατικός! Γι’ αυτό και συνιστά τόσο μεγάλη φασιστική απειλή – είναι τόσο διαβολεμένα ανθρωπιστής, τόσο αγνός, που η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι διατεθειμένοι να του παραδώσουν τα κλειδιά των πάντων, και σε μια χώρα αυτού του μεγέθους, αυτό συνεπάγεται πολλή δουλειά – ακόμα και για έναν μεθοδιστή επίσκοπο ο οποίος παίρνει αρκετά δώρα, ώστε να μπορεί να “αγοράσει Χρόνο”!».

Την ίδια ώρα, ο Γουόλτ Τράουμπριτζ, ο επικρατέστερος Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος για τη μάχη της Προεδρίας, υποφέροντας από το μειονέκτημα του να είναι ειλικρινής και να μην υπόσχεται θαύματα, επέμενε να υποστηρίζει ότι κατοικούμε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και όχι σε κάποια χρυσή λεωφόρο προς την ουτοπία. Δεν υπήρχε τίποτα το συναρπαστικό σε μια τέτοια παραδοχή, και αυτός ήταν ο λόγος που όλη ετούτη τη βροχερή εβδομάδα του Ιουνίου, με τα λουλούδια της μηλιάς και τα κρινάκια να μαραίνονται, ο Ντορέμους Τζέσαπ ανέμενε αδημονώντας τη νέα εγκύκλιο του πάπα Πολ Πίτερ Πρανγκ.