978 960 03 6256 5

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:58 ΜΜ Page 5

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

Η ΚΑΡΑΜΕΛΑ Νουβέλα

‫ﱣﱢ‬

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 6

©

Copyright Ελένη Πριοβόλου – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2017

Έτος 1ης έκδοσης: 2017 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.

2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ : Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ : Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα

210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31 e-mail: info@kastaniotis.com %

www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-6256-5

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 7

Στον Λίνο, στην Ιωάννα στον Χρήστο, στην Κατερίνα

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 8

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 9

Το να σκέφτεσαι αντίθετα από τη εποχή σου είναι ηρωισμός. Αλλά το να το λες είναι τρέλα. Ε Υ Γ Ε Ν Ι Ο Σ Ι Ο Ν Ε Σ ΚΟ

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 10

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 11

Ε

Ι Μ Α Ι Η Φ Ρ Ο ξ Η Κ Α ΡΑ Μ Ε Λ Α . Γεννηθείσα εν Α-

θήναις το σωτήριον έτος 1936. Επί δικτατορίας Μεταξά. Είμαι Αθηναία, από την εποχή που αι Αθήναι ήταν ακόμα μία πολίχνη, και σε αυτό το μέρος βοσκούσαν αμέριμνα αρνιά και ερίφια. Φύσις ευγενική και σιωπηλή, δημιουργώ καραμέλες υψηλών προδιαγραφών και απαιτήσεων. Είμαι τουτέστιν δημιουργός. Χωρίς να θεωρηθεί ασέβεια, δημιουργός σημαίνει Θεός. Με εννοείτε. Έξω από τον τόπο κατοικίας, και εργαστήριο μαζί, καλλιεργώ έναν βοτανικό κήπο και έναν οπωρώνα. Το περιβόλι μου δεν έγινε ποτέ οικόπεδο, και ας μου πρόσφεραν οι εργολάβοι με τις οκάδες τα χαρτονομίσματα. Τότε, όταν με πλεύρισαν οι εργολάβοι, είχαμε νόμισμα τη δραχμή. Τελευταία άλλαξε το νό

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 12

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

μισμα. Έγινε ευρωπαϊκό. Τέλος πάντων, ας όψονται οι ιθύνοντες. Εγώ σιχαίνομαι την πολιτική. Η πολιτική είναι μια κομπίνα. Αισθάνομαι μια απέχθεια για τα χρήματα. Διότι τι είναι το χρήμα; Αέρας κοπανιστός. Αιτία πολέμων, όπως έλεγε ο καημένος ο παππούς. Προσωπικά, μισώ τους πολέμους. Μεγάλωσα μέσα στον πόλεμο. Στην Κατοχή, όπως την έλεγαν. Ήταν τότε που δεν υπήρχε ζάχαρη. Όμως εμείς είχαμε. Μας την προμήθευαν οι Γερμανοί, επειδή τους άρεσαν οι καραμέλες μας. Καλοί πελάτες, αλλά όχι καλοπληρωτές. Όλα δωρεάν τα ήθελαν, όπως έλεγε ο καημένος ο μπαμπάς. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, ήρθε ο άλλος πόλεμος. Ο Εμφύλιος. Όμως εμάς δεν μας πείραξε κανένας. Σε όλους άρεσαν οι καραμέλες μας. Και στους Εγγλέζους και στους Αμερικανούς... Παιδάκι ήμουν, μα όλους τους ενθυμούμαι. Ευγενέστατοι. Σε έσφαζαν με το βαμβάκι. Επί Καραμανλή, αν διατηρώ ορθή μνήμη, έγιναν τα αίσχη της οικοδομικής ανάπτυξης και κουβάλησαν όλους τους χωρικούς στο κλεινόν άστυ. Και έπαψαν αι Αθήναι να είναι άστυ κλεινόν. Κατάντησαν ένας οχετός χωρικών, που είχαν συνήθειο να φτύνουν και να αποπατούν στην ύπαιθρο, όπως έλεγε η καη

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 13

Η ΚΑΡΑΜΕΛΑ

μένη η γιαγιά. Αχ! Μετά, όταν ο δήμος κατήργησε τα δημόσια πτυελοδοχεία, τα πεζοδρόμια γέμισαν χλεμπάγιες. Πού να πατήσεις πια! Μια σιχασιά. Ο Καραμανλής. Πελάτης και αυτός της αφροδισιακής μας καραμέλας. ξέρω πολλά και για του λόγου του, γι’ αυτό οι κατάσκοποι βάλθηκαν να με εξοντώσουν. Κύριος φυσικά, θεωρητικός, όμορφος άντρας, αλλά σιγανό ποταμάκι. Έστελνε τον κλητήρα της Βουλής ινκόγκνιτο και παραλάμβανε τις παραγγελίες με τις αφροδισιακές μας καραμέλες. Με εννοείτε. Δώριζε και στους ξένους επιτετραμμένους. Για να μας «διαπερνούν» καλά οι ξένοι – θου, Κύριε, φυλακήν τω στοματί μου. Αλλά τι να φταίνε και οι ξένοι! Οι δικοί μας τους πρόσφεραν καραμέλες. Οι ξένοι το συμφέρον τους κοιτούν. Βέβαια, αν δεν τους τα δώσεις, τα αρπάζουν από μόνοι τους. Και έτσι οι δικοί μας συνδυάζουν το τερπνόν της τσέπης με το ωφέλιμον της πατρίδος. Πάντα έχουν τον τρόπο τους αυτοί να πείθουν. Οι δυνατοί του κόσμου, εννοώ, όπως έλεγε ο καημένος ο μπαμπάς. Τέλος πάντων, εγώ δεν ασχολούμαι με την πολιτική. Εγώ είμαι δημιουργός καραμέλας. Στον παράδεισό μου, σε πείσμα των αποπάτων, καλλιεργώ μικρά θαύματα. Από τα άνθη, τα φυτά 

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 14

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

και τους καρπούς του περιβολιού μου, αποστάζω αιθέρια έλαια. Έχετε ακουστά. Για να γίνω σαφής, τους βγάζω την ψυχή. Γιατί, τι είναι η απόσταξη; Η ψυχή των πραγμάτων. Τη βγάζω και την αποθηκεύω πια ως αιθέριο έλαιο σε υπέροχα φιαλίδια. Στο καθετί με διακρίνει μία κομψότης. Τα πάντα για μένα είναι η αισθητική. Διότι, χωρίς αισθητική, τι είναι ο κόσμος; Μια κακοτεχνία. Εξανίσταμαι που μολύνουν το παράδεισό μου οι ελεεινοί και τρισάθλιοι της γειτονιάς, αλλά και ολόκληρης της πόλης. Αι Αθήναι έπαψαν από καιρό να είναι κλεινόν άστυ. Αι Αθήναι έγιναν μια κακοτεχνία, γι’ αυτό ο παράδεισός μου ξεχωρίζει σαν τη μύγα μες στο γάλα. Κάποια μέρα με επισκέφτηκε μία φωτογράφος για να φωτογραφίσει τον παράδεισό μου. Από κοσμικό περιοδικό. «Όχι φωτογραφίες, παρακαλώ», της είπα και την απομάκρυνα ευγενικά. Αλλά αυτή δεν έπαιρνε από ευγένειες και αναγκάστηκα να την ξυλοκοπήσω. Με έτρεχαν στα δικαστήρια. Νίκησαν. Αυτοί πάντα νικούν. Πλήρωσα αποζημίωση. «Ηθική βλάβη», απεφάνθη ο δικαστής. «Αντιπαθώ τις κοσμικότητες», του είπα. «Ο μύθος μου δεν μπορεί να διαχέεται και να κρέμεται στα περίπτερα. Διαθέτω μία αισθητική, σε αντίθεση με τη γειτόνισσά μου. Τη 

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 15

Η ΚΑΡΑΜΕΛΑ

μαντάμ Νεγκλιζέ». Γελούσαν στο δικαστήριο... Δεν τη γνώριζαν τη μαντάμ Νεγκλιζέ. Και όμως, λίγο καιρό πριν ήταν διάσημη. Πήγα χωρίς δικηγόρο. Τι να τον κάνει μια θεά το δικηγόρο! Δεν τη γλίτωσα. Πλήρωσα ηθική βλάβη στην κυρία που ήρθε με την κάμερα να με διαπομπεύσει. Αντί να με πληρώσει, την πλήρωσα. Δεν υπάρχει δικαιοσύνη. Η μαντάμ Νεγκλιζέ. Το πραγματικό της επίθετο είναι ωραίο. Ποιητικό. Κυρία Αποσπερνού. Όμως εγώ τη βάφτισα μαντάμ Νεγκλιζέ, ένεκα της απαράδεκτης αμφίεσής της. Τίποτα δεν κρύβουν τα ρούχα της. Όλα υψηλής ραπτικής. Προφέρω πάντα το όνομά της με αξάν, για να την παραπλανήσω. Δεν την ενόχλησε ποτέ, διότι, με το κεφάλι άδειο, δεν είναι εις θέσιν να αντιληφθεί την περιπαικτική μου διάθεση απέναντί της. Εκτός των άλλων, το «μαντάμ Νεγκλιζέ» έχει μια γαλλοπρέπεια που την κολακεύει. Τι ανεκδιήγητος ύπαρξις, όπως έλεγε η καημένη η μητέρα για μια παρόμοια περίπτωση. Είναι μία κυρία «κοινής ωφελείας». Δεν υπάρχει άλλη φράση που να περιγράφει το ποιόν της. Πλένω το στόμα μου με ροδόνερο κάθε φορά που 

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 16

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

οι συνθήκες με αναγκάζουν να αναφέρομαι στο πρόσωπό της. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, και να ήθελα να την αγνοήσω, δεν με άφηναν οι κραυγές της. Σηκώθηκε η γειτονιά στο πόδι και βγήκε έξω να δει, να ακούσει και να μάθει το λόγο για τον οποίο θρηνούσε δημοσίως η εν λόγω – κυρία μετά συγχωρήσεως. Περίεργος που είναι ο κόσμος! Εγώ δεν βγήκα έξω, απλώς τράβηξα το κουρτινάκι και κοιτούσα. Δεν συγχρωτίζομαι ποτέ εγώ με τον όχλο. Οι φωνές του όχλου! Μπαίνουν μέσα στο κεφάλι μου και με ζαλίζουν. Μου δημιουργούν πανικό. «Αγοραφοβία», γνωμάτευσε ο γιατρός. Δεν ξαναπήγα. Ένας κοινός θνητός δεν έχει τη δυνατότητα να γνωματεύσει για έναν Θεό. Και ενώ όλοι τη συμπονούσαν –μερικοί μάλιστα έκλαιγαν μαζί της–, εγώ γελούσα μέχρι δακρύων. Διότι δεν μιλάμε περί σπαραγμού ή θρήνου, αλλά περί μίας παράστασης. Αθλίας μεν, αλλά παράστασης. Είμαι απολύτως βέβαιη πως στόχος της ήταν να ξεδιπλώσει μπροστά σε όλους το ταλέντο της ως τραγωδού, το οποίο όμως δεν διέθετε. Τι δυστυχής ανάγκη και αυτή της διαρκούς προβολής! Φυσικά, σας μιλώ για τραγωδία με τη σκωπτική έννοια. Μία κωμική τραγωδία. Με εννοείτε. Ήρθε και η κάμερα ε

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 17

Η ΚΑΡΑΜΕΛΑ

κείνου του καναλιού, τρίτης κλάσεως, που, επειδή στερείται θεμάτων, τρέχει όπου το ειδοποιήσουν. Εγώ μισώ την τηλεόραση, αλλά όλο και παίρνω μάτι για να ξέρω τι μου γίνεται. Η τηλεόραση είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Μια αηδία. Ένας ξεπεσμός των ηθών. Εγώ μόνο από κριτική διάθεση την ανοίγω. Θέλω να συλλέγω επιχειρήματα. Αυτό με ενδιαφέρει. Να συλλέγω επιχειρήματα. Η μαντάμ Νεγκλιζέ, βέβαια, είχε ειδοποιήσει άπαντα τα κανάλια, καθότι εκτοπισμένη τηλεστάρ των παλαιών εποχών. Των παχουλών αγελάδων. Όμως στον κάλαθο των αχρήστων καθώς κατέληξε πλέον, κανένας πρώην συνάδελφός της δεν ανταποκρίθηκε. Όλοι τής γύρισαν την πλάτη. Έτσι είναι οι άνθρωποι. Όσο σε έχουν ανάγκη. Οι άνθρωποι. Εγωκεντρικοί. Όλο θέλουν, ζητούν, απαιτούν. Όλοι νομίζουν πως οι άλλοι τούς χρωστούν. Η μαντάμ απογοητεύτηκε με την απαξίωση που εισέπραξε, αλλά δεν πτοήθηκε. Έπαιξε το ίδιο άθλια όπως και τότε που ήταν τηλεστάρ στο «Πανελλαδικό». Μεγάλο κανάλι. ξετσίπωτο. Επί του θέματος πάλι και θα γίνω σαφής. Η εν λόγω –κυρία μετά συγχωρήσεως– περισσότερο ούρλιαζε σαν να της πάτησαν τον κάλο παρά  o

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 18

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

σαν να έχασε το σκύλο της, τον διαβόητο στη γειτονιά Ροδόλφο Βαλεντίνο. Εγώ, πίσω από το νταντελένιο κουρτινάκι –κιπούρ, προίκα της νόνας μου–, παρακολουθούσα τις απείρου κάλλους σκηνές της «τραγωδού» και ξεκαρδιζόμουν στα γέλια. Αν και η περίπτωσή μου κρύβει επίσης ένα δράμα. Ό ναός μου να γειτονεύει με το σπίτι της! Ένα γκρίζο κουτί με τζαμαρίες. Μίνιμαλ το λέει, και είναι ασορτί με τα φουστάνια της, τα βρακιά της και το ξυρισμένο πιπί της – φυλακήν τω στόματί μου. Όμως το είδα, παίρνω όρκο. Καθόταν με τα πόδια απλωμένα πάνω στα κάγκελα και δεν φορούσε βρακί. Πάντα σε ετοιμότητα η κυρία. ξεδιάντροπη. Η ατυχία επίσης του εκλιπόντος σκύλου είναι – μάλλον ήταν– ότι την είχε αφεντικό. Τώρα όμως αυτός δεν υπάρχει πια. Ο σκύλος, λέω. Μετακόμισε εις τας αιωνίους μονάς –όπως έλεγε και η καημένη η γιαγιά– και απαλλάχτηκε από την ανυπόφορη ζωή του. Εγώ, από το παρατηρητήριό μου, βίωνα το μαρτύριο του καημένου του ζώου καθημερινά. Τι να πω και τι να ομολογήσω! Μετά παρρησίας πάντα. Ελευθερώθηκε το ζωντανό από τη σκλαβιά της παρατε

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 19

Η ΚΑΡΑΜΕΛΑ

ταμένης και επίμονης περιποίησής της. Εκεί να δείτε! Μανικιουρίστες, πεντικιουρίστες, κουρείς, εμβόλια, κτηνίατροι με το παραμικρό –με κοινοποίηση σε όλη τη γειτονιά–, πανάκριβοι λαιμοδέτες... Και εκείνο το αηδιαστικό θέαμα της σκυλοσυνουσίας! Α πα πα! Αισχύνομαι. Να κουβαλάει τις πιο διαλεχτές, από απόψεως ράτσας, «σκυλούδες», για να κάνει το... καταλαβαίνετε τι εννοώ... ο Ροδόλφος της. Και αυτή... Αχ, αυτή η σιχαμένη... Να ξαπλώνει σε μια πολυθρόνα... Από λουστρίνι. Κατακόκκινη και γυαλιστερή. Μια αηδία. Να ανάβει τσιγάρο και να παρακολουθεί το κακόηθες θέαμα των σκύλων κραυγάζοντας: «Μπράβο, αγόρι μου. Δώσ’ του!» Αυτό και άλλα ανομολόγητα έχω συλλέξει. Η αγωγή που έδωσα στον εαυτό μου δεν μου επιτρέπει να κάνω χρήση της γλώσσας αναφερόμενη σε χυδαιότητες. Διότι γλώσσα χυδαία δεν υπάρχει, όπως έλεγε και ο παππούς. Λόγιος ο παππούς. Όμως χυδαίοι άνθρωποι υπάρχουν, και συνεχώς αυξάνονται δραματικά. Η τηλεόραση φταίει. Μια ξετσιπωσιά. Δεν περίμενα ποτέ ότι ο φράχτης μου με την ιστορική βατομουριά και την ανυψωμένη ως τα ουράνια πασιφλόρα κάποια μέρα θα συνόρευε με το συνώνυμο της ντεκαντάνς. Δεν είχα φανταστεί πως το περιβόλι 

PRIOVOLOU_KARAMELA sel_Final_Layout 1 13/09/2017 5:59 ΜΜ Page 20

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

με τις ροδακινιές θα γειτόνευε με την κατοικία του αίσχους. Επαρχιώτες και οι δύο σύζυγοι, ήρθαν στην Αθήνα για να κάνουν καριέρα. Αυτή ξεκίνησε από καμαριέρα. Σε ανήθικο hotel, μη νομίζετε. Είδε τον πισινό της ένας από τους τύπους που αγοράζουν τηλεοπτικούς σταθμούς και τον λιμπίστηκε. Αυτή τη διαδικασία τα περιοδικά του περιπτέρου την ονομάζουν συνέντευξη. Ναι, μάλιστα. Επαίρεται η κυρία πως πέρασε από interview. Με εννοείτε. Φυσικά, υπάρχουν πολλά και τίμια κορίτσια. Διαβασμένα. Αλλά χωρίς εργασία. Άνευ παρεξηγήσεως, δεν γενικεύω. Εξηγούμαι διότι παρατηρώ μια ευκολία στην ανθρώπινη κρίση. Στην προκειμένη περίπτωση αναφέρομαι στην εν λόγω – κυρία μετά συγχωρήσεως. Και μόνο σε αυτήν. Εγώ είμαι βέρα Αθηναία. Κατάγομαι από τις παλαιότερες οικογένειες των Αθηνών. Μαζί με την οικογένεια της Αγίας Φιλοθέης, μεγάλη η χάρη της. Οικογένεια Μπενιζέλου. Πλούσιοι άνθρωποι. Άρχοντες. Τότε ζούσαν πολλοί άρχοντες στας Αθήνας. Ενώ σήμερα; Μια αηδία. Νοθεύτηκε το κλεινόν άστυ. 