978 960 03 6280 0 by Kastaniotis Editions

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 5

ΙΒΑΝ ΣΕΡΣΕΝ

φαυλοσ κυκλοσ c

Μυθιστόρημα ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΟΑΤΙΚΑ

ΙΣΜΗΝΗ ΡΑΝΤΟΥΛΟΒΙΤΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 6

Το βιβλίο εκδίδεται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού της Δημοκρατίας της Κροατίας. ß ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Ivan Sršen, Harmattan © ©

Έτος 1ης έκδοσης: 2017 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6280-0

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 18/10/17 5:36 μ.μ. Page 7

ô1ò

Ογικού της αστυνομίας, που ήταν ενισχυμένο ολόγυρα με ήχος της μηχανής ενός πράσινου μεταγω-

μεταλλικό πλέγμα, έσπασε ξαφνικά την απόλυτη ησυχία στην κεντρική οδό μιας θηρεσιανής νοτιογερμανικής πόλης. Το όχημα κινιόταν γρήγορα, λες και η εικόνα των επιμελώς βαμμένων κτιρίων, ηλικίας τριών αιώνων, και η ερημιά του πρωινού ανάγκαζαν τον οδηγό να συναγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό. Στο πίσω μέρος του οχήματος κάθονταν σιωπηλοί τρεις άνθρωποι· δύο λευκοί και μία μαύρη γυναίκα. Οι άντρες φορούσαν στολές αστυνομικών, τα πρόσωπά τους είχαν σοβαρή έκφραση και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς κοιτάζονταν σαν να διάβαζαν ο ένας στα μάτια του άλλου τον χρόνο που τους απέμενε ως το τέλος της βάρδιας. Η γυναίκα, που φορούσε πολιτικά ρούχα, όπως συνηθίζεται στις μεταγωγές, δεν αντάλλασσε βλέμματα με τους αστυνομικούς, αλλά προσπαθούσε να αφομοιώσει όσο γινόταν περισσότερες εικόνες μέσα από το μεταλλικό πλέγμα των παραθύρων. Παρόλο που οι εικόνες των πολύχρωμων προσόψεων διαδέχονταν η μια την άλλη με μεγάλη ταχύτητα, από την αρχιτεκτονική και τις διαστάσεις των σπιτιών μπόρεσε να καταλάβει ότι βρισκόταν σε μία ακόμα μικρή πόλη της Γερμανίας, μακριά από τη ζωή που αγαπούσε. Ωστόσο δεν αισθανόταν φόβο, τον είχε αφήσει προ πολλού πίσω της. Ένιωθε μάλιστα ένα είδος ανυπομονησίας. Πώς θα ήταν η καινούργια φυλακή; Ποια η συγκρατούμενή της; Πώς θα

διαπεραστικός

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 8

ήταν οι δεσμοφύλακες, άντρες και γυναίκες, το φαγητό θα τρωγόταν; Είχε κάνει αρκετό καιρό φυλακή ώστε να ξέρει ότι έπρεπε να κατευνάσει το συναίσθημα που θα μπορούσε να προσδιοριστεί ως αγωνία και να συγκεντρωθεί στο βασικό ζητούμενο εκείνης της ημέρας – την καλή εντύπωση που έπρεπε να κάνει. Καλή εντύπωση στους φύλακες, τις κοινωνικές λειτουργούς, τις άλλες κρατούμενες, πρωτίστως στις ζηλόφθονες και τις κακεντρεχείς. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν αποτελούσε πρόβλημα για κείνη. Γνώριζε καλά ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν διόλου μέρος της ζωής της. Γι’ αυτό και δεν είχαν καμία δυνατότητα να επηρεάσουν τη μοίρα της. Έπρεπε απλώς να είναι έτοιμη να παίξει το παιχνίδι. Το παιχνίδι της υπομονής.

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 9

ô 2ò

Ταστυνομικός, ο εξωτερικός φρουρός της πρώτης βάρδιας σταμάτησε. Την πόρτα άνοιξε ένας ηλικιωμένος

στις φυλακές του Μπαντ-Χάλμπαχ. Αντάλλαξε μερικές κουβέντες με τους αστυνομικούς που βρίσκονταν στο πίσω μέρος του οχήματος, κι έπειτα, μ’ ένα απρόσμενο όσο και απρόσωπο χαμόγελο, διάβασε το έγγραφο εισαγωγής και πρόφερε «Ουχουνόμα Αχάνο». Η Ουχουνόμα σηκώθηκε με κατεβασμένο το κεφάλι και πήδηξε έξω από το όχημα, συνοδευόμενη από τους δύο αστυνομικούς. Τους ακολούθησε προσπαθώντας να κρατήσει τον ακριβή ρυθμό του βηματισμού τους. Κατά τη σχετικά βραχύχρονη παραμονή της στη Γερμανία είχε μάθει τη γλώσσα αρκετά καλά ώστε να μπορεί να καταλάβει τους δύο αστυνομικούς, οι οποίοι, για να σκοτώσουν τον χρόνο της σύντομης διαδρομής μέχρι την εξώπορτα της φυλακής, μιλούσαν για το σημερινό πρόγευμα. Η συζήτηση, είναι η αλήθεια, δεν κράτησε αρκετά ώστε να καταλάβει ποιος είχε φάει και ποιος όχι. Ο φρουρός έκανε νόημα στον συνάδελφο από τη δεύτερη βάρδια –εκείνος, μέσα στο κουβούκλιο με το αλεξίσφαιρο τζάμι, πίσω από την πύλη, είχε μόλις αναλάβει καθήκοντα επίβλεψης της εισόδου και της εξόδου– να ανοίξει και να αφήσει την ομάδα των τεσσάρων ανθρώπων να περάσουν. Μόλις έκλεισε πίσω τους η πύλη, οι δύο αστυνομικοί απομακρύνθηκαν από την Ουχουνόμα σαν να έκαναν ένα μικρό διάλειμμα, που όμως κράτησε μόνο όσο χρειάστηκε για να συμπληρώσει ο φρουρός το έγγραφο εισα-

ο όχημα

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 10

γωγής της νέας κρατούμενης. Ο ένας από τους δύο αστυνομικούς υπέγραψε το έγγραφο και αμέσως πλησίασε και πάλι την Ουχουνόμα, πράγμα που έκανε και ο άλλος αστυνομικός. Ο φρουρός χαμογέλασε και πάλι απρόσωπα και είπε: «Έλεγχος». Οι δύο αστυνομικοί συνόδευσαν την Ουχουνόμα ως την πρώτη πόρτα αριστερά της εισόδου και την οδήγησαν σ’ έναν μικρό θάλαμο. Την ίδια στιγμή από μια άλλη πόρτα μπήκε μια αδύνατη γυναίκα με μια στολή που έμοιαζε αστυνομικού. Η Ουχουνόμα ήξερε ότι επρόκειτο για δεσμοφύλακα των κρατητηρίων στα οποία μεταφέρθηκε. Ήταν μια κατσουφιασμένη σαραντάρα με μεγάλα πράσινα μάτια, μεγάλη μύτη και σφιγμένα χείλη. Η Ουχουνόμα προσπάθησε να τη φανταστεί να γελάει.

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 11

ô 3ò

Υτης και φόρεσε εκείνα της φυλακής, η Ουχουνόμα απέκτη-

από την ιατρική εξέταση, κι αφού έβγαλε τα ρούχα

σε και το κελί της. Ενώ η δεσμοφύλακας τη συνόδευε μέχρι το κελί, που βρισκόταν στον τρίτο όροφο του παλιού, όχι όμως και ερειπωμένου, κτιρίου, η Ουχουνόμα κατάλαβε ότι οι κρατούμενες ήταν τοποθετημένες σε ορόφους με βάση ένα συγκεκριμένο κριτήριο: Στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο ήταν οι Γερμανίδες, στον δεύτερο οι Αφρικανές, κυρίως από τη Νιγηρία, ενώ στον τρίτο όροφο βρίσκονταν οι ξένες από την Ευρώπη – κυρίως γυναίκες από τις χώρες των Βαλκανίων, Ρωσίδες, Ουκρανές και άλλες Σλάβες. Αυτή η κατανομή δεν της φάνηκε περίεργη· ήταν ένας τρόπος να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις και οι πιθανές συγκρούσεις μέσα στα κελιά. Όμως η Ουχουνόμα δεν ήθελε να πάει στον όροφο με τις άλλες γυναίκες από τη Νιγηρία. Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόταν ήταν οι απροκάλυπτες ερωτήσεις, τα πειράγματα και η ζήλια τους, κι όλα αυτά, αν όχι για οτιδήποτε άλλο, επειδή έφτασε μόλις τώρα, ενώ εκείνες ήδη βρίσκονταν εδώ μέσα πολλούς μήνες. Η δεσμοφύλακας την οδήγησε από τον δεύτερο στον τρίτο όροφο, και η Ουχουνόμα κατάλαβε ότι το κελί της ήταν στο τμήμα με τις Ευρωπαίες. Όταν όμως πήγε να μπει μέσα, πρόσεξε ότι στο κάτω κρεβάτι της κουκέτας καθόταν μια μελαψή γυναίκα. Σκέφτηκε ότι βιάστηκε να χαρεί – ποτέ δεν είναι καλό να βιάζεται κανείς. Δεν είχε τίποτα με τις ομοεθνείς της, αλλά σε τού-

στερα

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 12

τη τη συγκυρία δεν τις ήθελε γύρω της, να της θυμίζουν όλα όσα θα μπορούσε να κάνει και να έχει, αντί να κάθεται στη φυλακή. Η γυναίκα στο κρεβάτι σήκωσε το βλέμμα της και ρώτησε κάτι στα γερμανικά τη δεσμοφύλακα, η οποία, στο άκουσμα της ερώτησης, γέλασε ηχηρά, άφησε την Ουχουνόμα κι έφυγε. Η πόρτα του κελιού έμεινε ανοιχτή, όπως συνέβαινε κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του πρωινού· όποια ήθελε να κάνει βόλτα ανάμεσα στους ορόφους με τις κρατούμενες μπορούσε να το κάνει κάθε πρωί από τις έξι μέχρι τις δέκα και κάθε απόγευμα από τη μία μέχρι τις τέσσερις. Η Ουχουνόμα χαιρέτησε στ’ αγγλικά τη νέα της συγκάτοικο κι έμεινε όρθια δίπλα στην πόρτα. Η συγκρατούμενή της ήταν μια γυναίκα γύρω στα σαράντα. Η Ουχουνόμα δεν μπόρεσε να καταλάβει ακριβώς την ηλικία της, παρόλο που οι ηλικίες ήταν η ειδικότητά της. Όμως για ένα πράγμα ήταν αμέσως σίγουρη: Από την πρώτη στιγμή που η γυναίκα σήκωσε το βλέμμα της, κατάλαβε ότι ήταν από την Γκάνα. Η Ουχουνόμα δεν μισούσε κανέναν. Από παιδί, οι γονείς της την είχαν μάθει να σέβεται τους μεγαλύτερους και να είναι υπόδειγμα για τους μικρότερους. Στην πόλη της, το Μπενίν Σίτι, ζούσαν ανέκαθεν κάθε λογής άνθρωποι που μιλούσαν διάφορες γλώσσες και πίστευαν σε διαφορετικούς θεούς, και η Ουχουνόμα γνώριζε πολύ καλά ότι, ανάμεσα στους ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες, προκύπτουν πολλά προβλήματα λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης. Γνώριζε επίσης ότι τα προβλήματα αυτά πάντα υποβόσκουν, έτοιμα να ξεσπάσουν. Από την παιδική της ακόμα ηλικία είχε χαραχτεί στη μνήμη της ένα περιστατικό: Μέσα σε μία νύχτα όλοι οι έμποροι από την Γκάνα είχαν γίνει ανεπιθύμητοι στη Νιγηρία. Πάντα πίστευε πως πρέπει να υπήρχε κάποιος λόγος, γιατί η έλλειψη ανεκτικότητας απέναντι σ’ έναν λαό ποτέ δεν γεννιέται μέσα σε μερικές μέρες. Μια τέτοια αντίδραση προφανώς προκαλείται από πολύ ισχυρούς λόγους.

Η Ουχουνόμα γνώριζε πολλούς ανθρώπους από την Γκάνα πριν μπει στη φυλακή και μερικές φορές απορούσε με την επιμονή τους· ποτέ δεν άφηναν δουλειά ατελείωτη, ποτέ δεν νοιάζονταν για τη γνώμη του άλλου, τους ενδιέφερε μόνο το τελικό αποτέλεσμα. Καθώς στεκόταν στην πόρτα του κελιού, σκεφτόταν: Όλοι μας λίγο πολύ ίδιοι δεν είμαστε; Απλώς από την πολλή ματαιοδοξία δεν βλέπουμε τα ελαττώματά μας, τα οποία οι άλλοι εντοπίζουν αμέσως. Μπορώ άραγε να κοιτάξω αυτή τη γυναίκα από την αντίπαλη πλευρά στα μάτια και να μοιραστώ μαζί της τα εσώψυχά μου; Γνώριζε ότι στη θέση που βρισκόταν κανείς δεν μπορούσε να τη βοηθήσει, μόνο να της κάνει τη ζωή δυσκολότερη. Ο διευθυντής της φυλακής, οι δεσμοφύλακες, ο γιατρός που εφημέρευε, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι δημοσιογράφοι που μερικές φορές έρχονταν για να μάθουν αν πέθανε κανένας από αμέλεια στη φυλακή, εκπρόσωποι οργανώσεων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίοι έτρεμαν στη σκέψη ότι ίσως βρίσκονταν μπροστά σε κάποιον που έκανε ακριβώς αυτό, στέρησε από κάποιον άλλο τα ανθρώπινα δικαιώματά του. Όταν βρεθείς στη φυλακή, κανένας απ’ αυτούς δεν μπορεί να σε σώσει. Εκτός ίσως από τον δικηγόρο σου, αυτό το σκουλήκι που αναδύεται μέσα από τις νεφελώδεις σελίδες νομικών κειμένων τα οποία ουδέποτε κατάλαβε, ψυχολόγος της ίδιας σου της αποτυχίας, που σε τρομοκρατεί με τον ρόλο που παίζει στο νομικό σύστημα. Ωστόσο η Ουχουνόμα δεν έλπιζε στη σωτηρία. Η μεγαλύτερή της προσδοκία τώρα ήταν η συγκάτοικός να της ανταποδώσει τον χαιρετισμό. Γιατί, αν δεν το έκανε, αν αυτή η μεγαλύτερη γυναίκα που ήταν πιο πολλά χρόνια φυλακή είχε αποφασίσει για τους ίδιους λόγους που είχαν περάσει από το μυαλό της Ουχουνόμα να της αρνηθεί τη φιλοξενία, τότε οι μέρες της στη φυλακή θα ήταν πολύ βασανιστικές. Κατάλαβε ότι δεν είχε προετοιμαστεί αρκετά γι’ αυτή τη στιγμή· δεν ήταν ικανή να δεχτεί με ψυχραιμία την πιθανό-

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 13

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 14

τητα η γυναίκα από την Γκάνα να της γύριζε την πλάτη. Μπορούσε να τρώει κάθε μέρα τις γερμανικές ψιλοκομμένες, βραστές πατάτες με λαρδί, μπορούσε να φοράει τα φθαρμένα ρούχα που πριν από εκείνην ξεχείλωνε επί μήνες κάποια χοντρή κρατούμενη, μπορούσε να στέκεται με τις ώρες δίπλα στο παράθυρο και να κοιτάζει πέρα από τα συρματοπλέγματα της φυλακής, αλλά δεν θ’ άντεχε να ζει σε ένα κελί, μέσα στους ίδιους τέσσερις τοίχους, με μια γυναίκα που δεν τη χώνευε. Δεν ήθελε να γίνει βάρος σε κανέναν, δεν έφταιγε εκείνη για τις ιστορικές έχθρες. Προσέχοντας ότι η γυναίκα εξακολουθούσε απλώς να την περιεργάζεται, σκέφτηκε: Μπορώ να το κάνω! Έκανε δυο βήματα προς το κέντρο του κελιού και στράφηκε για να αισθανθεί το μέγεθος του χώρου μέσα στον οποίο θα περνούσε ένα απροσδιόριστο χρονικό διάστημα του μέλλοντός της. «Καλημέρα». Η Ουχουνόμα άκουσε τον χαιρετισμό στ’ αγγλικά πίσω από την πλάτη της και, όταν γύρισε, πρόσεξε ένα αμυδρό χαμόγελο στο πρόσωπο της γυναίκας. «Είσαι καινούργια;»

Η κουβέντα προσφέρει καταφύγιο σε κάθε φυγά, σίγουρο απάγκιο σε κάθε ναυαγό· πιο σύντομη μέρα σε κάθε φυλακισμένο. Η Ουχουνόμα αποδέχτηκε αμέσως τον ρυθμό της συζήτησης που υπαγόρευσε η μεγαλύτερη γυναίκα από την Γκάνα, η οποία συστήθηκε ως Νανά. Ήδη από τις πρώτες προτάσεις που αντάλλαξε μαζί της κατάλαβε ότι η γυναίκα που βρισκόταν μπροστά της διέθετε μια κάποια σεμνότητα. Δεν μπορούσε, ούτε και ήθελε, να βγάλει άλλα πρόωρα συμπεράσματα για τον χαρακτήρα της συγκατοίκου της. Εξάλλου σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να είναι και καχύποπτη· στην Ευρώπη είχε μάθει πια να πιστεύει μόνο στο δικό της όραμα της ευτυχίας, που δεν αφορούσε όσα έκανε, έλεγε ή σκεφτόταν κά-

ποιος άλλος. Επιπλέον θεωρούσε ότι σταδιακά γινόταν, αν δεν είχε ήδη γίνει, Ευρωπαία. Μακριά από την επικοινωνία με τους οικείους της, ψύχραιμη στην κρίση της, απόμακρη, υπολογίστρια. Οι γονείς της θα ξαφνιάζονταν πολύ αν τη συναντούσαν τώρα. «Έχεις παιδιά;» ρώτησε η Νανά. «Όχι». Η Ουχουνόμα κατάλαβε ότι σ’ αυτή την ερώτηση κρυβόταν μοναξιά. Την κυρίευσε ένα παράξενο μείγμα γαλήνης γιατί πραγματικά δεν είχε απογόνους, και θλίψης γιατί, αν είχε, τώρα σίγουρα σε κάποιον θα έλειπε. «Είσαι από τη Νιγηρία;» Της φάνηκε πως η Νανά μπορούσε εύκολα να διώξει κάθε δυσάρεστη σκέψη. Αυτό καθησύχασε την Ουχουνόμα, που απάντησε στην ερώτησή της με περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ό,τι είχε φανταστεί στις μεταξύ τους συστάσεις. «Ναι, είμαι από το Μπενίν. Στην Ευρώπη είμαι εδώ και τέσσερα χρόνια. Βλέπω ότι κι εδώ υπάρχουν συμπατριώτισσές μου. Θέλω να πω ότι κάποιες από αυτές είναι ακριβώς από το Μπενίν». «Εγώ δεν σας ξεχωρίζω», απάντησε γρήγορα η Νανά. «Αλλά, ναι, ισχύει, έχεις κάποιες ομοιότητες μ’ εκείνες κάτω. Εγώ βρίσκομαι στην Ευρώπη εδώ και δεκατέσσερα χρόνια. Πρώτα ήμουν στην Ιταλία, μετά ήρθα στη Γερμανία. Εδώ συζούσα μ’ έναν Γερμανό, αλλά δεν παντρευτήκαμε ποτέ. Για κείνον ήταν μεγάλο πρόβλημα, παρότι το να μην έχεις χαρτιά βολεύει τους περισσότερους άντρες, που φυσικά είναι νόμιμοι. Σε ξεγράφουν έτσι, για πλάκα, λες και πρόκειται να εξαφανιστείς μόλις σε πετάξουν έξω από το διαμέρισμα. Το θεωρείς σκληρό; Δεν είχες τέτοιες εμπειρίες; Εγώ εξαρχής δεν είχα προσδοκίες. Δεν ήταν κακός, ούτε διεφθαρμένος. Όλο τον καιρό κι εκείνος κι εγώ ξέραμε ότι ήμουν απλώς περαστική, και στην πραγματικότητα εκείνος ήταν που διαψεύστηκε οικτρά. Γιατί; Γιατί, όσο ζούσαμε μαζί, θεωρούσε πως είχα βρει την κότα που κάνει τα

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 15

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 16

χρυσά αυγά. Σαφώς και είχα βρει την κότα, όχι όμως και τα χρυσά αυγά». Η συζήτηση με τη Νανά έμοιαζε περισσότερο με μονόλογο, γιατί συχνά έκανε ερωτήσεις και απαντούσε μόνη της. Η Ουχουνόμα πέταξε με φόρα τα πράγματά της στο επάνω κρεβάτι, γιατί ήταν ξεκάθαρο ότι η Νανά είχε από καιρό συνηθίσει το κάτω. Ο μονόλογος της Νανά, που δεν φαινόταν να τελειώνει σύντομα, την εκνεύριζε, αλλά κατάφερε να μην αποκαλύψει με τη γλώσσα του σώματος ότι η νέα της συγκάτοικος την κούραζε. Στάθηκε μπροστά από το κρεβάτι όπου καθόταν η Νανά, κοίταξε έξω από το παράθυρο του κελιού και μ’ ένα απαλό χαμόγελο έδειξε στη συγκρατούμενή της ότι συνέχιζε να την ακούει. Η Ουχουνόμα ήταν ευχαριστημένη που είχε καταλαγιάσει η οργή και η λανθάνουσα ντροπή της φυλάκισης, ανοίγοντας έτσι την πόρτα στην ανεκτικότητα και, ποιος ξέρει, ίσως και σε μια νέα φιλία. Η Νανά συνέχισε: «Έπειτα γύρισα στην Ιταλία. Η Ιταλία είναι καλή χώρα. Έχεις πάει; Όχι; Δεν πειράζει. Σίγουρα έχεις ακούσει για την Ιταλία. Η Ιταλοί είναι αστείοι. Συμπεριφέρονται πάντα σαν να θέλουν να σε διώξουν, σαν να είσαι ανεπιθύμητος στη χώρα τους. Σε φοβερίζουν, σε κοιτάνε με μισό μάτι, σε αποφεύγουν, σε κουτσομπολεύουν. Αν όμως ανταποδώσεις με το ίδιο νόμισμα, θ’ αρχίσουν να κάνουν κωλοτούμπες μπροστά σου, να σε καλοπιάνουν, να σε κοιτάζουν στα κρυφά. Τους αρέσει να είναι κρυψίνοες, στην πραγματικότητα όμως δεν κρύβουν τίποτα. Είναι σαν μικρά παιδιά. Ποτέ μου δεν ένιωσα άσχημα στην Ιταλία. Έζησα πολλά χρόνια στη Σιένα. Είναι μια μικρή αλλά όμορφη πόλη. Ποτέ δεν έχω δει τίποτα παρόμοιο στην Αφρική. Η Γερμανία είναι έρημη, γυμνή. Μόνο δάση, βουνά, κι από την άλλη πεδιάδες, εργοστάσια και σούπερ μάρκετ. Ένας παράδεισος άμα έχεις χρήματα. Η Ιταλία όμως είναι κάτι διαφορετικό. Έχεις πάει στην Ιταλία; Αχ, κάνω τις ίδιες ερωτήσεις. Υποθέτω

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 17

πως δεν έχεις πάει, αλλιώς θα μου το είχες ήδη πει. Γιατί είσαι τόσο σιωπηλή; Χαλάρωσε, μη μου πεις ότι είναι η πρώτη σου φορά σε φυλακή; Μη μασάς. Στην Γκάνα πάντα με φοβέριζαν με τη φυλακή. Αν ξεγελάσεις κάποιον στο εμπόριο, θα πας φυλακή· αν δεν πεις στον άντρα σου την αλήθεια, θα σε βάλουν φυλακή· αν δώσεις λίγα στον αστυνομικό, θα κάνεις περισσότερη φυλακή απ’ ό,τι αν δεν του είχες δώσει τίποτα. Για την ακρίβεια, θα μπεις στη στενή μέχρι να έρθει κάποιος δικός σου να τους δώσει όλο το ποσό. Όμως τούτη η φυλακή! Τούτη δω δεν είναι φυλακή, είναι ορφανοτροφείο. Είναι γεμάτη ορφανά απ’ όλο τον κόσμο που περιφέρονται από δω κι από κει. Περιμένουν τους αντρούληδές τους, τους δικηγόρους τους, αυτό δεν θέλω ούτε να το θυμάμαι, τα παιδιά τους, και ποιον δεν περιμένουν. Κάνουν παράπονα για το φαγητό, για τα ρούχα, για την ώρα έγερσης και την ώρα κατάκλισης. Εγώ δεν παραπονιέμαι για τίποτα. Έχω πρόβλημα με την καρδιά μου, αλλά ούτε καν θα το ήξερα αν δεν είχα έρθει εδώ. Ο γιατρός της φυλακής μού βρήκε ανωμαλίες στη λειτουργία της καρδιάς και τώρα παίρνω φάρμακα. Νιώθω πιο ηλικιωμένη απ’ όσο νομίζω ότι θα έπρεπε να νιώθω. Εδώ, άκουσέ με καλά, εδώ το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να γεράσεις. Είσαι πιο ασφαλής απ’ ό,τι αν ήσουν έξω. Έξω όλο και κάποιος βλάκας θα σου ζητήσει δανεικά, κι όταν σε ξανακαλέσει κι εσύ νομίζεις ότι θέλει να σου επιστρέψει τα λεφτά, θα δεις ότι γελάστηκες και ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να σε ρίξει στο κρεβάτι. Έξω θα πεινάς. Θα είσαι και χορτάτη, όμως πάντα θα αγωνιάς για το τι θα φας αύριο. Εδώ έχεις το πρόγραμμά σου. Ελπίζεις με όλη σου την καρδιά ότι θα σε αφήσουν ελεύθερη, αλλά στο μεταξύ θα τρως το φαΐ τους, θα κοιμάσαι στα κρεβάτια τους και θ’ αποφεύγεις το βλέμμα τους. Έτσι μπορεί και κάτι να μάθεις».

2 – Φαύλος κύκλος

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 18

ô4ò

Ο τα είχε δει στον ύπνο της ή αν η Νανά ήταν στ’ αλήθεια

ταν

ξύπνησε, η Ουχουνόμα αναρωτήθηκε αν όλα αυτά

τόσο ομιλητική. Έσκυψε στην άκρη της κουκέτας και είδε τη Νανά να κοιμάται γαλήνια από κάτω. Δεν ήταν δυσάρεστο το ξύπνημα στο νέο κελί. Η θλίψη εξακολουθούσε να πάλλεται κάπου στα μηλίγγια της, όμως δεν ήταν πια εκείνη η αίσθηση που της απορροφούσε κάθε δύναμη. Ακόμα κι αν την απέλαυναν στη Νιγηρία, τουλάχιστον θα ξανάβλεπε τους γονείς της ύστερα από πολλά χρόνια. Όλως παραδόξως, είχε περάσει πάνω από μισός χρόνος από τότε που την έπιασε η αστυνομία χωρίς χαρτιά κι από την τελευταία της επικοινωνία με τους δικούς της. Όλ’ αυτά τα χρόνια στην Ευρώπη δεν είχε αφήσει ποτέ να περάσουν περισσότερες από δέκα μέρες χωρίς να τους τηλεφωνήσει, έστω και για ένα λεπτό, από κάποιο θάλαμο, με κάρτα την οποία κάποιος είχε παρατήσει γιατί της είχε μείνει μόλις μισό ευρώ. Τώρα, για πρώτη φορά, είχε μήνες ν’ ακούσει τη φωνή τους. Σίγουρα κάποιος από τους φίλους της θα τους είχε ενημερώσει ότι μάλλον την είχαν συλλάβει, κι εκείνοι ήξεραν καλά ότι η Γερμανία δεν είναι Νιγηρία. Δεν αρκούσε να μαζέψουν λεφτά για να χρηματίσουν τον δικαστή και να βγάλουν το αγαπημένο τους πρόσωπο από τη φυλακή. Αυτό που την ανησυχούσε περισσότερο ήταν ότι προφανώς κανείς δεν ήξερε σε ποια φυλακή την είχαν, καθώς η αστυνομία την έπιασε στη στάση λεωφορείου μιας μικρής πόλης, ενώ ταξίδευε α-

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 19

Η Ουχουνόμα ξανακοιμήθηκε, και ξαναξύπνησε. Τίποτα στο κελί δεν είχε αλλάξει. Ήταν ήδη αργά το απόγευμα. Η Νανά κοιμόταν ακόμα. Η ικανότητα να κοιμάται κανείς πολύ είναι ευλογία. Στο σπίτι, στην Αφρική, η Ουχουνόμα είχε τον ύπνο στο τσεπάκι. Ποτέ δεν βαριόταν· αυτή τη λέξη την έμαθε όταν ήρθε στην Ευρώπη: Αν χαλάσει η τηλεόρασή σου, βαριέσαι· αν είσαι μόνος, βαριέσαι, όπως κι όταν είσαι με κάποιον, γιατί νιώθεις ότι χάνεις τον χρόνο σου. Στη φυλακή δεν υπάρχει αυτή η αίσθηση. Εδώ η Ουχουνόμα ήταν πιο κοντά σ’ αυτό που πάντα ένιωθε ως φυσικό – σ’ αυτό που αισθάνεσαι όταν γνωρίζεις ακριβώς πού βρίσκεσαι, και μάλιστα πώς και γιατί βρέθηκες εκεί. Στην Ευρώπη αυτό το συναίσθημα χάνεται πολύ γρήγορα. Κανείς δεν προσέχει κανέναν στον δρόμο, άντε πού και πού κάνας Μαροκινός να σου κοιτάξει τον κώλο, όμως τους Μαροκινούς τους έχουν συνηθίσει όλοι, οπότε ταιριάζουν στη γενική εικόνα της Ευρώπης. Στη φυλακή ωστόσο υποφέρεις από την έλλειψη της ελευθερίας, νιώθεις τον περιορισμό στις φλέβες σου και ξέρεις ότι πρέπει να αμυνθείς, πρέπει να επιβιώσεις. Στους δρόμους των Βρυξελλών, του Βερολίνου περπατάς σαν να περπατάς στις αλέες κάποιου μεγάλου νεκροταφείου. Εσύ δεν υπάρχεις γι’ αυτούς, κι εκείνοι δεν υπάρχουν για σένα. Απόλυτη τάξη. Όσο ζούσε στο Μπενίν Σίτι, στον δρόμο από το σπίτι μέχρι την αγορά και πίσω, απέφευγε πάντα τα βλέμματα των ζηλόφθονων γυναικών, των μοχθηρών γέρων και των περίεργων κοριτσιών. Κάθε φορά σταματούσε για μια σύντομη κουβέντα με τον νεαρό που έβαζε καύ-

πό τη μια μεγάλη πόλη στην άλλη. Γι’ αυτό οι γονείς της δεν μπορούσαν να στοχεύσουν τις προσευχές τους ακριβώς στο σημείο όπου βρισκόταν. Ωστόσο η Ουχουνόμα πίστευε στη θεία πρόνοια. Στη βοήθεια του Θεού, ο οποίος και την είχε φέρει εδώ.

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 20

σιμα στους πλουσιότερους πελάτες του βενζινάδικου δίπλα στον δρόμο, ενώ στην επιστροφή προς το σπίτι αντιστεκόταν στα κόρτε των οδηγών μοτοταξί που της φώναζαν: «Έι, μωρό, είσαι για ένα στα γρήγορα και να σε πάω σπίτι στη μισή τιμή;». Αυτή την αίσθηση των βλεμμάτων που διασταυρώνονταν, των έντιμων και ανέντιμων προθέσεων, η Ουχουνόμα την ένιωσε ξανά, για πρώτη φορά από τότε που εγκατέλειψε τη Νιγηρία, μέσα στους τοίχους της φυλακής.

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 21

ô5ò

α ’ρθεις για βραδινό;» « Η Ουχουνόμα άνοιξε τα μάτια και αντίκρισε το πρόσωπο της Νανά ακριβώς μπροστά από το δικό της. Η Νανά είχε μικρό ανάστημα και, όταν σηκώθηκε, μόλις που έφτανε στο επίπεδο του πάνω κρεβατιού. Η Ουχουνόμα νύσταζε ακόμα, αλλά ήξερε ότι δεν γινόταν ν’ αρχίσει να παραλείπει τα βραδινά γεύματα από την πρώτη κιόλας μέρα. Πλύθηκε στον νιπτήρα που βρισκόταν στη γωνία του κελιού, δίπλα στη λεκάνη. «Η καλύτερη ώρα για χέσιμο είναι αργά το απόγευμα, τη νύχτα ή νωρίς το πρωί. Εκείνη την ώρα έτσι κι αλλιώς είμαστε στο κρεβάτι, οπότε μπορούμε ν’ ανοίξουμε το παράθυρο. Δεν καίγομαι να εισπνεύσω τις ευωδιές σου, και αμφιβάλλω ότι κι εσύ θα ’θελες να μάθεις αν χώνεψα το φαΐ της φυλακής». Η Ουχουνόμα έριξε απλώς μια ματιά προς τη λεκάνη και βγήκε γρήγορα από το κελί ακολουθώντας τη Νανά, η οποία, ύστερα απ’ αυτή την προειδοποίηση που είχε εκτοξεύσει από την πόρτα, κατέβαινε ήδη τις σκάλες προς την τραπεζαρία. «Έι, κορίτσια!» Μια ψηλή, νεαρή κοπέλα κάθισε στο ίδιο τραπέζι με την Ουχουνόμα και τη Νανά. Ήταν αδύνατη, με μακριά μαλλιά βαμμένα σ’ ένα ξεπλυμένο ξανθό και δεμένα αλογοουρά. Η Ουχουνόμα ξαφνιάστηκε με την άνεση της κοπέλας, κυρίως με τον τρόπο που απευθύνθηκε στη Νανά, η οποία της έριχνε τουλάχιστον είκοσι χρόνια. Η κοπέλα άρχισε αμέσως να τρώει α-

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 22

πό το πιάτο της, ενώ η Νανά, σκουντώντας με τον αγκώνα την Ουχουνόμα, της είπε χαμηλόφωνα: «Αυτή εδώ είναι από τη Γιουγκοσλαβία». «Τώρα πια δεν λέγεται Γιουγκοσλαβία». Η κοπέλα είχε ακούσει τι είπε η Νανά. «Τώρα υπάρχουν η Σλοβενία, η Κροατία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και τα Σκόπια. Μαντέψτε από πού είμαι». Η Νανά έκανε μια προσπάθεια: «Από τα Σκόπια». «Λάθος. Εσύ τώρα». Έδειξε με το δάχτυλο την Ουχουνόμα. «Δεν ξέρω. Από την Ουγγαρία;» προσπάθησε να μαντέψει η μπερδεμένη Ουχουνόμα. «Όχι, μωρέ χαζή, η Ουγγαρία δεν είναι μέρος της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Καλά, βλέπω ότι δεν ξέρετε, γι’ αυτό θα σας το πω: Είμαι από τη Σερβία. Όμως εδώ βρίσκονται γυναίκες απ’ όλες αυτές τις χώρες. Βλέπετε τις δύο κοπέλες σ’ εκείνο το τραπέζι; Είναι η Άννα από το Κόσοβο και η Ρίνα από τα Σκόπια. Και οι δύο είναι Αλβανίδες, αλλά μάλλον τώρα σας μπέρδεψα χειρότερα. Δεν πειράζει, θα καταλάβετε. Εκείνη εκεί που κάθεται –» «Σιγά μη μας μπέρδεψες...» δυσανασχέτησε η Νανά. «Σε βλέπω από την πρώτη μέρα που ήρθες και ξέρω ότι είσαι από τα Βαλκάνια. Όλες ίδιες είσαστε. Στην εμφάνιση, στην περπατησιά, στο πώς φωνάζετε όταν μιλάτε. Οπότε τι μου εξηγείς τώρα την καταγωγή της καθεμιάς; Ξέρω πολύ καλά και την καταγωγή και τη συμπεριφορά όλων σας. Κι αν δεν είχα καλή γνώμη για σένα, ζουρλοκαμπέρω, θα είχα σηκωθεί κιόλας από το τραπέζι». Η Ουχουνόμα θέλησε να κατευνάσει λίγο την ένταση, δεν ήταν έτοιμη για άσκοπους καβγάδες. «Μιλάς πολύ καλά αγγλικά. Έχεις ζήσει στην Αγγλία ή την Αμερική;» Η κοπέλα προφανώς δεν είχε παρεξηγήσει καθόλου τη Νανά και συνέχισε να μιλάει δυνατά:

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 23

«Όχι, δεν έχω ζήσει εκεί, έμαθα αγγλικά στο σχολείο και άκουγα ροκ. Αυτό αρκεί για να μάθεις τη γλώσσα. Τέλος πάντων, με λένε Σόνια». Άπλωσε το χέρι στην Ουχουνόμα και μετά στη Νανά. Η Νανά πρόσθεσε: «Θεέ μου, απάλλαξέ μας απ’ αυτό το κόκαλο που μας έκατσε στον λαιμό!».

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 24

ô6ò

Κ σαν στα κρεβάτια τους για να χωνέψουν τη γερμανική κου-

αι

πάλι στο κελί τους, η Ουχουνόμα και η Νανά ξάπλω-

ζίνα. «Νομίζω ότι αύριο θα μας έρθει κι ο “ιερέας”», είπε η Νανά μ’ έναν ειρωνικό τόνο στη φωνή. «Τι, εξομολογεί τους καθολικούς στα κελιά;» ρώτησε η Ουχουνόμα. «Όχι βέβαια, στο παρεκκλήσι της φυλακής. Κάτι που έχει καταργηθεί στα υπόλοιπα γερμανικά κρατίδια, εδώ όμως το έχουν κρατήσει». «Καλά, και τι κάνει αυτός; Για ποιο λόγο θα έρθει αύριο;» «Αχ, καλή μου, το να ρωτάς και να περιμένεις εμπεριστατωμένη απάντηση είναι σαν να ψαρεύεις με κοντάρι μες στη μαύρη νύχτα». Η Ουχουνόμα είχε ήδη μάθει να ερμηνεύει τις απαντήσεις της Νανά. Όμως το αύριο αργούσε και η Ουχουνόμα ήταν περίεργη. Γνώριζε πως, όταν στερείσαι την ελευθερία σου, η περιέργεια είναι ταυτόχρονα το πιο γλυκό αλλά και το πιο πικρό συναίσθημα. Το πιο γλυκό όταν μπορείς να την ικανοποιείς· κάποιος σου διηγείται το μυστικό του, μαθαίνεις από κάποιον εξωτερικό επισκέπτη τι έπαθε εκείνος που ευθύνεται για τον εγκλεισμό σου μέσα στους τέσσερις τοίχους, ή απλώς αφουγκράζεσαι τη συγκρατούμενή σου ενώ κοιμάται και καταφέρνεις να πιάσεις μερικές καλά αρθρωμένες κουβέντες από το

παραμιλητό της, με τις οποίες μετά χτίζεις την ιστορία μιας ολόκληρης ζωής. Και το πιο πικρό όταν κάποιος σου στερήσει την πληροφορία για κείνο που τη δεδομένη στιγμή σε ενδιαφέρει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Και την Ουχουνόμα τώρα την ενδιέφερε ο ιερέας. Υπέθετε ότι επρόκειτο για καθολικό ιερέα, γιατί τούτη η περιοχή της Γερμανίας είχε ως επί το πλείστον καθολικό πληθυσμό. Το γεγονός δεν την ξένιζε· στη Νιγηρία είχε γνωρίσει πολλούς καθολικούς ιερείς, και καμιά φορά τις Κυριακές πήγαινε στη λειτουργία σε μια καθολική εκκλησία που ήταν κοντά στο σπίτι συγγενών στους οποίους έμενε πότε πότε μερικές εβδομάδες. Οι συγγενείς αυτοί ήταν η οικογένεια του θείου της· παντού στο σπίτι τους κρέμονταν καθολικά ημερολόγια, και κορόιδευαν την Ουχουνόμα όταν προσευχόταν στις «γλώσσες». Η προσευχή στις «γλώσσες» είναι μια ιδιαιτερότητα της Εκκλησίας της Πεντηκοστής, που είναι πολύ διαδεδομένη στη Δυτική Αφρική: Ο πιστός κάποια στιγμή της προσευχής σταματάει να προφέρει τις λέξεις στη γλώσσα στην οποία προσευχόταν προηγουμένως και απευθύνεται στον Θεό στη «γλώσσα» που ο Σατανάς και όλες οι άλλες σκοτεινές δυνάμεις δεν καταλαβαίνουν. Τη «γλώσσα» τη διαλέγει εκείνος που προσεύχεται· στην περίπτωση της Ουχουνόμα θα μπορούσε να ονομαστεί ουχουνομική. Για την ακρίβεια, οι προφερόμενες λέξεις δεν είναι λέξεις, διότι κανείς, ούτε καν αυτός που τις αρθρώνει, δεν μπορεί να τις μεταφράσει σε καμία από τις υπάρχουσες γλώσσες. Η «γλώσσα» αυτή εμπεριέχει έναν μηχανισμό αυτοκαταστροφής· μόλις ο Θεός την ακούσει, εξαϋλώνεται. Καμία σκοτεινή δύναμη, πόσω μάλλον ο άνθρωπος, δεν είναι ποτέ σε θέση να την αποκρυπτογραφήσει. Οι καθολικοί αυτό το αποκαλούν μυστικισμό. Οι πιστοί της Εκκλησίας της Πεντηκοστής έχουν αντίθετη άποψη: Η προσευχή είναι αναγκαίο και αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας. Όποιος την παραλείψει είναι σαν να παραλείπει κάποιο γεύμα, και θα αντιμετωπίσει

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 25

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 26

τις ίδιες συνέπειες. Δεν θα υποστεί κάποια τιμωρία, αλλά την πείνα, την πείνα του πνεύματός του. «Εσύ είσαι χριστιανή;» ρώτησε η Ουχουνόμα τη Νανά. «Είμαι, αλλά όχι καθολική. Ούτε κι εσύ είσαι, ή κάνω λάθος;» είπε η Νανά. «Όχι, δεν είμαι, αυτοί είναι βαρετοί. Εμένα μ’ αρέσει να ψέλνω στην εκκλησία. Μ’ αρέσει όταν κάποιος έρχεται στην εκκλησία για να ελευθερωθεί από τα κακά πνεύματα, για να θεραπευτεί από την αρρώστια». «Ναι, δεν το έχουν αυτό οι καθολικοί. Φαντάζομαι ότι ο Θεός το θέλησε να υπάρχουν και οι καθολικοί, και οι μουσουλμάνοι, και οι Χάρε Κρίσνα». «Και οι βουντού». «Και οι ηλίθιοι». Η Νανά έβαλε τέλος στη συζήτηση με τον δικό της μοναδικό τρόπο.

Έξω είχε νυχτώσει. Η Ουχουνόμα ένιωθε ανησυχία, σαν να την περίμεναν βασανιστικά όνειρα. Η πόρτα του κελιού ήταν εδώ και ώρες κλειδωμένη, κάνοντάς τη να αισθάνεται όλο και πιο έντονα ότι ο νέος χώρος, τον οποίο ακόμα δεν είχε συνηθίσει και αποδεχτεί ως νέο της σπίτι, την καταπίεζε και την κατέθλιβε. Η Νανά είχε ήδη βυθιστεί σ’ έναν ύπνο βαθύ – μέχρι την Ουχουνόμα έφτανε το ρυθμικό ροχαλητό της. Ξαφνικά τα μάτια της βούρκωσαν. Και είχε υποσχεθεί στον εαυτό της ότι θα σταματήσει να κλαίει. Η πίκρα επειδή λύγισε έφερε ακόμα περισσότερα δάκρυα στα μάτια της, μέχρι που μούσκεψε το μαξιλάρι. Η Ουχουνόμα ανασηκώθηκε και έμεινε καθιστή, πήρε μια βαθιά ανάσα και προσπάθησε να δει τη θετική πλευρά της κατάστασης στην οποία είχε βρεθεί. Η γυναίκα με την οποία μοιραζόταν το κελί δεν ήταν κακιά και φαίνεται ότι θα τα πήγαινε καλά μαζί της· το φαγητό δεν ήταν αηδιαστικό, οι Νιγηριανές βρίσκο-

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 27

νταν στον δεύτερο όροφο. Και οι αρνητικές πλευρές; Όχι, αυτό δεν έπρεπε να το σκέφτεται. Κι άλλα δάκρυα. Γιατί να μην είναι με τους γονείς της; Γιατί έφυγε από τη Νιγηρία; Άρχισε απεγνωσμένα να προσπαθεί να πείσει τον εαυτό της ότι έτσι έπρεπε να γίνει, ότι υπήρχε λόγος γι’ αυτό, όπως και για οτιδήποτε άλλο. Όμως γιατί ο φρουρός το πρωί γελούσε τόσο ανέκφραστα; Με ποιανού την πλευρά ήταν; Είχε κι εκείνος κάποιο λόγο; Υπήρχε κάποιος σοβαρός λόγος για το ανέκφραστο χαμόγελό του, μια ορθολογική απάντηση; Μήπως υπονοούσε ότι η Ουχουνόμα ανήκε εδώ; Ή μήπως όλ’ αυτά ήταν απλώς ένα κακό όνειρο, όπως έλεγε κι η γυναίκα του θείου της: «Η ζωή είναι ένας εφιάλτης. Όταν καείς στην καυτή κατσαρόλα όπου βράζουν τα πεντανόστιμα εντόσθια και νιώσεις εκείνο τον διαπεραστικό πόνο, τότε προς στιγμή ξυπνάς. Γιατί ο πόνος είναι αφύπνιση. Ο πόνος δεν είναι όνειρο, ούτε ζωή. Είμαστε πολύ ευάλωτοι για να ζήσουμε την πραγματική ζωή». Η Ουχουνόμα τώρα ένιωθε αυτό τον πόνο. Ήξερε ότι δεν έβλεπε όνειρο γιατί δεν τον φοβόταν αυτό τον πόνο. Ας συνέχιζαν να χτυπούν. Ας μην την ελευθέρωναν ποτέ, ας την τάιζαν για πάντα πατάτες και λουκάνικα, ας γερνούσαν οι δεσμοφύλακες μαζί της. Αλλά δεν υπήρχε κανένας λόγος για όλ’ αυτά. Δεν υπήρχε κάποια αναγκαιότητα που την έκλεισε σε τούτο το κελί. Αυτό μπορούσε να είναι μόνο έργο κάποιου ανθρώπου. Οι υπερφυσικές δυνάμεις δεν ανακατεύονται στον προγραμματισμό του μενού της φυλακής. Η νύχτα που σκέπαζε τη μικρή πόλη της νότιας Γερμανίας ήταν ήσυχη. Η Ουχουνόμα αποκοιμήθηκε.

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 28

ô7ò

Ξνέας φυλακής. Ήχοι βημάτων. Ξεκλείδωμα πόρτας. Ποιος

ημέρωσε

μια καινούργια μέρα. Η πρώτη στο κρεβάτι της

θέλει τσάι; Νερό; Για τις έγκυες γάλα. Η μυρωδιά του ζεστού γάλακτος είναι δυσάρεστη όταν είσαι κλεισμένος πίσω από βαριές πόρτες. Σ’ αυτή την περίπτωση το καλύτερο είναι το νερό. Άγευστο και άχρωμο, θυμίζει το ανέγγιχτο και το αιώνιο. Το να πίνεις νερό στις έξι το πρωί, με άδειο στομάχι, είναι σαν να κάνεις περίπατο σε έρημο χωματόδρομο τα χαράματα. Κανείς πουθενά, μόνο μερικά μυγάκια που πετούν αθόρυβα στον αέρα. Οι πρώτες ακτίνες του ήλιου σου καίνε ήδη το πρόσωπο, όμως ο αέρας δεν είναι ακόμα καυτός. Οι μακρινές φωνές των γυναικών που είναι ήδη προ πολλού στο πόδι σού λένε ότι δεν είσαι μόνη. Αν στη φυλακή τη δουλειά των δεσμοφυλάκων, των γραφειοκρατών και των μαγείρων δεν την εκτελούσαν άνθρωποι αλλά μηχανές, ίσως ο κρατούμενος να μην ένιωθε τόσο χάλια. Δεν θα τον βασάνιζε η παρουσία των δεσμωτών του. Όλα θα τα εκτελούσαν ρομπότ, που στην ουσία θα τον υπηρετούσαν. Οι φύλακες, ακόμα κι όταν σε εξυπηρετούν, σου δίνουν να καταλάβεις ότι εδώ εσύ υπηρετείς εκείνους. Μια γρήγορη κίνηση, πιο γρήγορη απ’ ό,τι θα έπρεπε να είναι, μια μεζούρα σούπα λιγότερη, λιγότερη απ’ ό,τι θα έπρεπε να πάρεις, όλα αυτά σου λένε ευθέως ότι πρέπει να υπακούς· πρέπει να ξέρεις ότι είσαι υποταγμένος. Που σημαίνει ότι αυτό είναι το πρώτο που θα

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 29

Η Νανά πρόσεξε τη στεναχώρια της Ουχουνόμα. «Τι σε βασανίζει, φιλενάδα;» τη ρώτησε. «Δεν μοιάζεις και χτεσινή. Βλέπω πάνω σου ότι όλ’ αυτά δεν σε αγγίζουν και πολύ. Ωστόσο ο καθένας μας μπορεί να μαλακώσει, να γίνει σαν τον παραγινωμένο ανανά. Δεν μασάς, απ’ έξω φαίνεσαι σκληρή και δίχως σημάδια, από μέσα όμως σαπίζεις. Κάτω από το δέρμα γίνεσαι πλαδαρή και αμέσως μετά ξεραίνεσαι. Και κανένας δεν θα το προσέξει, το ξέρω. Η φλούδα είναι σκληρή, δόξα τω Θεώ! Μπορώ όμως να σου πω ένα πράγμα: Εδώ στη φυλακή, εννοώ εδώ στη Βαυαρία, ή οπουδήποτε αλλού, στην Αμερική, τη Σουηδία ή την Ιαπωνία, είμαστε ασφαλείς. Να το θυμάσαι! Δεν σου μιλάω αυθαίρετα, και θέλω να το σκεφτείς καλά, και μετά θέλω να κοιτάξεις εκείνες τις αλήτισσες στον όροφο από κάτω μας και να μου πεις αν επιθυμείς να γίνεις σαν κι αυτές ή να έχεις πάρε δώσε μαζί τους». Η Ουχουνόμα ήξερε τι εννοούσε η Νανά· αναφερόταν στη μαγεία, κυρίως τη μαύρη μαγεία. Μια φορά μια γνωστή της της διηγήθηκε ότι ο Ολλανδός φίλος της την παρακαλούσε να του πει τα πάντα για τη μαύρη και τη λευκή μαγεία. Εκείνη του εξήγησε λεπτομερώς τι μπορείς να πετύχεις με τη μαγεία. Πώς μπορείς για παράδειγμα να οδηγήσεις κάποιον σε λάθος δρόμο, να τον πείσεις ότι είναι κάποιος άλλος, πώς, με τη δύναμη του πνεύματος, μπορείς να θεραπεύσεις κάποιο κοντινό

μάθεις. Αν είσαι ανεπίδεκτος μαθήσεως, θα μένεις μετεξεταστέος ώσπου να μάθεις απέξω την ύλη και να περάσεις το τεστ. Κανένας δεν ενδιαφέρεται για τα παιδιά σου στη χώρα σου. Οι γονείς σου μπορούν κάλλιστα να πάνε να κρεμαστούν κι ανάποδα. Τι, μωρό είσαι κι αμέσως μετά την άφιξή σου στη Γηραιά Ήπειρο αρχίζεις τις κλάψες, τις δικαιολογίες και τις υπεκφυγές; Δέξου την πραγματικότητα! Δέξου αυτό που σου αναλογεί και άντεξέ το! Τότε ίσως και οι απόγονοί σου βάλουν μυαλό!

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 30

σου πρόσωπο από το κακό που του έχει επιτεθεί. Ο φίλος της τη διέκοψε και της είπε ότι τον ενδιέφεραν περισσότερο τα αποτελέσματα της μαύρης μαγείας. Του απάντησε ότι, εφόσον περισσότερο τον ενδιέφερε τι μπορούσε να κάνει σε κάποιον άνθρωπο, τότε βρισκόταν ήδη υπό την επήρεια της μαύρης μαγείας, γιατί κάθε σκέψη για εκείνην ήταν μια ένδειξη της μεγάλης επιρροής της. Ποτέ τους δεν κατάφεραν να ξεφύγουν απ’ αυτή τη συζήτηση· εξακολουθούσαν να τα πηγαίνουν καλά, ακόμα και ν’ αγαπιούνται, όσο τους το επέτρεπαν οι συνθήκες της εργασίας του ως νυχτοφύλακα και της δικής της ως αδήλωτης καθαρίστριας σε ξενοδοχείο. Όμως ένας Δυτικός δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει να βρίσκεσαι στο έλεος του κακού. Ίσως η Ευρώπη να τα πηγαίνει τόσο καλά, ίσως όλα να είναι τόσο τακτοποιημένα γιατί οι Ευρωπαίοι δεν βρέθηκαν ποτέ στο έλεος του κακού. Έπαιζαν τα παιχνίδια τους, συναγωνίζονταν ποιος θα φανεί πιο υπερόπτης, έκαναν αγριότητες και παρηγορούσαν τον εαυτό τους με ευγενείς πράξεις, αλλά δεν είχαν παραδοθεί ολότελα στο κακό. Αυτό ακριβώς δεν ήταν το μέλημα των ιερέων κι επισκόπων; Οι σκέψεις για το καλό και το κακό δεν ήταν αντικείμενο συζήτησης στην αγορά ή στην όχθη του ποταμού. Διότι είναι πολύ πιθανόν, αν έμπαιναν σε μια τέτοια συζήτηση, τα επιχειρήματα θα έγερναν υπέρ του κακού. Είναι πάντα πιο εύκολο να γκρεμιστεί ένα σπίτι παρά να χτιστεί – αυτό το είχε ακούσει πάμπολλες φορές η Ουχουνόμα. «Ναι, έχεις δίκιο», απάντησε στη Νανά. «Γι’ αυτό ψηλά το κεφάλι, φιλενάδα. Αν οι από κάτω έπαιρναν χαμπάρι πόσο ανασφαλείς είναι οι Ευρωπαίοι, στην ηγεσία της ΕΕ από καιρό θα βρίσκονταν ζόμπι. Μα τι λέω; Αυτός που προεδρεύει πρέπει να ήταν ζόμπι πολύ πριν αποφασίσει ο Θεός να τον βάλει σ’ αυτή τη θέση!» Η φύλακας ξεκλείδωσε την πόρτα του κελιού και άρχισε η πρωινή ελεύθερη κυκλοφορία.

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 31

ô8ò

ανόνας νούμερο ένα!» ψιθύρισε η Νανά καθώς στεκό« ταν ώμο με ώμο δίπλα στην Ουχουνόμα στον διάδρομο του τρίτου ορόφου και προσποιούνταν ότι απλώς κοιτάζει από το παράθυρο την αυλή της φυλακής. «Να αποφεύγεις τις συζητήσεις γύρω από το σεξ. Κι όταν λέω σεξ, εννοώ το αληθινό, το γαμήσι κι όλα αυτά. Για δύο λόγους: Θα αποκαλύψεις σε τούτες τις κακούργες αυτό που δεν θα ήθελες να ξέρει ούτε η αδερφή σου, πόσω μάλλον καμιά ανακατώστρα από τη Βουλγαρία· επίσης, όσο πιο πολύ μιλάς γι’ αυτό, τόσο περισσότερο θα σου λείπει!» Της Ουχουνόμα της ξέφυγε ένα χαμόγελο. «Μη γελάς», συνέχισε η Νανά. «Στο τέλος θα μου πεις ότι στην προηγούμενη φυλακή μοιραζόσουν το κελί με το αγόρι σου». Η Ουχουνόμα σοβαρεύτηκε και έστρεψε το κεφάλι της προς μερικές Γερμανίδες που βρίσκονταν στην άκρη του διαδρόμου. Έδιναν την εντύπωση ήρεμης, όχι βίαιης ομάδας. Κοίταξε και πάλι στιγμιαία τη Νανά –μεταξύ τους είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται μια αμοιβαία προστατευτική σχέση– και, όταν από την έκφραση του προσώπου της κατάλαβε ότι δεν κινδύνευε απ’ αυτή την ομάδα γυναικών, άρχισε να διασχίζει τον διάδρομο. Ήταν νεαρές κοπέλες, μεταξύ δεκαοχτώ δεκαεννιά και είκοσι πέντε χρονών. Από το πόσο είχε βγει η ρίζα των μαλλιών

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 32

τους μπορούσες να συμπεράνεις πόσο καιρό βρισκόταν η καθεμιά πίσω από τα κάγκελα. Η Ουχουνόμα τις πλησίασε. Μία από τις κοπέλες την πρόσεξε και προειδοποίησε τις υπόλοιπες: «Hallo, Schwester!». Πρώτα απευθύνθηκε στην Ουχουνόμα στα γερμανικά, αλλά μετά συνέχισε σε σπαστά αγγλικά: «Χωρίς παρεξήγηση, δύσκολα ξεχωρίζουμε τα μαύρα πρόσωπα. Όμως μου φαίνεται ότι είσαι καινούργια. Έχω δίκιο;». «Ναι», απάντησε η Ουχουνόμα. «Εσύ πόσο καιρό είσαι εδώ;» «Αχ, καλύτερα μη με ρωτάς. Δηλαδή καλύτερα να με ρωτήσεις πόσο καιρό συνολικά δεν ήμουν στη φυλακή». «Ενδιαφέρον», απάντησε η Ουχουνόμα και πέρασε σ’ ένα λιγότερο θλιβερό, όπως της φάνηκε, θέμα: «Ξέρεις πώς θα μπορούσα να κάνω ένα τηλεφώνημα;». «Δεν ξέρω», απάντησε η κοπέλα, «αλλά ξέρει η Μάρτα». «Ποια είναι η Μάρτα;» Στο άκουσμα της ερώτησης της Ουχουνόμα, οι υπόλοιπες κοπέλες διέκοψαν τη συζήτησή τους και την κοίταξαν επίμονα. «Η Μάρτα μπορεί να κάνει τα πάντα», είπε μια άλλη κοπέλα από την ομάδα. «Είναι το κορίτσι του ιερέα της φυλακής. Αλλά τι μπορείς να της δώσεις; Έχεις να της προσφέρεις κάτι;» «Δεν μπορώ να της προσφέρω τίποτα, αλλά είμαι διατεθειμένη να κάνω οτιδήποτε σε αντάλλαγμα για ένα τηλεφώνημα», απάντησε με αυτοπεποίθηση η Ουχουνόμα. Οι κοπέλες αντάλλαξαν γρήγορες ματιές, και μετά αυτή που είχε αρχίσει τη συζήτηση με την Ουχουνόμα είπε: «Εντάξει, θα σε φέρουμε σ’ επαφή με τη Μάρτα, όμως μετά μη μας κατηγορείς ότι σου φορτώσαμε προβλήματα στο κεφάλι. Μόνη σου το ζήτησες, Schwester!». Η Ουχουνόμα την ευχαρίστησε ειλικρινά και γύρισε στη Νανά. «Καλά ξεκίνησες. Ακόμα δεν έφτασες και θα γνωρίσεις τη Μάρτα!»

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 33

Το κελί της Μάρτα ήταν κάπως διαφορετικό. Επρόκειτο για ένα δωμάτιο της φυλακής όμοιο με όλα τ’ άλλα, με τις ίδιες διαστάσεις, όμως ήταν γεμάτο πράγματα – ρούχα, τρόφιμα, πιατικά, μέχρι και δύο ηλεκτρικά μάτια μαγειρέματος και μερικές άλλες ηλεκτρικές συσκευές: ραδιόφωνο, πιστολάκι μαλλιών και μια αληθινή, μικροσκοπική ασπρόμαυρη τηλεόραση. Όμως, απ’ όλα όσα βρίσκονταν στο κελί, το βλέμμα σταματούσε στην ίδια τη Μάρτα – μια γυναίκα πάνω από εκατόν πενήντα κιλά, ψηλή, χοντρή, τόσο τεράστια και παχύσαρκη που ήταν δύσκολο να μαντέψεις την ηλικία της, όπως και τα χαρακτηριστικά του προσώπου που είχε κάποτε. «Γεια», χαιρέτησε η Ουχουνόμα όταν μπήκε στο κελί της. Η Μάρτα καθόταν στο κρεβάτι και ψαχούλευε σε έναν μεγάλο σωρό από πολύχρωμα ρούχα. «Γεια», απάντησε και σήκωσε το βλέμμα της για μόλις μισό δευτερόλεπτο. Η Ουχουνόμα ξεκίνησε αμέσως να πει αυτό που ήθελε: «Ήρθα να σε –» «Περίμενε!» τη διέκοψε η Μάρτα. Η Ουχουνόμα αναγνώρισε σ’ αυτή τη μία και μοναδική λέξη τη βαριά γερμανική προφορά της. «Εμένα αγγλικά όχι καλά. Εσύ μιλάς αργά». Η Ουχουνόμα κατάλαβε. Άρχισε πράγματι να μιλάει αργά και πολύ δυνατά, σαν να είχε μπροστά της μια κουφή γριά και όχι μια ξένη που δεν τα κατάφερνε με τ’ αγγλικά:

3 – Φαύλος κύκλος

«Πώς ξέρεις για ποιο πράγμα μιλούσα μαζί τους;» Η Ουχουνόμα ξαφνιάστηκε με την αντίδραση της Νανά. «Ξέρω ότι θέλεις να μιλήσεις με τους δικούς σου. Πρόσεχε όμως και σκέψου: Θα τους ακούσεις, αλλά και τι μ’ αυτό; Μπορεί και να σκέφτονται ότι περνάς τόσο καλά, που τους ξέχασες. Μάθε να ζεις μέσα, γιατί, όπως έχουν τα πράγματα, είναι το μόνο που μας απομένει».

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 34

«Εγώ... χρειάζομαι... κάνω τηλεφώνημα!». «Έι!» φώναξε η Μάρτα ακόμα πιο δυνατά. «Εγώ όχι... όχι...» Η Ουχουνόμα δεν καταλάβαινε τι συνέβαινε. Η Μάρτα σηκώθηκε απότομα – όλη αυτή η ανθρώπινη μάζα ορθώθηκε κι έμοιαζε σαν παλίρροια που θα πλημμύριζε και θα παρέσερνε τα πάντα στο πέρασμά της. Η Ουχουνόμα κοντοστάθηκε και παρακολουθούσε τις μανιασμένες κινήσεις της Μάρτα: Σήκωνε πράγματα, τα πετούσε στην άλλη άκρη του κελιού, σήκωνε το κρεβάτι, το στρώμα και το κομοδίνο δίπλα στο κρεβάτι, και μετά άρχισε να ψάχνει μέσα σε δυο τσάντες που ήταν ακουμπισμένες η μια πάνω στην άλλη στη γωνία του κελιού, δίπλα στη λεκάνη. Τελικά μέσα από μία έβγαλε ένα κίτρινο βιβλιαράκι, το οποίο άρχισε να ξεφυλλίζει με μανία. Η Ουχουνόμα κατάλαβε ότι επρόκειτο για λεξικό. Η Μάρτα σταμάτησε σε μια σελίδα. «Όχι... κουφή!» «Καλά», απάντησε η Ουχουνόμα, αυτή τη φορά όσο πιο σιγανά μπορούσε. «Τι θέλεις;» Η Μάρτα κάθισε στο κρεβάτι, το οποίο είχε λυγίσει αρκετά από το βάρος της. «Θα ήθελα να κάνω ένα τηλεφώνημα. Στην Αφρική». «Αυτό δύσκολο» απάντησε σαν να πυροβολούσε η Μάρτα. «Εγώ...» Άρχισε ξανά να ξεφυλλίζει άγρια το λεξικό. Όταν βρήκε τη λέξη που έψαχνε, συνέχισε: «... εγώ προειδοποιώ εσύ. Εσύ δεν ξέρεις ότι εγώ...» –ανέτρεξε και πάλι στο λεξικό– «... kann ich... kann ich... εσένα στο κεφάλι... scheißen!» Ενώ πρόφερε την τελευταία λέξη, έκανε μια γκριμάτσα σαν να είχε γλείψει κομμένο λεμόνι. Η Ουχουνόμα δεν είχε καταλάβει τι ήθελε να πει η Μάρτα, όταν άκουσε: «Εγώ εσένα χέζω στο κεφάλι!». Η Ουχουνόμα εξέλαβε αυτή την εισαγωγή σαν αναγκαία επίδειξη ισχύος. «Εσύ θα χέσεις στο κεφάλι μου. Κατάλαβα».

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 35

«Ναι!» Η Μάρτα ήταν εμφανώς ενθουσιασμένη που η Ουχουνόμα είχε κατανοήσει την ιεραρχία στη φυλακή. «Καλό, καλό! Εσύ καλό! Also, du willst nach Afrika telefonieren? Ein Moment». Η Μάρτα άρχισε και πάλι να ψάχνει στο λεξικό τσέπης. «Εσύ... πρέπει πας... πόλη. Εσύ έχεις... πέντε ευρώ... καλείς από... θάλαμο». Η Ουχουνόμα ήξερε σε τι αναφερόταν η Μάρτα. Δύο φορές την εβδομάδα η διεύθυνση οργάνωνε ομαδική έξοδο στο πλησιέστερο πολυκατάστημα, ώστε οι κρατούμενες να κάνουν τις αγορές τους. Στο πολυκατάστημα υπήρχε τηλεφωνικός θάλαμος που έπαιρνε κέρματα. Όμως η Ουχουνόμα δεν είχε καθόλου χρήματα, έτσι δεν μπορούσε να μπει στη λίστα με όσες θα πήγαιναν για ψώνια. Γιατί στη φυλακή μπορείς να διαθέτεις χρήματα μόνο αν κάποιος σου τα καταθέσει στον λογαριασμό σου – οικογένεια, φίλοι, δικηγόρος· η Ουχουνόμα δεν είχε κανέναν, οπότε δεν μπορούσε να ελπίζει σε κάτι. Υπήρχε μόνο μία δυνατότητα – να παρακαλέσει τη Μάρτα να της κανονίσει την κατάθεση πέντε ευρώ στον λογαριασμό της. Ακόμα δεν είχε ολοκληρώσει τη σκέψη της, και η Μάρτα είχε ήδη καταλάβει. «Εσύ θέλει... εγώ δανείζω εσένα πέντε ευρώ; Εσύ δουλέψεις...» –ξεφύλλισε και πάλι το λεξικό– «... ό,τι εγώ λέω!». Η Μάρτα χτύπησε το μέτωπό της, προφανώς τσαντισμένη επειδή δεν μπορούσε να θυμηθεί την αγγλική λέξη. Η Ουχουνόμα ήξερε καλά ότι θα το πλήρωνε ακριβά, αλλά συμφώνησε. Ενώ έβγαινε από το κελί, η Μάρτα σούφρωσε τα χείλη και της έστειλε ένα χλευαστικό φιλί. Στον διάδρομο η Ουχουνόμα μουρμούρισε στον εαυτό της: «Μακάρι να πνιγείς στο ίδιο σου το λίπος. Αλλά μόνο αφού πρώτα μου δανείσεις τα χρήματα».

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 36

ô9ò

Ητίδιο, όμως ο Καρλ Εμπερμάιερ προερχόταν από προτε-

Βαυαρία

είναι ένα παραδοσιακά καθολικό γερμανικό κρα-

σταντική οικογένεια. Ο άκρως πειθαρχημένος καλβινισμός του πατέρα του τον οδήγησε σε μια πράξη την οποία ολόκληρη η οικογένεια δεν του έχει συγχωρέσει μέχρι σήμερα: Στα δέκατα όγδοα γενέθλιά του χτύπησε την πόρτα της τοπικής εκκλησίας του Αγίου Μιχαήλ στο Ουλμ και παρακάλεσε τον ιερέα να τον γράψει στο καθολικό σεμινάριο που θα τον ενέτασσε στη μεγαλύτερη θρησκευτική κοινότητα στον κόσμο. Ωστόσο ο Καρλ ίσως δεν είχε συνειδητοποιήσει ακόμα πόσο οι αντιλήψεις του πατέρα του για τον κόσμο εξακολουθούσαν να φωτίζουν την πορεία της ζωής του. Γιατί ο πατέρας του πάντα έλεγε: «Αν βγεις από τη σειρά, αν ξεκόψεις από τη μάζα, να ξέρεις ότι πρέπει να υπάρχει μια πολύ σοβαρή αιτία, είτε το παραδέχεσαι είτε όχι. Γι’ αυτό, σε μια τέτοια περίπτωση, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθείς να αποφεύγεις τις υπερβολές, γιατί η απόφασή σου να παραστρατήσεις αποτελεί από μόνη της την ύστατη υπερβολή!». Αυτό σκεφτόταν τώρα ο σαρανταοκτάχρονος ιερέας του τάγματος των ιησουιτών ο οποίος είχε παραβιάσει κάθε όρκο του λειτουργήματος που είχε επιλέξει. Για πολλοστή φορά προσπάθησε να σχετικοποιήσει τη σημασία της «υπερβολής» στα πατρικά κηρύγματα. Άραγε ο μακαρίτης ο πατέρας του θα μπορούσε να καταλάβει ότι ο γιος του ήταν ιερέας σε ομοσπονδιακή φυλακή γυναικών, ότι είχε ερωτική σχέση –αν

SERSEN_XARMATAN DDD Final_Layout 1 17/10/17 10:13 π.μ. Page 37

μπορούσε να χαρακτηριστεί έτσι– με μια κρατούμενη και περιστασιακές σεξουαλικές σχέσεις με άλλες; Το τελευταίο πάντως, το να ’χει απλές σαρκικές σχέσεις, θα φάνταζε πολύ λιγότερο κατακριτέο στα μάτια του πατέρα του. «Οι κρατούμενες είναι χαμένες ψυχές, όπως κι εγώ. Επιπλέον έχουν έναν στόχο, να φύγουν απ’ αυτό το μέρος, ενώ εγώ δεν έχω κανένα τέτοιο κίνητρο, πράγμα που με καθιστά πιο φυλακισμένο από εκείνες».