978 960 03 6287 9

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 5

ΛΕΕΝΑ ΚΡΟΥΝ

ΤΑΙΝΑΡΟΝ c

Δύο νουβέλες ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΚΑ

ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΤΖΟΥΚΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 6

H παρούσα έκδοση πραγματοποιήθηκε με την αρωγή του FILI. ß ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Leena Krohn, Tainaron | Hotel Sapiens

Copyright [TAINARON] Leena Krohn, 1985, 2006, 2012 Inari Krohn, 2006, 2012 (για τα σχέδια) © Copyright [HOTEL SAPIENS] Leena Krohn, 2013 © Copyright για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2016 ©

Έτος 1ης έκδοσης: 2017 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6287-9

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΑΙΝΑΡΟΝ

Γράμματα από μιαν άλλη πόλη [ 15 ]

HOTEL SAPIENS

και άλλες ανορθολογικές ιστορίες [ 37 ]

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 8

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΑΣ

Θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τη φίλη Ρίικα Πούλκκινεν που μου φώτισε τον κόσμο της Λέενα Κρουν. Η μετάφραση αφιερώνεται στη μνήμη του πατέρα μου, Νίκου Μαρτζούκου.

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 9

ΤΑΙΝΑΡΟΝ Γράμματα από μιαν άλλη πόλη ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΙΝΑΡΙ ΚΡΟΥΝ

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 10

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 11

Το λιβάδι και τα μίμουλους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Το βουητό του τροχού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Το φέγγος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Τα δάκρυα της μητέρας τους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Το φορτίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Δέκατη έβδομη άνοιξη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Φωτιά στο βουνό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Τα αναρίθμητα σπίτια τους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Όπως τα σκαθάρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Ο ηνίοχος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Ίχνη στη σκόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Η μέρα του Μεγάλου Μογγόλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Τυπογραφικό δοκίμιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Άμμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Λευκή βουή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Ο μίμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Το μεγάλο παράθυρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Το έργο του Μετρητή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Ο περαστικός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Το ερώτημα του βασιλιά Μιλίνδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Δεν αρκούν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Dayma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Ο Μετέωρος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Προστάτις των Αλλόκοτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

11

ΚΕΦΑΛΑΙΑ

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 12

12

Η νυχτοπεταλούδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Βραδινή πύλη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Οι καλαμιές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Η μέρα της ταχυδρομικής σφραγίδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πένθιμες καμπάνες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Το μικρό μου κουκουλόσπιτο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

118 119 123 126 129 133

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 13

Στους Elias J. H. Fabre και τη Βασίλισσα Μέλισσα με την Αυλή της

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 14

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 15

Δεν βρίσκεσαι εσύ σε έναν τόπο αλλά ο τόπος μέσα σου. ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΛΕΣΙΟΣ

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 16

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 17

Το λιβάδι και τα μίμουλους

R

ΠΡωΤη εΠΙσΤΟλή

Πτο στον Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου, αφού ένας να ξεχάσω εκείνη την άνοιξη που πηγαίναμε περίπα-

τέτοιος κήπος υπάρχει κι εδώ, στο Ταίναρο, μεγάλος και καλοσυντηρημένος; Αν τον έβλεπες, θα έμενες άφωνος. Έχει πολλά φυτά που δεν τα γνωρίζει κανείς, ακόμα και ένα είδος που ανθίζει κάτω από το χώμα. Ωστόσο, εμένα μου αρέσει περισσότερο το λιβάδι που βρίσκεται μέσα στον κήπο. Εκεί φυτρώνουν μόνο αγριολούλουδα: κενταύριες, γαϊδουράγκαθα, λιναρίες, βερόνικες. Κάνεις λάθος όμως αν νομίζεις πως είναι συνηθισμένα αγριολούλουδα. Όχι, είναι κάποιου είδους υβρίδια, υπερφυσικά μεγάλα. Πολλές κενταύριες έχουν το ύψος ανθρώπου και η στεφάνη τους είναι πλατιά σαν ανθρώπινο πρόσωπο, αλλά έχω δει και λουλούδια που μπορείς να μπεις μέσα τους όπως σε ένα ηλιόλουστο κιόσκι. Χαίρομαι πολύ όταν φαντάζομαι πως κάποια στιγμή θα σε πάω εκεί, κάτω από τα γαϊδουράγκαθα. Τα υπέροχα άνθη τους καλύπτονται από έναν απαλό ιστό που ανεμίζει ψηλά, στον αέρα, όπως οι κορυφές των δέντρων στις παραλιακές λεωφόρους. Θα την απολάμβανες την εκδρομή ως το λιβάδι, όταν στο Ταίναρο είναι καλοκαίρι και τα λουλούδια μπορείς να τα κοιτάζεις καταπρόσωπο. Τότε είναι ολάνοιχτα όπως και η ίδια η μέρα και τα ιερογλυφικά των μίμουλους διαγράφονται καθαρά. Τα κοιτάμε, εκείνα όμως κοιτούν μόνο τον ήλιο, που του μοιάζουν κιόλας.

2 – Ταίναρον

17

ώς

18

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 18

Είναι τόσο δύσκολο να πιστέψεις μέσα στη ζέστη του μεσημεριού –όπως και μπροστά στα παιδιά– ότι το χρώμα και το φως, από τα οποία είναι φτιαγμένα, είναι ύλη, και ότι κάποια στιγμή, σύντομα, αμέσως το ίδιο βράδυ, η λάμψη τους θα σβήσει και δεν θα ξαναφανεί. Στο λιβάδι συμβαίνουν πολλά, είναι θέατρο έντονης δραστηριότητας και πεδίο μάχης. Όλα όμως εξυπηρετούν έναν σκοπό, την αθανασία. Τα έντομα που ικανοποιούν εκεί τις δικές τους ανάγκες δεν ξέρουν ότι την ίδια στιγμή ικανοποιούν την κρυφή βούληση των λουλουδιών, όπως και τα λουλούδια δεν καταλαβαίνουν ότι τα ίδια είναι πηγή ζωής για τα έντομα, που τα θεωρούν σκλάβους τους. Έτσι, ο εγωισμός του καθενός λειτουργεί στο λιβάδι για το καλό όλων. Όμως, στο λιβάδι του Βοτανικού Κήπου δεν πηγαίνουν για να διασκεδάσουν μόνο οι συνηθισμένες μύγες και οι μέλισσες, αλλά και οι κάτοικοι της πόλης που αράζουν εκεί περνώντας τον ελεύθερο χρόνο και την ώρα τους με έναν τρόπο που αναμφισβήτητα μας φαίνεται παράξενος. «Ναύαρχε! Ναύαρχε!» άκουσα το Σκαθάρι να φωνάζει έκπληκτο μια μέρα γιορτινή, καθώς περιπλανιόμασταν για άλλη μια φορά στα μονοπάτια του λιβαδιού. Κοίταξα ολόγυρά μου ανάμεσα από τους μίσχους των λουλουδιών –μερικοί ήταν στιβαροί σαν κορμοί νεαρών σημύδων–, αλλά δεν μπορούσα να δω σε ποιον μιλούσε το Σκαθάρι, μέχρι που έδειξε τα πέταλα ενός λουλουδιού που έμοιαζε με ορχιδέα. Πάνω στα λαμπερά κόκκινα και λίγο πιτσιλωτά χείλη του καθόταν ή μάλλον χοροπηδούσε κάποιος πολύ ανήσυχος κι ευτυχισμένος. Αυτός ο Ταιναριώτης κουνούσε στο Σκαθάρι όλα του τα πόδια και τέλος στρίγκλισε: «Εδώ, κυρίες και κύριοι, μην ντρέπεστε καθόλου!» Δεν μπορώ να μην παραδεχτώ ότι η συμπεριφορά του με σόκαρε, γιατί συνέχισε τον απερίσκεπτο χορό του πετώντας α-

πό το ένα πέταλο στο άλλο, τρίβοντας ενδιάμεσα τον πισινό του πάνω τους. Μια και δυο έπεσε μπρούμυτα κι άρχισε να μασουλάει με πάθος το απαλό πούπουλο που βρισκόταν δίπλα στα χείλη. Επειδή λοιπόν βρισκόμασταν σε δημόσιο χώρο, απέστρεψα το βλέμμα μου από τον ερωτύλο. Αλλά το Σκαθάρι με κρυφοκοίταξε και άρχισε να χαμογελά. Αυτό με εκνεύρισε ακόμα περισσότερο. «Τέτοιος πουριτανός!» είπε. «Σ’ ενοχλεί η αθώα και φτηνή σαββατοκυριακάτικη διασκέδαση των μοναχικών; Ερωτοτροπούν με τα λουλούδια και τα λουλούδια μ’ εκείνους, πηγαίνουν από λουλούδι σε λουλούδι και συγχρόνως τα γονιμοποιούν. Δεν είναι καλό αυτό για όλο το λιβάδι και όλη την πόλη;» Ακριβώς τότε ένας γνωστός του Σκαθαριού σύρθηκε προς το μέρος μας πάνω από το φαρδύ και φουσκωτό χείλος της ορχιδέας που σείστηκε δυνατά από κάτω του. Είδα πως ήταν λερωμένος από πάνω μέχρι κάτω με κολλώδη γύρη και, καθώς κοίταξα ψηλά σκιάζοντας τα μάτια μου από τον ήλιο, από τη μακριά προβοσκίδα του έπεσε στο πιγούνι μου μια γλυκιά σταγόνα. Την έγλειψα και δεν ήταν άσχημη, συγχρόνως όμως θυμήθηκα μερικούς στίχους που είχα διαβάσει πριν από πολύ καιρό. Ήρεμη πια, ήθελα να τους απαγγείλω αμέσως στο Σκαθάρι, αλλά ο γνωστός του είχε πάρει φόρα και μιλούσε ασταμάτητα. «Φίλε μου», ψέλλισε ο ναύαρχος, «δεν έχετε ξαναδεί τέτοιες μέλισσες, ααααχ, ακολουθήστε με γρήγορα, ξέρω τον δρόμο...» Συγχρόνως, χάθηκε στα βάθη των πετάλων και το μόνο που μπορούσα πια να ξεχωρίσω ήταν το ένα του πίσω πόδι να χτυπιέται βαθιά μέσα στο λουλούδι. «Όχι», είπα τελικά, «δεν πάω εκεί». «Λοιπόν», είπε το Σκαθάρι φιλικά, «συνεχίζουμε το ταξίδι μας. Ίσως έχω την ευκαιρία να σας συστήσω μιαν άλλη φορά. Πάμε να δούμε αν έχει ανθίσει η φιλιπέντουλα». Καθώς περπατούσαμε κάτω από τα λουλούδια, ένιωσα τη

19

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 19

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 20

θέληση και τη δίψα τους, ένιωσα ότι αυτό που φαινόταν, όλη η ομορφιά τους, ήταν απλά μια βάση για τους σπόρους. Και δεν μπόρεσα να αποφύγω τον πειρασμό να απαγγείλω στο Σκαθάρι τους στίχους που μου είχε θυμίσει ο χαζούλης ο ναύαρχος:

20

Τι άλλο είναι οι στήμονες και οι ύπεροι το φωτοστέφανο των πετάλων που καλύπτουν την καρδιά του λουλουδιού από προδοτικές σκιές που κρύβουν την εσωτερική του φλόγα!

Άκουγε αφηρημένα και στο τέλος με διέκοψε. «Δεν ακούς;» Ναι, ξεχώρισα ένα απελπισμένο ουρλιαχτό που ερχόταν από τον Νότο, από την άλλη άκρη του λιβαδιού. Αυτό άκουγε το Σκαθάρι όσο εγώ απήγγελνα. Στραφήκαμε αμέσως προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν χρειάστηκε παρά λίγο περπάτημα μέχρι να ακούσουμε μια λαχανιασμένη και ταραγμένη φωνή: «Εδώ είμαι, εδώ!» και είδαμε πάλι ένα λουλούδι μεγάλο σαν δωμάτιο, αυτή τη φορά σε χρώμα μπλε μαρίν, από όπου προσπαθούσε να ξεφύγει ένα πλάσμα που φαινόταν να έχει κολλήσει στο κωνικό στίγμα του ύπερου. «Λοιπόν, αυτό ακριβώς περίμενα», είπε με πίκρα το Σκαθάρι. «Αυτό το λουλούδι είναι παγιδολούλουδο». «Δεν είστε ο πρώτος που την έπαθε», είπε στον παγιδευμένο. Έπειτα, το Σκαθάρι σκαρφάλωσε με ευκολία πάνω στο γαλάζιο πέταλο, στηριζόμενο στους μίσχους των φύλλων. Χωρίς να χάσει χρόνο, άρπαξε το θύμα σφιχτά από τις μασχάλες. Χίιοπ! Και συγχρόνως ακούστηκε ένας συριστικός ήχος όπως όταν σκίζεται το μετάξι, η στεφάνη έγειρε και τόσο ο σωτήρας, όσο και ο φυλακισμένος του λουλουδιού έπεσαν στο χορτάρι. Πριν όμως βρεθώ κάτω από το σπασμένο χόρτο, είχαν ση-

κωθεί και οι δύο και τίναζαν τη γύρη από πάνω τους έτσι που η ατμόσφαιρα γέμισε λαμπερή ομίχλη. «Μα εσείς κουτσαίνετε», είπε το Σκαθάρι αυστηρά στο ντροπαλό ον που έσωσε. «Μικροζημιές», είπε το κακόμοιρο κοιτάζοντας το θρυμματισμένο λουλούδι σαν να περίμενε ακόμα μια αιφνιδιαστική επίθεση. «Κάποια παγίδα ήταν εκεί πέρα...» «Μην εμπιστεύεστε τα λουλούδια», τον συμβούλεψε το Σκαθάρι. «Την άλλη φορά να σκεφτείτε καλά πού θα χώσετε το κεφάλι σας». Δεν νομίζω πως το θύμα του λουλουδιού θα ξαναγυρίσει στο λιβάδι. Είχε φτάσει ήδη κουτσαίνοντας πέρα μακριά, κάτω από άλλα, το ίδιο πονηρά, όντα ξεχνώντας να ευχαριστήσει. Το Σκαθάρι μ’ έπιασε από το μπράτσο και ήμουν ευγνώμων γι’ αυτό, γιατί ένιωσα πως χρειαζόμουν στήριγμα, λες και στο παγιδολούλουδο είχα φυλακιστεί εγώ. Το λιβάδι ολόγυρά μας θρόιζε όσο σκεφτόμουν αυτά και οι μυρωδιές του άρχισαν να ζαλίζουν και τους δυο μας. Περπατούσαμε μέσα σε ένα σύννεφο από φιλιπέντουλες που ήταν όντως ολάνθιστες , αλλά ακριβώς εκείνη τη στιγμή θα προτιμούσα να περπατάω πάνω σε ίσιες, σκληρές, σταθερές πέτρες. Μπροστά μου, όμως, έβλεπα όλο και περισσότερες φωτεινές δίνες, ξένες, παράξενες μέσα στη σιωπή τους. Είδα τη μεταξωτή λάμψη των λουλουδιών, τα φτερά και τα πέταλά τους, είδα το θολό τους πούπουλο και τη λαμπερή τους πορφύρα και τους σπόρους που μια ριπή του ανέμου εκσφενδόνισε από τη στενάχωρη ωοθήκη τους. Ωχ! Ένας σπόρος με χτύπησε στο μάγουλο και με πόνεσε, ήταν μεγάλος σαν βλήμα, ενώ άλλοι έκαναν τόσο δυνατό ήχο καθώς έσκαγαν, ώστε αναπήδησα. Καθώς οι σπόροι πετάγονταν από τα ανοιχτά τους λίκνα, άκουγα γδούπους. Και τότε βρέθηκαν μπροστά μου κίτρινες λιναρίες και φουσκωμένα χείλη. Τον λαιμό μου τον γαργαλούσαν οι φουντωτές μύτες των λοβών, οι τρίχες και τα βράκτια. Τα χρώματα

21

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 21

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 22

22

χώνονταν στις κόρες μου και τις έκαιγαν, όσο κι αν αυτές προσπαθούσαν να μικρύνουν, ενώ στα ρουθούνια, στον ουρανίσκο, στ’ αυτιά χώνονταν οι φωνές των μίμουλους και χιλιάδες αυθάδεις μυρωδιές. «Όχι, δεν τους ξέρουμε», είπα στο Σκαθάρι κι αυτό έσκυψε σιωπηλά το κεφάλι. Πάνω από το χώμα που έκρυβε τις ρίζες άρχισε να πέφτει η ψύχρα της νύχτας. Καθώς ο ήλιος έλαμπε ακόμα ολόλαμπρος πάνω σ’ αυτό το μεγάλο πρόσωπο που τώρα έκλεινε, δεν είχα αμφιβολίες για κάτι και δεν ρώτησα τίποτα. Όμως, αμέσως μόλις εμφανίστηκε η πρώτη ένδειξη πως άρχισε να μαραίνεται κι εμείς στραφήκαμε προς την πόλη, ήξερα με σιγουριά ότι ήμουν χαμένη όπως και πριν.

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 23

Το βουητό του τροχού ΔεύΤεΡη εΠΙσΤΟλή

ύπνησα

τη νύχτα γιατί στην κουζίνα κάτι χτυπούσε κι έ-

Θα ξέρεις, βέβαια, ότι το Ταίναρο βρίσκεται σε ηφαιστειακή ζώνη. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μπήκαμε σε μια περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας αναμένεται μεγάλος σεισμός, τόσο μοιραίος μάλιστα, ώστε ενδέχεται να καταστραφεί όλη η πόλη. Και μ’ αυτό; Μη νομίζεις πως αυτό θα επηρεάσει τη ζωή των Ταιναριωτών. Το ταρακούνημα της νύχτας θα ξεχαστεί και το πρωί, στην ηλιόλουστη πλατεία που πολλές φορές τη διασχίζω για να κόψω δρόμο, μέσα στα ανοιχτά καλάθια με τα φρούτα, θα λάμπουν πάλι οι σταγόνες της γλυκιάς δροσιάς και το πλακόστρωτο κάτω από τα βήματα θα ξαναγίνει αιώνιο. Και το βράδυ θα κοιτάζω τον τεράστιο τροχό του κόσμου στην κορυφή ενός λόφου μπροστά από ένα μαύρο σύννεφο. Η περιφέρεια, το κέντρο και οι άξονές του είναι στολισμένοι με χιλιάδες φωτεινά αστέρια. Ο τροχός του κόσμου, ο τροχός της τύχης... Το βλέμμα μου κολλάει καμιά φορά στην τροχιά του και μέχρι να κοιμηθώ ακούω το αδιάκοπο βουητό, που είναι ο ίδιος ο ήχος του Ταίναρου. Δεν νομίζω να έχω δει κάπου αλλού τόσες εποχές συγχρόνως και τόσους θεούς όσο στο Ταίναρο. Πού αλλού εκτός από το Ταίναρο το μάτι μπορεί να συναντήσει με ένα βλέμμα τις θολές κορυφές των καθεδρικών, τους χρυσούς τρούλους των μι-

23

Ξτριζε.

24

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 24

ναρέδων και τα καθαρά κιονόκρανα του δωρικού ναού; Εδώ υψώνονται δίπλα δίπλα και παρ’ όλα αυτά το καθένα μόνο του, ασύγκριτο. Όμως, σε πολλά κτίρια υπάρχει κάτι δυσανάλογο, κάτι που είναι σχεδόν γελοίο και σε κάνει να σκέφτεσαι πως πρόκειται για σκηνικό. Πώς προκύπτει αυτή η εντύπωση; Ο διάκοσμος στις μετόπες, στο μέγαρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, είναι γελοιωδώς πλούσιος, ενώ από την εσωτερική αγορά έχουν αφαιρεθεί λειτουργικά κάγκελα και σκεπές. Και όταν καμιά φορά κουράζομαι καθώς κάνω τον περίπατό μου, νιώθω μια ζάλη στα στενά πεζοδρόμια και στις διασταυρώσεις, γιατί τα σπίτια δείχνουν να γέρνουν και να κινούνται με τον άνεμο... Χτες μπήκα σε μια μικρή στοά, φωτεινή και ευάερη, πάτησα το πλακόστρωτο που κατασκεύασε ένας μεγάλος τεχνίτης, και το βλέμμα μου χάιδεψε τους ζωντανούς κίονες και τα λαμπερά ψηφιδωτά στις κόγχες των παραθύρων. Το πεζοδρόμιο τελείωσε, διέσχισα την πλατεία – και ξαφνιάστηκα. Μπροστά μου εκτεινόταν ένα τείχος από μπετόν πάνω σε ελεφάντινη βάση, τυφλό, σκοτεινή παραλλαγή της προηγούμενης κιονοστοιχίας, προσβλητικό και συντριπτικά βαρύ. Όμως κι αυτό Ταίναρο είναι, όπως κι ένα τμήμα του πανάρχαιου πέτρινου τείχους στα ανατολικά της πόλης, σε μια ρωγμή του οποίου έχει φωλιάσει ένα χελιδόνι. Το ξέρεις πως καμιά φορά ανατριχιάζω όταν μέσα από το πλήθος ξεπροβάλλει ένα μουσούδι με κεραίες στο κεφάλι, εύκαμπτες σαν μαστίγιο, ή όταν σ’ ένα καφενείο πλησιάζει στο τραπέζι μου ένας σερβιτόρος με στόμα να προεξέχει σαν κάμπια; Χτες, στο τραμ, κάθισε δίπλα μου ένα πλάσμα που μου θύμισε φύλλο και φαινόταν τόσο ανάλαφρο, ώστε θα μπορούσα να το φυσήξω και να πετάξει σαν ξερό σκουπιδάκι. Έχω συναντήσει κάποιον που φτιάχνει μιαν ειδική κλωστή για τις ανάγκες όλου του Ταίναρου. Είναι τόσο λεπτή, τόσο ανθεκτική και ελαστική, που καμιά βιομηχανική κλωστή δεν θα

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 25

25

μπορούσε να συγκριθεί μαζί της. Τη βγάζει από το πίσω μέρος του σώματός του, μπορεί και εκατόν πενήντα μέτρα το εικοσιτετράωρο. Αυτό το λαμπερό νήμα, λεπτότερο ακόμα και από τρίχα, έχει πάχος πολύ λιγότερο από ένα δέκατο του χιλιοστού. Καθώς το εξέταζα δίπλα στο παράθυρο, έπεσε πάνω του μια αχτίδα και είδα να αντανακλά όλα τα χρώματα του φάσματος. Πολύ θα ήθελα ένα ρούχο φτιαγμένο απ’ αυτή την κλωστή, κανένα πιο ελαφρύ, πιο επίσημο και πιο όμορφο ρούχο δεν θα μπορούσα να φανταστώ. Αυτό όμως είναι ένα όνειρο παιδιάστικο, τέτοιο ρούχο δεν θα αποχτήσω ποτέ. Γιατί το νήμα είναι πολύ κολλώδες και θα κολλάει στο σώμα μου σαν διαβρωτικό. Τότε, πού χρησιμοποιείται αυτό το νήμα; Μη με ρωτάς, δεν ξέρω και ούτε θέλω να μάθω.

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 26

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 27

Το φέγγος ΤΡίΤη εΠΙσΤΟλή

Κ δες αντανακλάσεις στα νερά και στα μάτια και στα παράμετά άναψαν τα φώτα της νύχτας, άστραψαν εκατοντά-

θυρα. Θα ξέρεις ότι υπάρχουν κι εκείνα που φωτίζουν ολόγυρά τους με τη λάμψη του ίδιου του σώματός τους: οι πυγολαμπίδες στους κήπους του Νότου, μια λαμπυρίδα στο κλαδί, και τα έμβια όντα που ζουν στα βαθιά νερά κι έχουν φώτα στα τερατώδη μέτωπά τους. Το πιο κρύο από αυτά είναι το απέραντο φέγγισμα του σάπιου κορμού που είναι σκεπασμένος με μελένια μανιτάρια. Αλλά κι εδώ, στο Ταίναρο, υπάρχουν κάποια όντα που τις νύχτες το μάτι προσκολλάται πάνω τους γιατί εκπέμπουν ένα λεπτό νήμα φωτός και, μερικές φορές, όταν ενθουσιάζονται, αναβοσβήνουν κιόλας. Τα βλέπω και τα θαυμάζω καθώς με προσπερνούν βιαστικά – πάντα γρήγορα, σχεδόν με βήματα χορευτικά. Βγαίνουν από τις κατοικίες τους μόνο το βράδυ και δεν καταλαβαίνω τι κάνουν όλη τη μέρα μέχρι τότε – ίσως απλώς κοιμούνται. Δεν έχω δει ποτέ κανένα μόνο του, μετακινούνται πάντα σε σμήνη με ελεύθερους σχηματισμούς, σαν να χορεύουν, στις αγορές και τις πλατείες. Αν όμως βρέχει ή φυσάει πολύ, σβήνουν σαν κεριά και χάνονται κάτω από τις στέγες. Δεν είναι γι’ αυτά οι δοκιμασίες και το σκληρό κλίμα, η κουραστική δουλειά και οι απροσδόκητες ανατροπές. Κάθε φορά που τα βλέπω σκέφτομαι ότι κάπου γίνεται μια γιορτή και αναμένεται με-

27

αι

28

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 28

γάλο κέφι. Φαίνονται τόσο χαρούμενα και ανέμελα και η ροδαλή ή κιτρινωπή λάμψη τους θα μπορούσε να κοσμήσει οποιαδήποτε γιορτινή αίθουσα. Στο κέντρο της πόλης υπάρχει μια σκάλα κοντά στην οποία συναντιούνται κάθε βράδυ οι Ταιναριώτες για να κουβεντιάσουν ή απλά και μόνο για να δουν ο ένας τον άλλον. Οι πιο πολύχρωμοι, οι πιο παράξενοι, οι πιο κομψοί, οι πιο πλούσιοι και οι πιο κουρελήδες συναντιούνται ακριβώς εκεί, σε αυτά τα φαρδιά σκαλοπάτια, τα φαγωμένα απ’ τους αιώνες. Μόλις πέσει το σκοτάδι βλέπεις εκεί και πυγολαμπίδες –δεν είναι ταιριαστό αυτό το όνομα για τα μικρά όντα που φεγγίζουν–, αν ο καιρός είναι ζεστός και δεν φυσάει. Σε πιάνει νοσταλγία όταν τα βλέπεις, αλλά ποτέ δεν έχω τολμήσει να τα πλησιάσω. Δεν νομίζω καν ότι μιλάνε την επίσημη γλώσσα αυτής της πόλης, δεν ξέρω αν μιλάνε γενικότερα. Είναι χαριτωμένα σαν πούπουλα, λεπτά και ανάλαφρα όπως η πρώτη νεότητα που δεν έχει ζήσει ποτέ κανείς. Τελευταία έχω βρεθεί πολλά βράδια επίτηδες κοντά στα σκαλοπάτια μόνο και μόνο για να χαρώ από τη λάμψη τους. Δεν με προσέχουν, αλλά καθώς προσπερνούν διασκεδάζοντας εμένα και τους ζητιάνους και τον φανταχτερό ιππότη με τη γαλάζια ζώνη, ολόγυρά τους κυματίζει η ελπίδα και ανεμίζει το πνεύμα της άνοιξης τόσο δροσερό σαν να μην είχε χαθεί ποτέ τίποτα. Πρέπει όμως να πω ακόμα ότι καθώς το πρωί πέρασα από την πλατεία πηγαίνοντας σε ένα σοκάκι, είδα στην άκρη του δρόμου ένα σκονισμένο κουρέλι πάνω στο οποίο είχαν σκύψει κάποιες ράχες όλο ενδιαφέρον. Προσπέρασα χωρίς να σταματήσω, αλλά όταν έφτασα στη γωνία στράφηκα να κοιτάξω και είδα να το σηκώνουν από κάτω και να το παίρνουν μακριά. Τότε μόνο κατάλαβα ότι είχα δει ένα από αυτά τα όντα που λάμπουν, αλλά αυτή τη φορά εντελώς μόνο. Δεν έλαμπε πια ούτε ελάχιστα, ήταν μια μικρή, σκοτεινή μάζα. Η λάμψη της χαράς, το φως της ζωής του είχε σβήσει.

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 29

29

Οπουδήποτε και οποτεδήποτε αν τυχαίνει να δω αυτή την καταστροφή, ένας πικρός πόνος που φαίνεται αγιάτρευτος μειώνει την όρασή μου και κατατρώει τις λίγες μέρες της ζωής που έχω κι εγώ. Απόψε όμως, στην πόλη, αναρίθμητες πυγολαμπίδες πετούσαν σαν σμήνη πουλιών την άνοιξη, περιχαρείς και αστραφτερές όσο ποτέ άλλοτε.

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 30

Τα δάκρυα της μητέρας τους ΤέΤΑΡΤη εΠΙσΤΟλή

σναι κωνικά, πολύ λεπτά και ψηλά και θυμίζουν κάπως λο-

30

ε

ένα προάστιο, εδώ, υπάρχουν κάτι παράξενα σπίτια. Εί-

φάκια από στάχτη, αλλά οι κοκκινωποί τοίχοι τους είναι σκληροί όπως το μπετόν. Εκεί ζουν αναρίθμητοι κάτοικοι, μικροκαμωμένοι αλλά πολύ εργατικοί, που κινούνται ασταμάτητα. Μοιάζουν δε τόσο πολύ μεταξύ τους, που μάλλον δεν θα μάθω ποτέ να τους ξεχωρίζω. Με εξαίρεση έναν μόνο. Έχω ρωτήσει εδώ και πολύ καιρό το Σκαθάρι αν θα μπορούσε να με πάει κάποια στιγμή σε κάποιο από αυτά τα σπίτια. «Γιατί ενδιαφέρεσαι;» με ρώτησε. «Η αρχιτεκτονική τους είναι τόσο ιδιαίτερη», είπα. «Μήπως γνωρίζεις κανέναν εκεί πέρα; Ίσως μπορούσαμε να πάμε κάποια στιγμή μαζί». «Αν θέλεις», είπε το Σκαθάρι, αλλά δεν μου φάνηκε και τόσο ενθουσιασμένο. Χτες με πήγε επιτέλους σε ένα από εκείνα τα σπίτια. Στη σκάλα υπήρχε ένας φρουρός, με τον οποίο αντάλλαξε μερικά λόγια και ο οποίος κίνησε να με ξεναγήσει. «Θα τα πούμε το βράδυ!» μου φώναξε το Σκαθάρι και εξαφανίστηκε μέσα στην πολύχρωμη φασαρία του Ταίναρου. Με πέρασαν από σκοτεινούς και φιδωτούς διαδρόμους που οδηγούσαν σε αίθουσες διαφόρων μεγεθών, αποθήκες και διαμερίσματα. Πλήθος μεγάλο με προσπερνούσε, όλοι ήταν απασχολημένοι με πολύ σπουδαία καθήκοντα. Εμένα όμως με οδήγησαν στο εσώτατο δωμάτιο του σπιτιού, στην είσοδο του ο-

ποίου στέκονταν κι άλλοι φρουροί. Παράθυρο δεν υπήρχε, παρ’ όλα αυτά ήταν πολύ φωτεινό, αλλά η πηγή του φωτός δεν ήταν ορατή. Κατάλαβα βέβαια ότι στο δωμάτιο υπήρχαν κι άλλα άτομα, εγώ όμως έβλεπα ένα και μόνο ένα. Ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερο απ’ όλα, μνημειώδες θα έλεγα, γιατί έμενε στη θέση του ακίνητο. Οι αναλογίες του ήταν τεράστιες: το κεφάλι του που έμοιαζε με αυγό άγγιζε το ταβάνι και έτσι όπως ήταν μισοξαπλωμένο εκτεινόταν από την πόρτα ως το βάθος του δωματίου. Όταν μπήκα μέσα και στάθηκα δίπλα στον τοίχο (έτσι κι αλλιώς αλλού δεν υπήρχε χώρος), από το στόμα του βγήκε ένας γρύλισμα που το ερμήνευσα σαν χαιρετισμό. «Δείξτε σεβασμό στη βασίλισσα», μου ψιθύρισε ο συνοδός μου και γονάτισε κι ο ίδιος. Ασυνήθιστη σε τέτοιου είδους κινήσεις, ντράπηκα, όμως ακολούθησα το παράδειγμά του. Πέρασε λίγη ώρα χωρίς να μου δίνει κανείς σημασία. Γύρω από τη βασίλισσα στριφογυρνούσαν όντα εντεταλμένα να ικανοποιούν κάθε ανάγκη της. Σύντομα, κατάλαβα ότι ήταν αχρείαστα, η βασίλισσα, βλέπεις, ήταν τόσο άμορφη, ώστε είναι ζήτημα αν μπορούσε να κάνει ένα βήμα. Κι εκτός αυτού νομίζω πως δεν θα χωρούσε να βγει από την πόρτα. Έπρεπε να ζήσει και να πεθάνει μέσα σ’ αυτούς τους τοίχους χωρίς να δει ούτε μια στιγμή το φως του ήλιου. Η κατάστασή της με τρομοκράτησε και θέλησα να βγω όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από αυτή τη λαμπερή σπηλιά. Τότε με τρόμαξε μια στριγκιά φωνή. Πρόσεξα ότι η βασίλισσα είχε στρέψει λίγο το κεφάλι της, έτσι ώστε να με κοιτάζει ενώ συγχρόνως ρουφούσε ένα γαλακτώδες υγρό από ένα κύπελλο που κρατούσαν κάτω από το ανύπαρκτο σαγόνι της. Το καλαμάκι ξέφυγε από το στόμα της και ακούστηκε ένα ακόμα πιο μεγάλο τρίξιμο. Με μεγάλη προσπάθεια κατάφερα να ξεχωρίσω τα παρακάτω λόγια: «Ξέρω τι φαντάζεστε, βρομοκοριοί».

31

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 31

32

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 32

«Συγνώμη, τι είπατε;» ψέλλισα κοκκινίζοντας από ντροπή. «Δεν πιστεύετε ότι είμαι κι εγώ κάποιο ον με προσωπικότητα, παραδεχτείτε το!» Καθώς συνέχιζε να μιλάει, η φωνή της χαμήλωσε κι ακουγόταν κάτι σαν θρόισμα. Πολύ ιδιαίτερη φωνή, έμοιαζε να αποτελείται από πολλές φωνές μαζί. «Ναι, μάλιστα, εγώ...» Για λίγο βρέθηκα σε πλήρη σύγχυση και κάθισα στις φτέρνες μου γιατί είχα κουραστεί πολύ γονατισμένη τόση ώρα στο σκληρό δάπεδο. «Ακριβώς, βέβαια», είπα στα γρήγορα χωρίς να καταλαβαίνω τίποτα. «Δεν το μάντεψες;» είπε και ξέσπασε σ’ ένα γέλιο που μια βροντούσε και μια αντηχούσε σε όλους τους διαδρόμους τόσο μεταδοτικά, ώστε στο τέλος όλοι οι κάτοικοι άρχισαν να γελούν με την απλοϊκότητά μου. Ξαφνικά, επικράτησε απόλυτη ησυχία κι εκείνη, δείχνοντάς με με το μακρύ καλαμάκι της, είπε: «Πείτε, λοιπόν, ποια είμαι εγώ;» Πριν καλά καλά προλάβω να σκεφτώ την απάντηση, ανακάλυψα επιτέλους τι συνέβαινε στο βάθος του δωματίου, που το γέμιζε το πελώριο πίσω μέρος του σώματος της βασίλισσας. Είναι αλήθεια ότι όλη την ώρα ήξερα πως εκεί κάτι γινόταν, αλλά το συνειδητοποίησα ξαφνικά. Πέρασαν από μπροστά μου κουβαλώντας κάτι κυλίνδρους, αλλά μετά τον τρίτο ή τέταρτο κοίταξα με προσοχή και είδα πως ήταν νεογέννητα. Η βασίλισσα γεννούσε! Γεννούσε ασταμάτητα. Και την ίδια στιγμή που το κατάλαβα άρχισα να ακούω από παντού σφυριές, διαταγές, πριόνια, και παντού μύριζε σοβάς. Κατάλαβα ότι το σπίτι σοβατιζόταν συνεχώς με καινούργια στρώματα σοβά και υψωνόταν όλο και περισσότερο προς την απεραντοσύνη του ουρανού. Ακόμα και από τα βάθη της γης ακουγόταν ο θόρυβος της οικοδόμησης και είδα μπροστά στα μάτια μου διαδρόμους που διακλαδίζονταν κάτω από το πλακόστρωτο

KROYN TAINARON sel_DD Final_Layout 1 6/12/17 12:50 μ.μ. Page 33

33

σαν ρίζες που μεγαλώνουν λαίμαργα μέρα τη μέρα. Η φυλή αβγάτιζε, το σπίτι επεκτεινόταν. Η πόλη μεγάλωνε. «Είστε η μητέρα όλων, βασίλισσά μου», απάντησα ταπεινά. «Όμως, τι σημαίνει μητέρα;» γρύλισε και ξαφνικά η φωνή της υψώθηκε ενώ η μια κεραία της άγγιξε το κεφάλι μου σαν μαστίγιο. Έκανα στην άκρη και κόλλησα στον τοίχο, αν και κατάλαβα ότι δεν μπορούσε να με πλησιάσει περισσότερο. «Εκείνη από την οποία τα πάντα ρει δεν είναι κάποιος». Η βασίλισσα σφύριξε σαν φίδι μέσα από το φαρδύ πιγούνι της. Την κοίταξα μαγεμένη. «Ήρθατε να με δείτε, παραδεχτείτε το!» μούγκρισε πιο βαθιά απ’ ό,τι τολμούσα να σκεφτώ. «Όμως θα απογοητευτείτε! Έχετε ήδη απογοητευτεί! Παραδεχτείτε το!» «Όχι, καθόλου», απάντησα ενοχλημένη. «Αλλά εδώ δεν υπάρχω, κοιτάξτε ολόγυρά σας και θα καταλάβετε! Κι εδώ, ειδικά εδώ, υπάρχω λιγότερο από πουθενά. Νομίζετε πως εγώ γεμίζω αυτό το δωμάτιο; Λάθος! Εντελώς λάθος! Γιατί εγώ είμαι μια μεγάλη τρύπα από την οποία μεγαλώνει η πόλη. Είμαι η οδός που πρέπει να ακολουθήσετε όλοι σας! Είμαι το αλμυρό πέλαγος από το οποίο όλοι βγαίνουν ανήμποροι, υγροί, ρυτιδιασμένοι...» Η φωνή της με επέκρινε με θέρμη σαν μεγάλο κύμα. Καθώς μου μιλούσε, έριξε μια αδιάφορη ματιά πίσω της, στο άμορφο και τεράστιο σαν βουνό πίσω μέρος του σώματός της, από τα βάθη του οποίου βοηθούσαν τον πιο πρόσφατο απόγονό της να βγει στο τεχνητό φως. Γεννήθηκαν όλοι σιωπηλοί σαν νεκροί. Ξαφνικά όμως είδα στα μάτια της να ξεχειλίζει κάτι και να πετιέται στο δάπεδο και στους τοίχους και να μουσκεύει όλα τα ρούχα μου. Εκείνη δεν με κοίταζε πια κι εγώ σηκώθηκα και βγήκα από το δωμάτιο βρεγμένη από τα δάκρυα της βασίλισσας.

3 – Ταίναρον