Μιχάλης Μοδινός «Το Πλέγμα»

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

ΤΟ ΠΛΕΓΜΑ Μυθιστόρημα σε είκοσι μονολόγους

‫ﱣﱢ‬

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

©

Copyright Μιχάλης Μοδινός – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2018

Έτος 1ης έκδοσης: 2018 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ : Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ : Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα

% 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31 e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-6394-4

ΚΕΦΑΛΑΙΑ

‫ﱣﱢ‬

ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 1

Δημήτρης Ωραιόπουλος: Φυσικοί κύκλοι . . . . . . . . . . . 11 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 2

Ανθή Βυθούλκα:Ο αίρων τας αμαρτίας του κόσμου . . . 23 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 3

Μανόλης Σερέτης:Τροφική αλυσίδα . . . . . . . . . . . . . . . 31 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 4

Βερονίκ Ωντουέν-Ωραιοπούλου: Ενεργειακές ροές . . . . 41 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 5

Άρης Δαμιανόγλου: Χαμένες προσδοκίες . . . . . . . . . . . 50 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 6

Νόρα Κριτσέλη: Επικίνδυνες σχέσεις . . . . . . . . . . . . . . 58 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 7

Χάρης Μαυροειδής: Τα αρχέτυπα του νου . . . . . . . . . . . 72 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 8

Τζένη Σερέτη: Το ενδιαίτημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 ΜΟΝOΛΟΓΟΣ 9

Τρύφων Σαλαμέτης: Οι τόποι και οι ρόλοι. . . . . . . . . . . 93 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 10

Τασούλα Παραστατίδου: Μεταβολισμός . . . . . . . . . . . . 106 7

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 11

Βασίλης Βυθούλκας: Η επαγωγική φαντασία . . . . . . . 118 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 12

Ευγενία Βιτάλη: Εξωτερικές επιβαρύνσεις . . . . . . . . . . 127 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 13

Στάθης Μαυροειδής: Στοχαστική προσαρμογή . . . . . . 141 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 14

Τζούλια Λασηθιωτάκη: Το διαδίκτυο . . . . . . . . . . . . . . 151 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 15

Ηλίας Τσακίρης: Νυχτόβιοι θηρευτές . . . . . . . . . . . . . . 164 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 16

Ανζέλ Νταουτζή: Το ανθρώπινο οικοσύστημα . . . . . . . 176 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 17

Νίκη Ωραιοπούλου: Shortcuts ή Στιγμιότυπα . . . . . . . . 188 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 18

Δημήτρης Ωραιόπουλος: Καλύτερα δεν γίνεται . . . . . . . 199 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 19

Εμανουέλα Μπέλο: Η θαυμαστή αλληλεπίδραση των πάντων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Μ Ο Ν O Λ Ο Γ Ο Σ 20

Τάκης Παραστατίδης: Τζέημς Ντην ή Το βιβλίο των ζωντανών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

8

Μια φορά κι έναν καιρό βγήκαν βόλτα παρέα μια σύμπτωση κι ένα μικρό ατύχημα. Εκεί που σουλάτσαραν, συνάντησαν μια εξήγηση τόσο γερασμένη, τόσο καμπούρα και χιλιοζαρωμένη, που έμοιαζε μάλλον με χρησμό.

LEWIS CARROLL, Sylvie and Bruno

Ως οικοσύστημα ορίζουμε μια κοινότητα ζωντανών οργανισμών σε στενή σχέση με τα αβιοτικά στοιχεία του περιβάλλοντός τους. Βιοτικά και αβιοτικά στοιχεία ενός οικοσυστήματος συνδέονται με ενεργειακές ροές και τροφικούς κύκλους, λειτουργώντας ως ενιαίο σύνολο, ακόμα και σαν αυτόνομος οργανισμός. Τα οικοσυστήματα μπορούν να είναι οσοδήποτε μικρά ή μεγάλα – από μια αποικία μικροοργανισμών έως, δυνητικά, το σύνολο του πλανήτη. Συνήθως βέβαια αναφέρονται σε αυστηρά καθορισμένα τμήματα του χώρου. Ο αναγωγικός ισχυρισμός ότι η ανθρώπινη κοινωνία λειτουργεί ως οικοσύστημα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη – σαν ένα είδος λογοτεχνικής κατασκευής χωρίς αξιώσεις επαλήθευσης ή έστω διάψευσης. Πρόκειται για μια μεταφορά και τίποτα παραπάνω. ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ, Εναρκτήριο Μάθημα Κοινωνικής Οικολογίας,

East West Center, Χονολούλου, Χαβάη, Οκτώβριος 1991

Το καλό συνδέει, το κακό αποσυνδέει. Διαχωρισμός είναι το άλλο όνομα του κακού. Είναι επίσης το άλλο όνομα του ψέματος. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει παρά μια θαυμαστή και απέραντη αλληλεπίδραση. ΜΙΣΕΛ ΟΥΕΛΜΠΕΚ, Τα στοιχειώδη σωματίδια

ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ 1

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΩΡΑΙΟΠΟΥΛΟΣ

>

Φυσικοί κύκλοι

Φ λέει η Βερονίκ κάνοντας ενοχλητικούς θορύβους με τα μαχαιροπίρουνα στο συρτάρι. Έπειτα πιάνει να τακτοποιεί ΑΕ ΤΟ ΠΡΩΙΝΟ ΣΟΥ , βρε Δημήτρη, κι άσε το φέισμπουκ,

το τραπέζι με μεθοδική βαρεμάρα. Δαγκώνω γενναία τη φρυγανιά μου με μαρμελάδα σμέουρο και βρυχώμαι μπουκωμένος. Ρίχνω απλώς μια ματιά στις ειδήσεις. Ανοίγει τη βρύση στο φουλ και ο συριστικός ήχος του νερού στο αλουμίνιο ξύνει σαν σπάτουλα τα γέρικα κόκκαλά μου. Διορθώνω τα γυαλιά και ξανασκύβω στην οθόνη. Η Νέα Αλ Κάιντα δημοσιοποίησε ονομαστικούς στόχους, λέω πάνω από τους θορύβους: τον Μπιλ Γκέιτς, τον ιδρυτή της αλυσίδας Walmart, αν και είναι νεκρός από το ’92, τον Μάικλ Μπλούμπεργκ, πρώην δήμαρχο της Νέας Υόρκης. Και άλλους πενήντα. Εκτός κι αν αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από τις ΗΠΑ, λέει εδώ. Τότε μόνο θα τους χαρίσει τη ζωή. Είδες που έχουν αίσθηση του επιχειρηματικού πνεύματος αυτοί οι μουλάδες; λέει η Βερονίκ, και συνεχίζει να χτυπά με σταθερό ρυθμό τα αβγά για την μπεσαμέλ, σκεπάζοντας το μουρμουρητό του Αθήνα 9,84. Ξέρουν πώς λειτουργεί η οι11

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

κονομία. Έχει ανάψει τον φούρνο στους 160° να προθερμαίνεται. Προοιωνίζεται σουφλέ κουνουπίδι για μεσημεριανό – υγιεινότατο. Μου ρίχνει δυο νέες φρυγανιές στο πιάτο. Τους προαναγγέλλουν λοιπόν τώρα, λέει συμπερασματικά. Έτσι όμως δεν έκανε κάποτε και η 17 Νοέμβρη; Πίνω μια γουλιά καφέ και στρέφω το βλέμμα στο παράθυρο. Είναι μια αρρωστημένη χειμωνιάτικη μέρα, με το φως δειλό και διάχυτο προς τη μεριά του Όρους Αιγάλεω. Πώς είναι το μέλι της Σοφίας; ρωτάει η Βερονίκ. Καλό, λέω διαδικαστικά, πολύ καλό για ανθόμελο. Πευκόμελο είναι, απαντά. Από την Ιστιαία. Πατάω «πευκόμελο» στη μηχανή αναζήτησης. Βγαίνει μετά από πολλά κλικ ο ιστότοπος μιας Ιεράς Μονής κάπου στη Ναυπακτία, άλλ’ αντ’ άλλων, ίσως οι άγιοι ασκητές να βγάζουν πευκόμελο, πού να ξέρεις. Τα παρατάω. Τις προάλλες κάτι αναζητούσα για τον θησαυρό των Μηλίων στους Δελφούς και βρέθηκα να χαζεύω ρεστοράν ανά τον κόσμο με την επωνυμία «Δελφοί» – από το Μπρούκλιν ως την Αδελαΐδα κι από το Μοναστηράκι ως το Καρτιέ Λατέν. Κεμπάπ από κρέας κανγκουρό και μουσακάς με κιμά ταράνδου, μπορείς να το διανοηθείς; είπα στη Βερονίκ αλλά μάλλον δεν μ’ άκουσε. Η Τζένη, η κόρη μου, επιμένει ότι πρέπει να παραμείνω ενεργός, να ενημερώνομαι, να επικοινωνώ με τους φίλους μου. Να πλοηγούμαι – αυτή η λέξη μ’ αρέσει. Η τεχνολογία, μπαμπά, είναι το παν στις μέρες μας, πρέπει να παραμένει κανείς καλωδιωμένος. Όσο περνούν τα χρόνια μού μιλάει σαν να ’μαι παιδί. Συνδέομαι κι εγώ άκεφα κάθε πρωί, αναρτώ κάνα δυο τουίτ για την προεκλογική εκστρατεία, μπαίνω στο διαδίκτυο αλλά 12

ΤΟ ΠΛΕΓΜΑ

σύντομα τα παρατάω, καθώς ξεχνάω για ποιον λόγο μπήκα. Ποιο το όφελος άλλωστε; Χιλιάδες γερόντια που νεάζουν με απόγνωση μπαίνουν σε σάιτ και μπλογκ, γράφουν εξυπνάδες, αναρτούν τα χόμπι τους, διατηρούν την ελπίδα ζωντανή, όπως λέει κι η Τασούλα Καραϊσκάκη στην Καθημερινή. Είδα σήμερα μια γάτα, γράφει ένας, με κοίταζε επιφυλακτικά πάνω από έναν σωρό σκουπιδιών. Α, είδα κι εγώ μία, απαντάει ο άλλος. Την καθησύχασα πως δεν θα της πάρω το φαΐ της. Πιστεύω πως τα ζώα έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση από τους ανθρώπους, γράφει ο Αριστείδης ο Δίκαιος από την Αμφιλοχία. Εκτός από τα ζώα το πάθος μου είναι τα βιβλία και τα ταξίδια, γράφει μια ώριμη κυρία από το Ρέθυμνο που δεν το βάζει κάτω και αναζητεί την αυτοπραγμάτωσή της στο παγκόσμιο πνεύμα. Διαβάσατε την Αθανασία των σκύλων του Μαυρουδή; λέει μια ακόμα επίδοξη ποιήτρια, συνταξιούχος της Αγροτικής Τράπεζας απ’ τα σαράντα πέντε της, που παρακολουθεί μαθήματα δημιουργικής γραφής στον Ιανό. Μας πληροφορεί πως συχνάζει κάθε Σάββατο στις Εκδόσεις Γαβριηλίδη, ωραίο μπαρ/εντευκτήριο, κι όσοι πιστοί προσέλθετε, συμπληρώνει με νόημα. Ίσως κατηφορίσω καμιά φορά, εκεί ξημεροβραδιάζεται κι ο παλιός μου φίλος ο Πέτρος Μάρκαρης. Αυτός τουλάχιστον γερνάει παράγοντας. Πουλάει. Αντιπροσωπεύει μια ονομαστική αξία στην αγορά, τον έσχατο κριτή των πάντων. Σκέφτομαι να πάω στον τάφο αργότερα, να βρω κάποιον να τον περιποιηθεί λίγο, λέω στη Βερονίκ. Χρωστάμε ακόμα το περσινό τίμημα – έχει καιρό να πεθάνει κάποιος από 13

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

την οικογένεια. Θες να μου χαλάσεις το κέφι πάλι σήμερα; λέει η Βερονίκ αλείφοντας με βούτυρο το οβάλ κεραμικό σκεύος με τα μπλε λουλουδάκια για μπορντούρα. Έχουμε καιρό μέχρι να ’ρθει η ώρα μας, προσθέτει ενθαρρυντικά. Μόλις προ πενταετίας πέθανε ο μπαμπάς. Τι σχέση έχει αυτό, Βερονίκ; Πρώτον ο πατέρας σου αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του σκορπίστηκαν στον Ροδανό, τέσσερις χιλιάδες χιλιόμετρα από δω. Δεύτερον τα γονίδιά του τα κληρονόμησες εσύ, όχι εγώ, κι απ’ ό,τι ξέρω δεν μεταφέρονται με τη γαμήλια πράξη. Εγώ μιλάω για την οικογένεια και το Πρώτο Νεκροταφείο. Το ξέρω, Δημήτρη, το ξέρω, κι άλλωστε για σένα οικογένεια είναι μόνο το ελληνικό κομμάτι. Δεν ενίσταμαι, ηττημένος από τους ποικίλους επιδεικτικούς θορύβους των κουζινικών της. Σε σύμπνοια μαζί της, η καταιγίδα ξεσπά μετά από σειρά υπόκωφων μπουμπουνητών. Τώρα έξω μοιάζει με σούρουπο και το εσωτερικό φως της πλαφονιέρας μού επιτίθεται προσωπικά. Δεν ξέρω αν συμβαίνει και σε άλλους, αλλά εγώ προτιμώ μια μουντή βροχερή μέρα ακόμα κι από ένα ολόφωτο σαλόνι. Έξω κινούμαι κάτω απ’ τους ουρανούς και τον ήλιο και τα νέφη. Νιώθω ότι τα μοιράζομαι όλα αυτά με άλλους, αποκτώ μια αίσθηση κοινότητας σχεδόν υπερφυσικής. Μέσα σε κλειστούς χώρους χρειάζεται προσοχή και αυτεπίγνωση για να μη με καταβάλει το τεχνητό φως. Όταν η Βερονίκ με σύστησε στην οικογένειά της το 1970, ο μέλλων πεθερός μου μου είχε επιστήσει την προσοχή σ’ αυτό το ζήτημα. Όταν μου επιτεθεί ο εσωτερικός φωτισμός κουκουλώνομαι, μου είπε ενώ τρώγαμε όλοι μαζί σε μια μπρασερί στο Μπουλβάρ 14

ΤΟ ΠΛΕΓΜΑ

Ρασπάιγ, ό,τι καιρό κι αν κάνει, και βγαίνω μια μικρή βόλτα. Ακόμα και οι αντανακλάσεις των νεφών μού κάνουν καλό, έτσι όπως κατευθύνονται σε αργή κίνηση προς έναν άγνωστο προορισμό. Όταν πάλι είναι νύχτα, αισθάνομαι ότι τα άστρα με καθοδηγούν, ακόμα κι αν τα ’χουν κρύψει οι ηλεκτρικές φωταψίες – αν και δεν πιστεύω βέβαια ότι το μέλλον μας προκαθορίζεται από τους αστερισμούς, πρόσθεσε χαμογελώντας στην αμήχανη κόρη του. Βλέπεις; Η Βερονίκ είναι έτοιμη να με μαλώσει. Ο Ζαν-Λυκ Ωντουέν, πατέρας της Βερονίκ, πέθανε τελικά μετά από χρόνια, στα ενενήντα επτά του, πλήρης ημερών, στο εξοχικό του με τις κερασιές και τα αμπέλια, κοντά στην Γκρενόμπλ. Αποτεφρώθηκε, όπως ακριβώς είχε ζητήσει στη διαθήκη του, κι όταν φτάσαμε επιτέλους κι εμείς από τη Νέα Σμύρνη στο Παρίσι, έπρεπε να διασχίσουμε τη μισή χώρα για να σκορπίσουμε τις στάχτες του από μια γέφυρα στο υποαλπικό χωριό όπου είχε γεννηθεί, το Σανσύ Πουνύ. Στην τελευταία φάση του ταξιδιού, θυμάμαι ένα βαγόνι που πήγαινε εξαιρετικά αργά, παράγοντας μεταλλικούς ήχους από άλλες εποχές, σαν για να υπογραμμίσει τη μακροβιότητα του μακαρίτη. Η Βερονίκ, με το μέτωπο στο αχνισμένο παράθυρο, ανασκάλευε το τοπίο για να ξετρυπώσει αναμνήσεις από τα παιδικά της χρόνια – η έκφραση δικιά της. Μου έκανε εντύπωση, θυμάμαι, πόσο λίγες στάχτες παράγονται από ένα ολόκληρο ανθρώπινο σώμα και πόσο αμφίβολο ήταν αν θα λίπαιναν τις καλαμιές στην όχθη, όπως είχε επιθυμήσει ο μακαρίτης. Μάλιστα, την ώρα που ο μικρότερος αδελφός του πεθερού μου άδειαζε την τεφροδό15

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

χο, μέρος τους επέστρεψε στο οδόστρωμα από ένα αναρρίπισμα του ανέμου και η Βερονίκ τίναξε το παλτό της ανατριχιάζοντας. Σαν πριονίδι, είπε νευρικά. Η σκηνή μού φάνηκε κακόγουστα γελοία. Πετάξαμε στο ρέμα τα λουλούδια που κρατούσαμε, πάνε κι αυτά, ρουφήχτηκαν από τις σταχτιές δίνες. Έχουν κατασκευάσει ένα φράγμα εκεί και οι κλαίουσες χαϊδεύουν σε κάποια σημεία την επιφάνεια του νερού, έτσι που μοιάζει σαν με το άγγιγμά τους να παράγουν οι ίδιες τους ήπιους στροβιλισμούς. Οι μαύρες σκιές τους έφτιαχναν ραβδώσεις που παραμορφώνονταν απ’ τη ροή. Ο ευρύτερος χώρος είναι διάσπαρτος με πάρκινγκ και σουπερμάρκετ. Δεν ήταν έτσι παλιά, ψιθύρισε δακρυσμένη η Βερονίκ σφίγγοντάς μου το χέρι και δείχνοντάς μου την τσιμεντοστρωμένη, ευθυγραμμισμένη μεριά της όχθης όπου είχε χαραχτεί ένας ποδηλατόδρομος. Υπήρχαν βίδρες τότε, υπήρχαν κυπρίνοι και πέστροφες, υπήρχαν φωλιές πελαργών στους στύλους. Το κοντόχοντρο ρωμανικό καμπαναριό του Σαιν Ζοζέφ φαινόταν από κει που στεκόμασταν. Η αδιάλειπτη βουή των αυτοκινήτων κατά μήκος του ποταμού σαν να είχε ενταθεί ξαφνικά. Έπειτα προέκυψε το ζήτημα του τι θα κάναμε την άσχημη μεταλλική τεφροδόχο και την άδεια αθλητική τσάντα Αντίντας με την οποία την είχαμε μεταφέρει. Επικράτησε η άποψη ενός ευσταλούς ογδοντάρη από την Άνω Σαβοΐα, κοντινού φίλου του μακαρίτη και άλλοτε συντρόφου του στο κυνήγι και το ψάρεμα, να τα αποθέσουμε σε έναν κάδο ανακύκλωσης. Μα κάνει λεφτά αυτός ο σάκος, ψιθύρισε μια εξαδέλφη με άνοια, αγκιστρωμένη στο παραπέτο της γέφυρας σαν τρομαγμένο 16

ΤΟ ΠΛΕΓΜΑ

πουλί. Κανείς δεν της έδωσε σημασία. Έπειτα η Βερονίκ την πήρε αγκαζέ, διασχίσαμε τη γέφυρα σε φάλαγγα κατά ζεύγη και καθίσαμε σ’ ένα καφέ της εγκιβωτισμένης ακροποταμιάς για το απεριτίφ μας. Η Βερονίκ έκλαιγε όλην εκείνη τη μέρα, με μικρά μόνο διαλείμματα. Όταν δεν έκλαιγε φιλονικούσε με την Μπεατρίς, τη μεγάλη της αδελφή. Κεντρικό ζήτημα ήταν το αν θα καλούσαμε τους γείτονες για ένα επικήδειο σουπέ συνοδευόμενο με κρασιά από την κάβα του μακαρίτη. Είχε τη φήμη σπουδαίου αμπελουργού ο γέρος, και με είχε διδάξει πολλά σε ατέλειωτες σουαρέ οικογενειακής ντεγκυστασιόν τα πρώτα χρόνια του γάμου μου. Ποικιλίες, είδη, διάρκεια ωρίμασης, χρονιές, ασθένειες. Μια βραδιά με έβαλε να γευθώ δεκαπέντε διαφορετικά κρασιά, συνοδευόμενα από επεξηγήσεις και ιστορικά στοιχεία και ανέκδοτα για την πορεία της αμπελουργίας στην Άνω Σαβοΐα κατά τους μεταναπολεόντιους χρόνους, κι όμως ξύπνησα την επομένη με το κεφάλι μια χαρά. Αυτά πριν ακόμα πέσει η χούντα και τα μαζέψουμε για την Ελλάδα –βλακωδώς όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων– με τον ενθουσιασμό της μεταπολίτευσης να φουσκώνει τα στήθη μας. Δεν θυμάμαι πού ακριβώς κατέληξε η διαφωνία των αδελφάδων αλλά γεγονός είναι πως για μια ολόκληρη βδομάδα ήπια τον άμπακο, παρέα με μακρινά ξαδέλφια, νύφες και μπατζανάκηδες. Είχαν καταφθάσει όλοι με δείγματα της δικής τους παραγωγής από τη Βουργουνδία, τη Βρετάνη, ακόμα και την Ντορντόν, και επέμεναν να δοκιμάσω όλων των ειδών τα τοπικά τυριά και αλλαντικά κάτω στο κελάρι του μακαρίτη. Οι τρανσαμινά17 2o

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

σες άσ’ τα να πάνε, η χοληστερόλη ανεξέλεγκτη, το συκώτι δούλευε στο φουλ. Βυθίζαμε τη λυτρωτική θλίψη μας σε ωκεανούς σαρντονέ. Καληνυχτιζόμασταν μ’ ένα καλό καλβαντός από την Άνω Νορμανδία. Θέλω κι εγώ να αποτεφρωθώ, ας είναι και στη Βουλγαρία, αν η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αριστεράς εξακολουθήσει να το απαγορεύει στη χώρα μας. Ας σκορπίσουν τις στάχτες μου στη Μαύρη Θάλασσα, δίπλα στον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, που τον εγκαινίασαν χτες για πολλοστή φορά, όπως διαβάζω στην ηλεκτρονική Εφημερίδα των Συντακτών. Αλλά θα ’θελα κι έναν επικήδειο, ει δυνατόν στη Μητρόπολη. Θέλω να τον εκφωνήσει – ποιος αλήθεια θα έχει απομείνει να τον εκφωνήσει τώρα που οι καλύτεροί μου φίλοι αναχωρούν ο ένας μετά τον άλλον διά τας αιωνίους μονάς; Πόση γ-gt έδωσε η τελευταία εξέταση; λέει η Βερονίκ ανακατεύοντας επιδέξια την μπεσαμέλ. Σαν ν’ ακούει τις σκέψεις μου αυτή η γυναίκα, πράγμα κατά τεκμήριο καλό, θα έλεγε κάποιος – ένδειξη κατανόησης. Υπήρξε αποτρεπτικό, ωστόσο, για τις άλλοτε εξωσυζυγικές μπερμπαντιές μου. Ξέρει τα πάντα, τα μυρίζεται σαν λαγωνικό πριν καλά καλά συμβούν, κι όμως ποτέ στη διάρκεια του εγγάμου βίου μας δεν έκανε κάποιον υπαινιγμό. Ή σχεδόν ποτέ. Εξαίρεση εκείνη η διετής ιστορία με τη Βούλα Πατεράκη, τότε που μη αντέχοντας πια έκανε το πικρόχολο πλην πραγματιστικό σχόλιο, Βγάλε τα μάτια σου άμα θες, Δημήτρη, ξέρω πως ποτέ δεν θα μ’ αφήσεις για μια άλλη του είδους μου. Και είχε βέβαια δίκιο. Ούτε για κανένα άλλο είδος γυναίκας θα την άφηνα, εδώ που τα λέμε. Ήταν παρούσα στη ζωή μου 18

ΤΟ ΠΛΕΓΜΑ

εδώ και μισό αιώνα, ακόμα κι όταν έφευγε κατ’ ανάθεση του γαλλικού Υπουργείου Παιδείας για να διδάξει κάποια τέρμινα στο Κονγκό ή στο Καράκας. Έλειψε για πολύμηνα διαστήματα από την εστία μας, αλλά τελικά όλα συνεχίστηκαν σαν τίποτα να μην είχε μεσολαβήσει. Δεν είχα το κουράγιο να την αφήσω, άλλωστε για μένα πάντα προείχε η καριέρα. Ήμουν ανέκαθεν τόσο τεμπέλης στα ιδιωτικά όσο δραστήριος υπήρξα στα δημόσια πράγματα. Ανέβηκα επίμονα σκαλί σκαλί, μέχρι αρεοπαγίτης. Κάποτε το όνομά μου έπαιξε για τα ανώτατα αξιώματα αλλά με πρόκανε εκείνη η κοντή συνδικαλίστρια της Ένωσης Εισαγγελέων με το μαλλί σαν σφηκοφωλιά – εκείνη που κατήργησε τις δίκες για ένα εξάμηνο κηρύσσοντας λευκή απεργία των δικαστικών λειτουργών. Ανταμείφθηκε όταν ήρθε στην εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι υπηρεσιακή πρωθυπουργός έφτασε κι έπειτα λύσσαξε να ανέβει το όριο συνταξιοδότησής μας στα ογδόντα. Ήταν τότε που η Τρόικα έπαθε απόλυτη σύγχυση όταν διαπίστωσε ότι υπήρχαν εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις επί δεκαεπτά χρόνια. Έχασαν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους οι ανάλγητοι Ευρωπαίοι όταν οι εξεγερμένοι δικαστικοί υπάλληλοι τους γιαούρτωναν έτσι κι έστριβαν την Ευελπίδων για να επισκεφθούν τα δικαστήρια. Επιτυχία του αδούλωτου Ελληνισμού – ουδεμία αμφιβολία περί τούτου. Ας είναι, το όνομά μου παραμένει τουλάχιστον άσπιλο. Τώρα, φορώντας τις παντόφλες και τη ρόμπα μου, περιφέρομαι στο διαδίκτυο προσπαθώντας να κατανοήσω δειγματοληπτικά τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο που ξεδιπλώνεται μπροστά μου και όπου προ πολλού δεν ανήκω. Χρειάζο19

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

μαι κάποιον κωδικό για να διαβάσω τα Νέα αλλά διαρκώς ξεχνάω πού τον αποθήκευσα και πώς μπαίνω εκεί όπου τον αποθήκευσα. Η Τζένη –η κόρη μας– μου τα ’χει εξηγήσει εκατό φορές, αλλά και πάλι. Άνθρωπος μιας άλλης γεωλογικής περιόδου τοποθετημένος μέσα στο μέλλον – πού το διάβασα αυτό το ευφυές; Τα παρατάω. Σέρνομαι ως το υπνοδωμάτιο και ντύνομαι με κόπο. Το ντύσιμο είναι το χειρότερο στα χρόνια μου. Με κάνει να αισθάνομαι κυρτός, διαβρωμένος, σχεδόν τελειωμένος. Η βροχή δυνάμωσε, ραπίζει τα τζάμια. Θα βγω ωστόσο με κάθε κόστος, θα περάσω κι από το νεκροταφείο. Έπειτα η συνηθισμένη σαββατιάτικη επίσκεψη στο Μετς για να δω τα εγγόνια μου. Θέλω να πάω τον μεγάλο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αλλά δεν ξέρω αν θα μου τον εμπιστευθούν. Πήρα τηλέφωνο τον Αντώνη τον ταξιτζή και του ζήτησα να είναι κάτω σε μισή ώρα. Εντάξει, αφεντικό, είπε κεφάτα, αρκεί να ξεκολλήσω από την πλημμύρα της παραλιακής. Ξανοίγει ωστόσο ο καιρός κατά την Καστέλλα, θα είμαι εκεί το συντομότερο. Ρίχνω μια ματιά μέσα από το θολό, αποθαρρυντικό φως, αλλά δεν διακρίνω τίποτα εκτός από ξεμαλλιασμένα μουντά σύννεφα. Προς τα πού ακριβώς πέφτει η Καστέλλα εδώ που τα λέμε; Όπως και να ’χει Αττική είναι αυτή – πόσο μπορεί να κρατήσει ο κατακλυσμός; Από την κουζίνα φτάνουν οι ήχοι ηλεκτρικών συσκευών, ντουλαπιών και συρταριών που ανοιγοκλείνουν επιδεικτικά, ο χαρωπός αντίλαλος μιας ακόμα μέρας σχόλης της Βερονίκ. Σχόλη εφεξής και για πάντα, αυτός είναι ο κόσμος μας. Το δεξί παπούτσι μπαίνει με δυσκολία, το λίπωμα στον 20

ΤΟ ΠΛΕΓΜΑ

ταρσό που δεν αποφασίζω να πάω να βγάλω με εμποδίζει. Θα το νικήσω το άτιμο – αυτές οι μικρές νίκες μού απέμειναν. Δένω με δυσκολία τη γραβάτα μου με τα γαλάζια πουά – φόρος τιμής στο παρελθόν. Βάζω τα γυαλιά μου στο τσεπάκι του σακακιού, αν και μετά την εγχείρηση καταρράκτη δεν τα πολυχρειάζομαι. Δεν πιστεύω να βγεις με τέτοιο καιρό, ακούω τη μελωδική φωνή της Βερονίκ από την κουζίνα. Φυσικά δεν απαντώ. Το φως είναι βρόμικο. Ο ήλιος βγαίνει για ένα βεβιασμένο, παραπλανητικό λεπτό, κάνοντας τις διπλανές κεραίες να λάμψουν απόκοσμα. Σύννεφα σαν κουρελιασμένα πουκάμισα εισβάλλουν τώρα απ’ τη μεριά του Σαρωνικού, τυλίγοντας ξανά τον κόσμο σ’ ένα προκατακλυσμιαίο σκότος. Η βροχή δέρνει αιφνίδια τα τζάμια με ριπές – οι σταγόνες σμίγουν διστακτικά και επιταχύνουν την πορεία τους προς τα κάτω, ως το ρείθρο. Φτιάχνουν ρυάκια ως τη βεράντα, χειμάρρους ως το λούκι, καταρράκτες ως την αποχέτευση, ποτάμια ως τους θαμμένους κάτω από τόνους ασφάλτου Κηφισό και Ιλισό. Έπειτα, φυσικά, η μεγάλη πορεία προς τη θάλασσα. Το μυστήριο του νερού με συνάρπαζε ανέκαθεν. Θα ακολουθήσει εξάτμιση, υδρατμοί, νέφη, χαλάζι, χιόνι και φτου κι απ’ την αρχή, σ’ ένα είδος αέναου κύκλου, με μικρές ή μεγάλες παρεκκλίσεις κάθε φορά, με μετατοπίσεις, τυχαιότητα στον χρόνο και τον χώρο, ποικιλία μορφών, απειρία επιπτώσεων, αδυναμία ταξινόμησης – ένα είδος τραγικής συμπαντικής ευθυμίας. Θέλω να διασπαρούν οι στάχτες μου σε ποτάμια, ωκεανούς, λίμνες και υγροτόπους. Κάτι μένει πίσω σου όπως και να ’χει. Σαν το φευγαλέο ίχνος του σαλιγκαριού στον βράχο, 21

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

του φιδιού στο χώμα, του πλοίου στη θάλασσα. (Από τον βιβλικό Ιεζεκιήλ δεν είναι αυτή η ρήση;) Απομένουν βεβαίως και τα έργα των χεριών σου, που το αποτύπωμά τους σμικραίνει σε επάλληλους κύκλους και ελίσσεται σαν ολόγραμμα του υπολογιστή, πολύχρωμο, κοχλιώδες, απροσδιόριστο, χωρίς αίτιο και αιτιατό, χωρίς αρχή και τέλος.

22