Άννυ Πρου - «Άνθρωποι του δάσους»

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 5

ΑΝΝΥ ΠΡΟΥ

Άνθρωποι του δάσους c

Μυθιστόρημα ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 6

Cet ouvrage a bénéficié du soutien des Programmes d’aide à la publication de l’Institut Français | Αυτό το βιβλίο εκδόθηκε με την υποστήριξη των Προγραμμάτων βοήθειας για εκδότες του Γαλλικού Ινστιτούτου. ❧ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Annie Proulx, Barkskins © ©

Copyright by Dead Line Ltd, 2016 Copyright για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2016

1η έκδοση: Ιούνιος 2019 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-381.63.10 FAX: 210-382.25.30

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6544-3

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ I.

forêt, hache, famille 1693-1716

1. Τρεπανί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

2. ξέφωτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

31

3. Ρεναρντέτ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

4. επισκέπτες από τον βορρά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46

5. ο γάμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

59

6. Ινδιάνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66

7. bûcheron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

72

II .

«... ανήμποροι κοιτάζουν τα ίχνη του» 1693-1727

8. Φορζερόν

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

9. Les Quatrains de Pibrac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

91

10. όλος ο κόσμος θέλει να πάει στην Κίνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

96

11. Ολλανδός καπετάνιος

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

12. Χρυσαετός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 13. ο κήπος της απολαυστικής παραζάλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 14. ρίσκο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 15. μαλλιά

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

16. «ένας μοχθηρός μαντατοφόρος που έχει ενδώσει στο κακό...» . . . . . 140 18. επανένωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

7

17. «ώσπερ μάστιξ ίππω» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 8

19. “Exitus in dubio est” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 20. σκληρή πράξη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 21. αλλαγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 22. εξαφάνιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 III .

όλα αυτά τα δάση ήταν κάποτε δικά μας 1724-1767

23. σκυλιά και κακούργοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 24. Ογκίστ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 25. αίσθηση ιδιοκτησίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 26. Μικμάκι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 27. συγγένεια εξ αίματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 28. το μυστικό των πράσινων φύλλων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 29. ψητό κεφάλι άλκης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 30. χάνοντας έδαφος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 31. ακολούθησέ με . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 IV .

το κομμένο φίδι 1756-1766

32. μια κηδεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 33. μια ενδιαφέρουσα υπόθεση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 34. το πράγμα μέσα στο μπαούλο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 35. Τοπέλ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 36. σύννεφα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 37. αλλαγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 V.

στους υλοτομικούς καταυλισμούς 1754-1804

38. το σπίτι στον όρμο του Πενόμπσκοτ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 39. δρ. Μουχτάρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 40. ξυλοκόποι και σαλτζήδες

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350

8

41. οι καταυλισμοί στον Γκατινό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 9

VI .

«η τύχη είναι μεγάλη πουτάνα» 1808-1826

42. διακοσμημένο τραπεζάκι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 43. σφάλμα κρίσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 44. ενθύμιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 45. το σφάλμα επιδεινώνεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 46. επιχειρηματική συνάντηση

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 47. τα βάσανα του γάμου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 48. ο Τζέιμς εκπλήσσεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 VII .

σπασμένα κλαριά 1825-1840

49. πύρινη λαίλαπα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 50. μια στρεβλή ζωή

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458

51. πυκνές συστάδες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 52. κάουρι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 53. στη ζούγκλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 VIII .

μέρες δόξας 1836-1870

54. φυτικός πλούτος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521 55. ποτέ αρκετό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538 56. Λαβίνια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559 57. γιατρικό για τον πονοκέφαλο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586 58. κλειδωμένο δωμάτιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611 59. φύλλο μοσχολεμονιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651 IX .

η σκιά στο φλιτζάνι

1844-δεκαετία του 1960 60. άσωτοι υιοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694

62. άνθρωποι του δάσους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703

9

61. το κλαδί του ομιλητή

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 10

X.

γλιστρώντας στο σκοτάδι 1886-2013

63. προδοσία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 719 64. χαμένος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726 65. κληρονομιές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747 66. η θέση της στον ήλιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 759 67. ένα μικρό πρόβλημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 768 68. οι κόρες του Έγκα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 775 69. αρκτικό δάσος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783 70. φεγγαρόφωτο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797

10

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Το οικογενειακό δέντρο των Σελ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Το οικογενειακό δέντρο των Ντιουκ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

815 818 820 823

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 11

Στη μνήμη της δασκάλας μου στο γυμνάσιο, της ιστορικού, φιλολόγου και εκπαιδευτικού Ελίζαμπεθ Ρινγκ, από το Μέιν, η οποία μου ενέπνευσε ισόβιο ενδιαφέρον για τις ιστορικές αλλαγές και τις μεταβαλλόμενες ποικίλες απόψεις σχετικά με το παρελθόν και το παρόν. Στη μνήμη της αδελφής μου Τζόις Πρου Κόστιν, του γαμπρού μου Τζον Ρόμπερτς, των συγγραφέων Άιβαν Ντόιγκ, Ντέρμοτ Χίλι και Έινταν Χίγκινς, και του βιολόγου άγριας ζωής Ρόναλντ Λόκγουντ. Και για τους κάθε είδους ανθρώπους του δάσους – υλοτόμους, οικολόγους, πριονιστές, γλύπτες, επιτυχημένους, φυτευτές, φοιτητές, επιστήμονες, φυλλοφάγους, φωτογράφους, οπαδούς του σινρίν-γιόκου,1 μελετητές κλιματικών μοντέλων, κλιματολόγους, χασάπηδες των δασών, φυσιολάτρες, δασοφύλακες, δεντροχρονολόγους και όλους εμάς τους υπόλοιπους.

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 12

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 13

Γιατί να μην είναι τα πράγματα ως επί το πλείστον παράλογα, μάταια και παροδικά; Έτσι είναι, κι έτσι είμαστε κι εμείς, και ταιριάζουμε πολύ καλά μαζί τους. ΤΖΟΡΤΖ ΣΑΝΤΑΓΙΑΝΑ

Στην αρχαιότητα κάθε δέντρο, κάθε πηγή, κάθε ρυάκι, κάθε λόφος, είχε το δικό του genius loci, το πνεύμα-προστάτη του. Αυτά τα πνεύματα ήταν προσβάσιμα στους ανθρώπους, αλλά δεν έμοιαζαν και πολύ με τους ανθρώπους· οι κένταυροι, οι φαύνοι και οι γοργόνες δείχνουν την αμφιθυμία τους. Πριν κόψεις ένα δέντρο, πριν σκάψεις ένα βουνό ή φράξεις ένα ρυάκι, ήταν σημαντικό να εξευμενίσεις το πνεύμα που δέσποζε στην κάθε περίσταση και να το κρατήσεις εξευμενισμένο. Καταστρέφοντας τον παγανιστικό ανιμισμό, ο χριστιανισμός κατέστησε δυνατή την εκμετάλλευση της φύσης μέσα σε πλήρη αδιαφορία για τα αισθήματα των φυσικών αντικειμένων. ΛΙΝ ΓΟΥΑΪΤ

Ο ΝΕΟΤΕΡΟΣ

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 14

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 15

ôIò

forêt, hache, famille 1693-1716

2

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 16

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 17

[ 1 ]

Τρεπανί

ΜΚεμπέκ και το Τρουά-Ριβιέρ, και κοντά στην αυγή έδεσαν σε στο μισόφωτο πέρασαν το αιματοβαμμένο Ταντουσάκ, το

έναν απόμακρο παραποτάμιο οικισμό. Ο Ρενέ Σελ, με πυκνά μαύρα μαλλιά, σχιστά μάτια, yeaux bridés –την αρχαία εποχή Ούννοι εισβολείς είχαν έρθει σε επαφή με τους προγόνους του– άκουσε κάποιον να λέει «Γουόμπικ». Τα κουνούπια κάλυπταν τα χέρια και τους λαιμούς τους σαν γούνα. Ένας άντρας με κίτρινα φρύδια τους έδειξε τον δρόμο προς ένα σπίτι μαυρισμένο από τη βροχή. Λάσπη, βροχή, έντομα που τσιμπούσαν και η μυρωδιά από τις ιτιές αποτελούσαν την πρώτη εντύπωση από τη Νέα Γαλλία. Η δεύτερη εντύπωση ήταν ένα σκοτεινό και πελώριο δάσος, μια εχθρική ερημιά. Οι νεοφερμένοι, που στέκονταν μέσα στη βροχή περιμένοντας να τους φωνάξουν για να βάλουν τα σημάδια τους σε ένα μεγάλο κατάστιχο, είδαν τους αγρότες σωριασμένους κάτω από μια πικέα που τους παρείχε καταφύγιο. Οι αγρότες τους κοίταζαν και αντάλλασσαν σχόλια. Όταν ήρθε η σειρά του, ο Ρενέ δεν σχημάτισε μόνο σταυρό, αλλά έγραψε και το γράμμα Ρ με μια πιτσιλιά μελανιού από τη γραφίδα – ένα γράμμα που το είχε μάθει στα παιδικά του χρόνια από τον γέρο παπά ο οποίος του είχε πει πως ήταν το πρώτο γράμμα του ονόματός του, Ρενέ. Αλλά ο παπάς είχε πεθάνει από τον χειμερινό λιμό πριν προλάβει να του μάθει τα επόμενα γράμματα. Ο Κιτρινοφρύδης κοίταξε με προσοχή το Ρ. «Είσαι σπουδαγμένος, ε;» είπε. Φώναξε «Μεσιέ Κλοντ Τρεπανί!» και ο νέος αφέντης του Ρενέ, ένας μυώδης άντρας που περπατούσε τρεκλίζοντας, του έγνεψε να πλησιάσει. Κρατούσε ένα βαρύ μπαστούνι σαν ρόπαλο. Στάλες βροχής είχαν πιαστεί στο μαλλί του πλεχτού σκούφου του. Τα πυκνά φρύδια δεν μπορούσαν να σκιάσουν τα βλοσυρά μάτια του, που το

17

έσα

18

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 18

ασπράδι τους ήταν τόσο λευκό και λαμπερό που έδιναν την απατηλή εντύπωση ενός ζωηρού χαρακτήρα. «Πρέπει να περιμένουμε λίγο», είπε στον Ρενέ. Ο υγρός ουρανός κρεμόταν βαρύς από πάνω τους. Περίμεναν. Ο Κιτρινοφρύδης, ο βοηθός που ο νέος αφέντης του αποκαλούσε Μεσιέ Μπουσάρ, φώναξε πάλι «Μεσιέ Τρεπανί!» κι αυτή τη φορά ήρθε σε απάντησή του ένας υποτακτικός· ο Σαρλ Ντικέ, ένας κοκαλιάρης engagé 3 από το πλοίο, ένα ανθρωπάκι από τις παρισινές φτωχογειτονιές, που κατά τη διάρκεια του ταξιδιού συχνά καθόταν σε μια γωνιά διπλωμένος στα δύο σαν σπασμένο κλαρί. Ώστε λοιπόν, σκέφτηκε ο Ρενέ, ο Μεσιέ Τρεπανί είχε πάρει δύο υπηρέτες. Ίσως να ήταν πλούσιος, αν και η βρεγμένη μάλλινη κάπα του ήταν κουρελιασμένη. Ο μεσιέ Τρεπανί περπατούσε με βαριά βήματα στο λασπώδες μονοπάτι προς μια γραμμή μαύρης ομίχλης. Δεν περπατούσε ακριβώς, αλλά μάλλον ταλαντευόταν πέρα δώθε πάνω στα πόδια του, το ένα ευλύγιστο, το άλλο άκαμπτο. Είπε «Allons-y».4 Βούτηξαν μέσα στη σκοτεινή έκταση, ένα πυκνό δάσος από φυλλοβόλα δέντρα διάστικτο με συστάδες πεύκων. Ο Ρενέ δεν τολμούσε να ρωτήσει τι είδους υπηρεσίες θα πρόσφερε. Μετά από χρόνια αρρενωπής εργασίας, τότε που έκοβε δέντρα στα υψίπεδα του Μορβάν, δεν ήθελε να γίνει οικιακός υπηρέτης. Σε λίγες ώρες το μουσκεμένο φυλλόχωμα έδωσε τη θέση του σε πευκόχωμα. Ο αέρας είχε ένα έντονο άρωμα. Οι πεσμένες πευκοβελόνες έπνιγαν τον ήχο της πορείας τους και τα διαπλεκόμενα κλαδιά απορροφούσαν τις λαχανιασμένες τους ανάσες. Εδώ φύτρωναν θεόρατα δέντρα, σε μεγέθη που όμοιά τους δεν είχε δει κανείς στην παλιά πατρίδα εδώ και αιώνες, αειθαλή, ψηλότερα από καθεδρικούς ναούς, πικέες και τσούγκες που τρυπούσαν τα σύννεφα. Τα τερατώδη φυλλοβόλα δέντρα ορθώνονταν μακριά το ένα από το άλλο, αλλά ψηλά τα πνιγμένα στα φύλλα κλαδιά τους ενώνονταν σχηματίζοντας έναν ψεύτικο ουρανό, σκοτεινό και άγριο. Ο Ασίλ, ο μεγαλύτερος αδελφός του, θα έμενε με το στόμα ανοιχτό μπροστά στα δέντρα της Νέας Γαλλίας. Αργότερα την ίδια μέρα πέρασαν δίπλα σε μια πλαγιά γεμάτη γυαλιστερούς λευκούς κορμούς. Αυτά, είπε ο μεσιέ Τρεπανί, ήταν bouleau blanc,5 και οι sauvages6 έφτιαχναν σπίτια και βάρκες από τον φλοιό τους. Ο Ρενέ δεν το πίστεψε αυτό.

Τα μεγάλα δέντρα του έφεραν ξανά στον νου τον Ασίλ, έναν flotteur 7 που είχε περάσει τα χρόνια της σύντομης ζωής του μπαινοβγαίνοντας στα ψυχρά νερά του Γιον και κατευθύνοντας τους κορμούς στη ροή του ποταμού. Ήταν πολύ δυνατός, απρόσβλητος από το ψύχος του νερού, και δούλευε μέχρι που ένας κορμός με ένα σπασμένο κλαδί, το οποίο είχε ακονιστεί και λειανθεί σαν αιχμή δόρατος από την τριβή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, τον τρύπησε στη χολή και τον παρέσυρε στην πορεία του σαν κομμάτι κρέας σε σούβλα. Ο Ρενέ τώρα φορούσε τα εσώρουχα του αδελφού του, το μάλλινο παντελόνι του και το κοντό παλτό του. Φορούσε και τα σαμπό του Ασίλ, αν και μετά από μια ολόκληρη ζωή ξυπόλυτος είχε αποκτήσει κάλους στα πέλματα σκληρούς σαν οπλές αγελάδας, σκληραγωγημένους στο γαλλικό κρύο. Σύντομα θα μάθαινε ότι σ’ αυτόν τον νέο κόσμο το κρύο ήταν άλλου μεγέθους. Οι engagés, ζαλισμένοι από τη ναρκωτική επίδραση του πυκνού δάσους, σκουντουφλούσαν στις απλωμένες ρίζες των ελάτων. Δέχονταν επιθέσεις από bébites,8 μικροσκοπικές σκνίπες σαν μανιασμένες βελόνες, σιμουλίδες με ανώδυνο τσίμπημα που έχυναν τοξίνες με αργή επίδραση, σμήνη κουνουπιών σε τέτοιους αριθμούς που το οξύ θρηνητικό βουητό τους γινόταν ο χαρακτηριστικός ήχος των δασών. Σε έναν βάλτο, ο μεσιέ Τρεπανί τους είπε να πασαλείψουν το εκτεθειμένο δέρμα τους με λάσπη, ιδίως πίσω από τ’ αυτιά και στο κεφάλι. Τα έντομα τρύπωναν μέσα στα μαλλιά και τσιμπούσαν το δέρμα του κεφαλιού. Αυτός, είπε ο μεσιέ Τρεπανί, ήταν ο λόγος που φορούσε σκούφο σ’ αυτή την αναθεματισμένη χώρα. Ο Ρενέ σκέφτηκε ότι ένα σιδερένιο κράνος θα ήταν καλύτερη επιλογή. Ο μεσιέ Τρεπανί είπε ότι οι sauvages έφτιαχναν μια προστατευτική αλοιφή με λάδι από ελατοβελόνες και ζωικό λίπος, αλλά δεν είχε καθόλου. Η λάσπη θα έκανε τη δουλειά της μια χαρά. Συνέχισαν την πεζοπορία μέσα στο σκοτεινό δάσος, σκαρφαλώνοντας ράχες γεμάτες βρύα, κάτω από κλαδιά που έγερναν σαν σκοτεινές νεκρώσιμες γιρλάντες. Τα πόδια των υπηρετών, αποδυναμωμένα από το μακρύ ταξίδι στον ωκεανό, πάθαιναν κράμπες από την κούραση. «Πόσο μεγάλο είναι αυτό το δάσος;» ρώτησε ο Ντικέ με την κλαψιάρικη ψιλή φωνή του. Το σώμα του ήταν ελάχιστα μεγαλύτερο από παιδιού.

19

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 19

20

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 20

«Είναι το δάσος του κόσμου. Είναι ατέλειωτο. Τυλίγεται σαν ουροβόρος όφις και δεν έχει ούτε τέλος ούτε αρχή. Κανείς δεν έχει δει ποτέ την άλλη άκρη του». Ο μεσιέ Τρεπανί σταμάτησε. Με το μπαστούνι του έσπασε κάτι ξερά κλαδιά στη βάση μιας πικέας. Κάτω από την κάπα του έβγαλε προσάναμμα και άναψε μια μικρή φωτιά. Κάθισαν γύρω της, απλώνοντας τα μπλαβιασμένα χέρια τους. Εκείνος ξετύλιξε ένα υφασμάτινο περιτύλιγμα, αποκαλύπτοντας ένα κομμάτι κρέας άλκης, κομμένο σε μερίδες, για τον καθένα τους. Πεινασμένος, ο Ρενέ, που ήλπιζε μονάχα για λίγο ψωμί, πήρε λίγο από το κρέας. Τα γκρίζα κουνούπια βούιζαν στ’ αυτιά του. Ο Ντικέ κοίταξε μέσα από τα πρησμένα μισόκλειστα μάτια του και, ανήμπορος να μασήσει, πιπίλιζε το κρέας. Κάτω από τη γενναιοδωρία του μεσιέ Τρεπανί ένιωσαν πως υπήρχε περιφρόνηση. Συνέχισαν την πορεία τους μέσα από ένα χάος πεσμένων κλαδιών, θυμάτων κάποιας ισχυρής ανεμοθύελλας. Ο μεσιέ Τρεπανί δεν είχε πάρει κάποιο διακριτό μονοπάτι, αλλά συχνά κοίταζε προς τα πάνω. Ο Ρενέ είδε πως ακολουθούσε χαραγμένα σημάδια σε ορισμένα δέντρα, σημάδια τρία μέτρα πάνω από το έδαφος. Αργότερα έμαθε πως κάποιος είχε μαρκάρει τα δέντρα τον χειμώνα περπατώντας στο χιόνι ψηλά πάνω από το χώμα με χιονοπέδιλα, σαν μάγος δίχως βάρος. Το δάσος είχε πολλές παρυφές, σαν δαντελένιο ρετάμπλ. Η μελαγχολική σκοτεινιά του μετριαζόταν στα ξέφωτα. Άγνωστα φυτά και παράξενα άνθη αιχμαλώτιζαν το βλέμμα τους, πένθιμη πικέα και τσούγκα, οι ζωηρές νιόβγαλτες τούφες στις άκρες των κλαδιών του πεύκου, ασημιά φύλλα ιτιάς που σείονταν στον άνεμο, το ζωηρό πράσινο της νεαρής σημύδας – ένα μέρος όπου ακόμα και το ηλιόφως ήταν πράσινο. Καθώς πλησίαζαν σε ένα άνοιγμα, άκουσαν ένα ακανόνιστο κροτάλισμα, σαν από ξυλάκια – γκρίζα κόκαλα δεμένα σ’ ένα δέντρο που τα ταλάντευε ο άνεμος. Ο μεσιέ Τρεπανί είπε ότι οι sauvages συχνά κρεμούσαν τα κόκαλα ενός ζώου που είχαν σκοτώσει, αφού πρώτα είχαν ευχαριστήσει το πνεύμα του. Τους οδήγησε γύρω από φωλιές καστόρων προστατευμένες από αδιαπέραστα κλαριά σκλήθρας, που σήμαινε πως τα στενά μονοπάτια ήταν περάσματα που χρησιμοποιούσαν οι άλκες. Πέρασαν από βαλτώδες έδαφος. Λακκούβες γεμάτες ξέχειλα με βρόχινο νερό στο χρώμα του τσαγιού.

Το τρεμάμενο σφάγνο και τα διάσπαρτα νηπενθή έβγαζαν ήχους αναρρόφησης σε κάθε βήμα. Οι νεαροί δεν είχαν φανταστεί ποτέ τους χώρα τόσο άγρια και υγρή, με τόσο πυκνά δάση. Όταν ένα κλαδί σκλήθρας έσκισε το σακάκι του Ντικέ, εκείνος έβρισε χαμηλόφωνα. Ο μεσιέ Τρεπανί τον άκουσε και του είπε ότι δεν πρέπει ποτέ του να βρίζει τα δέντρα, και ιδίως τη σκλήθρα, που έχει ιαματικές ιδιότητες. Έπιναν νερό σε μικρά ποτάμια, και τα διέσχιζαν σε αβαθή «σκαλοπάτια» καμπυλωτά σαν γιαταγάνια από δαμασκηνό ατσάλι. Αχ, πόσο ακόμα, μουρμούρισε ο Ντικέ, με το ένα χέρι στο πλάι του προσώπου του. Έφτασαν ξανά στο ανοιχτό δάσος, όπου ήταν εύκολο να περπατήσουν με μεγάλα βήματα κάτω από τα δέντρα. Οι sauvages έκαιγαν τα χαμόκλαδα, είπε ο νέος κύριός τους με υποτιμητικό τόνο. Αργά το απόγευμα ο μεσιέ Τρεπανί φώναξε «pore-épic!»9 και ξαφνικά σήκωσε το μπαστούνι του. Το στριφογύρισε μια φορά και χτύπησε τον σκαντζόχοιρο στη μύτη. Το ζώο εκσφενδονίστηκε σαν πεφταστέρι, αφήνοντας πίσω του μια ουρά από στάλες αίματος. Ο μεσιέ Τρεπανί άναψε μια μεγάλη φωτιά και όταν οι φλόγες καταλάγιασαν σε πορφυρές γλωσσίτσες, κρέμασε το ξεκοιλιασμένο ζώο πάνω από τα κάρβουνα. Τα αγκάθια του βρομούσαν καθώς καίγονταν, αλλά όταν έβγαλε το κουφάρι από τη φωτιά, κάτω από τη μαυρισμένη κρούστα το κρέας ήταν νόστιμο. Μέσα από τις απύθμενες τσέπες του, ο μεσιέ Τρεπανί έβγαλε ένα σακουλάκι αλάτι και έδωσε στον καθένα τους από μια πρέζα. Το κρέας που περίσσεψε το τύλιξε σε ένα λιγδιασμένο ύφασμα. Ο αφέντης δυνάμωσε ξανά τη φωτιά, τυλίχτηκε στην κάπα του, ξάπλωσε κάτω από ένα δέντρο, έκλεισε τα φλογερά του μάτια και κοιμήθηκε. Ο Ρενέ είχε κράμπες στα πόδια. Το κρύο, τα πεύκα που σφύριζαν στον άνεμο, το βουητό των κουνουπιών και οι κραυγές από τις κουκουβάγιες τον κρατούσαν ξύπνιο. Μίλησε χαμηλόφωνα στον Σαρλ Ντικέ, ο οποίος δεν απάντησε, και μετά έμεινε σιωπηλός. Μέσα στη νύχτα κάτι τον μισοξύπνησε. Το πρωινό ξεκίνησε με φωτιά. Παρόλο που η Άνοιξη κόντευε να τελειώσει, έκανε περισσότερο κρύο απ’ ό,τι στην ψυχρή Γαλλία. Το φως σύρθηκε μέσα στη σκοτεινιά. Ο μεσιέ Τρεπανί, μασουλώντας κρέας από το προηγούμενο βράδυ, κλότσησε τον Ντικέ και φώναξε

21

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 21

22

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 22

«Levez-vous!»10 Ο Ρενέ σηκώθηκε πριν προλάβει να τον κλοτσήσει ο μεσιέ Τρεπανί. Κοίταξε το κρέας στο χέρι του μεσιέ Τρεπανί. Εκείνος έκοψε ένα κομμάτι και του το πέταξε, μετά έκοψε άλλο ένα και το πέταξε στον Ντικέ, όπως θα πετούσε αποφάγια σ’ ένα σκυλί, και μετά ξεκίνησε με το ακούραστο τρέκλισμά του, ακολουθώντας τα σημάδια ψηλά στα δέντρα. Οι καινούργιοι υπηρέτες έβλεπαν μόνο σκοτάδι, εκτός από πίσω τους, όπου η εγκαταλειμμένη φωτιά τρεμόσβηνε σαγηνευτικά. Η μέρα ήταν ψυχρή, αλλά στεγνή. Ο μεσιέ Τρεπανί συνέχισε την κοπιαστική πορεία στο σκοτεινό μονοπάτι, αλλά το μεσημέρι η βροχή επέστρεψε. Ήταν αποχαυνωμένοι από την κούραση όταν έφτασαν σ’ ένα ποτάμι με μαύρα ορμητικά νερά που όμως ήταν διάφανα σαν σκούρος χαλαζίας. Στην άλλη όχθη είδαν ένα ξέφωτο γεμάτο στοίβες καυσόξυλα, ασφυκτικά κυκλωμένο από το πανταχού παρόν δάσος. Καπνός έβγαινε από μια αθέατη καμινάδα. Δεν έβλεπαν το σπίτι, μόνο βουνά από ξύλα και βοηθητικά κτίσματα. Ο μεσιέ Τρεπανί φώναξε. Μια γυναίκα με τουνίκ από δέρμα άλκης βαμμένο με σπειροειδή σχέδια ξεπρόβαλε από την άκρη της πλησιέστερης στοίβας από ξύλα, φώναξε –«Γκουέ!»–11 και μετά απομακρύνθηκε. Ο Ρενέ Σελ και ο Σαρλ Ντικέ κοιτάχτηκαν. Μια Ινδιάνα.

Une sauvage! 12 Ακολούθησαν τον μεσιέ Τρεπανί μέσα στον παγερό ποταμό. Ο Ρενέ γλίστρησε σε μια στρογγυλή πέτρα και παραλίγο να πέσει, πράγμα που του έφερε στον νου τον Ασίλ, στον παγωμένο ποταμό Γιον. Ψάρια περνούσαν με μεγάλη ταχύτητα γύρω τους, τόσο πολλά ψάρια που το ποτάμι έμοιαζε με μεγάλο σκληρό μυ. Στη λασπωμένη όχθη πέρασαν δίπλα από έναν περιφραγμένο κήπο με αγριόχορτα. Ο μεσιέ Τρεπανί άρχισε να τραγουδά: «Mari, Mari, dame jolie...»13 Οι engagés έμειναν σιωπηλοί. Το στόμα του Ντικέ ήταν σφιγμένο λες κι ο αέρας έκαιγε, με μάτια σχεδόν κλειστά από το πρήξιμο. Πίσω από τις στοίβες με τα καυσόξυλα είδαν το σπίτι του μεσιέ Τρεπανί, η πρώτη φορά που έβλεπαν σπίτι χτισμένο με κορμούς, ενώ η στέγη, ψηλή και ριχτή προς όλες τις κατευθύνσεις, καθώς και το καμπυλωτό σχήμα των πρόστεγων, τους ήταν οικεία από τη Γαλλία. Τα πάντα όμως ήταν φτιαγμένα από ξύλο, εκτός από τρία μικρά παράθυρα που ήταν από ακριβό γαλλικό γυαλί. Μπροστά στα δέντρα

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 23

Δεν είχε ξημερώσει ακόμα όταν ο μεσιέ Τρεπανί άνοιξε βίαια την πόρτα και φώναξε με τραχιά φωνή, «Allons-y!»17 Πίσω από το χώρισμα ακούστηκε ο ήχος από πίδακες γάλακτος που έπεφταν στον πυθμένα ενός ξύλινου κουβά. Τους πέταξε κομμάτια καπνιστό στουριόνι, πήρε το τσεκούρι του με την ατσαλένια λεπίδα από τον τοίχο και τους έδωσε από ένα στομωμένο τσεκούρι με κοντή λαβή. Από τη λεπίδα στο τσεκούρι του Ρενέ έλειπε ένα κομμάτι. Μέσα στην υγρή αυγή ο Τρεπανί τους οδήγησε, διασχίζοντας έναν κήπο με καλαμπόκια,

23

είδαν ένα γουίκουομ14 που την επομένη έμαθαν πως ήταν το σπίτι της sauvage γυναίκας, όπου αποσυρόταν μαζί με τα παιδιά της τη νύχτα. Ο μεσιέ Τρεπανί τους πήγε στην αποθήκη του. Το εσωτερικό βρομούσε σαπισμένες πατάτες, σπαρτίνα και σβουνιές αγελάδας. Ένα τμήμα της ήταν κλεισμένο με χώρισμα, και από πίσω ακουγόταν η ανάσα κάποιου ζώου. Είδαν ένα μαύρο μαγκάλι ή καμίνι. Ο μεσιέ Τρεπανί, ερωτευμένος με τη φωνή του, συνέχισε να τραγουδά, άναψε μια φωτιά στο μαγκάλι και τους άφησε. Απέξω η φωνή του άρχισε να απομακρύνεται. «Ah! Bonjour donc, franc cavalier...»15 Η βροχή ξανάρχισε. Ο Ρενέ και ο Ντικέ κάθισαν μέσα στο σκοτάδι, με μοναδικό φως τη φωτιά που αργόσβηνε. Το κτίριο δεν είχε παράθυρα, και όταν ο Ντικέ άνοιξε την πόρτα για ν’ αφήσει το φως να μπει μέσα, τους κατέκλυσαν σύννεφα από άγριες σκνίπες και κουνούπια. Κάθισαν μέσα σε σχεδόν απόλυτο σκοτάδι. Μίλησε ο Ντικέ. Είπε ότι υπέφερε από mal au dents –πονόδοντο– και με την πρώτη ευκαιρία θα το έσκαγε και θα επέστρεφε στη Γαλλία. Ο Ρενέ έμεινε σιωπηλός. Μετά από λίγη ώρα, η πόρτα άνοιξε. Η sauvage και δύο παιδιά μπήκαν μέσα με χέρια γεμάτα. Η γυναίκα είπε «bien, bien»,16 και έδωσε στον καθένα τους μια κάπα από γούνα κάστορα. Έδειξε τον εαυτό της και είπε, «Μαλί», γιατί, όπως οι περισσότεροι Μικμάκ, δυσκολευόταν να προφέρει το ρω. Ο Ρενέ είπε το όνομά του, κι εκείνη το επανέλαβε – Λενέ. Το μεγαλύτερο από τα παιδιά ακούμπησε κάτω μια ξύλινη γαβάθα με ζεστό χυλό από καλαμποκάλευρο. Εξαφανίστηκαν. Ο Ρενέ και ο Ντικέ έφαγαν χυλό από τη γαβάθα με τα δάχτυλα. Τυλίχτηκαν με τις κάπες και κοιμήθηκαν.

24

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 24

σε ένα μικρό ξέφωτο. Άπλωσε το χέρι του με μια τοξωτή κίνηση, και με ειρωνική φωνή αποκάλεσε το στενάχωρο άνοιγμα το μεγάλο του ξέφωτο –«le grand défrichement»– και μετά άρχισε να κόβει ένα δέντρο με επιδέξια χτυπήματα. Τους πρόσταξε να κάνουν το ίδιο. Είπε ότι σήμερα θα έκοβαν κορμούς για να χτίσουν τα δικά τους καταλύματα, επεκτάσεις του domus 18 του, έτσι ώστε να φύγουν από την αποθήκη του όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Ο Ρενέ κατέβασε ορμητικά το επαγγελματικό εργαλείο με την κοντή λαβή, ένιωσε το τράνταγμα της αντίστασης του δέντρου και χτύπησε ξανά, ξεκινώντας το έργο της ζωής του, που ήταν να αποψιλώσει το δάσος της Νέας Γαλλίας. Ο Ντικέ ροκάνιζε το δέντρο με το δικό του τσεκούρι, ενώ κίτρινο πύον έτρεχε από τα τσιμπημένα μάτια του. Έκοψαν τα κλαδιά από τα πεσμένα δέντρα, τα κύλησαν και τα έσυραν στην άκρη του ξέφωτου. Τα κλαδιά τα έβαλαν στην άκρη για να τα κόψουν αργότερα σε καυσόξυλα. Το τσεκούρι ήταν στομωμένο. Στην ώρα που έκανε ο Ρενέ να ρίξει ένα μάλλον μικρό δέντρο, ο κύριός του είχε ρίξει τρία μεγαλύτερα και είχε ήδη ξεκινήσει το τέταρτο. Θα πρέπει να υπάρχει τρόπος να ακονίσεις ένα τσεκούρι με το ένα τέταρτο της λεπίδας του να λείπει, σκέφτηκε. Θα ανανέωνε την κόψη του· με αμφιβολία στον νου, διάλεξε ένα βότσαλο από το ποτάμι και άρχισε να ακονίζει με κυκλικές κινήσεις. Δεν διέκρινε ορατή πρόοδο και σε λίγο άρχισε πάλι να κόβει. Ο μεσιέ Τρεπανί μάζεψε το άχρηστο βότσαλο, το πέταξε μέσα στο δάσος, πήρε το τσεκούρι από τον Ρενέ και το κούνησε. «Για ακόνισμα», είπε, «χρησιμοποιούμε ψαμμόλιθο – grès». Έκανε παντομίμα την κίνηση του ακονίσματος. Ο Ρενέ ήθελε να ρωτήσει πού είχε ο μεσιέ Τρεπανί τις πέτρες για το ακόνισμα, αλλά η βλοσυρή έκφρασή του τον έκανε να μείνει σιωπηλός. Ο μεσιέ Τρεπανί στράβωσε τα χείλη του βλέποντας τα πελεκήματα του Ντικέ. Κοίταξε το στραβό πρόσωπο του Ντικέ. «Άνοιξε το στόμα σου», είπε, άγγιξε το σάπιο δόντι με τη λεπίδα του μαχαιριού του και μουρμούρισε ότι θα του το έβγαζε στο τέλος της μέρας. Ο Ντικέ έβγαλε έναν ήχο που δήλωνε άρνηση. Στο μεσουράνημα του ήλιου η sauvage έφερε ένα κύπελλο με αχνιστό καλαμπόκι. Ο Ρενέ σπάνια έτρωγε φαγητό το μεσημέρι. Με ένα πελεκούδι ο μεσιέ Τρεπανί πήρε λίγο. Στο κέντρο του καλαμπο-

κιού έλιωνε μια κρεμώδης ουσία. Ο Ρενέ πήρε λίγο με το δικό του πελεκούδι, και η πλούσια γεύση τον συνεπήρε. «Α!» είπε, και πήρε κι άλλο. Ο μεσιέ Τρεπανί είπε κοφτά πως ήταν κακαμό, μεδούλι από κόκαλα άλκης. Ο Ντικέ μετά βίας έφαγε ακόμα κι αυτό και έγειρε σε ένα δέντρο ανασαίνοντας με θόρυβο. Το σούρουπο έφυγαν από το ξέφωτο. Ο μεσιέ Τρεπανί έψαξε ανακατεύοντας τα σιδηρουργικά εργαλεία του και βρήκε μια τανάλια. Ο Ντικέ κάθισε με ανοιχτό στόμα σε ένα κούτσουρο, και ο μεσιέ Τρεπανί έπιασε το δόντι με το εργαλείο και τράβηξε. Έριξε το κίτρινο δόντι στο έδαφος. Ο Ντικέ έφτυσε αίμα και πύον, με το κάτω χείλος του σκισμένο από το βάρος της τανάλιας. «Allons-y», είπε ο μεσιέ Τρεπανί και πήγε προς το σπίτι. Ο Ρενέ τον είδε να παίρνει από κάτω το δόντι του Ντικέ και να το βάζει στην τσέπη. Οι άντρες μπήκαν στο μοναδικό δωμάτιο του σπιτιού και η αρρενωπή βρόμα τους αναμείχθηκε με την ανθρώπινη μπόχα των δασών του βορρά. Η βλογιοκομμένη Μαρί είδε τα ρουθούνια του Ρενέ ν’ ανοίγουν με την οσμή του σπιτιού και έριξε ένα αρωματικό κλαδί αγριοκυπάρισσου στη φωτιά. Μέσα στην οχλοβοή των παιδιών άκουσαν κάποια ονόματα –Ελφέζ, Τεοτίστ, Ζαν-Μπατίστ– αλλά όλα έμοιαζαν ίδια και ήταν τόσο όμοια με τη Μικμάκ μητέρα τους που ο Ρενέ τα ξέχασε σχεδόν αμέσως. Η Μαρί μιλούσε ένα ιδίωμα που αποτελούσε κράμα Μικμάκ και λακωνικής γαλλικής με μερικές πορτογαλικές φράσεις ειπωμένες με παράξενο ρυθμό. Τα παιδιά είχαν γαλλικά ονόματα. Η Μαρί τους έφερε μια κατσαρόλα με ανάλατη βραστή χήνα μαγειρεμένη με άγρια κρεμμύδια και βότανα. Το κρέας ήταν τόσο μαλακό που έπεφτε από το κόκαλο, αλλά ο Ντικέ κατάφερε να φάει μόνο λίγο ζωμό. Ένα πιατάκι με χοντρό αλάτι βρισκόταν μπροστά στον Τρεπανί, κι εκείνος έπαιρνε από κει με τον αντίχειρα και δύο δάχτυλα. «Η Μαρί δεν μαγειρεύει με sel,19 οι Μικμάκ λένε ότι χαλάει το φαγητό. Οπότε να έχεις πάντα μαζί το δικό σου sel, Ρενέ Σελ, εκτός κι αν μπορείς να βάλεις τον αντίχειρά σου στα τρόφιμα και να τα αλατίζεις με το όνομά σου – χα-χα». Μετά ήρθε ένα πιάτο με ζεστές τηγανίτες καλαμποκιού. Ο μεσιέ Τρεπανί έχυσε ένα κεχριμπαρένιο σιρόπι στις τηγανίτες του, το ίδιο έκανε και ο Ρενέ. Το σιρόπι ήταν γλυ-

25

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 25

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 26

κό και καπνιστό, καλύτερο από μέλι, και δεν μπορούσε να πιστέψει ότι προερχόταν από δέντρο, όπως είπε το αφεντικό. Ο Ντικέ, εξαντλημένος από το μαρτύριό του, έγειρε το κεφάλι. Η Μαρί πήγε στο ντουλάπι της και ανακάτεψε κάτι. Το έφερε στον Ντικέ. Ο μεσιέ Τρεπανί είπε ότι μάλλον ήταν κάποιο φίλτρο φτιαγμένο από πράσινες ανθήλες σκλήθρας, από τις ίδιες σκλήθρες που είχε βρίσει ο Ντικέ, κι έτσι το φάρμακο ίσως να μη δρούσε γι’ αυτόν. Η Μαρί είπε, «φύλλο ιτιά, φλοιό ιτιά καλό φάλμακο Μαλί κάνει», και ο Ντικέ το ήπιε και κοιμήθηκε εκείνη τη νύχτα.

26

Μέρα με τη μέρα το κόψιμο των δέντρων συνεχιζόταν και τα χέρια τους πρήστηκαν, έβγαλαν κάλους, σκλήρυναν, και ο ρυθμός του κοψίματος τους συνεπήρε, παρά τα στομωμένα τσεκούρια. Ο μεσιέ Τρεπανί παρατηρούσε τον Ρενέ να δουλεύει. «Έχεις ξανακρατήσει τσεκούρι· έχεις την επιδεξιότητα του ξυλοκόπου». Ο Ρενέ του είπε για το δάσος στο Μορβάν όπου έκοβε δέντρα με τον Ασίλ. Αλλά εκείνη η ζωή είχε ήδη σαλπάρει και γλιστρούσε από τις παρυφές της μνήμης του. «Α», είπε ο μεσιέ Τρεπανί. Το επόμενο πρωί τους πήρε τα άθλια τσεκούρια τους και έφυγε, αφήνοντάς τους μόνους.

«Λοιπόν», είπε ο Ρενέ στον Ντικέ, «τι είναι ο μεσιέ Τρεπανί, είναι πλούσιος; Ή όχι;» Ο Ντικέ έβγαλε ένα δυνατό γέλιο. «Νόμιζα ότι ανάμεσα σε σένα και στον μεσιέ Τρεπανί είχε κατακτηθεί όλη η γνώση του κόσμου. Δεν ξέρεις ότι εκείνος είναι ο seigneur 20 κι εμείς οι censitaires;21 – αυτό που κάποιοι αποκαλούν habitants.22 Είναι seigneur αλλά θέλει να γίνει ευγενής σ’ αυτή την καινούργια χώρα. Μας μοιράζει γη, και για τρία χρόνια τον πληρώνουμε με την εργασία μας και με ορισμένα προϊόντα όπως ραπάνια ή γογγύλια από τη γη που μας επιτρέπει να χρησιμοποιούμε». «Ποια γη;» «Καλή ερώτηση. Ως τώρα δουλεύουμε, αλλά δεν έχουμε ακούσει τίποτα για γη. Ο μεσιέ Τρεπανί είναι γεμάτος κακόβουλη πονηριά. Ο

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 27

Ο μεσιέ Τρεπανί επέστρεψε λίγες ώρες αργότερα με σιδερένια τσεκούρια γι’ αυτούς, τα γνωστά «La Tène»,24 με την ίσια λαβή που ήξερε ο Ρενέ σε όλη του τη ζωή. Ήταν καινούργια, και οι ατσάλινες λεπίδες τους ήταν κοφτερές. Είχε φέρει και καλές ακονόπετρες. Ο Ρενέ ένιωσε τη δύναμη σ’ αυτό το τσεκούρι, την άπληστη δίψα του να πελεκήσει οτιδήποτε στεκόταν στο διάβα του, πετώντας παντού χυμούς δέντρων και εκσφενδονίζοντας λευκά πελεκούδια σαν θραύσματα πορσελάνης. Με μια μυτερή πέτρα χάραξε στη λαβή το αρχικό του ονόματός του, το Ρ. Καθώς έκοβε, η αγριότητα του κόσμου υποχωρούσε, ο πελώριος αόρατος ιστός από νημάτια που συνέδεε την ανθρώπινη ζωή με τα ζώα, τα δέντρα με τη σάρκα και τα κόκαλα με το γρασίδι έτρεμε κάθε φορά που ένα δέντρο έπεφτε και ένα ένα τα νήματα του ιστού έσπαζαν. Μετά από εβδομάδες κατά τις οποίες έκοβαν δέντρα, καθάριζαν τους κορμούς από τα κλαδιά και τους ξεφλούδιζαν, τους έσερναν στο ξέφωτο του μεσιέ Τρεπανί με τα δυο του βόδια, έκαναν τομές, ε-

27

Βασιλιάς θα του έπαιρνε τη seigneurie,23 αν το ήξερε. Αλήθεια, δεν κατάλαβες τι έλεγε το χαρτί που υπέγραψες; Μας το εξήγησαν καθαρά στη Γαλλία». «Νόμιζα πως αφορούσε μόνο μια περίοδο υπηρεσίας. Δεν κατάλαβα τίποτα για γη. Σημαίνει αυτό ότι θα γίνουμε αγρότες; Γαιοκτήμονες;» «Ναι, αγρότες και έποικοι, όχι γαιοκτήμονες αλλά χρήστες της γης, θα αποψιλώνουμε το δάσος και θα καλλιεργούμε γογγύλια. Αν οι άνθρωποι στη Γαλλία πίστευαν ότι θα μπορούσαν να γίνουν ιδιοκτήτες γης εδώ αμέσως, θα έρχονταν κατά χιλιάδες. Εγώ πάντως δεν θέλω να γίνω αγρότης. Δεν ξέρω γιατί ήρθες εσύ εδώ, αλλά εγώ ήρθα για να κάνω κάτι καλύτερο. Τα λεφτά είναι στο εμπόριο γούνας». «Δεν είμαι αγρότης. Είμαι ξυλοκόπος. Αλλά πολύ θα ήθελα να έχω δική μου γη». «Κι εγώ θα ήθελα να μάθω γιατί πήρε το δόντι μου. Τον είδα». «Τον είδα κι εγώ». «Κάτι σατανικό γίνεται εδώ. Αυτός ο άνθρωπος έχει σκοτεινή φλέβα στην καρδιά του».

28

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 28

γκοπές και ενώσεις στους κορμούς, σύμφωνα με τις οδηγίες του κυρίου, και γέμιζαν τα κενά με λάσπη από το ποτάμι, τα νέα κτίρια είχαν σχεδόν τελειώσει. «Θα έπρεπε να χτίζουμε τα δικά μας σπίτια στις δικές μας παραχωρημένες εκτάσεις, όχι να φτιάχνουμε κοινά καταλύματα δίπλα στο δικό του ménage»,25 είπε ο Ντικέ, με τα φλεγμονώδη μάτια του να βλεφαρίζουν. Παρ’ όλα αυτά, έκοβαν δέντρα, τα στοίβαζαν σε σωρούς για να στεγνώσουν και έβαζαν φωτιά στους παλιότερους σωρούς. Ο αέρας ήταν συνεχώς γεμάτος καπνό, αυτή ήταν η μυρωδιά της Νέας Γαλλίας. Το γεμάτο πρέμνα έδαφος σκαλιζόταν από τις δίχηλες οπλές των βοδιών λες κι ήταν αίθουσα χορού γεμάτη διαβόλους που χόρευαν μέσα στη λάσπη: τα δέντρα έπεφταν, τη θέση της σκιάς τους έπαιρνε το καυτό φως, και τα βρύα και οι φτέρες από κάτω ξεραίνονταν. «Γιατί», ρώτησε ο Ρενέ, «δεν πουλάτε αυτά τα ωραία δέντρα στη Γαλλία για να γίνουν κατάρτια καραβιών;» Ο μεσιέ Τρεπανί γέλασε δυσάρεστα. Απεχθανόταν τις ανόητες ερωτήσεις του Ρενέ. «Γιατί εκείνοι οι ηλίθιοι προτιμούν την ξυλεία από τη Βαλτική. Δεν έχουν ιδέα τι υπάρχει εδώ. Είναι δυσκίνητοι. Αγνοούν τα πλούτη της Νέας Γαλλίας, εκτός από τις γούνες». Χτύπησε με το χέρι το πόδι του. «Ήδη πριν από εκατό χρόνια ο ντε Σαμπλέν, που ανακάλυψε τη Νέα Γαλλία, τους παρακαλούσε να εκμεταλλευτούν την καλή ξυλεία, τα ψάρια και τις πυκνές γούνες, τα δέρματα και εκατοντάδες άλλα πολύτιμα πράγματα. Τον άκουσαν; Όχι. Καθόλου. Άφησαν αυτούς τους σημαντικούς φυσικούς πόρους να πάνε χαμένοι – εκτός από τις γούνες. Και υπήρξαν κι άλλοι με καλές ιδέες, αλλά οι κύριοι στη Γαλλία δεν ενδιαφέρονταν. Και μερικοί από εκείνους τους ανθρώπους με ιδέες πήγαν στους Άγγλους, και ο σπόρος που φύτεψαν εκεί θα αποφέρει καρπούς, διάολε. Οι Άγγλοι στέλνουν χιλιάδες στις αποικίες τους, αλλά η Γαλλία δεν νοιάζεται». Καθώς η άνοιξη προχωρούσε, γεμάτη υγρασία και έντομα, με κάθε δέντρο να αναδίνει ένα φρέσκο πίδακα οξυγόνου, το πρόσωπο του Ντικέ πρήστηκε με άλλο ένα απόστημα. Ο μεσιέ Τρεπανί έβγαλε κι αυτό το νέο οδοντικό πρόβλημα και είπε με επιτακτικό ύφος ότι τώρα θα του τα έβγαζε όλα, οπότε ο Ντικέ δεν θα έχανε πλέον την ώρα του με πονόδοντους. Όρμησε με την τανάλια του σιδηρουργού

αλλά ο Ντικέ τον απέφυγε, κούνησε έντονα το κεφάλι του, τινάζοντας παντού αίμα, και είπε κάτι χαμηλόφωνα. Ο μεσιέ Τρεπανί, βάζοντας αυτό το δεύτερο δόντι στην τσέπη του, γύρισε και είπε με μεταξένια, ευγενική φωνή, «Θα σου πάρω το κεφάλι». Ο Ντικέ έγειρε λίγο μπροστά, αλλά δεν μίλησε. Μερικές μέρες αργότερα ο Ντικέ, κρατώντας ακόμα το τσεκούρι του, πρόβαλε τη δικαιολογία ότι ήθελε να πάει να κάνει την ανάγκη του, και μπήκε στο δάσος. Όσο έλειπε, ο Ρενέ ρώτησε τον μεσιέ Τρεπανί αν ήταν ο seigneur τους. «Τι κι αν είμαι;» «Τότε, πρόκειται να μας δώσετε –σε μένα και τον Ντικέ– κάποιο κομμάτι γης να δουλέψουμε; Ο Ντικέ θέλει να ξέρει». «Εν καιρώ θα συμβεί κι αυτό, όχι όμως πριν περάσουν τρία χρόνια, όχι πριν τελειώσει το domus, όχι πριν έρθουν εδώ τα αδέρφια μου, και σίγουρα όχι πριν καθαριστεί ο τόπος για ένα καινούργιο χωράφι για καλαμπόκι. Που είναι η πρώτη δουλειά που πρέπει να κάνουμε, οπότε συνεχίστε. Τη γη θα την έχετε στο τέλος της υπηρεσίας σας». Και χτύπησε με το τσεκούρι του μια πικέα. Ο Ντικέ έλειψε πολύ. Πέρασαν ώρες. Ο μεσιέ Τρεπανί γέλασε. Είπε ότι ο Ντικέ μάλλον θα έψαχνε για τη γη του. Με εκδικητική απόλαυση περιέγραψε τους κινδύνους του να χαθείς μέσα στο δάσος, να πνιγείς στον παγερό ποταμό, να σου επιτεθούν λύκοι, να σε ποδοπατήσουν οι άλκες ή να σε κόψουν στα δύο πλάσματα με αχνιστά δόντια. Ονομάτισε τα οργισμένα πνεύματα των δασών των Μικμάκ – το τσεπιτσκάαμ, τα τριχωτά γκούγκουες, τον παγωμένο γίγαντα τσενού, και αθέατα πλάσματα που έκοβαν δέντρα με τα σαγόνια τους. Οι τρίχες στο κεφάλι του Ρενέ σηκώθηκαν και σκέφτηκε ότι ο μεσιέ Τρεπανί είχε μπει πολύ βαθιά στον κόσμο των αγρίων. Την επομένη άκουσαν μια τρεμάμενη φωνή στα μακρινά δέντρα. Ο μεσιέ Τρεπανί, που καθάριζε κορμούς από τα κλαδιά τους, τινάχτηκε όρθιος, άκουσε και είπε πως δεν ήταν ένα από τα πνεύματα των Μικμάκ, αλλά κάποιο πνεύμα που είχε ακολουθήσει τους αποίκους από τη Γαλλία, ο loup-garou,26 που ήταν γνωστό ότι στοίχειωνε τα δάση. Ο Ρενέ, που άκουγε όλη του τη ζωή ιστορίες γι’ αυτούς τους λυκόμορφους δαίμονες αλλά ποτέ δεν είχε δει κανένα, νόμιζε πως ήταν ο Ντικέ που τους καλούσε να έρθουν. Όταν πήγε ν’ απαντήσει,

29

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 29

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 30

30

ο μεσιέ Τρεπανί του είπε να βγάλει τον σκασμό, εκτός κι αν ήθελε να φέρει τον loup-garou πιο κοντά. Τον άκουσαν να ουρλιάζει και να φωνάζει κάτι που έμοιαζε με «μαμά». Ο μεσιέ Τρεπανί είπε ότι το να φωνάζει για τη μητέρα του σαν παιδί που έχει χαθεί ήταν γνωστό κόλπο του loup-garou, και ότι για τουλάχιστον μια μέρα δεν θα δούλευαν, από φόβο μήπως ο ήχος των τσεκουριών οδηγούσε το τέρας προς το μέρος τους.

«Vite!»27 φώναξε ο μεσιέ Τρεπανί. Γύρισαν τρέχοντας στο σπίτι.

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 31

[ 2 ]

ξέφωτα

Μσιέ Τρεπανί γλείφοντας τα χείλη του– ο seigneur έγινε πιο ομι-

λητικός, αλλά αφηγούνταν διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας του καθώς έκοβε δέντρα, και τα περισσότερα λόγια του χάνονταν μέσα στα χτυπήματα του τσεκουριού. Είχε επιδέξιο μάτι και μπορούσε να εντοπίσει μικρά δέντρα που στέκονταν λίγο πολύ στη σειρά, στα οποία έκανε μικρές εγκοπές, και μετά έκοβε το μεγάλο δέντρο στην άκρη της σειράς, το οποίο πέφτοντας έριχνε μαζί του όλα τα μικρά δέντρα. Είπε ότι η οικογένειά του καταγόταν από τα Πυρηναία, αλλά κάποια άλλη στιγμή είπε πως ήταν από τα βόρεια, από τη Λιλ, χωρίς να παραλείψει και το Παρίσι σαν τόπο καταγωγής του. Περιέγραψε το μίσος του για τα χωριά και για τους κατοίκους τους, που τους άρεσε να λένε ψέματα, να κατασκοπεύουν και να πηγαίνουν στην εκκλησία. Απεχθανόταν τους ιησουίτες. Ο μεσιέ Τρεπανί είπε πως ο ίδιος, τα αδέρφια του και ο θείος τους ο Ζαν ήρθαν στη Νέα Γαλλία για να ασχοληθούν με το γουνεμπόριο, αν και ο ίδιος είχε καλύτερους λόγους. «Οι δικοί μου παλιότερα είχαν δεχτεί άσχημη μεταχείριση στη Γαλλία. Η δαιμονική παπική εκκλησία μας αποκαλούσε αιρετικούς και μας βασάνιζε. Πίστευαν πως μας είχαν κατακτήσει. Έκαναν λάθος. Κρατήσαμε τα πιστεύω μας με χέρια, μυαλό, καρδιά και σώμα, μυστικά για αιώνες, και εδώ στη Νέα Γαλλία θα δυναμώσουμε ξανά». Εκθείαζε τη νέα γη, έλεγε ότι θα ξεπεράσει την Παλιά Γαλλία σε πλούτο και ισχύ. «Ένας νέος κόσμος που θα γίνει σπουδαιότερος από την ψυχρή παλιά Γαλλία με τις παγωμένες ιδέες της. Μια μέρα η Νέα Γαλλία θα εκτείνεται μέχρι τη Φλόριντα, μέχρι τον μεγάλο ποταμό στα δυτικά. Ο Φροντενάκ28 το καταλάβαινε αυτό».

31

ε τον Ντικέ εξαφανισμένο –«τον έφαγε ο loup-garou», είπε ο με-

32

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 32

Ο Ρενέ το σκέφτηκε και συμφώνησε, η Νέα Γαλλία ήταν σωστό τρόπαιο, αν η Αγγλία κρατιόταν μακριά. Αλλά δεν σκεφτόταν συχνά τέτοια πράγματα. Έβλεπε τον εαυτό του σαν μόριο σκόνης μέσα στον άνεμο της ζωής, που πήγαινε όπου τον μετέφεραν τα ρεύματα αυτής της μεγάλης δύναμης. «Ποιο είναι», ρώτησε ο μεσιέ Τρεπανί, «το πιο σημαντικό πράγμα; Μετά τον Θεό, φυσικά». Ο Ρενέ ήθελε να πει η γη, ήθελε να πει οι σπόροι, ήθελε να πει τα κλεμμένα δόντια. Δεν είπε τίποτα. «Το αίμα!» είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Η οικογένειά σου. Οι ομοαίματοι συγγενείς σου». «Είναι όλοι πεθαμένοι», είπε ο Ρενέ, αλλά ο μεσιέ Τρεπανί τον αγνόησε και συνέχισε την ιστορία του. Αυτός και τ’ αδέρφια του, είπε, πήγαν πρώτα στον μυστηριώδη ποταμό Σαγκενέ «για να ανταλλάξουμε γούνες με τους Χουρόν, και αργότερα με τους Οντάουα, χτίζοντας μια σχέση εμπιστοσύνης, αλλά αποφεύγαμε τους Ιροκουά, οι οποίοι είναι αγγλόφιλοι και από την παιδική τους ηλικία υποβάλλουν τον εαυτό τους σε φρικτά βασανιστήρια. Τους αρέσει να προκαλούν πόνο στους άλλους. Η ζωή των voyageurs 29 είναι καλή για τ’ αδέρφια μου, που ακόμα ανεβοκατεβαίνουν τα ποτάμια. Για μένα είναι πολύ δυσάρεστη. »Τώρα», είπε, «οι Ιροκουά είναι λιγότερο απαίσιοι απ’ ό,τι παλιότερα. Όμως όλοι οι Ινδιάνοι τρελαίνονταν για χάλκινα καζάνια, όσο μεγαλύτερα τόσο καλύτερα, τόσο μεγάλα που να μην μπορούν να τα μετακινήσουν εύκολα, και η κατοχή ενός καζανιού άλλαζε τον νομαδικό τρόπο ζωής τους. Μόλις αποκτούσαν αυτό το χάλκινο ή σιδερένιο καζάνι, δεν περιφέρονταν πια τόσο πολύ στα δάση και τα ποτάμια. Τα χωριά μεγάλωναν γύρω από τα καζάνια. Όλα αυτά είναι πολύ καλά, αλλά κάποιος έπρεπε να κουβαλά αυτά τα τερατώδη δοχεία και να τους τα πηγαίνει, κάποιος έπρεπε να μπει στον κόπο να τα μεταφέρει μέσα από επικίνδυνους εμπορικούς δρόμους». Έδειξε σιωπηλά το στήθος του. «Αυτό ήταν κάτω από την κοινωνική μου θέση». Και χτύπησε το δέντρο του. «Το γουνεμπόριο μεταφέρθηκε βόρεια και δυτικά», είπε στο δέντρο καθώς αφηγούνταν την απογοήτευσή του. «Οι μεταφορές. Δέκα, δώδεκα χιλιόμετρα πέτρας με δυο πακέτα γούνες που ζύγιζαν ό-

σο μια αγελάδα, και μετά πίσω στα κανό για άλλα πακέτα ή για ένα από εκείνα τα καταραμένα καζάνια. Και, τελικά, τα κανό. Δεν μπορείς να φανταστείς τα απίστευτα φορτία που κουβαλούσαν κάποιοι απ’ αυτούς τους ανθρώπους. Ένας λένε ότι κουβαλούσε διακόσια τριάντα κιλά σε κάθε διαδρομή, από το ξημέρωμα ως το βράδυ». Εκεί που κουβαλούσε ένα από εκείνα τα διαολεμένα καζάνια, είπε ο Τρεπανί, το δεξί του γόνατο κατέρρευσε. Το τραύμα τον ταλαιπωρούσε ακόμα. «Όμως! Η εταιρεία εμπορίας γούνας, με τα δικαιώματα που τους παραχώρησε ο Βασιλιάς, με έκανε seigneur και με επιφόρτισε να μαζέψω habitants και να εποικίσω τη Νέα Γαλλία. Αυτό είναι το ξεκίνημα μιας νέας μεγάλης πόλης μέσα στην ερημιά». Ο Ρενέ έκανε μια ερώτηση που τον έτρωγε από την πρώτη του φορά που διέσχιζε το δάσος. «Γιατί κόβουμε το δάσος, από τη στιγμή που υπάρχουν τόσα ωραία ξέφωτα; Γιατί να μη χτίσει κάποιος το σπίτι του σε ένα ξέφωτο, σε ένα από εκείνα τα λιβάδια που περάσαμε καθώς ερχόμασταν εδώ; Δεν θα ήταν ευκολότερο;» Αλλά ο μεσιέ Τρεπανί σκανδαλίστηκε. «Ευκολότερο; Ναι, ευκολότερο, αλλά βρισκόμαστε εδώ για να αποψιλώσουμε το δάσος, να υποτάξουμε αυτή τη μοχθηρή ερημιά». Έμεινε σιωπηλός για λίγο, σκεφτικός, και μετά συνέχισε. «Επιπλέον, στη Νέα Γαλλία υπάρχει ένας ειδικός τρόπος κατανομής κτημάτων. Οι λωρίδες γης που εκτείνονται από το ποτάμι μέχρι το δάσος δίνουν σε κάθε άποικο γόνιμο καλλιεργήσιμο χώμα, υπερυψωμένο έδαφος, ώστε να είναι ασφαλής από πλημμύρες, και δέντρα του δάσους για ξυλεία, καύσιμα και – μανιτάρια! Είναι ένας δίκαιος διακανονισμός που δεν θα ήταν δυνατός αν τα ξέφωτα ήταν ήδη πιασμένα είτε σου αρέσει είτε όχι – bon gré mal gré». Ο Ρενέ ήλπισε ότι αυτό θα ήταν το τέλος του κηρύγματος, αλλά εκείνος συνέχισε. «Οι άνθρωποι πρέπει να αλλάξουν αυτή τη γη προκειμένου να ζήσουν πάνω της. Τον παλιό καιρό, οι άνθρωποι ζούσαν σαν τα ζώα. Σε εκείνη την αρχαία εποχή, οι άνθρωποι είχαν σκληρά νύχια και μακριά δόντια και δεν μπορούσαν να μιλήσουν, μόνο μούγκριζαν». Έβγαλε έναν ήχο για να δείξει πώς μούγκριζαν. Ο Ρενέ, καθώς έκοβε δέντρα, δεν ένιωθε την πράξη αλλά μόνο

2 – Άνθρωποι του δάσους

33

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 33

34

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 34

την καθάρια κίνηση, το υψωμένο τσεκούρι, τη συσσωρευμένη ένταση στα μπράτσα και στους ώμους, τους γλουτούς και τους μηρούς του, τους γοφούς του να περιστρέφονται, τα γόνατα χαλαρά και λυγισμένα, και μετά το χτύπημα προς τα κάτω, αφηρημένο σαν τη σκιά μιας πέτρας, κάτι σαν χορός του δάσους. Είχε δέσει μια πέτρα στον τσιώκο με ένα λουρί για να αντισταθμίσει τη βαριά λεπίδα. Αυτό αύξανε την ακρίβεια κάθε χτυπήματος. Ο μεσιέ Τρεπανί ξεκίνησε ένα μονότονο κήρυγμα για την αναγκαιότητα, το καθήκον της αφαίρεσης των δέντρων, της δημιουργίας ανοιχτής γης όχι μόνο για τον εαυτό του ο καθένας αλλά και για τις επόμενες γενιές, γι’ αυτό που θα γινόταν εκείνο το μέρος. «Μια μέρα», είπε ο μεσιέ Τρεπανί, δείχνοντας μέσα στο μισοσκόταδο, «μια μέρα άνθρωποι θα καλλιεργούν λάχανα εδώ. Να είσαι άνθρωπος σημαίνει να αποψιλώνεις το δάσος. Δεν βλέπω τα δέντρα», είπε. «Βλέπω τα λάχανα. Βλέπω τ’ αμπέλια». Ο μεσιέ Τρεπανί είπε ότι τη θέση του Ντικέ θα την έπαιρνε ο θείος του, ο Ζαν Τρεπανί, ο επονομαζόμενος Σαμαγιέρ30 –Σαμά, για συντομία– λόγω του εριστικού χαρακτήρα του. Ήταν μεγάλος σε ηλικία αλλά δυνατός, πιο δυνατός από τον Ντικέ. Θα έφτανε σύντομα. Τα αδέρφια του μεσιέ Τρεπανί θα έρχονταν κι εκείνα. Κάποια στιγμή. Και είπε ότι η εποχή για κοπή δέντρων είχε τελειώσει. Τα bébites ήταν στη χειρότερη φάση τους, η υγρή ζέστη ήταν επικίνδυνη, τα δέντρα ήταν γεμάτα χυμούς. Πράγματι, τα διαβολεμένα σμήνη εντόμων που τσιμπούσαν ήταν μαζί τους μέρα και νύχτα. «Χειμώνας. Ο χειμώνας είναι ο σωστός καιρός να κόβεις δέντρα. Τώρα είναι ο καιρός να αφαιρείς κούτσουρα και να καις». Ήταν επίσης καιρός, πρόσθεσε, ν’ αρχίσει ο Ρενέ να επιτελεί τ’ άλλα καθήκοντά του. «Τρεις μέρες τη βδομάδα, η εργασία σου μου ανήκει. Στο πλαίσιο της εργασίας σου», είπε ο μεσιέ Τρεπανί, «θα μου προμηθεύεις ψάρια για το τραπέζι μου». Η πιο άμεση εργασία συμπεριλάμβανε την προετοιμασία των κήπων για τη Μαρί. Τα βόδια, ο Ρουά και ο Ρεν, τραβούσαν βαρύθυμα το παλιό αλέτρι του μεσιέ Τρεπανί. Μια άγρια μύγα με πράσινο κεφάλι έπινε αχόρταγα το αίμα τους. Ο μεσιέ Τρεπανί άλειφε τα ζώα με λάσπη από το ποτάμι, η οποία σκλήραινε σχηματίζοντας χωμάτινους γρόμπους αλλά δεν ήταν αποτελεσματική απέ-

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 35

Επιτελώντας τα αλιευτικά του καθήκοντα, ο Ρενέ πήγε στο ποτάμι. Ο μεσιέ Τρεπανί του είχε δώσει ένα μαχαίρι, αγκίστρια, ένα κερωμένο νήμα και ένα μεγάλο καλάθι για τα ψάρια. Στο ποτάμι τα ψάρια ήταν μεγάλα και θυμωμένα, και αρκετές φορές το νήμα που είχε για πετονιά κοβόταν, και έχανε ένα πολύτιμο αγκίστρι. Αλλά η Μαρί τον αντιμετώπισε περιφρονητικά. «Μικρά ψάρια», είπε. «Καλό ψαρά όχι Λενέ. Φυλή μου κάνει ψαροπαγίδα, πιάσει πολλά πολλά. Μεγάλα πολλά». Για να μετριάσει τον εκνευρισμό της, της έδειξε μια τσουκνίδα στον κήπο. «Έχουμε τέτοιες στη Γαλλία», της είπε. «Ναι. Κακό φυτό φυτρώνει εκεί που πατούν λευκοί – αυτοί οι “Ποιος είναι αυτός που έρχεται” – οι Γουενούτζ».31 Η Μαρί του ζήτησε να μην πειράξει τα ψάρια – θα τα καθάριζε εκείνη. Έθαψε τα εντόσθιά τους στον κήπο, και όταν ο Ρενέ τη ρώτησε αν αυτό ήταν ινδιάνικη συνήθεια, του έριξε μια αυστηρή ματιά και είπε πως ήταν κοινή πρακτική όλων των ανόητων που καλλιεργούσαν κήπους, αντί να μαζεύουν τα πλούτη της υπαίθρου. «Χέλια!» του είπε. «Χέλια πιάσει. Χέλια αρέσει εμάς. Εμείς ποταμίσιοι». Του έπλεξε τρεις παγίδες για χέλια και του έδωσε υπολείμματα ψαριών για δόλωμα, πήγε μαζί του ως το ποτάμι και του έδειξε πιθανά σημεία για να δοκιμάσει. Σχεδόν κάθε μέρα από τότε της έφερνε χοντρά χέλια. Του είπε ότι οι Μικμάκ είχαν πολλούς τρόπους να πιάνουν χέλια και ότι οι παγίδες ήταν ο καλύτερος τρόπος γι’ αυτόν.

35

ναντι στα σύννεφα από σκνίπες. Όμως η Μαρί, η Ινδιάνα, μούλιαζε φλοιό λάρικα σε νερό πηγής και δυο φορές τη μέρα έπλενε τα μάτια τους που έκαιγαν. Τα ατέλειωτα απογεύματα, με πολλούς στεναγμούς, φύτευε στον περιφρονημένο κήπο. Μια μέρα εκείνο το καλοκαίρι έστειλε τους δύο νεαρούς γιους της σε ένα μέρος που λεγόταν Οντανάκ, όπου είχαν καταφύγει όσοι είχαν απομείνει από τη φυλή της. «Πιάσουν χήνα μάθουν. Πολλές παγίδες μάθουν. Καλοί άντρες εκεί κυνήγι. Εδώ μόνο κήπο, κόψουν δέντρα μάθουν». Ο μεσιέ Τρεπανί είπε καυστικά ότι αυτό που θα μάθαιναν θα ήταν η εξέγερση ενάντια στους αποίκους και ο πόλεμος.

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 36

36

Όταν οι γιοι της θα γυρνούσαν από το χωριό των Αμπενάκι, το Οντανάκ, θα του έδειχναν κι άλλους τρόπους.

Στις αρχές Ιουλίου τα πεύκα άρχισαν να βγάζουν σύννεφα γύρης, σαν χρυσαφένιες τολύπες κίτρινου καπνού που ελισσόταν μέσα στο δάσος και αναμειγνυόταν με τον καπνό από τα δέντρα που καίγονταν. Ένα πρωινό κάποιος γέρος, με πλάτη σκυφτή κάτω από έναν μπόγο και με ορθάνοιχτα μάτια να αγριοκοιτάζουν δεξιά κι αριστερά, βγήκε παραπαίοντας ανάμεσα σε σύννεφα γύρης στο δυτικό μονοπάτι, το οποίο σύμφωνα με τον Ρενέ οδηγούσε στην άκρη του κόσμου. Πάνω από το μικρό στόμα του απλωνόταν ένα γκρίζο μουστάκι σαν μαλλί προβάτου που πιάστηκε σε κλαδάκι. Τα μάτια έμοιαζαν κάπως με τα μάτια του μεσιέ Τρεπανί, μαύρα και άσπρα και αεικίνητα. Ο Σαμαγιέρ κοίταξε τον Ρενέ, ο οποίος ετοιμαζόταν να πάει για ψάρεμα, και αμέσως του έβαλε τις φωνές.

«Salaud! Κάθαρμα! Γιατί δεν δουλεύεις;» «Δουλεύω. Είναι μέσα στα καθήκοντά μου να εφοδιάζω το σπίτι με ψάρια για το τραπέζι». «Τι! Με πετονιά κι αγκίστρι; Πρέπει να χρησιμοποιήσεις δίχτυ. Βάλε τη γυναίκα να φτιάξει ένα δίχτυ. Ή μια ψαροπαγίδα. Ή πρέπει να χρησιμοποιήσεις δόρυ. Αυτοί είναι οι καλύτεροι τρόποι». «Για μένα, ο καλύτερος τρόπος είναι η πετονιά και το αγκίστρι». «Βλάκας και ξεροκέφαλος! – oui, stupide et obstiné! Εγώ ξέρω τι είναι καλύτερο, κι εσύ όχι. Ευτυχώς που ήρθα. Βλέπω ότι κάποιος πρέπει να σε διορθώσει. Ο ανιψιός μου παραείναι μαλακός». Ο Ρενέ συνέχισε πεισματικά να ασχολείται με τα αγκίστρια του και την πετονιά του από στριμμένο νήμα. Σκεφτόταν όμως για τα δίχτυα. Ένα δίχτυ ίσως να ήταν καλύτερο, γιατί τα ψάρια ήταν τόσο πολλά στο ποτάμι που θα μπορούσε να πιάσει αρκετά μεγάλα μαζί. Όσο για την αφόρητη ρητορεία της Μαρί σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους έφτιαχναν οι Μικμάκ διάφορα είδη ψαροπαγίδων, και το πώς ψάρευαν στουριόνια τη νύχτα με αναμμένους πυρσούς και δόρατα – αγνόησε όλα όσα του είπε. Χρησιμοποίησε όμως τις παγίδες για τα χέλια που του είχε φτιάξει, με τη δικαιολογία ότι τα χέλια δεν ήταν ψάρια.

Αναζητώντας γη για να διεκδικήσει όταν θα τελείωνε η υπηρεσία του, ανακάλυψε το μυστικό του μεσιέ Τρεπανί. Είχε περπατήσει αρκετά ανεβαίνοντας το ποτάμι. Οι πρόσφατες βροχές το είχαν φουσκώσει και άφριζε με θόρυβο πάνω από τις χιλιάδες πέτρες του. Σκεφτόταν πως θα ήταν καλύτερα να διαλέξει κάποιο κομμάτι γης όχι πολύ κοντά στο ποτάμι, αλλά με κάποια πηγή ή ρυάκι. Πέρασε από μια μάζα πεσμένων δέντρων που ανάμεσά τους είχαν φυτρώσει μυριάδες δενδρύλλια το ένα κοντά στο άλλο, σαν άχυρα σκούπας. Δυο φορές άκουσε ένα μεγάλο πάταγο και είδε μια μαύρη γούνα να χάνεται μέσα στα χαμόκλαδα. Νωρίς το απόγευμα έφτασε σε ένα φαρδύ αλλά αχνό μονοπάτι στον άξονα ανατολής-δύσης και αναρωτήθηκε αν συνδεόταν με το ξέφωτο του μεσιέ Τρεπανί στα ανατολικά. Έχοντας όμως όλο το απόγευμα μπροστά του, κατευθύνθηκε δυτικά. Είδε ίχνη από παλιές αυλακιές που μόνο από ρόδες κάρου θα μπορούσαν να έχουν γίνει. Δεν ήταν ινδιάνικο μονοπάτι αυτό. Άρχισε να τον τρώει η περιέργεια. Λίγο αργότερα το μονοπάτι χωρίστηκε στα δύο. Ακολούθησε τις αυλακιές του κάρου. Ο δρόμος έγινε πολύ διαφορετικός σε χαρακτήρα από τα συνήθη δασικά μονοπάτια. Τα δέντρα είχαν αποψιλωθεί πολύ προσεκτικά, ώστε να δημιουργούν την εντύπωση μιας αλέας πάρκου, με το έδαφος στρωμένο με χιλιάδες σπασμένα λευκά κοχύλια. Είδε ότι αυτή η αλέα ήταν ευθεία και στο τέλος της υπήρχε ένα σκοτεινό τούνελ από δέντρα και στην άκρη του ένας μυτερός κώνος φωτός. Είχε δει παρόμοιους διαδρόμους στη Γαλλία να οδηγούν στις επαύλεις των ευγενών, αν και ποτέ του δεν είχε μπει σε καμιά έπαυλη. Κι εδώ, στα δάση της Νέας Γαλλίας, υπήρχε η πιο σκοτεινή, η πιο τραχιά αλέα στον κόσμο, με τα δέντρα σαν σκληρές σιδερένιες βούρτσες και με λευκά κοχύλια σπασμένα από τις οπλές των ελαφιών. Το τέρμα της αλέας έμοιαζε γεμάτο φως, σαν το κενό στο χείλος της άκρης της γης. Ένα πελώριο χλομό πράγμα ορθωνόταν σ’ εκείνο το σημείο, ένα ξασπρισμένο πέτρινο σπίτι, σχεδόν πύργος, που ήταν λες και το είχαν μεταφέρει οι θαλάσσιοι άνεμοι από τη Γαλλία και το είχαν εναποθέσει εκεί. Ο Ρενέ κατάλαβε πως ήταν το domus του μεσιέ Τρεπανί, το κέντρο του κρυφού του κόσμου. Είχε τρεις τεράστιες καμινάδες. Τα παράθυρα ήταν από γυαλί, η στέγη από λεπτές γαλάζιες πλάκες,

37

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 37

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 38

και ένα πλακόστρωτο μονοπάτι κύκλωνε το κτίριο, οδηγώντας σε έναν περίκλειστο χώρο οριοθετημένο με φράχτη. Ο φράχτης ήταν ψηλός, φτιαγμένος από περίτεχνες μεταλλικές ράβδους. Τα πάντα εκτός από την πέτρα είχαν έρθει από τη Γαλλία, το ήξερε. Θα πρέπει να είχε κοστίσει μια περιουσία, δύο περιουσίες, βασιλικά έξοδα. Ήταν απόδειξη της παραφροσύνης του seigneur, του οποίου το μυαλό ήταν γεμάτο παλιές αιρετικές ιδέες περί πατριάς και domus, με τον εαυτό του βασιλιά ενός φανταστικού κόσμου. Ταραγμένος, ο Ρενέ επέστρεψε στο κυρίως μονοπάτι και το ακολούθησε προς τα ανατολικά. Το σούρουπο άρχιζε ήδη να πέφτει. Η νύχτα ερχόταν γρήγορα στο δάσος, ακόμα και τις μεγάλες μέρες. Όπως είχε μαντέψει, το μονοπάτι τελείωνε στο ξέφωτο του μεσιέ Τρεπανί. Πήγε κατευθείαν στην καλύβα που τώρα μοιραζόταν με τον Σαμά, ο οποίος ήταν τυλιγμένος στην παλιά κάπα από γούνα κάστορα του Ντικέ, ροχαλίζοντας και παραμιλώντας.

38

Οι καλοκαιρινοί μήνες συνέχισαν την πορεία τους. Ο Σαμά, αυταρχικός και βρίζοντας, αποφάσιζε πού θα έκοβαν. Αποψίλωναν δέντρα και έσερναν τα πρέμνα σχηματίζοντας γραμμή για να φτιάξουν ένα τραχύ φράχτη από ρίζες. Ο Ρενέ ψάρευε για το τραπέζι, άκουγε τη Μαρί να αφηγείται στον Ελφέζ, τον Τεοτίστ και τον Ζαν-Μπατίστ ιστορίες των Μικμάκ για σούπες από κόκαλα κάστορα και για ρούχα στα χρώματα του ουράνιου τόξου και για τους μικροσκοπικούς γουιγκουλαντουμούτς,32 και καθώς απορροφούσε αυτές τις παραδόσεις, παρατηρούσε τον μεσιέ Τρεπανί και αναρωτιόταν για το κρυφό του σπίτι, το οποίο αργότερα έμαθε πως ο seigneur είχε ονομάσει Λε Τριόμφ.33 Είχε το ποθητό δικαίωμα του τίτλου ευγενείας και θα μπορούσε να αποκαλεί τον εαυτό του Κλοντ Τρεπανί ντι Τριόμφ. Η καλοκαιρινή ζέστη έφυγε απότομα. Μέσα σε μια νύχτα, ένα μέτωπο ψυχρού αέρα έφερε μια νέα οσμή – την οσμή του πάγου, της ζωικής τρίχας, του φλεγόμενου δάσους και του αίματος των κυνηγημένων.

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 39

[ 3 ]

Ρεναρντέτ

Ζταμοί πουλιών στα μεγάλα φθινοπωρινά ταξίδια τους γέμιζαν τους ωηροί σφένδαμοι λαμποκοπούσαν με φόντο τα μαύρα έλατα. Πο-

39

ουρανούς – λιμόζες, ολόκληρα έθνη γερακιών, αμέτρητοι ραβδοδασοψάλτες –paruline rayée– που έμοιαζαν με μικροσκοπικά ανθρωπάκια με τους μαύρους μπερέδες τους, τα άσπρα πρόσωπά τους και τα σκούρα μουστάκια τους, γερανοί, τσιχλόνια, κουδουνόπαπιες, παγοβούτια, σπουργίτια, μυγοχάφτες, φυλλοσκόποι, χήνες. Η πρώτη παγοθύελλα ήρθε μια νύχτα τον Οκτώβριο. Τότε ο κόσμος ισοπεδώθηκε, το χιόνι σφύριζε ανάμεσα στις βελόνες των ελάτων, ο ήλιος σκοτείνιασε σαν να τον είχες γκριζάρει με νερομπογιά. Το δάσος κλείστηκε στον εαυτό του σαν να έπαιρνε ανάσα. Οι δύο από τους γιους της Μαρί, ο Ελφέζ και ο Τεοτίστ επέστρεψαν από το Οντανάκ κουβαλώντας παγίδες και βρόχους, σφυρίχτρες και κράχτες για να προσελκύουν θηράματα. Η Μαρί έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για αυτά τα αντικείμενα, αλλά ο μεσιέ Τρεπανί τα αποκάλεσε σκουπίδια και έριξε τη χοανοειδή παγίδα για κάστορες του Τεοτίστ στο τζάκι. Ο Ρενέ είδε το πρόσωπο του αγοριού να σκληραίνει, είδε ότι κρατούσε το βλέμμα του χαμηλά και δεν κοίταζε τον μεσιέ Τρεπανί. Για μια στιγμή, είδε τον Τεοτίστ σαν προσωποποίηση του σκληρού Ινδιάνου. Ο Δεκέμβριος έφερε μέρες απόλυτης σιωπής, αλλά μια οσμή φρεσκάδας ερχόταν από τον βαρύ ουρανό, η μυρωδιά της ψυχρής αγνότητας που ήταν η ουσία του βόρειου δάσους. Έτσι έκλεισε ο πρώτος χρόνος του Ρενέ στον Νέο Κόσμο.

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 40

40

Το χιόνι σχημάτισε μεγάλους πυκνούς σωρούς που κάλυψαν τα δέντρα και όποτε φυσούσε ο άνεμος προκαλούσε μικρές κατολισθήσεις. Ο Ρενέ έμαθε ότι ποτέ στην ως τότε ζωή του δεν είχε βιώσει ακραίο ψύχος ούτε είχε δει το πραγματικό χρώμα της μαυρίλας. Ένα κύμα άγριας παγωνιάς κατέβηκε από τους περιαρκτικούς πάγους. Ξύπνησε μέσα στο σκοτάδι από τον ήχο δέντρων που εκρήγνυνταν, άνοιξε την πόρτα, βρέθηκε μπροστά σε ένα τείχος απτού ψύχους, και με την πρώτη του ανάσα διπλώθηκε στα δύο βήχοντας σπασμωδικά. Τρέμοντας από το κρύο κατάφερε να ανάψει το κερί του και, καθώς γονάτιζε για να ανάψει πάλι τη φωτιά, είδε μικροσκοπικούς κρυστάλλους χιονιού να πέφτουν από την ανάσα του. Στο πρωινό, ο μεσιέ Τρεπανί είπε ότι έκανε πολύ κρύο και δεν μπορούσαν να κόψουν δέντρα. «Σε μια τόσο παγερή μέρα οι λεπίδες των τσεκουριών σπάνε και μπορεί να κάψεις τα πνευμόνια σου. Μετά αρχίζεις να βήχεις φτύνοντας αίμα. Μετά πεθαίνεις. Θα ζεστάνει σε λίγες μέρες». Όταν ο Ρενέ ανέφερε πως άκουσε δέντρα να εκρήγνυνται, ο seigneur είπε ότι το τόσο πολύ κρύο ακόμα και οι βράχοι δεν το αντέχουν και σκάνε. Αλείφοντας παγωμένο μεδούλι από κόκαλα άλκης πάνω σ’ ένα κομμάτι ψωμί, είπε: «Ένα χειμώνα, μετά από τέτοιο κρύο, βρήκα στο δάσος τέσσερα ελάφια παγωμένα όρθια». «Α, α», είπε ο Σαμά, «μια φορά στον βορρά, όταν ο καιρός ήταν ζεστός κι ευχάριστος για δέκα μέρες, τότε, μονομιάς, ένας άνεμος απίστευτα ψυχρός ήρθε κι έπεσε σαν τσεκούρι και τα κύματα στο ποτάμι πάγωσαν στη στιγμή κι έγιναν κώνοι πάγου. Προσευχηθήκαμε μην το πάθουμε κι εμείς». Κατά τη διάρκεια αυτής της ψυχρής περιόδου, το μικρότερο παιδί της Μαρί, ο Ζαν-Μπατίστ, που από βρεφική ηλικία υπέφερε από μόνιμο ελαφρύ βήχα, αρρώστησε βαριά· ο βήχας βάθυνε κι έγινε μπάσος βρυχηθμός. Το παιδί έμεινε στο κρεβάτι του, εξαντλημένο και βαριανασαίνοντας.

Το φεγγάρι ήταν μια φέτα λευκό ραπάνι, και οι σκιές ασύγκριτα σκοτεινές. Τα σχήματα των δέντρων έπεφταν έντονα στο χιόνι, κι ήταν τόσο μαύρα που έμοιαζαν με σχισμές που οδηγούσαν στον κάτω κό-

σμο. Οι μέρες ήταν μικρές και ο ήλιος βασίλευε μπλεγμένος ανάμεσα στα κουρελιασμένα βαριά σύννεφα. Το χιόνι γινόταν ωχροπόρφυρο και έσβηνε σαν ίχνος από αίμα. Ο σκοτεινός ωκεανός των κωνοφόρων κατάπινε το απόφωτο. Ο Ρενέ τρόμαζε από την ένταση του κρύου, ακόμα και μέσα στο αδύναμο ηλιόφως, και από τη ρεγχώδη δύσπνοια του Ζαν-Μπατίστ στο ξυλοκρέβατο δίπλα στη φωτιά, από τις ολοένα και πιο αδύναμες εκκλήσεις του προς τη Μαρί, και τελικά από την παντοτινή σιωπή του. Ο μεσιέ Τρεπανί είπε ψυχρά: «Το χρέος της φύσης όλοι πρέπει να το πληρώσουν». Το δριμύ αρκτικό ψύχος κράτησε μια εβδομάδα και μετά μαλάκωσε σε φωτεινή γαλήνη. Η Μαρί μετέφερε το μικρό σώμα στην ιεραποστολή στο Γουόμπικ για να το φυλάξουν μέχρι την ανοιξιάτικη ταφή. Οι άντρες πήγαν ξανά στο δάσος. Πέρασαν τον παγωμένο ποταμό. Ο Ρενέ έμαθε να περπατά σε χιονοπάπουτσα μέσα στον κρύο κόσμο. Το κόψιμο των δέντρων ήταν ευκολότερο, και με τις ατέλειωτες προμήθειες ξύλου κρατούσαν μια φωτιά μονίμως αναμμένη κοντά στο σημείο όπου εργάζονταν. Ο Ελφέζ, που είχε ψηλώσει στο Οντανάκ και μπορούσε να βοηθήσει στο σύρσιμο των κλαδιών, δούλευε δίπλα του. «Λοιπόν», είπε ο Ρενέ, «έχεις μάθει πολλά για το κυνήγι σ’ εκείνο το μέρος;» «Oui.34 Πολλούς τρόπους να πιάσω κάθε ζώο. Διαφορετικό κάθε εποχή. Βλέπεις εκεί;» Έδειξε δυτικά, βαθιά στο δάσος όπου δεν είχαν αρχίσει ακόμα να κόβουν. «Εκείνο τον σωρό από χιόνι;» «Ναι», είπε ο Ρενέ. «Τι παρατηρείς;» «Α. Παρατηρώ ένα σωρό από χιόνι». «Αν πλησιάσεις, θα δεις κι άλλα». Περπάτησαν μαζί προς τον σωρό. Ο Ελφέζ του έδειξε μια μικρή τρύπα κοντά στην κορυφή. Γύρω του υπήρχε ελαφριά πάχνη. «Βλέπεις; Η παγωμένη ανάσα μιας αρκούδας». Του εξήγησε με μεγάλη λεπτομέρεια τους τρόπους με τους οποίους μπορούσες να σκοτώσεις μια αρκούδα και να τη βγάλεις από τη φωλιά της. Συνέχισε να μιλά για τους τρόπους να παρασύρεις τις χήνες σε ένα βαθύ χαντάκι, ώστε να μην μπορούν ν’ ανοίξουν τα φτερά τους και να πετάξουν μακριά, του εξήγησε πώς να διαβάζει πόσο παλιά ήταν τα ίχνη

41

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 41

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 42

42

μιας άλκης, να καταλαβαίνει το φύλο του ζώου, το μέγεθός του και την κατάστασή του. Ο Ρενέ έμεινε έκπληκτος με τις γνώσεις του αγοριού. Ήταν ένας Ινδιάνος κυνηγός και, όπως είχε προφητέψει ο Τρεπανί, κατείχε πολύ καλά την τέχνη του δόλου και της εξαπάτησης.

Οι βόλτες που έκανε ο Ρενέ εξερευνώντας το δάσος τις ελεύθερες μέρες του τον γέμιζαν ικανοποίηση. Μερικές φορές ξαναπήγαινε στο σημείο με τα πολλά πεσμένα δέντρα κοντά στο δυτικό μονοπάτι, όπου το χιόνι είχε συσσωρευτεί σε βουνά ολόκληρα. Δεν πλησίασε το περίτεχνο σπίτι του μεσιέ Τρεπανί. Μερικές μέρες αφότου η Μαρί επέστρεψε από την ιεραποστολή, ο μεσιέ Μπουσάρ, ο οποίος, εκτός από τα καθήκοντά του ως αντικυβερνήτης, ήταν και λοχαγός της πολιτοφυλακής, ανέβηκε από το ποτάμι, περπατώντας άνετα με χιονοπάπουτσα. «Τι σας φέρνει εδώ, λοχαγέ Μπουσάρ; Είναι μακρύς ο δρόμος», είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Υπάρχει καμιά αγγαρεία ή καμιά σύναξη της πολιτιφυλακής; Μήπως προελαύνουν οι Ιροκουά;» «Ήρθε με το πλοίο ένα γράμμα για σας από τη Γαλλία. Έμοιαζε σημαντικό κι επείγον, με κόκκινα βουλοκέρια και οικόσημο. Οπότε, σας το φέρνω». Μπήκαν στο σπίτι. «Απ’ το ποτάμι, ο δρόμος είναι ο μισός σε σύγκριση με το δάσος», είπε ο μεσιέ Μπουσάρ καθώς ανέβαιναν την ανηφόρα προς το σπίτι. «Αναρωτιέμαι γιατί δεν παίρνετε το κανό σας όταν έχει καλό καιρό». «Το να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα είναι πιο κοπιαστικό από το περπάτημα». Ο μεσιέ Τρεπανί περιεργάστηκε το γράμμα, με το ωχρό του πρόσωπο ξαφνικά κατακόκκινο, και το άφησε χωρίς να το ανοίξει στο ράφι κοντά στην πόρτα. Οι δυο άντρες κάθισαν στο τραπέζι και έπιναν ζεστό νερό με λίγο ουίσκι μέσα. «Έχουμε μια θλιβερή ιστορία στο Γουόμπικ», είπε ο μεσιέ Μπουσάρ. «Ο Φρανσουά Πουανιέ – τον ξέρετε;» «Μόνο εξ όψεως. Ψηλός και με ένα μάτι αλλήθωρο; Αγρότης». «Αυτός, αλλά είναι καλός άνθρωπος. Μπήκε στο δάσος της γης του κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ψύχους για να συνεχίσει την

αποψίλωση. Η γυναίκα του πέθανε στη γέννα το προηγούμενο καλοκαίρι, και το μοναδικό παιδί τους στη ζωή είναι ένα κορίτσι δέκα ετών, η Λεοναρντέτ. Το τσεκούρι του άτυχου πατέρα εποστρακίστηκε στο παγωμένο δέντρο σαν από κομμάτι γρανίτη και χώθηκε στο αριστερό του πόδι μέχρι το κόκαλο».

«Zut»,35 είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Πάσχισε να γυρίσει στο σπίτι. Η προσπάθειά του φάνηκε από τα ίχνη αίματος που άφησε πίσω του. Ίσως να φώναξε. Αλλά κανείς δεν τον άκουσε. Έχασε πολύ αίμα και πάγωσε. Όταν τον βρήκαμε, ήταν πεσμένος σε ένα νεκροκρέβατο από παγωμένο αίμα, πιο παγωμένο κι από το τσεκούρι του». «Είναι σκληρός αυτός ο τόπος», είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Εκτός από το να σας φέρω το γράμμα, ήρθα να σας ρωτήσω αν θα μπορούσατε να πάρετε το κορίτσι στο σπιτικό σας – είναι μικρή, αλλά δυνατή. Ξέρετε ότι τα κορίτσια είναι πολύτιμα σ’ αυτό τον τόπο, όπου οι γυναίκες σπανίζουν». Έκλεισε το μάτι πονηρά. «Α», είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Τώρα καταλαβαίνω γιατί κάνατε τόσο μεγάλο ταξίδι. Γιατί δεν παίρνει το κορίτσι κανένας στο Γουόμπικ; Γιατί όχι ο πατήρ Περό; Γιατί εγώ; Τι πρόβλημα έχει το παιδί;» Ο μεσιέ Μπουσάρ σήκωσε το βλέμμα του στο καπνισμένο ταβάνι και γύρισε ελαφρά το κεφάλι του. «Είναι αλήθεια ότι δεν είναι τέλεια στη μορφή». Ακολούθησε μεγάλη σιωπή. «Με ποια έννοια δεν είναι τέλεια στη μορφή;» «Κοιτάξτε, στη μορφή είναι αρκετά τέλεια, αλλά έχει ένα σημαδάκι εκ γενετής –ένα tache de vin– στον λαιμό». «Και τι δείχνει αυτό το tache de vin που απωθεί τόσο πολύ τους κατοίκους του Γουόμπικ και τον ιερέα τους;» «Είναι, εδώ που τα λέμε, ε, χμ» –ο μεσιέ Μπουσάρ ίδρωνε από τη ζέστη της φωτιάς και την αμηχανία της αποστολής του– «είναι μια άψογη απεικόνιση ενός δαίμονα – με κέρατα. Σκέφτηκα ότι, μια που οι θρησκευτικές σας πεποιθήσεις...» Και η φωνή του έσβησε. Κοίταξε με λαχτάρα την πόρτα. «Οι θρησκευτικές μου πεποιθήσεις; Νομίζετε ότι θα καλοδεχόμουν ένα κορίτσι με το σημάδι του Κακού στον λαιμό;»

43

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 43

44

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 44

«Λένε – λένε ότι τρέφετε ένα – σεβασμό – όχι προς τον Θεό, αλλά προς τον Διάβολο». «Όχι, κύριε. Απεχθάνομαι τον Δαίμονα. Έχετε λάθος πληροφορίες. Πιστεύω ότι ο ρωμαιοκαθολικός “Θεός” σας είναι ο Διάβολος, ο Δημιουργός. Αρκεί να διαβάσετε την Παλαιά Διαθήκη για να δείτε τη σκληρότητά του. Για μένα, αυτός είναι ο Δαίμονας. Εσείς είστε που λατρεύετε τον Διάβολο». Τα μισόκλειστα μάτια του αντανακλούσαν το φως σαν θραύσματα πάγου. «Μπορεί να έχω λάθος πληροφορίες, αλλά το καθήκον μου είναι να μεριμνήσω ώστε κάποιος να φροντίσει το κορίτσι. Οι άνθρωποι στο χωριό–» Η επίκληση στην κοινή γνώμη ήταν το τελευταίο του χαρτί. «Όχι, μη μου μιλάτε για ανθρώπους στα χωριά». «Ναι, εντάξει, αλλά οι άνθρωποι στο χωριό έχουν δει ορισμένα πράγματα. Για παράδειγμα, λένε ότι σας έχουν δει μέσα σε ένα ιπτάμενο κανό μαζί με τον διάβολο και τους ανόσιους βαρκάρηδές του να αρμενίζετε στα σύννεφα γελώντας μοχθηρά». Όλο αυτό το ξεφούρνισε βιαστικά. «Τι βλακείες είναι αυτές!» είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Ποιος ήταν αυτός ο ανοιχτομάτης –μάγος, σίγουρα– που είδε τέτοια ψεύτικα θαύματα;» Είχε πλησιάσει αρκετά τον αντικυβερνήτη. «Δεν έχω το ελεύθερο να αναφέρω ονόματα», ήταν η αυτάρεσκη απάντηση του ανθρώπου που είχε το καθήκον να προστατεύει τους αθώους. «Προσέξτε καλά, κύριε Μπουσάρ». Ο ηλικιωμένος αντικυβερνήτης σήκωσε το κεφάλι. «Εσείς να προσέξετε καλά, κύριε Κλοντ Τρεπανί ντι Τριόμφ. Δεν με ενδιαφέρουν ούτε τα ιπτάμενα κανό ούτε οι συμφωνίες με τον Διάβολο. Ούτε εσείς. Θέλω μόνο να βρω ένα μέρος γι’ αυτό το κορίτσι». Πρόσθεσε πονηρά, «Ξέρει να φτιάχνει εξαιρετική μπίρα. Το έμαθε καλά από τη μητέρα της». Η Μαρί έφερε κι άλλο ζεστό νερό στο τραπέζι και με βλέμμα χαμηλωμένο είπε σιγανά: «Κορίτσι πάρω εγώ. Εγώ δεν αρέσει φτιάξει μπίρα». «Ορίστε!» αναφώνησε ο μεσιέ Μπουσάρ. «Θα τη στείλω αμέσως. Είναι εδώ κάτω, στο ποτάμι». Με δυο δρασκελιές, βγήκε από την πόρτα, με τη μακριά κάπα να ανεμίζει πίσω του.

PROUX_BARKSKINS_SKLHRO sel Final.qxp_Layout 1 20/05/2019 17:59 Page 45

«Λοχαγέ Μπουσάρ! Περιμένετε!» μούγκρισε ο Τρεπανί προς την πόρτα που έκλεινε. Γύρισε με ορμή και χτύπησε τη Μαρί ρίχνοντάς την στα γόνατα και μετά βγήκε σα σίφουνας με το τσεκούρι στο χέρι. Το κοκαλιάρικο, θλιμμένο παιδί ανέβαινε αργά τον χιονισμένο λόφο από το ποτάμι. Ήταν λεπτή με ίσια μαλλιά και μαύρους κύκλους κάτω από τα μικρά καστανά της μάτια και περπατούσε μαζεμένη, σαν να έσκυβε για να αποφύγει χτυπήματα πριν καν προσπαθήσει κανείς να τη χτυπήσει. Τα δάχτυλά της ήταν λεπτά και επιδέξια. Η Μαρί, με αργές κινήσεις, τη χάιδεψε δυο φορές στην πλάτη, της έβαλε μια ξύλινη κουτάλα στο χέρι και την έβαλε να ανακατέψει χυλό. Όταν μπήκε ο μεσιέ Τρεπανί, την τράβηξε στην πόρτα για να εξετάσει το δαιμονικό σημάδι. Είδε ένα μικρό κόκκινο τρίγωνο σε μέγεθος νυχιού στον αυχένα και στην κορυφή του τριγώνου δυο μικροσκοπικά τρίγωνα σε μέγεθος κουνουπιού. «Χα!» είπε ο μεσιέ Τρεπανί. «Δεν είναι δαίμονας. Οι ηλίθιοι χωριάτες είδαν μόνο αυτό που ήθελαν να δουν. Βλάκες. Αλεπού είναι. Θα σε φωνάζουμε Ρεναρντέτ».

45

Παρά τη σκυφτή της στάση, η κοπέλα ήταν καλή στην παρασκευή μπίρας. Άρχιζε τρίβοντας καλά το ζυθοποιείο και τα πέτρινα πιθάρια όπου γινόταν η ζύμωση. Ζήτησε σπόρους λυκίσκου και τους φύτεψε ανάμεσα στα πρέμνα. Μάζευε τον ώριμο λυκίσκο μόνη της και έφτιαχνε πολύ καλή μπίρα. Κανείς δεν έπινε περισσότερο απ’ ό,τι η ίδια η Ρεναρντέτ. Ο Ρενέ προτιμούσε το vin rouge,36 αλλά αυτό έπρεπε να εισαχθεί και ήταν πολύ ακριβό. Αν όμως οι μηλιές των αποίκων άρχιζαν να καρποφορούν, τότε θα μπορούσαν να φτιάξουν cidre.37 Αυτό θα ήταν απόλαυση.