Νίκος Α. Μάντης «Σφάλμα συστήματος» by Kastaniotis Editions

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 5

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μυθιστόρημα

‫ﱣﱢ‬

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 6

1η έκδοση: Μάρτιος 2019 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ : Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ : Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα

% 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-6585-6

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 7

ΚΕΦΑΛΑΙΑ

ô1 ò

Γιάννος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Κάρολος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Πέρσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

ô2 ò

Κάτια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Κωστής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Μάκης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Άρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

247 396 432 454

ô3 ò

Ρίτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 Λευτέρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490 Δημήτρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 8

Το παρόν μυθιστόρημα αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας. Τα πρόσωπα, τα ονόματα και οι καταστάσεις είναι φανταστικά, και οποιαδήποτε ομοιότητα είναι συμπτωματική και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 9

Οι άνθρωποι ως τέτοιοι δεν υφίστανται· είναι όλοι «πράγματα επινοημένα». AΝΤΡΕΪ ΜΠΕΛΙ , Πετρούπολη Η δυστυχία μου είναι ότι τα πάθη μου συγχέονται με τις ιδέες μου· το φως που φωτίζει τους άλλους ανθρώπους με καίει. ΠΙΕΡ ΖΟΖΕΦ ΠΡΟΥΝΤΟΝ

Η μόνη σημασία που έχουν τα δημόσια λειτουργήματα είναι η δυνατότητα να κάνουμε καλό στους ανθρώπους, και αυτοί που τα αναλαμβάνουν με καλή πρόθεση θέλουν να εξαπλώσουν το καλό στους συγχρόνους τους· διαπράττουν όμως γενικά το λάθος να πιστεύουν ότι μπορούν καταρχάς να το αγοράσουν οι ίδιοι σε χαμηλή τιμή. ΣΙΜΟΝ ΒΕΪΛ

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 10

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 11

1ò

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 12

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 13

Γιάννος

Η κάκι, λίγο πιο πάνω από τη Δημητρακοπούλου. Λογικό. Αν έχει βρει σπίτι απ’ το Airbnb, τότε το Κουκάκι δεν μπορεί παρά ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ στο τελευταίο μήνυμα είναι μια οδός στο Κου-

να είναι στις πρώτες επιλογές. Η σκιά της Ακρόπολης αναβαπτίζει τα πάντα στη δόξα των λαμπερών ερειπίων της. Οδηγώ και τα μάτια μου σκανάρουν κάθε γωνιά της νυχτωμένης πόλης. Έτσι κι αλλιώς, μονάχα νύχτα κυκλοφορώ πλέον. Το παπί αγκομαχάει. Λογικό. Το πήρα στα είκοσι, πέρασαν κιόλας εφτά χρόνια. Με βάση τις ηλικίες των παπιών, είναι πια υπερήλικος. Γύρω μου μια ερημιά σχεδόν απόλυτη. Δεν ξέρω αν όλοι κρύβονται και παραμονεύουν ή αν όντως έχουν αποσυρθεί. Φοβάμαι και πονάω. Το κεφάλι μου μοιάζει με χύτρα ταχύτητας που ξεχάστηκε στο μάτι της κουζίνας, και το περιεχόμενό της έχει από καιρό καρβουνιάσει. Ο εγκέφαλός μου ως ένα μάτσο αποκαΐδια. Ο εγκέφαλός μου ως ένας υπολογιστής που μόνη του μοίρα είναι η αναπόφευκτη ανακύκλωση. Καθώς οδηγώ στην Ηλιουπόλεως, πλάι σε βιτρίνες από φαλιρισμένα επιπλάδικα, που χάσκουν σαν μισάνοιχτα στόματα με μοναδικά δόντια τις ξεσκισμένες αφίσες των «Ενοικιάζεται», ξεθωριασμένες κι αυτές σε βαθμό που πια δεν αναγνωρίζονται, προσπαθώ να μαζέψω τα συντρίμμια της σκέψης μου, συντονίζοντάς τα προς κάτι που να συνιστά μιας μορφής οικοδόμημα,

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 14

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

έστω και ταπεινό, ασήμαντο σαν τα αυτοσχέδια εκκλησάκια στα πεζοδρόμια, αυτά που θρηνούν ιδιωτικά πένθη από μοιραία αυτοκινητικά δυστυχήματα. Δεν βγάζω άκρη. Το Παιχνίδι με κυνηγάει ακόμα. Ξέρω ότι δεν ισχύει, αλλά κάτι μέσα μου δεν μπορεί να πειστεί. Ξέρω ότι είμαι στην Ηλιουπόλεως, την παγκοσμίως άγνωστη λεωφόρο της νότιας Αθήνας με την αδιάκοπη κίνηση και τα πεζοδρόμια πλάτους σαράντα πέντε εκατοστών, όμως δεν μπορώ να σταματήσω να ψάχνω για εχθρούς στα σκοτεινά σοκάκια που εναλλάσσονται απειλητικά καθώς περνάω με κόκκινο, αναβοσβήνοντας σαν αρπαχτικά μάτια πίσω από τροπικούς θάμνους. Οδηγώ στη μέση της λεωφόρου, ακολουθώντας τα νοητά σημάδια της ανύπαρκτης διαγράμμισης, από το φόβο ότι κάποιος, κάτι, οτιδήποτε, θα πεταχτεί μέσα απ’ τους κάθετους δρόμους και θα με αρπάξει. Ναι, είναι η ώρα των λυκανθρώπων. Και των βαμπίρ αφεντικών τους. Πότε ξεκίνησε το Παιχνίδι;1 Πότε ξεκίνησε το Παιχνίδι;2 Το Παιχνίδι ξεκίνησε πριν από χίλια χρόνια. Έτσι λέει το ίδιο, τουλάχιστον. Έτσι λέει η εισαγωγή, αυτή με τα υπέροχα γραφικά. Έτσι λέει η αρχική Μυθολογία πίσω από θρύλο του Heritage. Πίσω από τη μοναδική καθημερινή λατρεία εκατομμυρίων αυτιστικών, απομονωμένων δεκαεξάχρονων σε όλο τον κόσμο.3 Ναι, η μοναδική λατρεία. Η μοναδική λατρεία του καινούργιου ψηφιακού κόσμου που κανείς πια δεν μπορεί να αγνοήσει... Δεν βγαίνει νόημα. Εδώ είναι πραγματικότητα, υποτίθεται τουλάχιστον. Εδώ–4 Όπα– 1 2 3 4

Ξέρεις πότε ξεκίνησε. Σκάσε! Μη λες μαλακίες. Πρόσεχε, μαλάκα, ΠΡΟΣΕΧΕ!

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 15

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Παραλίγο να τον πατήσω. Γυρίζω και βλέπω τον άστεγο να κλυδωνίζεται, έπειτα από την παραλίγο σύγκρουσή μας. Πώς πετάχτηκε έτσι χωρίς να τον δω; Κι αν είναι... Αν είναι απ’ αυτούς; Αν είναι Λύκος;5 Δεν έχω τρόπο να το εξακριβώσω, είμαι πια άοπλος, ξεδοντιασμένος.6 Τα όπλα μου είναι απενεργοποιημένα κι εγώ τριγυρίζω μέσα στις πίστες σαν φάντασμα, λουφάζοντας, προσπαθώντας να φυλαχτώ απ’ το κακό συναπάντημα. Για πόσο, όμως; Το Παιχνίδι είναι φτιαγμένο για σύγκρουση, το Παιχνίδι είναι χτισμένο με βάση αλγόριθμους που προβλέπουν συνεχείς συναντήσεις μεταξύ εχθρών, ο κόσμος του Heritage είναι αφιλόξενος, είναι μια ζούγκλα όπου κάνουν κουμάντο αντίπαλες φράξιες, δεν έχει χώρο για περιπλανώμενους και τροβαδούρους, παρά μονάχα για πολεμιστές... Ή για αθώους, που μοίρα τους είναι να γίνουνε κρέας, ζουμερή ύλη για αιματοχυσία, προς τέρψη των εφηβικών αμφιβληστροειδών όλης της αγάμητης, παρθένας και μπιμπικιασμένης ανθρωπότητας. Λογικό. Και να πώς έχουν τα πράγματα. Εγώ τώρα έχω τρεις οντολογικές ερμηνείες για το παρόν της μίζερης, απελπισμένης μου ύπαρξης. Επιλογή πρώτη: IN THE GAME. Προβλέψιμη και ελεγχόμενη. Επιλογή δεύτερη: IN THE COMPUTER. Το αντίστοιχο του Καθαρτηρίου. Απόβλητος του παιχνιδιού, παγιδευμένος σε κάποιο μολυσμένο αρχείο εντός της σκληρής μνήμης, στα όρια της ηλεκτρονικής βλάβης. Πού είναι ο τεχνικός όταν τον έχεις ανάγκη; Επιλογή τρίτη και χειρότερη, αντίστοιχη των εφτά κύκλων της Κόλασης: IN THE REAL. Πίσω στην ένσαρκη πραγματικότητα. Αυτή που επέλεξα να εμπιστευτώ για μερικά χρόνια και που με έπληξε θανάσιμα, τόσο πολύ, ώστε τώρα να υπο5 6

Ξύπνα, το χάνεις, το χάνεις και το λίγο που σου ’μεινε. Άσε με, βούλωσ’ το μια και καλή.

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 16

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

πτεύομαι πως τίποτα δεν έχει μείνει από εμένα, παρά μονάχα ένα σκιερό ίχνος, ένα φάντασμα, μεταφυσικό ή ψηφιακό, λίγη σημασία έχει. Ένα ψηφιακό φάντασμα που κινείται άσκοπα στις άδειες πίστες ενός βιντεοπαιχνιδιού σαν το Heritage, μέχρι να συναντηθεί με την έσχατη Νέμεση ενός Λυκάνθρωπου ή ενός Βαμπίρ· ή ένα αληθινό φάντασμα, προϊόν ανθρωποκτονίας που έχει αφήσει πίσω ως κατάλοιπο το ίζημα της εκκρεμότητας, ένας απέθαντος, φασματικός καλικάντζαρος που διασχίζει την έρημη πόλη νομίζοντας ότι είναι αληθινός, ενώ για τους άλλους έχει γίνει πια ανάμνηση, και ο ίδιος είναι εξίσου ζωντανός όσο και το ακέφαλο πτώμα ενός κοτόπουλου που τρέχει πανικόβλητο, προσπαθώντας διά της κίνησης να αναπληρώσει την απώλεια της οντότητάς του. Γι’ αυτό τώρα θέλω τον Γιάννο. Γι’ αυτό ξεκίνησα μέσα στη νύχτα, αψηφώντας χίλιους κινδύνους, για να τον βρω στο παράνομο λημέρι του. Αν είναι κι εκείνος μολυσμένος, αν έχει γίνει Βαμπίρ, οι ώρες μου είναι μετρημένες. Αν είναι ακόμα επαναστάτης, αν παραμένει Μεταλλαγμένος, θα με βοηθήσει να κάνω reboot, να ξαναμπώ στο Παιχνίδι ανακτώντας τα όπλα που έχασα. Δεν ξέρω αν το σφάλμα βρίσκεται στον τρόπο που έπαιξα, αν δηλαδή το ίδιο το Παιχνίδι με τιμωρεί καταδικάζοντάς με να τριγυρίζω σε τούτο το ατελείωτο limbo, μέχρι να εξαντληθεί η ζωή μου και να γίνω ένα με τα εκατομμύρια των Ζόμπι που ζουν για να τροφοδοτούν την ελίτ των Βαμπίρ και των Λυκανθρώπων, ταΐζοντας τα με τη ζεστή ενέργεια της σάρκας τους, ή αν το λάθος είναι γενικότερο, αν είναι πρόβλημα υπολογιστή, αν το λειτουργικό σύστημα όλων των όρων της ύπαρξής μας έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα. Έχω μερικές ενδείξεις για το δεύτερο...7 ...8 7 8

Σφάλμα Συστήματος 101. Βούλωσ’ το είπα!

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 17

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

(Σηκώνω τα μάτια και κοιτάω το φεγγάρι. Σχεδόν ολόγιομο. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι το φεγγάρι είναι ο κατάσκοπος του Συστήματος, η φωτεινή κάμερα στο κέντρο της μαύρης οθόνης, που μας παρακολουθεί όλους και μας ρουφιανεύει στο Μεγάλο Αφεντικό, σ’ αυτόν που είναι έξω και πάνω απ’ το Παιχνίδι, έξω κι από το ίδιο το Λειτουργικό Σύστημα, ένας καθρέφτης όπου εγγράφονται οι καθημερινές διαδρομές μας, οι κινήσεις και τα πεταρίσματα των ματιών μας, τα άηχα λόγια μας, τα μικρά μας επαναλαμβανόμενα ταξίδια απ’ το κρεβάτι στην τουαλέτα κι από κει στο αυτοκίνητο, στο γραφείο, στην τουαλέτα, στον καναπέ, στο κρεβάτι, στην τουαλέτα, και πάλι ξανά...) Έχω ανάγκη να δω τον Γιάννο. Ξέρω ότι το μυαλό μου έχει χάσει την άγκυρά του και περιπλανιέται ακυβέρνητο. Ίσως εκείνος μπορεί να με γειώσει ξανά. Το μόνο που φοβάμαι, όμως, είναι ότι θα επιμείνει κι αυτός ότι το μυστικό δεν βρίσκεται στο Παιχνίδι, αλλά στο Πραγματικό... Δεν θέλω τούτη την εκδοχή, δεν τη γουστάρω, για πολλούς λόγους. Και καταρχάς γιατί μοιάζει με φαρμακευτική αγωγή. Οι ζωές που ζούμε είναι ριζώματα που βλασταίνουν και επεκτείνονται παντού, κι αν κάποιος θέλει να γίνει μπάτσος της σκέψης και να τα κόψει, ώστε να συμβαδίζουν με τις λειψές δοξασίες της πλειονότητας, τότε δεν μπορώ παρά να τον αντιμετωπίζω κι εγώ σαν τον μπάτσο που είναι. Οι μπάτσοι της ζωής και οι μπάτσοι της σκέψης είναι ένα πράγμα. Λυκάνθρωποι, στην υπηρεσία των Βαμπίρ της ελίτ, με στόχο την άγρα θρεπτικής λείας από τα Ζόμπι της αδαούς λαϊκής μάζας. Μονάχα εμείς οι Μεταλλαγμένοι, όσοι τουλάχιστον βρήκαμε φώτιση στο μυστικό της συλλογικής αυτοοργάνωσης, μονάχα εμείς μπορούμε να τους αντιπαλέψουμε κάπως. Αυτό σημαίνει όμως ότι αφήνουμε τα ριζώματα ζωντανά, τους επιτρέπουμε να ανθίσουν σύμφωνα με τη φυσική τους υπόσταση έξω και γύρω και μέσα μας – άλλωστε, η κλινική διαχείριση της σχιζοφρένειας και η συνακόλουθη καταστολή της δεν απο-

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 18

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

τελούν, άραγε, περιφερειακά συμπτώματα της καπιταλιστικής βίας; Έχω ανάγκη τον Γιάννο... Λογικό. Δεν γίνεται αλλιώς. Κάπου κάτι έχει χαλάσει και απειλεί να με καταστρέψει. Εκείνος θα με βοηθήσει. Ίσως μπορεί. Ίσως πάλι όχι. Ίσως οι επόμενοι να μπορούν πιο πολύ. Ίσως...9 Ίσως...10 Το μηχανάκι αγκομαχάει, αλλά τσουλάει ακόμα. Λίγο λίγο με μεταφέρει όλο και πιο κοντά στη διεύθυνση που γράφει το μήνυμα: Κάδμου 9, τρίτος όροφος. Καθώς προχωρώ στη Φραντζή, που τέτοια ώρα –μία τα ξημερώματα, πρωί Πέμπτης– είναι εντελώς άδεια, σκέφτομαι ότι πρέπει να οργανωθώ λιγάκι πριν τον συναντήσω. Αν με δει πάλι στα όρια της «κλινικότητας», θα με αποπάρει και θα με διώξει. Πρέπει να μαζέψω το μυαλό μου και να σκεφτώ πώς θα κινηθώ: Τι θα τον ρωτήσω και πώς θα του το φέρω. Αν πω ότι για μια ακόμα φορά νιώθω παγιδευμένος στο Game, θα με πάρει με τις πέτρες. Ξέρω ότι για κείνον η πραγματικότητα είναι μία και αδιαίρετη, ξέρω ότι γίνεται αγροίκος και τραμπούκος πολλές φορές, είναι όμως αυτή του η ποιότητα που διαγράφεται ως αναγκαία τούτη την ώρα. Ξέρω ότι για την παρέα εγώ ήμουν πάντα ο techno-freak, ο nerd και ο αυτιστικός, με τα ενοχλητικά τικ αλά Άσπεργκερ, εκείνος ο βαρβάτος λαϊκός αγωνιστής με τα αδιαμφισβήτητα διαπιστευτήρια της αναρχίας του δρόμου, η Κάτια το πνεύμα αντιλογίας στα όρια του κυνισμού και ο Λευτέρης ο μόνος διανοούμενος ανάμεσά μας, ο μαυροντυμένος, κακομούτσουνος γκουρού της ελευθεριακότητας, πάντα με ένα τσιτάτο στο στόμα για κάθε ενδεχόμενο (απ’ τον Μπακούνιν ως τον Μάρεϊ Μπούκτσιν, δυο ρουφηξιές τσιγάρου απόσταση). 9 10

Η αυταπάτη σου είναι τρομαχτική. Φάρμακα έχεις ανάγκη και τίποτε άλλο. Φάρμακα, φάρμακα, φάρμακα, φάρμακα, φάρμακα, φάρμακα, φάρμακα…

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 19

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Στα φανάρια με την Καλλιρρόης ο γνωστός ανάπηρος με τα ατροφικά, τσακισμένα πόδια. Ξεπροβάλλει απ’ το σκοτεινό πεζοδρόμιο του αντίθετου ρεύματος, από την αγκαλιά της κοιμισμένης πρεζούς που αποτελεί το ανθρώπινο πάπλωμά του ενάντια στο κρύο του Νοέμβρη, και πλησιάζει περπατώντας με τα χέρια για να ζητιανέψει, σαν οστρακόδερμο που βγαίνει απ’ τη θάλασσα βαδίζοντας επιφυλακτικά πάνω στην άμμο. Αναρωτιέμαι πότε να κοιμάται. «Δώσε κάτι, παλικάρι», μου κάνει, μιλώντας δίχως δόντια. «Ευρώ για τυρόπιτα». Είναι μες στη μουτζούρα, από τον ήλιο και τα καυσαέρια, ίδιος με καρικατούρα παλιού ανθρακωρύχου. Στο πρόσωπό του ένα χαμόγελο έχει κοκαλώσει σαν τραγική μάσκα, μια όψη που με απειλεί και με στοιχειώνει κάνοντάς με να στρίψω ακόμα πιο δυνατά τη μίζα της χειρολαβής γκαζώνοντας με ορμή προτού ανάψει το πράσινο –«τυρόπιτα, παλικάριιι!»– μπαίνοντας στην άδεια Καλλιρρόης και σπιντάροντας στην προέκταση της Φραντζή ως τα φανάρια με τη Συγγρού, στο πλάι του καινούργιου Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης που υψώνει τον φωταγωγημένο του όγκο, ένα τεράστιο εννοιακό πορτατίφ. Χώνομαι σούμπιτος στη διασταύρωση σαν έμβολο, ένα σπερματοζωάριο θανάτου που ξαστοχεί, ακούγοντας την ηχώ απ’ τα ουρλιαχτά των οδηγών που παρά τρίχα απέφυγαν τη σύγκρουση μαζί μου, και τρυπώνω στην πνιγηρή ησυχία του Κουκακίου, όπως η μύγα που κατάφερε να περάσει μέσα απ’ τους κοφτερούς έλικες κάποιου συστήματος εξαερισμού σε πλήρη λειτουργία. Πρέπει να μαζέψω το μυαλό μου. (Το ξανάπαμε.)11 Δεν μπορώ να μπω έτσι και να του πω: «Σώσε με». Πρέπει να πω κάτι. Δεν μπορώ να του πω: «Πες μου τι παίζει, τι είναι αλήθεια και τι ψέμα». Γαμώ το, πρέπει να θυμηθώ. (Το μεσημέ11

Με πρόλαβες, μαλάκα.

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 20

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

ρι έφαγα κρουασάν με σοκολάτα και ήπια μια μπίρα απ’ το περίπτερο. Αυτό το θυμάμαι.)12 Πριν; Ύπνος πολύς, βασικά αυτό. Από κάτι αναρρώνω. Τι, όμως; Γαμώ το...13 Μια σκιά πλησιάζει. Άντρας – μεγαλόσωμος. Κι αν είναι Λύκος; (Heritage – Προδιαγραφές παιχνιδιού – Χαρακτήρες: Lycans – ελληνικά Λυκάνθρωποι ή Λύκοι, γιγαντόσωμοι άνθρωποι με κυνόμορφα χαρακτηριστικά: ρύγχος, προτεταμένους κυνόδοντες, όσφρηση χίλιες φορές πιο ισχυρή, οι οποίοι συγκροτούν τη δύναμη καταστολής της επικυρίαρχης τάξης των Βαμπίρ, με στόχο την άντληση επαρκούς ποσότητας αίματος από των πληθυσμό των υποταγμένων ανθρώπων, αλλιώς και Ζόμπι, αίμα που αποτελεί την κύρια διατροφική δεξαμενή των Βαμπίρ. Το κρέας των αφαιμαγμένων πτωμάτων αποτελεί τη βασική τροφή των Λύκων, των μισητών εκπρόσωπων των δυνάμεων καταστολής.)14 «Βρουμ!» Στον πανικό μου μπαίνω ανάποδα στη Δημητρακοπούλου και, πριν προλάβω ν’ ακούσω σειρήνα, έχω ήδη στρίψει στον πρώτο ανηφορικό παράδρομο. Ναι, ήταν Λύκος! Έχω χεστεί πάνω μου. O χάρτης στο κινητό μου δείχνει ότι είμαι κοντά στον προορισμό μου. Στρίβω και πάλι, και στα πενήντα μέτρα, σ’ έναν στενό δρόμο που η άκρη του καταλήγει στα όρια του πεζόδρομου της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, τίγκα στα παρκαρισμένα αυτοκίνητα και γεμάτο γλίτσα από την πρόσφατη βροχή, εντοπίζω το νούμερο 9. Πού πήγε και το βρήκε, ο αθεόφοβος! Μια καινούργια πολυκατοικία, απ’ αυτές τις μοντέρνες που μοιάζουν με κομοδίνα απ’ τα ΙΚΕΑ που κάθε συρτάρι τους είναι ανοιγμένο σε διαφορετικό πλάτος, χρώματος ανοιχτού γκρι και με φιμέ τζά12 13 14

Χα, χα, χα, είσαι για γέλια! Για πολλά γέλια. Μπάτσος είναι, μαλάκα, κοπάνα τη.

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 21

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

μια. Ξέρω ότι ο Γιάννος τον τελευταίο καιρό εφαρμόζει ένα κόλπο δικής του έμπνευσης, ζώντας ως ξενιστής σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα για τουρίστες, τα οποία κλείνει μέσω Ίντερνετ δίνοντας χακαρισμένα στοιχεία, έπειτα μπαίνει, αράζει για μερικές μέρες, κι όταν βαριέται ή όταν φοβάται ότι η απάτη θα γίνει αντιληπτή, την κοπανάει για άλλο κορόιδο. Έχει καταφέρει μ’ αυτό τον τρόπο να κάνει ζωή κυριλέ χωρίς επιπτώσεις – τουλάχιστον, μέχρι την ώρα που η εταιρεία ενοικίασης θα καταφέρει να τον εντοπίσει και οι Λύκοι θα βγουν παγανιά στο κατόπι του. Στο μήνυμα έλεγε ότι το κουδούνι γράφει απλά Βrain 4U, επωνυμία μιας startup που είχε τα γραφεία της εκεί μέχρι πριν από μερικούς μήνες. Το πατάω και δεν γίνεται τίποτα. Το ξαναπατάω και μια βραχνιασμένη φωνή ρωτάει: «Ποιος;» «Ο Άρης», λέω εγώ κι αμέσως μου ανοίγει. Στο ασανσέρ τσεκάρω για τελευταία φορά τη μούρη μου. Πάνω στον καθρέφτη από ανοξείδωτο ατσάλι βλέπω το μαυροφορεμένο μου σουλούπι, το κεφάλι με την κουκούλα του φούτερ και τη μουσούδα μου που μισοφαίνεται, τις ρυτίδες γύρω απ’ το στόμα και τα μάτια μου, πεταμένα απ’ τις κόγχες τους και γεμάτα κόκκινες φλέβες, μάτια αυγουλομάτη τρελού που με κάνουν να ξανακατεβάσω όπως όπως το γείσο της κουκούλας στο πρόσωπό μου. Στον τρίτο βγαίνω. Η πόρτα του Γιάννου είναι μισάνοιχτη. Περνάω το κατώφλι και την κλείνω απαλά. Είναι βαριά, ακριβή και κλείνει αθόρυβα. Στο μισοσκόταδο βλέπω τον Γιάννο. Κορμί χορευτή, μούσι και μαλλιά ράστα. Φοράει την ίδια χιλιοτρυπημένη φόρμα που έχει εδώ και έναν χρόνο περίπου και το μαύρο μπλουζάκι με τη στάμπα του Νέστορ Μαχνό. «Πού χάθηκες;» με ρωτάει με ανέκφραστη φωνή, σαν κάτι άλλο να σκέφτεται, και με οδηγεί στο σαλόνι, έναν άδειο χώρο με παρκέ και διάσπαρτα πουφ στο πάτωμα, ελάχιστα φωτισμέ-

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 22

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

νο από μια λάμπα σε μεταλλικό στύλο. Μυρίζει πίτσα και γαριδάκια. Κόκα κόλες και ποτά ολόγυρα – κολλάει το πόδι μου. Πιο πέρα, οι υπολογιστές του συνδεδεμένοι σε πύργο – στις οθόνες το σάιτ του Indy. «Κάτσε», μου κάνει και βουλιάζω σε ένα πουφ από σκληρή φλοκάτη. Ξαφνικά νιώθω την ανάγκη να γείρω και ν’ αποκοιμηθώ. Δεν μπορώ να εμπιστευτώ κανέναν και τίποτα, ωστόσο. Ούτε τον Γιάννο, ούτε και το χρόνο που έχω στη διάθεσή μου. «Χάλια, ε;» μου κάνει καθώς κάθεται απέναντί μου. Μου δείχνει κάτι μισοάδεια ουίσκια από δίπλα, αλλά δεν θέλω ούτε να το σκεφτώ. «Αχά!»15 «Με τους άλλους μίλησες;» «Ε... όχι πολύ. Μπορεί να τους δω πιο μετά». «Λουφάζουν κι εκείνοι». «Μμμ». «Εσύ; Εντάξει;» «...»16 «Ε;» «...»17 «Κατάλαβα. Σιγά σιγά, συνειδητοποιώ ότι παγώνω. Δεν ξέρω τι πιστεύει εκείνος, αλλά ο λόγος που βρίσκομαι εδώ γίνεται όλο και πιο απροσδιόριστος στο κεφάλι μου. Είμαστε δυο φιλαράκια που έχουν να τα πούνε καιρό (αλήθεια, πόσο;) και βρέθηκαν να θυμηθούν τα παλιά; Μήπως τον είδα και χτες και δεν το θυμάμαι; Τι να τον ρωτήσω και πώς να το φέρω, ώστε να μην εκτεθώ ανε15

Μίλα, μαλακιστήρι, πες του ότι νομίζεις πως ζεις μέσα σε ένα γαμημένο βιντεοπαιχνίδι, πες του ότι κι εκείνον τον βλέπεις σαν να ’ναι λογισμικό. 16 Χα, χα, εδώ γελάνε! 17 Σκάσε, σκάσε, παράτα με ήσυχο!

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 23

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

πανόρθωτα; Να του πω ότι ο εγκέφαλός μου έχει κρασάρει και ότι χρειάζομαι επειγόντως reboot; Να του πω ότι έχω σταματήσει την αγωγή μου; Να του πω ότι κλείνω τα μάτια και ο κόσμος γύρω μου γίνεται μια ψηφιακή ουδέτερη ζώνη, όπου το προνομιούχο ένα τοις εκατό έχει μετατραπεί σε βρικόλακα, χρησιμοποιώντας μια φυλή λυκόμορφων ανθρωποειδών ως τη φασιστική του αστυνομία, και ότι το ενενήντα εννιά τοις εκατό έχει υποβιβαστεί σε μία μάζα αυτοματοποιημένων ζόμπι, με την εξαίρεση λίγων επαναστατών, που πολεμούν με τις μεταλλαγμένες τους δυνάμεις να σώσουν οτιδήποτε μπορεί να σωθεί; Κι ότι καμιά φορά, ακριβώς όπως ο Φρόντο όταν φοράει το δαχτυλίδι, βλέπω τον κόσμο ν’ αλλάζει μπροστά μου ακόμα και με τα μάτια ανοιχτά;18 «...»19 «Και; Πώς από δω;»20 «...»21 Κοιτάζω τον Γιάννο σε μια προσπάθεια να κερδίσω χρόνο.22 Τα χέρια μου έχουν παγώσει.23 Εκείνος μου απευθύνει ένα δύσπιστο βλέμμα, σαν να αναρωτιέται για τα πραγματικά μου κίνητρα.24 Εγώ στρέφω το βλέμμα στο πάτωμα.25 Μένω εκεί.26 «... Σφάλμα... Συστ...»27 «Ε; Είπες τίποτα;» «Όχι... Δηλαδή...»28 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Τα ’χεις παίξει τελείως. Αν θες, μπορώ να σε βοηθήσω να του μιλήσεις. Σταμάτα, εσύ μου έλειπες τώρα. Ακούς τι σου λέω; Σε ρωτάει ο άνθρωπος. Τι να του πω; Θα σε βοηθήσω, αλλά θέλω αντάλλαγμα. Τι, δηλαδή; Πες: «Σφάλμα Συστήματος 101». Πες: «Άντον, Βερολίνο». Όχι. Πες το, αλλιώς δεν σε βοηθάω. Από μέσα σου, ηλίθιε! Βοήθεια!

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 24

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

«Άρη; Σίγουρα είσαι καλά;» «Ναι... Ναι...»29 «Δεν σε βλέπω και τόσο καλά. Θέλεις να μου πεις κάτι;» «...» «Καταλαβαίνω ότι περνάς κι εσύ δύσκολα. Για όλους μας είναι δύσκολα. Αλλά σύνελθε λίγο, δεν ωφελεί σε τίποτα να καταρρεύσεις». «... Κοίτα, έκανα ένα λάθος. Διέκοψα την αγωγή μου. Και τώρα... έχω προβλήματα». «Μάλιστα. Και τι είδους προβλήματα εννοείς;» «Μνήμης. Δεν θυμάμαι». «... Τι, δηλαδή; Τίποτα;» «...»30 «Τίποτα, ρε;» «...»31 «Σου μιλάω...» «Κάτι... σαν μπλακάουτ». «Το όνομά σου το θυμάσαι, τουλάχιστον;» Μισοχαμογελάει, κρατιέται να μη βάλει τα γέλια. «Δεν είναι αστείο». «Σόρι, σόρι, απλώς πρώτη φορά σε βλέπω έτσι. Το ήξερα ότι έχεις... θέματα, αλλά, εντάξει, μου θυμίζει κάτι σαπουνόπερες, που ο ήρωας χτυπάει το κεφάλι του και ξεχνάει τα πάντα. Δεν ήξερα ότι γίνονται και στην αληθινή ζωή τέτοια». «Να που γίνονται, λοιπόν». «Και; Τι θέλεις τώρα; Να σ’ τα φρεσκάρω εγώ;» 29

Πες του ότι σου παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα μνήμης, επειδή διέκοψες για λίγο την αγωγή σου. Ζήτα του να σου θυμίσει τι έχει συμβεί τις τελευταίες βδομάδες. Μην του πεις για λυκάνθρωπους και μαλακίες! 30 Μη… Μη μιλήσεις! 31 Πες: «Σαν μπλακάουτ».

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 25

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Δεν μπορώ, δεν τραβάει. Εκείνος ζει σε άλλη διάσταση, είναι IN THE REAL, εγώ πάλι βρίσκομαι αλλού, IN THE GAME, μας χωρίζουν ολόκληρα κβαντικά σύμπαντα, σύμφωνα με τη θεωρία της γενικής απροσδιοριστίας μπορεί κάλλιστα τώρα εγώ να είμαι απλώς μια δική του φαντασίωση, ένα άυλο φάσμα που περιφέρεται παγιδευμένο μέσα σ’ αυτό το διαμέρισμα–32 «Ε, πού πας;» «Συγγνώμη, δεν... Νομίζω δεν έχει νόημα...» Σηκώνεται και με πλησιάζει. Βάζει το χέρι του γύρω απ’ τον ώμο μου. Εγώ τραβιέμαι διακριτικά. Η φυσική επαφή ήτανε πάντα πρόβλημα για μένα, πόσω μάλλον τώρα που έχω χάσει τον μπούσουλα. Για ακόμα μια φορά μού κάνει εντύπωση που δεν τον πειράζει το χνότο μου – κανέναν τους δεν πειράζει, δεν είναι τυχαίο που γίναμε τόσο γρήγορα κολλητοί. Με πιάνει απαλά από τους ώμους και με κατεβάζει και πάλι στο πουφ. Βάζει λίγο ουίσκι σ’ ένα πλαστικό ποτηράκι και μου το δίνει. (Είναι περίεργο, αλλά σερβιρισμένο σε πλαστικό ποτηράκι το ουίσκι δεν με αγχώνει και τόσο. Μου θυμίζει παιδικό πάρτι. Πίνω μια ρουφηξιά και το νιώθω να κατηφορίζει σαν ένα λεπτό ρυάκι φιλικής λάβας προς τον οισοφάγο μου. Φτου, μαλακία! Ξέχασα το έλκος μου. Ελπίζω να μη με γαμήσει και πάλι. Όχι, εντάξει, όλα καλά. Μια ζέστη μοιάζει να απλώνεται απ’ το στομάχι μου, και τα χέρια μου, τα δάχτυλά μου –που πάντα είναι παγωμένα, χειμώνα καλοκαίρι, δεν αλλάζει αυτό– σαν να ξεκλειδώνουν λιγάκι.) «Έχει μπάτσους έξω;» «Όχι, δεν είδα κανέναν».33 «Έχουνε γαμηθεί. Μπάτσοι και φασίστες περιπολούν στην Αθήνα ψάχνοντας για θύματα. Έχεις ιδέα τι είναι η επιχείρηση Troll Hunter;» 32 33

ΠΑΠΑΡΙΕΣ! Μπράβο! Καλύτερα έτσι.

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 26

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

«Ε... όχι». «Όχι, ε; Θυμάσαι, φυσικά, τι εστί τρολ». «Ναι. Δηλαδή... Ας πούμε προβοκάτορας του Διαδικτύου. Και;» «Δεν θυμάσαι κάτι σε σχέση μ’ αυτό;» «...» «Χα! Δεν σε πιστεύω». Βγάζει τσιγάρο και ανάβει. Τραβάει μια γερή ρουφηξιά. Μου προσφέρει, αλλά αρνιέμαι. «Θυμάσαι τι χρονιά έχουμε;» «’15. Το ’15 δεν είναι;» «Ποιανού αιώνα;» «Μη με δουλεύεις, Γιάννο, αλήθεια, έχω πρόβλημα». «Ξέρεις, όταν μου είπες ότι θες να με δεις επειγόντως, με έζωσαν λίγο τα φίδια. Είπα μέσα μου: Μπας και είναι καμιά παγίδα;» «Τι εννοείς; Εγώ να... Δεν πας καλά». «Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί δεν πάνε καλά πλέον. Δεν υπάρχει κανένας να εμπιστευτείς. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, αρκετοί απ’ τους παλιούς μας συντρόφους είναι αγνοούμενοι. Νεκροί ή απλώς εξαφανισμένοι, δεν ξέρω». «Δεν... καταλαβαίνω».34 «Και ποιος μού λέει ότι δεν ευθύνεται κάποιος παρανοϊκός; Κάποιος που απλώς έχει ξεφύγει; Η γενική εικόνα δηλώνει ότι μάλλον κάποιος φασίστας είναι από πίσω. Αν όμως συμβαίνει το αντίθετο; Αν είναι ένας απογοητευμένος αριστερός;» «Απογοητευμένος;» «Ναι, ρε, απογοητευμένος. Πού ζεις, ρε πούστη μου, δεν έχεις πάρει χαμπάρι τι παίζει;» «Γι’ αυτό σε χρειάζομαι. Έχω ανάγκη από τη βοήθειά σου».35 34 35

σαι.

Σε δοκιμάζει. Μη μασάς. Δεν έχεις καμία σχέση με αυτά. Πρόσεχε τι θα ρωτήσεις. Το καλό που σου θέλω. Και μην τον εμπιστεύε-

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 27

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

«Ωραία! Και τι να κάνω, λοιπόν; Τι θες να σου πω; Την ιστορία της ζωής σου; Δεν την έχω υπόψη μου. Βλέπεις, γνωριζόμαστε εδώ και περίπου τρία χρόνια. Ό,τι ξέρω είναι όσα μού έχεις πει εσύ. Και μη μου πεις ότι δεν τα θυμάσαι». «... Είμαι σε σύγχυση, αυτό είναι το πρόβλημα». «Δεν μου λες, Ίντερνετ δεν έχεις; Το κινητό σου τι διάολο το κουβαλάς; Facebook, Twitter, τι τους έκανες τους λογαριασμούς σου. Είχαμε από δέκα λογαριασμούς ο καθένας, τους έκλεισες όλους;» «Ναι, τους έχω κλείσει εδώ και καιρό. Κάτι έγινε και τους έκλεισα. Ή μπορεί και να είναι απλώς ανενεργοί. Έτσι κι αλλιώς, πιν και τέτοια τα έχω ξεχάσει». «Κανονικό κρασάρισμα, δηλαδή. Εσύ που μπορούσες να μαντέψεις τους κωδικούς κάποιου από τη μάρκα των παπουτσιών του». «Κοίτα, έπαθα ζημιά. Γι’ αυτό και είχα εξαφανιστεί. Έκοψα τα φάρμακά μου, κι αυτό, αν δεν το προσέξεις, χτυπάει εκεί που δεν το περιμένεις. Έχω παραισθήσεις, ρε, μπορείς να με καταλάβεις;» «Τι παραισθήσεις;» «Βλέπω πράγματα, ακούω φωνές. Έχω μια φωνή στο κεφάλι μου συνέχεια. Δεν είμαι λειτουργικός, πώς το λένε». «Φτου!» «...»36 «Η μάνα σου;» «Είναι στο χωριό. Δεν θέλω να την ανακατέψω. Αρκετά έχει περάσει. Αλλά δεν την παλεύω μόνος μου. Φοβάμαι πολύ». Ξαφνικά, απροειδοποίητα, τα μάτια μου πρήζονται και αρχίζουν να στάζουν. Κλαίω, γαμώ το. Το πρόσωπό μου θερμαί36

Γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι, γαμιέσαι…

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 28

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

νεται, κοκκινίζει, συσπάται, και δάκρυα αυλακώνουν τα μάγουλά μου. Κλαίω γοερά, με σπασμούς, και δεν ξέρω ούτε κι ο ίδιος γιατί. Ή μάλλον ξέρω, αλλά δεν το περίμενα έτσι, τόσο πολύ. Ντρέπομαι, προσπαθώ να καλύψω με τις παλάμες τα μούτρα μου, αλλά δεν συγκρατιέμαι με τίποτα. Τα δάκρυα κυλάνε ποτάμι και πέφτουνε στο παρκέ. Καθώς χάνομαι στην παραζάλη της θλίψης, μέσα μου αναρωτιέμαι μήπως ο λόγος που μου συνέβη τώρα είναι και λίγο στρατηγικός. Μήπως θέλω να επηρεάσω τον Γιάννο για να με δει θετικά. Αν αυτός ήταν ο σκοπός μου, φαίνεται ότι τον έχω πετύχει. Με πλησιάζει, σκύβει δίπλα μου κι αρχίζει να μου χαϊδεύει το κεφάλι. «Έλα, έλα», μου κάνει απαλά. «Μην τρελαίνεσαι, ρε Άρη. Θα τη βρούμε την άκρη. Εντάξει;» Εγώ συγκατανεύω, ξεφυσώντας για να αποδιώξω την ένταση. Ανάσα. Μέσα, έξω. Ανάσα. Ο Γιάννος επιστρέφει στη θέση του απέναντί μου. «Πες μου τι θες να σου πω για να σε βοηθήσω. Τι είναι αυτό που λείπει απ’ το παζλ για να δεις τη μεγάλη εικόνα». «Ούτε κι εγώ ξέρω. Έχω ένα μόνιμο αίσθημα ενοχής και δεν καταλαβαίνω το λόγο. Έχει να κάνει με αυτά που λέγαμε, για τα τρολ; Έχει να κάνει με κάτι άλλο; Εκεί βρίσκεται η ουσία, αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ...» Ο Γιάννος μοιάζει να μαζεύεται. Είναι η πρώτη φορά που τον βλέπω να δείχνει αμήχανος. Καταλαβαίνω ότι κάτι προσπαθεί να μου κρύψει. Δεν θέλω να τον ξεβολέψω από τώρα, όμως. Αν το κάνω, θα κλειστεί στο καβούκι του και δεν πρόκειται να μάθω τίποτα. «... Λοιπόν; Μπορείς να με βοηθήσεις;» «Θυμάσαι πρόσωπα; Τη Ρίτα, τον Δημήτρη; Αυτούς τους θυμάσαι;» «Νομίζω. Αμυδρά». «Μάλιστα. Αμυδρά. Τον Μεγάλο, τον θυμάσαι; Δεν μπορεί

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 29

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

να μην τον θυμάσαι. Η αφίσα του είναι ακόμα σε όλους τους δρόμους». «Τον Μεγάλο; Τον... Ναι, κατάλαβα. Ναι, ξέρω ότι πρέπει να τον θυμάμαι, αλλά δεν μπορώ να κάνω τη σύνδεση». «Μη μου πεις ότι δεν θυμάσαι ούτε τον Κάρολο». «...» «Μη μου πεις ότι δεν θυμάσαι τον αδερφό σου». Όταν σκοτώθηκε ο Κάρολος, ήσουνα δεκατεσσάρων. Είναι το πιο καθοριστικό μεταίχμιο της ζωής σου, έτσι μου είχες πει, τουλάχιστον. Ο Κάρολος ήταν ο πρωτότοκος, εφτά χρόνια μεγαλύτερός σου, το καμάρι και η ελπίδα της οικογένειας. Ζούσατε στο Γαλάτσι, ο πατέρας σου είχε βιοτεχνία παιδικών παιχνιδιών, και η μάνα σου τον βοηθούσε. Το όνομα Κάρολος μπορείς να μαντέψεις από πού προέρχεται, όπως άλλωστε και το δικό σου. Αριστερή οικογένεια, με παππούδες στο Βουνό, έπειτα εξορίες, ο πατέρας σταθερά ΚΚΕ και η μάνα το ίδιο. Όμως, ο Κάρολος ήταν αναρχικός. Θυμάσαι τότε, το ’98-’99, με τις καταλήψεις; «Κάτσε καλά, Γεράσιμε...» Ο Κάρολος πήγαινε τρίτη Λυκείου, εσύ ήσουν δέκα στα έντεκα. Σε έπαιρνε μαζί στο σχολείο, στην Γκράβα, ήσουνα η μασκότ της κατάληψης. Εκεί γνωρίστηκες με την παρέα του, την Αλεξάνδρα και τον Μεγάλο, τη χρυσή τριάδα που όλοι ξέρουμε πού κατέληξε. Εκεί είδες για πρώτη φορά και την επόμενη γενιά να διαμορφώνεται, ως τζούνιορ εκδοχή των παλιών, εσένα, τον Δημήτρη, τη Ρίτα. Δεν είναι περίεργο που οι παρέες στήνονται τόσο συχνά γύρω από ιψενικά τρίγωνα; Δέκα χρόνια αργότερα, στα γεγονότα του Δεκέμβρη, ξαναβρεθήκατε για τα καλά με τη Ρίτα. Είχατε πια περάσει τα είκοσι, μέσα στη σύγχυση και την αψάδα της πρώτης σας νιότης. Ο Δεκέμβρης εκείνος, όμως, σφυρηλάτησε πολλά πράγματα. Σφυ-

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 30

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

ρηλάτησε και τη δική σου πίστη σε μια άλλη ζωή, σε μια ανάγκη να δεις αλλιώς τα πράγματα. Έκανε τη θυσία του αδερφού σου να αποκτήσει νόημα, μέσα σε μια ανταύγεια από φλόγες. Ο αέρας σφύζει απ’ την όξινη κάψα των χημικών. Προσπαθείς ν’ ανασάνεις, αλλά κάθε εισπνοή μετατρέπεται αυτόματα σε σπασμό, αναδεύοντας με ορμή το στήθος κι ακόμα πιο κάτω, το στομάχι σου. Σου ’ρχεται βήχας που εκτός από αέρα εκτοξεύει και σάλια, και φοβάσαι ότι θα σε οδηγήσει να ξεράσεις, εκεί, στη μέση του πεδίου της μάχης, σε μια Ερμού που έχει γίνει λαμπόγυαλο. Μπροστά σου, σε απόσταση τριάντα περίπου μέτρων, είναι οι ελάχιστοι μπάτσοι που υποκρίνονται ότι ελέγχουν τα πράγματα, υποχωρώντας ήδη προς την πλατεία Συντάγματος, εκεί όπου λουφάζουν οι διμοιρίες που έχουν σταλεί για να «αντιμετωπίσουν» τα επεισόδια. Γύρω και πίσω σου είναι οι σύντροφοι της εξέγερσης, παιδιά στην ηλικία σου και ακόμα μικρότερα, όλα με στενά μαύρα ρούχα και κουκούλες, και με σακίδια στην πλάτη γεμάτη γυαλικά που τρίζουν σε κάθε τους κίνηση, στουπιά και φιτίλια, που ανάβουνε κάθε τόσο με μια γρήγορη, γονατιστή κίνηση, η οποία ακολουθείται αμέσως απ’ τον παλμό –απαράλλαχτο πάντα– της εκτόξευσης: μια ημικυκλική περιφορά του βραχίονα και αμέσως η μολότοφ εκτινάσσεται σαν πύρινο ουράνιο τόξο, σταλμένη από την επαναστατική Χώρα του Ποτέ κατευθείαν στον γουρουνίσιο πλανήτη των αφεντικών και των ανεγκέφαλων λακέδων τους. Εστίες καπνού και φωτιάς ανάβουν και σβήνουν διαρκώς, γεμίζοντας τον αέρα με μια ευπρόσδεκτη μυρωδιά τσίκνας, που σπάει κάπως τη δριμύτητα των δακρυγόνων, αυτή που εισβάλλει βίαια στα ρουθούνια σαν ένα κοφτερό κατσαβίδι βουτηγμένο στο αλάτι και που προσπαθείτε να την αντιμετωπίσετε με αυτοσχέδιες και μη πατέντες, κράνη α-

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 31

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

πό μηχανές, μπλούζες και βρεγμένα πανιά τυλιγμένα όπως όπως κάτω απ’ τη μύτη, ή και με κανονικές αντιασφυξιογόνες ή μάσκες ενεργού άνθρακα, αγορασμένες από χρωματοπωλεία, από το Ίντερνετ και άλλους χώρους, όπου μαζί με σταμπωτά και χίπικα ρούχα, μεταχειρισμένα συνήθως, πουλάνε στη ζούλα και φούντα και όλα τα υλικά για την άμυνα ενός αγωνιστή που σέβεται τον εαυτό του, και που φυσικά βρίσκονται σε μυστήρια υπόγεια στα Εξάρχεια και στους πέριξ δρόμους. Ήχοι από διαδοχικά σπασίματα και τσιτσιρίσματα υλικών ανθίζουν στην ατμόσφαιρα, λες και ένα γιγάντιο πλάσμα περπατάει βαριά και δισταχτικά κάπου στο βάθος, προσέχοντας σε κάθε του βήμα να μην παρασύρει τα λιγοστά αμάξια που έχουν απομείνει στην περιοχή – χωρίς, ωστόσο, να τα καταφέρνει. Ήδη δύο αυτοκίνητα (ένα εμπορικό φορτηγάκι και ένα Σμαρτ) έχουνε γίνει παρανάλωμα, με τους συναγερμούς τους να ακούγονται ακόμα. Παράξενο! σκέφτεσαι. Τα αμάξια είναι σχεδόν κάρβουνο και όμως η κραυγή τους αντηχεί. Στο μυαλό σου έρχεται η εικόνα ενός καιόμενου ανθρώπου που ουρλιάζει, και ένα ρίγος διατρέχει την πλάτη σου. Δίπλα σου, τέσσερις σύντροφοι έχουν κάνει ντου σε μια σπασμένη βιτρίνα οπτικών. Αρπάζουνε τα γυαλιά δυο δυο και τα χώνουνε στα σακίδιά τους. Κοιτάζεις δεξιά, εκεί όπου η κάμερα, ρουφιάνος νέας κοπής του κάθε συστήματος, σας καταγράφει και αύριο θα προμηθεύσει με φρέσκο υλικό αστικού τρόμου τα φιλήσυχα σαλόνια των νοικοκυραίων. Σκύβεις, παίρνεις μια πέτρα απ’ τις δεκάδες που κείτονται διάσπαρτες στο σπασμένο καλντερίμι, κάνοντας τον πεζόδρομο να μοιάζει βομβαρδισμένος, ανεβάζεις το βρεγμένο πανί στο ύψος της μύτης σου, λίγο πιο κάτω απ’ τα ερεθισμένα σου μάτια, και την εκσφενδονίζεις προς την οθόνη. Αστοχείς, και για ένα δευτερόλεπτο έχεις την αδιανόητη εντύπωση ότι η κάμερα έστριψε μόνη της μερικά χιλιοστά, ίσα για να αποφύγει την πέτρα. (Άλλη μια περίσταση όπου

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 32

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

η πραγματικότητα μετατοπίστηκε ελάχιστα απ’ τη ροή της; Άλλο ένα «glitch in the matrix»;) Κάνεις μερικά βήματα πίσω, την ώρα που ολοένα και περισσότερος κόσμος εισβάλλει στο σπασμένο κατάστημα και σακουλιάζει με το κιλό τα καγκούρικα γυαλιά Όκλεϊ, με το βλέμμα πάντα καρφωμένο στην κάμερα, και ξαφνικά έχεις τη συγκλονιστική αίσθηση ότι όλη η αδρεναλίνη της αποψινής βραδιάς, της σύγκρουσης για ακόμα μια φορά με τους μπάτσους (όπως συμβαίνει μέρες τώρα, έπειτα από το φονικό που τα άλλαξε όλα) δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τη συνειδητοποίηση ότι, επιτέλους, έχεις εντοπίσει τον αληθινό σου εχθρό κι ότι εκείνος βρίσκεται εκεί, στη μορφή μιας μοναδικής κάμερας η οποία σε βλέπει, όπως ακριβώς τη βλέπεις κι εσύ. Σκύβεις, πιάνεις μια πιο μεγάλη πέτρα και την πετάς αποφασισμένος στην κάμερα. Τη βρίσκει στη βάση της και την τινάζει θεαματικά, αφήνοντάς τη να κρέμεται παράλυτη, σαν ένας εξαρθρωμένος τένοντας. Καθώς θαυμάζεις την ευστοχία σου, αντιλαμβάνεσαι ότι κάτι στην ατμόσφαιρα έχει αλλάξει. Γυρίζεις αριστερά και βλέπεις ότι οι μπάτσοι έχουν ανασυνταχτεί σε διμοιρία και κάνουν έφοδο στην είσοδο του πεζόδρομου. Κάτι έχει γίνει. Στο βάθος, πίσω τους, διακρίνεις κάτι πρωτόγνωρο. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο της πλατείας Συντάγματος, αυτό το πανύψηλο έλατο που έστεκε μουντό και πένθιμο για μέρες, μια και το τελευταίο στάδιο του στολισμού του δεν είχε ολοκληρωθεί ποτέ ύστερα από το φονικό του Αλέξη, τώρα καίγεται σύγκορμο. Σαν ένας γιγάντιος αναπτήρας που υψώνεται στο κέντρο της Αθήνας και καταυγάζει τα πάντα, προφητεύοντας το υπέροχο, κοινό μας μέλλον: αυτό της φωτιάς που θα κάψει τον κόσμο. «Καριόλια, θα πεθάνετε!» ακούγεται η κραυγή ενός μπάτσου, την ώρα που η διμοιρία εφορμά καταπάνω σας. Είναι η ώρα τους να δείξουν έστω και έτσι τα δόντια τους,

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 33

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

μια και γνωρίζουν ότι τίποτα δεν σώζεται πλέον, ότι η πόλη καίγεται και θα καίγεται για μέρες ακόμα, αλλά η ανάγκη να πείσουν τα αφεντικά τους ότι εκτελούν το καθήκον τους τους αναγκάζει σε μια ύστατη προσπάθεια. Δυο τρεις μολότοφ σκάνε στα πόδια των μπάτσων, ωστόσο οι ομάδες σε τούτη τη φάση υποχωρούν, τρέχοντας προς την Καπνικαρέα ή τρυπώνοντας σε παράδρομους, κρατώντας σφιχτά σακίδια, κράνη και πέτρες, για χρήση στην αμέσως επόμενη ευκαιρία. Εκεί, στη στροφή που βγάζει προς το δρομάκι με τη μικρή εκκλησία (και ποιος δρόμος δεν βγάζει σε εκκλησία σε τούτα τα μέρη;) στην ίδια ευθεία με την τεράστια σκιά της Μητρόπολης που διακρίνεται στην απέναντι άκρη, σαν ένα νυχτερινό φάντασμα ντυμένο με λινάτσες κρεμάμενες και κλωστές που ανεμίζουν, εκεί τη βλέπεις και μένεις να την κοιτάς σύξυλος. Έχουν περάσει χρόνια, μεγάλωσε, είναι ολόκληρη κοπέλα όπως λένε, αλλά τη γνωρίζεις καλά· ναι, είναι εκείνη. Και τότε, σου ’ρχεται πάλι.37 «Έι, είσαι καλά;» «...» Σε πιάνει απ’ το χέρι και βρίσκετε καταφύγιο στο βαθούλωμα της εισόδου μιας πολυκατοικίας. Σωριάζεσαι κρατώντας σφιχτά τους κροτάφους σου. Δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς, κι ωστόσο, έχεις πλήρη συναίσθηση της παρουσίας της, καθώς και του γεγονότος ότι ίσως σ’ έχει γνωρίσει κι εκείνη. «Πονάς, σε πονάει το κεφάλι;» «Αχ!»38 «Σε πείραξαν τα χημικά, ε;» «Ναι... Συγγνώμη...» Ανοίγει το σακίδιό της και σου προσφέρει ένα χάρτινο μισό37 38

#@^@&*)_=+76%$3(*)*7^%$ΦΗΚΟ97θτ@^. %$()*(&76$54@9*&ΤΥ*Ρ%65$ΡΕ^&$&^%4^&54&^5Ρ.

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 34

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

λιτρο με γάλα. Εσύ αρνείσαι. Εκείνη τραβάει το πλαστικό καπάκι και αρχίζει να κατεβάζει γερές γουλιές. Έξυπνη κίνηση. Το γάλα καταστέλλει τις επιπτώσεις των χημικών όσο τίποτε άλλο. Ο νους σου έχει γυρίσει αστραπιαία στην εποχή που, πιτσιρίκια, τρέχατε στις καταλήψεις, εκείνη μαζί με τον Δημήτρη, δυο δεκατριάχρονα σε σχέση ανεξιχνίαστης βαρύτητας, εσύ ένα άβγαλτο εντεκάχρονο με άγριες διαθέσεις, στη σκιά ενός χαρισματικού αδερφού που όλοι θαύμαζαν, συμπεριλαμβανομένου του Μεγάλου και της γκόμενάς του, της Αλεξάνδρας, η οποία τότε δεν είχε ανακαλύψει ακόμα ότι δεν ήταν ακριβώς στρέιτ. Η Γκράβα ήταν ένα αποτρόπαιο μπετονένιο σύμπλεγμα από παραλληλόγραμμες κατασκευές, κάγκελα και συρματοπλέγματα, που στο σύνολό του έδινε περισσότερο την εντύπωση σιδερόφρακτης αμερικάνικης φυλακής και λιγότερο σχολείου που εξυπηρετούσε πάνω από δέκα εφαπτόμενες συνοικίες, μεταξύ Πατησίων, Γαλατσίου και Νέας Ιωνίας. Ήταν και πάλι Χριστούγεννα τότε, το σχολείο βρισκόταν φυσικά υπό κατάληψη, άδειο από μαθητές, με αλυσίδες και λουκέτα στις κεντρικές εισόδους καθώς και με τις γνωστές καρέκλες από κόντρα πλακέ στοιβαγμένες μαζί σε αυτοσχέδια οδοφράγματα, λες και είχαν ξεβραστεί εκεί από έναν αόρατο χείμαρρο και είχαν καταλήξει στουμπωμένες όπως όπως στις εισόδους του σχολείου, μαζί με τα ίδια, άθλια θρανία, σε χρώμα ανοιχτό πράσινο, ζωγραφισμένα με σπρέι ή σπασμένα απ’ τις κλοτσιές αρβυλοφορεμένων ποδιών ή καλυμμένα με αποτυπώματα από τρακτερωτές σόλες που είχαν αφήσει μποτάκια φίρμας Τίμπερλαντ ή Ντοκ Μάρτινς. Εκεί την άραζες, μέσα σε αίθουσες τάξεων που λειτουργούσαν ως στρατηγεία και συντονιστικά κέντρα των καταλήψεων της Αττικής, μια και το συγκεκριμένο σχολείο αποτελούσε τον μπροστάρη και το βαρόμετρο των κυμάτων μαθητικών εξεγέρσεων που ενέσκηπταν τις περιόδους των εορτών κάθε χρόνο,

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 35

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

τουλάχιστον μετά το ’90, εσύ απ’ τους ελάχιστους τόσο μικρούς ανάμεσα σε παιδιά προχωρημένης εφηβείας, να μοιράζεσαι μαζί τους τσιγαριλίκια, μαυροδάφνες και μπίρες, καθώς και ιστορίες για γαμήσια, διακοπές σε νησιά και διαδηλώσεις, και να παίρνεις αχόρταγο μάτι μπαλαμουτιάσματα, γλωσσόφιλα και τσαντίλες από ζευγαράκια που σύμφωνα με όλες τις στατιστικές κανένα τους δεν επρόκειτο να επιβιώσει μέχρι τις διακοπές του Πάσχα. Ήταν ένα βράδυ Παρασκευής, σε μια αίθουσα που είχε ανακηρυχτεί η αγαπημένη της οργανωτικής ομάδας, αφού βρισκόταν στον τελευταίο όροφο του κτηρίου και απ’ τα τζάμια της μπορούσες να ξεχωρίσεις ολόκληρη την Αθήνα, ακόμα και την Ακρόπολη και γύρω της την μπετονένια πλατφόρμα μέχρι τη θάλασσα, που τούτη την ώρα –εφτά το απόγευμα και με ψωλόκρυο– δεν διακρινόταν σχεδόν καθόλου, παρά μονάχα ως ένα μαύρο σεντόνι, υπόμνηση του κενού που διαπότιζε αδιάψευστα τον χειμωνιάτικο κόσμο, με μόνα παρηγορητικά αναχώματα το ηλεκτρικό ρεύμα και το αλκοόλ. Ναι, το αλκοόλ. Γιατί στα έντεκά σου ήσουν ήδη φαν της μαυροδάφνης, την οποία ρουφούσες με γερές γουλιές, ισορροπώντας στα δύο πόδια της καρέκλας σου, καθώς άκουγες τους διαλόγους ανάμεσα στα παιδιά της οργανωτικής. Ο Κάρολος, όπως πάντα, ήταν ο ρυθμιστής. Όταν οι άλλοι μιλούσαν για το ενδεχόμενο η τιμωρία για την κατάληψη (που ήδη μετρούσε τρεις βδομάδες γεμάτες) να είναι η ματαίωση της πενθήμερης εκδρομής του Μαΐου, εκείνος αναφερόταν στη Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας του Καστοριάδη και στις αμεσοδημοκρατικές προοπτικές που ευαγγελιζόταν, καταφέρνοντας παρ’ όλα αυτά να τους ελκύσει το ενδιαφέρον με απλά παραδείγματα («πώς θα σας φαινόταν, ας πούμε, το ενδεχόμενο να θέσουμε το θέμα της μείωσης των διδακτικών ωρών σε πανελλήνια ψήφο; Η νέα τεχνολογία του Ίντερνετ και του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μπορεί να βοηθήσει σ’ αυτό»), και όταν η ομήγυρη εξαντλούσε την κριτική της

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 36

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

σκέψη στη διακωμώδηση των υπουργών της κυβέρνησης και ειδικά του υπέρβαρου και βραδύγλωσσου υπουργού Παιδείας, εκείνος τούς συγκρατούσε λέγοντας ότι το θέμα δεν είναι ποτέ τα πρόσωπα, αλλά οι πρακτικές, και ότι, αν επέλεγαν να εστιάζονται σε συγκεκριμένους υπουργούς, ήταν σαν να εκχωρούσαν το δικαίωμά τους να ασκούν κριτική σε ένα συνολικά απάνθρωπο σύστημα, εκείνο της νεοφιλελεύθερης στροφής του ύστερου καπιταλισμού. («Έστω και στη νόθα και κρατικίστικη μορφή που η στροφή αυτή έχει πάρει στη χώρα μας, όπως και σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότο, άλλωστε».) Ο Μεγάλος (που τότε δεν ήταν ακόμα «ο Μεγάλος», αλλά απλώς ο Κωστής) δεν μίλαγε. Όπως πάντα, παρατηρούσε με μάτι που πήγαινε πέρα δώθε ζυγιάζοντας τους υπό διαμόρφωση συσχετισμούς, για να σερβίρει στο τέλος την κρίσιμη ατάκα που θα έγερνε την πλάστιγγα. Ωστόσο, στα μάτια σου ήταν σαφές ότι δεν είχε ούτε την ποιότητα ούτε τη διανοητική στόφα του Κάρολου. Ήταν ένας εκκολαπτόμενος τακτικιστής, που η μοίρα του θα τον οδηγούσε να καταλάβει ένα μικρομεσαίο γραφείο κατάρτισης χαμηλής πολιτικής σε κάποιον κομματικό φορέα της Αριστεράς, εξαντλώντας το δημιουργικό του κεφάλαιο σε παρασκηνιακές διαβουλεύσεις μέσω τηλεφώνου. Ούτε ρήτορας έμοιαζε να ’ναι (άλλωστε, δεν τον βοηθούσε η φωνή του, με την ενοχλητική βραχνάδα μιας παιδιόθεν ψυχαναγκαστικής τσιγαρίλας – κουσούρι που διόρθωσε αργότερα, βέβαια), ούτε και τον απασχολούσαν πραγματικά οι θεωρητικές ή υποθετικές συζητήσεις. Όταν όμως έφτανε η ώρα της ψήφου, η ώρα της τελικής διαμόρφωσης των προτάσεων και της ανάγκης να δοθεί «γραμμή» και να «μετρηθούν τα κουκιά», τότε αιφνίδια έλαμπε. Μπορούσε να ψυχολογήσει με τρομερή ακρίβεια την κατεύθυνση της πλειοψηφίας, έτσι ώστε να την παίρνει με το μέρος του, προσαρμοζόμενος περισσότερο παρά διαμορφώνοντας την ατζέντα της δράσης. Ο Κάρολος, αντιθέτως, πάντοτε σαν να αποσυρόταν την

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 37

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ώρα εκείνη. Οι ψηφοφορίες και ο αχός της διαδικασίας πειθούς που έπρεπε να ασκηθεί στις –όχι και τόσο πολυπληθείς– συνελεύσεις έμοιαζαν να τον μελαγχολούν. Δεν καταλάβαινες τότε αν η συμπεριφορά του οφειλόταν σε κάποια προσωπική του ανεπάρκεια, την κρίσιμη ώρα που οι ιδέες καλούνταν να γίνουνε πράξεις (δεν ήθελες να το πιστέψεις αυτό) ή στη μεγάλη δυσπιστία που τον διακατείχε απέναντι στην ίδια τη διαδικασία της δημοκρατίας (πράγμα που μάλλον αποδείχτηκε αργότερα). Όταν, μερικές μέρες μετά, το πανελλήνιο συντονιστικό όργανο των μαθητών επέλεξε την τριμελή αντιπροσωπεία που θα συναντιόταν με τον υπουργό στο γραφείο του (τεράστιο επίτευγμα που δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ στο παρελθόν για μαθητικές κινητοποιήσεις και που ήδη σηματοδοτούσε τη μεγαλειώδη νίκη των καταλήψεων της σεζόν εκείνης) ο Κάρολος δεν βρισκόταν μέσα σ’ αυτή. Ο Μεγάλος, ωστόσο, βρισκόταν. Ήταν το ξεκίνημα της πολιτικής του καριέρας, το βάπτισμα του πυρός μπροστά στις κάμερες, μια και η πορεία της τριμελούς απ’ την πλατεία Συντάγματος ως το Υπουργείο Παιδείας στη Μητροπόλεως, λίγο πιο κάτω, και η τελική ανάληψη, μέσω ασανσέρ, στα δυσθεώρητα ύψη του άβατου της εξουσίας μεταδόθηκαν σε ζωντανό χρόνο απ’ τα ιδιωτικά κανάλια, όπου για πρώτη φορά καταγράφηκε η δυναμική παρουσία ενός (και όχι τριών – οι υπόλοιποι, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, που κανείς δεν θα θυμόταν μερικές ώρες αργότερα, του είχαν παραχωρήσει αμαχητί τα πρωτεία) «ξύπνιου δεκαοχτάρη με πολύ μέλλον». Η παρουσία του σε πάνελ τηλεοπτικών εκπομπών τους μήνες που ακολούθησαν θεωρήθηκε φυσικό επόμενο, μια εξέλιξη που τον ανέδειξε σχεδόν σε παιδί-θαύμα της νέας, μιντιακού τύπου πολιτικής αρένας, βοηθώντας αποφασιστικά, όπως λέγανε οι κακές γλώσσες, ακόμα και την εισαγωγή του στο Πολυτεχνείο (παρόλο που τη χρονιά εκείνη είχε ελάχιστο χρόνο για διάβασμα). Τώρα, όμως, τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έχει συμβεί ακόμα, ε-

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 38

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

σείς βρίσκεστε στην κατειλημμένη αίθουσα του τμήματος Γ5 του 2ου Ενιαίου Λυκείου Γαλατσίου, και βλέπω για πρώτη φορά τη Ρίτα και τον Δημήτρη να μπαίνουν στην τάξη, είμαι έντεκα χρόνων, είμαι ακόμα υγιής, ο Κάρολος ζει, κάθεται μερικά μέτρα πιο πέρα και αγορεύει ως συνήθως σαν ένας όμορφος Τρότσκι στο γύρισμα του 21ου αιώνα, αφού δεν έχει πέσει νεκρός από σφαίρα μπάτσου δύο χρόνια αργότερα, όταν, σε έναν κατά τα άλλα συνηθισμένο έλεγχο κάποιο ξημέρωμα Τρίτης, 7 Μαρτίου, στα ήσυχα στενά του Υμηττού, ένα περιπολικό σταμάτησε το απαρχαιωμένο Ζάσταβα που οδηγούσε, του έκανε νόημα να κατέβει, και ο Κάρολος τράβηξε πιστόλι και πυροβόλησε. («Ύποπτος για τρομοκρατία νεκρός από πυρά αστυνομικών, έπειτα από ανταλλαγή πυροβολισμών» είχαν γράψει οι εφημερίδες την επομένη, και με μικρότερα γράμματα: «Νεκρός ο Κάρολος Χαρώνης, 20 ετών».) Ούτε έχω ακόμα αρρωστήσει, μπαίνοντας στο τριπ της ακραίας αγοραφοβίας («hikikomori», κατά τη γιαπωνέζικη ορολογία που περιγράφει επακριβώς το εν λόγω σύνδρομο) και συσσωρεύοντας ανεξέλεγκτα κιλά από την καθημερινή και ολοήμερη καθήλωση μπροστά στον υπολογιστή, δέσμιος του Heritage, με το οποίο θα γνωριστώ έναν χρόνο μετά το χαμό του Κάρολου, και θα παραμείνω αιχμάλωτος του συναρπαστικού, cyber κόσμου του με τα Βαμπίρ, τους Λυκάνθρωπους και τα ταξικά Ζόμπι, σε πλήρη απομόνωση από το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον (σε βαθμό που ούτε ο θάνατος του πατέρα μου ούτε η οικονομική μας καταστροφή και η παρεπόμενη κατάθλιψη της μητέρας μου να με αγγίζουνε πλέον) χοντρικά από την τρίτη Γυμνασίου έως τα είκοσι και βάλε χρόνια μου. Είναι η εποχή της ζωής μου που θα συμβιβαστώ με τις φωνές στο κεφάλι μου, με την επιδεινούμενη παχυσαρκία ως αποτέλεσμα τριών λίτρων κόκα κόλας ημερησίως (και μιας διατροφής αποτελούμενης αποκλειστικά από ολόκληρα μπαούλα σοκολατούχα κρουασάν και πίτσες) καθώς και με το βαρύτατο

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 39

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

έλκος στομάχου ως επιστέγασμα όλων αυτών, μια και στο τέλος καταφέρνω να γίνω ένα ανθρώπινο ακορντεόν, χάνοντας και ξαναπαίρνοντας πενηντάκιλα βάρους με το ρυθμό που οι φυσιολογικοί άνθρωποι διαμορφώνουν την γκαρνταρόμπα τους προσαρμοζόμενοι στις αλλαγές του καιρού. Το μόνο θετικό που προκύπτει από όλον αυτό τον εθελούσιο εγκλεισμό και το διαζύγιο με το σχολείο, την οικογένεια και τους όποιους φίλους είχα καταφέρει να αποκτήσω ως τότε είναι ότι σταδιακά μετατρέπομαι σε έναν αυτοδίδακτο γκουρού των υπολογιστών, με ειδίκευση στο gaming (αναμενόμενο) και ακόμα περισσότερο στο hacking (αυτό συνέβη περίπου ως ατύχημα). Αλλά τώρα είναι ακόμα το χτες, τίποτε απ’ όλα τούτα δεν έχει συμβεί κι εγώ κάνω την πρώτη μου γνωριμία με τη Ρίτα. Η Ρίτα είναι μαθήτρια της δευτέρας Γυμνασίου στου «Μωραΐτη», και έχει έλθει στην Γκράβα ως εκπρόσωπος του σχολείου της, παρόλο που στα ιδιωτικά, ως γνωστόν, δεν γίνονται καταλήψεις. Είναι όμως μέλος της νεοσύστατης μαθητικής αναρχικής οργάνωσης με το όνομα «Μαύρη Χείρα» (που εγώ τότε το παρακούω ως «Μαύρη Χήρα», ταυτίζοντας στο μυαλό μου τη λυγερή, εφηβική ομορφιά της Ρίτας με τη σπάντεξ στολή της ομώνυμης σούπερ ηρωίδας της Μάρβελ) και επιθυμεί να συζητήσει ενδεχόμενες δράσεις που θα μετέφεραν την πάλη του μαθητικού κινήματος στο άγονο (από πλευράς αγώνων) τερέν της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Μαζί της είναι ο σύντροφός της, ο Δημήτρης, ένας κούκλος, μαυροντυμένος ξανθομπάμπουρας, που το όλο σουλούπι και η μορφή του φωνάζουν από μακριά ότι βρίσκεται εκεί μονάχα λόγω του προνομίου που του χαρίζει η σχέση του με τη Ρίτα – κατά τα άλλα, ο φυσικός του χώρος θα ήταν μάλλον σε κάποιο αίθριο εμπορικού κέντρου, να περιμένει υπομονετικά τη σειρά του στα «Friday’s» ή στην ουρά για το επόμενο κινηματογραφικό μπλοκμπάστερ. Η πρώτη που συγκινείται από την προσφορά συνεργασίας

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 40

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

είναι η Αλεξάνδρα. Η Αλεξάνδρα είναι η γκόμενα του Μεγάλου, μια πληθωρική κοκκινομάλλα που μέχρι πρότινος τη διεκδικούσε ολόκληρος ο αρσενικός πληθυσμός του συγκροτήματος σχολείων, αλλά εκείνη (για λόγους όχι πολύ κατανοητούς στην πλειονότητα) επέλεξε την αγκαλιά του Μεγάλου, παρέχοντάς του (πέρα απ’ το αυτονόητο –αν όχι ανέλπιστο– δώρο του έρωτά της) μια σημαντική ένεση γοήτρου που αποτέλεσε ίσως το καθοριστικότερο στοιχείο της μετεωρικής ανάδειξής του στο τοπικό μαθητικό κίνημα τα τελευταία δύο χρόνια. (Πριν από τον Μεγάλο, η Αλεξάνδρα τα είχε για ένα φεγγάρι με τον Κάρολο, όμως η φάση δεν περπάτησε λόγω επανειλημμένης απιστίας εκείνου.) «Πρώτη φορά βλέπω εκπρόσωπο σχολείου από τόσο μικρή τάξη», λέει η Αλεξάνδρα. (Είναι σαφές ότι το σχόλιο παρακάμπτει εντελώς τον έτερο αποδέκτη του, τον Δημήτρη). «Και ταυτόχρονα, τόσο ριζοσπαστικοποιημένη», συμπληρώνει. «Ευχαριστώ, συντρόφισσα», απαντάει η Ρίτα. «Δεν είναι σπάνιο να βρίσκεις κοινωνικούς αγωνιστές κρυμμένους μέσα στα αναχώματα του εχθρού. Αν και μακριά από εμένα οι λενινιστικές δοξασίες περί των αστών διανοουμένων ως εμπροσθοφυλακής της εργατικής τάξης. Δεν πιστεύω σε τέτοια, όλοι το ίδιο είμαστε». Η Αλεξάνδρα γυρίζει και ρίχνει μια εντυπωσιασμένη ματιά προς την πλευρά του Κάρολου. Εκείνος μόλις που καταφέρνει να κρύψει τον ενθουσιασμό του για την ιδιοφυή κορασίδα. Ο Μεγάλος, ως συνήθως, κρατάει μια συνοφρυωμένη στάση αναμονής, ρουφώντας την τελευταία γουλιά απ’ το κουτάκι της Άμστελ του. «Και τι προτείνεις, δηλαδή, κοπελιά;» ρωτάει κάποια στιγμή ο Ανέστης, ένα αγόρι της δευτέρας Λυκείου, με ερεθισμένη ακμή, μαλλί κουρεμένο καπελάκι και σκουλαρίκι στο κάτω χείλος. «Οι αναρχικές δράσεις δεν έχουν και μεγάλη σχέση με τα αιτήματά μας. Ζητάμε απόσυρση του πολυνομοσχεδίου για την

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 41

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

παιδεία, αν έχεις ακούσει. Ειδικά του κομματιού με τις Πανελλήνιες από την πρώτη Λυκείου και με την εντατικοποίηση των σπουδών. Δεν φιλοδοξούμε να ανατρέψουμε κανένα σύστημα, ούτε να δημιουργήσουμε την αταξική κοινωνία». «Δεν διαφωνώ», απαντάει η Ρίτα. «Άλλος ο αγώνας ο δικός σου απ’ τη σκοπιά της ΚΝΕ, άλλος ο αγώνας του χαβαλέ που θέλει μόνο να χάσει μάθημα, και άλλος του εγκάθετου της ΜΑΚΙ που απλώς κάνει αντιπολίτευση στον μελλοντικό ανταγωνιστή του στις μίζες. Στο βαθμό όμως που εδώ και τώρα, σε τούτη ακριβώς την ιστορική συγκυρία, οι προθέσεις μας εφάπτονται, λέω ότι μπορούμε να συντονιστούμε. Η αντίθεση στη μισθωτή εργασία και την εργαλειοποίηση της εκπαίδευσης με καπιταλιστικό πρόσημο είναι βασικό στοιχείο του δικού μας αγώνα. Άρα μπορούμε κάλλιστα να ενισχύσουμε το μαθητικό κίνημα, ειδικά τούτη τη στιγμή». Αναρωτιέμαι αν όλα αυτά τής κατεβαίνουν σε πραγματικό χρόνο, ή αν έχει περάσει μέρες και μήνες να τα προβάρει. Σε κάθε περίπτωση, η κοπέλα είναι απίστευτη. Ανήκει σίγουρα στα χαρισματικά εκείνα άτομα που τα παίζουν όλα στα δάχτυλα μόνο και μόνο λόγω αυξημένης νοημοσύνης, πράγμα που με κάνει αυτομάτως να τη φοβάμαι. Λίγο αργότερα, αφού τα πηγαδάκια με τους μεγαλύτερους ολοκληρώνονται σιγά σιγά (μην καταλήγοντας σε κάτι συγκεκριμένο, ως συνήθως), επικρατεί σχετική αμηχανία. Πρώτος με πλησιάζει ο Δημήτρης. «Εδώ μέσα δεν έχει καλό σήμα, ε;» με ρωτάει προτάσσοντας το ακριβό κινητό του από μέταλλο-καθρέφτη. «Είναι τα μπετά», απαντάω. «Έχουν ειδική ενίσχυση, για να εμποδίζονται οι αποδράσεις». Αγνοεί το αστείο μου, αλλά είναι φανερό ότι νιώθει πιο άνετα μαζί μου. Κάθεται στην άκρη του θρανίου στο πλάι μου. «Όταν ακούω πολλά ιδεολογικά, αγχώνομαι», μου λέει ψιθυριστά. «Μου φαίνονται λίγο ακατανόητα».

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 42

ΝΙΚΟΣ Α. ΜΑΝΤΗΣ

«Κι εμένα το ίδιο. Η φίλη σου, όμως, απ’ ό,τι φαίνεται, το ’χει». «Ουουου, ναι! Όλοι το λένε. Απορώ κι εγώ πώς την αντέχω». «Ε, εντάξει, δεν σε κατηγορώ κιόλας. Δεν νομίζω να σε χαλάει». «Χα, εννοείται. Δεν μου λες, πού συχνάζεις; Μόνο εδώ, ή πας καθόλου και κέντρο;» «Ε, είμαι έντεκα στα δώδεκα. Δεν έχω και τόσες επιλογές. Κάνα σινεμά, καμιά Βεΐκου για ψώνια». «Τι; Του δημοτικού είσαι; Και τι δουλειά έχεις εδώ;» Δείχνω με νόημα τον Κάρολο. «Αδερφός μου». «Α! Κατάλαβα. Πάντως, αν θες, η πρόσκληση ισχύει. Δείχνεις αρκετά περπατημένος. Δεν έχεις κατέβει ποτέ Εξάρχεια μαζί του;» «Δεν έχουμε και πολλά πολλά, μη νομίζεις. Μερικές φορές με φρικάρει». «Γιατί;» «Αναρωτιέμαι αν υπήρξε ποτέ παιδί. Εμένα μ’ αρέσει η φάση μου τώρα, δεν βιάζομαι να μεγαλώσω». «Μμμ, πρωτότυπο. Ίσως δεν έχουν μιλήσει ακόμα οι ορμόνες». «... Τι λέτε για ορμόνες;» Είναι η Ρίτα. Με πιάνει ένας μικρός πανικός, που ελπίζω να μη μεταφράζεται σε κοκκίνισμα, όπως μου συμβαίνει συχνά. Στέκεται από πάνω μου μ’ έναν τρόπο που φέρνει τον καβάλο του τζιν της κατευθείαν στη μύτη μου. Κατεβάζω αμέσως την καρέκλα στα τέσσερα πόδια. Έτσι καθιστός, νιώθω περισσότερο ανίσχυρος απέναντί της, δεν θέλω όμως ν’ αλλάξω τη θέση μου, γιατί θα φανεί ακόμα πιο έκδηλα ότι κρατάω αμυντική στάση. «Εδώ, μιλάμε με τον... Αλήθεια, πώς σε λένε;» «Άρη».

MANTHS_SFALMA DDD SKLHRO Final.qxp_Layout 1 29/03/2019 13:57 Page 43

ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

«Εγώ είμαι η Ρίτα». «Το άκουσα πριν. Έχεις γίνει αρκετά διάσημη». «Βλακείες. Είσαι μικρός, έτσι;» «Μόνο στην ηλικία. Στα υπόλοιπα μάλλον γέρος». «Καλό. Τι να κάνουμε, κανείς δεν είναι τέλειος. Κι εμένα το κανονικό μου όνομα είναι Λαοκρατία». «Πο... Μανίκι!» «Εντάξει. Δείχνει μια κάποια αγωνιστική παράδοση, τέλος πάντων. Θα ’ρθεις μαζί μας το Σάββατο;» «Να ’ρθω, πού;» «Σε μια καινούργια κατάληψη. “Βίλα Υβόννη”, στα Πατήσια. Θα δεις πράγματα. Ο αδερφός σου είναι θαμώνας εκεί, μα δεν σε πήρε ποτέ μαζί του. Πρέπει να σπάσουμε τούτο τον άδικο αποκλεισμό. Τι λες, έρχεσαι;» Δεν είχες πάει τότε. Κώλωσες, και δικαίως, νιώθοντας αμετάκλητα λειψός και λίγος μπροστά σε εκείνο τον οδοστρωτήρα. Πράγμα που ήταν εντελώς αβάσιμο, βέβαια, γιατί ποτέ δεν τέθηκε ζήτημα σύγκρισης ή αντιπαραβολής μαζί της – έτσι κι αλλιώς, η πρόσκλησή σου στο ελευθεριακό περιβάλλον της «Βίλας Υβόννης» δεν θα μπορούσε παρά να απαιτεί την επανάληψη κι αυτή τη φορά από μέρους σου –όπως και τόσες άλλες– του ρόλου της μασκότ, του χαριτωμένου βενιαμίν, με στόχο να ρίξει καίρια τον ηλικιακό μέσο όρο, κάνοντας τους έφηβους μαθητές να νιώθουν κάπως πιο άνετα απέναντι στους εικοσάρηδες και τους εικοσιπεντάρηδες, μια και δεν θα αποτελούσαν πλέον τον τελευταίο τροχό της αμάξης. Και τώρα την έχεις μπροστά σου, έπειτα από τόσο καιρό, στρογγυλά δέκα χρόνια, να σε κοιτάζει με ένα βλέμμα ανησυχίας και φόβου – και αναγνώρισης, ίσως; Δεν μπορείς να πεις με βεβαιότητα.