KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 5
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ Μυθιστόρημα
ﱣﱢ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 6
©
Copyright Ιωάννα Καρυστιάνη – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2018
1η έκδοση: Οκτώβριος 2018 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ : Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ : Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα
% 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31 e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com
ISBN 978-960-03-6450-7
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 7
ΠΡΩΤΟΝ, ο σπασμένος αριστερός κυνόδοντας στην άνω
οδοντοστοιχία. Eίχε καιρό να πάει σε οδοντογιατρό. Δεύτερον, τα τρία μαύρα νύχια στο αριστερό χέρι. Τα είχε κοπανήσει κατά λάθος με το σφυρί, ενώ κάρφωνε ένα κάδρο στον τοίχο λίγες ημέρες, πέντε; έξι; Πριν από τις 27 Αυγούστου. Τρίτον, οι βόλτες ξεφτισμένος σπάγγος στον ξεκοκαλισμένο καρπό, ομοίως στο αριστερό χέρι. Ήταν που τον έπιανε να σκορπίζεται στις εξοχές και να δένει νεαρούς βλαστούς σε πασσαλάκια, να σώζει υποψήφια δέντρα. Είχαν απομείνει και κάτι γκρίζες δαχτυλιδωτές τούφες σε πέτσες εδώ κι εκεί στο κεφάλι του, έτσι ήταν τα μαλλάκια του, ψιθύρισε η γυναίκα χαϊδεύοντάς τα, τα μόνα που άγγιξε τρέμοντας σύγκορμη. Ταίριαζε και το μπόι, ένα κι εβδομήντα, το είχαν ήδη μετρήσει. Μάτια δεν υπήρχαν, αυτιά ούτε, βέρα έτσι κι αλλιώς δεν φορούσε ποτέ, υπολείμματα ρούχων τίποτα, ήθελε τα πολύ φαρδιά, να πλέει στα πανταλόνια του. Ο νεκρός μπροστά της δεν θύμιζε πια άνθρωπο, ήταν ένα 7
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 8
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
άμορφο μισοφαγωμένο κουφάρι που η Πηγή Βογιατζή δεν είχε το σθένος να το δει ολόκληρο και να το τσεκάρει, έριχνε κλεφτές ματιές αποσπασματικά, ώμος, αγκώνας, γόνατο, φτέρνα, ό,τι και όπως είχε απομείνει δηλαδή από το σώμα και καθυστερώντας με πνιχτά βογκητά και προσπάθεια να μην κάνει εμετό, ψέλλιζε απαντήσεις, παράταιρες λέξεις σε παράλογη σειρά. Τις έβαζε σε τάξη καταφέρνοντας μια λογική διατύπωση ο ιατροδικαστής, που με τον αξιωματικό του λιμενικού δίπλα του στέκονταν αμήχανοι, έτοιμοι όμως να συγκρατήσουν τη μεσόκοπη γυναίκα με το μαύρο τζιν και το πέτσινο μαύρο μπουφάν κάθε που άπλωνε χέρι να ακουμπήσει κάπως το πτώμα αλλά μετάνιωνε, παραπατούσε και το πήγαινε για κανονική λιποθυμία. Πιο πίσω τους και ο ψαράς, αυτός που είχε βρει τον άνθρωπο μες στα δίχτυα του, κάπου ένα μίλι στα ανοιχτά της Σύρας. Αποκλείστηκε η εγκληματική ενέργεια, αποκρούστηκε η πρόταση για διενέργεια εξέτασης DNA, περιττή, τα υπολείμματα μιλούσαν και η δύστυχη που κραύγασε σπαραχτικά, τον άντρα μου δεν ξέρω; απολύτως αξιόπιστη, είχαν πέσει πέντε τηλεφωνήματα, άριστες συστάσεις για το ποιόν της. Οι διαδικασίες ολοκληρώθηκαν με την υπογραφή της γυναίκας που, Πέμπτη, δεκαεφτά ενδεκάτου 2015, αναγνώρισε τον νεκρό σύζυγό της, Στυλιανό Βογιατζή του Νικολάου και της Αθανασίας, ετών 57, εξαφανισθέντα στις εικοσιεπτά ογδόου 2015 από παράκτια βραχώδη περιοχή της νήσου Κουκούτσι, όπου και κατοικούσε. Ένας καφές για τη χήρα στο Γραφείο Τελετών. Η Πηγή 8
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 9
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Βογιατζή έσφιγγε τη χούφτα της μη χάσει τις δυο σγουρές γκρίζες τρίχες από το κεφάλι του νεκρού. Επί ένα τέταρτο βουβή κι αυτή και οι παριστάμενοι συμπονούντες, από χθες φτιαγμένοι με το περιστατικό, που είχε συρθεί σαν αναμμένο φιτίλι και είχε σκάσει στις παρέες με ζοφερές περιγραφές, ψαριά με σκορπίνες, παλαμίδες, σαργουδάκια, τρία χταποδάκια και ένα τουμπανιασμένο, ξεσαρκισμένο κορμί ανθρώπου. Η πρώτη σκέψη, θα είναι πρόσφυγας, θα είναι μετανάστης, πόσοι οι πνιγμένοι των ημερών ανάμεσα Τουρκία και νησιά του ανατολικού Αιγαίου, πόσοι οι αγνοούμενοι που ξεκόβουν και τα ρεύματα τους μοιράζουν μακριά ώσπου να τους παρατήσουν σε βυθούς, μπερδεμένους με φύκια και θαλασσινές περικοκλάδες. Το από εβδομάδων σήμα για τον αγνοούμενο στα λιμεναρχεία έβαλε τον Συριανό λιμενικό βάρδιας σε δουλειά, εστάλη ενημέρωση για το μακάβριο εύρημα, ειδοποιήθηκε η άτυχη γυναίκα, ξεσηκώθηκε πάραυτα και έσπευσε λαχταρισμένη, όχι με το Βόλβο της αλλά με το Μιτσουμπίσι του, αυτό αγαπούσε εκείνος. Μα, πώς είχε το κουράγιο να οδηγήσει η ίδια το ημιφορτηγάκι, να καταφθάσει μόνη, πώς θα έκανε μόνη και το ταξίδι της επιστροφής κουβαλώντας το φέρετρο με τον άντρα της, κάνοντας το ίδιο το αμάξι του νεκροφόρα του; Υπολόγισαν τα έξοδα της μεταφοράς της σορού με κανονική νεκροφόρα, ο ψαράς προσφέρθηκε να τη συνοδέψει, να τσοντάρει και κάτι στον λογαριασμό, η χήρα αμετάπειστη, τα λόγια της λίγα, δεν σήκωνε πίεση, δεν ήθελε παρτενέρ στα επόμενα βήματα. 9
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 10
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
Πάλι καλά που δεν έδιωξε τον ψαρά και τη γυναίκα του όταν την ακολούθησαν μέχρι την Κοίμηση της Θεοτόκου, όπου άναψε ένα κερί, κοκάλωσε για κάνα τέταρτο συλλογισμένη και μετά γονάτισε παράμερα και αναλύθηκε σε λυγμούς. Το ζεύγος παρόν και στο λιμάνι για την αναχώρηση του φέρι, συμπαθητικοί και σεβαστικοί άνθρωποι, με την επισημότητα που επέβαλε η τύχη τους να λάβουν μέρος σε μια τραγωδία, κάπως μουδιασμένοι ωστόσο με τη στάση της χήρας, να διώχνει τα μπράτσα τους πρόθυμα να τη στηρίξουν, να κόβει τα λόγια παρηγοριάς που περίμεναν στα στόματά τους. Πάντως, μες στη βαβούρα και στον κόσμο οι δύο πλησίασαν το Μιτσουμπίσι στην ουρά των αυτοκινήτων για επιβίβαση, η σύζυγος έκανε νόημα στην οδηγό, της έδωσε ένα ματσάκι χρυσά χρυσάνθεμα και της έδειξε πέρα το μικρό ψαροκάικό τους, τον άμοιρο Στέλιο είχε μαζέψει η κιτρινομπλέ Ραφαηλία. Ταξιαρχία Ραφαηλία λέμε και τη μοναχοκόρη μας, είπε κάτι, τα υπόλοιπα, Θεός σχωρέσ’ τον, ελαφρύ το χώμα, καλό κουράγιο και τα παρόμοια τέτοιων περιστάσεων υπήρχαν όλα στα μάτια και στα νοτισμένα ματόκλαδά της. Εντελώς ξαφνικά η Πηγή γράπωσε το χέρι της γυναίκας, το καταφίλησε, το τράβηξε άγαρμπα πάνω στο στήθος της, κόντεψε να το ξεβιδώσει. Πέτυχε όμως τον σκοπό της, να βάλει στη χούφτα της Συριανής το φουλάρι που φορούσε στον λαιμό, μαύρο μεν αλλά με άσπρα πουά μικρά σαν φακές.
10
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 11
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Εν πλω προς Τήνο ο υπεύθυνος του γκαράζ δεν επέτρεψε στη χήρα να μείνει στο αμάξι κοντά στον άντρα της, λυπάμαι, κυρία, οι κανονισμοί. Πενήντα εφτά κι αυτή, μια ηλικία με τον Στέλιο, δεν ανέβηκε στα σαλόνια και τα καταστρώματα, την έβγαλε πότε όρθια, ακουμπισμένη στην κλειστή πόρτα του γκαράζ, πότε καθισμένη στο δάπεδο μονάχη και ευτυχώς όχι πια υποχρεωμένη να καμουφλάρει τον φόβο που την έζωνε για την πράξη της. Εάν είχε έρθει και η κόρη τους για την αναγνώριση τα πράγματα θα εξελίσσονταν αλλιώς. Ήταν δυνατόν όμως η μάνα να υποβάλει το μοναχοπαίδι της σε τέτοια δοκιμασία και με αβέβαιη έκβαση, αφού ο νεκρός θα μπορούσε να έχει σουλούπι, ρούχα και διάφορα που θα απέκλειαν την ταυτοποίηση; Δεν της τηλεφώνησε καν, καλύτερα το κορίτσι να πήγαινε στη νέα συνέντευξη για δουλειά, η δωδέκατη, ρε μάνα, της είχε πει, τι τις μετράω το ζώον, δεν ελπίζω, μην ελπίζεις. Με την εξαφάνιση του μπαμπά της η Αμαλία είχε επιστρέψει από την Αθήνα με το πρώτο βαπόρι, με το σκυλί της και το χέρι ακόμη στον γύψο. Για είκοσι μέρες πίεζε τους λιμενικούς να συνεχίζουν τις έρευνες, αγγάρεψε την Πόπη Χράπη με το Γκολφ να σαρώνουν ακτές και ερημιές, έζεψε τον συμμαθητή της με το κρις κραφτ να ψιλοκοσκινίζουν το πέλαγος στα ανοιχτά, κινητοποίησε και το silver alert, έπραξε σαν κόρη που θα ’λεγες πως είχε την πιο αρμονική σχέση με τον γονιό της, πράγμα που έστεκε και δεν έστεκε, με τα φεγγάρια. Εκείνο το εικοσαήμερο γύριζε στο 11
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 12
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
σπίτι αργά το βράδυ, κλοτσούσε τον καναπέ να αφρατέψει τις βουλιαγμένες μαξιλάρες, μετά ορμούσε στην μπαλκονόπορτα να ισιώσει την κουρτίνα και τέλος έκανε πλονζόν στο πάτωμα δίπλα στην Μπόνυ, μιλούσε στο σκυλί ξεμπλέκοντας με το ελεύθερο χέρι τα κρόσσια του τραπεζομάντιλου, έβγαζε από την κωλότσεπη το μπλοκάκι της και σημείωνε, γυναίκα, οι άντρες δεν κάνουν τέτοια, ακόμη και όταν ζορίζονται χοντρά, καπνίζουν αμίλητοι κι ακούνητοι είτε μπροστά στην τηλεόραση είτε σε μια καρέκλα στο μπαλκόνι. Η Πηγή Βογιατζή έβγαλε το κινητό της, ευτυχώς η κόρη δεν απάντησε, ήταν πιο βολικό να αφήσει ένα μήνυμα, τον βρήκαν στα ανοιχτά της Σύρας, ταξιδεύουμε μαζί, τον έχω στο αμάξι, η κηδεία πάει για αύριο το απόγεμα, θα φροντίσω να γίνουν όλα όπως πρέπει. Τηλεφώνησε και στην Πόπη. Η φιλενάδα της, Πηγούλα, σε σκέφτομαι, Πηγούλα, σ’ αγαπώ αλλά αδύνατον να το κουνήσει από την Αθήνα, ίωση, εντερικά, όλο στην τουαλέτα. Ένα μισάωρο προτού το βαπόρι πιάσει Τήνο κατέβηκαν την εσωτερική σκάλα τρεις άντρες και στάθηκαν σχετικά κοντά στη χήρα, περιμένοντας να ανοίξει το γκαράζ και συνεχίζοντας το θέμα που τους έκαιγε. Από όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο στη Μάλτα επιτρεπόταν το εαρινό κυνήγι αποδημητικών, ώσπου ένα γεράκι τραυματισμένο από λαθροκυνηγό έπεσε στην αυλή ενός Δημοτικού Σχολείου ανάμεσα στα παιδάκια και έτσι πήγε στράφι το ωραίο αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος, η κυβέρνηση πήρε πίσω την άδεια. Θέλοντας και μη η Πηγή Βογιατζή υπέστη τη λιγούρα 12
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 13
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
των τριών για τις κάννες Μέρκελ, κατασκευάζονται σε τέσσερα στάδια με τη μέθοδο της ψυχρής σφυρηλάτησης, ποιότητα χάλυβα κορυφαία, επιλεγμένος γερμανικός heavy-duty από χρωμιομολυβδένιο και χρωμιοβανάδιο, κουμπούρια εγγυημένα από το 1898. Με τέτοια καραμπίνα η συνονόματη Μέρκελ κυνηγάει και τους Έλληνες, πέταξε φωναχτά ο ένας, χαχανίσανε και οι τρεις κουδουνίζοντας τις αρμαθιές των κλειδιών τους και κοίταξαν παραξενεμένοι τη γυναίκα δίπλα τους, που δεν είχε αντιδράσει στο αστείο τους. Αποβίβαση στην Τήνο, επιβίβαση και αναχώρηση με άλλο ποστάλι για το Κουκούτσι. Το Μιτσουμπίσι με το φέρετρο στην καρότσα έγινε θέαμα. Καρφωμένη έξω από την κλειστή γκαραζόπορτα και στο επόμενο ταξίδι, με το πρόσωπο κολλημένο στον τοίχο για να μην αναγκαστεί να μιλήσει με γνωστούς και επειδή δεν εμφανίστηκαν άλλοι κοντά της να κουβεντιάζουν διάφορα αλλότρια, η Πηγή Βογιατζή έπρεπε επειγόντως να βρει τι θα καλέσει στο μυαλό της, συντροφιά για το τετράωρο. Αφού υποχρεωτικά κάτι θα σκεφτόταν, κάτι θα θυμόταν, για να μην τυραννιστεί με αναμνήσεις-δαγκάνες, που θα ξεφύτρωναν εδώ κι εκεί μέσα στα χρόνια με τον Στέλιο, αποφάσισε να ακολουθήσει μια διαδρομή αλλού, στη στέρεη Ελλάδα, την είχε κάνει μια φορά στη ζωή της, πέντε ημέρες μόνη στον δρόμο, δεξιά της τρακτέρ, μπροστά της νταλίκες, πίσω της λεωφορεία του ΚΤΕΛ Αχαΐας, Αρκαδίας, Αι13
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 14
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
τωλοακαρνανίας και λοιπής Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδος, στο καθρεφτάκι ουρά πίσω τα αμάξια, πυκνή πρωινή κίνηση, κανένα περιθώριο για προσπεράσεις. Τον Πάρνωνα, τον Ερύμανθο, το Μαίναλο, τον Ταΰγετο, τα είδε από μακριά. Την Πάτρα, τον Πύργο, την Τρίπολη, τα Φιλιατρά από πιο κοντά. Στην Καλαμάτα δεν μπήκε μέσα τελικά να επισκεφτεί τα ψιλοάγνωστα σόγια, σάματι θα έβλεπε τη μάνα που δεν είχε; Έκανε μεταβολή, αρμένισε σε κεντρικούς και απόκεντρους δρόμους, έκανε στάσεις στην τύχη, ώσπου έβαλε πλώρη για το Ναύπλιο, να το έχει δει έστω απέξω και φευγαλέα, να το έχει στο μυαλό της πιο συγκεκριμένο. Πλησιάζοντας άλλαξε γνώμη, τι το ’θελε; Με διανυκτερεύσεις σε Αίγιο, Κυπαρισσία, Σπάρτη, με παρέα ελαιώνες, ελαιώνες, ελαιώνες και πορτοκαλεώνες, πορτοκαλεώνες, πορτοκαλεώνες, 676 τα χιλιόμετρα στο κοντέρ, μα ο γύρος της Πελοποννήσου δίχως Καλαμάτα, δίχως Ναύπλιο τελικά. Όχι χαράμι όμως, κέρδος η αίσθηση ότι δεν οδηγούσε στα ίδια και στα ίδια και στα πολύ κοντινά, τα ήθελε τα πολλά χιλιόμετρα σερί. Η Πηγή, τότε Μυσιρλή και είκοσι δύο χρόνων, καβάλα στο πρώτο Βόλβο-θηρίο και τότε και έκτοτε με τα επόμενα αμάξια, ούτε ένα τρακάρισμα, ούτε μία κλήση για υπερβολική ταχύτητα, ούτε ένα πρόστιμο για παράνομη στάθμευση, τα χέρια, τα μάτια και τα αντανακλαστικά της πάντοτε δούλευαν ρολόι προκειμένου να διατηρεί τον πλήρη έλεγχο σε λακκούβες και κλειστές στροφές. 14
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 15
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Μόνον με τα αμάξια ήταν αλάνθαστη, μόνον πάνω στο τιμόνι είχε σιγουριά για τον εαυτό της, η Ιππότισσα της Ασφάλτου για τους Κουκουτσιανούς, τώρα όμως κατάκοπη, το σώμα της χρεωμένο με όσα κατέβασε το κεφάλι της. Όταν η Πελοπόννησος τελείωσε στο μυαλό της, εκεί ξαναφάνηκε ο Στέλιος. Ο Στέλιος που είχε δυνάμεις να πεζοπορεί οριζοντίως, να σκαρφαλώνει καθέτως, να διασχίζει διαγωνίως χωράφια πατώντας και κατουρώντας όλο το νησί και δικαιώνοντας τα παρατσούκλια που του είχανε κολλήσει από χρόνια, αγρίμι, οι πιο γενναιόδωροι, κουνάβι, οι πιο τσιφούτηδες. Από προσώπου γης είχε λακίσει δίχως μάρτυρες, απόμερα, εκεί που συνωστίζονταν βράχια σουβλερά, πασαλειμμένα με λειχήνες, αλλού σαν ξύσμα λεμονιού, αλλού σαν ξύσμα πορτοκαλιού, έτσι είχε πει η Αμαλία για το μέρος που έμοιαζε σκουριασμένο, ξεχασμένο και αφιλόξενο. Η Αστυνομία στην έκθεσή της είχε καταγράψει πως πλησίον της τοποθεσίας που αποκαλείται Φουντωτός Βράχος ευρέθη παρκαρισμένο το ημιφορτηγό του εξαφανισθέντος, μάρκας Μιτσουμπίσι, εντός της καμπίνας του οχήματος το πουκάμισό του, έκανε ζέστη και θα το είχε βγάλει, το κινητό του τηλέφωνο, τσιγάρα, αναπτήρας, εξέταση αίματος, χάπια για το στομάχι, βιβλίο, κουβάρι σπάγγος, ένας ελβετικός σουγιάς, ένα ροδάκινο, δελτίο αποστολής ειδών υγιεινής, πίσω στην καρότσα μπανιέρα, νιπτήρας και λεκάνη, παραγγελία για μεταφορά που δεν παρεδόθη, ομοίως ένας σάκος απορριμμάτων με ντενεκάκια αναψυκτικών και λοιπά σκουπίδια από την περιοχή, ακόμη μισό σακί τσιμέντο, μαλάς, 15
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 16
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
δύο μπιτόνια νερό, ένα κουτάκι κόκκινη μπογιά και ένα πασαλειμμένο πινελάκι χρησιμοποιηθέντα προφανώς για το αγνώστου σκοπιμότητος μικρό κόκκινο σημάδι επί του βράχου. Ολόγυρα είχαν εντοπιστεί και περισυλλεγεί τέσσερις πατημένες γόπες, όλες από τα άφιλτρα τσιγάρα του ιδίου. Μάνα και κόρη πήγαν και μετά ως εκεί δυο φορές, δεν βρήκαν κάτι παραπάνω. Η Πηγή Βογιατζή μες στον πόνο της σκεφτόταν πως αφού ο άντρας της ήταν που ήταν να πεθάνει, ας πέθαινε κάπου αλλού, για να μην αναρωτιούνται μερικοί-μερικοί για πιθανή σύνδεση του 2015 με το 1975, για να μη λένε πως το κόκκινο σημάδι ήταν η ανοιχτή πληγή. Ο Στέλιος είχε γλιστρήσει στα βράχια-τσουλήθρες και την υπόλοιπη φάση του θανάτου του ανέλαβε η θάλασσα. Βγαίνοντας στο μικρό λιμάνι του νησιού η γυναίκα ένιωσε ένα τράνταγμα στο στήθος, χτύπημα βαριοπούλας στα σωθικά της. Φώτα, κόσμος, μακάρι να μην της φώναζε κάποιος γνωστός, όλοι θα ήξεραν τα νεότερα. Δεν το γλύτωσε, στα πεζοδρόμια μαγαζάτορες δίχως πελατεία, ο ένας μετά τον άλλον έκαναν στο Μιτσουμπίσι υποκλίσεις συμπόνιας. Πήρε το μάτσο τα χρυσάνθεμα, τα μύρισε. Από το καθρεφτάκι του παρμπρίζ κοίταξε πίσω στην καρότσα, την κάσα. — Πάμε για το ξενύχτι, ψιθύρισε. Διέσχισε τον παραλιακό δρόμο και έστριψε αριστερά προς τις Καλαμιές. 16
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 17
ΠΟΙΟΣ ΕΙΠΕ ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις;
Ο Αύγουστος του 1974 ούτε μία μέρα κενός, το ένα πίσω από το άλλο τα βροντερά πρωτοσέλιδα, τα γεγονότα κορυφαία, τα συναισθήματα τρανταχτά. Από τη μια η ανακούφιση για την πτώση της δικτατορίας, από την άλλη το σοκ για την τραγωδία της Κύπρου. Το Κουκούτσι δεν ήταν η καρδιά των εξελίξεων, τις ζούσε στα μέτρα του. Ο Θοδωρής Βογιατζής, τελειόφοιτος του ΕΜΠ, αποφυλακίστηκε από τον Κορυδαλλό μισός, η ξαδέρφη ενός ξαδέρφου ενός σερβιτόρου ξεμύτισε από μια γιάφκα στην Κυψέλη, ο ανιψιός ενός μαρμαρά απολύθηκε από το ξερονήσι της Γυάρου, πολλοί ντόπιοι επιστρατεύτηκαν λόγω Αττίλα, η τοπική κοινωνία στο πόδι. Για τη δεκαεφτάχρονη Πηγή, τότε Μυσιρλή, οι μέρες αλησμόνητες διά παντός, και για τα εθνικά και λόγω Στέλιου. Συζητήσεις επί συζητήσεων για την έντονη πολιτική κατάσταση σε δίωρους απογευματινούς περιπάτους που κατέληγαν στη θάλασσα για βουτιές, όπου βουτιά με βουτιά και σύνθημα με σύνθημα, Φόλα στο σκύλο της ΕΣΑ και Κάτω 17
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 18
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
τα χέρια από την Κύπρο, προέκυψαν φιλιά διαρκείας όλο και πιο ζουμερά. Δυο χρόνια τον είχε στο μάτι, τον γυρόφερνε τάχα μου τυχαία, παρίστανε την αδιάφορη περιμένοντας να κάνει εκείνος την πρώτη κίνηση, να είναι σίγουρη ότι τη διάλεξε με την ψυχή του, να την κατοχυρώσει σαν αρσενικό. Δεν ήταν μόνον τα ασυνήθιστα, σαν χριστουγεννιάτικα σύννεφα, κάπως μακρουλά γκρίζα μάτια του, τα ριχτά καστανόξανθα μπουκλάκια του ή η κιόλας αντρική βραχνή φωνή του, ήταν κυρίως το περπάτημά του, έλεγες δεν θα σταματούσε ποτέ. Αποστήθιζε βαδίζοντας, έλυνε εξισώσεις βαδίζοντας, τραγουδούσε βαδίζοντας, ονειροπολούσε όρθιος στον ρυθμό του εν-δύο, εν-δυό, όποτε έπρεπε να σταθεί για λίγο σε ένα μέρος, έμοιαζε έξω από τα νερά του, σχεδόν δυστυχισμένος. Η Πηγή τον φανταζόταν να παρελαύνει και να προελαύνει στους δρόμους όλου του κόσμου, να ανακαλύπτει παρθένα δάση και απάτητες ερήμους, να παίρνει σβάρνα άπαρτα βουνά. Στέλιος Βογιατζής, Ισίδωρος Παούρης και Ηλίας Κουγιουλής, το λάμπον τρίο με τα αστραφτερά μυαλά, από την πρώτη τάξη του Γυμνασίου Αρρένων αχώριστοι, μαζί να μελετούν, να παίζουν βόλεϊ, να σχολιάζουν τα τοπικά, τα πανελλήνια και τα παγκόσμια, να σχεδιάζουν ανώτατες σπουδές, επαγγελματικές διαδρομές και πρωτοποριακές έρευνες και να βαριούνται φανερά όλους τους υπόλοιπους, μηδέ των κοριτσιών του Θηλέων εξαιρουμένων, που ξεροστάλιαζαν για ένα βλέμμα τους, για ένα μπλουζ στα σπάνια 18
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 19
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
και σεμνά παρτάκια της εποχής, τούρτα γενεθλίων, βερμούτ, Μπητλς, Τόλης Βοσκόπουλος και Κονιτοπουλαίοι. Ο Στέλιος χόρευε προχωρώντας από δωμάτιο σε δωμάτιο, περνούσε από τις κουζίνες στις αυλές, οδηγούσε την ντάμα του μέχρι το σκυλόσπιτο και το κοτέτσι του κάθε σπιτιού. Όταν η ερωτευμένη Πηγή κινήθηκε με τακτική, βάδην κι αυτή, απαγγέλλοντας βαριές κουβέντες και αραδιάζοντας μάρκες βαρέων οχημάτων, ερασιτέχνης μηχανικός αυτοκινήτων αλλά άφθαστη, σε ένα μονοπάτι με πανοραμική θέα σε αμπελοχώραφα, επιτέλους τον έριξε και ο Στέλιος έπεσε, ίσως γιατί τα τότε τρομερά γεγονότα έκοβαν τη φόρα για προσωπικά μεγαλεία, ξεφούσκωναν τους εγωισμούς κι έκαναν τους ανθρώπους να ψάχνονται αναμεταξύ τους, να γυρεύουν τα χειροπιαστά, να ευγνωμονούν την κάθε ευκαιρία. Το δούναι και λαβείν φιλιών, το άγγιγμα ενός κορμιού κάνουν πέρα, έστω για λίγο, τον πονοκέφαλο της πραγματικότητας και την αγωνία για το τι σου ξημερώνει. Της Πηγής Μυσιρλή της φαινόταν απίστευτο που επιτέλους μπορούσε να κοιτάει στους δέκα πόντους τα γκρίζα μάτια του, να ρουφάει τα χείλη του και να του βάζει χέρι. Αυτός κι αν ήταν καυτός Αύγουστος. Αλλά και Σεπτέμβρης, Οκτώβρης, Νοέμβρης, Δεκέμβρης και η πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου κύλησαν με ραγδαία κλιμάκωση του έρωτά τους, βραδινές περιπολίες σε ερημιές για να ξεσπούν σε σφιχταγκαλιάσματα με την ησυχία τους, να συμπληρώνουν τα γλυκόλογα που δεν χωρούσαν στα ραβασάκια, να συναχώνονται και να γριπιάζονται στο κρύο μετά χαράς. 19
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 20
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
Η μάνα του, η κυρά Αθανασία, τη χαιρετούσε κλείνοντάς της το μάτι, ο πατέρας του Νίκος επιστρέφοντας από την επιστράτευση της είχε πει, μπράβο, θηρίο, όταν του άλλαξε λάστιχο σε πέντε λεπτά, του έξυσε και κάτι κουτσουλιές από το παρμπρίζ, ο ίδιος, λογιστής και καφενόβιος, δεν πρόσεχε ούτε αμάξι ούτε οικογένεια, ο νους του στην πρέφα και στο ποδόσφαιρο, όλο Δομάζος και Κρόιφ. Ο δικός της μπαμπάς ενθουσιασμένος. Είχε χάσει τη γυναίκα του από χρόνια, δεν μπορούσε να γίνει και μάνα για τη μοναχοκόρη του, να την προετοιμάσει, να την ορμηνέψει, η αείμνηστη Αμαλία στην πενταετία κοινού βίου τού είχε αποδείξει γιατί και πώς ο έρωτας είναι ό,τι ωραιότερο στη ζωή, δεν τον κλοτσάμε. Ένα απόγεμα περιμένοντας ο Λεωνίδας Μυσιρλής τη θυγατέρα του να βγει από το λουτρό, έτοιμη για ξεπόρτισμα, της είπε συγκινημένος, Πηγή, βουρ στον πατσά. Ευχόταν να ζούσε η μάνα της, να την καμάρωνε ανθισμένη, με ίσια χωρίστρα και επιτέλους κάπως κοκέτα. Οι φούστες και τα τακουνάκια της τώρα για τα ραντεβουδάκια, αντί της τριμμένης εργατικής φόρμας με τις πολλές τσέπες, η ξαφνική της απόφαση να δώσει κι αυτή για το πανεπιστήμιο και πάνω απ’ όλα η χαρά του κοριτσιού του, μια Πηγούλα που χοροπηδούσε και άναβε και κοκκίνιζε μόνο που έφερνε στον νου της τον νεαρό της, τον έκαναν να υπομένει τους ιλίγγους του και μερικούς κακοπληρωτές πελάτες και το βράδυ, μόνος δίπλα στο ραδιόφωνο, να πίνει ένα κρασί στην υγειά της Δημοκρατίας, πιο ήσυχος για το μέλλον. 20
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 21
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Ισίδωρος και Ηλίας είχαν χάσει την αποκλειστικότητα του Στέλιου, κάποιες φορές προσπαθούσαν να τον αποσπάσουν από το θηλυκό που χάλασε το χαλύβδινο ισοσκελές τρίγωνό τους, αλλά κι ελόγου τους από την προηγούμενη κιόλας χρονιά είχαν δοκιμάσει κάτι σύντομα φλερτάκια, λίγη Ασημίνα αποδώ, λίγη Ξένια αποκεί, ένα Σαββατόβραδο Λουκία, μία βδομάδα Αλίκη. Καιρός ήταν να μιλήσει και η φύση, στα δεκαεφτά τους είχαν κιόλας ζήσει επί των ημερών τους και Χούντα, και Καραμανλή, και Κυπριακό δράμα με τον καημό των αγνοουμένων, και Δημοψήφισμα για τη Μοναρχία, τόσα θυελλώδη. Αλλά το διάβασμα δεν έμενε πίσω, σε ισχύ ο ανταγωνισμός των τριών και για τους βαθμούς, ποιος ο πρώτος των πρώτων στην τάξη, ποιος αργότερα. Ο Ισίδωρος ήθελε να διαπρέψει ως ιστορικός, ο Ηλίας να πλουτίσει ως χημικός μηχανικός, ο Στέλιος να σώσει τις οικονομίες του Τρίτου Κόσμου και η Πηγή, από εκεί που της έφτανε ένα απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης γιατί σκόπευε να αναλάβει το συνεργείο αυτοκινήτων, ξεφτέρι κιόλας στη δουλειά, ανακοίνωσε πως θα δώσει κι αυτή Πανελλαδικές, καλή στη φυσική και στη γεωμετρία, ήθελε να πάει φοιτήτρια κάπου, οπουδήποτε, αρκεί να μην αποχωριζόταν τον αγαπημένο της. Αρνιόταν να ζυγίσει σοβαρά πόσο θα της έλειπε η δουλειά που είχε μάθει και αγαπήσει με κίνητρο την αδυναμία στον πατέρα της, εκείνος δεν είχε ξαναπαντρευτεί για να μη βάλει στο σπίτι τη λέξη μητριά κι αυτή για χάρη του από τα δεκατρία της είχε χωθεί στις μουντζούρες και στα λάδια και από τα δεκαπέντε της το έπαιζε κιόλας αφεντικό. 21
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 22
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
Αντρική δουλειά, επαναστάτρια θυγατέρα με τετράγωνο μυαλό, έλεγε τότε ο μπαμπάς της. Το συνεργείο είχε στηθεί το ’59 όταν ο Λεωνίδας Μυσιρλής επέστρεψε στο νησί με σύζυγο από την Καλαμάτα, κόρη περιοδεύοντος εξόριστου, περαστικού και από το Κουκούτσι, με χρονιάρα μπέμπα και με δίπλωμα από τη Σιβιτανίδειο, καλός μηχανικός αυτοκινήτων, με εμπειρία και σε ένα αφεντικό της πρωτεύουσας. Στη Σχολή είχαν μετασκευάσει φορτηγά του Γενικού Επιτελείου Στρατού σε λεωφορεία, είχαν φτιάξει πενήντα αμαξώματα και οχήματα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, επισκεύαζαν τα αυτοκίνητα της Επιμελητείας των Ανακτόρων και του Σανατόριου Σωτηρία, με απόφαση των υπουργείων Οικονομικών, Προεδρίας και Βιομηχανίας είχαν αναλάβει τη συντήρηση και όλων των κρατικών αυτοκινήτων. Γερή και η πείρα στον ιδιώτη, ήρθε στο νησί ένας σοφός των καρμπυρατέρ, γκρόβερ, μεντεσέδων και ρουλεμάν. Πόσα τροχοφόρα υπήρχαν τότε στο Κουκούτσι; Η λιμουζίνα του Δεσπότη τρίτο χέρι, δύο τρακτέρ, δύο λεωφορεία για τα χωριά, δύο ημιφορτηγά και έξι τρίκυκλα, μία μπουλντόζα, ένα ταξί, όσο για γιωταχί, μόνον του παθολόγου. Ο Μυσιρλής τα κατάφερε επιδιορθώνοντας και ποδήλατα και ραδιόφωνα και ψυγεία πάγου, Σιβιτανίδειος το μεγάλο πραχτικό σχολειό της επιβίωσης, είχε βγάλει ξυλουργούς και επιπλοποιούς που είχαν κατασκευάσει τις πενήντα πολυθρόνες του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οξυγονοκολλητές, ηλεκτροσυγκολλητές και λεβητοποιούς που είχαν πιάσει αμέσως δουλειά στα υπό ίδρυση Ναυπηγεία Νιάρχου. 22
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 23
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Το δίπλωμα λοιπόν κορνιζωμένο σε περίοπτη θέση του συνεργείου, πλάι στην κορνίζα με τη μακαρίτισσα Αμαλία και τρεις διαφημιστικές αφίσες αυτοκινητοβιομηχανιών. Ο χώρος χειρουργείο, όλα καθαρά και τακτοποιημένα, στον πάγκο τα εργαλεία κατά σειράν, τα καινούργια ή μεταχειρισμένα ανταλλακτικά, στο συρτάρι οι λογαριασμοί και τα βερεσέδια, σε ράφια μια εικοσάδα λογοτεχνίες, οι μεσσηνιακές εφημερίδες που πλήρωνε ακόμη τη συνδρομή εις μνήμην της γυναίκας του και στο βάθος δύο διθέσια καναπεδάκια, καθίσματα παλιών αυτοκινήτων, με το φορμάικα τραπεζάκι ανάμεσά τους, όπου και τα απαραίτητα για τον καφέ. Ο Μυσιρλής έψηνε σε όλους τους πελάτες και έπινε μαζί τους ακόμη έναν. Χωράτευε κιόλας πως αφότου έχασε την Καλαματιανή του, ούτε λόγος για δεύτερο γάμο, τη ζωή του την είχε ευχαριστηθεί κυρίως στο θέμα μπακαλιάρος-σκορδαλιά. Με τον καιρό, παρακολουθώντας ολόγυρα και συμμετέχοντας όπως-όπως στα κοινωνικά, γάμοι, βαφτίσια, κηδείες, Δεκαπενταύγουστοι στην Παναγίτσα, είχε αποκτήσει την αίσθηση ότι η ζωή σε ένα μικρό νησί δεν μπορεί να λάβει μεγάλες διαστάσεις. Η Πηγή του λοιπόν ας πήγαινε όπου τραβούσε η καρδιά της. Του άρεσε που σκεφτόταν να μακρύνει τα πάντα κοντοκουρεμένα μαλλιά της, που είχε βάλει καθρέφτη πάνω από το νιπτηράκι και στο αποχωρητήριο του συνεργείου, που καθάριζε σχολαστικά τα νύχια της και τα περνούσε ένα απαλό ροζ βερνίκι, που προτού βγει στεκόταν μπροστά του, έκανε μια στροφή, μια βαθιά υπόκλιση και έφευγε πετώντας. 23
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 24
ΠΕΝΤΕ ΤΟ ΠΡΩΙ αρχίζει η προβλεπόμενη μάχη με το ανα-
μενόμενο ίδιο αποτέλεσμα, στις έξι η νύχτα ξοδεύει τα τελευταία της πυρά και στις εφτά πια η μέρα επιβάλλεται. Ξημερώνοντας η Τετάρτη 18 Νοεμβρίου βρήκε την Πηγή Βογιατζή βιδωμένη αποβραδίς στην καρέκλα δίπλα στο φέρετρο, με τα μάτια συνεχώς στο ξέχειλο τασάκι πάνω στα γόνατά της. Τους καφέδες, και δυο και τρεις για τον καθένα, είχε αναλάβει με το έτσι θέλω η αλλοτινή συμμαθήτρια Πέπη Μεϊντάνη, πιστό κι ακούραστο πολυμηχάνημα, Βέγγος το παρατσούκλι της, ολονυχτίς στην πρίζα του πηγαινέλα, γκαζάκι, νεροχύτης, σκουπιδοντενεκές και τακτοποίηση λουλουδιών, αφού τα χθεσινά χρυσά χρυσάνθεμα είχαν περικυκλωθεί και μισοσκεπαστεί από δυο ντουζίνες μπουκέτα στα πόδια της κάσας, στο πάτωμα κι άλλα χρυσάνθεμα, μελιά, σκουροκόκκινα και μοβ, η εποχή τους, τα παρτέρια γεμάτα, κάμποσα και τα γαρίφαλα ανθοπωλείου, άντε και λίγα τριαντάφυλλα, λευκά και τα μεν και τα δε, ο ανθοπώλης είχε ξεπουλήσει. 24
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 25
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Με το που είχε φθάσει ο νεκρός στο σπίτι και είχε λάβει θέση στη σάλα, οι επισκέψεις κατά κύματα, η χήρα ούτε στιγμή μονάχη, όλες οι καρέκλες πιασμένες, όλα τα φλιτζανάκια σε υπηρεσία, δυόμισι κιλά καφές, τρία κιλά ζάχαρη, πέντε δίσκοι παξιμαδάκια και κουλουράκια, δύο φιάλες κονιάκ, συν δύο μπουκάλια υγρό πιάτων, συν τρία πακέτα χαρτοπετσέτες, συν δύο διπλά ρολά υγείας. Η Πηγή κουνούσε το κεφάλι της στα συλλυπητήρια χωρίς να σηκώνει το βλέμμα σε όλους αυτούς που έσπευδαν να κάτσουν από μισή έως τρεις ώρες βάρδια κοντά στον μακαρίτη, ανάμεσά τους ο μοναχός Αγάπιος με κολάρο στον λαιμό λόγω ψύξης, ο Μαθουσάλας φίλος και υπάλληλος κάποτε του πατέρα της, από συναδελφική αλληλεγγύη οι δύο νεαροί του άλλου συνεργείου, η γριά μαία που είχε σώσει τον νεογέννητο μελανιασμένο Στέλιο, έντεκα συμμαθήτριες και συμμαθητές από τα μοιραία σχολικά χρόνια, όλοι με την ελπίδα και την περιέργεια μήπως έστω τώρα, έστω και κατόπιν εορτής, θα γινόταν η πρώτη μετά από σαράντα χρόνια αλλά και ύστατη συνάντηση του τρίο των πάλαι ποτέ κολλητών. Ισίδωρος Παούρης και Ηλίας Κουγιουλής σχολιάστηκαν γιατί δεν φάνηκαν να κάνουν ένα τσιγάρο δίπλα στον Στέλιο. Ήρθε όμως η αδελφή του πρώτου, η Αρχοντούλα, γνήσια θλιμμένη και απολογητική, δίχως λόγια βέβαια, τι να ’λεγε, άλλωστε είναι τόσο πολλά όσα ομολογούνται χύμα με τα μάτια, που κάνουν τις δηλώσεις περιττές. Η νύχτα κυλούσε με ανταλλαγές, ο ένας με τον άλλον αλλάζανε καρέκλες και ματιές με σαφή ή περίπου σαφή υπο25
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 26
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
νοούμενα, στο πνεύμα πάντως της συνάθροισης ειδικού σκοπού, όπως κάθε τόσο και ο διασκορπισμός ψιθύρων που μισοέφτανε ως τα αυτιά της Πηγής, επτασφράγιστο και αεροστεγές το φέρετρο και ευτυχώς δεν μυρίζει καθόλου, μα πώς θα μύριζε μετά από τόσον καιρό στο αλμυρό νερό, από χρόνια ο Στέλιος γύριζε σαν δραπέτης ψυχιατρείου, στοιχειό εκ θεού, αγγελιαφόρος και οσιομάρτυς των πρόστυχων καιρών, άναβε το καντήλι του Αϊ-Γιάννη, προϊσταμένου όλων των αγίων, από μαθητής αγαπούσε τις στοχοποιημένες χώρες και τους πονεμένους λαούς. Στητή στην καρέκλα η Πηγή έκλεινε τα μάτια, να νομίζουν οι παρευρισκόμενοι πως δεν κάνει επαφή, δεν ακούει, για να ακούσουν αυτοί από την Πέπη Μεϊντάνη τα τεκμήρια της αναγνώρισης, τον δύστυχο Στέλιο είχαν τσακίσει βράχια και κύματα, τον είχαν καταφάει ψάρια. Τουμπανιασμένος και χιλιοπληγωμένος έδειξε στη χήρα του ολίγες μόνον τρίχες της κεφαλής, έναν σπάγγο-βραχιόλι στο χέρι του και τρία κοπανισμένα νύχια απ’ όταν κρεμούσε με σφυρί στο καλύβι του κάποια Παναγία. Πειστικό σενάριο, έπιασε και στη Σύρα, όταν μπροστά στον τετράπαχο ιατροδικαστή και στον λιμενικό οδοντογλυφίδα, η Πηγή δίχως να το έχει προσχεδιάσει, με ξαφνική ρέντα στην ηθοποιία και στο παραμύθι, είπε ψέματα που να μην έλεγε, γιατί διαφορές υπήρχαν οπωσδήποτε. Οι Παναγίες ήταν εκατό τοις εκατό αλήθεια, ο Στέλιος τις κάρφωνε πότε ψηλά να μην τις βλέπει φάτσα, πότε χαμηλά να μην τις τρώει η υγρασία του ταβανιού. Τις είχε για ταπετσαρία, στον ίδιο τοίχο πέντε εικόνες, οι δύο δώρα της 26
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 27
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Πηγής, παραγγελίες στον Ηλία Κουγιουλή κάθε που προσπαθούσε να φέρει τους τρεις και πάλι κοντά, να πάρουν οι ζωές τους τα πάνω τους, καιρός ήταν, στην πραγματικότητα προλαβαίναν δεν προλαβαίναν. Μωρέ Κουγιουλή, τον είχε ρωτήσει στην πρώτη παραγγελία, έγκυος στην Αμαλία της, γιατί στο καλό η Παναγία είναι πάντοτε μαντιλοφορούσα, γιατί δεν λύνει τα μακριά μαλλιά της να στολίσουν τους ώμους της, να τη βλέπει πιο όμορφη, πιο φυσική και καθημερινή το βρέφος στην αγκαλιά της; Γιατί δεν υπάρχει μία εικόνα της, αυτή και ο μικρός Χριστός να πλατσουρίζουν ξένοιαστοι σε μιαν ωραία παραλία; Γιατί η χάρη Της δεν κανονίζει επιτέλους μια ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ των τριών σας, η ερώτηση στη δεύτερη παραγγελία της πριν από τέσσερα χρόνια, πάνω στην ανάρρωση του Στέλιου από γαστρορραγία. Γιατί σε κάποιες περιπτώσεις το παρελθόν γίνεται καραμπόλα διαρκείας στον χρόνο με θύματα που οι πληγές τους δεν γιατρεύονται ποτέ; αυτή η ερώτηση στον εαυτό της και τωρινή. — Τον έφαγε ο Φουντωτός Βράχος, η φράση της Αρχοντούλας ακούστηκε καθαρά, ακολούθησαν μερικά σκόρπια αχ, μετά για κάμποσο τίποτε, ώσπου από αντίδραση στα μακάβρια ενέσκηψαν και τα πολύ εκτός θέματος, κυρίως στο χολ και από άντρες, για τον βενζινά που γκρέμισε μια δίμετρη Γερμανίδα αλλά και για την Τζενάρα, τη Σαλονικιά κυρία του, τον πρώτο χρόνο του γάμου τα λόγια στον σύζυγο λάγνα και στον κουμπάρο σεμνά, τον δεύτερο αντίστροφα. 27
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 28
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
Σίγουρα είχαν κουραστεί κι αυτοί περιμένοντας ένα τέλος στην περιπέτεια των Βογιατζήδων δίχως αστερίσκους αμφιβολίας, κάτι οριστικό, μόνον που οι λεπτομέρειες αυτού του οριστικού τους είχαν τρομάξει χειρότερα και ξεγλιστρούσαν ψιθυρίζοντας για ξεβρακώματα. Έτσι σκεφτόταν η Πηγή μη σηκώνοντας ούτε μία φορά τα μάτια στη φωτογραφία του Στέλιου πάνω στη μαύρη λάκα, αυτό από όλους αντιληπτό, πόσο μάλλον που ο αποθανών στην κορνίζα-ταρταρούγα ήταν αρκετά ελκυστικός, κάπου σαραντάρης, πήγαινε ακόμη στον κουρέα, φαινόταν σχεδόν προσγειωμένος στην πραγματικότητα και τα πασίγνωστα γκρίζα μάτια του θύμιζαν αρκετά τη νεανική γοητεία του, τότε που τριαντάρης γύρισε στο νησί και τον κυνηγούσαν οι τουρίστριες, μάταια. Και η Ρούσα, μέσα στο σπίτι. Τα σιγανά νιαουρητά, το καζανάκι πόσες φορές, τα λίγα βηξίματα και οι λέξεις που ξεχώριζαν κάπως, τσουκνίδες, ναυτιλία, καλαμποκάλευρο, Ερντογάν, ζωοτροφές, Τρίκαλα Κορινθίας, ουρολοίμωξη, ήταν σύντομοι περισπασμοί και η Πηγή παρακαλούσε μέσα της να εξελισσόταν στη σάλα της μια Γενική Συνέλευση, μία Διάσκεψη Κορυφής για την Εφορία, για κυβερνητικό ανασχηματισμό, για το λιώσιμο των πάγων, για οτιδήποτε, να της παίρνουν οι σύνεδροι τ’ αυτιά, για να μη σκέφτεται συνεχώς τον άνθρωπο μέσα στο στενόμακρο ξύλινο πακέτο μπροστά της. — Ρε, Πόπη, δεν είναι κατάλληλη στιγμή, η Πέπη Μεϊντάνη απάντησε στο σταθερό, κατέβασε το ακουστικό, παρακαλώ, απενεργοποιήστε όλοι τα κινητά σας, έδωσε γενική διαταγή. 28
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 29
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
— Η Χράπη; Πώς και δεν ήρθε η Πόπη Χράπη, οι συμμαθήτριες επικριτικές, η απούσα όφειλε να είναι παρούσα στο πλάι της χήρας. Καφέδες, γραβιέρα, παξιμαδάκια, μουστοκούλουρα, η Πέπη Μεϊντάνη να περιποιείται και τους πρωινούς, ανάμεσά τους η υπέργηρη φιλόλογός τους δεσποινίς Φιλοθέη και η δευτεροξαδέρφη της Πηγής Όλγα Φιλιππή, πενηντάρα, δις διαζευγμένη και κάτοικος Γαλλίας, εκτάκτως στο νησί για τα κληρονομικά της. Και οι δύο ό,τι έπρεπε για περιπλάνηση του μυαλού λίγο παραπέρα. Η πρώτη ήρθε με την καφέ στολή που είχε για κηδείες και μνημόσυνα, σε όλη της τη ζωή ντυνόταν και ζούσε σαν μέσα σε αριστοκρατική ταινία εποχής, φορέματα, κουρτίνες και καλύμματα επίπλων σε κρεμ και μπεζ, σέπια επιστολόχαρτα, ιβουάρ μπουμπούκια στα βάζα, σικλαμέν μεταξωτά πασούμια, Τρίτο Πρόγραμμα στο ραδιόφωνο και υποτονικές συζητήσεις στον πληθυντικό οπωσδήποτε, οπότε, αγαπητότατη Πηγή, σας εύχομαι δύναμιν από βάθους καρδίας και, καλότατη Πέπη μου, θα προτιμούσα ένα κομματάκι πουτίγκα, εννοούσε το σταφιδόψωμο που έφερε. Η Πηγή τη συμπαθούσε πάντως, πώς να μη θυμάται ότι στα δεκαεφτά της οι κεραίες της Φιλοθέης έπιασαν την απελπισία της τελειόφοιτης μαθήτριάς της όταν ο Στέλιος της ζήτησε να τα χαλάσουν, την παρηγορούσε με ρομαντικούς δίσκους, δερματόδετη ποίηση, συνετά αποφθέγματα και κέικ λεμονιού σε φίνα πορσελάνινα πιατελάκια, δήθεν τυχαία περ29
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 30
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
νούσε και από το συνεργείο, να ρίξει άλλη μια ματιά, η πείρα της στις ερωτικές απογοητεύσεις πλούσια και ολόπικρη. Αειπάρθενος η ογδονταπεντάρα δεσποινίς, η κιλότα της ασύλητη. Χρόνια αργότερα, στον απρόσμενο για όλους γάμο Πηγής-Στέλιου, το δώρο της καθηγήτριας ήταν ένα ασημένιο τριαντάφυλλο-κηροπήγιο, τώρα με το μελισσοκέρι να λιώνει και να πασαλείβει τα ασημένια πέταλα, να στάζει και πάνω στο μαρμαράκι του μπουφέ. Η δεσποινίς Φιλοθέη, θιασώτης της άποψης ότι οι καλοί κ’ αγαθοί άνθρωποι δεν πρέπει να φεύγουν άκλαυτοι, ανήκε στους βουρκωμένους της σάλας όπως και η επιτηδευμένα ατημέλητη Όλγα, βαθιά λυπημένη και νευρική. Αν η Πηγή και οι λοιπές ντόπιες είχαν ζηλέψει μια φορά την εξαδέλφη της σαν πήρε το πτυχίο της Παντείου, δυο φορές σαν πήρε και πτυχίο Νομικής και τρεις όταν κατάφερε να τριτώσει τις περγαμηνές της με ντοκτορά στους υπολογιστές, τη θαύμαζαν εκατό φορές για την άνεση και την τόλμη της να κάνει, όποτε ερχόταν στο νησί, τραπέζια και να κόβει τον μουσακά με σπάτουλα που της έλειπε το χερούλι, να σερβίρει τη σαλάτα σε χτυπημένο εμαγιέ λεκανάκι, να λέει δεν έχω ποτήρια μπίρας, πιέστε από το κουτάκι και τέλος να ζεύει μια καλεσμένη της στον νεροχύτη για τη λάντζα κι αυτή να σέρνει τον Στέλιο στη βεράντα της, για δέκα τσιγάρα σερί οι δυο τους. Η Όλγα ήταν ικανή να σπρώξει το φέρετρο έξω, να αναλύσει στον νεκρό την τραγωδία στο παρισινό Μπατακλάν, η Πηγή την άκουγε με τα Μπατακλάν και Μπατακλάν να βάζει τελεία στα εγχώρια κουτσομπολιά. 30
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 31
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
Εκεί που οι άνθρωποι θλίβονται για έναν αδόκητο θάνατο στην οικογένεια ή στον κύκλο τους, νά σου και οι δονήσεις από ένα μακελειό πολύ μακριά, όλα τα θύματα νέοι, ίσως ούτε ένας κοντά στην ηλικία του Στέλιου. Δίπλα από το φέρετρο αυτές τις ώρες περνούσαν ξυστά πτυχές της ζωής του νησιού και του κόσμου όλου. Αλλά από τις συμμαθήτριες, τη γριά Φιλοθέη, την κοσμοπολίτισσα Όλγα και τους νεκρούς του Παρισιού, οι σκέψεις της Πηγής για τον Στέλιο επέστρεψαν δριμύτερες η μια δίπλα στην άλλη, το ανεξήγητο μακρόχρονο πείσμα της, η ανεξήγητη ανεξάντλητη υπομονή της, ο ανεξήγητος παράφορος έρωτάς της για κείνον, άθικτος από τα τζαρτζαρίσματα της τύχης. Επί τέσσερις δεκαετίες, αυτή που πήγαινε στις εκκλησίες όπως στο μίνι μάρκετ, που δεν χασομέρησε να αποστηθίσει ούτε το Πάτερ Ημών, που δεν φοβόταν θεούς και δαίμονες, ήταν διά βίου ταμένη στην υπηρεσία του αγριμιού της, να του συγχωρεί τα ασυγχώρητα, να το διεκδικεί και να το νοιάζεται με ευλάβεια, να του παραθέτει αφορμές για να του θυμίσουν το μεγαλείο του μυαλού του, να του παραδίδει το κορμί της πάντα πρόθυμο και φλογερό, για να ξεξυπνήσει και το δικό του. Πώς μπόρεσε χθες στη Σύρα να προσβάλει αστόχαστα αυτόν τον Μαραθώνιο αγάπης και πίστης; Οι τελευταίες σκέψεις της με άρωμα κανέλας από τα κούκις που έφερε η Έθελ Ρόμπερτσον και άρωμα σοκολάτας από τα μπράουνις της Ελίζαμπεθ Λούις, οι δύο Εγγλέζες στέκονταν από ώρα στο χολ. 31
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 32
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
Μπουκωμένος με τις λιχουδιές ο Μακεδόνας Αστυνομικός Διευθυντής είχε κάνει πιατάκι για τα ψίχουλα το υπηρεσιακό του καπέλο, ανά χείρας, ανάποδα. Η Αμαλία πρόλαβε στο παρατσάκ. Με το σακίδιο στην πλάτη έφθασε στο νεκροταφείο τη στιγμή που απίθωναν την κάσα στο λάκκο, μόλις προτού πέσει η αυλαία της ταφής. Στο βαπόρι είχε συνταξιδέψει με τον Θοδωρή Βογιατζή, ξάδερφο του πατέρα της, μαύρο κοστούμι, μαύρο ζιβάγκο, ακόμη πιο άσπρη εφέτος την αλογοουρά και κατακόκκινα τα μάτια του, τώρα συνεχώς από τη μάνα στην κόρη και από την κόρη στη μάνα, ανήσυχα. Αχ, μωρέ μπαμπά μου, αχ, μωρέ μπαμπά μου, αυτό έλεγε μονότονα το κορίτσι, και ρίχνοντάς του χουφτίτσες χώμα, και μετά, κρεμασμένη στο μπράτσο της μάνας της, σφίγγοντας μια εκατοστή χέρια, τόσοι πάνω κάτω είχαν κάνει τον κόπο να συνοδέψουν τον Στέλιο Βογιατζή στην τελευταία του κατοικία. Πολύ καλύτερες οι κηδείες του φθινοπώρου και του χειμώνα, στο ντάλα καλοκαίρι δεν μπορείς να συγκεντρωθείς στη σκέψη του νεκρού, συμφωνούσαν οι διάφοροι και ευτυχώς που είχαν προνοήσει για ομπρέλες γιατί ο μουντός καιρός δεν κρατιόταν άλλο, το αποφάσισε, η βροχή μαχητική όλο το βράδυ, όλη τη νύχτα. Τη νύχτα που Πηγή και Αμαλία, μάνα και κόρη, χήρα και ορφανή, την έβγαλαν αντικριστά σε δυο καρέκλες της 32
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 33
ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΣΕΣ
σάλας, ούτε καν στους καναπέδες, να ξεκουράσουν λίγο το κορμί τους. Με σκεπασμένο συνεχώς το φέρετρο, δεν υπήρξε τελευταίος ασπασμός. Οι δύο τρίχες της κεφαλής του νεκρού στο πορτοφόλι της Πηγής σε χαρτομάντιλο, πίσω από την ταυτότητά της στη διαφανή θήκη. Να τις έδειχνε τώρα στην κόρη της; Να της έλεγε κάτι; Έπρεπε ή καλύτερα όχι; Όχι βέβαια. Τα μόνα που ειπώθηκαν ήταν για τετράποδα, αρχής γενομένης από την Μπόνυ, η Αμαλία την είχε αφήσει σε μια γυναίκα που είχε κι αυτή σκύλο. Είπε πως φύλαξε ένα κομμάτι από τον γύψο που είχε στο χέρι της σαν ενθύμιο, χαζό ενθύμιο του μπαμπά της, εκείνος την είχε τρέξει στο ΚΑΤ όταν μπερδεύτηκε στο λουρί της Μπόνυ και πάρ’ την κάτω, εκείνος είχε κάνει μετά μόνος του τη μετακόμισή της από το δυάρι στα Πατήσια στην γκαρσονιέρα του Παγκρατίου. Σφίγγοντας στη χούφτα το κομπολόι του Στέλιου και με τα στεγνά καστανομελιά μάτια της να κοιτούν τα ρυάκια της βροχής στην τζαμόπορτα, στο Άλσος που βγάζουμε πρωί-βράδυ τα σκυλιά, είπε, συναντιόμαστε έξι άνθρωποι καιρό τώρα, μιλάμε λίγο, διάφορα, όλοι ξέρομε μόνο τα ονόματα των σκύλων, όχι των αφεντικών, τα δικά μας. Ένας εξηνταπεντάρης, κάτι σαν διπλωματικός, έχει τον Μπρους. Μια Κύπρια μικροβιολόγος έχει τον Οσάμα. Μια φοβερή συνταξιούχος της Λυρικής έχει τη γριά Λάρα. Και ο ανάρχας, οικονομικός αναλυτής, λέει, έχει τον Πάμπλο. Την Μπόνυ την πήρε αυτή που έχει το γκριφονάκι. Συλβί το σκυλί, 33 2o
KARISTIANH ANASES_SKLHRO DD Final.qxp_Layout 1 18/09/2018 11:00 Page 34
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ
Αργυρούλα η κυρία του, χθες βράδυ αργά έμαθα το όνομά της, πριν ήμουνα στην πορεία του Πολυτεχνείου, γι’ αυτό είχα κλειστό το κινητό. Μαμά, υπάρχουν τετρακόσιες ράτσες σκυλιών, η τελευταία φράση της νύχτας.
34