Δ' Λογοτεχνικός Διαγωνισμός «Αντώνης Σαμαράκης». Ανθολογία διηγήματος

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 5

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ Δ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 6

©

Copyright Καλλικρατικός Δήμος Λίμνης Πλαστήρα – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2014

Έτος 1ης έκδοσης: 2014 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν.

100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-5741-7

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ο παλαιστής, της Ναταλίας Ηλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ο Μέγας Αλέξανδρος, του Κωνσταντίνου Πούλιου . . . . . . . . . Η μηλιά, της Ναταλίας Θεοδωρίδου . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ο Πεταλούδας, του Ευάγγελου Μαγγανά . . . . . . . . . . . . . . Η αλλαγή της σκυτάλης, του Κωνσταντίνου Λεϊμονή . . . . . . . . Όνειρο μελλοντικού συγγραφέα, του Νικόλαου Μάννη . . . . . . . Η εξομολόγηση της Μέλπως Κωστάλα, του Μανώλη Βαμβουνάκη Κάτω από το φως του λυχναριού, του Γεώργιου Γκρόπα . . . . . . Δικός και ξένος, της Κατερίνας Ζωντανού . . . . . . . . . . . . . . Ο Εριόν Μουλάι πεθαίνει, του Ανδρέα Θανασούλα . . . . . . . . . . Το φορτίο, του Νίκου Καλογερά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Στο βάθος της σπηλιάς..., της Παναγιώτας Κατσουλάρη . . . . . . Δε θα το βρεις το δαχτυλίδι που ζητείς, του Ηλία Κολοκούρη . . . Ως τον Παράδεισο, του Θωμά Λουπέτη . . . . . . . . . . . . . . . ΑΛΣ, της Παναγιώτας Μπεθάνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πενήντα εκατοστά πιο δεξιά, της Γεωργίας Νικολοπούλου . . . . . Ο γιος της καλόγριας (Καρδιτσιώτικος κάμπος, γύρω στα 1790), του Στέφανου Ντάκου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Το καντήλι, της Μαρίας Παπανδρέου . . . . . . . . . . . . . . . . . Οι ευνούχοι της Ευτυχίας, της Αικατερίνης Σβύνου . . . . . . . . . Κουαρτέτο για τρεις, του Χρήστου Σκιαδαρέση . . . . . . . . . . . Στα σοκάκια της μνήμης..., της Μαρίας-Ευαγγελίας Τσιτσικάου . Ασασίν, του Κωνσταντίνου Χαραλάμπους . . . . . . . . . . . . . .

9

. . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . .

11 18 26 29 38 46 52 56 63 69 72 79 87 97 104 116

. . . . . .

. . . . . .

. . . . . .

124 129 137 144 151 168

ΒΙΟΓΡΑφΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 8

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 9

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Ι ΚΟ Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α

Ο Καλλικρατικός Δήμος Λίμνης Πλαστήρα, που προέκυψε από τη συνένωση των Δήμων Πλαστήρα και Νεβρόπολης Αγράφων, θεωρεί υψίστης σημασίας τη συνέχιση του Λογοτεχνικού Διαγωνισμού «Αντώνης Σαμαράκης», που διοργανώνεται αφενός για να τιμήσει τη μνήμη του συγγραφέα (του οποίου η καταγωγή είναι από το Μορφοβούνι) και αφετέρου για να δώσει τη δυνατότητα σε νέους συγγραφείς να αναδειχθούν στο κοινό των ελληνικών Γραμμάτων. Για το λόγο αυτό προκήρυξε τον Δ΄ Λογοτεχνικό Διαγωνισμό, ο οποίος τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και της ΚΕΔΕ. Η οργανωτική επιτροπή αναδιαμόρφωσε ορισμένα δεδομένα, όπως το όριο ηλικίας των διαγωνισθέντων, διατηρώντας παράλληλα τα χρηματικά βραβεία για τους τρεις πρώτους διακριθέντες. Τα βραβευθέντα και διακριθέντα διηγήματα δημοσιεύονται στην «Ανθολογία διηγήματος» των εκδόσεων Καστανιώτη. Στον Δ΄ Λογοτεχνικό Διαγωνισμό έλαβαν μέρος 418 συγγραφείς από την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Γαλλία, την Αγγλία, τη Γερμανία και την Αμερική. Ο πρόεδρος και μέλη της κριτικής επιτροπής του Δ΄ Λογοτεχνικού Διαγωνισμού «Αντώνης Σαμαράκης» ήταν αντίστοιχα οι κύριοι και κυρίες: • Βασίλης Δ. Αναγνωστόπουλος, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

• Παναγιώτης Νάννος, συγγραφέας.

• Μαρίτα Παπαρούση, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

• Δημήτρης Παπαχρήστος, συγγραφέας.

• Αντώνης Σκιαθάς, ποιητής.

• Τασούλα Τσιλιμένη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Επίτιμο μέλος η κυρία Ελένη Σαμαράκη.

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 10

10

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η οργανωτική επιτροπή του Δ΄ Λογοτεχνικού Διαγωνισμού αποτελούνταν από τον κύριο Θωμά Στεργιόπουλο (πρόεδρος), την κυρία Στέλλα Κορομπίλια (γραμματέας), τις κυρίες Όλγα Χρήστου, Βασιλική Ξηροφώτου, τους κυρίους Σεραφείμ Νάνο, Βασίλη Ελευθερίου και το δήμαρχο Λίμνης Πλαστήρα, κύριο Δημήτρη Τσιαντή.

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 11

Ο πΑΛΑΙΣΤΗΣ Ν Α ΤΑ Λ Ι Α Η Λ Ι Α

Τ

Ου ΕΙπΑΝ ΝΑ ΣΤΑΘΕΙ ΜΟΝΟΣ ΑπΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΑΓΙΑζΙ. ΤΟυ ΕΙ-

παν να βγει γυμνός και να περιπλανηθεί ξυπόλυτος και δίχως κάπα στο σκοτάδι. Του είπαν να μη φορέσει περικεφαλαία ούτε κι ασπίδα και να παραμείνει άοπλος. Του είπαν να μην υπολογίζει στη βοήθεια κανενός. Του είπαν να δώσει τον καλύτερό του εαυτό, γιατί γι’ αυτό το θέαμα πλήρωσαν πολλοί το ακριβό εισιτήριο του θεάτρου. Κι έπειτα βγήκε και φώναξε και πολέμησε και μάτωσε κι έπεσε κι έκλαψε. Μα δε λύγισε δράμι η ψυχή του μπρος στο θεριό που στεκόταν αντίκρυ του. Τα σουβλερά του δόντια ούτε στιγμή δεν τάραξαν την ψυχραιμία του και το στόμα που ‘βγαζε φλόγες καθόλου δεν τον έσκιαξε. Η ψυχή του ήταν θωρακισμένη με χίλιες δυο ευχές της μάνας του και δεν πονούσε στη θέα του αιματοβαμμένου του κορμιού. Η ώρα όμως πέρασε. Το πλήθος σαν να βαρέθηκε να χαζεύει με τα κιάλια στο ημίφως και να αγωνιά για την τύχη του. Το θέατρο άρχισε ν’ αδειάζει ξαφνικά κι ο κόσμος δεν κοίταζε πίσω του τον παλαιστή, που έμεινε μόνος να χαζεύει το ξεψυχισμένο πλέον λιοντάρι με τη χρυσοκίτρινη γούνα. Τα τραύματά του είναι βαριά, όχι σαν άλλες φορές, μα περισσότερο. Έχει φτάσει κιόλας τα πενήντα τρία κι είναι γι’ αυτόν μεγάλο θαύμα που συνεχίζει να παλεύει. Μέσα του ξέρει ότι δεν του μένει πολύς ακόμα καιρός, κι άλλωστε γι’ άλλους πρέπει τώρα να σημάνουν οι σάλπιγγες. Η δική του μπογιά έχει ξεβάψει προ πολλού. Τα φώτα ανάβουν κι η θέα του άδειου χώρου τον γεμίζει μοναξιά και απογοήτευση. Να παλεύει ακόμα, ναι. Μα όχι μόνος. Για το χειροκρότημα γίνονται όλα. Γι’ αυτή τη μια στιγμή που, έστω κι από λύπηση, δυο χέρια ενώνονται και βγάζουν εκείνο τον τόσο υπέροχο και εκκωφαντικό ήχο. Δύο από τους δέκα θα πουν: «Μπράβο του, είναι πολύ άξιος». Οι υ-

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 12

12

ΝΑΤΑΛΙΑ ΗΛΙΑ

πόλοιποι θα κοιτάξουν με αδιαφορία και θα τραβήξουν το δρόμο τους. Αυτοί οι δύο είναι η κινητήριος δύναμη. Γι’ αυτούς αξίζει να συνεχίσει. Οι άλλοι, έτσι κι αλλιώς, δε θα ικανοποιούνταν με τίποτα. Στα καμαρίνια γιατρεύει τα πιο επιδερμικά χτυπήματα κι αφήνει τα υπόλοιπα στη φροντίδα της μάνας του. Τόσα χρόνια μουγγή, δεν κατάφερε ποτέ να ψελλίσει ούτε ένα φωνήεν. Δεν την έμαθε τη φωνή της και μ’ αυτό το παράπονο ζει. Σαν παιδί, δεν τη θυμάται να του λέει: «Σ’ αγαπάω, καλό μου αγόρι». Τώρα είναι γριά, χωρίς δόντια, και το κουτσό της πόδι ανελέητο, όλο και την τραβάει κάτω, προς τη γη. Οι ευχές της προς αυτόν είναι χάδια στην πλάτη κι ένα βλέμμα γεμάτο καλοσύνη και μητρική αγάπη. Ίσως και καμιά δυο λέξεις γραμμένες σ’ ένα κομμάτι χαρτί. Κι ο πατέρας του, αν ζούσε, θα ήταν περήφανος για εκείνον. Δεν είναι κι εύκολο να κρατάς μια οικογενειακή παράδοση για τόσο πολύ καιρό· κι ύστερα, αυτός είχε άλλα σχέδια. Ήθελε να γίνει μάγειρας, κάποτε κι αστροναύτης, αλλά πιο πολύ μάγειρας. Όποτε χάζευε τη μάνα του στην κουζίνα ν’ ανακατεύει τα φασόλια στην κατσαρόλα, μαζί με μυρωδικά και βοτάνια, η καρδιά του πετάριζε. Τα ‘βλεπε σαν μικρές μπίλιες που χοροπηδούσαν και ανταριάζονταν μες στο νερό και μόνο όταν έπεφτε επάνω τους το λάδι ηρεμούσαν. Είχε φαντασία για τα φαγητά. Τώρα μαγειρεύει αυτός και για τους δυο. Όχι πολλά και διάφορα αλλά τα βασικά, ίσα που να περνάει η μέρα με το στομάχι κάπως γεμάτο. Πάλι καλά που υπάρχει και το ψωμί. Σωτηρία αυτό το ζυμαράκι. Ο διευθυντής του θεάτρου, μόλις ξημέρωσε η μέρα, πήρε τηλέφωνο στο σπίτι και του ζήτησε να τον επισκεφθεί το συντομότερο. φτάνει στο θέατρο και είναι αλήθεια πως η καρδιά του δε χτυπάει ρυθμικά, όπως άλλοτε. Κάτι γίνεται σήμερα. Νιώθει παράξενους τους σφυγμούς του, μα τι να κάνει... Κλωθογυρίζει στα καθίσματα ώσπου ακούει τη φωνή του διευθυντή να τον καλεί. Δεν του κάνει το χατίρι να δείξει αγχωμένος ή έστω θλιμμένος για την αποτυχία των τελευταίων μηνών. Εκείνος είναι εκεί κάθε μέρα. Απ’ το πρωί ως το βράδυ. Καθημερινές, γιορτές, αργίες και Κυριακές. Το ‘ξερε πως η δουλειά αυτή δεν έχει ξεκούραση και προσωπικό χρόνο. Κι όμως, δεν υπήρξε στιγμή που να καταραστεί τη μοίρα του ή τον πατέρα του, που του ‘μαθε τη δουλειά, ή ακόμα και τον εαυτό του. Ο διευθυντής τον κοιτά εκνευρισμένος και ετοιμάζεται ν’ ανοίξει το

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 13

Ο πΑΛΑΙΣΤΗΣ

13

στόμα του κι από μέσα ν’ αφήσει να ξεχυθούν βδελυρά τέρατα. Όχι. Δεν είναι αυτή η μέρα που θ’ αφήσει κάποιον να του πατήσει την αξιοπρέπεια. Όχι. Δε θα το επιτρέψει, ούτε καν σ’ εκείνον που τον ξέρει από μικρό παιδί. Όχι. Η ηλικία του δεν του αφήνει το περιθώριο να δεχτεί τα ανούσια και υποτιμητικά σχόλια του διευθυντή. Η παράσταση αυτή θα τελειώσει όποτε το ορίσει ο πρωταγωνιστής. Εκείνος παλεύει, εκείνος λαβώνεται, το δικό του σώμα κι η δική του ψυχή ματώνουν. Η τσέπη του εισπράκτορα δεν τον ενδιαφέρει περισσότερο απ’ αυτά. «Σήμερα το βράδυ θα είναι η τελευταία φορά που θα παλέψω. Το θέατρο αυτό θα έχει την τύχη ν’ αντικρίσει για μία και μοναδική φορά ένα θέαμα που οι σύγχρονες γενιές δε θα δουν ποτέ ζωντανά. Δε θέλω ν’ ακούσω λέξη να βγαίνει απ’ το στόμα σου. Θα σε απαλλάξω από την παρουσία μου. Το μόνο που θα σου ζητήσω είναι να φροντίσεις για τα ζώα που θα μείνουν πίσω. Είναι κρίμα να πεθάνουν απ’ την πείνα. Κι εγώ εξαιτίας τους δεν πείνασα, και στην αρένα μου έπεφταν πάντα μαχόμενα σαν ήρωες». Η δήλωσή του ήταν όντως σοκαριστική. Όχι όμως τόσο ώστε να προβληματίσει το διευθυντή, που φαινόταν από πριν πως έψαχνε αφορμή για καβγά. «Με διέλυσες οικονομικά. Με τσάκισες. Ο κόσμος δε θα ‘ρθει να σε δει ούτε τώρα ούτε ποτέ, και ξέρεις γιατί; Έχεις ξοφλήσει, αγαπητέ μου. Είσαι ένα τίποτα που κάποτε ήταν κάτι, αλλά τώρα έγινε ένα μεγάλο μηδενικό. Έπρεπε να είχες σταματήσει πριν πεθάνει ο πατέρας σου. Ποιος νοιάζεται πια γι’ αυτές τις μπούρδες; Το αίμα τραβάει τα βλέμματα και τα πορτοφόλια, αλλά δεν είσαι άξιος να γεμίσεις ούτε πέντε θέσεις. Σε βαρέθηκε ο κόσμος, εσένα και τα φτηνά σου κόλπα. Σε βαρέθηκα κι εγώ. Θα σε ανεχτώ για ένα βράδυ ακόμα κι αυτό μόνο και μόνο για να επιβεβαιωθώ. Αλλά από αύριο τελειώσαμε. Ν’ αδειάσεις τα καμαρίνια και να φύγεις από μπροστά μου. Αρκετά με είδες και σε είδα». Το θηρίο αυτή τη φορά είχε δυο πόδια και δυο χέρια, ένα κεφάλι και μια γλώσσα αυθάδικη και προσβλητική. Για τον εαυτό του δεν τον ένοιαζε πολύ, αλλά για τον πατέρα του δε σήκωνε μύγα στο σπαθί του. Ένα νιάνιαρο που ακόμα βύζαινε απ’ το οικογενειακό πορτοφόλι νόμιζε πως μπορούσε έτσι εύκολα να τον κάνει να ντραπεί. Το αίμα στις φλέβες του δεν έρεε ήρεμο. Τώρα ήταν καυτό και χτύπαγε τις φλέβες με μαχαιριές

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 14

14

ΝΑΤΑΛΙΑ ΗΛΙΑ

που τις αισθανόταν βαθιά μες στο κεφάλι του. Καμία ανέχεια στις προσβολές. Ποιος μάχεται μες στο απόλυτο σκοτάδι για ν’ αμυνθεί απ’ τις επιθέσεις των ζώων; Ποιος τα ‘χει βάλει με θηρία δίχως να έχει άλλο όπλο παρά μόνο τα γυμνά του χέρια; Ποιος μυρίζει κάθε βράδυ το αίμα και τη νεκρή σάρκα των ψοφιμιών; Αφού πλησιάζει το διευθυντή και τον κοιτά κατάματα, τον φιλάει στο κούτελο πατρικά κι απλώνει τα μακριά του χέρια προς το λαιμό του. Για τον πατέρα του δεν έπρεπε να είχε πει λέξη. Τίποτα δε θα γινόταν αν είχε σταματήσει την πολυλογία του. Τώρα όμως δεν υπάρχει πισωγύρισμα. Τα χέρια του, αρμονικά και ήρεμα, τυλίγονται γύρω απ’ το λαιμό του διευθυντή. Εκείνος σπαράζει για βοήθεια και με το βλέμμα του εκλιπαρεί για μια συγγνώμη που θα τον σώσει. Όχι. Δεν έπρεπε να είχε μιλήσει για τον πατέρα του. Το σώμα του σηκώνεται πάνω απ’ το έδαφος και τα πόδια του δεν αγγίζουν πια τη ζεστή γη. Εκλιπαρεί. Όχι. Λέξη για τον πατέρα του. Τα μάτια του σαν να ‘χουν βγει πιο έξω απ’ το υπόλοιπο κεφάλι. Τα χέρια του μάταια παλεύουν ν’ απαλλαγούν απ’ τα χέρια του παλαιστή, που τόσα χρόνια στραγγαλίζει μ’ αυτά λαιμούς τριπλάσιους απ’ τον δικό του. Για τον πατέρα του. Δεν του αξίζει αυτή η αναμονή. Πρέπει να πεθάνει. Για τον πατέρα του. Τα χέρια σφίγγουν το λαιμό. Τα πόδια σπαρταράνε. Για τον πατέρα του. Τα χέρια πολεμούν ακόμα. Για τον πατέρα του. Τα χέρια παύουν ν’ αντιστέκονται. Τα πόδια παύουν την οποιαδήποτε σπασμωδική κίνηση. Ο λαιμός έχει γίνει σαν σφουγγάρι απαλός, μα τόσο κόκκινος. Το σώμα αδειάζεται στο πάτωμα. Για τον πατέρα του το έκανε. Για τη μάνα του, που ποτέ της δε χώνεψε το αίμα στα ρούχα του παιδιού της. Για τον ίδιο και για τα χαμένα του όνειρα. Για τη μαγειρική. Για μια ζωή που την είδε να κυλάει μπρος απ’ τα μάτια του σαν νερό κι εκείνος ποτέ δεν κολύμπησε στα θολά της κύματα. Για το χειροκρότημα που επάξια κέρδιζε κάποτε. Για ένα «γαμώτο». Για τον ίδιο λόγο που πεθαίνουν οι ήρωες και γεννιούνται οι ιδέες. Για ένα «ευχαριστώ» κι ένα «συγγνώμη». Η ώρα όμως είχε περάσει και το σούρουπο είχε κιόλας πέσει. Το άψυχο σώμα του νεαρού διευθυντή κειτόταν μπροστά του για τουλάχιστον δυο ώρες κι εκείνος, καθισμένος σ’ ένα σκαμπό, το περιεργαζόταν απ’ την κορφή ως τα νύχια. Σε τι διέφερε απ’ τα κουφάρια των ζώων που σκότωνε; Ήταν δυνατός, στο σώμα και στην ψυχή. Όμως ο θάνατος εί-

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 15

Ο πΑΛΑΙΣΤΗΣ

15

ναι θάνατος ό,τι μορφή κι αν έχει αυτό που πεθαίνει κάθε φορά. Το ένστικτό του τον πρόσταζε να τρέξει και να κρυφτεί κάπου μακριά, μέχρι να καταφέρει να φύγει απ’ τη χώρα. Ένας φυγάς; Ποτέ. Με τη λογική ταίριαζε από μικρός. Ούτε τρέξιμο ούτε κυνηγητό ούτε κρυφτό ούτε τίποτα. Τα πόδια του πατούν γερά στη γη και κανείς δε θα τον ξεκολλήσει από εκεί, ούτε καν ο φόβος της τιμωρίας. Ο κόσμος έχει αρχίσει να μαζεύεται στις κερκίδες του θεάτρου. Ψυχραιμία. Η παράσταση θα δοθεί κανονικά. Και θα είναι η καλύτερη απ’ όλες όσες έχει δώσει στη ζωή του μέχρι τώρα. Όμως, με το διευθυντή νεκρό, δεν υπάρχει κανείς να τον αναγγείλει στη σκηνή. Θα βγει μόνος. Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε. Και το ζώο ποιος θα το φέρει; Η μάνα του θα ερχόταν σήμερα να τον δει. Πιο παλιά, όταν ο πατέρας του πάλευε, εκείνη ήταν που φρόντιζε γι’ αυτό. Πρέπει να τη βρει γρήγορα. Να της μηνύσει να κυλήσει με την τροχαλία το κλουβί με το αγρίμι μέχρι την άκρη της σκηνής κι από εκεί αναλαμβάνει αυτός. «Μάνα, κάνε μου αυτή τη χάρη. Μη ρωτάς πολλά. Κι έπειτα πήγαινε κάθισε στην πρώτη σειρά. Βρες μια θέση καλή. Θέλω να με δεις απόψε. Το ξέρω ότι φοβάσαι και δε σ’ αρέσει, αλλά σήμερα δε θα είναι το ίδιο. Σ’ έχω ανάγκη τώρα. Θέλω να ξέρω ότι θα είσαι εκεί. Θα σε κοιτάξω στα μάτια. Να είσαι εκεί». Σβήνει τα φώτα και παρακαλεί τους θεατές που έχουν προμηθευτεί κιάλια από την είσοδο να τα χρησιμοποιήσουν καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η μάνα σπρώχνει το θηρίο προς την αρένα. Οι ρόδες απ’ το συρόμενο κελλί τρίζουν και προκαλούν μια εκνευριστική ανατριχίλα σε όλους. Εκτός από εκείνον. Το έχει συνηθίσει τόσα χρόνια. Στρέφεται προς τη μάνα του και της στέλνει με τον αέρα ένα γλυκό φιλί για να τη συντροφεύει κι έπειτα της νοηματίζει να πάει να κάτσει. Στ’ αυτιά του παίζει μια παλιά μελωδία, τόσο αγαπημένη. Ήταν το σφύριγμα του πατέρα του, με το οποίο καλωσόριζε τον κόσμο στην παράσταση. Εκείνος δεν έμαθε ποτέ να σφυρίζει. Κι ούτε τα πήγε ποτέ του καλά με φιλίες κι έρωτες. Ήταν όμως παλαιστής κι αυτό ήξερε να το κάνει καλύτερα απ’ τον καθέναν. Η πόρτα του σιδερένιου κελλιού ανοίγει και το λιοντάρι κάνει μ’ ένα πήδημα την εμφάνισή του. Το κοινό χειροκροτεί. Το ζώο, όχι εκείνον. Δεν τον πειράζει. Τα κάγκελα αυτόματα υψώνονται διαχωρίζοντας την αρένα από τις κερκίδες του θεάτρου. Κάποια παιδιά πετούν τηγανητές πατάτες

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 16

16

ΝΑΤΑΛΙΑ ΗΛΙΑ

και ψωμί στο θηρίο. Πάντα αυτό γινόταν, όλες τις φορές. Ήταν σαν άγραφος κανόνας. Συνωμοσία μεταξύ του θεριού και του κοινού. Το αγρίμι πρέπει να φάει. Να καρδαμώσει. Να γίνει δυνατό για την επερχόμενη μάχη. Αυτή η συνωμοσία όμως δεν τον αφορά σήμερα. Σηκώνει το μαστίγιο στον αέρα και το κατεβάζει με δύναμη στα πλευρά του ζώου. Το μαστίγιο εκσφενδονίζεται μέτρα μακριά. Δεν μπορεί να το φτάσει και να θέλει. Δεν προλαβαίνει. Δε θέλει. Μόνο τα χέρια του υπάρχουν για να τον κρατήσουν ζωντανό. Μα δεν τα υψώνει, ούτε σφίγγει τις γροθιές του. Στέκεται προσοχή καθώς το ζώο τον πλησιάζει με σηκωμένη ράχη. Τι κάνει; Γιατί δεν αμύνεται; Το λιοντάρι τον περιεργάζεται γυροφέρνοντάς τον. «Καλύψου, φυλάξου, πιάσ’ το απ’ το λαιμό, σκότωσέ το!» του φωνάζουν απ’ τις κερκίδες. «Κάνε κάτι, τρέχα, μπες μέσα στο κλουβί, κλείσου εκεί και μη βγεις!» ουρλιάζουν. «Είσαι άχρηστος, ένας δειλός, τζάμπα λεφτά!» Κι ύστερα οι φωνές αλλάζουν. «Όρμα του, γδάρ’ τον, μπήξε τα νύχια σου στο λαιμό του. Δεν αξίζει μία!» φωνάζει ο κόσμος, μόνο που τώρα απευθύνεται στο λιοντάρι. Η μάνα κλαίει. Την κοιτά και της χαμογελάει. φωνάζει: «Μη με ξεχάσεις ποτέ». Απ’ τις κερκίδες δεν ακούγεται ούτε ανάσα. Όλοι σιωπούν. Μόνο η μάνα κλαίει. Τα δάκρυά της πέφτουν στο έδαφος και κάνουν κρότους που αποσπούν την προσοχή του. Δεν έχει όμως άλλο χρόνο. Τώρα τελειώνουν όλα. Σιωπή. Το λιοντάρι κινεί τα πίσω πόδια του ρυθμικά και ανοίγει το στόμα του διάπλατα. Ο παλαιστής πέφτει στα γόνατα και στέκεται ακίνητος μπροστά στο αγρίμι. Μια κραυγή σπάει τη σιωπή του ακροατηρίου. Κι άλλη κραυγή, κι άλλη, κι άλλη. Ατελείωτες κραυγές και κλάματα ξεχύνονται και γεμίζουν το κρύο θέατρο, καθώς τα κιάλια πέφτουν απ’ τα χέρια των θεατών. Κάποιοι κλείνουν τα μάτια τους, κάποιοι φωνάζουν για βοήθεια, κάποιοι πετούν ό,τι κρατούν και τρέχουν προς την έξοδο. Μόνο η μάνα στέκεται και κοιτάζει χωρίς κιάλια τη σκοτεινή αρένα. Κι όλα τελειώνουν. Σκοτάδι και μυρωδιά από αίμα και νεκρή σάρκα. Ανθρώπου αυτή τη φορά. Ο παλαιστής είναι νεκρός. Αυτό θέλησε. Αυτό έπρεπε να γίνει. Εξιλέωση και καθαγιασμός. Για μια ζωή αιματοβαμμένη, τα ζώα πήραν την εκδίκησή τους. Ήταν η μοναδική φορά που επέλεξε να κάνει κάτι για τον ίδιο. Και την υπερασπίστηκε αυτή την επιλογή μέχρι τέλους.

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 17

Ο πΑΛΑΙΣΤΗΣ

17

Την επομένη το πρωί όλες οι τοπικές εφημερίδες έγραφαν για το νεκρό σώμα του διευθυντή που βρέθηκε στα γραφεία του θεάτρου. Για το λιοντάρι, που οι υπεύθυνοι του υγειονομικού νάρκωσαν για να το μεταφέρουν, μαζί με τα υπόλοιπα, σε κάποιο ζωολογικό κήπο έξω από την πόλη. Για το κοινό, που αντιμετώπισε ένα ζωντανό εφιάλτη. Για τα παιδάκια, που πλέον τους απαγορεύτηκε η είσοδος σε τέτοιου είδους θεάματα. Για το θέατρο, που από την ερχόμενη εβδομάδα κατεδαφίζεται και τη θέση του παίρνει ένας μοντέρνος κινηματογράφος. Η μάνα, με την εφημερίδα ριγμένη στο πάτωμα της κουζίνας, μαγειρεύει φασόλια. Καμία γειτόνισσα δεν την έχει επισκεφθεί σήμερα. Κανένας δεν έχει ενδιαφερθεί για το δικό της θρήνο. Κανόνισε τα της κηδείας γρήγορα γρήγορα για να ξεμπερδεύει κι αμέσως γύρισε στο σπίτι. Τώρα είναι μόνη. Κι εκείνος δε θα της μαγειρέψει ποτέ ξανά. Παράξενο πρωινό. Δεν έχει όρεξη για τίποτα. Κάθεται στην ξύλινη παλιά καρέκλα της κουζίνας και με τα πόδια της πατάει και λερώνει την εφημερίδα. Στα χέρια της κρατάει ένα από τα αυτόγραφα που έδινε ο άντρας της κι ένα από αυτά που έδινε ο γιος της. Μια υπνηλία την κάνει να νιώθει αδύναμη. Ρίχνει το κεφάλι ανάμεσα στα χέρια της. Η κουζίνα μυρίζει απ’ τα καμένα φασόλια, μα εκείνη δεν αντιδρά στη μυρωδιά. Το σπίτι παίρνει φωτιά και μαζί του καίγεται κι εκείνη. Δεν παλεύει όμως. Αρκετά πάλεψαν οι δυο της άντρες. Έχει φύγει εδώ και ώρα. Είναι παρέα τους. Κάπου ψηλά και ζεστά, κουβεντιάζει με τους παλαιστές της.

2 – Ανθολογία διηγήματος Δ΄

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 18

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕξΑΝΔρΟΣ Κ Ω Ν Σ ΤΑ Ν Τ Ι Ν Ο Σ Π ΟΥ Λ Ι Ο Σ

,ΤΙ ΔΕ ΛυΝΕΤΑΙ ΚΟβΕΤΑΙ», ΔΙΑβΑΣΕ ΔυΝΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ πΑρευρισκόμενοι χειροκρότησαν με ενθουσιασμό. «Σας ευχαριστώ. Ευχαριστώ όλους, προϊσταμένους και υφισταμένους, συ« νεργάτες για όλα αυτά τα χρόνια σ’ αυτή την ξεχωριστή... δουλειά... Τι άλλο να πω; Ευχαριστώ. Α, και ο Μέγας Αλέξανδρος!...» Κοίταξε προς το μέρος του υποδιοικητή του, καθώς κατέβαινε από το βάθρο κουνώντας με νόημα το αγαλματίδιο –στη βάση του οποίου ήταν χαραγμένα, προαιώνιο μότο, τα λόγια του Μεγάλου Αλεξάνδρου– που απεικόνιζε τον αρχαίο Έλληνα στρατηλάτη να κόβει το γόρδιο δεσμό. «... Καλό, πολύ καλό!» Ξανά χειροκροτήματα, ξανά επευφημίες και ευχές: «Σιδεροκέφαλος!» Κατόπιν μουσική και χορός. Τα φώτα στη Λέσχη Αξιωματικών της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών θα παρέμεναν ανοιχτά για λίγες ώρες ακόμα. Το τιμώμενο πρόσωπο ωστόσο, ο ταξίαρχος Αλέξανδρος Αδαμόπουλος, έφυγε πολύ πριν κλείσουν. Οι γιορτές, οι αποχαιρετιστήριοι λόγοι, η καμουφλαρισμένη υποκρισία (άκου «Σιδεροκέφαλος», μάλλον «Άδειασέ μας τη γωνιά» ήθελαν να πουν) από ένα σημείο και μετά τον ενοχλούσαν. Όπως και πολλά άλλα πράγματα. Από ένα σημείο και μετά... Αυτό σκεφτόταν επιστρέφοντας σπίτι (έφτασε επιτέλους στη Γλυφάδα). Πήρε το μετρό έχοντας περπατήσει ως τη στάση. Είχε πλέον, στα πενήντα τρία του, διαπιστώσει πως το σημείο αυτό ήταν σαν ένα κλειδί. Το γύρισμά του τον μεταμόρφωνε – από έναν καλοσυνάτο, μειλίχιο και προπάντων υπομονετικό και διαλλακτικό άνθρωπο σ’ ένα... «δράκο της φωτιάς», όπως λεγόταν εκείνο το επιτραπέζιο που έπαιζε με το γιο του (ο δράκος υπέμενε τα χτυπήματα χωρίς να αντιδρά, εκτός αν κάποιος

Ο

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 19

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕξΑΝΔρΟΣ

19

παίκτης έκανε το λάθος να τον πλήξει σε καίριο σημείο. Τότε «ξυπνούσε» και έκαιγε τα πάντα στο διάβα του). Ο μικρός, σε χρόνο ανύποπτο και με την ικανότητα που έχουν τα παιδιά να «βλέπουν» την αλήθεια, του είχε πει: «Έτσι κάνεις κι εσύ, μπαμπά». Πράγματι, ο Χάρης είχε δίκιο. Πάει καιρός που το είχε συνειδητοποιήσει. Όχι ότι δεν το είχε καταλάβει νωρίτερα, μα άλλο να το συνειδητοποιείς. Σ’ αυτό τον βοήθησαν και οι σπουδές του. Γιατί ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος δεν ήταν ένας απλός αστυνομικός. Στη διάρκεια της υπηρεσίας του στο σώμα είχε δείξει, πέρα από τη ροπή του στη δράση, και την κλίση του στη θεωρητική πλευρά της δουλειάς του. Αυτό μεταφράστηκε σε δύο πτυχία –Νομικής και Ψυχολογίας– και ένα μεταπτυχιακό στην Εγκληματολογία, στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. Η διπλωματική του εργασία μάλιστα, με θέμα το αντάρτικο πόλεων, άφησε εποχή και έγινε αντικείμενο διδασκαλίας στη Σχολή Αξιωματικών της ΕΛΑΣ. Αυτό λοιπόν το βράδυ, στη διαδρομή από τη Λέσχη ως το σπίτι του, τώρα που ένας μεγάλος κύκλος –η καριέρα του– έκλεινε με τη σύνταξη, στο μυαλό του άνοιξαν πολλοί, μικρότεροι, ομόκεντροι κύκλοι, οι κύκλοι της ζωής του, ασυνείδητα ίσως, μπορεί όμως και συνειδητά. «Κοιτώντας» τους ωστόσο δε διέκρινε τον εαυτό του στο κέντρο τους, αλλά το βασιλόπουλο από τη Μακεδονία, όπως απεικονιζόταν στο αγαλματίδιο του αποχαιρετισμού. Ποια όμως η διαφορά, σκέφτηκε. Μήπως κι αυτόν Αλέξανδρο δεν τον έλεγαν; Και γι’ αυτό δεν τον αποκαλούσαν οι συνάδελφοί του «Μέγα»; Ένα παρατσούκλι αναγνώριση περισσότερο παρά λοιδορία. Όσο λοιπόν σύγκρινε τους δυο τους (Αδαμόπουλο και Μακεδόνα), οι ομοιότητες ανάβλυζαν φυσικά κι αβίαστα και σαν ρυάκια συνέκλιναν σ’ έναν ορμητικό και θορυβώδη χείμαρρο. Μάζευαν οι παραπόταμοι της ψυχής του αρνητικές κρίσεις, άδικες συμπεριφορές, προσβολές και ανικανοποίητες επιθυμίες, για να τα μετασχηματίσουν σε ξεσπάσματα θυμού και αυτοκαταστροφικής βίας. Τα περιστατικά στριμώχτηκαν στην εξώπορτα της συνείδησης και ένα ένα έκαναν την εμφάνισή τους. Θυμήθηκε στο δημοτικό τον Γιάννη τον Σέβα, τον «κακό» του σχολείου, που του ’λαχε να τον έχει συμμαθητή. Ο Αλέξανδρος υπέμενε κάθε λογής πειράγματα: της κλεμμένης τσάντας, του μουντζουρώματος του τετραδίου, της τρικλοποδιάς, της τσίχλας στα μαλλιά με το στυλό-φυσο-

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 20

20

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ πΟυΛΙΟΣ

κάλαμο. Μέχρι ένα σημείο: όταν έφερε στο κεφάλι του μπούλη (με την αγγλική έννοια του όρου) μια ξύλινη ρακέτα – πώς είχε βρεθεί στο χέρι του δε θυμόταν. Απολύτως συνειδητά, απολύτως στοχευμένα. Ευτυχώς που το ‘χε κάνει με την πλατιά πλευρά, διαφορετικά –το χτύπημα ήταν τόσο δυνατό– ίσως και να του ‘χε ανοίξει το κεφάλι στα δύο. Τα άλλα παιδιά τα ‘χασαν (ο Αλέξανδρος ήταν υπόδειγμα ψυχραιμίας), η δασκάλα έμπηξε τις φωνές, ο διευθυντής κάλεσε τους γονείς του και τον απέβαλαν δύο ημέρες από το σχολείο. Ο «γόρδιος δεσμός» όμως –τα πειράγματα– κόπηκε μαχαίρι. Μάλλον θα ‘χε τελειώσει το γυμνάσιο την επόμενη φορά. Ήταν καλοκαίρι και, ήρεμος στο σπίτι στο χωριό, παρακολουθούσε εκείνο το σαββατιάτικο μεσημέρι τον πρώτο αγώνα αγγλικού πρωταθλήματος που μετέδιδε το ΕΙΡ. Η εξαδέρφη του όμως, που με τις φίλες της αλώνιζαν όλο το πρωί και του είχαν πάρει το κεφάλι με τις φωνές τους και δεν έφευγαν παρ’ όλες τις παρακλήσεις του (μια, δυο, τρεις), άλλαξε το κανάλι. Αυτό ήταν! Σαν να τον είχε χτυπήσει ηλεκτρισμός, σηκώθηκε κι άρχισε να την κυνηγάει σ’ όλο το σπίτι. Όταν εκείνη κρύφτηκε στο μικρό κουζινάκι, όρμησε στην πόρτα. Και τότε κατάλαβε για πρώτη φορά στη ζωή του πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει το κακό. Η πόρτα είχε στο πάνω μέρος της τζάμι, αλλά ήταν χαμηλή (έπρεπε να σκύψεις για να περάσεις) και το αριστερό του χέρι, με τη φόρα που είχε, πέρασε μέσα απ’ το γυαλί. Δεν πόνεσε αμέσως. Κοίταξε με γουρλωμένα μάτια κάτω απ’ τον αντίχειρα και στο κέντρο του βραχίονα δύο φριχτά ανοίγματα. Το αίμα ποτάμι έβαψε κόκκινο το ψυγείο και μέχρι να τον πάνε στον Βόλο, στο νοσοκομείο, τα έβλεπε όλα θολά και κίτρινα. Δεκαεννέα ράμματα (το σημάδι το είχε ακόμα)· όλα τα μπάνια μέχρι τη μέση στο νερό και φοβερές δυσκολίες στην καθημερινότητα (ένεκα αριστερόχειρας) ήταν το αντίτιμο της κοπής εκείνου του «δεσμού». Τον ίδιο χαρακτήρα είχε επιδείξει και στη δουλειά του. Γιατί έγινε αστυνομικός; Ίσως επειδή δεν άντεχε την αδικία· όχι ίσως, αυτός ήταν ο λόγος. Μια ακαθόριστη, εκτός ίσως απ’ το περίγραμμά της, αίσθηση του δικαίου, ξεκάθαρα ατομική, τις περισσότερες φορές πέρα από το νόμο που καλούνταν να εφαρμόσει. Όπως τότε που του έφεραν μπροστά του –νέος ανακριτής ήταν– ένα ζευγάρι, ύποπτους για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση. Ακόμα

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 21

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕξΑΝΔρΟΣ

21

και τώρα τους θυμόταν καλά. Εκείνος κοκκινομάλης και κοκκινογένης, με μάτια που έσταζαν οργή και μίσος – για την εξουσία, το κράτος, το σύστημα. Αθυρόστομος και προκλητικός. Εκείνη, συνειδητοποιώντας προφανώς τι σήμαινε σύλληψη, κελλί και στέρηση ελευθερίας, έδειχνε σαν φοβισμένο γατί. Έδειχνε, δεν ήταν όμως. Ο Αλέξανδρος, όσο παρακολουθούσε, επί τρία ολόκληρα μερόνυχτα, ήρεμα, διεξοδικά, μεθοδικά (είχε από μικρός το χάρισμα της υπομονής και της παρατηρητικότητας), τους δύο μέσα από τον «καθρέφτη» της «αίθουσας VIP» (έτσι αποκαλούσαν ειρωνικά το δωμάτιο ανακρίσεων), είχε εντοπίσει στο βλέμμα της μια ανεπαίσθητη ψυχρότητα, μια αδιόρατη περιφρόνηση για τον άλλον, μια ελεγχόμενη προσποίηση. Ξεκίνησε με τον άντρα. «Δώσε μου τα τσιγάρα σου», είπε στο συνάδελφό του πριν μπει μέσα – ο ίδιος δεν κάπνιζε. Σε δύο ώρες «το πουλάκι κελάηδησε. Του ’λειψε τόσο πολύ η νικοτίνη, που για μια τζούρα θα πουλούσε και τη μάνα του». Αυτός του επιβεβαίωσε πως αρχηγός ήταν η γυναίκα. Εκείνη όμως τάφος! Ούτε με το καρότο ούτε με το μαστίγιο. Άλλες δυο μέρες πέρασαν και ο διοικητής πίεζε για αποτελέσματα. Τότε εφάρμοσε την «τελική λύση». Την ξύπνησε νύχτα και τη μετέφερε στο υπόγειο, στο β΄ υπόγειο – απ’ τις σκάλες για να καταλάβει το «υπό». Εκεί, σ’ ένα μισοσκότεινο χώρο, την «εγκατέλειψε» αφήνοντάς της παρέα δύο ποντίκια που του είχε δανείσει ένας φίλος του βιολόγος. Περίμενε έξω από την πόρτα ώσπου τα ουρλιαχτά της να γίνουν παρακλήσεις, μετά ικεσίες και τέλος παράδοση άνευ όρων. Άλλος ένας «γόρδιος δεσμός» είχε κο– Δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη σκέψη του. Ορμητικά, όπως πάντα, έσπρωξε και παραμέρισε τις υπόλοιπες θύμησες η μία, η κυρίαρχη στο υποσυνείδητό του: όταν η Μαρία, η γυναίκα του, πρώην πια, σε μια κρίση επιλόχειας (μόλις είχε γεννήσει την κόρη του) κατάθλιψης (έτσι είπε αργότερα ο ψυχίατρος), άρχισε να τον βρίζει – για τη δουλειά του, για τη μεζονέτα που δεν ήταν οροφοδιαμέρισμα, για τη μάνα του που επέμενε να τους μαγειρεύει, για τη Βιβή, μία προ δωδεκαετίας σχέση του. «Γλυκιά μου, ηρέμησε... Σε παρακαλώ!... Μαρία! Μη συνεχίζεις!... Δεν ξέρεις τι λες!... Πού τη θυμήθηκες τώρα;...» Η κατάσταση γρήγορα ξέφυγε. Όταν η Μαρία, εκτός εαυτού και ελέγχου, πέταξε ό,τι υπήρχε στο γραφείο του (και το λάπτοπ σώθηκε πέ-

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 22

22

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ πΟυΛΙΟΣ

φτοντας στο πόδι του), δεν άντεξε. Την άρπαξε και την ταρακούνησε δυνατά. «Τέρμα είπα! Ως εδώ!» Αυτό το θυμόταν. Πώς όμως το αριστερό του χέρι κινήθηκε και τη χαστούκισε, όχι. Θα ορκιζόταν ότι ήταν ένα αδύναμο χτύπημα, μια «πρώτη βοήθεια» (όπως συστήνουν κι οι γιατροί) για να τη συνεφέρει. Όμως η μύτη της γυναίκας, που έγειρε ματωμένη στο πλάι, οι κραυγές και το αποσβολωμένο βλέμμα της τον πάγωσαν. Τρόμαξε – για πρώτη ίσως φορά στη ζωή του. Τα παιδιά είχαν ξυπνήσει κι έκλαιγαν. Δεν του το συγχώρεσε ποτέ. Κάθε μέρα από τότε βίωναν –οι δυο τους και τα παιδιά– μια ανυπόφορη κατάσταση, ένα μαρτύριο. Μόνο που το «δεσμό» αυτό δεν μπορούσε να τον κόψει. Το έκανε εκείνη. Ζήτησε διαζύγιο κι αυτός, σαν υπνωτισμένος, δεν αντιστάθηκε. Πήρε και την κηδεμονία των παιδιών κι έφυγε απ’ την Αθήνα για το πατρικό της στη Ρόδο, και μετά, για δουλειά, πήγε στην αδερφή της στο Λονδίνο, μαζί με τα παιδιά. Είχε πια να τους δει από κοντά δεκαπέντε περίπου χρόνια. Μόνο φωτογραφίες και, πολύ αραιά, κάποια σκόρπια νέα τους. Το τίμημα ήταν βαρύ. Αν ο χρόνος γυρνούσε πίσω, θα προτιμούσε να ‘κοβε το χέρι του απ’ τη ρίζα. Τον ξύπνησε ο διαπεραστικός ήχος του κινητού. Ήταν απ’ την υπηρεσία. «Μπα! Σας έλειψα κιόλας;» «Αλέξανδρε» –ήταν ο αρχηγός– «σε χρειαζόμαστε. Έχουν ξεκινήσει απ’ το πρωί επεισόδια στο κέντρο. Προηγήθηκε έκρηξη βόμβας κατά την οποία σκοτώθηκε ο Νίκος» –ο υποδιοικητής και αντικαταστάτης του– «και άλλοι δύο». Πάγωσε προς στιγμήν. «Έρχομαι». Το κέντρο θύμιζε σκηνή πολέμου. φλόγες πυρπολούσαν κτήρια, αυτοκίνητα και κάδοι σκουπιδιών κάπνιζαν και παντού υπήρχαν οδοφράγματα. «Καλώς τον! Ντύσου. Θα αναλάβεις το βόρειο τομέα». Μια τελευταία ευκαιρία για δράση, σκέφτηκε. Ήταν πια στο στοιχείο του. Με συντονισμένες κινήσεις περιόρισε τις επιθέσεις των κουκουλοφόρων και τους εγκλώβισε –το σκληρό πυρήνα τους– σε μια μικρή πλατεία. Οι διαπραγματεύσεις δεν κράτησαν πολύ. Παραδόθηκαν.

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 23

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕξΑΝΔρΟΣ

23

«Γονατίστε με τα χέρια στο κεφάλι!» διέταξε ο Αλέξανδρος όταν έφτασε στο σημείο. Ήταν περίπου τριάντα, όλοι νέα παιδιά που βγάζοντας τις κουκούλες αποκάλυπταν πρόσωπα γεμάτα συσσωρευμένη οργή, αηδία και μίσος για όλους και για όλα. Μερικοί άρχισαν να τους βρίζουν («Μπάτσοι, γουρούνια...») και ένας τους χτύπησε (κεφαλιά) τον αστυνομικό που προσπαθούσε να του περάσει χειροπέδες. Όλων η προσοχή στράφηκε στο περιστατικό. Ταυτόχρονα, ο τελευταίος της ομάδας των συλληφθέντων πετάχτηκε κι άρχισε να τρέχει. Ο Αλέξανδρος όμως, που είχε καταλάβει τον αντιπερισπασμό, τον είδε με την άκρη του ματιού του κι έτρεξε ξοπίσω του. Ο ήλιος είχε αρχίσει να δύει πάνω απ’ τις στέγες της πόλης, που στο συγκεκριμένο σημείο της, το κέντρο, έμοιαζε έρημη – τα επεισόδια είχαν κλείσει τον κόσμο στα σπίτια του. Τα βήματα του νεαρού αναρχικού και του διώκτη του αντηχούσαν στο δρόμο και σιγά σιγά ακουγόταν και η λαχανιασμένη τους αναπνοή. Θα πίστευε κανείς πως ο «αγώνας» ήταν άνισος (νέος εναντίον μεσήλικα), όμως ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος βρισκόταν σε άψογη φυσική κατάσταση. Τσιγάρο, ποτό και γενικά οι καταχρήσεις τού ήταν άγνωστα, ενώ το γυμναστήριο είχε γίνει –από το διαζύγιο και μετά– το δεύτερο σπίτι του. «Θα σε πιάσω, ρε κερατά, γαμώ το γονιό σου», έβρισε. Αλλά κι ο νεαρός δε φαινόταν να κουράζεται. Με ευκινησία αιλουροειδούς ελισσόταν ανάμεσα σε δέντρα, κάδους, αυτοκίνητα, ρεπόρτερ, ώσπου δύο απ’ αυτούς του έκοψαν το δρόμο. «Πούστηδες», βρυχήθηκε. «Ίδια φάρα είστε!» Κοντοστάθηκε για κλάσματα δευτερολέπτου, κοίταξε δεξιά κι αριστερά και χώθηκε στο πρώτο κτήριο σπρώχνοντας την πόρτα. Ο Αλέξανδρος όμως τον είχε πια φτάσει. Ήταν μόλις δυο βήματα πίσω του. «Όλα τέλειωσαν, μικρέ», του φώναξε, «παραδώσου!» Για να εισπράξει ως απάντηση ένα: «Fuck you, copper». Ο κουκουλοφόρος κατευθύνθηκε στη σκάλα και άρχισε να ανεβαίνει δυο δυο τα σκαλιά. «Πεισματάρης ο άτιμος», μουρμούρισε ο Αλέξανδρος και θυμήθηκε

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 24

24

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ πΟυΛΙΟΣ

τον εαυτό του στα νιάτα του· ούτε κι αυτός παραδεχόταν την ήττα – μέχρι το διαζύγιο. «Θα με πεθάνει». Μετά τον έκτο όροφο κι οι δυο τους ήταν καταπονημένοι. Οι καρδιές τους χτυπούσαν ασταμάτητα, οι αναπνοές τους, βαριές, έμοιαζαν με αλυχτίσματα σκύλων σε κυνομαχία. Ένιωθαν κι οι δύο το στήθος τους να καίει, τα πνευμόνια τους έτοιμα να σπάσουν και το στόμα τους κόντευε να φτύσει αίμα. Οι φλέβες που χτυπούσαν στα μελίγγια τους σαν μαστίγια τους ζάλιζαν το κεφάλι, και τα πόδια τους, βαριά σαν μολύβι, έτρεμαν και λύγιζαν. Η πόρτα της ταράτσας ήταν το τέρμα αυτού του μαραθώνιου. Ήταν όμως κλειδωμένη. Όσο χρειάστηκε ο αναρχικός να τη σπάσει, άλλο τόσο έκανε ο Αλέξανδρος να τον φτάσει και να τον αρπάξει. Με μια λαβή τον ακινητοποίησε κι ο νεαρός δεν αντιστάθηκε. Έβγαλε τις χειροπέδες και πέρασε τη μία στο δεξί του χέρι. «Έχεις το δικαίωμα να μη μιλήσεις...» Η φράση του έμεινε μετέωρη. Ο συλληφθείς, σε μια κίνηση απελπισίας, ξέφυγε απ’ τη λαβή του Αλέξανδρου, άρπαξε τον άλλο κρίκο της χειροπέδας και τον πέρασε στο αριστερό χέρι του διώκτη του. «Θα σε πάρω μαζί μου, μπάτσε!» είπε και όρμησε προς τα κάγκελα σπρώχνοντας τον αστυνομικό. Ο Αλέξανδρος δεν πρόλαβε να ξεπεράσει τον αιφνιδιασμό του και βρέθηκε να κρέμεται στο κενό. Όμως ο νέος δεν πηδούσε. Λες και μια αόρατη δύναμη τον είχε ακινητοποιήσει εκεί, στην άκρη της ταράτσας, με το ένα χέρι γραπωμένο στα κάγκελα και το άλλο δεμένο στο χέρι του ανθρώπου που τον έσπρωξε απελπισμένο στην αυτοκτονία. «Μην το κάνεις, παιδί μου», του μίλησε ήσυχα ο Αλέξανδρος. Πριν όμως πάρει απάντηση, ένας ξερός κρότος ακούστηκε και τα σκουριασμένα κάγκελα υποχώρησαν. Τώρα πια κι οι δυο κρέμονταν στο κενό, κρατημένοι από το χέρι του νεαρού που δεν ξεκολλούσε από το σίδερο. Για πόσο όμως; Ήταν ζήτημα λίγων λεπτών, δευτερολέπτων ίσως, μέχρι να το αφήσει, μην αντέχοντας το βάρος δύο σωμάτων, ή να ξεκολλήσουν τελείως –για τον ίδιο λόγο– τα κάγκελα. Είχε πια σουρουπώσει και άναψαν τα φώτα της πόλης. Στ’ αυτιά τους έφταναν οι κραυγές του πλήθους που είχε συγκεντρωθεί κάτω στο δρόμο, ανάμεσα στους καπνούς και τ’ αποκαΐδια, κραυγές που έμοιαζαν

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 25

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕξΑΝΔρΟΣ

25

με προσκλητήριο των κολασμένων για να δεχτούν στις τάξεις τους αυτούς τους πεπτωκότες αγγέλους. Τότε, για μια φευγαλέα στιγμή που άστραψε φως (το νέον μιας ρεκλάμας στην απέναντι πολυκατοικία), στα μάτια του αστυνομικού καθρεφτίστηκε το πρόσωπο του φυγάδα, καθώς απ’ την πτώση τού είχε βγει η κουκούλα. Έτσι αναγνώρισε ο Αλέξανδρος το γιο του. «Χάρη!» ψέλλισε. «Κρατήσου, παιδί μου!» «Μπαμπά;...» Δε δίστασε ούτε στιγμή. Έβγαλε το περίστροφο και το άδειασε στον καρπό του αριστερού του χεριού. Οι τελευταίες σφαίρες μάλλον έπεσαν στον αέρα, αφού ακαριαία ένιωσε το σώμα του να ελευθερώνεται, να πέφτει και ίσα που πρόλαβε ο μεγάλος Έλληνας στρατηλάτης να περάσει μπροστά απ’ τα μάτια του.

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 26

Η ΜΗΛΙΑ Ν Α ΤΑ Λ Ι Α Θ Ε Ο Δ Ω Ρ Ι Δ ΟΥ

Α

Ν ΔΕΝ ΤΟΝ ΔΩΣΕΙΣ πΙΣΩ , ΘΑ ΣΕ ΣΚΟΤΩΣΩ !»

«Δε σ’ τον δίνω, ρε Βασίλη, δικός μου είναι!» « «Πώς είναι δικός σου, αφού σ’ εμένα τον έδωσε ο παπάς!» «Νόμιζε ότι τον έδινε σ’ εμένα, αφού...» Τα δυο αγόρια κοιτάχτηκαν για λίγο. Τα χώριζαν μερικά μέτρα χώμα μόνο. Το αγόρι που κρατούσε σφιχτά στη χούφτα του το σταυρό λεγόταν Νικόλας και ήταν ολόιδιο –ίδια φυσιογνωμία, ίδιο κούρεμα, ίδια ρούχα– με το άλλο αγόρι, που τώρα χτυπούσε το πόδι του στο χώμα. Τα μάγουλα του Βασίλη είχαν ανάψει, αλλά αντί να γίνουν κόκκινα, είχαν πάρει μια ροζ, σχεδόν πορτοκαλί απόχρωση. Ήταν τόσο θυμωμένος, που δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια του. «Δώσ’ τον πίσω», είπε, «θα σε δείρω, δώσ’ τον πίσω!» Οι φωνές τράβηξαν την προσοχή μερικών αντρών που κάθονταν κάτω από το καραγάτσι1 της πλατείας και μέχρι τώρα συνέχιζαν την κουβέντα τους ρίχνοντας πού και πού ένα βλέμμα στα παιδιά. Ίσα που πρόλαβαν να σηκωθούν από τις θέσεις τους, όταν είδαν το ένα αγόρι να πιάνει το φτυάρι και να το πετάει καταπάνω στον αδερφό του, που τώρα είχε πέσει στο χώμα και κρατούσε το στέρνο του κλαίγοντας. Μέχρι ο ένας από τους άντρες ν’ αρπάξει τον Βασίλη, ο Νικόλας είχε σηκωθεί. «Όλα στη μαμά!» φώναξε – και χωρίς να σταματήσει να κλαίει, το ’βαλε στα πόδια για το σπίτι. Ο Βασίλης ήταν στα χέρια ενός γεροδεμένου άντρα γύρω στα σαράντα. Έμοιαζε με κλαδάκι. Ο θυμός του είχε αρχίσει να δίνει τη θέση του 1. η φτελιά

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 27

Η ΜΗΛΙΑ

27

στο φόβο, αλλά τα μάγουλά του είχαν ακόμα εκείνη την ντροπιαστική ροζ-πορτοκαλί απόχρωση. Ο άντρας τον ταρακούνησε. «Τι έκανες, ρε αλήτη;» του φώναξε. «Ποιος απ’ τους δυο είσαι εσύ;» «Ο Βασίλης». «Δεν ντρέπεσαι, ρε, να πετάς φτυάρια στον αδερφό σου; Τι σου ’κανε;» Ο Βασίλης σκέφτηκε να του πει τότε για το σταυρό και πώς ο Νικόλας του τον είχε κλέψει, ενώ ο παπα-Μάρκος τον είχε δώσει σ’ εκείνον επειδή του πήγε τ’ αυγά, αλλά είχε μπερδευτεί κι έδωσε την ευλογία στον Νικόλα, επειδή συνήθως εκείνος του τα πήγαινε, ενώ αλήθεια τ’ αυγά τα είχε πάει ο Βασίλης, αλλά τελικά αποφάσισε ότι ήταν πιο ασφαλές να πει: «Παίζαμε, κυρ Γιάννη, δεν τον χτύπησα πολύ». Προσπάθησε να ελευθερωθεί από τα χέρια του άντρα, αλλά εκείνος τον κρατούσε ακόμα γερά. «Ξέρεις τι παθαίνουν τα παιδάκια που χτυπάνε άλλα παιδάκια;» ρώτησε. «Τα διώχνουμε απ’ το χωριό να παν να ζήσουν μόνα τους στο βουνό». Οι άντρες της παρέας είχαν μαζευτεί κι είχαν αρχίσει να το διασκεδάζουν. «Κι αν κανένα παιδάκι πεθάνει», συμπλήρωσε ένας, «κρεμάμε το φονιά απ’ το καραγάτσι!» Ο Βασίλης ένιωσε ένα ζεστό ρυάκι να κυλάει από το ένα του μπατζάκι και να στάζει στο έδαφος, ενώ μια γκρι στάμπα έβαψε το παντελόνι του. Οι άντρες σκουντιούνταν μεταξύ τους. «Έλα, Γιάννη, άσ’ τονα, ρε, κατουρήθηκε. Άσ’ τονα να πάει σπίτι του και θα τον κανονίσει ο πατέρας του». Ο κυρ Γιάννης χαλάρωσε τη λαβή του κι ο Βασίλης έπεσε με την πλάτη προς τα πίσω. «Κανείς δε θα με κρεμάσει!» φώναξε – το βλέμμα του αγριεμένο και δύσπιστο. Σηκώθηκε όπως όπως, σκούπισε μύτη και μάτια στο μανίκι του κι έτρεξε κι αυτός προς την ίδια κατεύθυνση με τον Νικόλα.

H κυρα-Δέσποινα είδε το γιο της από το παράθυρο της κουζίνας. Ο Νικόλας ήταν· μπορούσε να ξεχωρίσει τα παιδιά της απ’ το χιλιόμετρο και με τα μάτια της δεμένα, κι ας έμοιαζαν σαν δυο σταγόνες. Το αγόρι

ANTOLOGIA SAMARAKH 2014 sel DDD final_Layout 1 25/4/14 1:17 μ.μ. Page 28

28

ΝΑΤΑΛΙΑ ΘΕΟΔΩρΙΔΟυ

μπήκε τρέχοντας στο σπίτι με το πρόσωπό του πνιγμένο στα κλάματα και παραμιλώντας για τον αδερφό του κι ένα σταυρό κι ένα φτυάρι. Η κυρα-Δέσποινα τον πήρε αγκαλιά, του σκούπισε τα δάκρυα, του έβγαλε τα σκονισμένα ρούχα, τον έλεγξε για τραύματα και, αφού δε βρήκε τίποτα, τον έβαλε στο κρεβάτι του. Τ’ αγόρια μου, σκέφτηκε, το αλάτι της ζωής μου. Ύστερα ξάπλωσε δίπλα του και του χάιδεψε τα μαλλιά μέχρι ν’ αποκοιμηθεί. Τον παρακολουθούσε να βυθίζεται στον ύπνο σαν βότσαλο, να χάνεται σιγά σιγά κάτω από την επιφάνεια μιας λίμνης. Πρέπει να μισοκοιμήθηκε κι εκείνη, γιατί είδε τον εαυτό της να βουτάει στο νερό, να φτάνει στον πάτο, να βρίσκει τα παιδιά της, δυο βότσαλα ολόιδια, και ν’ αναρωτιέται: Πώς γίνεται, πώς γίνεται δυο βότσαλα να είναι τόσο ίδια, για τους ανθρώπους ξέρω, αλλά τα βότσαλα; Όταν, μια ώρα αργότερα, ο Νικόλας είχε πεθάνει, η κυρα-Δέσποινα βγήκε αλλόφρων από το σπίτι της. Ξεκίνησε να τρέχει ξυπόλυτη προς την αυλόπορτα βγάζοντας έναν ακατάληπτο, μακρόσυρτο ήχο, μέχρι που έπεσε στο χώμα σαν να σκόνταψε, γιατί είδε το... είδε... το είδε... είδε το σώμα να κρέμεται από ένα δέντρο στην αυλή, σαν μήλο... Το ’ξερε, είπαν, το ’ξερε πως σκότωσε τον αδερφό του, μ’ αυτή την άλλη γνώση που έχουνε τα δίδυμα, και γι’ αυτό κρεμάστηκε ο Βασίλης. Το ’ξερε πράγματι, το ’νιωσε, ή φοβήθηκε την όποια τιμωρία; Ποιος ξέρει να πει με σιγουριά. Πάντως ο Βασίλης θάφτηκε ως αυτόχειρας –έξω από το κοιμητήριο– κι ας ήταν μια σταλιά παιδί. Τον Νικόλα τον βάλανε άκρη άκρη, σχεδόν κολλητά στην περίφραξη. Και τα δυο αγόρια τα θάψανε γυρισμένα στο πλάι. Για να κοιτάζονται, είπαν. Να τα βρουν αναμεταξύ τους. Τα χωρίζουν μερικά μέτρα χώμα μόνο.